Vertrouwenspersonen huiselijk geweld

Vertrouwenspersonen huiselijk geweld Beschrijving van de good practice

Auteur(s)

Marieke Haitsma

Datum

Utrecht, januari 2012

© MOVISIE

Deze publicatie is ontwikkeld in het kader van het project Professionaliteit Verankerd. Dit project is onderdeel het programma Beter in Meedoen, van het Ministerie van VWS. Professionaliteit Verankerd geeft een kwaliteitsimpuls aan de uitvoering van de Wmo. Dit gebeurt door kennis en ervaring toegankelijk te maken. Hiermee kunnen gemeenten, uitvoerende instellingen in wonen, zorg en welzijn, professionals, organisaties op het gebied van vrijwillige inzet, actieve burgers en cliënten, optimaal werken aan het succes van de Wmo.

De goede praktijk in deze publicatie dient als inspiratie voor instellingen in wonen, zorg en welzijn die met soortgelijke Wmo vraagstukken kampen en die op zoek zijn naar een succesvolle aanpak. De beschrijving kan ook gebruikt worden door instellingen die de kwaliteit van hun dienstverlening binnen de Wmo en Welzijn Nieuwe Stijl willen verbeteren of die geïnteresseerd zijn in hoe andere organisaties met bepaalde uitdagingen omgaan.

Een goede praktijk is slechts één voorbeeld uit het werkveld en is daarmee niet altijd op alle punten methodisch en bewezen effectief. De goede praktijken zijn gekozen omdat ze vernieuwend, actueel, overdraagbaar en succesvol zijn. Sommige goede praktijken zijn gebaseerd op een ‘moederinterventie’ die uitgebreid beschreven zijn in een handboek en op meerdere plekken in het land toegepast worden. Deze interventies zijn veelal ook te vinden in de databank Effectieve sociale interventies. In de databank is alle beschikbare informatie in kaart gebracht over diverse interventies, die al meer dan twee jaar op meerdere plekken worden toegepast in de sociale sector, de praktijkervaringen en de effectiviteit ervan.

Meer praktijkbeschrijvingen en informatie over Professionaliteit Verankerd kunt u vinden op www.movisie.nl/professionaliteitverankerd en in onze databank praktijkvoorbeelden.

COLOFON Auteur: Marieke Haitsma Projectnummer: P8701 Datum: januari 2012 © MOVISIE

Inhoud

1

Context .............................................................................................................................................. 5 1.1 Inleiding...................................................................................................................................... 5 1.2 De aanpak.................................................................................................................................. 5 1.3 Het bijzondere............................................................................................................................ 6 1.4 De doelgroep ............................................................................................................................. 6 2 De start en voortgang van het initiatief.............................................................................................. 8 2.1 Het ontstaan van Vertrouwenspersonen huiselijk geweld ......................................................... 8 2.2 Samenwerkende partijen ........................................................................................................... 9 2.3 Financiering en verantwoording............................................................................................... 10 2.4 Opzet en struikelblokken ......................................................................................................... 10 2.5 Toekomst ................................................................................................................................. 11 3 Het proces van uitvoering................................................................................................................ 12 3.1 Werkwijze vertrouwenspersonen huiselijk geweld .................................................................. 12 3.2 De vertrouwenspersonen......................................................................................................... 14 3.3 Rol professional ....................................................................................................................... 15 3.4 Training en ondersteuning vertrouwenspersonen ................................................................... 16 3.5 Vrijwilligers versus professionals ............................................................................................. 18 4 Maatschappelijke effecten ............................................................................................................... 19 4.1 Resultaten van Vertrouwenspersonen huiselijk geweld .......................................................... 19 4.2 Reacties buurtbewoners en professionele hulpverlening........................................................ 20 4.3 Overdraagbaarheid project ...................................................................................................... 21 5 Voorwaarden en professionaliteit .................................................................................................... 22 5.1 Randvoorwaarden.................................................................................................................... 22 5.2 Competenties vrijwilligers ........................................................................................................ 23 5.3 Competenties professional ...................................................................................................... 23 6 Ten slotte ......................................................................................................................................... 24 7 Bronnen ........................................................................................................................................... 25 Bijlage 1 Voorbeeld flyer .................................................................................................................. 26 Bijlage 2 Voorbeeld visitekaartje ...................................................................................................... 27

1

Context

1.1

Inleiding

Vertrouwenspersonen huiselijk geweld is een project van het programma Sociale bouwstenen in de wijk Malburgen en Stichting Rijnstad1 in Arnhem. Het doel van het project is de ontwikkeling en escalatie van huiselijk geweld te voorkomen en te stoppen. Vertrouwenspersonen pikken in een vroegtijdig stadium signalen op en helpen betrokkenen bij huiselijk geweld ‘het taboe rondom huiselijk geweld te doorbreken, in contact te laten treden en hulp te aanvaarden van organisaties, die op basis van integrale afspraken samenwerken.’ (De Wit, Fiesler & Klein Nienhuis 2011: 10) De vertrouwenspersonen zijn getrainde vrijwilligers die, op een enkeling na, wonen in de wijk waar ze actief zijn. Betrokkenen bij huiselijk geweld, zowel daders als slachtoffers, kunnen bij de vertrouwenspersonen hun verhaal kwijt. De vertrouwenspersonen bieden vrijblijvend en vertrouwelijk een luisterend oor, geven eventueel advies en indien gewenst verwijzen zij de betrokkenen door naar professionele hulpverlening. Daarnaast geven de vertrouwenspersonen voorlichting over huiselijk geweld om het onderwerp op de kaart te zetten en bespreekbaar te maken.

1.2

De aanpak

Voor het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld zijn 25 vrijwilligers getraind tot vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersonen schenken op verschillende manieren aandacht aan het onderwerp huiselijk geweld. Ze maken het project en het onderwerp kenbaar in de wijk door flyers uit te delen (zie bijlage 1 voor een voorbeeld) en presentaties en voorlichtingsbijeenkomsten te houden in onder andere buurthuizen en op scholen. Daarnaast kunnen mensen die betrokken zijn bij huiselijk geweld een contactgesprek met een vertrouwenspersoon aanvragen. Vertrouwenspersonen voeren minimaal één en maximaal drie contactgesprekken met hen. Indien gewenst kunnen zij daarna worden doorverwezen naar het maatschappelijk werk, waarmee de projectcoördinatoren van Stichting Rijnstad nauwe contacten hebben. Wanneer de betrokkenen worden doorverwezen, worden ze direct geholpen. Tijdens de contactgesprekken is het van belang dat de mensen die te maken hebben met huiselijk geweld eigenaar blijven van hun probleem; het probleem kan alleen worden opgelost wanneer ze hun eigen rol erin erkennen.

1

Stichting Rijnstad is een brede welzijnsorganisatie die zich richt op het stimuleren en activeren van burgers door

activiteiten te organiseren voor uiteenlopende doelgroepen. Daarnaast richten de maatschappelijk werkers en sociaal raadslieden zich op mensen met financiële en relationele problemen. Rijnstad heeft als missie om Arnhemmers zo goed mogelijk in staat te stellen binnen hun eigen mogelijkheden te participeren in de samenleving (www.rijnstad.nl).

Utrecht, januari 2012 * Vertrouwenspersonen huiselijk geweld

5

Doordat er met vrijwillige vertrouwenspersonen wordt gewerkt, is het een laagdrempelig project. Voor mensen die betrokkenen zijn bij huiselijk geweld is het vaak een grote stap om professionele hulpverlening te zoeken, ze stappen makkelijker op een vrijwilliger af. Daarnaast wonen de vrijwilligers (meestal) in de wijk waar ze actief zijn als vertrouwenspersoon, waardoor ze bekend en benaderbaar zijn.

1.3

Het bijzondere

Verschillende aspecten maken het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld bijzonder. Ten eerste is er binnen het project aandacht voor alle betrokkenen bij huiselijk geweld, zowel voor slachtoffers, daders, kinderen, als mede-wijkbewoners. Er wordt binnen het project geen onderscheid gemaakt tussen daders en slachtoffers van huiselijk geweld, mensen worden benaderd als ‘betrokkenen’. Betrokkenen bij huiselijk geweld worden op deze manier neutraal benaderd en kunnen hun verhaal doen zonder zich veroordeeld te voelen. Dit maakt het project laagdrempelig.

Daarnaast heeft het project een preventieve doelstelling. Naast de contactgesprekken die de vertrouwenspersonen voeren met betrokkenen, geven ze ook voorlichting, onder meer door presentaties te houden over huiselijk geweld. Op deze manier proberen ze het probleem onder de aandacht te brengen en het taboe dat op het onderwerp ligt te doorbreken.

Tot slot is het bijzonder dat binnen het project geen professionele hulpverleners, maar vrijwilligers worden ingezet. Dit zorgt ervoor dat de vertrouwenspersonen makkelijker te benaderen zijn, ook omdat de vertrouwenspersonen veelal mensen uit de wijk zijn die soms al langer in de wijk actief zijn en daardoor een zekere bekendheid hebben onder de wijkbewoners. De vertrouwenspersonen zijn herkenbaar en gemakkelijk benaderbaar, waardoor betrokkenen bij huiselijk geweld sneller op hen af stappen. Gezien de aard van de problematiek is er veel aandacht besteed aan een gedegen training voor de vrijwilligers. Voordat ze aan de slag gaan als vertrouwenspersoon, hebben ze er een intensieve training op zitten. Daarnaast worden ze gecoacht en begeleid tijdens intervisiebijeenkomsten en krijgen ze regelmatig trainingen aangeboden om hun deskundigheid op peil te houden.

1.4

De doelgroep

Met het project willen de vertrouwenspersonen openheid over huiselijk geweld bereiken. Daarvoor wordt iedereen in de wijk benaderd, de doelgroep van het project bestaat uit de bewoners in de krachtwijken Malburgen, Arnhemse Broek, Klarendal, Geitenkamp en Presikhaaf. Daarnaast heeft het project als specifieke doelgroep betrokkenen bij huiselijk geweld. Zij kunnen de vertrouwenspersonen


6

benaderen voor een contactgesprek. Om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken en het project laagdrempelig te houden, zijn zowel mannen als vrouwen met verschillende etnische achtergronden geselecteerd als vertrouwenspersoon.


7

2

De start en voortgang van het initiatief

2.1

Het ontstaan van Vertrouwenspersonen huiselijk geweld

In 2004 werd tijdens een olympiade in de Arnhemse wijk Malburgen door een groep Marokkaanse vrouwen aangegeven dat er iets moest gebeuren om het geweld achter te voordeur te bestrijden. Dit 2

resulteerde erin dat het thema ‘huiselijk geweld’ werd opgenomen als sociale bouwsteen in 3

4

Malburgen. In samenwerking met de organisaties Elan , Serafijn en Stichting Rijnstad, ontwikkelde de wijk Malburgen in 2007 een plan voor het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld. Het project is gericht op de preventie van huiselijk geweld door de inzet van vrijwilligers uit de wijk. De vrijwilligers maken het onderwerp huiselijk geweld bespreekbaar door voorlichting te geven in de wijk. Daarnaast worden ze getraind tot vertrouwenspersoon; ze bieden betrokkenen bij huiselijk geweld een luisterend oor.

Het project sluit goed aan bij een van de speerpunten van de gemeenten, namelijk veiligheid. Daarnaast is het een kerntaak van de gemeente om burgers te activeren. Het project sluit daarmee ook goed aan bij de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), waar tijdens de opzet van het project ook over is nagedacht. Het project richt zich vooral op veiligheid en het voorkomen van huiselijk geweld, maar heeft als nevendoelstelling ook het vermeerderen van actief burgerschap in de wijken.

Aangezien het project in de wijk Malburgen succesvol is, heeft de gemeente Arnhem besloten om het project uit te breiden met de wijken Presikhaaf, Arnhemse Broek, Klarendal en Geitenkamp, waar het in 2010 is gestart en een subsidie heeft gekregen voor drie jaar. Momenteel voert Stichting Rijnstad de regie over het project in Arnhem-Noord (Presikhaaf, Arnhemse Broek, Klarendal en Geitenkamp) en heeft de wijk Malburgen de regie over het project in Arnhem-Zuid. Het project wordt in de wijk Malburgen, net als in Arnhem-Zuid, gecoördineerd door een projectcoördinator van Stichting Rijnstad. Vanaf 2013 stopt de financiering en zal in ieder geval het project in Arnhem-Noord binnen Stichting Rijnstad worden ingebed. De taken van de vertrouwenspersonen zullen hetzelfde blijven, maar doordat er minder geld beschikbaar is, zal een aantal aspecten van het project veranderen.

2

In de wijk Malburgen is in 2000 gestart met het programma Sociale bouwstenen, waarin bewoners betrokken

worden bij de herstructurering van hun wijk. De sociale bouwstenen zijn gericht op de versterking van de sociale samenhang, het verbeteren van de veiligheid en het vergroten van ontwikkelingskansen van met name jonge wijkbewoners. Elan is een regionale ondersteuningsorganisatie in Gelderland.

3 4

Serafijn is een organisatie voor trainingen, coaching en advies.


8

2.2

Samenwerkende partijen

Om het project goed te laten verlopen, wordt er met verschillende partijen samengewerkt. Een belangrijke partner is Serafijn, zij heeft een belangrijke rol gespeeld in de opzet van het project en verzorgt de training en coaching van de vertrouwenspersonen. Daarnaast wordt er op stedelijk niveau samengewerkt met verschillende afdelingen van Stichting Rijnstad. Deze korte lijntjes zijn gunstig voor de doorverwijzing van betrokkenen bij huiselijk geweld naar het maatschappelijk werk of om veilige ontmoetingsplekken te organiseren voor de betrokkenen met de vertrouwenspersonen, bijvoorbeeld in 5

buurthuizen. Ook zijn er nauwe contacten met het Stedelijk Vrouwencentrum Oase en met het project Eergerelateerd geweld van Hera6. Tot slot speelt de gemeente als financier een rol in het project van Arnhem-Noord. De gemeente heeft kenbaar gemaakt het een belangrijk project te vinden en wil graag dat het project een doorrol maakt naar andere wijken in Arnhem.

Paulien Krikke, burgemeester van Arnhem, is beschermvrouwe van het project.

Op wijkniveau zijn er nauwe contacten met wijkagenten, participatiewerkers, sociaal-cultureel werkers, huisartsen, (basis)scholen en roc’s. Deze samenwerkingspartners zijn van belang om het project en het onderwerp huiselijk geweld onder de aandacht te brengen. De professionals worden regelmatig geconfronteerd met huiselijk geweld en kunnen een signaleringsrol vervullen, op (basis)scholen en 5

Stedelijk Vrouwencentrum Oase is onderdeel van Stichting Rijnstad. Oase is een centrum waar vrouwen uit alle

culturen de mogelijkheid en de ruimte krijgen voor ontmoeting, zelfontplooiing, emancipatie, scholing en integratie. 6

Hera is een organisatie die mensen helpt die te maken hebben met huiselijk geweld en machtsmisbruik. Ze bieden voorlichting, hulp en opvang aan slachtoffers van huiselijk geweld om het geweld te stoppen en herhaling te voorkomen.


9

roc’s kunnen de vertrouwenspersonen bijvoorbeeld een presentatie geven. Tot slot spelen de wijkbewoners een belangrijke rol om het project in de wijk bekend te maken. Door aandacht voor het onderwerp leren wijkbewoners huiselijk geweld herkennen en kunnen zij betrokkenen van huiselijk geweld attenderen op het project.

2.3

Financiering en verantwoording

Het project wordt in Arnhem-Noord door de gemeente gefinancierd, in de Arnhemse wijk Malburgen wordt het gefinancierd uit het budget van Sociale bouwstenen. Voor Arnhem-Noord moet er dan ook bij de gemeente verantwoording worden afgelegd. Dit wordt gedaan door middel van een halfjaarlijkse rapportage. In Arnhem-Zuid wordt verantwoording afgelegd aan het Wijkplatform Malburgen, waar bewoners en afgevaardigden van Stichting Rijnstad, Volkshuisvesting Arnhem, de gemeente Arnhem sector Wijkzaken en de gemeente Arnhem dienst Stadsbeheer in deelnemen. Vanaf 2013 stopt voor zowel Arnhem-Noord als voor de wijk Malburgen de financiering voor het project en zal het project van Arnhem-Noord in ieder geval binnen Rijnstad worden ingebed. Bepaalde keuzes in het projectplan voor 2012 worden al door de inbedding en de financieringsstop beïnvloed.

Binnen het project wordt rekening gehouden met de wensen van de gemeente. De wens van de gemeente is bijvoorbeeld dat de vertrouwenspersonen zich ook gaan richten op eergerelateerd geweld. Hanneke Fiesler, projectcoördinator van het project geeft aan dat een aantal vertrouwenspersonen in Malburgen een training Eergerelateerd geweld heeft gevolgd, maar dat de vrijwilligers niet gedwongen worden om het onderwerp op te nemen. ‘Op het moment dat de vrijwilligers ervaren genoeg zijn om het onderwerp eergerelateerd geweld op zich te nemen, in de zin van voorlichting geven of het te kunnen herkennen, dan stimuleren we dat zeker. Hierover zijn afspraken gemaakt met het stedelijk project Eergerelateerd geweld van Hera. Maar eergerelateerd geweld is een beladen onderwerp, wij willen dat onze vrijwilligers eerst goed geankerd zijn in hun rol van vertrouwenspersoon voordat zij over dit onderwerp voorlichting gaan geven.’ In Arnhem-Noord zijn de vrijwilligers nog niet klaar voor de training Eergerelateerd geweld. Daarnaast wil de gemeente graag dat het project ook in andere Arnhemse wijken wordt ingevoerd. Hanneke Fiesler geeft aan dat ze hier nu nog niet aan toe zijn. Het project moet in Arnhem-Noord eerst goed van de grond komen.

2.4

Opzet en struikelblokken

Na de olympiade in de wijk Malburgen in 2004, heeft de ontwikkeling van het projectplan voor Vertrouwenspersonen huiselijk geweld een aantal jaar geduurd. Toen het eenmaal op tafel lag, is de uitvoering vrij soepel verlopen. Er zijn vrijwilligers aangetrokken en getraind. In Malburgen zijn er uiteindelijk minder vertrouwenspersonen getraind dan aanvankelijk de bedoeling was omdat er een


10

aantal vrijwilligers is afgevallen. Deze plekken zijn niet opgevuld omdat er niet genoeg werk is voor meer vertrouwenspersonen. De eerste jaren van het project zijn hard nodig geweest om het project kenbaar te maken in de wijk en om wijkbewoners over het werk van de vertrouwenspersonen te vertellen. De vertrouwenspersonen hebben zich de eerste jaren dan ook vooral gericht op het geven van voorlichtingsbijeenkomsten en presentaties over huiselijk geweld voor groepen in de wijk zoals de naai- en kaartclub, tijdens taallessen en op scholen. Daarna werden langzaamaan contactgesprekken aangevraagd.

Tijd kan in het project een struikelblok vormen. Het kost tijd om het project in de wijken op te bouwen, bekend te maken en het vertrouwen te winnen van de wijkbewoners. In de Arnhemse wijk Malburgen heeft het project voldoende tijd gekregen voor een goede opbouw en om de vrijwilligers te trainen en ervaring op te laten doen. In Arnhem-Noord loopt het project nog maar twee jaar, dit blijkt niet genoeg om het project volwaardig op te bouwen. Arnhem-Noord heeft daarom een jaar extra financiering gekregen om het project verder uit te bouwen en voor te bereiden op de inbedding binnen Stichting Rijnstad vanaf 2013 (Fiesler, 2011). Daarnaast is het slagen van het project afhankelijk van de vrijwilligers. Het is daarom belangrijk om hen gemotiveerd te houden, goed in de gaten te houden hoe het met hen gaat en, indien nodig, tijdig nieuwe vrijwilligers aan te trekken zodat er geen kennis verloren gaat wanneer een vrijwilliger eventueel met het project stopt. Ook is het belangrijk om de kennis van de vertrouwenspersonen op peil te houden en te investeren in deskundigheidsbevordering.

2.5

Toekomst

Vanaf 2013 wordt het project in Arnhem-Noord ingebed binnen Stichting Rijnstad en stopt de financiering vanuit de gemeente en vanuit Sociale bouwstenen in de wijk Malburgen. In het projectplan voor 2012 wordt al rekening gehouden met deze inbedding, Stichting Rijnstad gaat een werkwijze ontwikkelen gericht op de inbedding van het project binnen haar reguliere werk. Bepaalde taken die nu nog door de professionals worden uitgevoerd, zullen bij de vrijwilligers komen te liggen. Zo zal een aantal vrijwilligers worden getraind om intervisiebijeenkomsten te geven (dit werd voorheen door coachingsbureau Serafijn georganiseerd) en zullen de ervaren vertrouwenspersonen nieuwe vrijwilligers onder hun hoede nemen en hun de kneepjes van het vak leren. Op deze manier kunnen de vertrouwenspersonen van elkaar leren en elkaar coachen, waardoor er minder professionele begeleiding nodig zal zijn. Tot slot wil Hanneke Fielser, projectcoördinator Arnhem-Noord, de vrijwilligers meer deskundigheidsbevordering aanbieden om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen, gericht op specifieke behoeften van de vertrouwenspersonen, zodat ze krachtiger, zelfstandiger en zelfverzekerder worden en dit ook op eventuele nieuwe vertrouwenspersonen kunnen overdragen.


11

3

Het proces van uitvoering

3.1

Werkwijze vertrouwenspersonen huiselijk geweld

De vertrouwenspersonen hebben verschillende taken die grotendeels ten doel hebben om het onderwerp huiselijk geweld onder de aandacht te brengen.

Pr en het opbouwen van een netwerk in de wijk Een eerste taak die de vertrouwenspersonen hebben uitgevoerd om het onderwerp huiselijk geweld onder de aandacht te brengen, is het uitdelen van promotiemateriaal over het project. Elke wijk heeft zijn eigen flyer (zie bijlage 1 voor een voorbeeld) met daarop uitleg over het project en een (mobiel) telefoonnummer dat gebeld kan worden om een afspraak met een vertrouwenspersoon te maken. Deze flyers zijn bijvoorbeeld op scholen en bij huisartsen uitgedeeld. Daarnaast hebben de vertrouwenspersonen visitekaartjes (zie bijlage 2 voor een voorbeeld), met daarop het telefoonnummer. De vertrouwenspersonen delen deze kaartjes bijvoorbeeld uit na een presentatie, maar de wijkagent is ook in het bezit van de visitekaartjes zodat hij/zij mensen kan doorverwijzen wanneer hij/zij vermoedt dat een persoon betrokken is bij huiselijk geweld. Vertrouwenspersonen bouwen een netwerk in de wijk op van onder andere professionals (zoals participatiemedewerkers, huisartsen en de wijkagent) met als doel elkaar, indien nodig, op het onderwerp huiselijk geweld te kunnen aanspreken, bijvoorbeeld door signalen door te geven en advies en informatie te geven. Daarnaast wordt het netwerk benaderd om voorlichting te geven.

Voorlichting geven Een tweede taak van de vertrouwenspersonen is voorlichting geven over huiselijk geweld. Tijdens presentaties en voorlichtingsbijeenkomsten wordt informatie gegeven over de verschillende vormen van huiselijk geweld, worden cijfers genoemd van gevallen van huiselijk geweld in Nederland en Arnhem en wordt een film vertoond over het onderwerp. Wanneer de presentatie is afgelopen, is er gelegenheid om na te praten en te discussiëren. De groepsgesprekken na de bijeenkomsten verlopen heel verschillend. Sommige groepen zijn afwachtend, in andere groepen wordt gehuild na het zien van de film. De vertrouwenspersonen letten goed op de reacties van de mensen, daaruit kunnen ze vaak veel opmaken. Meestal komen de betrokkenen bij huiselijk geweld niet meteen na de presentatie naar de vertrouwenspersoon toe. De vertrouwenspersonen worden individueel benaderd of gebeld om een afspraak te maken voor een contactgesprek.


12

De vertrouwenspersonen gebruiken een algemene presentatie, maar bepalen zelf wat ze allemaal vertellen. Zineb Elkhannaji, vertrouwenspersoon in Malburgen, gaat tijdens haar presentatie niet alleen in op het onderwerp huiselijk geweld, maar laat ook onderwerpen als de Wmo, wetten en regelgeving in Nederland, onderwijs en inburgeren aan bod komen tijdens haar presentaties. Ze vindt het belangrijk om mensen op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen, tijdens haar presentaties heeft ze hier de mogelijkheid toe.

Contactgesprekken De contactgesprekken worden aangevraagd door betrokkenen bij huiselijk geweld. Mensen kunnen persoonlijk naar de vertrouwenspersonen toe gaan om een gesprek aan te vragen, maar kunnen dat ook telefonisch doen. In elk wijkteam rouleert een mobiele telefoon die elke dag gemiddeld van 9.00 tot 17.00 uur aanstaat. Elke vertrouwenspersoon heeft de mobiele telefoon een aantal weken in zijn of haar bezit. Betrokkenen kunnen indien gewenst anoniem een afspraak maken. Tijdens het telefoongesprek wordt vaak gevraagd of de persoon een voorkeur heeft voor een bepaalde vertrouwenspersoon. Bijvoorbeeld omdat de betrokkene niet zo goed Nederlands spreekt en daarom het liefst met iemand in zijn of haar eigen taal wil spreken. Dit is mogelijk aangezien het team van vertrouwenspersonen heel divers is.

Een contactgesprek wordt voor de veiligheid van zowel de betrokkene als de vertrouwenspersoon altijd op een neutrale, vertrouwde plek gevoerd. Dit is meestal een locatie waar de betrokkene regelmatig komt, bijvoorbeeld een buurthuis, zodat het niet opvalt dat hij of zij ernaartoe gaat. De buurthuizen in Arnhem vallen onder Stichting Rijnstad, waardoor de vertrouwenspersonen gebruik kunnen maken van kamertjes waar ze in privacy het gesprek kunnen voeren. Tijdens een contactgesprek doet de betrokkene zijn verhaal. De vertrouwenspersoon luistert, stelt vragen en geeft indien nodig advies. De vertrouwenspersoon is neutraal en stelt open vragen. Een betrokkene voert minimaal een en maximaal drie gesprekken met de vertrouwenspersoon. Vaak hebben betrokkenen bij huiselijk geweld daar genoeg aan, ze hebben hun probleem dan benoemd en erover kunnen praten. Dan kunnen ze verder. In sommige gevallen is drie gesprekken niet genoeg en willen de betrokkenen graag doorverwezen worden naar het maatschappelijk werk. Elke wijk heeft één maatschappelijk werker waar de betrokkenen direct terechtkunnen. De projectcoördinator neemt dan contact op met de maatschappelijke werker. Indien gewenst gaat de vertrouwenspersoon met de betrokkene mee naar het eerste gesprek met de maatschappelijk werker. De vertrouwenspersonen lichten de projectcoördinator altijd in over de dag, het tijdstip en de plek van het contactgesprek. Naderhand bellen zij meestal de coördinator of de coach van Serafijn op om over het gesprek te vertellen. Dit geeft de vertrouwenspersonen de mogelijkheid om op het gesprek te reflecteren.


13

Moulay Hajji, vertrouwenspersoon huiselijk geweld in Malburgen, vertelt dat het soms moeilijk is om de verhalen van de betrokkenen bij huiselijk geweld van zich af te zetten. ‘Het is wel lastig, soms hoor je verhalen waarvan je denkt: als dit echt waar is, dan is het een wonder dat die meneer of mevrouw nog leeft!’ Na een contactgesprek nemen de vertrouwenspersonen daarom meestal contact op met de projectcoördinator, coach of een andere vertrouwenspersoon om het verhaal kwijt te kunnen, zodat het niet in hun hoofd blijft zitten wanneer ze naar huis gaan.

Belangrijk in het project is dat de gesprekken met de vertrouwenspersonen geheel vertrouwelijk zijn. Er wordt tijdens gesprekken met de projectcoördinator of tijdens intervisiebijeenkomsten af en toe over de cliënten gepraat, maar niet met naam en toenaam. Op deze manier kunnen de vertrouwenspersonen reflecteren op de wijze waarop ze het contactgesprek hebben aangepakt en feedback van de andere vertrouwenspersonen krijgen over hoe ze het een volgende keer beter kunnen aanpakken. Echter bij vermoedens van kindermishandeling wordt de vertrouwelijkheid opgegeven en meldt de projectcoördinator de vermoedens bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Dit is een taak die de professionals op zich nemen, de vrijwilligers worden hier niet mee belast. Ten tweede is het van belang dat de betrokkene bij huiselijk geweld eigenaar van zijn of haar probleem blijft. De visie achter het project is dat mensen pas aan hun problemen kunnen werken wanneer ze inzien dat ze zelf een rol in het probleem spelen. Betrokkenen moeten daarom zelf contact opnemen met de vertrouwenspersonen voordat ze er samen mee aan de slag gaan. Wanneer een wijkbewoner bijvoorbeeld aan de vertrouwenspersoon vertelt dat er ruzie was bij zijn of haar buren en er sprake was van geweld, dan zegt de vertrouwenspersoon: bel de politie maar. Vertrouwenspersonen zijn niet getraind om een interventie uit te voeren, de betrokkene bij huiselijk geweld zou dan geen eigenaar blijven van zijn of haar probleem. Daarnaast staat de veiligheid van de vertrouwenspersoon voorop, het is voor hem of haar niet veilig om een interventie uit te voeren.

3.2

De vertrouwenspersonen

Een groot deel van de vertrouwenspersonen was al actief in de wijk voordat ze met het project aan de slag gingen. Een aantal van hen is gevraagd om deel te nemen aan het project, zoals Zineb Elkhannaji en Moulay Hajji. Zij waren beiden al zeer actief in Malburgen. Ze hielpen de wijkbewoners bijvoorbeeld met het vertalen van brieven, met inburgering en taalachterstand. Voor andere vertrouwenspersonen is het project een manier om actief te worden in de wijk. Een aantal van de vertrouwenspersonen heeft zelf ervaring met huiselijk geweld en is ervaringsdeskundige. Anderen vinden het een belangrijk en interessant onderwerp en willen er daarom mee aan de slag. Het merendeel van de vertrouwenspersonen is vrouw. Dit betekent niet dat er geen mannen actief zijn als vertrouwenspersoon. In Arnhem-Noord zijn twee mannen, met een Nederlandse achtergrond actief als vertrouwenspersoon.


14

In Arnhem-Zuid zijn drie mannen actief, een met een Marokkaanse, een met een Afghaanse en een met een Nederlandse achtergrond.

Deel van de vertrouwenspersonen in Arnhem-Noord tijdens de certificaatuitreiking.

Voor de vrouwen die ervaringsdeskundige zijn, kunnen de verhalen van betrokkenen bij huiselijk geweld soms erg confronterend zijn. Ze weten echter wel hoe het is om zelf in zo’n situatie te zitten, waardoor ze de betrokkenen bij huiselijk geweld goed begrijpen. Van tevoren hebben de vertrouwenspersonen die ervaring hebben met huiselijk geweld dit bij de projectcoördinator en coach aangegeven, zodat ze op moeilijke momenten eventueel extra ondersteuning kunnen krijgen. Het is echter belangrijk dat de vertrouwenspersonen hun eigen ervaring dermate achter zich hebben gelaten, dat ze neutraal contactgesprekken kunnen voeren. ‘Ze moeten er als vertrouwenspersoon zitten, niet als zichzelf’, aldus Hanneke Fiesler. De meeste vertrouwenspersonen werken naast hun vrijwilligerswerk, gaan naar school, zijn werkzoekende of huisvrouw. Het ligt aan het leven van de vertrouwenspersonen hoeveel tijd ze ongeveer in het project kunnen stoppen, gemiddeld wordt uitgegaan van ongeveer twee uur per week.

3.3

Rol professional

In het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld spelen de vrijwilligers een centrale rol. Zij verzorgen de pr in de wijk, geven voorlichtingen en presentaties en houden contactgesprekken. Ze worden echter intensief ondersteund en begeleid door de projectcoördinatoren van Stichting Rijnstand en individueel gecoacht door Serafijn. De rol van de professional in het project is ondersteunend, maar essentieel; de professionals zorgen voor het reilen en zeilen van het project. De projectcoördinator stuurt de vrijwilligers zowel op groepsniveau als op individueel niveau aan. Daarnaast fungeert de projectcoördinator als aanspreekpunt voor de gemeente en zij zorgt er eventueel voor dat de vertrouwenspersonen bij bepaalde organisaties presentaties kunnen geven. Ook zorgt de coördinator voor pr-materiaal zoals flyers, en schrijft ze bijvoorbeeld stukjes voor de (wijk)krant over het project.


15

Verder is de projectcoördinator verantwoordelijk voor de werving van nieuwe vrijwilligers en heeft ze binnen Rijnstad de contacten met het maatschappelijk werk en de buurthuizen. Tot slot zorgen de professionals ervoor dat de vertrouwenspersonen worden getraind, wat essentieel is binnen het project.

3.4

Training en ondersteuning vertrouwenspersonen

Wegens de aard van het onderwerp hebben alle vertrouwenspersonen een intensieve training gevolgd en worden ze ondersteund en gecoacht in hun werkzaamheden.

Training Alle vertrouwenspersonen hebben een intensieve training van ongeveer een half jaar (+/- 30 uur) bij Serafijn gevolgd. Centraal in de training staat hoe de vertrouwenspersonen neutraal en zonder oordeel naar de betrokkenen van huiselijk geweld kunnen luisteren. Daarnaast leren ze op een andere manier naar zichzelf te kijken, dit is van belang om op een goede manier naar de betrokkenen te kunnen luisteren. Vertrouwenspersonen leren tijdens de training te kijken naar hun vooroordelen en blokkades met betrekking tot huiselijk geweld, deze te herkennen en erachter te komen hoe en waarom ze op een bepaalde manier reageren. Daarnaast leren ze hoe ze effectief kunnen reageren op de verhalen van de betrokkenen bij huiselijk geweld. Verder krijgen ze inzicht in het feit dat geweld vaak een wisselwerking is tussen betrokkenen en dat beiden daar een rol in spelen. Vandaar dat er in het project niet gesproken wordt over daders en slachtoffers. Tijdens de training krijgen de vertrouwenspersonen attributen aangereikt die ze tijdens contactgesprekken kunnen gebruiken. Zo leren ze hun grens te bepalen en te bewaken en ervoor te zorgen dat de betrokkene bij huiselijk geweld eigenaar blijft van zijn of haar probleem. Ook leren ze hoe en wat voor vragen ze moeten stellen en hoe ze dingen voor de betrokkenen kunnen verduidelijken. Verder worden de vertrouwenspersonen getraind op manieren om de verhalen van de betrokkenen los te laten zodat ze hun dagelijks leven er niet door laten beïnvloeden. De training maakt de vertrouwenspersonen bewuster van wat er gebeurt en geeft hun houvast.

“Je moet het probleem bij de betrokkene laten, het is niet jouw probleem. Ik geef een luisterend oor, help waar het kan als ze hulp willen. En daarna laat ik het los. Daar had ik voor de training veel moeite mee. Ik werd in de problemen gezogen, ik nam het mee naar huis. Dat is heel slecht. Je moet leren het van je af te zetten, het is niet mijn probleem.” Zineb Elkhannaji vertelt dat ze tijdens de training heeft geleerd een soort muur tussen haar en de betrokkene van huiselijk geweld te bouwen, wat heel belangrijk is om het werk als vertrouwenspersoon te kunnen blijven doen.


16

Tot slot leren de vertrouwenspersonen niet over ‘daders’ en ‘slachtoffers’ van huiselijk geweld te praten, maar over betrokkenen bij huiselijk geweld. Dit is van belang om de betrokkenen neutraal en zonder oordeel te kunnen benaderen. De visie achter het project is dat beide partijen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van het geweld. Er is maar één manier om het geweld te stoppen, en dat is om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen rol in het probleem. Ze moeten zelf willen dat het geweld stopt.

Tijdens de training krijgen de vertrouwenspersonen vaardigheden en kennis aangereikt om presentaties, voorlichtingen en contactgesprekken te voeren. In de praktijk ontwikkelt elke vertrouwenspersoon zijn of haar eigen werkwijze. Moulay Hajji, vertrouwenspersoon in Malburgen, geeft aan dat het als vertrouwenspersoon zijn taak is een luisterend oor te bieden, maar dat hij zich niet bemoeit met wat er uit het gesprek komt. ‘Het blijft het probleem van de degene die het aankaart.’ Wanneer de gesprekken klaar zijn, heeft hij dan ook geen contact meer met de betrokkenen bij huiselijk geweld. Zineb Elkhannaji, vertrouwenspersoon in Malburgen, heeft daarentegen nog veel contact met de betrokkenen met wie ze contactgesprekken heeft gevoerd. ‘Tijdens het offerfeest kreeg ik van een aantal een sms’je of een telefoontje. Dan vertellen dat het heel goed met hen gaat, dat is leuk om terug te krijgen. Ik vind het prettig om contact te houden en te zien hoe het met hen gaat.”

Intervisie Zodra de vertrouwenspersonen zijn getraind, kunnen ze aan de slag. In maandelijkse intervisiebijeenkomsten, wijkoverstijgend georganiseerd, worden casussen of problemen die vertrouwenspersonen hebben ondervonden tijdens presentaties of contactgesprekken centraal gesteld. Dit biedt de vrijwilligers de mogelijkheid te reflecteren op hun werkzaamheden. Tijdens een intervisiebijeenkomst wordt de vraag gesteld: ‘Wat ging er goed en wat kan er beter?’ Op deze manier kunnen de vertrouwenspersonen van elkaar leren en kunnen ze bij elkaar hun verhaal kwijt. Daarnaast worden er maandelijks bijeenkomsten met vertrouwenspersonen per wijk georganiseerd, die door de projectcoördinator worden begeleid. In deze bijeenkomsten komen de activiteiten aan bod die door de vertrouwenspersonen zijn gepland en uigevoerd. Samen wordt ook besproken wie benaderd kan worden voor het geven van presentaties en het opbouwen van het wijknetwerk. Verder wordt veel aandacht besteed aan het groepsproces van de vertrouwenspersonen, onder andere met betrekking tot de onderlinge samenwerking, planning en wederzijdse ondersteuning.

Individuele coaching Tot slot kunnen de contactpersonen bij de projectcoördinator of de coach hun ei kwijt. Wanneer ze een contactgesprek hebben gehad, willen veel vertrouwenspersonen reflecteren op hun aanpak. Daarnaast worden sommige vrijwilligers individueel gecoacht. Hanneke Fiesler, projectcoördinator Arnhem-Noord,


17

vertelt dat ze bijvoorbeeld een groepje vrijwilligers heeft gecoacht in het geven van presentaties. “Hoe pak je het aan? Het kan een groep zijn met een andere culturele achtergrond. Begin je met je PowerPoint, haal je die niet te voorschijn of begin je eerst met de film? Wat werkt het beste, hoe beantwoord je vragen, hoe zorg je ervoor dat de interactie plaatsvindt? Dat zijn vragen waar sommige vertrouwenspersonen tegenaan lopen en die hun werkzaamheden vermoeilijken. Door individueel of in een klein groepje met hen aan de slag te gaan, krijgen de vertrouwenspersonen meer grip op hun werkzaamheden en daardoor meer zelfvertrouwen.”

3.5

Vrijwilligers versus professionals

Het grootste verschil tussen de vertrouwenspersonen en de professionals, is dat de vertrouwenspersonen geen hulpverleners zijn. Ze hebben geen officiële opleiding genoten. Vanaf 2013 zullen de vrijwilligers echter meer taken krijgen omdat de financiering vanuit de gemeente en vanuit Sociale bouwstenen stopt. Daarnaast heeft Hanneke Fiesler, projectcoördinator Arnhem-Noord, het idee dat de vertrouwenspersonen taken uitvoeren die professionals niet altijd kunnen uitvoeren. ‘Zij staan veel dichter bij de mensen in de wijk, ik denk dat het veel meer effect heeft als zij het doen dan wanneer wij (professionals) het doen. Ik ben er ook heel erg voor dat mensen uit de wijk vrijwilligerswerk doen. Omdat het om hun eigen wijk, eigen leefomgeving gaat.’ Aangezien de vertrouwenspersonen vanaf 2013 meer taken krijgen, zullen de verschillen in taken van de vrijwilligers en de professionals wat meer vervagen. ‘We kunnen ze misschien wel vrijwillige professionals of ervaringsdeskundigen gaan noemen’, aldus Hanneke Fiesler.

Vertrouwenspersonen met projectleider Eus de Wit en coach Walter Klein NienhuisMaatschappelijke effecten.


18

4

Maatschappelijke effecten

4.1

Resultaten van Vertrouwenspersonen huiselijk geweld

Het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld is een succes. De doelgroep wordt bereikt, het project is bekend in de wijk, de vertrouwenspersonen geven voorlichting in de wijk en betrokkenen van huiselijk geweld vragen contactgesprekken aan. Het project is vier jaar geleden in de Arnhemse wijk Malburgen gestart. In deze tijd zijn ongeveer 280 contactgesprekken gevoerd, een aantal van deze gesprekken is met dezelfde mensen geweest. De contactgesprekken kunnen soms heel kort zijn, alleen al het feit dat een betrokkene van huiselijk geweld op een vertrouwenspersoon afstapt, mag als resultaat worden gezien. De resultaten in Arnhem-Noord zijn nog niet heel zichtbaar, daar is het project pas in 2010 gestart en de ervaring leert dat het een jaar of drie duurt voordat het project echt bekendheid krijgt in de wijk. In Arnhem-Noord zijn tot nu toe ongeveer 15 contactgesprekken in verschillende vormen gevoerd. Het komend jaar gaat Stichting Rijnstad zich meer richten op het vergroten van het aantal contactgesprekken en presentaties. In 2012 heeft zij zich ten doel gesteld om in Arnhem-Noord minimaal 120 presentaties en voorlichtingsbijeenkomsten te geven en minimaal 35 contactgesprekken te voeren.

Een groot deel van de betrokkenen bij huiselijk geweld willen niet naar het maatschappelijk werk worden doorverwezen, dit is voor velen nog een te grote stap. In veel gevallen zijn ze tevreden met een gesprek met een vertrouwenspersoon en kunnen ze weer een tijdje vooruit.

Daarnaast slaat het project ook op een breder niveau aan. Er zijn bijvoorbeeld al meerdere studenten geweest die op het project willen afstuderen en verschillende organisaties uit andere steden zijn geïnteresseerd in de werkwijze. De bekendmaking van het project en daarmee het onderwerp is goed van de grond gekomen. Het project is echter (nog) niet geëvalueerd, waardoor het moeilijk te zeggen is wat de resultaten zijn geweest.

Neveneffecten Een belangrijk neveneffect van het project is dat het de sociale samenhang in de wijk en actief burgerschap van de wijkbewoners stimuleert. Mensen leren beter om zich heen te kijken en indien nodig elkaar een handje te helpen. Door zelf actief te worden als vrijwilliger, stimuleren de vertrouwenspersonen anderen dit ook te doen. Daarnaast heeft het project voor de vertrouwenspersonen veel opgeleverd. Ze zijn actief geworden in de wijk en hebben een goed gevoel over wat ze met het project bereiken. Door de ervaring die ze als vertrouwenspersoon opdoen, zien ze de mogelijkheid om zichzelf verder te ontwikkelen en hun


19

capaciteiten op een andere manier in te zetten. Het project heeft hen geïnspireerd om dingen voor zichzelf op te pakken, zoals naar een baan zoeken of met een opleiding starten. Dit komt volgens Hanneke Fiesler onder andere doordat ze tijdens de training hebben geleerd op een positieve manier naar zichzelf te kijken, ze zijn aangesproken op hun eigen kracht en op capaciteiten waar ze zich niet bewust van waren. Daarnaast hebben ze in de praktijk ervaring opgedaan met het opzetten van een project en hebben ze eigen initiatieven kunnen ontplooien. Dit heeft erin geresulteerd dat verschillende vertrouwenspersonen aan het werk zijn gekomen en een aantal met een opleiding is gestart.

Zineb Elkhannaji vertelt dat het project haar veel heeft opgeleverd. Haar netwerk is vergroot en ze heeft een training tot vertrouwenspersoon gevolgd, waar ze veel aan heeft gehad. Daarnaast werkt ze sinds kort als professional bij Stichting Rijnstad. “Ik had stiekem gehoopt dat het m'n baan zou worden, ik doe het vier uur per week. Mijn taken zijn helpen bij de vergaderingen (een keer per maand), de vrijwilligers benaderen met dingen die spelen, voorlichtingsbijeenkomsten organiseren, achter ontmoetingsplekken aan bellen zoals buurthuizen en naaiclubs, om daar een voorlichting te gaan geven met een van de vrijwilligers. Ik ben er een middag per week mee bezig.”

4.2

Reacties buurtbewoners en professionele hulpverlening

Over het algemeen zijn de reacties van de buurtbewoners goed. In het begin vonden de vertrouwenspersonen het nog wel spannend om met het project aan de slag te gaan. Zineb Elkhannaji vertelt dat ze het in het begin wel spannend vond wat haar gemeenschap ervan zou vinden. Het blijkt echter dat de meeste reacties goed zijn en je ziet steeds vaker dat de vertrouwenspersonen door verschillende groepen worden uitgenodigd om een presentatie te geven. Dit is positief, zij zien blijkbaar zelf in dat het een belangrijk onderwerp is om over te praten. Daarnaast zijn de vertrouwenspersonen herkenbaar in de buurt, mensen weten wie ze zijn en sturen betrokkenen bij huiselijk geweld naar hen door.

Het is moeilijk te zeggen of het project ook een effect heeft op de professionele hulpverlening. De doorverwijzing naar het maatschappelijk werk vindt minder plaats dan het aantal contactgesprekken die worden gevoerd met de vertrouwenspersonen. Er zijn geen cijfers bekend over de doorverwijzing naar het maatschappelijke werk, maar Hanneke Fiesler denkt wel dat de maatschappelijk werkers het verschil merken met de betrokkenen die door de vertrouwenspersonen worden doorverwezen of betrokkenen die via bijvoorbeeld de politie bij het maatschappelijk werk terechtkomen. ‘De betrokkenen die door de vertrouwenspersonen worden doorverwezen naar het maatschappelijk werk, zullen een andere motivatie hebben omdat ze zelf geholpen willen worden en niet zijn gedwongen om hulp te zoeken.’


20

4.3

Overdraagbaarheid project

Hanneke Fiesler, projectcoördinator in Arnhem-Noord, heeft het idee dat het project en de werkwijze van Vertrouwenspersonen huiselijk geweld makkelijk over te dragen is naar andere gemeenten of welzijnsorganisaties. Het project heeft al redelijk wat interesse van buitenaf gekregen, bijvoorbeeld vanuit de gemeente Groningen en Utrecht.

Een aantal belangrijke elementen uit het project moet aanwezig zijn om het project ook buiten Arnhem een succes te maken. Ten eerste moeten de vrijwilligers een gedegen en intensieve training krijgen. Daarnaast moeten de vrijwilligers op hun motivatie worden geselecteerd. Verder is het belangrijk dat er een goede samenwerking is met andere organisaties, zoals met de wijkagenten en het maatschappelijk werk, en dat de vrijwilligers de tijd krijgen om het onderwerp op de kaart te zetten in de wijk of de buurt. Ervaring leert dat het een aantal jaren duurt voordat de effecten van het project zichtbaar worden. Tot slot moet de gemeente of de welzijnsorganisatie bereid zijn om zelf tijd in het project te steken. Het is een bewerkelijk project waarin het belangrijk is dat de vrijwilligers goed worden ondersteund en begeleid.


21

5

Voorwaarden en professionaliteit

5.1

Randvoorwaarden

Een van de belangrijkste elementen in het project is de training en de deskundigheidsbevordering die de vertrouwenspersonen volgen. Zonder training zijn de vertrouwenspersonen niet goed voorbereid op het geven van presentaties en voorlichtingsbijeenkomsten en het houden van contactgesprekken met betrokkenen bij huiselijk geweld. Daarnaast hebben de vertrouwenspersonen bepaalde materialen nodig om hun werk te kunnen uitvoeren, zoals foldermateriaal, en een laptop, beamer en scherm om presentaties te kunnen geven. Financiering is dan ook een duidelijke randvoorwaarde. De financier moet ook zeker het belang van het project inzien en het niet als een tijdelijk project ondersteunen. Tijd is een tweede randvoorwaarde. De ervaring leert dat het project meerdere jaren nodig heeft om op te starten en bekend te worden. De vertrouwenspersonen moeten de tijd en de mogelijkheden krijgen om het project en het onderwerp bekendheid te geven in de wijk. Ten derde is het van belang dat er met vrijwilligers wordt gewerkt, dit zorgt ervoor dat het project laagdrempelig is. Daarnaast komen de vrijwilligers veel dichter bij de wijkbewoners, ze kunnen een gelijkwaardige relatie met de bewoners opbouwen. Dit gaat makkelijker met vrijwilligers dan met professionals. Tot slot is ondersteuning van de professionals van belang, het is voor de vertrouwenspersonen belangrijk om te weten dat ze op een organisatie terug kunnen vallen. Daarnaast kan de professional zijn of haar netwerk aanspreken om ervoor zorgen dat de vertrouwenspersonen op verschillende plekken terechtkunnen om presentaties te geven en voorlichtingsbijeenkomsten te houden.

Vertrouwenspersonen met projectleider Hanneke Fiesler en coach Walter Klein Nienhuis


22

5.2

Competenties vrijwilligers

De vrijwilligers moeten over een aantal competenties beschikken die essentieel zijn om een goede vertrouwenspersoon te kunnen zijn. Een van de belangrijkste kerncompetenties van een vertrouwenspersoon is dat hij/zij betrokkenen bij huiselijk geweld nooit veroordeelt en altijd neutraal blijft. Vertrouwenspersonen maken dan ook geen onderscheid tussen daders en slachtoffers van huiselijk geweld. Verder is het belangrijk dat ze vertrouwen uitstralen en te vertrouwen zijn. Als vertrouwenspersoon moet je correct en oprecht zijn. Daarnaast moeten ze kunnen reflecteren; ze moeten openstaan voor feedback en hun aanpak willen aanpassen indien nodig. Het is dan ook belangrijk dat de vertrouwenspersonen leergierig zijn. Een bepaald opleidingsniveau is niet van belang, hun motivatie en visie op de samenleving des te meer. Ze moeten openstaan voor het onderwerp huiselijk geweld in onze brede multiculturele samenleving. Andere competenties van de vertrouwenspersonen zijn: sensitief zijn, goed kunnen luisteren, geduld hebben, mensen laten uitpraten, mensen op hun problemen durven te wijzen, ondernemend zijn en kansen aangrijpen. Tot slot is het hebben van een netwerk van belang.

5.3

Competenties professional

De professional moet over een aantal competenties beschikken om de groep vertrouwenspersonen te kunnen aansturen en ondersteunen. De professional moet zowel op organisatorisch als op groeps- en individueel niveau kunnen aansturen. Hij of zij moet mensen kunnen coachen, motiveren, waarderen en positief benaderen en dit ook leuk vinden om te doen. Hanneke Fiesler geeft aan dat ze een ‘helicopterview moet hebben, en zowel naar beneden (vertrouwenspersonen) als naar boven (gemeente) moet kunnen kijken’. Daarnaast is passie van belang en moet de professional benaderbaar zijn voor de vrijwilligers. Tot slot is ook voor een professional een groot netwerk belangrijk.


23

6

Ten slotte

Het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld speelt een belangrijke rol in het op de kaart zetten van het probleem huiselijk geweld in de Arnhemse wijken Malburgen, Arnhemse Broek, Klarendal, Geitenkamp en Presikhaaf. Samen met de vertrouwenspersonen gaan de wijkbewoners met het onderwerp aan de slag en worden zij zich bewust van de omvang van het probleem huiselijk geweld. Het project stimuleert mensen over het onderwerp te praten en te discussiëren en eventueel in actie te komen door bijvoorbeeld presentaties aan te vragen en betrokkenen bij huiselijk geweld op het project te wijzen. Het feit dat het onderwerp door de vrijwilligers uit de wijk onder de aandacht wordt gebracht, maakt dat de wijkbewoners er met elkaar over in gesprek gaan. Draagvlak in de wijk, maar ook op gemeentelijk niveau is van groot belang op het project succesvol te maken en te houden. Tot slot is financiering noodzakelijk om de vrijwilligers te trainen en hun deskundigheid te bevorderen.


24

7

Bronnen

Literatuur

Fiesler, H. (2011) Plan van aanpak Vertrouwenspersonen huiselijk geweld 2012. Arnhem: Rijnstad.

Serafijn (2009) Vertrouwenspersonen huiselijk geweld Malburgen. Nijmegen: DPN.

Wit, E. de, H. Fiesler, en W. Klein Nienhuis (2011) Vertrouwenspersonen huiselijk geweld. Rapportage en planning van het project Vertrouwenspersonen huiselijk geweld voor het Arnhemse Broek, Klarendal, Geitenkamp, Presikhaaf. Arnhem: Rijnstad.

Internet

www.rijnstad.nl www.kei-centrum.nl www.malburgen.nl

Interviews en informatie

• Mevrouw H. Fiesler, projectcoördinator Vertrouwenspersonen huiselijk geweld in Arnhem-Noord • Mevrouw Z. Elkhannaji, vertrouwenspersoon en projectmedewerker Vertrouwenspersonen huiselijk geweld • De heer M. Hajji, vertrouwenspersoon huiselijk geweld

Fotografie De foto’s en het flyermateriaal zijn beschikbaar gesteld door Stichting Rijnstad.


25

Bijlage 1 Voorbeeld flyer

Flyer Vertrouwenspersonen huiselijk geweld Geitenkamp


26

Bijlage 2 Voorbeeld visitekaartje

Visitekaartje Vertrouwenspersonen Huiselijk Geweld Het Broek


27

Het project Professionaliteit Verankerd heeft tot doel een kwaliteitsimpuls te geven aan de professionele kwaliteit van de uitvoering van de Wmo. Het project wordt uitgevoerd door MOVISIE Effectiviteit en Vakmanschap. Partners zijn onder andere de MOgroep, VGN, MEE Nederland, GGZ Nederland, ABVAKABO, en NVMW.

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid. Onze activiteiten zijn georganiseerd in vijf actuele programma’s: effectiviteit en vakmanschap, participatie en actief burgerschap, sociale zorg, huiselijk en seksueel geweld en gebiedsgericht werken. Onze ambitie is het realiseren van een krachtige samenleving waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.


28

Vertrouwenspersonen huiselijk geweld

Recommend Documents