Verslagen individuele studiedagen Joy Verstegen Communicatie IEMES – KCO
1
Inhoud Blz. 2 Blz. 3 & 4 Blz. 5 t/m 8 Blz. 9 & 10 Blz. 11 Blz. 12 t/m 14 Blz. 15 t/m 18 Blz. 19 & 20 Blz. 21 & 22
Inhoud Verslag studiedag 1 Filmanalyse ‘’Midnight in Paris Artikelen Betoog Verslag studiedag 2 Filmanalyse ‘’Third Man’’ Artikelen Betoog
2
Individuele studiedag 1(Woody Allen): Voor deze eerste studiedag heb ik de volgende opdrachten gedaan. Ik ben naar een lezing geweest over Woody Allen en daar heb ik een samenvatting over geschreven. Voor die lezing heb ik twee artikelen gelezen over Woody Allen en deze heb ik samengevat. Daarnaast heb ik één van zijn films geanalyseerd. Als laatste heb ik een betoog geschreven over een vraagstuk uit de geanalyseerde film.
Samenvatting lezing Allereerst een lijst van alle films die aan langs zijn gekomen tijdens de lezing: 1. What’s new pussycat 2. Take the money and run 3. Bananas 4. Everything you always wanted to know about sex 5. Sleeper 6. Love and death 7. Annie Hall 8. Manhattan 9. Purple rose of Cairo 10. Hannah and sisters 11. September 12. Another women 13. Crimes and misdemeanours 14. Mighty Aphrodite 15. Everyone says I love you 16. Deconstructing Harry 17. Celebrity 18. Match point 19. Scoop 20. Vicky Christina Barcelona 21. Whatever works 22. You’ll meet a tall dark stranger 23. Midnight in Paris Woody Allen, geboren in Brooklyn, New York, op 1 december 1935, liet er geen gras over groeien. Op zijn 15e begon hij met het verkopen van oneliners voor roddelbladen. Hier verdiende hij 200 dollar per week voor. Daarna begon met een baan als ‘’stand up comedian’’ tot dat hij gevraagd werd om voor de film ‘’What’s New Pussycat’’ te gaan schrijven. Dat was het begin van zijn carrière in de filmindustrie. Het bleef niet alleen bij schrijven, Allen speelde ook in veel van zijn eigen films. In zijn begin carrière schreef Allen vooral grappige films, ook wel slapsticks genoemd. Zijn doel was dan ook om er zoveel mogelijk grappen in te verwerken. Allen heeft veel thema’s die hij vaak liet terugkeren in zijn films. Ik noem er een aantal. Een terugkerend thema in zijn films is dat Woody Allen niet op Woody Allen wil lijken. Hij maakt zichzelf in feite belachelijk. Andere belangrijke thema’s zijn politieke thema’s, waarin hij de politiek in een aantal landen belachelijk wil maken. Daar hoort onder andere de politiek in Midden Amerika bij. Ook psychiaters en seksualiteit keren vaak terug in zijn films. Allen werkt graag met herkenbare karakteristieken die hij vervolgens uitvergroot, en vaak ook in een karikatuur omzet. Hij wilde graag ordening in de wereld creëren met zijn films en ook literatuur liet hij graag in zijn films terugkomen. Maar vanaf 1977 is het gedaan met de slapstick. Slapstick wordt min of meer los gelaten. Allen gaat dichter bij de realiteit schrijven en filmen. Manhattan is de eerste film in dit thema. Woody Allen 3
wordt serieuzer en daarmee worden ook zijn films serieuzer en gaat hij op zoek naar lichter materiaal. Dit is ook het moment dat Allen steeds minder in zijn eigen films gaat meespelen. Een nieuw project dat volgt is een musical met mensen die niet kunnen zingen. Met deze film gaat hij juist niet mee in de essentie van een musical. De film is geen succes geworden. Het serieuzer worden van zijn films is niet de enige verandering in zijn carrière. Met de film celebrity, die gebaseerd is op de film La Dolce Vita, maakte hij zijn overstap naar Europa. Hij blijft een aantal jaren in Europa omdat hij daar meer voor elkaar krijgt met zijn films, hij krijgt er meer vrijheid. Uiteindelijk keert hij terug naar de VS om nog één keer naar Europa terug te gaan, naar de stad waar het allemaal begonnen is, Parijs. Daar maakt hij, volgens sommige zijn beste film tot nu toe, Midnight In Paris. Hij schrijft alle scripts zelf, is filmregisseur, speelt in films mee en doet soms zelfs de muziek. Hij is er niet stinkend rijk van geworden. Maar Woody Allen is iemand die veel invloed gehad heeft op de filmindustrie en nooit vergeten zal worden. Wat ik hiervan geleerd heb? Ik wil graag in deze industrie werken en dus is het belangrijk dat je de spelers van die industrie leert kennen. En ik heb het gevoel dat ik vandaag heel wat meer geleerd heb over een man die veel invloed gehad heeft op de filmindustrie.
4
Filmanalyse Midnight in Paris A
Waar gaat de film over?
Voorstelling, verhaal, onderwerp, thema, sfeer, de film zelf, titel Wat wordt er verteld? Wat is het onderwerp? Waar gaat het over? Gil gaat samen met zijn verloofde Inez en haar ouders op een reis naar Parijs. Daar krijgt Gil te maken met de illusie dat een ander leven beter zou zijn. Gil is een succesvolle scenarioschrijver, en werkt aan zijn eerste roman. Maar kampt met twijfels of zijn roman wel goed genoeg is. Inez en haar ouders vinden het maar niets. Als Gil op een nacht naar huis wandelt, komt een oldtimer voorbij met vreemdelingen die hem meenemen naar een feestje. Gil ontdekt dat hij in de jaren 20 terecht gekomen is, net de periode waar hij dol op is en die ook voorkomt in zijn roman. Bovendien ontmoet hij beroemde schrijvers en artiesten, zoals Ernest Hemmingway en Pablo Picasso. Zij helpen hem met zijn roman en met zijn leven. Uiteindelijk ontdekt hij dat het verlangen naar een "gouden verleden" iets van alle tijden is. Mensen verkiezen een nostalgisch en geïdealiseerd verleden, eerder dan het rommelige heden of de onbekende toekomst. Ook ontdekt hij dat Inez niet de vrouw is met wie hij zijn leven wil delen en hij besluit de verloving te verbreken om in Parijs te blijven wonen.12 Welke situaties en gebeurtenissen spelen zich af? Ik ga hier een paar belangrijke gebeurtenissen noemen die bepalend zijn voor het vervolg van het verhaal. Gil, zijn verloofde Inez en twee vrienden, Paul en Carol, gaan samen een dagje naar Versailles. Gil heeft daar niet zo’n zin in omdat Paul volgens Gil denkt dat hij alles weet van kunst. Een beetje een betweter. In deze scène kom je ook al meteen te weten dat Gil en Inez nogal wat van mening verschillen over veel dingen en dit is nog maar het begin. Het begin van de liefde voor Parijs van Gil maar ook zijn irritatie tegenover zijn relatie met Inez. De tweede belangrijke gebeurtenis is als Inez, Paul en Carol nog wat willen gaan dansen en Gil niet mee wil. Met deze beslissing heeft hij in feite zijn toekomst met Inez bepaald. De derde gebeurtenis is wanneer Gil verdwaald op een trap gaat zitten midden in Parijs. Wanneer het dan middernacht wordt stopt er een auto voor hem en hij stapt in. Met deze auto wordt hij voor een avond mee terug genomen naar de jaren 20 van Parijs. En daar ontmoet hij allerlei beroemde kunstenaars en artiesten uit die tijd. Te beginnen met Ernest Hemmingway. Gil heeft de tijd van zijn leven en wil het liefst daar blijven. Dat kan natuurlijk niet. Maar hij kan wel elke avond, voor de komende dagen, voor een paar uur terug de tijd in. Verder komen er naar mijn mening niet echt heel belangrijke momenten. Hij keert nog een paar keer terug de tijd in totdat hij een gesprek heeft met Hemmingway over de liefde. Dit zal hem aan het denken zetten over zijn liefde voor Inez. Wat hij ook tijdens zijn reizen terug in de tijd realiseert is dat iedereen een verlangen heeft naar een nostalgisch en romantisch verleden, zowel nu als in de jaren 20. En elke periode heeft iets nostalgisch, maar ook vervelende kanten. Zo ook in de jaren 20 van Parijs. De laatste belangrijke gebeurtenis is wanneer hij besluit de verloving met Inez te verbreken. Parijs is niet mooier in de jaren 20 tegenover nu. Want zelfs in het heden kent Parijs mooie kanten. Dit is waarom Gil besluit in Parijs te blijven wonen. Waar gebeurt het? Wanneer? Het speelt zich allemaal af in Parijs. Een deel van de film speelt zich af in het heden(2011) en een ander speelt zich af in de twintiger jaren.
1 2
(Sony Classics, 2011), Midnight in Paris, http://www.sonyclassics.com/midnightinparis/ (IMDb, 2011), Midnight in Paris, http://www.imdb.com/title/tt1605783/
5
Welke personages spelen er in mee? En wat gebeurt er met die personages? Ook hier ga ik alleen de belangrijke personages noemen. Gil: Gil arriveert in Parijs samen met zijn verloofde en zijn schoonouders voor een leuke vakantie/zakenreis. Als snel wordt Gil verliefd op de stad en hij zou willen dat hij terug de tijd in kon naar de jaren 20 in Parijs. En tot zijn eigen verbazing komt die wens ook uit. Elke avond na middernacht wordt hij met een auto opgehaald en naar de jaren 20 gebracht. Hier ontmoet hij verschillende kunstenaars en artiesten uit die tijd die nu beroemd zijn. Deze zetten Gil aan het denken over zijn eigen leven en relatie met Inez. Hij komt erachter dat het heden in Parijs net zo mooi is als de jaren 20 in Parijs. Daarnaast komt hij erachter dat hij en Inez te veel meningsverschillen hebben en dat ze niet bij elkaar passen. Uiteindelijk besluit hij om het uit te maken met Inez en in Parijs te blijven. Inez: Inez zien we niet heel veel en er gebeurt ook niet heel veel met Inez. Ze gaat niet mee met de reis naar de twintiger jaren zoals Gil dat doet. In tegendeel, ze gelooft Gil totaal niet en denkt dat hij hallucineert. Inez heeft in tegenstelling tot Gil een hekel aan Parijs en snapt zijn passie voor literatuur ook niet. Uiteindelijk maakt Gil het uit met Inez en gaat ze alleen terug naar Amerika. Paul: Een vriend van Inez die veel van Franse kunst weet. Een belangrijke gebeurtenis ondergaat hij niet. Hij is wel een oorzaak van een situatie. Paul gedraagt zich er betweterig waardoor Gil geïrriteerd raakt en liever ergens anders is dan bij Inez, die wel graag met Paul omgaat. Dat zorgt er dan voor dat het lot een andere weg neemt. Museum Guide: Met de hulp van de museum guide weet hij een aantal teksten te vertalen die belangrijk zijn voor de inspiratie van zijn roman en zijn passie voor Parijs. Ernest Hemmingway: Ernest Hemmingway is de man die ervoor zorgt dat Gil over zijn leven en relatie met Inez gaat nadenken en de kans krijgt zijn toekomst te veranderen. Daarnaast is hij één van de karakters die laat zien dat de jaren 20 in Parijs helemaal niet zo rooskleurig waren en ook zeker niet beter dan het heden. Gertrude Stein: Is degene die de roman die Gil geschreven heeft leest en beoordeelt zoals ze dat ook bij de boeken van Hemmingway doet. Zij geeft Gil het zelfvertrouwen dat hij het talent van een goede schrijver heeft. Adriana: Dit is de vrouw die hem op een andere manier naar de liefde laat kijken. En daarnaast één van de karakters die laat zien dat de jaren 20 in Parijs helemaal niet zo rooskleurig waren en ook zeker niet beter dan het heden. Je merkt dat de meeste mensen zelf geen gebeurtenissen ondergaan. Alle gebeurtenissen worden ondergaan door de hoofdpersoon Gil. Maar alle mensen daaronder hebben wel invloed op de gebeurtenissen die Gil ondergaat. Wat is de sfeer? Wisselt die? De sfeer is voornamelijk rustig en romantisch. Ondanks dat hij geen beste relatie heeft met Inez, zie je daar ook geen hele grote conflicten ontstaan. Heel af en toe als hij terug keert naar de jaren 20 neemt de spanning toe. Maar dan wel op een positieve manier. Gil raakt opgewonden van blijdschap elke keer als hij terug de tijd in gaat. Op de momenten dat hij in het heden is merk je vooral een rustige, in gedachten verzeilde, sfeer. Als hij terug de tijd in gaat merk je vooral een romantische, opgewonden, Parijs sfeer. Deze verandert naarmate hij vaker terugkeert naar het verleden. De sfeer wordt wat meer deprimerend omdat Gil ontdekt dat zijn droom van een geweldig Parijs in de jaren 20 niet waar blijkt te zijn. Die tijd kent namelijk net zo veel negatieve als positieve kanten, die je in het heden ook ziet. Dat leidt dan uiteindelijk ook tot de beslissing om het uit te maken met Inez en in Parijs te blijven. De film sluit af met een wat deprimerende maar ook gerustgestelde sfeer. Is er spanning, een conflict, een hoogtepunt? Ik vind niet dat er echt sprake is van een spanning, conflict of hoogtepunt. Zoals ik bij de sfeer ook al uitgelegd heb wisselt deze heel subtiel. Ik heb geen moment gehad in de film dat ik het echt spannend vond. Ook was er geen sprake van een hoogtepunt, die ik overigens wel verwacht had. Nadat hij het uit had gemaakt met Inez dacht ik dat er nog een hoogtepunt naar de jaren 20 of iets 6
dergelijks zou komen. Maar deze bleef uit. En ook van echte grote conflicten is geen sprake. Alleen kleine conflicten die hij elke keer heeft met Inez.
B
Wat heeft de regisseur met de film te vertellen?
Boodschap, visie
Waar zijn de filmmakers van uitgegaan: een toneeltekst (welke, van wie, van wanneer?) Een eigen thema, eigen ervaringen of verhalen, beelden, een locatie? De film is geschreven en geregisseerd door Woody Allen. De grote inspiratiebron voor de film Midnight in Paris spreekt natuurlijk al een beetje voor zichzelf, Parijs. Voor zijn allereerste film ‘’What’s New Pussycat’’ is Woody Allen voor het eerst naar Parijs afgereisd. Daar viel hij als een blok voor de stad. Deze stad was dan ook de grote inspiratiebron voor deze film. Vanuit welke opvatting of interpretatie hebben de filmmakers of de regisseur gewerkt? De boodschap van de film is eigenlijk heel simpel. Je moet blij zijn met wat je hebt. In de film denkt de Gil dat het Parijs uit de jaren 20 veel mooier en beter is dan de wereld van nu. Hij droomt er dan ook van dat hij zelf de jaren 20 van Parijs kan beleven. Uiteindelijk komt zijn droom uit en reist hij een aantal avonden achter elkaar terug naar de jaren 20 in Parijs. Maar daar komt hij er uiteindelijk achter dat die tijd ook niet over rozen ging en dat die ook zijn nare kanten kende. Maar als we Woody Allen kennen dan zou de boodschap ook kunnen zijn dat het Parijs in de jaren 20 net zo naar is als Parijs nu is. Je kunt er in ieder geval je eigen draai aan geven.
C
In hoeverre suggereert de film de werkelijkheid?
Wordt er natuurlijk, gestileerd of op een andere manier gespeeld? Een gedeelte van de film speelt zich af in de werkelijkheid en stelt ook de werkelijkheid voor. Een verloofd stel dat samen met schoonouders naar Parijs gaat voor een vakantie/zakenreis is een realistische gebeurtenis. Een ander gedeelte van de film speelt zich af in de fantasiewereld van de hoofdpersoon. Dit wordt niet zo gespeeld. De hoofdpersoon keert ieder avond na middernacht terug naar het Parijs van de jaren 20. Dit kan niet echt, maar in de film wordt voorgedaan alsof hij het echt ervaart. Hij wordt namelijk niet wakker van een droom of iets dergelijks. Hij wordt iedere avond door een auto opgehaald die hem terug mee de tijd in neemt. En die zet hem ook weer op dezelfde plek af aan het einde van de avond, waarna hij terugkeert naar het hotel. Welk genre heeft de film? Het is een mix van komedie, romantiek en fantasie. D Waarmee is de film gemaakt binnen de kadrering(Ik ga hier uit van de hoofdrolspeler)? Acteurs(Houding, mimiek, beweging, gebaar, stemgebruik, kostuum, grime): In het begin van de film heeft de hoofdrol speler Gil een nogal ongeïnteresseerde houding. Hij heeft niet zoveel zin in een reis met zijn schoonouders. Wat hij wel meteen leuk vind is de stad Parijs. Daar is hij meteen verliefd op en hij zou er het liefste blijven wonen. Maar zijn verloofde ziet dat absoluut niet zitten en dat gaat dus ook niet gebeuren. Dan ontmoeten ze ook nog eens twee vrienden van wie de man denkt dat hij alle beter weet dan Gil en het ergste is dat zijn verloofde dat ook vind. Dit geeft Gil steeds meer het gevoel dat hij weg wil vluchten van deze vakantie. Dat lukt hem dan ook als hij op een gegeven moment een aantal avonden achter elkaar terug reist naar de jaren 20 van Parijs. Hij krijgt een veel enthousiastere houding en heeft er weer zin in. Hij krijgt weer de motivatie om verder te werken aan zijn boek. Deze houding blijft aan totdat hij doorkrijgt dat de jaren 20 in Parijs helemaal niet zo rooskleurig was als hij denkt en hij het uit maakt met zijn verloofde. Een eenzame Gil blijft in Parijs wonen. Spel(Karaktertrekken, motieven, emoties, handelingen, acties en interacties): Van Owen Wilson, die hier de hoofdrol speelt, zijn we vooral heel komische films en spel gewend. Ook in deze film brengt hij een vleugje komedie. Maar niet zoals we van hem gewend zijn. Hij past het precies genoeg toe zodat de romantiek van het oude Parijs in stand blijft. Daarnaast zie je vooral het verschil in spel in het heden en in het verleden. Hij wordt helemaal enthousiast in het verleden maar in het heden als hij zijn verloofde en schoonfamilie is heeft hij er helemaal niet zo’n zin in.
7
E Met welk doel wordt de dramavoorstelling gebracht? Wat wil de maker (of opdrachtgever) of de beschouwer ermee bereiken? Bedoelde functie van de maker? Ik denk dat de twee belangrijkste functies te maken hebben met het esthetische en vermaak. Hij wil met de film laten zien dat het geschiedenis echt niet per definitie mooier is dan dat de wereld nu is. Hij laat het Parijs zien waar hij jaren geleden voor gevallen is maar tegelijkertijd laat hij ook de minder mooie kanten zien van de stad. Daarnaast is de film voornamelijk als vermaak bedoeld. Een romantische film met een vleugje komedie om het publiek anderhalf uur lang te laten genieten. Wat heb ik ervan geleerd? Net zoals bij de lezing over Woody Allen heb ik door het analyseren van Midnight In Paris meer geleerd over Allen als regisseur en schrijver. Wat wil hij bereiken met zijn films, hoe kijkt hij naar de karakters, de muziek enzovoorts. Iets wat ik belangrijk vind als je graag de filmindustrie in wilt.
8
Artikelen Ouder, milder, maar nog steeds Woody Een interview met Woody Allen over de laatste film waar hij zelf in mee speelt, over hoe zijn films tot stand komen en hoe hij zelf over het proces denkt. Ik zal in deze samenvatting een paar aspecten uit het artikel toelichten die ik als belangrijk zie. Veel Amerikanen zijn niet zo huiverig om te investeren in films van Woody Allen. De reden hier voor is dat Allen vaak zoveel mogelijk controle over het hele proces wil hebben en dat betekend weinig controle voor investeerders. Iets wat Allen als frustrerend ervaart, vooral omdat hij al zo lang films maakt, dus investeerders zouden nu wel moeten weten in wat voor een film ze investeren. Allen heeft al zo’n 45 films gemaakt gedurende zijn carrière. Hij maakt graag films en hij heeft er geen geduld om minder films te maken die beter zijn, die je een ‘’masterpiece’’ kunt noemen. Allen denkt dan ook dat hij nog nooit een ‘’masterpiece’’ gemaakt heeft. Ja, hij heeft wel een aantal goede films en een aantal minder goede films gemaakt, maar nooit een ‘’masterpiece’’. Want dat is moeilijker dan veel mensen denken. Dat is ook tegelijkertijd waar zijn doorzettingsvermogen vandaan komt om verder te gaan. Toch altijd weer proberen die ene film te maken waarvan je kunt zeggen: Dit is een ‘’masterpiece’’! ‘’To Rome With Love’’, de meest recente film van Allen, is de eerste film sinds ‘’Scoop’’ waarin Allen zelf ook een rol speelt. Iets wat hij steeds minder doet de laatste jaren. Zelf zegt hij omdat hij zichzelf te oud vind geworden. Hij speelt graag iemand die aan het einde van de film het meisje krijgt. Naarmate hij ouder wordt, gaat dat niet meer en speelt hij vaak de vader of de verloofde. Allemaal rollen die hij liever niet speelt. Volgens Allen is het leven hopeloos, niets is blijvend. We weten dat er op een bepaald moment in de toekomst niks meer zal zijn op aarde. Dus ook al ben je Shakespeare, Beethoven of Michelangelo, je werk zal niet blijvend zijn. Dus je kunt niet beter dan je best doen in het leven en wat je ermee doet. Allen zal dan ook nooit een recensie lezen over zijn films. Het maakt hem niet uit wat mensen van zijn films denken, zolang hij er maar achter staat.3
3
(WSJ, 2012) Older, Mellower, but still Woody Allen, http://online.wsj.com/article/SB10001424052702303822204577466490672066730.html
9
'Parijs was het paradijs' Een artikel waarin Woody Allen vertelt over zijn beste film tot nu toe, Midnight in Paris. De film speelt zich af in een stad die in de eerste helft van de twintigste eeuw gezien werd als het centrum van de wereld. Het leven en de kunsten werden alle dagen gevierd in Parijs. Tenminste, dat is hoe Gil over Parijs droomt. Gil is de hoofdpersoon in Midnight in Paris, gespeeld door Owen Wilson. In de film komt zijn droom tot leven met een vlucht naar het Parijs van de jaren twintig. Woody Allen kwam voor het eerst naar Parijs in 1964. Op dat moment werkte Allen als scenarist aan ‘’What’s New Pussycat’’, toen hij tijdens de opnames mee werd genomen naar Parijs. Een voor Allen vreselijke film ervaring. Op dat moment was de enige manier waarop hij nog met film te maken wilde hebben, het regisseren ervan. Je zou kunnen denken dat Midnight in Paris een beeld geeft van een Europa dat nog steeds zijn artistieke verleden probeert te leven, maar zijn hoofdrol in de artistieke wereld al lang is kwijtgeraakt. Toch was dit niet Allen zijn bedoeling. Volgens Allen lag Europa altijd voor op de VS. Mode, auto’s, de vrije seksuele moraal en nog veel meer. Voor Allen kwam de avant-garde altijd uit Europa. Hij had net zoals vele van zijn generatie een ontzag voor Europa. En Parijs werd als het paradijs beschouwt. Maar als je van dichtbij gaat kijken naar Parijs, dan zag je dat men in Parijs ook door een moeilijke periode heen ging. Allen zou niet er willen hebben leven in de tijd van de syfilis en de tuberculose. Maar volgens Allen leven we nu ook niet altijd in de beste tijd, ook al hebben we hier ook fijne dingen. Allen maakte met Midnight in Paris zijn sterkste komedie in jaren, maar in wezen is het een triest verhaal. "Gils personage wil ontsnappen naar het verleden. Misschien denkt iedereen daar wel eens aan. Maar ook die andere tijden zijn onbevredigend want het leven zelf is onbevredigend. Denken dat je in een andere tijd of op een andere plek plotseling gelukkiger zult zijn ‘’is a losing proposition’’. Het enige wat je kunt doen is jezelf voldoende proberen te vermaken."4
4
(Filmkrant, 2011), Parijs was het paradijs, http://www.filmkrant.nl/TS_september_2011/7136
10
Betoog
Onderwerp en stelling betoog Voor het onderwerp van dit betoog heb ik voor een belangrijk onderwerp uit de film ‘’Midnight In Paris’’ gekozen. Het betoog zal dus niet over Woody Allen zelf gaan. In het tweede artikel dat ik heb samengevat en de filmanalyse van Midnight in Paris gaat het over het verleden wat mooier zou zijn dan het heden. In het artikel staat het volgende: "Gils personage wil ontsnappen naar het verleden. Misschien denkt iedereen daar wel eens aan. Maar ook die andere tijden zijn onbevredigend want het leven zelf is onbevredigend. Denken dat je in een andere tijd of op een andere plek plotseling gelukkiger zult zijn ‘’is a losing proposition’’. Het enige wat je kunt doen is jezelf voldoende proberen te vermaken." Dit leek mij een leuk onderwerp voor het betoog. Daar is voor mij de volgende stelling uit gekomen: ‘’Het verleden is altijd mooier dan het heden.’’ Ik ben het niet eens met de stelling. Ik zal eerst vertellen waarom ik het niet eens ben met deze stelling. Vervolgens zal ik vertellen waarom je het wel eens zou kunnen zijn met deze stelling. Dat zal ik dan gaan weerleggen, wat weer leid tot een conclusie. Waarom ben ik tegen de stelling? Ik ben het niet eens met deze stelling. Als eerste omdat niemand in het verleden kan kijken en dus kan weten of het toen beter was dan nu. We hebben nu alleen geschiedenisboeken en andere voorwerpen uit de geschiedenis die ons een beeld kunnen geven van het verleden. Als ik als voorbeeld het Parijs van de jaren 20 neem, zie je dat die ook zijn negatieve kanten kende. Je had dingen die beter zijn dan nu maar ook slechter dan nu. Zo had je in die tijd veel last van syfilis en tuberculose . Ziektes die veel levens gekost hebben en die nu behandeld kunnen worden. Ik denk dat het altijd zo zal blijven. In elke tijd en periode zullen er dingen zijn die beter gaan dan in de geschiedenis maar ook dingen die slechter gaan dan in de geschiedenis. Mensen willen nu eenmaal ontsnappen aan de negatieve aspecten uit hun eigen tijd door te zeggen dat het op een andere plaats of in een andere tijd beter is dan hier. En dat is niet zo. Waarom zou je voor de stelling kunnen zijn? In geschiedenisboeken wordt een realistische beeld getoond van het verleden en de goede en slechte kanten daarvan. Maar wat we tegenwoordig meer zien zijn films, tv programma’s, boeken en meer over gebeurtenissen in de geschiedenis die veel rooskleuriger worden voorgesteld dan ze in werkelijkheid waren. Dat kan zorgen voor een heel ander beeld van de geschiedenis dan dat het werkelijk was. Films, tv programma’s en boeken zijn veelal dingen die gemaakt worden om mensen te vermaken. En iets wat mensen niet graag zien is een slecht einde. Daarom worden tragische gebeurtenissen uit het verleden mooier gemaakt dan dat ze waren. Zoals ik al eerder zei willen mensen graag ontsnappen aan de slechte werkelijkheid zo nu en dan. Dat doen ze dan door te denken aan die ene film die ze gezien hebben of dat ene boek dat ze gelezen hebben. Ze zeggen dan dat ze liever in die tijd geleefd hadden omdat het daar beter was. Al met al maakt dat beeld het dat mensen graag terug naar het verleden zouden willen omdat ze het als beter zien. Weerlegging Maar in werkelijkheid waren er in het verleden net zo veel negatieve gebeurtenissen als nu, ook al worden die niet altijd getoond. Ik denk dat mensen gewoon graag een romantisch beeld hebben van het verleden om je even van de werkelijkheid af te kunnen zetten. Dat mag natuurlijk, maar ik denk dat het verleden zeker geen beter leven was dan nu. Ik denk dat het goed is om ook positief over je eigen tijd te denken en trots te zijn op je eigen tijd.
11
Individuele studiedag 2(filmgeschiedenis): Allereerst een lijst van films met regisseurs die langs zijn gekomen tijdens dit college zodat ik ze daarna in de samenvatting niet nog allemaal apart hoef te noemen: 1. Nosferatu 1922 F.W. Murnauv 2. Metropolis 1922 Fritz Lang (Een film die voor veel films een inspiratiebron is geweest.) 3. Ladri di Biciclette 1948 Vittorio De Sica (Een belangrijke film, omdat in deze film voor het eerst op een andere manier met de camera wordt bewogen.) 4. Citizen Kane 1941 Orson Welles (Orsen Welles is het best bekend van zijn radio hoorspel ‘’War of the Worlds’’.) 5. It’s A Wonderful Life 1946 Frank Capra 6. The Misfits 1961 John Huston 7. A Space Oddyssey 1968 Stanley Kubrick 8. Annie Hall 1977 Woody Allen 9. E.T. 1982 Steven Spielberg 10. Pakeezah 1972 Kamal Amrohi 11. Awaara 1951 Raj Kapoor 12. Psycho 1960 Alfred Hitchcock 13. Fish Tank 2009 Andrea Arnold 14. Fitzcarraldo 1982 Werner Herzog 15. Fahrenheit 451 1966 Francois Truffaut 16. La Dolce Vita 1960 Federico Fellini 17. Trois Couleurs 1993/94 Krzystof Kieslowski 18. Scènes uit een huwelijk 1973 Ingmar Bergman 19. Nostalghia 1983 Andrej Tarkowski 20. Rashomon 1950 Akira Kurosawa 21. Le Clan des Siciliens 1968 Henri Verneuil 22. Once Upon A Time in the West 1968 Sergio Leone 23. An American in Paris 1951 Vicente Minelli 24. Ascenseur pour l’Échafaud 1957 Louis Malle 25. Pantserkruiser Potemkin 1925 Sergei Eisenstein 26. Frenzy 1972 Alfred Hitchcock 27. Spellbound 1945 Alfred Hitchcock 28. Blade Runner 1984 Ridley Scott 29. The Magnificent Seven 1960 John Sturges 30. High Noon 1952 ? Films Regisseurs The Maltese Falcon 1941, Casablanca 1942, The Big Sleep 1946, The Postman Always Rings Twice 1946, The Third Man 1949, Touch of Evil 1958 Chinatown 1974, Taxi Driver 1976, Blade Runner 1982, Blue Velvet 1986, Pulp Fiction 1994 , The Matrix 1999 Oude film noir films Nieuwe film noir films
12
Vandaag hebben we een studiedag gehad helemaal gericht op film. Daarin hebben we kort maar krachtig de filmgeschiedenis en ontwikkeling langs zien komen. In een zo kort mogelijke samenvatting ga ik jullie daar stapsgewijs wat van vertellen. 1. Geschiedenis van de film Allereerst de uitvinding van de film: De voorloper is de Zoopraxiscoop(zie hier langs een plaatje daarvan). 1895: De gebroeders Lumière komen met de Cinematographe. En dan is de film geboren. De eerste films die gedraaid worden, zijn de zogenaamde ‘stomme’ films. Een stomme film betekend dat er geen geluid bij het beeld zit. Dit was in de begin tijd van de film nog niet mogelijk. Pas vanaf de jaren 20/30 zien we geluid bij film komen. Ook zien we dat zeker tot de jaren 50/60 nog sprake is van zwart/wit films. Daarna komen de kleurenfilms. 2. Genres Drama Comedy Western Thriller Detective/Policier Fantasy Science Fiction Spektakel film Avonturen film Historiefilm Rechtbank drama Road movie Coming-of-Age-film Horror. Dit is maar een reeks van genres die de filmindustrie kent. Je kunt ook combinaties maken van genres: Historisch drama, Romantische komedie, Psychologische thriller, Politieke thriller. 3. Stromingen In de jaren 1946 tot 1955 komt het neorealisme op in Italië en heeft een grote invloed op de filmindustrie daar. Neorealisme in films wil zeggen dat men ten eerste opnieuw de tijd van het realisme gaat leven en daarnaast dat in films gaat vertalen door alleen films te maken die op de realiteit zijn gebaseerd en de realiteit in Italië van die tijd laten zien. In de jaren 20 komt het expressionisme als kunststroming op in de film industrie. Ook film Noir is een bekende stroming, vooral in de VS in de jaren 1940-heden. Deze films hebben de volgende kenmerken. Zwart/wit, Misdaad, Melancholie, Nihilisme, Eenzame held, Femme fatale 4. Belangrijke filmlanden en regisseurs India (Bollywood) – VS – Hollywood – Nigeria (Nollywood) – Europa – Japan – China. Verenigde Staten Hollywood: Entertainment, Formulefilms, Productiemaatschappijen, Sinds de jaren ’20, Wereldwijd. Grote Hollywood-regisseurs: Orson Welles, Frank Capra, Vicente Minelli, Stanley Kubrick, Woody Allen, Steven Spielberg, John Huston India (Bollywood)Bombay / Mumbai: Grootste filmland: 1200 films per jaar. Vanaf 1915 ook in Azië en Afrika te zien in openlucht bioscopen. Mythologie en dagelijks leven zoals de Hindoecultuur = beeldcultuur mix van alle genres Klassiekers jaren ’50 in India. Conventies: Conflict tussen goed en kwaad, held en schurk, mooie vrouw, geen seks, veel geweld. Muziek en dans beslaan grote delen van films uit India. Het laat de emoties zien. De filmmuziek is popmuziek uit India. Filmzangers hebben een sterrenstatus Europa: Groot-Brittannië: Alfred Hitchcock en Peter Greenaway Duitsland: Fritz Lang Rainer, Werner Fassbinde,r Werner Herzog Frankrijk: Jean Renoir, Louis Malle, Francois Truffaut, Jean-Luc Godard, Bertrand Tavernier Italië: Vittorio de Sica, Roberto Rosselini, Luigi Visconti, Federico Fellini, Pier Paolo Pasolini, Gebroeders Taviani Polen: Krzystof Kieslowski Zweden: Ingmar Bergman 13
Rusland: Andrej Tarkowski Japan: Akira Kurosawa 5. Muziek en dans in de film Filmsong: Do not forsake me, o my darling. High Noon (1952) Filmmuziek: Le Clan des Siciliens 1968 Henri Verneuil. Muziek: Ennio Morricone Intromuziek: Once Upon A Time in the West Sergio Leone 1968. Muziek: Ennio Morricone Dans- of musicalfilm: An American in Paris Vicente Minelli 1951. 6. Het verhaal Scenario en romanverfilming(de meeste films bevatten de volgende elementen): 1. De held 2. De schurk 3. De vrouw 7. Het beeld Cameravoering: Expressionisme (jaren ‘20): Licht – donker, schaduwen, schuine camerastandpunten. Beeldthema’s: 1. Beeldthema Vallen en Stijgen(gaat over een personage dat veel dieptes maar ook hoogtepunten in de film kent): Frenzy 1972 Alfred Hitchcock 2. Beeldthema Evenwijdige Lijnen(Dit is het gebruik van evenwijdige lijnen in de cameravoering): Spellbound 1945 Alfred Hitchcock 8. Citaat Citaat: Metropolis 1927 Fritz Lang Citaat: Blade Runner 1984 Ridley Scott Citaat: Sergei Eisenstein Pantserkruiser Potemkin 1922 Remake: Origineel: The Seven Samurai 1954 Akira Kurosawa Remake: The Magnificent Seven 1960 John Sturges Wat heb ik ervan geleerd? Een hele leuke en leerzame studiedag met alle basis beginselen van de filmindustrie. Ik vond het erg leuk om te zien hoe de film begonnen is en welke films er allemaal een grote invloed hebben gehad op de films van nu.
14
Filmanalyse A
Waar gaat de film over?
Voorstelling, verhaal, onderwerp, thema, sfeer, de film zelf, titel Wat wordt er verteld? Wat is het onderwerp? Waar gaat het over? De film speelt in Wenen, vlak na de Tweede Wereldoorlog. De stad is kapotgeschoten, aan alles is gebrek en de zwarte handel bloeit hevig. Net zoals Berlijn was de stad verdeeld in vier sectoren, die bestuurd werden door de geallieerde bezettingsmachten: Amerika, Engeland, Frankrijk en Rusland. De Amerikaanse schrijver van goedkope westernromannetjes Holly Martins arriveert in Wenen omdat een jeugdvriend van hem, Harry Lime, een baan voor hem heeft. Aangekomen bij diens huis, vertelt de conciërge dat Lime net is overleden. Hij is voor de deur van zijn huis overreden door een vrachtwagen. Op de begrafenis blijkt dat Harry Lime als een notoire zwarthandelaar beschouwd werd door de Engelse majoor Calloway die al een tijd jacht op hem maakte. Hij zou verdunde penicilline op de zwarte markt hebben gebracht, met talrijke doden tot gevolg. Holly wil niets kwaads van zijn vriend horen en besluit zelf op zoek te gaan naar Harry’s verleden. Hierbij ontmoet hij diens vriendin Anna, een voor de Russen gevluchte Tsjechoslowaakse die met een vervalst paspoort probeert naar het westen te ontkomen. Verder maakt Holly kennis met Baron Kurtz en de Roemeen Popescu, vrienden van Harry die bij het ongeluk aanwezig waren en die hem samen naar de overkant droegen. Ook Harry’s lijfarts, Dr.Winkel, was snel ter plaatse. Als later blijkt dat Harry door zijn eigen chauffeur is overreden, begint Holly de zaak te wantrouwen, zoveel bekenden van Harry tegelijk aanwezig bij zijn dood? De twijfel groeit als de conciërge bij nadere bevraging spreekt over drie mannen die het lichaam droegen. Maar wie was dan die derde man? Voordat hij meer uitleg kan geven, moet de conciërge zijn loslippigheid met de dood bekopen. Bij zijn speurtocht naar de ware Harry Lime wordt Holly achtervolgd door de trawanten van Popescu en Kurtz, die niet van deze pottenkijker gediend zijn. Ook majoor Calloway, die in Holly maar een lastige bemoeial ziet, probeert hem te laten vertrekken, maar inmiddels is Holly vastbesloten om te achterhalen wie de echte Harry Lime was. Op een van zijn bezoekjes aan Anna, op wie hij inmiddels verliefd is geworden, stuit Holly op de dood gewaande Harry. Als Holly hem wil aanspreken verdwijnt zijn vriend in het niets. Het raadsel van Harry’s wonderbaarlijke wederopstanding uit de dood en diens even mysterieuze verdwijning daarna is te vinden in de riolen van de stad. De verdwenen Harry blijkt via het ondergrondse riolenstelsel van Wenen tussen de Russische en de westerse zones heen en weer te reizen. Zijn dood was dus een mooie dekmantel om letterlijk ondergronds te gaan. Nu Harry blijkt te leven,wordt zijn kist opgegraven. De dode was de verpleger, die de penicilline uit het ziekenhuis stal. Holly arrangeert een ontmoeting met Harry in het reuzenrad van Prater, het Weense pretpark. Hier confronteert hij zijn vriend met de feiten, Harry is ontmaskerd en de jacht op hem is nu echt geopend. Nu is Holly opeens nuttig geworden voor Calloway, die hem probeert in te zetten bij de jacht op Harry. In eerste instantie weigert Holly, hij wil zijn jeugdvriend niet verraden, maar laat zich door Calloway overhalen. In ruil voor Holly’s medewerking mag Anna, die inmiddels door de Russen is opgepakt, naar het westen vertrekken. Als Anna op het station lucht krijgt van deze deal, verscheurt zij haar reispas en blijft liever in de stad waar Harry is. Haar sympathie voor Holly is daarmee gelijk over. Na deze ontnuchterende gebeurtenissen wil Martins nu maar snel weg uit Wenen. Maar als hij op weg naar het vliegveld door Calloway geconfronteerd wordt met de jonge slachtoffertjes van Harry’s praktijken die aan meningitis sterven, stemt Holly toch toe, hij zal als lokaas gaan dienen om Harry Lime te vangen. Met de hulp van Holly barst de jacht op Harry los. Deze vlucht de riolen in en hoopt zo te ontkomen. In het labyrint van het Weense riolenstelsel weet Harry, die daar de weg goed kent, nog een tijdje uit de handen van zijn achtervolgers te blijven. Als hij hierbij een Engelse soldaat doodt, raakt hij zelf ook gewond. Holly pakt een revolver en achtervolgt Harry die, zwaar gewond, vastzit voor een doodlopende uitgang. Daar schiet Holly zijn vriend dood. De film eindigt met de echte begrafenis van Harry Lime. In een lang shot zien we Holly, op de terugweg naar het vliegveld, tegen beter weten in, toch nog op Anna wachten. Zij loopt hemstraal voorbij. 15
Welke situaties en gebeurtenissen spelen zich af? Ik ga hier een paar belangrijke gebeurtenissen noemen die bepalend zijn voor het vervolg van het verhaal. De eerste belangrijke gebeurtenis is wanneer Holly bij het huis van Harry aan komt en erachter komt dat hij dood is. Dit zet het verhaal in werking. Daarna volgt de begrafenis van Harry waarbij je vooral moet letten op Anna, de vriendin van Harry. Het is traditie dat iedere nabestaande een schepje aarde op de kist gooit als teken van afsluiting. Maar Anna weigert dit te doen. De volgende is een reeks van kleine gebeurtenissen. De tegenstrijdige verhalen van mensen die over de dood van Harry vertellen. Calloway die over het criminele verleden van Harry verteld. De derde man die een mysterie blijft. De conciërge die dood gevonden wordt voordat hij iets belangrijks over de dood van Harry kan vertellen. Dit zijn allemaal dingen die er aan toe voegen dat er iets niet klopt rondom de dood van Harry. De dan belangrijke gebeurtenis die volgt is Holly die erachter komt dat Harry nog leeft. Hij ziet de kat van Harry bij een figuur staan in de schaduw. En komt er dan achter dat dit Harry zelf is. Harry rent weg de duisternis in. Vervolgens het gesprek tussen Holly en Harry in het reuzenrad. Na dit gesprek is Holly er bijna volledig van overtuigd dat hij Harry moet aangeven. Harry krijgt in de gaten dat het gedaan is met hem. De één na laatste gebeurtenis is wanneer Harry achterna gezeten wordt door Holly en de politie. Op gegeven moment is hij helemaal in het nauw gedreven en kan hij geen kant meer op. Holly schiet Harry dood. De laatste belangrijke gebeurtenis is de werkelijke begrafenis van Harry. Precies dezelfde mensen zijn allemaal aanwezig. Dit keer gooit Anna wel een schepje aarde op de kist. Zou ze dan misschien al die tijd toch geweten hebben dat Harry nog in leven was?! Waar gebeurt het? Wanneer? Het verhaal speelt zich af in Wenen, net na de tweede wereldoorlog. Welke personages spelen er in mee? En wat gebeurt er met die personages? Ook hier ga ik alleen de belangrijke personages noemen. Harry: Harry woont in Wenen en aan het begin van de film krijgen we te horen dat hij overleden is na een ongeluk met een vrachtwagen. Dit blijkt uiteindelijk een valstrik te zijn. Harry heeft een andere man voor de vrachtwagen gegooid en met behulp van twee vrienden iedereen ervan kunnen overtuigen dat hij het is. Dit deed hij omdat hij gezocht werd door de politie vanwege criminele praktijken waarbij veel kinderen ziek werden en zelfs dood gingen. Uiteindelijk komt de waarheid toch uit en ontdekt men dat Harry nog leeft. Hoe hij ook probeert te vluchten, ze vinden hem toch en zijn gedwongen hem neer te schieten. Harry overlijd alsnog aan het einde van de film. Holly: Dit is een jeugdvriend van het karakter Harry. Harry heeft gevraagd of hij naar Wenen toe komt en dan heeft hij wel een baan voor hem. Eenmaal daar aangekomen komt hij erachter dat Harry overleden is na een ongeluk. Maar al vanaf het begin vertrouwt hij het niet en gaat op onderzoek uit naar de waarheid. Ondertussen ontmoet hij Anna, over wie ik dadelijk nog wat ga vertellen. En natuurlijk ontmoet hij nog veel meer mensen. Onder wie, Calloway, een agent over wie ik ook nog wat ga vertellen. Na veel onderzoek en veel mensen kwaad te hebben gemaakt en zelf ook in gevaar te zijn gekomen komt hij erachter dat Harry nog leeft. Daarnaast komt hij er ook achter dat Harry helemaal niet zo’n goedzak is als dat hij altijd gedacht heeft. Hij voelt zich verraden waardoor hij besluit om de politie mee te helpen hem op te pakken. Uiteindelijk komt het zo ver dat hij gedwongen wordt om Harry neer te schieten. Anna: Anna is de vriendin van Harry. Zij is helemaal gebroken na het overlijden van Harry. Ze raakt goed bevriend met Holly. Holly begint zelfs wat voor haar te voelen. Maar zij niet voor hem. Ze wil zelfs niet dat Holly helpt om Harry op te pakken als ze erachter komen dat hij nog 16
leeft. Ze is zelfs woedend op Holly dat hij de politie helpt om Harry te pakken. Want ondanks dat ze weet wat Harry allemaal op zijn kerfstok heeft, houdt ze toch ontzettend veel van hem. Als Harry dan aan het eind van de film echt komt te overlijden is ze dezelfde gebroken eenzame vrouw als wanneer aan het begin van de film ze dacht dat Harry dood was. Calloway: Dit is de agent die de leiding heeft over het onderzoek naar de dood van Harry. In het begin heeft hij niet in de gaten dat er iets niet klopt en is hij alleen maar blij dat Harry dood is omdat hij weet wat Harry allemaal gedaan heeft. Hij vind Holly dan ook alleen maar irritant omdat die wel ziet dat er iets niet klopt. Maar volgens Calloway is dit allemaal onzin. Pas als Holly met wat echt bewijs komt gelooft Calloway hem en helpt hij mee met het pakken van Harry. Wat is de sfeer? Wisselt die? Is er spanning, een conflict, een hoogtepunt? Een groot deel van de film hangt er een lichte spanning. Het gaat namelijk wel over een onderzoek naar de dood van een crimineel. Dat brengt gevaren met zich mee. Je hebt dan ook constant het gevoel dat er gevaar op de loer licht. Vanaf het moment dat Holly erachter komt dat Harry nog leeft wordt de spanning alleen maar groter tot op het hoogtepunt dat Holly gezamenlijk met de politie Harry op hielen zit in het riool. Dit hoogtepunt eindigt met de dood van Harry door Holly. Van een conflict kunnen we spreken als we kijken naar Holly en Calloway die eigenlijk elkaar alleen irriteren aan het begin van de film. Omdat Calloway vind dat Holly de dood van Harry los moet laten en Holly vind dat Calloway een onderzoek moet starten naar de dood van Harry. Daarnaast is er aan het eind van de film conflict tussen Holly en Anna. Anna is namelijk boos dat Holly de politie mee helpt om Harry op te pakken en doordat Holly zich verraden voelt door Harry maar eigenlijk ook wel voor Anna is gevallen weet hij niet zo goed wat hij moet doen. En natuurlijk het conflict tussen Holly en Harry. Holly voelt zich verraden door zijn eigen vriend. En Harry probeert hem ervan te overtuigen dat er niks aan de hand is en dat Holly er zich beter buiten kan houden.
B
Wat heeft de regisseur met de film te vertellen?
Boodschap, visie
Waar zijn de filmmakers van uitgegaan: een toneeltekst (welke, van wie, van wanneer?) Een eigen thema, eigen ervaringen of verhalen, beelden, een locatie? De film is gebaseerd op het gelijknamige boek geschreven door de Graham Greene, die tevens het scenario voor de film heeft geschreven. The third man is één van de weinige voorbeelden waarin de film beter werd beoordeeld dan het boek.
C
In hoeverre suggereert de film de werkelijkheid?
Wordt er natuurlijk, gestileerd of op een andere manier gespeeld? De film is totaal gebaseerd op iets wat in de werkelijkheid zou kunnen gebeuren. Het speelt zich af in Wenen net na de tweede wereldoorlog. Toen werd Wenen bezet door vier verschillende landen. De VS, Engeland, Rusland en Frankrijk. Een man die op bezoek gaat bij zijn jeugdvriend, erachter komt dat hij dood is maar dit niet vertrouwt. De jeugdvriend, Harry, blijkt een crimineel te zijn die handelt in penicilline. Iets wat in die tijd veel voorkwam. Dit omdat er, vanwege de oorlog die net voorbij was en de wederopbouw die nog moest beginnen, een gebrek was aan dit medicijn. Een ander feit is Anna, de vrouw uit Tsjechië Slowakije die illegaal in Wenen zit en als men daar achter komt wordt ze terug gestuurd. Dit omdat mensen uit Tsjechië Slowakije van de Russen niet in Wenen mochten komen om vanuit daar naar het Westen te reizen. De film schept dus eigenlijk een realistisch beeld van hoe het in die tijd was om in Wenen te wonen en heeft daar een spannend verhaal aan geknoopt. Welk genre heeft de film? The third man is een Britse film noir met een vleugje mysterie en thriller.
D Waarmee is de film gemaakt binnen de kadrering(Ik ga hier uit van de hoofdrolspeler)?
Acteurs(Houding, mimiek, beweging, gebaar, stemgebruik, kostuum, grime): De acteurs stralen een zekere vorm van mysterie uit met hun kleding, mimiek, stemgebruik en gebaren. Ze dragen allemaal een lange jas en de mannen dragen een hoed. Dat de film zwart/wit is helpt natuurlijk ook heel erg 17
mee in de mysterieuze van de film. En die mysterie past natuurlijk goed bij een film waarbij een mysterie opgelost moet worden. Harry is de slechterik van de film en gaat dan ook helemaal in het zwart gekleed terwijl Holly lichtere kleren draagt. Hij is dan ook de goedzak van de film. De houdingen en mimiek van de acteurs voegen vooral veel mysterie toe aan het geheel. Want dat is ook wat er opgelost moet worden, een mysterie. Dat komt goed naar voren in de houdingen en mimiek van de acteurs. Heel ingetogen en op hun hoede. Spel(Karaktertrekken, motieven, emoties, handelingen, acties en interacties): Ook het spel past helemaal bij het mysterieuze van de film. Langzaam praten. Zwaardere stemmen. Het spel sluit aan bij de steeds spannender wordende verhaallijn. Het spel wordt steeds groter naarmate het verhaal zijn hoogtepunt nadert.
E
Met welk doel wordt de dramavoorstelling gebracht?
Wat wil de maker (of opdrachtgever) of de beschouwer ermee bereiken? Bedoelde functie van de maker? De film is gemaakt met vermaak en amusement in het achterhoofd. Ik denk ook wel dat er een politieke gedachte achter zou kunnen zitten. Als je kijkt naar het Wenen net na de tweede wereldoorlog dan zie je heel realistische overeenkomsten met de film. Ik denk dat de film probeert te laten zien wat de tweede wereldoorlog allemaal met mensen kan doen. Hoe een stad zo verwoest kan worden. De film probeert dus een heel realistisch beeld te laten zien. Wat heb ik ervan geleerd? Ik heb vooral geleerd om anders naar oudere films te kijken. Hoe deze films veel invloed hebben gehad op de films die nu worden gemaakt. Daarnaast vond ik het leuk om deze film te analyseren om er zo achter te komen wat de denkwijze in die tijd was over een dergelijke film.
18
Artikelen Anton Haakman – Achter de spiegel – Over film en fictie Je kunt, als je naar een film kijkt, nooit genoeg op je hoede zijn. Nooit heb ik begrepen hoe iemand in de bioscoop zou kunnen wegdromen. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik op de loer lag op verboden terrein, dat ik ieder ogenblik betrapt kon worden. Nog steeds, als ik in een kaal zaaltje, een zestien millimeterkopie van een zwart/wit film zie, bevangt me het onbehagen dat ik me weer bevind te midden van mensen die een geloof aanhangen dat alweer het mijne niet is. Toen ik jaren later voor het eerst een echte kleurenfilm zag ging er, zoals dat met recht heet, een wereld voor mij open. Films konden lijken op de dingen waar ik van droomde. Toen de geluidsfilm werd ingevoerd, waren er theoretici die dat betreurden. Ze spraken van een ‘mengvorm van twee media.’ Maar het feit dat de film het vijfendertig jaar zonder geluid heeft moeten stellen, is hoofdzakelijk een gevolg van de grote technische problemen die de synchronisatie van beeld en woord stelde. De geluidsfilm vond een fel bestrijder in Rudolf Arnheim. Arnheim meende dat de film op weg was naar de overwinning van het wassenbeeldenspel over de creativiteit. Hij had het over film als kunst, en kunst is meer dan nabootsing. Maar film is een vorm van reproduceren die alleen onder bepaalde omstandigheden kunst wil zijn, en die ook onder andere omstandigheden fascinerend kan zijn. Machines en werktuigen hebben ons een beetje in ruimte en tijd verlengd, en daarmee hebben ze ons een iets vastere greep op onze omgeving gegeven. We eindigen niet helemaal met onze dood. We planten ons niet alleen op natuurlijke wijze voort, we reproduceren onszelf en onze omgeving ook in kunstwerken die een steeds sterkere gelijkenis vertonen. Ook in de film heeft men goed begrepen dat bescheidenheid geboden is. Leven scheppen uit niets is niet toegestaan. De werkelijkheid willen weergeven zoals hij is lijkt op onaanvaardbare overmoed. Plato's ontsnapte gevangene raakt verblind wanneer hij in het zonlicht komt. Hij kan de werkelijkheid niet aan. Ook film blijft een comfortabele vorm van openbaar vervoer, van georganiseerd reizen, met een betrouwbare reisleider. Toch is de kans op avontuur niet helemaal verkeken. De bioscoopfauteuil biedt meer uitzicht dan de vliegtuigstoel. De irreële droom van het vliegen is een zakelijke, praktische bezigheid geworden, een communicatiemiddel met een schijn van praktisch nut. De film is nog steeds geen echt gebruiksartikel. Ondanks alle pogingen om van film een communicatiemiddel te maken, blijft de film in onze ogen fantastisch. Niet de uitvinding van Daedalus, maar die van Lumière stelt ons in de gelegenheid, de andere wereld te verkennen, de wereld waar alles kan.5
5
(DBNL, 2012), De revisor, jaargang 4, http://www.dbnl.org/tekst/_rev002197701_01/_rev002197701_01_0032.php
19
THE THIRD MAN The Third Man is een Engelse speelfilm uit 1949 in de regie van Carol Reed, naar een scenario van Graham Greene. Het is een zwart-wit klassieker met een boodschap die niet direct voor de hand ligt. In het artikel staat ook een samenvatting van de film. Die ga ik hier niet meer in verwerken omdat ik dat al in de filmanalyse heb gedaan en het anders te veel ruimte in beslag neemt. Ik ga alleen wat analyse aspecten uit het artikel samenvatten. The Third Man is een zwart-wit film in alle opzichten. Zo hebben de tegenspelers Harry en Holly contrasterende karakters en dito kleding. En zo heeft deze film nog veel meer tegenstellingen: dag en nacht, boven en onder, links en rechts, hemel en hel en uiteindelijk goed en kwaad. Die van boven en onder kan als volgt worden geïnterpreteerd: De bovenwereld is het domein van het goede, de onderwereld, met de riolen van de stad, is het rijk van Harry Lime als personificatie van het kwaad. Dat beide werelden gemakkelijk elkaars plaats kunnen innemen zien we aan de hand van een enkele omkering, bijvoorbeeld aan het begin van de film als de conciërge denkt dat mister Lime misschien in ‘heaven’ is of wellicht in ‘hell’ en daarbij de omgekeerde richting aangeeft. Ook heeft de film een spiegelstructuur, met de beide begrafenissen aan het begin en het eind. Vooral de cinematografische aspecten springen in het oog. Carol Reed is hierbij schatplichtig aan de expressionistische films uit de jaren ‘20. Het expressionisme kenmerkt zich door het uitbuiten van zwart/wit effecten, het gebruik van schaduwen en schuine camerastandpunten, zaken die ook veelvuldig in The Third Man voorkomen. Een aantal beeldthema’s keert telkens terug. Een daarvan is de trap, binnenshuis van boven gefilmd en buitenshuis van onder. Een ander veelgebruikt beeldelement is dat van evenwijdige lijnen. We zien de evenwijdige lijnen in de trappen en veelal in de vorm van tralies. Een van de hoogtepunten, figuurlijk maar ook letterlijk het kantelpunt van de film, speelt zich af bij de ontmoeting tussen Holly en Harry in het reuzenrad. Beiden stappen in, het rad gaat omhoog. Tot dat moment heeft Harry nog de touwtjes in handen. Niemand, behalve Holly weet van zijn bestaan. Bovenin gekomen, houdt het rad stil. Op dat moment maakt Holly duidelijk dat niet alleen hij van de levende Harry Lime weet, zijn kist is opgegraven en de politie weet nu ook dat hij nog in leven is. Van meester van de situatie is Harry opgejaagde geworden. Vanaf dat moment gaat de gondel weer naar beneden en ook voor Harry gaat het vanaf nu bergafwaarts.. Vrijwel iedere regisseur toont allerlei elementen in de film waaraan de geoefende kijker al vooraankondigingen van latere gebeurtenissen herkent. De poes bij Anna. Deze gaat als Holly op bezoek is het raam uit. Later verraadt hij Harry die zich verborgen houdt in een donker portiek door naar Harry toe te lopen. Naast allerlei vooraankondigingen zijn er vaak ook aanwijzingen over komende gebeurtenissen. Bij de eerste begrafenis, waarbij later blijkt dat Harry Lime niet de dode is, weigert Anna een schepje aarde op de kist te gooien. Alsof zij voorvoelt dat de dode Harry niet is. Bij de echte begrafenis van Harry, aan het eind van de film, doet zij dat wel. In de film komen ook beelden voor die als metafoor opgevat kunnen worden: beelden die staan voor iets anders. Holly loopt onder ladder door: daar komt ongeluk van. Gondel in reuzenrad dat kantelt: de loop van het haal kantelt. Zo nog veel meer. The Third Man is het verhaal van een man, Holly Martins, die een missie moet vervullen: het kwaad bestrijden. Hij reist daartoe naar Wenen. In deze stad gaat hij zijn missie vervullen in een zoektocht naar zichzelf. En inderdaad doodt Holly aan het eind van verhaal het kwaad, in de persoon van zijn jeugdvriend Harry Lime. Maar het is niet zozeer zijn jeugdvriend die hij doodt, het is in deze onderwereld van de geest veeleer zijn alter ego, zijn zwarte, duistere kant, die hij opruimt. Gelouterd komt Holly in de tunnel van het licht uit deze strijd tevoorschijn. Maar bij winst hoort ook verlies, Holly wint weliswaar zijn ziel,maar verliest de vrouw waarvan hij houdt. Zij viel meer voor Harry, de donkere kant van Holly’s persoonlijkheid. En zo is Harry Lime uiteindelijk het alter ego van Holly Martins, een fictieve figuur die louter in de gedachten van Holly en Anna leefde. De Third Man is dood. De ‘Third Man’ bestaat niet. 20
Betoog
Onderwerp en stelling betoog Het onderwerp van mijn betoog zal helemaal gebaseerd zijn op de film ‘’The Third Man’’ die we tijdens deze studiedag bekeken en geanalyseerd hebben. Om dit betoog in te leiden heb ik voor een stelling gekozen die de leidraad vormt van de analyse en eigenlijk ook de film: ‘’The Third Man bestaat niet’’ Ik ben het zelf niet eens met deze stelling en ga hem ook proberen te weerleggen in mijn betoog. Ik ga jullie als eerste vertellen waarom ik tegen de stelling ben. Vervolgens ga ik wat vertellen over waarom men voor de stelling zou kunnen zijn. Dit zal ik gaan weerleggen waar dan weer een conclusie uit voort zal komen. Waarom ben ik tegen de stelling? The third man is de anonieme man in de film die samen met twee vrienden van Harry, één van de hoofdpersonen, Harry naar de kant heeft verplaats na een ongeluk met een vrachtwagen. Niemand schijnt te weten wie deze derde man is. Maar de conciërge weet wel zeker dat er een derde man was. Hij claimt alleen zijn gezicht niet gezien te hebben en dus niet weet wie deze derde man is. Holly gaat hier naar op zoek om mee uitleg te krijgen over de dood van zijn jeugdvriend. Uiteindelijk komt er een heel ander verhaal naar boven. Harry blijkt helemaal niet dood te zijn. In tegendeel, zijn compagnon in crime is degene die overleden is na een ongeluk met een vrachtwagen. Een ander belangrijk onderdeel van het verhaal is dat wanneer Holly erachter komt dat Harry nog leeft, hij de misdaden die Harry gepleegd heeft ontdekt. Hieruit blijkt dat Harry geen lieverdje is en tot veel dingen in staat is. De conciërge besluit toch wel te gaan praten over deze derde persoon. Want hij weet wel degelijk wie dit is. Maar voordat hij dat kan doen draait hij zich om staat er iemand achter hem die hij kent en vervolgens wordt hij dood gevonden in zijn eigen kamer. Dit alles leid er voor mij toe dat ik denk dat de derde persoon al die tijd Harry zelf is geweest. Hij had een plan bedacht om zijn compagnon te vermoorden, het doen lijken op een ongeluk, en dan vervolgens iedereen laten denken dat hij het was. De conciërge had hem dus herkend maar mocht dit niet verder vertellen van Harry en werd daarom vermoord door Harry. Al met al denk ik dus dat de derde persoon wel degelijk bestaat en dat dit Harry is. Waarom zou je voor de stelling kunnen zijn? Deze tekst komt van het artikel ‘’The Third man bestaat niet – de verborgen boodschap van een meesterwerk.’’ Geschreven door Rob Berkel. ‘’The Third Man is het verhaal van een man – Holly Martins – die een missie moet vervullen: het kwaad bestrijden. Hij reist daartoe naar Wenen, de stad van Freud en de psychoanalyse. In deze stad gaat hij zijn missie vervullen in een zoektocht naar zichzelf. Een reiniging proces voor zijn ziel, een psychoanalytische wasbeurt voor de geest. En inderdaad doodt Holly aan het eind van verhaal het kwaad, in de persoon van zijn jeugdvriend Harry Lime. Daartoe moet hij afdalen in de onderwereld, in het labyrint van de riolen van de stad, daar waar het vuil, het slechte van de stad - en van de mens - wordt afgevoerd en weggespoeld. Maar het is niet zozeer zijn jeugdvriend die hij doodt, het is in deze onderwereld van de geest veeleer zijn alter ego, zijn zwarte, duistere kant, die hij opruimt. Gelouterd komt Holly in de tunnel van het licht uit deze strijd tevoorschijn. Maar bij winst hoort ook verlies:Holly wint weliswaar zijn ziel,maar verliest de vrouw waarvan hij houdt. Zij viel meer voor Harry, de donkere kant van Holly’s persoonlijkheid. En zo is Harry Lime uiteindelijk het alter ego van Holly Martins, een fictieve figuur die louter in de gedachten van Holly en Anna leefde. De Third Man is dood. De ‘Third Man’ bestaat niet.’’
21
Waarom ben ik het daar niet mee eens? Deze tekst suggereert dat Holly in feite het kwaad moet gaan bestrijden dat in zichzelf zit. Ik vind zelf dat het niet zo diep zit in de film. Harry is net zo echt een persoon als Holly dat is. Het kan misschien wel zo zijn dat hij een kwaad ziet dat hij altijd gekend heeft als goed. Harry is namelijk een jeugdvriend van hem en hij heeft nooit gedacht en geweten dat Harry zo slecht is. Dat is het kwaad wat Holly gaat bestrijden. Niet zijn innerlijke ziel reinigen. Dat doet hij misschien wel maar niet door zijn tweede persoonlijkheid, Harry te vermoorden. Dat doet hij door na zoveel ongeluk in zijn leven eindelijk iets goeds te kunnen doen voor de maatschappij. Het vermoorden van Harry, de grootste crimineel van Wenen en zijn jeugdvriend. Dus ik denk niet dat je van de third man iets niet tastbaars kunt maken. Hij is namelijk wel tastbaar. Het draait om de verhouding tussen goed en kwaad en in deze film wordt dat getoond door Holly en Harry. Wat nou uiteindelijk beter is weten we nog niet. Want Anna, de vriendin van Harry, waarop Holly verliefd is geworden, kiest uiteindelijk nog voor Harry en dus het kwaad. Conclusie Het draait om de verhouding tussen goed en kwaad en in deze film wordt dat getoond door Holly en Harry. Twee tastbare personen, waarbij de ene tegen de andere strijd. Daarbij wordt ook getoond dat het goede het kwade misschien wel kan overwinnen maar kan het goede ook gelukkig worden daarvan. In dit geval niet omdat Holly zijn jeugdvriend kwijt is en de vrouw waarop hij verliefd is geworden toch meer verleid wordt door het kwade dan door het goede.
22
