De Kracht van Ter Apelkanaal
Verslag van een dorpsonderzoek Speerpunt: formele en informele zorg
Esther Dulfer Juni 2013
De kracht van Ter Apelkanaal
Inleiding Het dorpsonderzoek ‘De kracht van Ter Apelkanaal’ is uitgevoerd door Stichting Rzijn in opdracht van de gemeente Vlagtwedde. Dit naar aanleiding van het ‘Koersdocument Wonen en Zorg’ dat in het voorjaar 2012 werd ondertekend. Een document waarin de intentie staat dat betrokken partijen zullen samenwerken om (ook in de toekomst) goede zorg te kunnen blijven leveren in de plattelandsgebieden van de gemeente Vlagtwedde. De partijen van het Koersdocument zijn: Humanitas DMH, Stichting De Trans, Stichting NOVO, Zorggroep Meander, Woningcorporatie Acantus, Woonzorg Nederland, Stichting Rzijn en de gemeente Vlagtwedde. Voor een dorpsonderzoek naar leefbaarheid is gekozen voor Ter Apelkanaal omdat in dit dorp veel voorzieningen ontbreken en het een dorp is met lintbebouwing, waar een natuurlijke of geografische kern ontbreekt. De verwachting bestaat dat het ontbreken van voorzieningen leidt tot meer hulpvragen. De gebruikte onderzoeksmethode is het ‘huiskamergesprek’ waarin een aantal bewoners van een wijk of straat met elkaar discussiëren over de leefbaarheid van het dorp. Met elkaar wordt vastgesteld wat goed is aan het dorp en wat vooral zo moet blijven, tegelijkertijd worden verbeterpunten verzameld waar aan gewerkt kan worden. Een belangrijk thema voortkomend uit het Koersdocument zijn ervaringen met zorg, zowel de ‘professionele’ zorg als de ‘informele’ zorg, het zogenaamde Noaberschap.
Ter Apelkanaal Ter Apelkanaal is een zogenaamd lintdorp met een inwonertal van rond de 1000 inwoners. In het dorp zijn een aantal voorzieningen, zoals een fietsenzaak , kappers, een openbare basisschool, een horecagelegenheid, een peuterspeelzaal en een snackbar. Ter Apelkanaal grenst aan het dorp Musselkanaal in de gemeente Stadskanaal, dat voorzieningen heeft waar ook veel mensen uit Ter Apelkanaal gebruik van maken, zoals een supermarkt, een katholieke basisschool en katholieke kerk. Ter Apelkanaal biedt verschillende activiteiten voor volwassenen, die voornamelijk worden georganiseerd door een actief dorpshuisbestuur van “d’Oale School”. In samenwerking met de school worden er vanuit dit dorpshuis ook activiteiten voor kinderen georganiseerd, bijvoorbeeld Paas- en Sinterklaas activiteiten. Verder is er in het dorp een tennisclub en een kegelbaan. Het bedrijf AVEBE heeft niet meer de bindende functie zoals in het verleden. Er zijn niet veel inwoners in Ter Apelkanaal die er werken, wat vroeger wel het geval was en destijds vorm kreeg in het bouwen van woningen voor werknemers, het Avébédorp.
1
Methode Het onderzoek is uitgevoerd op basis van huiskamergesprekken. Een huiskamergesprek is een informele bijeenkomst waar bewoners, onder leiding van een gespreksleider, met elkaar van gedachten wisselen over de leefbaarheid van hun dorp. Aan de hand van een aantal thema’s (ontmoeting en activiteiten, traditie en dorpscultuur, verenigingsleven, voorzieningen en zorg voor elkaar), krijgen de gespreksdeelnemers opdracht om op briefjes onderwerpen te noteren die voor hen belangrijk zijn voor de leefbaarheid van het dorp. Dit kunnen zowel positieve punten als negatieve punten zijn. Per onderwerp vindt een korte discussie plaats waarbij inzichten gegeven kunnen worden of waar mogelijke aanvullingen kunnen worden gedaan. Aan het einde van de avond is een groot aantal onderwerpen met betrekking tot leefbaarheid in Ter Apelkanaal verzameld, waarbij vooral de onderwerpen die de deelnemers zelf het belangrijkst vinden aan bod zijn gekomen. Omdat het zorgaspect in dit onderzoek een speerpunt is, heeft de gespreksleider dit onderwerp specifiek genoemd als discussieonderwerp.
Verloop van het onderzoek Als start is een aantal gesprekken gevoerd met sleutelfiguren, zoals het dorpshuisbestuur, het hoofd van de school en de pastor van de kerk. Ook is de peuterspeelzaal benaderd. Allen zijn sociaal actief in het dorp en vertegenwoordigen een voorziening waar bewoners gebruik van maken. Deze sleutelfiguren hebben een lijst gevormd met in totaal 60 namen van bewoners die mogelijk mee zouden willen en kunnen doen aan het onderzoek. De 60 personen ontvingen een brief waarin de bedoeling van het onderzoek wordt uitgelegd. Daarna zijn deze mensen persoonlijk benaderd via de telefoon. In totaal waren 32 mensen bereid mee te doen aan het onderzoek. Doordat niet alle benaderde mensen wilden deelnemen is een aantal straten, voornamelijk uit het buitengebied van Ter Apelkanaal, niet vertegenwoordigd. De redenen van niet willen meedoen aan het onderzoek zijn divers. Sommige inwoners zijn niet geïnteresseerd, verschillende mensen hebben geen binding met het dorp Ter Apelkanaal en zijn gericht op Musselkanaal. Anderen zijn terughoudend en melden dat het niets is voor hun. Nadat de deelnemers bekend zijn vinden er 3 huiskamergesprekken plaats 2
waaraan uiteindelijk 25 mensen deelnamen. De groepen bestonden uit zowel oudere als jongere volwassenen, van twintigers tot tachtigers. Er waren echtparen en alleenstaanden, mannen en vrouwen. Bij een gesprek schoof een 16-jarige zoon aan.
De dorpspresentatie Alle inwoners in Ter Apelkanaal hebben voorafgaand aan het onderzoek een brief thuis gekregen met uitleg over het te houden onderzoek. In deze brief staat vermeld dat aan het eind van het onderzoek een presentatie voor iedereen zal plaatsvinden. De presentatie is aangekondigd middels posters en flyers die zijn opgehangen en verdeeld door het dorp door een aantal bestuursleden van het Dorpshuis. Ook hebben de gespreksdeelnemers persoonlijk een uitnodiging via de mail gekregen. De presentatie is na afloop van het onderzoek in het dorpshuis georganiseerd om inwoners kennis te laten nemen van de resultaten van het dorpsonderzoek. De informatie is verstrekt in de vorm van een PowerPoint presentatie. Deze avond is ook bedoeld als spreekmoment voor bewoners die niet mee hebben gedaan aan het onderzoek en toch iets willen inbrengen. Ook is de vraag of anderen zich herkennen in het beeld over de leefbaarheid in Ter Apelkanaal dat is ontstaan na gesprekken met een relatief kleine groep inwoners.
De gesprekken Ieder huiskamergesprek dat gemiddeld 2 uur in beslag nam, heeft bij een bewoner thuis plaatsgevonden. Zoals genoemd, zijn verschillende onderwerpen besproken. Het onderwerp zorg is in ieder gesprek naar voren gekomen. Een onderwerp dat erg leeft is het ‘grijs en groen’, bijvoorbeeld het onderhoud van de wegen en het snoeien van perkjes door de gemeente. Hierop kwam veel reactie vanuit alle groepen. Rode draad in de gesprekken was de welzijnsbeleving van het dorp bij de gespreksdeelnemers. Hieronder een overzicht van alle besproken onderwerpen met daarbij kanttekeningen en verbeterpunten die uit de groepen naar voren zijn gekomen.
3
Noaberschap en Informele Zorg Als iemand (tijdelijk) ziek is of beperkingen heeft is ondersteuning belangrijk voor zijn of haar zelfredzaamheid of die van de overige leden van het gezin. Ondersteuning kan in allerlei vormen worden gegeven door familie, huisgenoten, vrienden of buren, bijvoorbeeld door het doen van boodschappen, het rijden naar huisarts of ziekenhuis voor onderzoek. En vaak is het een opluchting voor de hulpvrager dat de tuin wordt bijgehouden of dat de kleine huishoudelijke klusjes worden gedaan door mensen uit de directe omgeving. Deze vorm van hulp noemen we ‘Noaberschap’. In sommige situaties is hulp vanuit de directe omgeving niet voldoende en is extra inzet nodig van mensen die zich als vrijwilliger hebben aangemeld (bijv. bij een vereniging of een stichting). Noaberschap en inzet van vrijwilligers vormt samen de ‘Informele Zorg’. Over het algemeen hebben buren in Ter Apelkanaal redelijk tot goed contact met elkaar. Verschillend per buurt is deze gezellig tot zorgzaam. Bewoners lopen elkaars deur niet plat en niet iedereen heeft ervaring met zorgzaamheid, maar als er iets aan de hand is staan mensen wel voor elkaar klaar. De meeste inwoners van Ter Apelkanaal weten elkaar te vinden en durven elkaar ook te vragen om hulp. Er is actief ‘noaberschap’ en omzien naar elkaar.
Een deelnemer vertelt dat zijn buurvrouw eigenlijk naar een verzorgingstehuis moest omdat haar woning niet geschikt meer was. Samen met zijn zoon heeft hij een aanbouw gemaakt zodat mevrouw geen gebruik meer hoeft te maken van de trap en in haar vertrouwde omgeving kan blijven wonen en haar sociale contacten kan behouden. Een mooi voorbeeld van intensief noaberschap. Een deelnemer geeft aan dat het contact met de buren dichtbij huis (100 meter naar links en 100 meter naar rechts) prima is. Noaberschap wordt door de meeste deelnemers als positief ervaren, maar deze is ook afhankelijk van de eigen betrokkenheid met de buurt. Binnen het onderwerp omgang met elkaar wordt gesproken over elkaar aanspreken over zaken. Dit is mogelijk; er is geen agressie naar elkaar toe als er een onenigheid over iets is. Mensen van buiten het dorp zijn welkom. Er lijkt een evenredige verhouding jong en oud te zijn in het dorp.
4
Formele Zorg Wanneer de zorg een intensiever of medisch karakter krijgt en er betaalde zorg moet worden ingezet spreekt men van formele zorg. Persoonlijke verzorging is zorg die wordt verleend door verplegend of verzorgend personeel, zoals hulp bij het wassen en aankleden, steunkousen aan- en uittrekken of het druppelen van ogen. In sommige situaties worden deze zorgtaken ook uitgevoerd door partners die zich laten scholen of begeleiden om bepaalde verzorgende taken zelf uit te kunnen voeren. Betrokkenen die deze intensievere zorg geven aan een naaste worden dan officieel Mantelzorgers genoemd. Ook de ondersteuning bij het huishouden die kan worden aangevraagd bij de gemeente en valt onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) wordt gezien als formele zorg. Er zijn verschillende partijen die deze zorg leveren in de gemeente Vlagtwedde.
Ervaringen met de zorgpartijen zijn verschillend. Een deelnemer vertelt zijn negatieve ervaring terwijl een ander juist een heel positief verhaal heeft. De persoonlijke verzorging door de vele verschillende ‘handen’ wordt als minder positief ervaren. Het verlenen van zorg met kleinere teams wordt als zeer positief gezien. Ook blijkt duidelijk dat de voorwaarden voor het ontvangen van hulp bij het huishouden via de Wmo zijn aangescherpt. Er wordt van de zorgvrager verwacht dat hij of zij ook in zijn of haar eigen omgeving zoekt voor hulp, dus de informele zorg. Ook van partners en kinderen wordt meer verwacht met betrekking tot het uitvoeren van huishoudelijke taken. De ervaring met de Wmo is positief. Als duidelijk blijkt dat een aanpassing nodig is wordt deze over het algemeen ook toegekend, bijvoorbeeld een verhoogd toilet of een aanpassing aan de douche. De meeste aanwezigen weten niet de precieze weg te bewandelen om formele zorg aan te vragen. Dit komt vooral omdat er zich nog geen zorgvraag heeft voorgedaan. Een enkele deelnemer kent de weg naar de Steunstee en heeft dan ook regelmatig contact.
5
Er zouden voorzieningen moeten komen voor ouderen, bijvoorbeeld een appartementen complex voor ouderen die graag in Ter Apelkanaal willen blijven wonen. Ook een buurtsuper wordt gemist, vooral door mensen die slechter ter been zijn en geen auto hebben. Het is ook afhankelijk van de mensen zelf of er hulp aan elkaar wordt geboden; de een heeft hier goede ervaring mee en durft ook hulp te vragen. Een ander is wat terughoudender hierin of vindt dat hij of zij het zelf maar moet regelen. Dit geldt zowel voor informele als formele zorg. Wel is bij de meesten bekend dat er steeds meer van Mantelzorgers wordt verwacht en dat er steeds meer beroep wordt gedaan op familie en buren i.p.v. op instanties.
Een voorstel wordt gedaan om 1 of 2 keer per jaar voorlichting te houden over Zorg en Wmovoorzieningen. Dit zou bijvoorbeeld goed kunnen in het Dorpshuis.
Er zijn AED-cursussen gegeven in het Dorpshuis en voor de Tennisclub Ter Apelkanaal. Bij de laatste is een AED aanwezig. Alleen deze is niet voor iedereen toegankelijk. Een AED is een duur apparaat en roofgoed, dus het kan niet overal vrij hangen. De vraag wordt gesteld of er mogelijkheid bestaat dat meer mensen een cursus doen voor het gebruik van een AED.
Dorpshuis d’Oale School Het dorpshuis is een belangrijke plek voor ontmoeting en contact. De vereniging bestaat al 30 jaar en heeft een actief bestuur dat allerlei activiteiten opzet. De activiteiten worden bekostigd door onder andere acties. Ook geeft het dorpshuisbestuur aan open te staan voor suggesties voor nieuwe activiteiten. Ter Apelkanaal kent geen vereniging Plaatselijk Belang meer en het bestuur van het dorpshuis geeft uitdrukkelijk aan geen functie Plaatselijk Belang uit te voeren.
Een van de aanwezige bestuursleden geeft aan dat meer animo voor activiteiten in het dorpshuis erg prettig zou zijn. Er wordt veel georganiseerd, maar het aantal deelnemers is niet hoog. Afgelopen jaar is voor het eerst een Sinterklaasoptocht georganiseerd, maar blijkbaar was dat niet voor iedereen duidelijk geworden. Dit zou aan de PR kunnen liggen. Deze bestaat uit een wit foldertje dat huis-aan-huis wordt verspreid. Deze zou gemakkelijk over het hoofd gezien kunnen worden als reclame. Over verdere PR activiteiten wordt 6
nagedacht. Ook is er contact geweest met Rzijn over het plaatsen van het activiteitenprogramma in het Westerwolds Seniorenblad dat eens per kwartaal verschijnt. Een van de deelnemers gaat zowel naar Musselkanaal als naar Sellingen voor zijn activiteiten, omdat deze activiteit niet wordt aangeboden in Ter Apelkanaal. Een andere deelnemer vindt dat je genoeg zelf kunt doen in het dorp. Op het kanaal kun je bijvoorbeeld ’s winters schaatsen en ’s zomers vissen en bootje varen. Het is ook afhankelijk van het soort activiteiten dat mensen zoeken. De terugloop in het aantal deelnemers is een tendens die je bij alle verenigingen tegenkomt. Oorzaak voor de lage deelname aan activiteiten wordt onder andere geweten aan televisie en sociale media. Daarnaast wordt gedacht aan het feit dat tegenwoordig beide partners werken waardoor ze het mogelijk te druk hebben voor andere dingen. Enkele huidige bestuursleden geven aan te willen stoppen, maar doen dit nog niet bij gebrek aan nieuwe bestuursleden. Eén gespreksdeelnemer geeft aan wel in het bestuur te willen, maar hiermee wacht tot de kinderen wat groter zijn.
Het Dorpshuis heeft een website: www.dorpshuisterapelkanaal.nl
Activiteiten voor kinderen en jeugd Een belangrijk onderdeel van leefbaarheid in een dorp is voorzieningen voor kinderen en jeugd. Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen en vermaken. Een onderdeel hiervan is sociale interactie door te spelen. Zo vinden ouders een speelgelegenheid erg belangrijk voor de leefbaarheid van een dorp of wijk. Echter niet alleen voor de kinderen maar ook vanwege de vanzelfsprekende ontmoeting van ouders en grootouders op informeel terrein. Er zijn voorzieningen als een peuterspeelzaal en een basisschool, er zijn activiteiten die door o.a. de school en het dorpshuis worden georganiseerd, maar er zijn wel wat kritiekpunten.
Een onderwerp dat door iedereen wordt genoemd is de speelvoorzieningen voor kleinere kinderen en jonge jeugd. Er is geen speeltuin, terwijl er toch kinderen zijn en er steeds meer kinderen bij lijken te komen. Kinderen gaan wel naar de schoolpleinen om te spelen. Officieel zijn deze schoolpleinen geen openbare ruimtes, maar kinderen gaan er in het weekend wel naar toe, vaak ook met ouders of grootouders. Er is wel een sportveld achter horecagelegenheid “De Palm”, maar een 8 of 9-jarige vanuit Avebedorp gaat daar niet zelfstandig heen. De ervaring is ook dat kinderen veel bij elkaar spelen, maar vooral in Avebedorp wordt een speeltuintje erg gemist. Er staat nu alleen een erg oud attribuut, voor de kleinsten.
Het speeltuinbeleid van de gemeente Vlagtwedde is als volgt. De gemeente biedt een startbedrag van € 3000,= om een (buurt)vereniging op te zetten die een speeltuin kan beheren. Een vereniging dient vervolgens zelf andere financieringsbronnen aan te boren door bijvoorbeeld fondsenwerving en sponsoring. De inrichting van de speeltuin kan door de vereniging zelf worden bepaald, rekening houdend met veiligheidsnormen. Er is jaarlijks een bijdrage beschikbaar van € 1000,= voor het onderhoud van de speeltuin.
7
Voor de jeugd van 12 tot 20 jaar is weinig te beleven. Er is geen jeugdsoos, die vroeger een groot succes was. Met de fiets naar de jeugdsoos in Ter Apel gaan zij ook niet. Wel is er een caravan waar jeugd elkaar kan ontmoeten. Dit is geen officiële gelegenheid maar een particulier initiatief. De ervaringen hiermee zijn positief, op kleine incidenten na is er zo goed als geen overlast. Ook meldt de jeugd aan omwonenden wanneer er een feestje gaat plaatsvinden zodat de buurt zich hierop kan instellen. Echter de voorziening valt of staat met een betrokken buurtgenoot. Voor de wat oudere kinderen zijn mogelijkheden voor sport als step-dance, tennis en gymnastiek. De gespreksdeelnemers denken dat een voetbalkooi of trapveldje voor de jeugd een leuke voorziening kan zijn. Ieder jaar wordt er door een activiteitencommissie een dorpsfeest met een zeskamp en jaarmarkt georganiseerd. Dit wordt niet specifiek voor de jeugd georganiseerd, maar juist voor het hele dorp.
Veiligheid In alle gesprekken geven bewoners aan zich veilig te voelen in het dorp. Het woord geborgenheid wordt genoemd. Er gebeuren geen nare dingen. Wel zijn er onveilige verkeerssituaties:
De Odoornerweg gaat over van een 80 kilometer zone naar een 30 kilometer zone het Avebedorp in. Dit is niet voor iedereen duidelijk, er staan wel borden, maar de weg is niet anders ingericht en oogt dus niet als een 30 km zone. Er zou een wegversmalling gecreëerd kunnen worden zodat het ook echt een andere verkeerssituatie wordt. Er wordt veel te hard gereden in de straten langs het kanaal, dit is gevaarlijk. Mensen durven hun kinderen niet alleen naar school te laten lopen. De rozenperkjes aan Ter Apelkanaal Oost worden verwijderd om er parkeerruimte van te maken. Het remmende effect wordt hierdoor wel minder. De meningen over deze wijzigingen zijn verdeeld, enerzijds wordt de straat overzichtelijker, anderzijds geeft een beetje groen aan de weg toch ook sfeer. Over het algemeen wordt er hard gereden door auto’s, vrachtauto’s maar ook lijnbussen. Er wordt soms wel gecontroleerd, maar het is niet duidelijk of dit effect heeft.
8
Bij de school ‘De Klimop’ ligt een kleurvlak in de weg met het woord school erop. Maar deze is te ver van de school vandaan, volgens een deelnemer. Als je de kleurschakering over gaat is het nog een heel stuk voordat je daadwerkelijk bij de school bent waardoor er op dat moment al weer hard wordt gereden. RSG-scholieren die fietsen over Ter Apelkanaal West rijden vaak met z’n allen naast elkaar wat tot gevaarlijke situaties kan leiden. Misschien is het mogelijk ook daar gescheiden rijbanen te creëren. De laatste tijd lijkt er sprake te zijn van meerdere gevallen van inbraak, waardoor het gevoel van veiligheid voor een aantal de afgelopen tijd minder is geworden. Een deelnemer geeft aan dat er kort geleden is geprobeerd bij haar in te breken, waarbij ze de daders heeft kunnen zien en afschrikken. De politie is hiervan op de hoogte gebracht, inclusief het kentekennummer van de auto, maar zij voelt zich door deze ervaring op dit moment beslist onveilig. Bij navraag blijkt dat er jaarlijks niet méér inbraken zijn. Wel is bekend bij de politie dat inbraken vaak in vlagen voorkomen , dus een aantal achter elkaar en dan een hele tijd niets.
De afwezigheid van een wijkagent wordt duidelijk gevoeld. Het idee heerst dat als er meer politiecontroles zouden worden uitgevoerd er misschien minder inbraken zouden zijn. De vraag is ook wie je kunt bellen als er iets is. Zo is er geen beveiliging die gebeld kan worden en voor mogelijke dreiging of vermoedens komt de politie ook niet. Benadrukt wordt dat het belangrijk is ruchtbaarheid te geven aan inbraken of bijna inbraken, zodat het hele dorp waakzaam blijft of wordt. Een optie is het geven van voorlichting over beveiliging, bijvoorbeeld in het dorpshuis.
Wonen Voor alle deelnemers, onafhankelijk van woonplek geldt dat de redenen waarom ze graag in Ter Apelkanaal wonen vooral de ruimte, de natuur, de rust en de vrijheidsbeleving zijn. Daarbij is het wonen relatief goedkoop. Ook is er zo goed als geen overlast van buren. Tenslotte geven deelnemers 9
aan dat ze zich in het dorp geborgen voelen. De gemeente Vlagtwedde biedt t.b.v. mantelzorg mogelijkheden en medewerking bij de aan- en verbouw van vrijstaande bijgebouwen. Er zijn wel aandachtspunten:
Buiten Avébédorp zijn er bijna geen woningen te huur. Als jongere lijkt het niet echt aantrekkelijk om in Ter Apelkanaal te gaan huren. Er zou iets gedaan kunnen worden om jongere mensen naar het dorp te halen. Een mogelijkheid hiervoor is het bouwen van nieuwe huizen. Maar, zo wordt gezegd, dit ligt niet in het bestemmingsplan van de gemeente. Ook mogelijke veiligheidsrisico’s vanuit het bedrijf AVEBE zouden hierin een rol spelen. Heikel punt blijft dat er weinig werk is in de omgeving. Een enkele (oudere) deelnemer geeft aan te willen verhuizen naar een flat als er bijvoorbeeld geen vervoer meer mogelijk is. Een deelnemer geeft aan dat ze hier is geboren en eigenlijk niet anders gewend is, maar ze zou hier niet snel naar toe verhuizen. Een dorpskern met (gezellige) winkels wordt toch wel erg gemist.
Groen en Grijs Het onderwerp groen en grijs is in een dorp of stad altijd een belangrijk onderwerp. Ten eerste omdat het de leefbaarheid daadwerkelijk kan verbeteren (bijvoorbeeld goede verlichting), maar ook om het welzijn te versterken bijvoorbeeld door goede uitvoering van groenbeleid, zodat ontspanning en genieten van de directe omgeving mogelijk is. Over het algemeen zijn in Ter Apelkanaal tevreden mensen maar er zijn beslist kritische geluiden, ook richting gemeente Vlagtwedde. Hieronder een overzicht van opmerkingen per wijk of straat.
Avebedorp Begin 2012 heeft de gemeente een schouw uitgevoerd in het Avebedorp. Veel knelpunten die in de schouw naar voren zijn gekomen zijn door de gemeente opgepakt en wordt aan gewerkt. Kort geleden is hierover een nieuwsbrief van de gemeente verschenen die huis-aan-huis is verspreid in 10
Avébédorp. Een aantal onderwerpen die zijn genoemd tijdens de gesprekken zullen overeenkomen met onderwerpen die naar aanleiding van de schouw ook al naar voren zijn gekomen.
Het groenonderhoud was tot voor kort altijd goed. Voorheen was er een vast team van Wedeka dat het groen bijhield en bewoners waren tevreden. In het voorjaar 2012 moest het team vertrekken en plaats maken voor een nieuw team (waarom is voor de bewoners niet duidelijk), vanaf die tijd is het groenonderhoud slecht. Specifiek wordt het grasveld bij Avebedorp genoemd dat een stuk netter zou kunnen zijn. Vooral het onderhoud van het groen is een punt van irritatie: Als inwoners zelf iets willen ondernemen om het onderhoud te doen wordt dit niet gewaardeerd en krijgen ze een waarschuwing dat dit beslist niet mag. Misschien is het mogelijke om in overleg (met Wedeka en/of gemeente) toch mensen zelf (deels) groenwerkzaamheden te laten uitvoeren in hun eigen gebied. De regenwaterafvoer is slecht op de hoek van de Schaapsbergerweg en Avébéweg en aan de Odoornerweg. Hier is veel wateroverlast. Dit zou mogelijk kunnen komen doordat de graszoden hoger liggen dan de weg zelf. Zowel de gemeente Vlagtwedde als de gemeente Odoorn doen hier niets aan. Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn het afgraven van de graszoden, zodat het water weg kan. (Inmiddels wordt hier aan gewerkt.) In Avebedorp op de hoek met Odoornerweg zijn te weinig straatlantaarns of ze zijn kapot. Al 4 maanden wordt dit door een aantal bewoners gemeld bij de gemeente, ook via het speciale meldpunt, echter zonder resultaat. Tijdens het gesprek wordt benadrukt dat de gemeente nu echt moet reageren en actie ondernemen. Er zouden ‘verboden voor honden’ bordjes moeten komen voor een deel van het grasveldje in verband met overlast van hondenpoep. Liefst officiële bordjes, zelf gemaakte bordjes werken volgens een deelneemster waarschijnlijk niet.
Ter Apelkanaal West
De struikjes bij het voetpad aan Ter Apelkanaal West groeien op sommige plekken zo welig dat het voetpad nauwelijks begaanbaar is en voetgangers over de weg gaan lopen.
11
Het voetpad is in zeer slechte staat waardoor deze bijvoorbeeld voor iemand met een scootmobiel of rollator nauwelijks begaanbaar is. Ook kun je er niet naast elkaar lopen. Ter Apelkanaal West heeft wel verlichting, maar deze is zo wijdverspreid, dat er toch hele donkere stukken zijn. Wanneer mensen ’s avonds op de weg lopen zijn ze niet te zien.
Ter Apelkanaal Oost Bewoners van Ter Apelkanaal Oost zijn in het algemeen tevreden over grijs- en groenonderhoud. De straatverlichting is kort geleden aangepast en het groenonderhoud is over het algemeen goed. Er zijn enkele opmerkingen:
Nadat de rozenperkjes zijn onderhouden blijft het snoeiafval (takjes met doorns) op het fietspad liggen, waardoor fietsers vaak een lekke band krijgen. Wanneer er gebeld wordt met de gemeente hierover wordt het wel snel alsnog opgeruimd, maar waarom niet meteen. Een ergernis is dat sommige bewoners hun maaiafval gewoon in het kanaal dumpen, het gaat hier niet alleen om gras van de berm, maar ook eigen tuinafval. Een laatste opmerking is de slechte waterafvoer aan de kant van het kanaal. Hierover is nog geen bericht of klacht gegaan naar de gemeente.
Zandberg Over het algemeen zijn de bewoners van Zandberg wel tevreden over het grijs- en groenonderhoud. Ook als het sneeuwt wordt de weg goed schoongemaakt, aangezien Zandberg een hoofdroute is. Wel zijn er kritiekpunten met name op grijsgebied. Een paar aandachtspunten worden genoemd.
De slijtlaag op het asfalt aan de Zandberg is inmiddels versleten, daar zou een nieuwe laag op moeten worden aangebracht. Een duidelijke klacht vanuit de groep is de stoep van Zandberg 1 t/m 13. Sinds het plaatsen van de bezinkingstank zou de stoep opnieuw worden gelegd. Maar dit is na al die jaren nog steeds niet gebeurd. Onderhoud aan het voetpad en fietspad laat wel te wensen over. Ook zijn de lantaarnpalen vooral gericht op de weg waar de auto’s rijden, terwijl fietsers en voetgangers deze juist nodig hebben. Daarnaast zouden er meer parkeerplaatsen moeten komen. Het putdeksel in de weg bij het begin van Avébédorp rammelt erg als er mensen overheen rijden. Het snoeiafval van de rozenperkjes blijft vaak liggen en er ligt vaak afval, dit is rommelig en zou regelmatiger moeten worden opgeruimd.
Jipsingboermussel
De straatverlichting is zeer minimaal, er zijn lange donkere stukken.
12
Algemeen wordt gezegd: wanneer er sneeuw ligt zou het fijn zijn als de gemeente in de wijken of straten die geen hoofdroute zijn toch schoonmaakt. Geopperd wordt dat de gemeente bakken met zout kan neerzetten zodat inwoners zelf kunnen strooien en schoonmaken.
Tradities en dorpscultuur Veel deelnemers vinden dat er geen specifieke dorpstradities zijn. Maar toch worden een paar zaken als traditie of als dorpscultuur benoemd:
Het dorpshuis wordt door sommigen echt gezien als traditie die ook in stand gehouden moet worden. Het is een prachtig gebouw dat niet verloren mag gaan en waarvan optimaal gebruik zou moeten worden gemaakt. De dorpscultuur wordt rustig genoemd met zo hier en daar activiteiten. De cultuur is gemoedelijk, elkaar met rust laten en respecteren en waar nodig elkaar helpen. Ter Apelkanaal kent verschillende tradities, vooral in de vorm van activiteiten, zoals de jaarmarkt (die wel steeds kleiner wordt) en de zeskamp waarbij het hele dorp is betrokken. Daarnaast organiseert het Dorpshuis een jaarlijkse fietstocht waar iedereen aan mee kan doen. Enkele jaren geleden bestond Ter Apelkanaal 150 jaar, het feest dat hiervoor is georganiseerd was groots en de beleving was eenheid, dat sindsdien niet meer zo is gevoeld. Op oudejaarsnacht om 12 uur is er aan het begin van Ter Apelkanaal Oost en Ter Apelkanaal West een Nieuwjaars borrel. Ook is hier eens per jaar een buurt barbecue. Tenslotte komt deze groep mensen vier keer per jaar bij elkaar op de koffie. Het achterste gedeelte van Oost c.q. West kent deze tradities niet.
13
Nawoord Dit onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van het eerder genoemde Koersdocument. De verwachte zorgvragen zijn (nog) geen werkelijkheid gebleken, ondanks de spaarzame voorzieningen in het dorp. Dit wordt ook bevestigd door verschillende zorginstanties, waar Rzijn kort mee in contact is geweest. Duidelijk komt zowel uit het onderzoek als tijdens de presentatie naar voren dat Ter Apelkanaal een dorp is dat zogezegd ‘in eigen kracht’ staat en zelfredzaam is. Inwoners denken om elkaar en bieden, in het algemeen, zo veel mogelijk hulp daar waar nodig of gevraagd. Dit is wat ons betreft een dorpstraditie te noemen. Een traditie waar inwoners trots op kunnen zijn en een waarvan zowel Stichting Rzijn als de gemeente Vlagtwedde hoopt, één die stand houdt. Het was een genoegen dit onderzoek in Ter Apelkanaal te mogen uitvoeren, waarbij de gastvrijheid en openheid van de deelnemers als zeer prettig is ervaren.
14
