Verslag regiobijeenkomsten cliëntenparticipatie 9, 10 en 11 februari 2016 Werk in de Participatiewet Inleiding: Op 9, 10 en 11 februari werden in respectievelijk Assen, Utrecht en Arnhem regiobijeenkomsten gehouden over het thema Werk in de Participatiewet. De bijeenkomsten begonnen met een rondje langs de cliëntenraden; waar is men mee bezig? Men stelde vragen aan elkaar en het was erg nuttig om te horen wat de ervaringen en tips van andere cliëntenraden zijn. Daarna volgde een presentatie over de arbeidsmarktregio’s, de baanafspraken en signalen uit de Eerste ervaringsonderzoeken Participatiewet (van 27-11-2015) die in opdracht van de overheid zijn uitgevoerd. Vervolgens werden er op basis van die informatie door de deelnemers aandachtspunten en vragen geformuleerd. Hieronder vindt u het samenvattend verslag en de resultaten van de drie inspirerende regiobijeenkomsten.
Uitwisseling: met welke onderwerpen zijn cliëntenraden bezig? Hoogeveen:
Actie alleenstaande ouders met bijstand met thuiswonenden scholieren die 18 jaar worden. Heeft tot Kamervragen geleid en belangstelling van de pers. Alles te volgen op: www.clientenraad-sz-hoogeveen.nl Emmen: - Tegenprestatie, er is een verordening maar beleid moet nog gemaakt worden en bejegening richting cliënten over tegenprestatie laat te wensen over. - Schulddienstverlening naar aanleiding van de themabijeenkomst van Stimulansz - Inzet gemeente was om de wettelijke 6 maanden inkomensvrijlating in de bijstand bij het aanvaarden van werk ook met terugwerkende kracht te laten ingaan. Mag niet. Gemeente doet niet aan premiebeleid. Borger-Oddoorn: Bezig met de vorming van een brede Participatieraad. Westerveld: - Schoolfonds voor middelbare scholieren. - Advies wet Taaleis, in samenwerking met Steenwijkerland. - Gebrek aan betaalbare huurwoningen in de gemeente. BWME: - In verband met de gemeentelijke herindelingen wordt er ook veel gepraat over het samenvoegen van cliënten en Wmo-raden - Het initiatief van de gemeente Groningen om te mogen werken met een basisinkomen wordt met belangstelling gevolgd. Slochteren: - Mensen die aan het werk gaan worden niet gewezen op de inkomensvrijlating van 6 maanden. Moeten ze zelf om vragen! - Ook herindelingsvraagstukken en vorming gezamenlijke raden. Sterke nadruk vanuit de cliëntenraad op een apart platform voor Werk en Inkomen. Montfoort:
Woerden: Zoetermeer:
Bodegraven:
De cliëntenraad Montfoort is aangesloten bij de GR Fermwerk, net als Woerden en Bodegraven. Het is nog zoeken naar de juiste rol. Onderwerpen nu: cliënttevredenheidsonderzoek, klachtenprocedure, maatregelen en werk. Erg bezig met maatregelen en wat doen we met de mensen die vergeten worden. Er komt een brede commissie Sociaal Domein. Nu bezig met inkeerregeling en taaleis. Apart is opgenomen dat benoeming in de commissie op persoonlijke titel is en dat men daar zonder ruggespraak met de achterban moet kunnen functioneren. Is aangesloten bij Fermwerk. In Bodegraven zelf is er ook een aparte Wmo-raad. 1
Langedijk:
Haarlem:
RSDKRH:
Maasgouw:
Aalburg: Purmerend:
Samenvoeging met Alkmaar en Heerhugowaard in Haltewerk. Alkmaar overheerst de samenwerking. De vice-voorzitter zit duimen te draaien. Hij is zeer ontevreden over de samenwerking. In Haarlem ondersteunt de raad ook de gemeenteraad, niet alleen het college. Daardoor kan men ook veel bereiken. Ze zijn bezig met het granieten bestand en onafhankelijke cliëntondersteuning. Hebben een onafhankelijk voorzitter! Binnen de samenwerking zijn er ook nog 2 gemeenten met een eigen lokale raad (De Bilt en Wijk bij Duurstede). In Zeist heeft men 1 breed orgaan inclusief Wmo en jeugdzorg. Probleem bij de uitvoering is dat elke gemeente eigen minimabeleid heeft. Aandacht voor taaleis, communicatie, granieten bestand. Men werkt nu samen in de MER (Maasgouw, Echt-Susteren en Roerdalen). Uitvoeringsorgaan wil 1 uitvoering voor de drie gemeenten en Maasgouw vindt dat op een aantal punten een achteruitgang voor hun inwoners. Daarnaast wordt er door 7 gemeenten in een klankbordgroep Wmo samengewerkt en is er rondom de WSW Westrom ook weer een ander samenwerkingsverband. Kortom, een onoverzichtelijke lappendeken daar in Midden Limburg. In Maasgouw speelt de oprichting van de stichting leergeld. Er is geen Wmo-raad meer. Men houdt zich vooral bezig met de minimaregelingen en de versobering van de bijzondere bijstand. Men besteedt veel tijd aan voorlichting. Men heeft nog een eigen cliëntenraad werk en inkomen, maar ook hier staat een Sociaal Domein-raad op stapel. Men is vooral bezig met de minimawinkel en het treffen van goedkoop vervoer naar Amsterdam, omdat dat de herkomst is van veel van hun cliënten.
Raalte:
De verschillende raden vormen daar nu een Adviesraad. Men is bezig met de minimaregelingen en met wijkgericht werken. Berg en Dal: De uitvoering van de re-integratie is nu over naar het Werkbedrijf Nijmegen. Er is een kandidatenraad (cliënten heten nu kandidaten) Werkbedrijf en Berg en Dal heeft daarin ook een afgevaardigde (tevens aanwezig bij deze bijeenkomst). - Men is bezig met een betere Doe-mee-regeling. En verder speelt er weinig m.b.t. de Participatiewet. Olst-Wijhe: De cliëntenraad heeft veel verordeningen bekeken en van opmerkingen en adviezen voorzien. Maar daar heeft de gemeente helemaal niets mee gedaan. Beleidsregels zijn vastgesteld zonder dat CR is geïnformeerd. CR heeft nu besloten om alleen nog adviezen te geven op onderwerpen die ze zelf belangrijk vindt. - Nu met een onderzoek bezig over invulling van de Participatiewet en met de Regionale Cliëntenraad Stedendriehoek. - Sociale dienst doet alles digitaal. - Als cliëntenraad moet men er steeds bovenop zitten, steeds in de gaten houden; uit zichzelf informeren, daar is de gemeente niet zo goed in. - Politieke fracties weten weinig van het sociaal domein. Veenendaal/Rhenen/Renswoude: Deze raad wordt serieus genomen door de gemeente. Er is een werkwijze afgesproken over advisering en daar houdt de gemeente zich ook aan. Tip voor OlstWijhe. Voorzitten CR is zelf oud directeur van een SD. De afdeling Inkomen & Werk heet nu Economie & Werk. - 1 x maar jaar is er een bijeenkomst voor alle cliënten. Opkomst is groot. - Veel informatie gaat nu digitaal, maar een deel van de mensen wordt daarmee niet bereikt. - De bejegening door de gemeenten is een punt van aandacht. In maart heeft CR een training over bejegening, samen met gemeentemedewerkers. 2
- Als mensen een afwijzing voor een uitkering krijgen, krijgt dit verder geen gevolg. De vraag achter de vraag wordt niet (meer) gesteld door klantmanagers, vragen niet door. Mensen lopen daardoor ook ondersteuning mis. Oost Achterhoek: Is bezig met een samenwerking in de regio. Op de agenda staat het minimabeleid van de gemeenten. Er wordt een bijeenkomst met cliënten georganiseerd. Ook de regeling die in de plaats komt van de Wtgc en CER komt aan de orde.
Opdracht 1: Conclusies uit de presentatie over Werk in de Participatiewet -
-
-
Er is behoefte aan meer inzage in cijfers. Kennis over hoe het zit is noodzaak. Er is specifiek behoefte aan meer inzicht over cijfers die verschillen tussen gemeenten aangeven op het terrein van maatregelen. Het beleid loopt achter op de realiteit. Bureaucratie (doelgroepregister/afstemming van verantwoordelijkheden) is een belemmering voor de matching naar werk (m.n. van arbeidsgehandicapten). Er is meer en vooral betere communicatie nodig op alle niveau’s. Wethouders lijken soms ook niet te weten wat er allemaal speelt. En klantmanagers moeten ook bijgeschoold. Zei zeggen soms ‘wij weten het ook niet’. Gemeenten en werkgevers zitten nog teveel op een verschillend spoor: - Mensen en de banen die erbij passen - Banen en de mensen die erbij passen Beschut Werk is nog een hoofdpijndossier. ‘Iedereen wentelt zich in onwetendheid’. (Klopt met beeld dat 64% vd gemeenten nog niet weet hoe en waar beschut werk te realiseren).
Wat kunnen we met deze conclusies in onze gemeente? -
-
-
Beseffen dat de afspraken in de arbeidsmarktregio gemaakt worden. De gemeenteraad staat soms ook buitenspel als zaken op regionaal niveau worden geregeld. Soms opereren gemeenteraden ook te passief in samenwerkingsverbanden. Er is meer lef nodig van gemeenten om meer een eigen gezicht te tonen. Als de dienst onderdeel is van een samenwerkingsverband, dan heb je als kleine(re) gemeenten weinig invloed. In elk geval minder dan de grootste gemeente in het samenwerkingsverband. Weten hoe het zit aan de hand van persoonlijke verhalen. Vindplaatsen van persoonlijke verhalen: - Eigen contacten/netwerk - Armoedeconferentie - Kledingbank/voedselbank - Cliënten in de raad - Inloop- of thema ochtenden - Contact met de OR van het SW bedrijf Kritische vragen aan de gemeente stellen! Op welke thema’s wil je als cliëntenraad verder ingaan? Nodig daarbij een ambtenaar uit. Vragen wat de effecten van re-integratiegelden / re-integratiemiddelen zijn. Kan de gemeente ‘harde’ cijfers leveren? En kunnen ze iets melden over de duurzaamheid van de uitstroom. De helft van de mensen in de bijstand is allochtoon. Ontwikkelt de gemeente specifiek beleid? Het SW-bedrijf doet het grootste deel van de re-integratiewerkzaamheden: dubbele pet en dat levert spanning op.
3
-
Hoe krijg je als cliëntenraad contact met Wajongeren? Het is nodig om de focus en aansluiting te houden bij landelijke experimenten op het terrein van basisinkomen.
Opdracht 2: Welke kritische vragen kun je als cliëntenraad stellen? Afspraakbanen: a. Hoeveel afspraakbanen zijn er nu bij ons in de regio gerealiseerd? b. Waar komen de mensen met loonkostensubsidie vooral terecht? c. Uit landelijk onderzoek blijkt dat matching van de mensen naar banen lastig is, hoe gaat dat in onze gemeente? d. Heeft de gemeente de doelgroep voor de afspraakbanen in kaart en zicht op de beperkingen? e. Wat doet de gemeente voor nuggers die in aanmerking komen voor een afspraakbaan? f. Onder de doelgroep zijn soms heel lastige beperkingen, bv mensen die als gevolg van ziekte vaak en onregelmatig uitvallen. Welke alternatieven zijn er voor handen om deze mensen niet op de bank thuis te laten zitten? g. Is het beleidsstuk over afspraakbanen bekend bij de cliëntenraad? Wat is het uitvoeringsadvies? Beschut werk: a. Wat is de stand van zaken met beschut Werk in onze gemeente / arbeidsmarkt(sub)regio? (n.a.v. beeld dat 64% vd gemeenten nog niet weet hoe en waar beschut werk te realiseren). Nieuwe doelgroepen: a. Hoe gaat het met de schoolverlaters van het VSO? Hoe is de overgang van school naar werk voor deze groep? Wat doet de gemeente daarin? b. Met hoeveel nieuwe statushouders heeft de gemeente te maken voor bemiddeling naar werk? En wat gebeurt er met de hoogopgeleiden? Wat is de houding van de cliëntenraad ten aanzien van vluchtelingen? Dienstverlening en re-integratie: a. Hoeveel mensen krijgen een traject aangeboden (vergelijk: 55% die zich ondersteund voelt), wat zijn de uitstroomcijfers? En is er ook zicht op ‘draaideurcliënten’? b. Hoe kun je als cliëntenraad re-integratie volgen? Je kunt als cliëntenraad managementinformatie over uitstroom, aantallen etc. aan de gemeente vragen. Zouden ze een keer per jaar moeten kunnen leveren. Op basis daarvan kun je vragen stellen en de discussie aangaan. c. Welke stimuleringsregelingen zijn er, bijvoorbeeld verruiming vrijlating inkomsten? En welk premiebeleid heeft de gemeente? d. Wat doet de gemeente om mensen te inspireren en te motiveren? Tips en vragen naar aanleiding van de verschillende discussies: - De Wtcg en CER-gelden zijn overgeheveld naar het budget van de WMO. Vraag na wat er met die gelden is gebeurd. Diverse gemeenten bestemmen het geld voor armoedebeleid of schuldhulpverlening. - Wilt u minima, instroom en uitstroom van je gemeente vergelijken met andere gemeenten? Kijk dan eens in de minimascan van Stimulansz. Deze hangt in het Handboek Werk & Inkomen > Beleid Werk & Inkomen > Minimascan. Tip! Sla het bestand op uw eigen pc op, dan kunt u alle gemeenten en provincies in het pull-down-menu selecteren. 4
-
-
In de Participatiewet art. 47 staat niets over uitvoering (verschil met art. in de WWB) en nu vindt de gemeente dat we daar als cliëntenraad ook niets meer over te zeggen hebben. Kijk eens in de toelichting op de wet en de vragen en antwoorden van de kamer op de Participatiewet. Wat doet de gemeente in de periode tussen melding en intake voor de uitkering als iemand helemaal geen geld meer heeft en in broodnood zit? Geeft de gemeente dan gelijk een voorschot wat eventueel later wordt teruggevorderd? Sommige gemeenten doen dat wel en sommige niet, die sturen mensen door naar een broodfonds of de kerk. Maar wat zijn dan de mogelijkheden in de wet? Is het niet mogelijk om de uitkeringsintake zo snel mogelijk te houden? De wet geeft mogelijkheden om iemand snel geld te geven en eventueel terug te vorderen. Maar hier speelt ook politiek beleid van de gemeente mee.
Regiobijeenkomsten in het najaar van 2016 De volgende ronde regiobijeenkomsten zal in september 2016 worden gehouden. Het thema is nu nog niet bekend. De data en plaatsen zijn wel bekend: - Dinsdag 13 september: Utrecht - Donderdag 15 september: Assen - Maandag 19 september: Arnhem Maak vast een keuze en reserveer de datum in uw agenda! 19-02-2016, GR/WK/FK/AW
5
