Verslag. Regiosessie Stedendriehoek. Gelderland 2040, waar begint jouw toekomst?

Verslag

Regiosessie Stedendriehoek Gelderland 2040, waar begint jouw toekomst?

Apeldoorn, 9 februari 2010

1.

Inleiding

Dit verslag beschrijft de resultaten van de regiobijeenkomst Stedendriehoek. Deze is gehouden in het kader van het project Regioverkenningen van de provincie Gelderland. Doel van de bijeenkomst was het ontwikkelen van strategische opties voor de majeure vraagstukken voor deze regio’s. Regioverkenningen Met Regioverkenningen wil de provincie Gelderland de majeure vraagstukken van de toekomst in beeld brengen. Hiermee wil ze een betere regionale strategie en focus (in ieder geval) voor de provincie ontwikkelen. Het project is gericht op de lange termijn (2040) met vertaling naar de korte en middellange termijn (2011-2020). De regiobijeenkomsten vormen een belangrijke stap binnen het project regioverkenningen. Hierbij staat het gesprek met de regio centraal. Doelen van de regiobijeenkomsten zijn: •

delen van beelden (DNA en ontwikkelingen)

•

aanvulling, herkenning en prioritering vraagstukken

•

aanzet voor strategische opties

•

eerste beeld van rollen en ambities

De karakteristieke eigenschappen (het DNA) van de regio en de ontwikkelingen zijn tijdens eerdere processtappen verkend. Uitkomsten hiervan zijn verwerkt in de regiowijzer. Deze vormt het uitgangsmateriaal voor de regiobijeenkomsten. Deelnemers hebben deze voor de bijeenkomst per post ontvangen. De regiowijzer is ook te downloaden op: www.gelderland.nl/regioverkenningen. Kansenboeken Het tussentijdse resultaat van deze gesprekken in de regio wordt verwerkt in zogenaamde regionale ‘kansenboeken’. Hierin komt te staan waar de provincie met haar partners in de regio’s op zou moeten anticiperen en welke twee tot drie grote vraagstukken aangepakt moeten worden per regio. De concept-kansenboeken vormen in het voorjaar van 2010 de input voor vervolggesprekken met de regio’s. Gesprekken die zullen leiden tot gedeelde beelden over strategieën die tot succes kunnen leiden en wat ieders rol daarin zou kunnen zijn.. Met de Statenverkiezingen van 2011 in het vooruitzicht, is het doel van de kansenboeken om inspiratie en focus te leveren voor de agenda van de toekomst. Opzet regiobijeenkomst Het programma van de regiobijeenkomst was opgedeeld in een middag- en een avondsessie. Tijdens de middagsessie zijn met een beperkt aantal mensen uit de regio eerst de vraagstukken en het DNA getoetst. Daarna hebben de deelnemers in subgroepen nagedacht over ontwikkelingen die van invloed zijn op de geselecteerde vraagstukken. Hierop volgde de analyse van deze ontwikkelingen om te komen tot strategische opties. Deze vormde de input voor de avondsessie. Voor de avondsessie was een breder publiek uitgenodigd, bestaande uit bestuurders, ondernemers en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties uit de regio. Een gedeputeerde en smaakmaker uit de regio opende de avond met hun visie op het project en de regio. Na een informeel

Regiosessie Stedendriehoek 9-2-2010 Wing

2

netwerkbuffet werden vervolgens de strategische opties die de middag waren ontwikkeld gepresenteerd, met aansluitend plenaire discussie . De avond werd afgesloten met de oproep om een enquête in te vullen op laptops die klaarstonden. Hierin konden de aanwezigen aangeven welke van de strategische opties hen het meeste aanspraken en hoe ze zouden kunnen en willen bijdragen om deze te realiseren. Een samenvatting van de resultaten van deze afsluitende enquête zijn als bijlage aan dit verslag toegevoegd.


3

2.

Regio Stedendriehoek

Deelnemers hebben bij de uitnodiging een regiowijzer ontvangen met het DNA en de ontwikkelingen in de regio. Hieronder wordt het DNA van Rivierenland, de toekomstbeelden voor 2040 voor de regio, de ontwikkelingen en spanningen en dilemma’s nogmaals weergegeven. DNA Het belang van het DNA is dat het wat zegt over de kracht van de regio waarmee we reageren op wat op ons af komt. Dat is niet alleen voor het hier en nu van belang maar vooral ook met de blik verder vooruit. Geografische ligging: Apeldoorn, Deventer en Zutphen: drie karaktervolle steden die elkaar aanvullen. Met een rijke historie, en minder grootstedelijke problematiek dan in de Randstad. Zutphen en Deventer zijn oude Hanzesteden; Apeldoorn is nieuwer, en neutraal gebied. In de late middeleeuwen ontmoetten de bestuurders van de twee concurrerende Hanzesteden elkaar in het ‘neutrale’ Apeldoorn. Fysiek: Een gradiëntenlandschap, het stroomdal van de IJssel tussen twee stuwwallen (de Veluwe en de Lochemse berg) die zich glooiend uitstrekken tot in de lager gelegen IJsselvallei. Overgang van zandgronden naar rivierklei vormt aantrekkelijk landschap met prachtige panorama’s. Volksaard: Geen sterke samenbindende identiteit; de echte Stedendriehoeker (‘ich bin ein dreiecker’) bestaat niet. De kracht is juist het ‘losse verband’ waardoor men bewust kiest om samen te werken, maar ook los kan laten als het gewenste resultaat daarom vraagt. Kortom een sterk organiserend vermogen gecombineerd met doelgerichtheid. Binding is met de eigen woonomgeving, dorp of stad. De inwoners zijn pragmatisch, flexibel en open minded waardoor nieuwe ideeën en innovaties relatief makkelijk opgepakt worden. De Stedendriehoeker gebruikt zijn gezond verstand. Kunstenaars vestigen zich graag in de regio, getuige de vele galerieën en werkplaatsen. De mensen zijn zich bewust van hun omgeving en dragen daar ook zorg voor, er is sprake van goed rentmeesterschap voor landschap en milieu. Concurrentie vooral tussen de steden, maar dat hindert de ontwikkeling van de regio niet. Het algemeen belang van de regio staat bovenaan mits voor de spelers voldoende perspectieven zijn. De Stedendriehoek kiest zinvol en bewust. Binnen de regio is ruimte voor creativiteit en zorg voor het milieu.


4

Beelden 2040 Krimp sinds een paar jaar manifest; De bevolkingssamenstelling verschilt per stad; Vergrijsde regio: veel actieve, welgestelde, goed opgeleide senioren waardoor vrijetijdseconomie floreert; Combinatie kwaliteit van landschap, kunst, cultuur en historie maakt het goed leven in de Stedendriehoek; De regio leent zich goed als proeftuin voor nieuwe ontwikkelingen; De zorgsector loopt voorop met het benutten van kansen op het gebied van kennisontwikkeling (toepassen robotica); Regionale energievoorziening is goed ontwikkeld: inzet waterkracht, zonne-energie en biomassa; Groter verschil in sociale klassen, ontwikkelingen per stad verschillend alsmede in het tussengebied. Ontwikkelingen Demografische ontwikkeling: minimale groei bevolking en toenemende onbalans bevolkingsopbouw; Klimaat- en energieontwikkeling: duurzame energie, gebruik biomassa, hergebruik grondstoffen; Kennisontwikkeling door praktische toepassing resultaten wetenschappelijk onderzoek universiteiten Wageningen en Twente; Toenemende zorgvraag wordt steeds meer beantwoord middels innovatieve en technologische oplossingen; Individualisering en virtuele community’s waardoor mensen (en steden) deel uit maken van meerdere gemeenschappen. Spanningen en dilemma’s Keren ‘jonge vlucht’ versus opvang overloop Randstad; Concurrentie Randstad versus uitbouw eigen kracht met behoud bestaande kwaliteiten steden en regio; Onbalans bevolkingsopbouw versus ontwikkelen en behoud hoogwaardige werkgelegenheid; Opvangen vergrijzing en sociale tegenstellingen in steden: per stad maatwerk vanwege de grote verschillen in demografische ontwikkelingen; Verdere ontwikkeling regio door in te spelen op sterktes van iedere stad of door concurrentie tussen de drie steden vergroten; Balans bewaren tussen groene pracht en economische kracht die daarop gebaseerd is. Enquête DNA Via een internetenquête hebben de deelnemers kunnen reageren op dit DNA en de vraagstukken van de regio. De uitkomst is gebruikt voor het bepalen van de input voor de regiobijeenkomst. De mate waarin het DNA herkenbaar is voor de mensen die de enquête invulden staat hieronder weergegeven (van meest tot minst herkenbaar). 1.

Stroomdal van de IJssel tussen twee stuwwallen (3.9 / 5.0)

2.

Drie karaktervolle steden die elkaar aanvullen (3.8 / 5.0)

3.

Pragmatisch, flexibel en open minded (3.7 / 5.0)

4.

Sterk organiserend vermogen gecombineerd met doelgerichtheid (3.5 / 5.0)

Aanvullingen: •

Kwalitatief hoogwaardige leefomgeving (ook groene pracht, dorpen)


5

•

Strategische ligging (o.a. rail en weg Schiphol - Twente - Duitsland)

•

Functioneren als netwerkstad (drie steden, vier plattelandsgemeenten)

Vraagstukken Op basis van de trends en ontwikkelingen, de spanningen en dilemma’s zijn een aantal vraagstukken opgesteld voor de Stedendriehoek. De mate waarin deze herkend worden door mensen die de internet enquête hebben ingevuld staat hieronder. Onder ieder vraagstuk staan opmerkingen die daarbij gemaakt zijn. 1.

Hoe organiseren we de vervoersstromen en de woningmarkt zodanig dat we een goed leefklimaat en de groene waarde van de regio in stand houden? 4.3 / 5.0 Ik mis de keuzen in de rol die het landelijk gebied moet gaan spelen. Is dat regionalisering of internationalisering? Welke perspectieven heeft de landbouw als economische sector en beheerder van het landschap? Hoe versterken we de groenblauwe kwaliteiten van de regio, ook als drager van de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht?

2.

Hoe blijven we met of zonder jongeren aantrekkelijk als regio? 4.1 / 5.0 Ik heb de demografie relatief laag ingeschaald omdat deze ontwikkelingen in andere regio's van Gelderland uitgesprokener zullen zijn. Hoe speelt de regio in op klimaatverandering, een hogere IJssel - en wellicht de kansen voor Apeldoorn als hooggelegen gebied?

3.

Hoe spelen we vanuit een optimale betrokkenheid van de bevolking in op de te verwachten demografische ontwikkeling in de regio en de effecten daarvan op de arbeidsmarkt, de zorg en het onderwijs? 3.9 / 5.0 Geen opmerking

4.

5.

Kan de regio voortbouwen op de succesvolle samenwerking als samenwerkingsverband, in het licht van de eisen die in de toekomst aan de regio worden gesteld? 3.6 / 5.0 De laatste vraag vinden wij niet helder gedefinieerd. We hebben de vraag geïnterpreteerd en vervolgens naar eer en geweten geantwoord. Hoe zorgen we voor aansluiting van het bedrijfsleven bij de ontwikkelingen in de wereldeconomie en hoe blijft de regio een aantrekkelijke/concurrerende vestigingslocatie voor internationaal opererende innovatieve bedrijven? 3.5 / 5.0 Niet zozeer wereldeconomie als wel goed in stand houden, regionale, diverse bedrijvigheid. 6.

Welke positionering van de regio is (inter)nationaal gezien nodig en wenselijk ten opzichte van de Randstad, het Ruhrgebied en andere stedelijke netwerken? 3.5 / 5.0 Het is maar zeer de vraag of de regio zich internationaal moet positioneren. Dat gebeurt door Amsterdam en Rotterdam, Den Haag en in mindere mate Utrecht. De regio ligt aan de A1 en is daarom regionaal en nationaal interessant. Ik mis voor wie de regio er wil zijn, wat daarbij de sterke en zwakke punten zijn.


6

7.

Hoe benutten we de kleine cultuurgemeenschappen als beeldbepalend element voor de regio? 3.4 / 5.0 Hoe behouden en versterken we de landschappelijke kwaliteiten en natuurwaarden van het gebied waardoor het gebied aantrekkelijk blijft om te wonen, werken en te recreëren?

Enkele andere reacties: Hoe kunnen we als regio voorop lopen in de noodzakelijke verduurzaming van de samenleving, o.a. door het realiseren van de energieneutrale Stedendriehoek in 2030. Wat zijn de verschillende karakters van de steden en hoe kunnen die karakters verder uitgebouwd worden, dus geen grijze driehoek waarvan de steden steeds meer op elkaar gaan lijken, maar drie krachtige polen met een eigen kwaliteit. Wat zijn de onderscheidende factoren in de regio t.o.v. de rest... waar zijn 'we' goed in, waar liggen 'onze' sterke punten (fysiek, geografisch, mensen) De regioverkenningen moeten uitgaan van de regio als geheel en dat moet leiden tot één Stedendriehoekbeeld waarbinnen alle facetten (de 3 steden, de IJssel, de buitengebieden) hun plek hebben. Gemeenten meer actief betrekken. Draagvlak creëren. Er wordt al veel gedaan, binnen gemeenten en in de regio's; wat is de meerwaarde van dit proces. Dat moet veel duidelijker; een heel goed proces met hele duidelijke doelstellingen. De samenwerking met de verschillende partners Een provinciaal beleid dat goed aansluit op ons DNA Er is meer: aansluiten op bestaande initiatieven De regioverkenningen wil aansluiten op initiatieven die op dit moment al in de regio al lopen. Voor de regio Stedendriehoek zijn dit: Initiatieven in de regio: •

•

Regionale Structuurvisie 2030 –

Bundelingsgebied (2007) en De Voorlanden (2009)

–

Ambitie wonen en werken

Groene Pracht –

Energieneutraal in 2030

•

Samenwerking overheid - ondernemers-onderwijs

•

A1 zone

•

IJsselzone/ IJsselsprong


7

Deel II: Het avonddebat Inleiding bestuurder en smaakmaker van de regio Marijke van Haaren, gedeputeerde provincie Gelderland We gaan praten over verre toekomst. Om los te denken van het nu (gemeenteraden, staten, verkiezingen), is expres een ver perspectief genomen. Welke stappen moeten we nemen om voor te sorteren op deze verre stip op de horizon. Ik hoop vanavond op veel inspiratie. Mw. Vos wethouder gemeente Voorst Hoe ziet de regio zichzelf in 2040? Die regio is er dan nog. Met een verbrede A1. En een kwaliteitsslag op het platteland. Deze stadsregio is een pragmatische handelsregio die haalbare doelen stelt, idealen koestert en deze stapsgewijs bereikt. Het bestuurlijk klimaat is zo dat we samen een structuurvisie hebben gemaakt. We doen samen wat moet of handig is. En wat alléén kan, doen we alleen. Zo is ook de samenwerking met het bedrijfsleven. Van Haaren: met deze goede samenwerking gaan we verder. Ook wordt hiervoor goed geluisterd naar de mensen in de regio. Reactie: Er is ook een economische visie gemaakt voor de regio, zo is bijvoorbeeld innovatieve maakindustrie belangrijk. Er heerst een positieve mentaliteit bij de ondernemers: ‘ze doen we ze zeggen’. Dit is anders dan in de Randstad. Toekomst landelijk gebied: − Boeren staan voor grote veranderingen, schaalvergroting − Dorpen hebben het over meer of minder woningen − Cultuurgemeenschappen zijn belangrijk hier.


8

3.

Strategische opties per vraagstuk

Tijdens de avondbijeenkomst zijn de resultaten van de middagsessie uiteengezet. De strategische opties werden per vraagstuk gepresenteerd, geïllustreerd door cartoons die tijdens de gesprekken in de middagsessie zijn gemaakt door tekenaars van Beeldleverancies (beeldleveranciers.nl). Aansluitend op de presentatie per vraagstuk werd een discussie gevoerd waarin mensen konden reageren op de voorgestelde opties en konden doorpraten over mogelijke alternatieve oplossingsrichtingen. Hieronder worden de strategische opties per vraagstuk weergegeven met daaronder de daaropvolgende reacties.

Wat verstaan we onder een strategische optie? -

Mogelijke keuze (op hoofdlijnen) in de richting van een gewenste ontwikkeling

-

Over een langere periode

-

Vormt uitgangspunt voor beslissingen voor korte termijn

-

Geeft een antwoord op het vraagstuk, dus er valt nog wat te kiezen (optie!)

-

Kan onderling strijdig zijn, maar ook aanvullend. (1 optie is geen optie…)

-

Laat nadere invulling over hoe/wie/wanneer in het midden

-

Kan partijen inspireren om hun eigen invulling te geven

Strategie geeft een richting, een beweging aan, geen eindpunt Je kan opties op het spoor komen door je af te vragen: ‘Wat is nodig om gezamenlijk op in te zetten om deze ontwikkeling(en) succesvol te laten zijn?’ Vraagstuk 1: Hoe blijven we met of zonder jongeren aantrekkelijk als regio, gelet op de demografische ontwikkeling van de regio? Met speciale aandacht voor zorg-onderwijs en arbeidsmarkt. Kiezen voor een model met jongeren. Deze zijn nodig voor de samenlevingsstructuur en voor de bedrijvigheid. Strategische opties: 1. PPS: bedrijfsleven en onderwijs maatwerkmodel ontwikkelen. Student heeft steeds meer behoefte aan meer en sneller informatie krijgen. Onderwijs levert kwaliteit, bedrijfsleven voldoet aan innovatie en heeft behoefte goed opgeleid personeel. 2. Jongeren van buiten halen. Voor instroom (jong) goed opgeleid personeel en ontwikkelen innovatiekracht afhankelijk van buiten. − Behoefte fysieke en niet fysiek infrastructuur wordt belangrijk. − Verscheidenheid accentueren. Branding. Met een collectieve identiteit naar buiten.


