Verslag Landjuweel IX, Wageningen 21 december 2012 Jan Diek van Mansvelt, oud hoogleraar alternatieve landbouw in Wageningen, was dagvoorzitter en heette iedereen van harte welkom op deze kortste dag van het jaar. We hebben een vol programma met wetenschappers, boeren en politici aanwezig hier, allen met als doel een duurzame landbouw neer te zetten.
Marijke Kuipers begon de dag met een korte meditatie.
Edith Lammerts van Bueren: de waarden onder integraal denken in landbouw en voeding Edith is buitengewoon hoogleraar Biologische Plantenveredeling bij de WUR en het Louis Bolk Instituut en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor integrale duurzame landbouw en voeding. Je kunt je afvragen wie is die raad en zijn we nog niet duurzaam genoeg dan. En wat zijn de onderliggende (voor)waarden. Een integrale visie ontbreekt. Er is kort geleden een debat geweest naar aanleiding van de uitspraken van Aalt Dijkhuizen “liever plof kip dan honger”. Er blijkt geen integrale visie te zijn op duurzaamheid. De raad is in 2010 opgericht als onafhankelijke denktank. In de raad zit een groep mensen die out of the box durft te denken, kennis heeft van systeemdenken en interdisciplinair is georiënteerd. Het is een onafhankelijke raad naar Amerikaans model die gevraagd en ongevraagd advies levert. Ze zijn gericht op voorstudies en conceptvorming en maken een vertaalslag naar een onderzoek agenda. Welke landbouw hoort bij gezonde voeding. In de raad zitten mensen uit de voeding, het bankwezen, de landbouw, bv Herman Wijffels, Klaas van Egmond en anderen. Hun eerste rapport is in januari 2012 uitgekomen. (http://www.triodosfoundation.nl/downloads/rapporteninformatie/visierapportridlv2dec2011.pdf). Zijn we nog niet duurzaam genoeg? Er wordt schijnbaar veel gedaan aan duurzaamheid, maar een oorzaak van de problemen in de landbouw en voeding wordt onderbelicht. Het voedsel is losgemaakt uit de ecologische en sociaaleconomische context. Door het opdelen van de keten in schakels zijn de samenhangen en relaties verloren gegaan en ontspoord. Grondstoffen maken verwerkingsslagen voordat ze bij de consument komen. Hierbij wil elke schakel wel zijn best doen, maar dat maakt nog geen duurzame keten. Verantwoordelijkheden worden afgeschoven en vervolgens niet opgepakt. Hierdoor is een systeem ontstaan van georganiseerde onverantwoordelijkheid. Ook bij goedwillende schakels is de keten niet makkelijke integraal duurzaam. Hiervoor moeten de relaties worden hersteld sociaal, economisch en ecologisch (People, Profit Planet). De relaties in de hele keten moeten worden hersteld. Ook moet de relatie tussen duurzame landbouw en gezonde voeding in samenhang worden gekeken. De voedselketen is lineair gericht maar het zou beter zijn een circulaire ketting te vormen.
Er moet een directer contact zijn tussen boer en consument. Boeren komen zo uit de anonimiteit. Denk aan stadslandbouw, groente abonnementen, boerderijwinkels etc. De foto van een boer op een pak melk is een uiting van de Retail dat ze oog hebben voor deze behoefte van consument. Voor integrale duurzaamheid moet je van het controlemodel naar het adaptatiemodel. controlemodel
adaptatiemodel
probleemgericht
Systeemgericht
Variatie uitschakelen
Variatie benutten
Continue monitoring en direct ingrijpen
Zelfregulerend vermogen stimuleren en indirect sturen
Statisch evenwicht
Dynamisch evenwicht
Het adaptatiemodel is lastiger en kennisintensiever. Het gaat uit van 3 kernwaardes -
Robuustheid: het vermogen om tussen onderlinge processen te kunnen schakelen om de balans te verzorgen
-
Veerkracht: het vermogen de balans te hervinden na een verstoring
-
Weerstand: ongevoeligheid voor verstoring
Voor integrale duurzaamheid is herstel van relaties nodig. Er is ook een andere grondhouding nodig in de mens-natuur relatie. Maar hoe moeten we natuur dan zien. Er zijn verschillende definities van natuur. 1. Natuur(lijk) is wat niet door de mens is gemaakt of beïnvloed, maar…. -
Er is geen ongerepte of wilde natuur in Nederland
-
Landbouw is sowieso onnatuurlijk
-
De mens wordt buiten de natuur geplaatst
2. Natuur is dat wat volgens wetmatigheden werkt en daarom: -
Alles wat wetenschappelijk verklaard kan worden is natuur
-
En dus techniek hoort erbij
-
Onderscheid levende en niet-levende natuur is niet relevant
-
De mens wordt tegenover de natuur geplaatst
Definities 1 en 2 werken niet in een visie naar integrale duurzame samenleving. Nieuwe definitie: de natuur is niet los te zien is van relatie mens – natuur. Er zijn in de geschiedenis verschillende modellen onderscheiden voor de relaties mens natuur (Kockelkoren): -
De mens als heerser – alleen het belang van de mens staat centraal
-
De mens als rentmeester – maar denk ook aan het nageslacht
-
De mens als partner – ook respect voor de natuur
-
De mens als participant - wederzijdse afhankelijkheid
Er zijn in de literatuur nog 2 vormen beschreven, namelijk de mens als dictator en de mens als mysticus. De natuur heeft voor de mens een extrinsieke waarde, het leveren van grondstoffen en voeding. De participant houding is nodig voor de waardering van de intrinsieke waarde. Er zijn verschillende componenten van het waarderingsproces. -
Cognitieve dimensie: onze theoretische visie op natuur
-
Emotieve dimensie: wat doet de natuur ons, gevoelsmatige, esthetische kant, grondhoudingen
-
Normatieve dimensie: hoe behoor ik als mens te handelen ten opzichte van de natuur.
Normatieve waarden geven argumenten om ongewenste ontwikkelingen buiten te sluiten en nieuwe ontwikkelingen richting te geven. Ook om proactief onderzoek op te zetten en de regelgeving te toetsen of te herijken en te actualiseren. Regels zijn gestolde waarden, die moet je zo nodig herijken. Bv in de discussie over Gentech kun je je afvragen waarom doet de biologische landbouw zo moeilijk, we willen het toch allemaal duurzaam? Je kunt je er makkelijk afmaken en zeggen het mag niet volgens de regels voor biologische landbouw. Maar dan kun je je afvragen waarom rek je die regels dan niet op. Daarvoor zou je ook je waardes moeten oprekken. Om die waardes te bepalen moet je bio-ethische handelingskaders ontwikkelen. Hiervan zijn verschillende vormen: -
Antropocentrisch: alleen mensen ethisch relevant
-
Zoocentrisch: ook hogere dieren
-
Biocentrisch: alle levende organismen
-
Ecocentrisch: ecosystemen
Ethisch relevant wil zeggen, dat de intrinsieke (eigen) aard, heelheid en autonomie van object in de afweging van menselijk handelen meegenomen wordt. Het maatschappelijk denken schuift op naar een bio-centrisch handelingskader. Op welk deel van het handelen heeft het bio-ethisch handelingskader betrekking? Ook hier zijn weer verschillende elementen die met het (morele) kader van handelingen samenhangen, verschillende lagen van ethiek: – deugden-ethiek: de in vrijheid handelende, ethisch afwegende persoon, en de context van de handelende persoon – deontologische ethiek: de handeling zelf – consequentialistische ethiek: de gevolgen van de handeling. De regelgeving voor de beoordeling van GMO is in Europa anders dan in de USA. In Europa kijken ze naar het proces en naar het product, in de USA alleen naar het product. Om processen beheersbaar te maken wordt er gebruik gemaakt van het downplayen. Bv door een dier als een plant te zien en een plant als een zak met mineralen. Of je kunt de complexiteit onder ogen zien en leren verstaan? Plantenveredeling verwordt tot trait breeding en/of plantenveredeling wordt systems breeding. We moeten leren beslissingen te nemen, maar hoe kom je tot besluitvorming. Er zijn 4 soorten problemen 1. Ongestructureerde problemen 2. Matig gestructureerde problemen (doelen) 3. Matig gestructureerde problemen (middelen) 4. Gestructureerde problemen
Deze kun je uitzetten op een as waarbij verticaal gaat van dicht bij zekerheid naar ver van zekerheid en horizontaal van ver van overeenstemming naar dichtbij overeenstemming van normen en waarden. De problemen die ver van zekerheid en ver van overeenstemming zitten vormen de zogenaamde “Messy Problems”. Duurzaamheid is een messy problem: We zijn het niet eens over de waarden en de kennis.
Maria Groot: wat heet normaal in de landbouw? Maria is dierenarts, werkzaam bij het RIKILT en spreekt vandaag op persoonlijke titel, als lid van het Netwerk Vitale Landbouw en Voeding en de Quadrupool Academie. Ze vraagt mee te kijken naar wat de huidige manier is van het houden van melkvee, met in het achterhoofd de inleiding van Edith over ethiek en de relatie van de mens met de natuur. Wat betreft de huisvesting hebben de meeste boeren een ligboxenstal, staan de koeien op betonnen roosters, waarbij de mest en urine samen opgevangen worden in de mestkelder. De meeste boeren hebben minstens 100 koeien en er is een trend om de dieren het jaar rond binnen te houden. Dat betekent dat dieren hun hele leven op beton lopen en geen direct zonlicht krijgen. Het management is gericht op een hoge productie en de boer stuurt via de computer. De koeien krijgen veel krachtvoer, als ruwvoer voornamelijk maiskuil (wat vaak besmet is met mycotoxinen), ze komen steeds minder buiten en er is weinig biodiversiteit in het grasland, het gras bestaat voornamelijk uit Engels raaigras. Bijen schijnen groen als grijs te zien en alleen kleuren waar te nemen. Voor hen zijn onze moderne weilanden een soort woestijnen. Het land wordt bewerkt met zware machines, dat gaat lekker snel, er wordt kunstmest gebruikt en de drijfmest wordt (verplicht) in de grond geïnjecteerd. Door de zware machines verdicht de bodem, wat slecht is voor het bodemleven, kunstmest is ook niet goed voor het bodemleven en dan is de mest in de grond ook nog giftig. Kijken we naar de koeien dan worden die standaard onthoornd. Dan kun je meer dieren per vierkante meter houden en er is minder kans op beschadigingen. De koe wordt aangepast aan de stal. In de zaal zit Jan Dirk van de Voort die een stal heeft ontworpen die is aangepast op de koeien, zo kan het ook. Koeien worden meestal bevrucht via kunstmatige inseminatie. Na de geboorte wordt het kalf gescheiden van de moeder. Kalveren krijgen na de geboorte biest, maar niet altijd van de eigen moeder. Daarna krijgen ze kunstmelk, of melk die niet geleverd kan worden omdat er antibiotica in zit. Dit is niet goed voor de ontwikkeling van hun darmflora en kan resistentie in de hand werken. De meeste koeien zijn dun op de mest en worden niet ouder dan 4-5 jaar, terwijl ze veel ouder kunnen worden. De gemiddelde afvoer is 20-30 % van de koeien per jaar.
Wat betreft de gezondheid dan is het normaal dat 25 % van de koeien mastitis heeft en er komen veel klauwproblemen voor, wel bij 50-80 % van de koeien. Ook zijn er veel problemen met de vruchtbaarheid en hebben veel koeien last van pens verzuring. Pens verzuring kan ontstaan als de koe te weinig structuur krijgt en teveel krachtvoer. Bij pens verzuring kan de pens flora niet goed functioneren en de weerstand gaat achteruit wat ook vaak leidt tot klauwproblemen.
En dan de veehouder, die stuurt via de computer, gebruikt veel techniek, heeft veel schulden en veel zorgen. Hij wordt beïnvloed door zijn omgeving, de bank, de voerleverancier, de stallenbouwer en de reclame die hem stimuleren om uit te breiden, meer techniek te gebruiken en zo minder tijd te hebben voor zijn dieren. En wat wil de boer? Eigenlijk gewoon economisch resultaat, bestaanszekerheid, gezonde koeien, plezier in zijn werk en dat het makkelijk gaat. Kan het anders? Dat begint met bewustwording waar je mee bezig bent en het besef dat je het anders wilt. Dan kun je het anders gaan doen en dat is een leerproces met vallen en opstaan. Vandaag spreken een paar boeren die het anders zijn gaan doen en dat gaat stap voor stap. Het begint met het afbouwen van het krachtvoer, het eiwit en de kunstmest. De koeien krijgen meer ruwvoer en er is meer oog voor de koe, voor het wezen van de koe, de koe als herkauwer. Boeren die het anders doen hebben ook meer oog voor de bodem, ze hebben aandacht voor het bodemleven, het land vertoont een grotere biodiversiteit en ze zijn zich bewust van de samenhang. Ze vertrouwen op hun eigen wijsheid. Voorlopers zijn Paul Blokker, Jan Dirk van de Voort, Theo Spruit, en anderen. Ze gaan uit van kringlooplandbouw, landbouw naar draagkracht van de bodem, ze kijken naar de samenhang tussen het voer-koe-mest-bodem systeem en zijn zich bewust van hun invloed als boer. Het bedrijf spiegelt de boer en gaat mee met zijn ontwikkeling. Later op de dag vertellen twee van deze boeren hun verhaal ter inspiratie. Maria wijst nog op een film over misstanden in de melkveehouderij in Duitsland, Denemarken en Spanje, zie http://www.ciwfnl.blogspot.nl/2012/12/schokkende-film-over-melkveehouderij-in.html
Piet van Oudenallen: de verborgen kosten in de gangbare landbouw Piet is onafhankelijk econoom. Hij heeft 4 jaar onderzoek gedaan naar de kosten in de landbouw, energie en banksectoren. Hij heeft gekeken naar de externaliteiten, dat zijn de verborgen kosten en de verborgen opbrengsten. In onze taal speelt het begrip duurzaamheid een belangrijke rol, maar is daarmee nog niet gedefinieerd. In combinatie met goede berekeningen kom je aan de bewijsvoering of iets echt duurzaam is. Er worden allerlei begrippen gebruikt die maar over een stukje van de realiteit gaan en niet over het geheel. De praktijk is dus gebaseerd op maar een stukje van de puzzel en dat leidt tot verkeerde conclusies. Duurzaamheid is een term die wordt gebruikt door Monsanto, Bayer, de kerk, de burger, iedereen is er mee bezig. Je moet gaan rekenen om de werkelijke onkosten boven tafel te krijgen en dat kan want er is door onderzoek al veel bekend. Bedreigingen voor de economie en de mens -
Economische crisis
-
Nitraat vervuiling
-
Stijgende ziektekosten
-
Klimaat verandering
Banken leken goed te draaien, maar waren afhankelijk van de overheid, dat was een schokkende ervaring. De mannen die zo gewaardeerd werden en hoge bonussen kregen. Hoe kan dat nu zo mis gaan? Volgens Piet is de crisis het gevolg van de externaliteiten, de verborgen kosten die niet door de veroorzaker worden gedragen, maar voor rekening komen van de burger. Bv de misproducten van de banken en de vervuiling van water, lucht en bodem door de industrie. Ook in de melkveehouderij kun je kijken naar de externaliteiten bij de gangbare en ecologische landbouw. Als voorbeeld kijken we naar de nitraatvervuilingskosten. Negatieve externaliteiten
Positieve externaliteiten
Nitraatvervuiling kost Europa 70-320 miljard €/jaar
Biologische, biologisch Dynamische, kringlooplandbouw
Nederland 3-15 miljard €/jaar Benutting stikstof is 38 %
Benutting stikstof 100 %
62 % vervuilt door industriële landbouw
Door natuurlijke landbouw
Resultaat: vervuiling
Resultaat: opschoning
Dit kan dus nooit duurzaam zijn
Beide systemen zijn economisch gezien niet goed: De industriële landbouw draagt niet de kosten die ze maakt, de schone landbouw krijgt niet de waardering die ze verdient. De kosten van de externaliteiten, de verontreiniging van water, lucht en bodem worden wel betaald, maar dan door de belastingbetaler, de burger. Piet baseert zich onder andere op het onderzoek van het European Nitrogen Assessment rapport. Uit de zaal komt de opmerking dat Egbert Lantinga zegt dat er maar 50 % stikstof benut wordt in de biologische landbouw omdat 50 % vervluchtigt. Piet kan die specifieke stelling niet beoordelen, maar heeft voor zijn conclusies andere bronnen gebruikt. Die 100 % benutting is gebaseerd op Jaap van Bruchems gegevens, er zijn zelfs boeren met een benutting van 120-130 %, dat leidt tot opschonen van het milieu, bv Paul Blokker en Jan Dirk van de Voort.
Als je de negatieve externaliteiten voor de maatschappij per boerderij van 50 ha berekent krijg je het volgende: - € 144.886 vervuiling door nitraten - € 47.375 diabeteskosten - € 23.650 sojaproductie uit Brazilië - p.m. CO2 uitstoot Integraal gezien kun je hier dus beter mee stoppen. Deze melkveehouderij kost de samenleving te veel. Dat komt omdat we een landbouw hebben die is gebaseerd op overproductie van voedsel. Er wordt veel weggegooid, en het voedsel is goedkoop dus er wordt veel te veel gegeten waardoor
mensen te dik zijn. Als je naar de agrosector kijkt moet je de supermarkten daarin meenemen. Het voedsel is te goedkoop, mensen eten zich ziek hier en gaan er aan dood. Aan de andere kant van de wereld verhongeren ze. De Zembla WWF analyse laat zien wat de sojaproductie betekent voor Brazilië, daar worden bomen en indianendorpen platgewalst om er sojavelden van te maken (http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1243245). Kringlooplandbouw geeft winst voor de boer. Positieve externaliteiten per ECO boerderij: -
€ 8.000 voor directe kostenbesparing
-
€ 10.000 voor betere kwaliteit en directe verkoop
-
€ 9.375 door innovatie
-
€ 9.000 door groei van de lokale economie
-
P.m. PAC groene subsidies
-
P.m. EU innovatie subsidies
Goed geproduceerde melk van koeien die gras eten is gezonder en heeft meerwaarde. Dat deze meerwaarde niet wordt benut is economisch niet slim. Kaas brengt in Nederland gemiddeld 4 € per kilo op, Parmezaanse kaas 17 € per kilo. Nederland is gericht op bulk en dat geeft lage prijzen. Bij kwaliteitsverbetering richting schoon, smaak, cultuurhistorie en levend voedsel kun je er meer voor vragen.
Als je niet weet waar je kosten zitten en goede en slechte producenten niet herkenbaar zijn dan stopt de innovatie. Als je geen innovatie meer hebt dan stopt de maatschappij en de economie. De economie moet draaien om de maatschappij draaiende te houden. Dus de goede boeren belonen, andere vormen van landbouw belonen, lokale concepten ontwikkelen. Nederland loopt achter in de innovatierace (productie omhoog, technologie omhoog). Welvaartziekten door de Industriële Landbouw kosten enorm veel. Kosten € 94.650 per 50 ha landbouwgrond. Door kringlooplandbouw kan daar € 47.375 op worden bespaard. Kosten van de negatieve externaliteiten worden betaald door ons, daar moeten we niet accepteren. Als je niet hiermee ophoudt dan blijft het probleem bestaan. We hebben geen economie maar een bedrijfseconomie, terwijl we een burgereconomie zouden moeten hebben. Als je iets wil doen, moet je mee met het nieuwe landbouwbeleid en innovatiesubsidies hiervoor binnen halen. Er zijn grote budgeten en die gaan nu naar Monsanto en high Tech innovatie, Bayer, etc. We moeten de schone concepten naar Brussel brengen, met alle betrokken partijen en het netwerk NVLV en de QA. Het geld ligt er.
Paul Blokker: over het belang van bovengronds aanwenden mest voor bodemgezondheid en gewas en milieukwaliteit Paul is boer uit Midwoud, Kefirboerderij de Annahoeve. Op het eerste plaatje van zijn presentatie zie je de biodiversiteit in zijn grasland vergeleken met dat van de buren.
Bedrijfsgegevens: Kruidenrijk grasland
..................
54 ha
Tarwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ……. 6 ha Melkquotum (4,36% vet) . . . . . . . . . . …….525.000 Kg Vee . . …… 70 melkkoeien, 26 jongvee en 60 schapen. De levensproductie van de dieren bij afvoer is gemiddeld 50.000 liter melk, in Nederland is dat gemiddeld 30.000 liter. De koeien van Paul worden ouder en hij vervangt jaarlijks maar 10-15 % van de dieren. Hij gebruikt 0 kg kunstmest per ha + melk + compostthee, 90% minder antibiotica dan het landelijk gemiddelde (0,5 dd/koe/jaar), gebruikt géén vaccinaties, wél homeopathie, goede mestkwaliteit, gebruikt natuurlijk zeezout en hij gebruikt kruiden. De koeien komen zoveel mogelijk buiten voor het zonlicht en hij heeft een zeer rijk bodemleven. Hij teelt zijn eigen krachtvoer, tarwe en grasbix, en probeert de kringloop sluitend te krijgen. De koeien hebben dit jaar van 20 maart tot 25 november buiten gelopen. Zijn stikstofbenutting is 112 %, fosforbenutting 209%. Hij zorgt dat de mestkwaliteit zo goed mogelijk is door eiwitarm en structuurrijk te voeren en hij gebruikt koolstof om de mest te laten fermenteren in plaats van te rotten. Bij rotting komen schadelijke gassen vrij. De mest wordt bovengronds aangewend zodat de bodem niet wordt aangetast en het zuurstofvermogen van de grond niet wordt aangetast. Voor verteringsprocessen heb je zuurstof nodig, in de bodem zit veel te weinig zuurstof. Met een redoxmeter kun je meten wat het zuurstofvermogen van de grond is. Bij bovengronds uitrijden is dat 200 tot 300, bij gebruik van een sleepvoet 90 en bij zodebemesting (injector) minus 190. Gevolg is de vorming van giftige stoffen
zoals kadaverine. Melk wordt niet meer zuur, je krijgt geen stremming meer, de schadelijke bodembacteriën overleven en je krijgt slechte organische stof opbouw. Daarbij verminderde mineralenvoorziening voor de planten en dus verminderde kwaliteit planten. Dit speelt ook in het buitenland, 20 % van de melk in Denemarken stremt niet meer, de zelf kaasmakende boeren krijgen problemen als je mest gaan injecteren. Uit het RIVM rapport 722108025 blijkt dat emissie arm aanwenden geen enkel effect heeft gehad (http://www.natuurlijkvoedsel.nl/Artikel/722108025.pdf). Tussen 1990 en 1997 zou de ammoniak uitstoot met 35 % af moeten nemen. Dat is niet gebeurt. Het RIVM verklaarde dit door “weersomstandigheden”, terwijl in genoemd rapport staat dat weersomstandigheden niet de oorzaak zijn van de absolute verschillen. In het begin liep de NH3 uitstoot zelf op, ondanks emissie arm aanwenden. Na 1997 waren er minder dieren en de afname van het NH3 liep parallel hiermee. Door mestinjectie neemt de stikstofuitspoeling toe en de lachgasemissie neemt toe. Op de Anna Hoeve is er een energetische kringloop, lucht, licht en water moeten hun invloed hebben op de mest die dan het bodemleven voedt. Het bodemleven voedt de plant, het zorgt voor organische stof en humus en voor lucht in de grond. Elke plant leeft samen met het bodemleven in een eigen ecosysteem, hoe meer biodiversiteit aan planten hoe meer biodiversiteit in het bodemleven. De plant stuurt suikers via zijn wortels naar het bodemleven, wat weer vitamines en mineralen levert aan de plant. De aarde is een groot magnetisch veld. Lucht is 62 % paramagnetisch en 38 % diamagnetisch en in de grond is het omgekeerd. Bij Paul groeien sommige stukken land 1 % aan organische stof per jaar. Uit de zaal komt de vraag of het niet beter is de mest te scheiden. Misschien wel, maar als de drijfmest is gefermenteerd kan het ook. Mineralen reageren op energetische principes. Als de bodem in onbalans is dan verdwijnen er mineralen. Op zijn schema horen rood, oranje en geel bij de bodem, groen bij het land, en blauw, indigo en violet bij de lucht. Luchtvervuiling kan geneutraliseerd worden door het bodemleven of soms ook door paddenstoelen. Vitamines in groenten (onderzoek consumentenbond 2006). Veel groente bevat geen vitamines C meer. De metingen van de CB zijn het gemiddelde van biologische en gangbaar. (http://www.natuurlijkvoedsel.nl/Mineralen_Vitaminen/). Hiervoor zijn 60 planten geanalyseerd op vitamine C, ijzer, selenium en calcium. Selenium zat helemaal niet meer in het eten. Recente getallen over de vitaminegehalten in groenten en fruit zijn er niet en er wordt zelden gemeten in Nederland. De NeVO tabel 2001 was gebaseerd op veel oudere metingen. De Nederlandse data worden bevestigd door buitenlands onderzoek. Bv Brocoli bevat nu 11,8 mg vitamine C, dat was 30 jaar geleden 110. Er is niet zoveel verschil tussen biologisch en gangbaar. Vaak is er gebrek aan vitamine A, selenium, ijzer, calcium, minder vaak aan vitamine D, zink en magnesium. Het voedingscentrum heeft ook onderzoek gedaan, en inderdaad we halen de norm niet meer voor de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, dus hebben we de norm verlaagd. Uit de zaak: In plaats van mineralen en vitaminen zit er nu contaminanten, pesticiden en hormonen in de groente (http://www.duurzaamnieuws.nl/bericht.rxml?id=93920). Melk schijnt ook al te worden bestraald met gammastralen om het beter houdbaar te maken.
Op het land van Paul ziet hij een toename van het fosfaatgehalte door transmutatie van Calcium in fosfaat door het bodemleven. Klaas Bos, heeft bij TNO gewerkt en denkt dat het komt omdat onoplosbaar fosfaat door het bodemleven oplosbaar wordt gemaakt, waardoor het beter beschikbaar is. Naar Pauls idee is leven het continu herscheppen van energie. De allereerste bacteriën op aarde leefden van energetische transmutaties, omdat daar energie bij vrij komt. Wie energetische transmutaties ontkent, ontkent daarmee de gehele evolutie. Omdat er te weinig sporenelementen in de voeding zitten gaan mensen meer eten, en worden te dik. De mestinjectie gaat parallel met de toename aan mensen met overgewicht. Als je alleen stenen krijgt en geen cement kun je geen huis bouwen. Als je lichaam te weinig voedingsstoffen krijgt blijft ze eten, dan krijg je diabetes. Diabetes komt ook al voor bij honden en paarden en runderen. Alles heeft te maken met het bodemleven. Huib Schoonhoven en zijn vrouw Karen Kuiper zijn hier om filmopnames te maken van Paul zijn verhaal. Huib is al jaren betrokken bij de mestwetgeving en heeft ook de documentaire “De kleine oorlog van boer Kok” gemaakt. (http://www.hollanddoc.nl/kijk-luister/documentaire/d/de-kleineoorlog-van-boer-kok.html). Hij volgt ook de praktijkproef bovengronds uitrijden en gaat filmen bij Paul om te helpen zorgen dat bovengronds uitrijden ook na de proef toegestaan blijft.
Intermezzo: Jaap van Bruchem en Gjalt Tjeerdsma: over de Quadrupool Academie De quadrupool beweging is eind vorig jaar gestart, de eerste bijeenkomst was in Lunteren, begin dit jaar. Als je kijkt wat we nu hebben zie je dat de financiële bijdrage nu hoger is, de ruimte sterieler, maar de verbinding is er gelukkig wel en dat is het allerbelangrijkst. Gjalt doet onvoorwaardelijk mee. Jaap en Gjalt zijn beiden zonen uit een boerengeslacht, en wat hen bindt is het zoeken naar de eenvoud. Jaap werd wakker toen hij in 1995 doorkreeg dat hij bij de WUR dramatisch achteruit had geboerd, van 50 % stikstofbenutting zoals zijn vader had, naar 15 % op de universiteit. Hij had tal van ingewikkelde proeven gedaan met koeien met pensfistels, maar later bleek dat we de oplossing van het milieuvraagstuk in de bodem moesten zoeken. In Friesland waren het de Vel/Vanla boeren die hiermee bezig gingen. Het is belangrijk om juist in Wageningen deze kennis te brengen. We moeten meer leren voelen en minder denken. Gjalt biedt Jaap een kaart aan met de volgende tekst van Lao Tse (chinese filosoof): Doe door niet te doen Werk zonder te zwoegen Denk groot van het kleine En veel van het geringe Ga de zwarigheden tegemoet met lichte tred Volbreng de grote opdracht door een reeks van kleine stappen. Lao-Tse (604-531 v. Chr.) China
Jan-Diek, Jaap en Gjalt Jaap van Bruchem over de Quadrupool Academie Quadrupool betekent vierpolig, dat is een tetraëder, daar kan wat in. Staat ook voor onderzoek van een complexe realiteit. Regulier onderzoek is vaak tweepolig, daar kan niets in. Wij hoeven geen QA onderzoek te doen om te zorgen dat regulier ons begrijpt. Je kunt alleen onderzoek doen naar iets dat er is, niet naar iets wat er niet is. De QA is gestart in 2011. Voor 2012 stonden 10 Landjuwelen gepland. Eigenlijk had Jaap verwacht hier vandaag met 1000 man te zitten, het gaat dus trager dan gedacht. Een landjuweel is een soort feestje, zoals hier. Wat Jaap en Jan Jorink deden op de Minderhoudhoeve was structuurrijk en eiwitarm voeren, dat gaf betere mest en het ging tegen alle verwachtingen in goed, de koeien gingen zelfs meer produceren. De bezoekers die dachten dat ze naar scharminkels van koeien kwamen kijken konden hun ogen niet geloven. Maar er waren er niet veel die het volgens dit systeem aandurfden. Op de Minderhoudhoeve gebruikten ze ook gevitaliseerd water. Bij aardappelen gaf dat 50 % meer opbrengst. Ook werd de frequentie van de aarde (1 /etmaal) regelmatig afgespeeld in de stal. Daar gingen de koeien van glanzen. Leen de Vink uit Zegveld (http://www.smetparatbc.nl/index.html) heeft een smet-kastje in de stal, zo is paratbc (ziekte van Johne) beheersbaar. Dit kastje zend ieder uur een frequentie van ~25 Hz uit. Cursus Opleiding Quadrupool Adviseur. Er is behoefte aan goed onderlegde adviseurs. Daarom wil Jaap samen met Jan Jorink en anderen een cursus organiseren die in de derde week van januari start. Hij heeft het voorstel voor de opleiding uitgedeeld, wie meedoet wordt QA consultant in opleiding (i.o.). Wat betreft QA complex onderzoek moet je geen gangbare normen aanleggen. Hij nodigt de aanwezigen uit om samen onderzoek te doen. En geen duplo’s want dan word je gedwongen in een statistisch schema en dan kijk je slechts naar dat wat je rationeel kunt verklaren. Voor een analyse van de heelheid moet je naar het geheel blijven kijken. Hij gaat ook op zoek naar de milieu/klimaatneutraalste en gezondste koe. Hoe moet je een koe voeren zodat je aan de kwaliteit van de mest, i.c. de reuk van de mest de koe kunt herkennen en zeggen, dat is een klimaat neutrale koe. ’t Is een kwestie van de koe zo voeren en de bodem zo bemesten dat synergie tussen koe en bodem ontstaat, ergo dat het bodem-organische-stof-gehalte significant stijgt.
Anton Nigten: over bemesting, voeding en gezondheid. Gezonde dieren en gezonde mensen. Om gezond te blijven moeten mensen en dieren gezonde planten eten. Anton is extern promovendus bij de WUR. Wanneer is een plant gezond? In de cel zitten de volgende mineralen:
en buiten de cel (extracellulair)
-
Kalium
4,5 mMol
150 (98%)
K
-
Calcium
2,5 mMol
0,0001
Ca
-
Natrium
145 mMol
11
Na
-
Magnesium
1
3
Mg
mMol
Er zijn heel veel regelsystemen die zorgen dat dit systeem in stand blijft, zoals de natrium kalium pomp, de calciumpomp, etc. In het voedsel zit te veel K en te weinig Mg (4-5 x minder dan we nodig hebben), Ca is ook te laag. In melk zit veel te weinig Mg ten opzichte van het Ca. De verhoudingen veranderen met de tijd. Vanaf 1870 is het gehalte aan kalium omhoog gegaan en magnesium gedaald. Welke mineralen hebben we nodig? Is kalk het probleem (osteoporose), Campina maakt al melk met extra calcium Krijgen we teveel natrium (hoge bloeddruk) Krijgen we te weinig kalium (hartfalen) Op de site van het RIVM staat de samenstelling aan mineralen van eieren (http://nevoonline.rivm.nl/ProductenDetailsGetabt.aspx?tabid=6) De Kalium Magnesium verhouding is idealiter 1 à 2. Nu is het 9,4 gemiddeld voor eieren, biologisch 9,2 en eieren zonder schil 5,56 (data uit 1870). Ca/Mg
Mg
Ca
K
Na
ideaal
1-2
Gekookt ei
4,26
15
64
141
149
Bio ei gekookt
4,13
15
62
139
144
Ei met schil (1870)
4,16
50
208
278
226
Wat opvalt is dat de gehalten aan alle mineralen achteruit zijn gegaan. Dat is niet alleen een bemestings- maar ook een veredelingsverhaal. De nutriëntendichtheid is van 1870 gedaald van 1031 naar 616 nu. Je kunt op verschillende manieren naar de mineralen kijken. Vooral de verhoudingen zijn belangrijk o dat mineralen elkaars opname beïnvloeden.
Van belang zijn de K/Mg verhouding, Mg/(K + Ca + Na + P) en de nutriëntendichtheid van een product. De Nevo online bronnen van het RIVM zijn uiterst discutabel. De data zijn overal vandaan gehaald en voornamelijk niet uit Nederland. Het zou dus nodig geactualiseerd moeten worden. Rauwe melk heeft een Ca/Mg van 9,8 Volkorenbrood
0,063
Wittebrood
0,025
Vet (boter/merg)
0,025
Brood is onze grootste bron van magnesium. Klaas Bos zegt dat je beter zuurdesembrood kunt eten, Allison brood kan ook. Het andere brood is te kort gegist dan zijn de mineralen niet beschikbaar. Volgens de Gezondheidsraad is de behoefte aan calcium: -
Bij een volwassene
1000 mg/dag
-
Bij een 50 plusser
1100 mg/dag
-
Bij een 70 plusser
1200 mg/dag
-
Bij osteoporose
1200 mg/dag
Melk en yoghurt bevatten 1200 mg Ca per liter. Maar we hebben chronisch magnesiumgebrek, daardoor gaan Na en K in de cel. Kankercellen hebben een heel hoog K gehalte, het wordt onvoldoende afgevoerd. Magnesium is cruciaal voor de stofwisseling van de mitochondriën. Als die te kort hebben krijg je zuurstofloze verbranding buiten te cel. Kankercellen hebben ook een zuurstofloze verbranding. Het calcium komt dan op de verkeerde plek, in de zachte weefsels die gaan verkalken. In zuivel zit genoeg calcium, maar het magnesiumtekort maakt dat het niet opgenomen wordt. Een interessant artikel hierover is van Guy Abraham: the calcium controverse (http://www.mgwater.com/gacontro.shtml). De optimale Ca/Mg verhouding is 1:2 of 1:1. Als we nu kijken naar de mineralen gehalten in een aantal granen van vroeger vergeleken met nu zien we het volgende: KO/MgO
Mg (K + Ca + Na + P)
Ca/Mg
Rode tarwe (Marchand)
1,2
18,4
0,44
Winter tarwe (Wolff)
2,39
14,7
0,1
Winter tarwe
2,6
14,2
0,27
Amerikaanse harde tarwe (2000)
4,32
7
0,2
Volkorenbrood is onze belangrijkste Mg bron. Tarwe neemt slecht Kalium op.
De inname van mineralen via het voedsel in Nederland in 2011 op basis van het gemiddelde voedingspatroon is heel anders dan de opname van Egyptische plattelandsbevolking in 1917 mineraal
Egypte 1917
Nederland 2011
Kalium
3000
2979
Natrium
3750
Calcium
2000
954
Magnesium
2500
305
Fosfor
4000
1364
K/Mg
1,2
9,76 (8 x meer!)
Ca/Mg
0,8
3,12 (4 x meer)
Mg (K + Ca + Na + P)
0,27
0,057 (- 78 %)
totaal
11.500
5602 (de helft minder)
Engelse artsen ontdekten dat Egyptenaren geen kanker en andere ziekten hadden. Ze hebben daar uitgebreid onderzoek naar gedaan en het bleek te liggen aan het voedsel. In Egypte gebruikte ze toen nog geen kunstmest, de bevloeiing ging van de Nijl waarbij slib van vulkanisch gesteente meespoelde. Het drinkwater was magnesiumrijk en het zout daar ook. Ook in Okinama worden de mensen oud, en zijn lang sociaal actief (http://www.okicent.org/), dit heeft ook verband met de voeding. Anton heeft criteria ontwikkeld voor gezonde voeding op basis van het Egyptische voedsel en recent onderzoek naar calcium en magnesium verhoudingen. K/Mg
1 tot 2
Ca/Mg
2:1
K/Na
5-10
Mg/(K + Ca + Na + P)
0,15-0,2
Mg
1500-3000mg per dag (dus 5 maal hoger dan aanbevolen)
Fruit, aardappels en groenten bevatten veel K, melk bevat veel K en veel Ca, K/Mg = 12, Ca/Mg =10 melk in 1870 K/Mg = 3, Ca/Mg = 6,38 Dus hoeveel moet je binnenkrijgen, veel kalium voor je hart, is veel zout zo slecht, of hebben we gewoon een magnesiumgebrek? Als zout 25 % magnesium bevat dan daalt de sterfte aan kanker, dus beter zeezout dan geraffineerd zout.
Hij laat een kaart van Frankrijk zien met de Mg gehalten in de grond en vergelijkt dat met de sterftecijfers aan kanker. In Mg rijke gebieden 13,6/100.000 en in Nederland 195 per 100.000 inwoners.
Cees Kamp: wat is water ? Cees werkt aan de WUR en heeft een eigen site (www.watiswater.nl). Zijn fascinatie voor water begon met Victor Schauberger , via het boek “Living water”.
En een man die hij in Roemenië tegenkwam bij een bijzonder bron. De man wees naar de bron en zei: ”Life!”. Het was inderdaad bijzonder water uit die bron en veel mensen kwamen daar hun flessen vullen. Hij vraagt of we denken of het water in ons lichaam verschilt van dat in het lichaam van een ander, of dat van een koe. De meningen zijn verdeeld. Water is weird (vreemd). Het heeft 37 anomaliën (punten van afwijkend gedrag vergeleken met andere vloeistoffen, zie ook http://www.lsbu.ac.uk/water/index.html). •
De dichtheid van de vloeibare fase is hoger dan die van de vaste fase. Daarom drijft ijs op water
•
Water heeft het grootste soortelijk gewicht bij 4°C, normaliter is een vloeistof het zwaarst bij het smeltpunt.
•
Het smeltpunt en het kookpunt liggen ver uit elkaar
•
Het heeft een hoge specifieke warmte, en een hoge verdampingswarmte, etc.
Water stabiliseert. Als er veel water is, dan heb je een stabiel klimaat (zeeklimaat), is er weinig water dan heb je grote temperatuurschommelingen (landklimaat). In India heeft een onderzoek (Singh) gekeken naar de effecten van elektromagnetisme op water. Hiervoor heeft jij water via een trafo 48 uur opgeladen en het dan aan ratten laten drinken. Deze dieren ontwikkelden zich anders qua nieren, hersenen en bloedwaarden. Christiaan Endler heeft gekeken naar de effecten van homeopathische doseringen thyroxine (schildklierhormoon) op de ontwikkeling van kikkervisjes van het 2 naar het 4 benig stadium. In 1 bak met kikkervisjes deed hij Thyroxine C30, en in een andere bak niet. De thyroxine kikkertjes ontwikkelden zich langzamer, dit was statistisch significant (p < 0,01). http://www.biomedexperts.com/Abstract.bme/18454254/Treatment_of_highland_frogs_from_the_ two-legged_stage_with_homeopathically_prepared_thyroxin_10-11_-_10-21 Er is ook onderzoek gedaan waarbij een kwartsbuisje met thyroxine in het water werd gehangen, ook dit gaf effect. Kwarts laat in het UV gebied licht door, gewoon glas niet. Hieruit blijkt dat water dus informatie kan dragen.
Luc Montagnier (http://nl.wikipedia.org/wiki/Luc_Montagnier) heeft de Nobelprijs gekregen voor zijn AIDS onderzoek. Hij heeft ook onderzoek gedaan DNA, waves and water. Het herstel van DNA na elektromagnetische straling. http://iopscience.iop.org/1742-6596/306/1/012007/pdf/17426596_306_1_012007.pdf. The memory of water, (http://en.wikipedia.org/wiki/Water_memory) en (http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1475491607000653). Over klimaten rond onbekende fenomenen, meestal wordt er erg afwijzend gereageerd op iets wat (nog) niet begrepen wordt. Benveniste heeft onderzoek gedaan naar het geheugen van water en gepubliceerd in Nature (http://nl.wikipedia.org/wiki/Jacques_Benveniste). Hier is veel weerstand tegen ontstaan en zijn reputatie als wetenschapper is sterk geschaad. Signalen DNA geven verschillende afdrukken. Als je dat signaal voor water afspeelt met een frequentie van 7 Hertz dan komt het DNA weer terug. Het signaal is voor 98 % identiek aan het
origineel. Dat lijkt veel maar een mens en een aap hebben ook voor 98 % hetzelfde DNA. Metaal schermt magnetisme af. En hetzelfde DNA zegt ook niet alles, een vlinder en een rups hebben hetzelfde DNA en zien er toch heel anders uit. De boeken van Masuro Emoto (http://www.youtube.com/watch?v=tAvzsjcBtx8) laten zien hoe vervuiling, muziek en gedachten de waterstructuur beïnvloeden.
Dean Reading –Imaging Techniques- intention experiments . Deed onderzoek naar het effect van intentie op flesjes water in de USA vanuit Europa. Naast het flesje stond een ander flesje wat de mensen niet wisten. Ze wisten verschillen in de geometrie van de kristallen te meten met een grote significantie (p< 0,001). Bewustzijn heeft dus invloed op kristalgroei. De proef is herhaald, ook met beeldherkenningstechnieken, waar dus geen subjectieve component meer zit en weer waren er significante verschillen. Er zijn verschillende behandelingen om water te behandelen/informeren: -
Magnetisme
-
Electromagnetisme (EM)
-
Elektrodynamisch (via pulsen)
-
Flow-dynamische (vitaliseren en energetiseren)
-
Informatie
EM bewerking kan via een signaal nematoden (parasitaire wormen) bestrijden, zorgen dat er tomaten geteeld kunnen worden in brak water, ziekte in stallen verminderen door vitaal water Vitaliseren kan via stromingssystemen (draaikolken) en door informatie inbrengen. Er voor en erna heeft het water dan een andere structuur. Waarom zou je vitaliseren? -
De kwaliteit van het water is te laag - waarom via een apparaat informatie aan het systeem toevoegen (symptoombestrijding)
-
Het systeem is uit balans – beter daar aan werken
-
Werkt het en wat voegt het toe
Als het water niet vitaal is en je die vitaliteit met een apparaat toevoegt, ben je dan niet constant bezig het water te medicaliseren. Er wordt wel veel mee bereikt, meer productie, schoner water in bv vijvers.
Systemen -
het systeem in balans brengen
-
het systeem medicineren met EM
Voor onderzoek heb je de volgende vereisten: -
veldtesten doen (bv de helft van de kudde wel, de andere helft niet)
-
toepassingen testen
Cees wil graag meewerken aan onderzoek. Het effect van een vitaliser is te meten met beeldende methoden (imaging), alleen de relatie tussen het beeld en het biologische effect is niet duidelijk. Waar je het apparaat neerzet is ook van belang. Dus niet langs een hoogspanningskabel. Is de kwaliteit van het water de spiegel van de onbalans in het systeem? We krijgen allemaal het water via de meterkast. Wat is daarvan nog het effect? Als je je intentie erop zet misschien niet. Hij heeft zelf geen vitaliser. Hij heeft ze wel gehad, maar na verloop van tijd ging het hem tegenstaan. Toen heeft hij een andere gekocht, maar het had steeds hetzelfde effect. Als hij er nog een zou kopen dan een met een wervelsysteem, en geen geïnformeerd water. Dat is informatie van een ander en je weet niet of dat goed voor je is. Voor meer informatie zie: http://www.watiswater.nl/page2/files/watiswater.pdf
Sander Lourens: verwondering in de wetenschap Sander werkt bij Livestock Research onderdeel van de WUR. Hij houdt zich als pluimveeonderzoeker bezig met welzijn en gezondheid van dieren. Hij heeft onderzoek gedaan naar effecten van de broederij en pluimveegezondheid, bv -
broedeikwaliteit
-
vitale embryo’s en gezonde kuikens
-
invloeden van binnen en van buiten
-
genetische invloed,
-
Invloed van de moederhen op de nakomelingen
-
informatie overdracht op schakels (opfok, vermeerdering, broederij, vleeskuikenstal)
-
invloed van omgeving, voer, entingen en het broedproces
Hij werkt aan integratie van zoötechniek, veterinaire vaardigheden en complementaire technieken. Dit zou moeten leiden tot een holistische pre-conventionele veehouderij. Hij wil via praktijkonderzoek kijken naar effecten bij dieren via een gecontroleerde proefopzet. Via Boudewijn Leliveld (http://www.thuisbron.nl/boudewijn.php) is hij aan een vitaliser gekomen. De eerste keer dat hij daar kwam werd hij teruggestuurd toen hij vroeg hoe het werkte, ga eerst je
huiswerk maar maken. Er is heel veel literatuur over. Hij heeft toen heel veel boeken gelezen en heeft daar veel van geleerd.
-
De natuur heeft een eigen bewustzijn en is in balans
-
De mens kan dat gemakkelijk verstoren
-
Global scaling laat zien dat alles met elkaar in een bepaalde verhouding staat, van sterrenstelsels tot atomen
-
De gulden snede
-
Intuïtie versus ratio
-
De kracht van aandacht en intentie
-
Het bestaan van elektromagnetische regelsystemen
-
Een vitaal systeem is in balans, onbalans geeft vervorming van de structuur
De Fibonacci reeks (http://nl.wikipedia.org/wiki/Rij_van_Fibonacci) geeft een verhouding weer die je terug ziet in de natuur. Gebaseerd op het getal (phi) ϕ (1,618….). Het filmpje Nature by numbers, (http://www.youtube.com/watch?v=kkGeOWYOFoA)laat dit mooi zien. Een piano heeft dezelfde reeks, als je lang genoeg naar rechts zou gaan op een piano dan speel je de kleuren van de regenboog. Cymatics zijn vormvelden. Door geluidstrilling organiseert zout op een metalen plaat zich tot geometrische vormen (http://www.youtube.com/watch?v=GtiSCBXbHAg). In de natuur zijn al deze vormen terug te vinden (http://www.youtube.com/watch?v=bE2EiI-UfsE)
Frequentie en intentie bepalen de vorm van water en andere stoffen. Je zou dus in principe frequenties kunnen toedienen in plaats van entingen of als medicijn. Wat is de invloed op het bodemleven? De natuur past zich aan en streeft naar balans. Fractals, Juliaset, Sierpinski Gasket zijn allemaal zich herhalende structuren die bij de juiste balans een symmetrische vorm hebben. Hij gaat wat verder in op de driehoek van Sierpinski. Deze bestaat uit 4 driehoeken die al dan niet verder opgedeeld een interactie hebben. Als je de cijfers van een dobbelsteen een kleur geeft, bv 1-2 is rood, 3-4 is blauw en 5-6 is groen en je geeft elk hoekpunt ook een kleur, dan kun je gaan dobbelen. Als je steeds op de helft van de afstand naar de hoek met die kleur een gekleurde punt zet, dan vormt zich naarmate je vaker gooit een steeds complexere
driehoek met alle kleuren in hun eigen hoek. Als je niet steeds de helft van de afstand neemt dan raakt de figuur uit balans. Dit laat zien dat in balans vormen ontstaan die harmonisch zijn Als de balans weg is dan krijg je
chaos. 25 % yin en 75 % yang geeft de figuur van Jaap. Verstoringen zoals inentingen, medicijnen, antibiotica, verkeerde voeding, bestrijdingsmiddelen, EM straling verstoren de balans en daardoor de structuur. Misschien ook het zelfgenezend vermogen. Energieën resoneren met lichaamsfuncties. De missie van WUR is: “to explore the potential of nature to improve the quality of life”. Prachtig toch, daar willen we onderzoek naar doen. Uitgaand van een holistische benadering en balanceren de echte oorzaken proberen te doorgronden en te bestrijden. Ieder bedrijf, iedere ronde vergt een individuele aanpak. Hiervoor moet je werken met tijdseries, een open houding hebben, het lef om je gevoel te volgen, doorzettingsvermogen hebben en je laten verwonderen. Het verhaal van de Franse dierenarts van Anton sluit hierbij aan. Heel veel ziekten en plagen zijn te bestrijden met magnesium, waarbij magnesiumchloride (MgCl) wel werkt en magnesium carbionaat niet. Met MgCl zijn kippen genezen van ziekten, kinderen van malaria. Het is gratis, niet te patenteren, vandaar dat er geen reclame voor gemaakt wordt. Complexe problemen bij kippen zoals chronische darmontsteking, opbranden, bloedluis, hysterie, gebruik van antibiotica, ESBL, etc. Dit wordt als normaal gezien. Maar voor de dieren zijn het trauma’s. De dieren vormen een spiegel voor de boer. Hij heeft proeven gedaan met resonantie, het opladen van water met een bepaalde frequentie. Hiermee hebben ze pilots gedaan, tijdseries, bedrijfsvergelijkingen en CVA. Via een gecontroleerde proefopzet hebben ze gebruik gemaakt van een dragend veld via antennes of via het drinkwater om de effecten van entingen op te heffen. Inentingen verstoren namelijk het hormoonsysteem en het immuunsysteem en leiden zo tot chronische ziekten. De informatie over de frequentie van de entingen wordt opgeladen in een laptop, omgedraaid en teruggegeven aan het systeem. Hiervoor wordt de stal en de dieren doorgemeten met een Lechnerantenne. Je kunt dit systeem gebruiken voor het ontstoren van entingen, geopathische belasting, antibiotica,
ziektekiemen, etc. Zo zijn er experimenten gedaan met het ontstoren van de moederdieren en dan de effecten meten op de kuikens. Kuikens van ontstoorde moederdieren vertoonden minder sterfte. Voor de nieuwe landbouw is een systeem nodig bestaande uit zoötechnische vaardigheden, gezonde veehouderij, complementaire technieken en veterinaire technieken.
Jan Dirk van de Voort: trailer ‘dansen met gehoornde dames’ Hij laat een trailer zien van de film: “Dansen met gehoornde dames”, helaas zonder geluid. De film gaat over het bedrijf van Jan Dirk en Irene, hun Jersey koeien en het proces van veranderen wat ze hebben doorgemaakt (http://www.kleinebeerfilms.nl/cgi-bin/lopend.pl en http://www.yourwayoflife.nl/articles/betty_sprookje). Zaterdag 13 januari is de première om 14:30 in het witte kerkje in Lunteren.
Jan Dirk was gangbaar boer met groot respect voor de wetenschap van de WUR en de voorlichters. Hij is biologische geworden, maar toen luisterde hij ook nog naar andere. In 2004 is de omslag gekomen toen hij stopte met antibiotica, en ook met het luisteren naar anderen. Als je stopt met antibiotica wil dat niet zeggen dat ook automatische de ziektes stoppen. De ontwikkelingen van de boer als persoon worden gespiegeld in het bedrijf wat hij samen met zijn vrouw leidt. Je moet over je angst heenstappen en de onbekende weg instappen. Door te spiegelen is hij anders naar zijn dieren en bodem gaan kijken. Alle veranderingen heeft hij rationeel genomen door te kijken naar de dieren en naar de grond. Aan de mest is al veel van het dier te zien, je moet de mest goed zien te krijgen. Toen hij stopte met enten en ontwormen gaf dat echt problemen. Tussen de 25 en 30 % van de kalveren ging dood aan Rota-Corona virusinfectie gedurende die jaren. Hij hield de hoorns op de koeien en kreeg een versnelde afvoer van de ongehoornde dieren dus minder dieren en minder inkomsten. Het antwoord was kruiden, de kruiden van Hubert Cremer (http://www.remeker.nl/2011/kruiden-van-hubert/), een Duitse fytotherapeut die alle virusproblemen heeft opgelost (http://www.biomuehle-kraeuter.de/). Het is een mix van 40 kruiden waaronder rozemarijn, tijm, knoflook, en ui. Alle antibioticumgebruik is ook over. Hij laat de kalveren 3 weken bij de moeder. Hij is ook gestopt met het onthoornen van de kalveren. Dat is een belangrijk thema geworden en gerelateerd aan het eindproduct, de Remeker kaas. Alleen de oudste dieren hebben geen hoorns, de rest wel. De hoorns zijn warm, als je met een hittezoekende camera kijkt dan kun je zien dat bij het herkauwen de hoorns warm worden. Hoorns vormen een depot voor mineralen.
