Verslag RAVON‐Utrecht Excursie Landgoed Den Treek‐Henschoten 10 april 2010 Inleiding Op 10 april is een excursie gehouden op landgoed Den Treek‐Henschoten vanuit Ravon Utrecht. Doel van deze excursie was het gedeeltelijk inventariseren van soorten in deze omgeving en de deelnemers kennis te laten maken met enkele soorten. Daarbij is geprobeerd om de hier voorkomende reptielen en amfibieën in kaart te brengen. Er waren, na enkele afmeldingen, ongeveer 15 mensen aanwezig op de excursie. Opvallend was dat er meerdere mensen vanuit de regio Zuid‐Holland waren afgereisd om op de Utrechtse zandgronden naar herpetofauna te kijken. Aanvankelijk was het de bedoeling om drie lokaties op het terrein te bezoeken, maar wegens tijdsgebrek hebben we één lokatie moeten laten vallen. Daardoor is het gebied rondom de Hopschuur niet bezocht. Wèl bezocht zijn de poel bij De Troet en het heideveldje bij de Veenplas en het heide/bospad dat vanaf de Treekerpunt hier naar toe loopt. Poel de Troet Deze poel (coördinaten 155.330 458.728) is mede op verzoek van de beheerder onderzocht met schepnetten. Het hoofddoel was het vinden van Kamsalamanders. Deze soort is niet aangetroffen. Wèl aangetroffen zijn de volgende soorten: Kleine watersalamander, Groene kikker (soort onbepaald), Bastaardkikker, Bruine kikker en daarnaast Spinnende waterkevers en meer dan 10 Geelgerande waterkevers. Bovendien was de poel bezet met Tiendoornige stekelbaars. Aan de rand van een slootje vlakbij de
poel werden bovendien enkele Levendbarende hagedissen gevonden, zonnend op wat stammetjes. We kunnen op basis van deze inventarisatie niet volledig uitsluiten dat er toch Kamsalamanders in de poel voorkomen. Het was namelijk lastig scheppen vanwege de dichte onderwatervegetatie. Een snelle zwemmer als de Kamsalamander heeft dan extra mogelijkheden om aan het net te ontsnappen. De poel ziet er in principe bijzonder geschikt uit voor de Kamsalamander, al is de aanwezigheid van vis niet gunstig voor deze soort. Verder was er bij sommige groene kikkertjes twijfel of er ook Poelkikkers tussen zaten. Een bevredigende determinatie kon niet tot stand worden gebracht. Ook gaan we er vanuit dat dit terreingedeelte geschikt is voor de Ringslang, aangezien die toch al in de buurt voorkomt en er voedsel, zon‐ en schuilgelegenheden zijn.
Figuur 1 Omgeving de Troet
Van Treekerpunt tot de Veenplas Vlakbij de parkeerplaats bij de Treekerpunt is een Zandhagedis gevonden. Langs het pad richting de Veenplas werden zowel Levendbarende als Zandhagedissen aangetroffen en een Bruine kikker. Bij het heideveld rondom de Veenplas werden veel Levendbarende hagedissen aangetroffen en één vrouwtje van de Zandhagedis. Vlakbij de Veenplas werd een Ringslang waargenomen tussen dorre Adelaarsvarens.
Figuur 2 Zandhagedis en Ringslang
Figuur 3 Levendbarende hagedissen
Overige waarnemingen Bij de Veenplas werd een Bruine winterjuffer gezien. Ook was een Geelgors prachtig zichtbaar en duidelijk hoorbaar. Verder vloog een Havik over die een spectaculaire duikvlucht op duiven maakte, zonder resultaat. De roep van de Groene specht werd gehoord, evenals het geluid van overvliegende Kruisbekken. Bij de Treekerpunt werd nog de Boompieper gehoord. Planten die zijn waargenomen rondom de veenplas: Veenbies, Blauwe zegge, Beenbreek, Moeraswolfsklauw, Veenpluis. Waarnemingen De Troet uitgebreid Poel omgeving punt 155330 458728. Bruine kikker 2 ex. Groene kikker (soort onbepaald) 8 ex. Bastaardkikker 3 ex.
Kleine watersalamander 4 (2 man, 2 vrouw) Tiendoornige stekelbaars 8 Geelgerande waterkever : 10+ Spinnende waterkever: 2 Levendbarende hagedis: 3
Waarnemingen Veenplas met coördinaten Brk
0154145
0456053
bruine kikker op bospad
ZH1
0153689
0456148
vrouwtje zandhagedis
LVH1 0154037
0456021
3 ex.
LVH10 0154520
0455750
LVH11 0154550
0455861
1 jong
LVH12 0154580
0455908
5 ex.
LVH13 0154503
0455887
1 jong
LVH14 0154500
0455880
LVH15 0154449
0455969
3 ex.
LVH16 0154448
0456000
LVH17 0154422
0456019
LVH19 0154512
0455735
LVH2 0154299
0456009
3 ex.
LVH20 0154513
0455877
LVH3 0154404
0455992
LVH4 0154427
0455929
2 ex.
LVH5 0154474
0455930
LVH6 0154466
0455845 2 volwas, 1 jong
LVH7 0154490
0455830
2 jong
LVH8 0154524
0455796
3 ex
LVH9 0154522
0455755
3 jong
RS1 0154502
0455725
ringslang
ZH2 0153781
0456114
vrouw
ZH3 0153930
0456033
vrouw
ZH4 0154500
0455867
vrouw
Totaal aantallen: Ringslang 1 Zandhagedis 4 Levendbarende hagedis: 37, waarvan volwassen: 29 en jong 8 Bruine kikker 1
Toelichting: ZH= zandhagedis, LVH= levendbarende hagedis, RS= ringslang Coördinaten weergeven in RD (Amersfoortcoördinaten XY) Conclusie De excursie was geslaagd, mede dankzij het prima voorjaarsweer. Het meest bijzondere was het grote aantal Levendbarende hagedissen. Deze soort is op de heide, langs schraalland, langs het ven en bij de bosrand aangetroffen. Al deze biotopen zijn dan ook kenmerkend voor deze soort die de laatste jaren landelijk gezien sterk achteruit is gegaan. Langs de bospaden werden ook kleine geschikte plekjes goed bezet, zoals zonbeschenen dorre dennentakken. Het is goed om te zien dat de soort hier nog goed stand weet te houden. Het verspreidingskaartje laat eigenlijk vooral zien waar we gelopen hebben! Verder is duidelijk dat de Zandhagedis oprukt richting het oosten. Mogelijk zullen de aantallen in de toekomst toenemen rondom de Veenplas.
De Hazelworm is vandaag niet waargenomen, maar deze soort blijft toch een beetje een ‘toevalstreffer’. Wim de Wild