9

Discussie/gesprek aan tafel: In deze discussie werd op grond van de cijfers de stelling betrokken dat er in de regio veel hoogwaardig werk is, maar dat de mensen die dat werk verrichten veelal van buiten de regio komen. Door een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven werd aangegeven dat werkgevers vaak niet eens meer in de regio werven, maar rechtstreeks andere regio’s benaderen. De vraag wordt dan hoe lang potentiële – innovatieve – bedrijven zich nog blijven vestigen in de regio. Als voorbeeld werd een bedrijfstak als de verpakkingsindustrie genoemd. In die bedrijfstak worden blijkbaar zaken ontwikkeld die wereldwijd als revolutionair kunnen worden bestempeld. Vraag is of de mogelijkheden om door te ontwikkelen in de regio voldoende zijn. Met dit voorbeeld wordt het beeld dat over de regio bestaat genuanceerd in die zin dat de regio met name in de dienstensector haar hoogwaardige werkgelegenheid heeft. In die sfeer zijn andere voorbeelden te noemen. Men is overigens allergisch voor een profiel voor de regio als “zorgregio”. Een risico dat bestaat vanwege mogelijke overloop uit het westen, vanwege het aantrekkelijke woonklimaat: combi natuur en aantrekkelijke steden) Daaraan gekoppeld was het antwoord op de vraag “met of zonder jongeren” duidelijk: zonder jongeren kan het niet. Over het geconstateerde probleem van de wegtrekkende jongeren werd verschillend geoordeeld, in die zin dat het probleem door enkelen (een minderheid) niet herkend werd. Die gingen ervan uit dat de regio dermate aantrekkelijk is dat jongeren die elders gaan studeren grotendeels wel weer terugkomen. Ook het niet voldoende voorhanden zijn van woningen voor het segment hoger opgeleide jonge gezinnen werd niet herkend. Het merendeel van de groep herkende het probleem wel. Een combinatie van maatregelen moet volgens hen soelaas bieden: studenten hebben behoefte aan adequate informatiekanalen (aangesloten zijn op meerdere internationale kennisnetwerken is nodig) een PPS-constructie onderwijs – bedrijfsleven is noodzakelijk. De vraag van het bedrijfsleven moet mede-input zijn voor het onderwijs aanbod. Als tegenprestatie: afgestudeerden moeten door een conglomeraat van bedrijven een garantie voor (wisselende) werkgelegenheid krijgen. De PPS-constructie moet verder gaan dan met de in de regio aanwezige onderwijsinstellingen. In feite kan wereldwijd gezocht worden naar onderwijsvormen die aansluiten bij het profiel van het bedrijfsleven in de regio. Via internet te regelen. Ook aandacht voor dergelijke PPS-constructies op het terrein van de zorg aantrekkelijke woonomgeving voor hoogopgeleide jongeren adequate infrastructuur (zowel virtueel als fysiek) Reacties plenair: In de zaal zijn geen voorstanders voor het model ‘zonder jongeren’. Dus het aanbieden van maatwerk arrangementen lijkt aantrekkelijk. Wat is een jongere? Richt je ook op het terughalen van jonge gezinnen. Daarvoor is dit een interessante regio. Aan opleidingen zijn in de regio aanwezig Saxion Deventer, het ROC Apeldoorn en Hogeschool Apeldoorn. PPS constructie is vooral interessant voor MBO. Niet voor HBO en universiteit. Of er in de regio een universiteit kan komen bestaat verdeeldheid over. Het zou kunnen in een andere vorm dan dat we nu kennen. De informatiestroom is steeds groter. Kennismanagement wordt steeds belangrijker. Ontwikkelingen gaan snel, denk aan het filmpje Did you know! De toevoeging wordt gemaakt dat een universiteit voor de regio niet reallistisch is, ook in verband met de infrastructuur die daarvoor nodig is.


10

Een HBO kan er nog wel komen. Koppel daarbij baanperspectief aan opleiden, dan trek je studenten ook wel aan. Combineer daarvoor optie 1 en 2. Op het gebied van verzekeringen hebben we veel. Het is eerder niet gelukt om een meer opleidingen op te zetten vanwege de regelgeving op het gebied van onderwijs. Drie instellingen moeten het samen aanbieden. De mislukking heeft ook veel inspiratie opgeleverd.

Vraagstuk 2: Welke positionering van de regio is (inter)nationaal gezien nodig en wenselijk ten opzichte van de Randstad, het Ruhrgebied en andere stedelijke netwerken? Strategische opties: 1. Etaleer de sterke punten van de regio Mooi, superbereikbaar, economisch divers, aantrekkelijk voor recreatie en een hoog werkaanbod. Diversiteit van de regio is een kracht. Deventer voor jong professionals. Zutphen gericht op vrije school. Apeldoorn voor 50plussers. 2. Onderzoek de voordelen van een alliantie Oost Nederland voor de Stedendriehoek 3. Zet in op hoger onderwijs in de regio


11

Discussie/ gesprek aan tafel: De discussie kwam steeds terug op de diversiteit van de regio en dat dát de kracht is. Daardoor heeft de regio relatief weinig last gehad van de recessie. Zakelijke dienstverlening (verzekering als Centraal Beheer, belasting e.d.) is hier stevig aanwezig. Het arbeidsaanbod is hoog. Als de eigen jeugd goed geschoold kan worden zal de krimp meevallen. De gunstige ligging van de regio is gecombineerd met het aantrekkelijke landschap van economisch belang, maar ook de doorvoerroute via A1 (snelwegpanorama) naar Duitsland wordt belangrijk gevonden. Opschalen is nodig omdat de regio te klein is als speler op Europese/wereldschaal. Opmerkelijk is dat ondanks het hoger onderwijs in Deventer, het wij gevoel niet zo ver gaat dat de andere steden niet zelf ook een eigen HBO (gebouw) willen. Vandaar de derde strategische optie. Een virtuele HBO zag men niet zo zitten. Bestuurlijk pragmatisme is heel sterk punt van de regio. De middenregio wordt op termijn hét economische groeigebied van Nederland. Haal mensen naar je toe via woningaanbod. Voorkom dat je overloopgebied wordt van de Randstad maar kies positie. Aanbod van onderwijs, cultuur bepaalt mede die positie We zijn hier ook provincie-overschrijdend bezig vergeet dat niet. Vergeet het landelijk gebied niet. Vooral de IJssel nog weinig genoemd als drager van de regio. Reacties plenair: Is de Stedendriehoek een bescheiden regio? Je moet als regio je eigen kracht kennen. De ligging is ook een kracht. Met het Duitse achterland. Tweede gedachte is of er in 2040 nog wel universiteiten en hbo bestaan? Je ziet ze meer naar elkaar groeien. Kennis wordt steeds belangrijker. Kennis verwerving gaat steeds sneller. We kunnen een kennispolis worden en we laten het concept universiteit ver achter ons. Mentaliteit van de regio is niet lullen maar poetsen. We zitten we een gebied met universiteiten om ons heen. Daar wordt het bedacht en wij maken het. Laat dat een kracht zijn, geen zwakte. De sterke punten zijn ook de IJssel en de Veluwe. Dit zal steeds belangrijker worden. Werk is belangrijk, maar dat wordt steeds meer op afstand georganiseerd. Je leefomgeving blijft belangrijk. Het landelijk gebied is ook kracht van de regio en daarmee onderscheidt ze zich tov de rest van het land. Er is meer rust, meer wellness, meer natuur. Alliantie Oost? Ook daar zijn we weer heel pragmatisch in. Bestuurlijk maatwerk en pragmatisme in de samenwerkingsverbanden. Zie ook de A1. Vraagstuk 3: Hoe organiseren we de vervoersstromen en de woningmarkt zodanig dat we een goed leefklimaat, de groene en de culturele waarde van de regio in stand houden? Wereld meer foot-loose, meer kunnen kiezen waar je kunt wonen en werken. Wat betreft de woningmarkt: woonkwaliteit wordt belangrijker, meer keuze over plaats waar je naartoe wilt. Je bent overal snel. Kwaliteit is in deze regio ook overal aanwezig. Keuze kan 3 kanten op: 1. Stedendriehoek: de beste woonplek van NL (geen groei). Niet inzetten op groei. Niet inzetten op werk om de hoek. Genoeg werk, vasthouden, geen groei.


12

Niet verder aansluiten op infra. Daar zijn wij als regio niet primair bij gebaat. Verdienmodel aan de topsegmenten van de woningbouw. Topsegmenten en in de sociale woningbouw. Ook investeren in duurzame energie en water

2. De beste woonplek in NL: (wel groei). Wil je aan de top zitten, kom naar dit gebied! Kwaliteit vermarkten. De natuur moet belevingsnatuur zijn. Aansluiten op logistieke potentie. Niet groot, stinkend en vies, maar wel aangesloten. Dit op de plek waar kantoren stonden. Dienstensector in 2040 voorbij. Aantrekkelijk in dit gebied is dat je slots kan aankopen op de A1 met het plannen van de beste tijd om er gebruik van te maken (drukke tijden zijn duur). Het is een mekka voor ZZPer. Die zijn er dan heel veel. 3. De stedendriehoek als gemaksregio. Gerichte groei, op ouderen gericht. Topcultuur halen we wel van buiten. Wij richten op wonen.

Reacties:

Groei is geen doel op zich, het is een middel. Groei zal nodig zijn om verder te kunnen als regio. Om de kwaliteit te handhaven. Bij een nul optie red je dat niet. Het is nodig om het landschap open te kunnen houden. Het is de drager van het landelijk gebied. Adaptatie is nodig. Er is niet aan te ontkomen dat krimp er ooit aan zal komen. Groeikansen die er nu nog zijn zo veel mogelijk aanpakken. Het zal een opeenvolging worden van: groei, gemaksregio, geen groei of krimp. Opgave als regio mee omgaan. Er zijn grote verschillen tussen stad en platteland en tussen verschillende dorpen. Zijn er plannen voor het buitengebied?

Vraagstuk 4: Hoe ontwikkelen we een energie-neutrale regio Stedendriehoek op weg naar 2040 Strategische opties: Nb. Dit zijn géén opties. Dit moeten we doen, want we willen in 2030 energie neutraal zijn. 1. Zet het DNA van de regio in om trendbreuken mogelijk te maken: systeemfouten opheffen in publiek-private wisselwerking Creatieve marktwerking door kaders te stellen Samen (publiek-privaat ) investeren Belangrijk DNA kenmerk is pragmatische samenwerking over grenzen heen. Energieneutraal is door hele regio als ambitie onderschreven Dat kan niet zonder systeemfouten aan te pakken. Die zijn er heel veel. Vooral waar het erom gaat om private investeerders te prikkelen. Bijvoorbeeld: − In de mogelijkheden voor woningcorporaties om duurzame investeringen terug te verdienen − In regelgeving die tegenstrijdig werkt − In afschrijvingstermijnen die gehanteerd worden Overheid moet alleen kaders stellen, die maken bedrijven creatief Subsidies werken niet, alleen verslavend. Hooguit voor productontwikkeling maar niet om iets werkend te houden Op ieder overheidsniveau gaat het weer om andere aspecten, dus afstemming tussen overheidslagen heen belangrijk


13

2. Kies voor diversiteit in energievoorzieningen met centrale regie Verschillende schaalniveaus en soorten energie Energie kansen atlas: Welke energievormen zijn aantrekkelijk in deze regio? Kansen voor energieopwekking over de regio en dan de vinger aan de pols houden waar je wat kan realiseren, waar kansen zich voordoen, of bedrijven laten inschrijven op mogelijkheden. Regio blinkt niet uit in een specifiek middel, maar diversiteit is juist belangrijk. Ontwikkelingen gaan zo snel dat je alle opties open moet houden. Maar voorzieningen vragen wel een fysieke plek. Dat moet gecoördineerd worden. Sommige zaken kunnen op de ene plek beter dan elders. Bijvoorbeeld wind. Dan moet je ook bevoegdheden hebben om dat door te zetten. Gemeentelijk niveau is vaak te klein om die afstemming goed te regelen. Ook hier geldt: alle schaalniveaus samen achter ambitie zetten. Belangrijk is dat de winst die gemaakt wordt met energie (op lange termijn) dicht bij het initiatief blijft. Ter voorkoming van het Nimby effect. Nu vloeit evt winst weg naar bedrijven. Andersom kan je ook de gelden van NUON en Essent inzetten om duurzame energie te stimuleren. 3. Versterk kennis en innovatiekracht rond duurzame energie en ketens Technologie, landbouw, afval: Veel kansen in technologie (veel adviesbureaus in Deventer), afval en ook landbouw. Beschikbare kennis toepasbaar maken − Regio heeft geen eigen universiteit, maar wel grote bedrijven met kennis − Twente, Wageningen zijn vlakbij en de hele kenniswereld ligt open − Haal die kennis naar binnen en leg je toe op de toepassing, binnen bedrijven. Dus deze regio maakt het echt, hier de toepassingen Faciliteren: bv proeftuin, PPS opleidingen − Samenwerking tussen onderzoek/ kennis en bedrijven, samen ontwikkelen, investeren. Hier kan je ook opleidingen aan koppelen, want universiteit wordt steeds meer decentraal.

Reacties:

Wat is specifiek aan deze regio voor deze strategisch opties? − Maatschappelijke wens en betrokkenheid en bestuurlijke ambitie. Wij kunnen samen pijnlijke keuzes maken en het samen oppakken. Goed om te kijken waar de pijnpunten zitten. − We lopen hier al 10 jaar voor! In het kader van ‘Apeldoorn 2020 energie neutraal’ zijn er flink wat stappen gezet. Binnen 10 jaar hopen we dit dus te realiseren. Het helpt als we regionaal de schouders eronder zetten en nieuwe techniek op te schalen. − DNA van de regio die je hiervoor gebruikt is de aanwezigheid van twee grote energie industrieën. Ook heeft deze regio heeft al 3,5 eeuw een papierfabriek en daarmee evenwicht in bedrijfsvoering tussen productie, water en natuur. Bijvoorbeeld wasserijen. Belangrijkste innovatie zit niet de techniek, deze vernieuwt zich telkens. Uitdaging ligt in het proces, de randvoorwaarden. Financiële arrangementen etc.


14

Over het algemeen moet de kwaliteit omhoog, ook in woningbouw, leg duurzaam bouwen op. Geweldige kans om in te zetten op die duurzaamheid. Niet overtuigd of het van overheid moet komen. Kan je een link maken met bedrijfsleven (PPS)?


15

4.

Afsluiting

Gedeputeerde Marijke van Haaren: Ik heb met veel interesse de avond gevolgd. Ik was geïmponeerd door de startfilm en de snelheid waarmee alles gaat. Bepaalde dingen zullen wel blijven, zoals de behoefte aan menselijke maat en menselijke contacten. En dat je met jonge kinderen niet meer zo makkelijk over de hele wereld vliegt. Maar de jeugd zal makkelijker over de wereld reizen, zij zullen anders communiceren en anders contacten leggen. Bij alle onderwerpen werd PPS genoemd en maatwerk. Een virtuele universiteit zou er heel goed kunnen komen. Kennis wordt in de toekomst anders georganiseerd. Het begrip ‘footloose’ werd genoemd. Meestal wordt het gebruikt in het kader van banen (jobhopping), nu ook voor de huisvesting. Hoe ga je dan bouwen? Dat is de uitdaging voor de architecten hier in de zaal. Je kunt ook rekening houden met de wensen van verschillende generaties. Dat is ‘lifetime’ bouwen, zodat je er oud in kan worden. Dit is nog wat anders dan footloose. Bij energie werd ook weer PPS genoemd. Ook zijn financiële dragers hiervoor nodig. Dus je moet wel groeien, want hebt financiële dragers nodig. Maar op een gegeven moment zal de aanwas stoppen en dan moeten we alternatieven bedenken om de welvaart in stand te houden. We hebben de ambitie energieneutraal te worden. En dit is ook de regio die dat ook echt gaat doen. We hebben het DNA. Ik daag jullie uit. Ik heb een zeer zelfbewuste regio gezien. De techniek kan al heel veel, het gaat nu om het proces. Dank voor uw bijdrage. Dit is de eerste stap in het proces richting 2040.


16

Bijlage 1: Resultaten afsluitende enquête

Zijn er strategische opties die u zou willen toevoegen?

• • • •

Strategische optie 12 : Meest diervriendelijke regio Laat de stedendriehoek uitgroeien tot 1 stad, met grootstedelijke voorzieningen. Verken beter de sociale structuur en het vermogen tot absorptie van instroom van buiten. Koppel de sociale kracht van de regio aan de groeiagenda. zoek versterking langs de IJssel; maak gebruik van de organisatiekracht van menselijke netwerken; maak het minder bestuurlijk; Wie maakt er in 2040 nog iets met zijn/haar handen. Switch van dat eeuwige accent op kennis (doen alle regio's) naar een accent op "maken"

Tot welke acties kunnen de strategische opties uw organisatie inspireren?

• • • • •

Economische agenda versterken in samenhang met Oost-Nederland en Randstad. systeemfouten onderzoeken De strategische opties implementeren in het beleid van de gemeente Apeldoorn verbindingen zoeken geen


17

Bijlage 2: Programma Bijeenkomst

Regiosessies Gelderland

Datum

Zie schema

Locatie

Zie schema

Overzicht regiosessies Datum

Regio

Locaties

2 februari

Achterhoek

Het Witte Paard, Zelhem

3 februari

Noord-Veluwe

De Heerleickheid, Ermelo

4 februari

Rivierenland

De Rotonde, Enspijk

9 februari

Stedendriehoek

Orpheus, Apeldoorn

10 februari

Stadsregio

Lux, Nijmegen

11 februari

De Vallei

Salentein, Nijkerk

Programma middagsessie Deze sessie was een voorbereidende sessie met beperkte deelname, enkel voor genodigden.

12.30

Inloop en lunch

13.00

Welkom, context en doel regioverkenningen

13.10

Kennismaking

13.20

Toelichting op vraagstukken en DNA Reactie deelnemers.

14.00

Regiospel: een creatieve denkoefening om van vraagstuk ken en DNA naar strategische opties te komen

15.30

Pauze

15.45

Analyse strategische opties: Vormt input voor de avondsessie

17.15

Borrel


18

Programma avondsessie

De avondbijeenkomst is bedoeld voor genodigden die op enigerlei wijze betrokken zijn bij strategische vraagstukken in de regio.

17.30

Inloop gasten avondsessie met borrel

18.15

Welkom: context en doel regioverkenningen. Uitleg van het avondprogramma.

19.00

Lopend netwerkbuffet langs vraagstukken en strategieën.

20.00

Samenvatting strategische opties en plenaire discussie.

21.00

Borrel: Via het interactieve netwerk per enquête reageren op de strategische opties en de rol van organisaties in het realiseren hiervan. Resultaten worden direct getoond.

22.00

Einde borrel


19

Bijlage 3: Deelnemers werksessie (middag) Vanuit de regio waren aanwezig:

Naam

Bedrijf

Willem

Lammertink

Gelders Landschap

Lucienne

Berenschot

Gemeente Apeldoorn

Coen

Dingemans

regio Stedendriehoek

Gerard

Sizoo

regio Stedendriehoek

Henk

Zenderink

Gemeente Voorst

Michel

Groothedde

Gemeente Zutphen

Dick

ten Brinke

GGD Gelre IJssel

Patricia

Withagen

Regio Stedendriehoek

Corne

Paris

Twijnstra en Gudde

Christian

Lorist

VNO NCW Midden

Anton

Koot

Waterschap Veluwe

Jolanda

Tijhuis

Woonbedrijf Ieder1

Paul

Peters

voorzitter PCFL

de heer

van Os

Gemeente Zutphen

Vanuit de organisatie waren aanwezig: Naam

Organisatie

Piet Nieuwenhuysen

Provincie Gelderland

Michiel Koetsier


Anneke Henselmans


Milja Bos


Chris Rovekamp


Riet Dumont


Rudy Uwland


Jannemarie de Jonge

Wing

Ronald Lanters

Wing

Anne Kruft

Wing


20

Verslag. Regiosessie Stedendriehoek. Gelderland 2040, waar begint jouw toekomst?

Recommend Documents