Sinds de hoorns erop zitten functioneert alles beter. Koeien hebben een vitaminedepot in de rug wat via het bloed naar de hoorns gaat, daar is het mineralendepot waarmee constante uitwisseling is. Zo wordt de lever ontlast en gaat de vertering beter. De mest van zijn koeien is volkomen verteerd en ruikt niet, het is de basis voor de voeding van de bodem en de opbouw van de organische stof in de bodem. Ze werken met stromest en potstalmest. Door lage input (geen krachtvoer, geen kunstmest) helpen ze het koolstof vastleggen. De koeien hebben tot 2 december buiten gelopen, ze lopen het land niet meer kapot. Kaas is het eindproduct, alle remmingen zijn er uit, dus als er in het voortraject iets fout gaat merken ze het direct aan de kaas. Ze doen geen pasteurisatie, thermoriseren, gebruiken weinig zout en geen conserveermiddelen.
Hij geeft zijn koeien 10 soorten vruchten te eten, appels, peren, druivenpitten, etc. Als ze hier veel van opnemen betekent het dat ze onder stress staan, bv door schimmels of toxines. Dat betekent ook een risico voor het eindproduct. Nu kunnen de koeien mineralen bufferen via de hoorns en hebben ze geen problemen meer. Er is altijd een oplossing. De spiegel werkt, de bodem is de belangrijkste spiegel. Er wordt niet geploegd, hij laat de planten zelf hun balans zoeken. Vroeger stond hij erboven, wilde alles conserveren. Nu staat hij er tussen, en de dieren en de bodem komen omhoog. Dat werkt veel prettiger. Hij heeft 85 koeien waar ze met 5 gezinnen goed van leven. Aalt Dijkhuizen is kort langs geweest, hij was heel belangstellend. Hij moet nog leren proeven, dat miste hij. Het Centrum voor smaakonderzoek werkt met de gemiddelde Nederlander, gericht op de smaak van patat en cola. Die proeven geen verschil tussen biologisch en gangbaar. Frens Schuring vertelt dat vroeger op de Warmonderhof het een jaar duurde voordat de studenten leerden proeven. Eerst vonden ze het eten van eigen grond vies, later vonden ze het eten thuis vies. Henk Kieft wil onderzoek doen naar de gezondheid van mensen die Jan Dirk zijn kaas eten. Het gehalte aan CLA (Conjugated linoleic acid) vetzuren is 20 % lager bij ongehoornde koeien vergeleken met gehoornde dieren. De koeien van Jan Dirk hebben 30 % meer CLA vetzuren dan gemiddelde koeien, terwijl het gehalte vrije vetzuren veel lager is dan gemiddeld. Maar het gaat hem niet om de cijfers, het gaat om de smaak. Zijn kaas is weer uitgeroepen tot de meest duurzame kaas.
Je moet dus niet uitgaan van protocollen maar vertrouwen op je eigen wijsheid. Focussen op je eigen kracht en dat dan gaan doen.
Jan Diek van Mansfelt: plenaire afsluiting Jan Diek vraagt aan de aanwezigen wat ze van deze dag mee naar huis nemen en wat ga je ermee doen. Jan Dirk dacht vroeger dat glans hoorde bij het uiterlijk, show, het ego. Maar glans kan ook van binnen uit komen. De uitdaging is de hele keten te laten stralen. Kitty vond de presentatie van Edith Lammerts van Bueren erg goed. Er werden 4 vormen gegeven voor de relatie mens natuur, de twee uitersten de dictator en de mysticus werden weggezift. Wil je integrale landbouw echt integraal maken, moet je alle schakels meenemen. Meino: de ammoniakwetgeving is gebaseerd op rapporten van het RIVM en de WUR. Hij heeft de rapporten aangevallen en is wezen praten. De mensen daar weten heel veel van heel weinig, tunnel denken. We moeten de politiek benaderen en zien dat we een minister benaderen. Veerman had indertijd beloofd dat er onderzoek zou komen, maar dat werd later niet relevant gevonden. Frens Schuring heeft 18 jaar op de Warmonderhof gewerkt en werkt sinds augustus ook bij de CAH Dronten. Er is subsidie voor 3 nieuwe melkveehouderijen in Dronten: -
Een experimenteerbedrijf
-
Een duurzaam bedrijf
-
Melkvee met hoorns, geen high tech, antibiotica vrij, alles in balans houden
Hij wil iedereen vragen om als ambassadeurs onder de gangbare studenten te fungeren, zodat die het normaal gaan vinden dat naast dat wat ze kennen er ook nog iets heel anders is. Op de Biovak komen studenten die allerlei activiteiten gaan doen. Als het echt duurzaam is wil Piet van Oudenallen ambassadeur zijn. Bert Dijkstra: veel verantwoordelijkheden worden afgeschoven op protocollen. Vanuit de zuivelfabriek met een hygiëneprotocol, zo wordt de verantwoordelijkheid van de producent niet serieus genomen. We moeten niet aanschoppen tegen regulier maar onze eigen verantwoordelijkheid nemen. Met de kennis die vandaag gedeeld is kunnen we een hele stap vooruit zetten. Jan Diek heeft toen hij nog de leerstoel Alternatieve Landbouw had collega’s meegenomen naar goede bedrijven, zowel biologische als biologisch dynamisch. Maar het idee was dat als jij dat kan, kan dat alleen op jouw bedrijf. Er was een soort blokkade om zelf te veranderen. Het duurt even voordat mensen zelf gaan veranderen. Alternatieve artsen hebben meer effect dan reguliere. 20 % van de mensen gelooft alles, 20 % gelooft niets en voor de overige 60 % moet je onderzoek doen. Ellen Winkel: sommige sprekers komen met een ei van Columbus, magnesiumchloride, vitaal water, geen mestinjectie en dan het verhaal van Jan Dirk die overal spiegels ziet, in de mest, in de koeien en in de kaas. Je moet dus veel waarnemen. Jan Diek vult aan dat Ellen hoofdredacteur is van Dynamisch Perspectief en dat ze recent een boek heeft geschreven: De aarde zal weer vruchtbaar zijn.
Normale boeren produceren allemaal hetzelfde, ze hebben geen eigen mening meer. Wat het communisme niet gelukt is dat is hier in de landbouw gebeurt, het eigen denkvermogen is weg. Martin Schyns: Onderwijs, opleiding en advisering leidt tot het slaafs volgen van protocollen. Ook in de voeding, de farmacie en het landbouwonderwijs. Henk Kieft: is betrokken bij kringlooplandbouw groepen. De gemiddelde kringloopboer is net zo efficiënt als gangbaar. Er zijn wel voorbeelden van groepen en boeren die veel verder zijn. Transitieprocessen gaan traag. De boer alleen heeft het heel moeilijk. Via Brussel wil hij EU onderzoek doen, innovatieplatforms van boeren, burgers en wetenschappers die kringlooplandbouw versterken. Dat gaat hij trekken. Kees van Veluw viel op dat een vlinder en een rups hetzelfde DNA hebben en er toch heel anders uitzien.
Dirk Hart: de WUR geeft in deze zaal ook colleges, het onderwijs hier is lastig, maar er is wel 60 % die wil veranderen. We moeten de energie van deze dag sturen naar de WUR. De grondtoon van Jaap laten klinken over de koeien en kijken wat het doet aan de melkgift. Marijke heeft al vaker intenties naar de WUR gestuurd, daarna kwam er een discussie in de krant over die gekke boeren die met alternatieve zaken bezig zijn. Ze is ook bezig met de Kleine Aarde 2.0. Een centrum voor Out of the Box innovatie. Hiervoor is ze in gesprek met Danone die hier weggaat en een gebouw achterlaat. Om de wereld hier ook heen te trekken. Eind januari wil ze hierover een brainstorm bijeenkomst beleggen. Zie www.gaiasira.nl. Jan Diek noemt nog het proefschrift van Jozef (Jos) Visser: Down to earth. Wat op internet staat (http://edepot.wur.nl/135448). Verder vraagt hij aandacht voor het Foodlog (http://www.foodlog.nl/), de site van Dick Veerman. Dan dankt hij iedereen voor de inbreng en wordt de dag afgesloten met een borrel beneden.
Enkele impressies van de dag:
