Stimuleringsproject LOB in het mbo
Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Samenwerken aan LOB
Jongeren beter toerusten voor het maken van passende keuzes in de eigen loopbaan door bewust te werken aan het ontwikkelen van loopbaancompetenties. Dat is hét doel van een gezamenlijke aanpak van LOB door vmbo en mbo. Loopbaancompetenties zijn hard nodig om goede keuzes in opleiding, beroep en werk te maken. Jongeren worden in de toekomst veel meer dan tot dusver geconfronteerd met onzekerheden en snelle veranderingen op de arbeidsmarkt. Dan is het des te belangrijker dat ze zich bewust zijn van hun dromen, kwaliteiten en ambities. En daar hun handelen en keuzes op afstemmen. Een doorlopend programma voor LOB ondersteunt jongeren bij het ontwikkelen van loopbaancompetenties. Dat houdt immers niet op met het behalen van het vmbo-diploma. En evenmin begint het (opnieuw) bij de start van de mbo-opleiding. Vanuit dit besef groeit, zeker de afgelopen jaren, in veel regio’s de behoefte aan samenwerking op het gebied van LOB. Maar hoe zorg je ervoor dat dit ook daadwerkelijk tot stand komt?
Verschillende vormen van samenwerking De meest eenvoudige vorm van samenwerking is die tussen één mbo-instelling en één vmbo-school. Maar de praktijk ziet er vaak anders uit. De instroom van een mbo-instelling is vaak afkomstig van verschillende vmbo-scholen, al dan niet uit verschillende regio’s. Soms is de mbo-instelling de enige in de regio, maar in de dichter bevolkte gebieden van het land zijn het er vaak twee of drie. Naarmate er meer mbo-instellingen zijn, neemt de complexiteit van de afspraken toe.
Het ontstaan van samenwerking Samenwerking tussen onderwijsinstellingen ontstaat als mensen een gedeeld urgentiebesef hebben. Van daaruit komt men met elkaar in gesprek over de meerwaarde van samenwerking, prioriteiten en doelstellingen. In die eerste fase is het creëren van bestuurlijk draagvlak erg belangrijk. Van daaruit komen tijd, middelen en een kader beschikbaar voor het realiseren van de samenwerking.
2
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Kenmerken van duurzame samenwerking: • • • • •
ontstaat als er sprake is van dialoog en wederzijdse afhankelijkheid ontstaat als vmbo en mbo dezelfde doelen nastreven biedt meerwaarde voor alle betrokkenen is langdurig is ingebed in de organisaties van de betrokken onderwijsinstellingen
Bekendheid creëren: de LOB-ambassadeur In elk samenwerkingsproces is het belangrijk om draagvlak te creëren, dus ook als het gaat om LOB. Betrokkenheid van bestuurders, docenten, decanen, mentoren, loopbaanbegeleiders, beleidsmedewerkers, ouders en het regionale werkveld is nodig om er een succes van te maken. Maar: zonder bekendheid geen draagvlak! De samenwerking en de activiteiten moeten onder de aandacht gebracht worden. Een LOB-ambassadeur kan daarbij een belangrijke rol spelen. Dit is iemand die de activiteiten van het samenwerkingsverband onder de aandacht brengt bij een breed publiek in de regio: van ouders tot de regionale politiek. De LOB-ambassadeur kan afkomstig zijn uit het onderwijs, bedrijfsleven, de sportwereld of uit andere sectoren, maar geniet in elk geval een zekere regionale bekendheid. De LOB-ambassadeur is het regionale ‘uithangbord’ voor de LOB-activiteiten en verschijnt regelmatig op allerlei bijeenkomsten om dit uit te dragen.
3
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Profiel van een LOB-ambassadeur De LOB-ambassadeur • onderschrijft het gedachtegoed van LOB • is in staat om dit op anderen over te brengen • wil een bijdrage leveren aan het bekendmaken en promoten van LOB-activiteiten in de regio • is een netwerker en verbinder met goede contacten in de regio Taken kunnen zijn: • het informeren van ouders, leerlingen, bedrijven en politiek over de samenwerking en de LOB-activiteiten • het verzorgen van publiciteit voor de LOB-activiteiten, bijvoorbeeld door presentaties, interviews en het bijwonen van bijeenkomsten • mensen met elkaar in contact brengen
Werk- en overlegstructuur Na de officiële bekrachtiging van de samenwerking door de vmbo- en mbo-bestuurders, is het zaak om te komen tot concrete resultaten. De inrichting van een overlegstructuur met sleutelfunctionarissen ondersteunt daarbij. Zo’n overlegstructuur bestaat meestal uit verschillende onderdelen, zoals een stuurgroep met de bestuurders en/of directeuren van de betrokken scholen, een regionaal platform met lijnmanagers van vmbo en mbo en één of meer werkgroepen met vmbo- en mbo-docenten, decanen, mentoren en loopbaanbegeleiders. De werkgroepen gaan aan de slag met het ontwikkelen van concrete activiteiten en materialen, bijvoorbeeld het uitwerken van keuzedelen voor profielen in het vmbo, het opzetten van uitwisselingsprogramma’s vmbo-mbo of het ontwikkelen van een regionaal loopbaandossier. De werkgroepen worden vaak ondergebracht binnen een projectmatige structuur. Een projectleider bewaakt daarbij de planning en activiteiten van de werkgroepen, organiseert bijeenkomsten en
4
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
signaleert knelpunten. Meestal is dit iemand uit een van de deelnemende scholen die het onderwijs en de doorstroomprocessen tussen de diverse scholen goed kent. Soms is er ook sprake van een duo: vmbo en mbo leveren dan allebei iemand voor de coördinerende taken.
Van ontwikkeling naar uitvoering: de rol van een lob makelaar De producten en resultaten van de werkgroepen moeten natuurlijk een plaats krijgen binnen de scholen die deelnemen aan de samenwerking. Daarvoor kun je een LOB-makelaar inschakelen. Dit is een LOB-expert die een duurzame implementatie van de doorlopende leerlijn LOB vmbo-mbo ondersteunt. De primaire taak is het leggen van verbindingen tussen mensen uit de verschillende scholen. Profiel van een LOB-makelaar De LOB-makelaar • onderschrijft het gedachtegoed van LOB • is in staat om dit op anderen over te brengen • signaleert kansen voor samenwerking op het gebied van LOB • is goed op de hoogte van de landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van LOB • heeft inzicht in het onderwijs op zowel het vmbo als het mbo • levert een bijdrage aan een duurzame samenwerking op het gebied van LOB, onder andere door goede relaties op te bouwen • is een netwerker en verbinder met goede contacten binnen én buiten de scholen Taken kunnen zijn: • het opbouwen of onderhouden van een (bestaand) netwerk binnen de verschillende scholen van het samenwerkingsverband • zorgen voor onderlinge kennisdeling over LOB • in beleidsmatige en praktische zin adviseren over LOB in een doorlopende leerlijn • mensen met elkaar in contact brengen
5
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Er zijn verschillende modellen mogelijk: • Er is 1 regionale LOB-makelaar die alle scholen en onderwijsinstelling(en) ondersteunt. • Scholen en onderwijsinstelling(en) hebben ieder een eigen LOB-makelaar. • Er zijn meerdere LOB-makelaars die groepen van scholen en onderwijsinstelling(en) ondersteunen. Een LOB-makelaar is meestal afkomstig uit een school of onderwijsinstelling. Als er meerdere LOBmakelaars zijn, moeten ze in nauw contact met elkaar staan. Daarnaast werken LOB-makelaars samen met decanen, LOB-coördinatoren, docenten of eventuele ondersteunende diensten (zoals onderwijskundigen). Voorbeeld van een regionale werkstructuur met LOB-ambassadeur en LOB-makelaar is vinden op de volgende pagina.
6
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stuurgroep vmbo-mbo (opdrachtgever, neemt besluiten, bewaakt de financiële en organisatorische kaders van de samenwerking; bestaat uit beslissers
Werkgroep 1 (voert afgesproken werkzaamheden uit, zoals het ontwikkelen van materiaal; bestaat uit docenten en/of ondersteunend personeel van de betrokken instellingen en scholen, zoals beleidsadviseurs)
7
Platform vmbo-mbo (zet beleid uit, zorgt voor de inrichting van een werkstructuur, maakt een planning, monitort de voortgang; bestaat uit lijnmanagers van de betrokken organisaties)
LOB-ambassadeur (brengt de samenwerking en LOB-activiteiten breed onder de aandacht bij stakeholders)
Werkgroep 2 (voert afgesproken werkzaamheden uit, zoals het ontwikkelen van materiaal; bestaat uit docenten en/of ondersteunend personeel van de betrokken instellingen en scholen, zoals beleidsadviseurs)
Werkgroep 3 (voert afgesproken werkzaamheden uit, zoals het ontwikkelen van materiaal; bestaat uit docenten en/of ondersteunend personeel van de betrokken instellingen en scholen, zoals beleidsadviseurs)
LOB-makelaar(s) (LOB-expert; ondersteunt duurzame implementatie van de doorlopende leerlijn LOB vmbo-mbo)
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
De rol van het bedrijfsleven Te overwegen valt om ook het bedrijfsleven een plaats te geven in de werkstructuur. Het opdoen van levensechte beroepservaringen is een belangrijk onderdeel van een succesvol LOB-programma. Dat geldt zowel voor het vmbo als het mbo. Snuffelstages, beroepsgerichte stages, bedrijfsbezoeken, gastlessen, werken aan levensechte opdrachten of speeddaten met beroepsbeoefenaars zijn waardevolle onderdelen in de loopbaanontwikkeling van jongeren. Het bedrijfsleven kan een betekenisvolle rol spelen bij het ontwikkelen van LOB-activiteiten en opdrachten. Het is echter nog geen automatisme om hen te betrekken in de samenwerking op het gebied van LOB. Toch kan dit veel opleveren.
8
Samenwerken aan LOB Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo
