Nanuru, MH (Anna) Van: Verzonden: Aan:
CC: Onderwerp: Bijlagen:
Omgevingsvisie dinsdag 24 mei 2016 13:02 '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]'; '
[email protected]' Moes, WS (Willemijne); Wessels, J (Janneke); Latum, LC van (Liset); Schilt-Hol, F. (Fleur); Statengriffie; Wiggers, R (Renee); Zwaan, M van der (Marja) verslag kwaliteitsimpuls zonnevelden d.d. 11 05 2016 presentatie beleid zonne energie voor kwaliteitsimpuls zonnevelden 11-5-2016.pdf; verslag partnerbijeenkomst zonnevelden 11-05-2016.pdf
Verslag ‘Kwaliteitsimpuls zonnevelden’ Beste partners, Op 11 mei heeft de bijeenkomst over het ontwikkelen van zonnevelden met kwaliteit plaatsgevonden. Wij danken u nogmaals hartelijk voor uw enthousiaste inspanning om samen met ons te werken aan werkbaar beleid. Hierbij stuur ik u het verslag en de presentatie die is gegeven. In het verslag kunt u lezen welke punten besproken zijn in de deelsessie over drie initiatieven in Steenwijk, Goor en Lemelerveld. Wij hebben ons best gedaan om uw inbreng zo goed mogelijk te verwoorden. Mocht er onverhoopt toch iets niet juist zijn verwoord of mist u essentiële informatie, geeft u dat dan a.u.b. per mail door aan Fleur Schilt
[email protected] Wij ontvangen uw opmerkingen op het verslag graag uiterlijk over 1 week, te weten 31 mei voor 12 uur. Het definitieve verslag wordt op 7 juni aan het college van GS aangeboden. Vervolg: De komende weken gaan wij verder met het verwerken van uw inbreng in de teksten van de Omgevingsverordening. Deze gaan naar verwachting eind september ter inzage. In het najaar zullen we een bijeenkomst organiseren om de concept handreiking en het voorbeeldenboek met u te verrijken. Hartelijke groeten en tot ziens, Namens het team Omgevingsvisie - Energietransitie, Willemijne Moes, Liset van Latum en Fleur Schilt
1
Concept verslag partnerbijeenkomst zonnevelden 11-05-2016 Aanwezig: Arjan Verheul en Jorn ten Have, RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) Peter Hermens, Landschap Overijssel Bert Deekens, Powerfield, ontwikkelaar van grote zonnevelden Dominique Doedens, Escozon (ontwikkelaar van Zonnepark Heeten) Theo Logtenberg, Duurzaam Leefbaar Lemelerveld (initiatiefnemer van zonneveld Lemelerveld) Wietse van de Ploeg, Gemeenten Dalfsen, Wilma Paalman, gemeente Hof van Twente Jacob Klaas Star, gemeente Steenwijkerland. Wim Diepenveen, ReggeStroom Bart Buijs en Ingeborg Thoral, Het Oversticht Marcel Markhorst, LTO Afwezig: Waterschap Drents-Overijsselse Delta Statenleden Gemeenten Raalte en Kampen Doel De kwaliteitsimpuls zonnevelden is een verbijzondering van de bestaande Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving. En heeft als doel om een goede balans te krijgen tussen opwekking van hernieuwbare energie enerzijds en ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en sociale kwaliteit anderzijds. Kwaliteitsimpuls zonnevelden: 3 elementen De kwaliteitsimpuls zonnevelden bestaat uit: De tekst in de Omgevingsverordening De handreiking die aangeeft hoe de verordening geïnterpreteerd moet worden en welk proces tot een oplossing kan leiden een voorbeeldenboek. Proces met partners We ontwikkelen de kwaliteitsimpuls zonnevelden samen met onze partners. Hieronder staat een overzicht van betrokkenen. Juist met deze partners (semi)overheid, markt en energiecoöperaties, zijn we in staat om werkbaar te maken dat de juiste resultaten oplevert. Op 11 mei heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met onze partners. Omdat een aantal van hen nog onbekend is met grote zonnevelden (5-20 ha), hebben we visualisaties laten zien van verschillende opstellingen en ontwerpen. Vervolgens hebben we aan de hand van drie actuele casussen in Overijssel besproken hoe die projecten met kwaliteit uitgevoerd kunnen worden. Behandeld zijn: Waterlanden Goor (10 ha panelen op 14 ha terrein), Woldmeenthe Steenwijk (19 ha) en Lemelerveld (1,5 ha met eventueel uitbreiding naar 4,5 ha terrein). Casus Woldmeenthe, Steenwijkerland De gemeente Steenwijkerland heeft als ambitie dat in 2020 in de gemeente een volume aan nieuwe energie wordt opgewekt ter grootte van het huishoudelijk energiegebruik binnen de gemeente. Dat is 39 % -
20 ha terrein Eigendom gemeente Initiatiefnemer: gemeente Fase: initiatieffase Landschap: stuwwallenlandschap Gebruik: agrarisch (extensief)
De volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest en worden meegenomen in de ontwikkeling van de kwaliteitsimpuls zonnevelden: SOCIALE KWALITEIT: - betrokkenheid van belanghebbenden zowel in het planproces, als financieel, is essentieel voor draagvlak - breng verbruik en opwekking in balans. Dus leg het aantal panelen neer dat overeenkomst met de energiebehoefte van Dyke en de aangrenzende woonwijk.
1
-
Streef naar 100 procent financiële participatie door lokale partijen. neem de tijd om een energiecoöperatie op te richten gebruik ontwerpsessies met belanghebbenden kijk breder aan welke doelen in Steenwijk het project kan bijdragen. Denk daarbij in termen van gemeenschapsvorming of armoede bestrijding
RUIMTELIJKE KWALITEIT: - investeren in de ruimtelijke kwaliteit staat in verhouding tot de impact van het project - kijk bij het ontwerp niet alleen naar het zonneveld, maar ook naar de omgeving. In deze zou een houtwal om het zonneveld het zicht op de industrie kunnen wegnemen. - bestemmen voor bepaalde of onbepaalde tijd, dat is de vraag - voorbeelden voor goed ontwerp en inpassing in verschillende landschappen die Overijssel kent - Ontwerpidee: zou je het achterliggende bos in de richting van de woonwijk kunnen verplaatsen? En het zonneveld dan ten Noordwesten van het bos plaatsen? - Een harde grens is niet altijd het beste voor de kwaliteit. - kijk ook naar locaties voor zonnevelden op groot water. En kijk naar gebieden waar infra natuur doorsnijdt. - door bij te dragen aan meerdere maatschappelijke doelen kan een ‘belevingslandschap’ ontstaan. Bijvoorbeeld door zonnepanelen in een landschap te combineren met wandelroutes, en/of sportparcours, en/of moestuinen, en/of speelvoorzieningen. - Er moet een voorbeelden boek komen. OVERIGE PUNTEN: - Leges Laag houden - Voor postcoderoos is 19 ha te groot. - RVO brengt in beeld dat coöperaties lastig de plankosten kunnen voorfinancieren. Rapport volgt. - Let op met aanwijzen van gebieden i.v.m. speculatie - Gemeente is van plan om aan te besteden met gunningcriterium - voordelen van Oost-West-opstellingen tenopzicht van een zuid-opstelling: OostWest-opstellingen leveren meer Kwh per jaar, zichtbaarheid is geringer, netaansluiting is goedkoper. Nadelen: er moeten meer panelen per ha geplaatst worden, bodemkwaliteit zal verslechteren. Casus Waterlanden, Goor Gemeente Hof van Twente wil Goor op de kaart zetten en energie laten bijdragen aan het imago van de stad. Er komt een windmolen bij de entree, er is een biovergister op Zendeldamshoek. Ook heeft de gemeente de ambitie om zonne energie op te wekken. Zonnevelden zullen moeten voorzien in 25% van de duurzame eleketriciteitsbehoefte. -
14 ha terrein, 10 ha panelen Eigendom gemeente Initiatiefnemer: gemeente Fase: planvormingsfase Landschap: essenlandschap, grenzend aan woonwijk Huidig gebruik: agrarisch op voormalige woningbouwlocatie
De volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest en worden meegenomen in de ontwikkeling van de kwaliteitsimpuls zonnevelden: SOCIALE KWALITEIT: Participatiemogelijkheden; gemeenten en ontwikkelaar zijn in eerste instantie aan zet om dit te bespreken.
2
-
De maatschappelijke inpassing (draagvlak) is in eerste instantie een taak van de gemeente. [Echter, de provincie ziet voor zichzelf ook een taak om draagvlak te bevorderen, red. FS]
RUIMTELIJKE KWALITEIT: De ruimtelijke inpassing ligt (ook) bij de provincie. Er is een ontwerp nodig om een zonneveld goed in te passen (landschapsplan of landschapsontwerp). De deelnemers doen de suggestie dat de provincie richtlijnen kan opstellen (niet verplicht stellen) over oa. randen, toegankelijkheid, zichtbaarheid, dubbel grondgebruik en of het project een statement is of niet (verstoppen of zichtbaar maken). Daarnaast goede voorbeelden delen. Er komt op de es ook een overgangszone (park) tussen de woonwijk en het zonneveld. De ligging van deze zone is nog niet helemaal duidelijk. Er wordt gedacht aan een energie route om dit verhaal uit te dragen. Discussie dubbel en enkel ruimtegebruik; dan ook restricties aan de hoogte aangeven. NB: het is erg puzzelen om een business case rond te rekenen, hellingshoek en hoogte zijn daarin belangrijke parameters. Geen restricties aan de hoogte opleggen. DUURZAAMHEID: Er is een visie op energie(transitie) nodig. Liefst op hoger abstractie niveau: regio, provincie of rijk, zodat het niet ad hoc reageren is op projectvoorstellen/initiatieven. Aan elk plan moet een verhaal ten grondslag liggen. Dit verhaal geeft duidelijkheid over: o Hogere schaal/groter gebied: Wat is het verhaal van de grotere schaal? Hoe maakt het project daar onderdeel van uit? o Door de tijd: Hoe regel je de tijdelijke functie in het bestemmingsplan? Hoe zit dit privaatrechtelijk? En heb je een plan voor ná de 20 jaar exploitatie? o Wat gebeurt er fysiek met de grond als daar 20 jaar zonnepanelen op liggen? Er is behoefte aan onderzoek naar bodemkwaliteit. Kan de provincie dat doen? Men vraagt zich af of hier in Duitsland ervaring mee is. OVERIGE PUNTEN: De gemeente besteedt Waterlanden aan als een ‘Concessie van Diensten’. Een landschapsplan en draagvlak creëren is daar onderdeel van. Notie van gemeente Hof van Twente: gemeenten die hun woningbouwlocaties al afgewaardeerd hebben, mogen niet gedupeerd worden doordat deze grond gezien word als
3
landbouwgrond. Dus afgewaardeerde grond met een agrarische functie is wat anders dan ‘standaard’ agrarische grond. Casus Lemelerveld -
1,5 ha terrein, met mogelijke uitbreiding tot 4,5 ha terrein Eigendom gemeente Initiatiefnemer: Duurzaam Leefbaar Lemelerveld Fase: planvormingsfase Landschap: ontginningslandschap, grenzend aan woonwijk, voormalige woningbouwlocatie Huidig gebruik: agrarisch
Op 16 augustus 2013 is de coöperatie Duurzaam Leefbaar Lemelerveld opgericht met als doel: het ontwikkelen en exploiteren van een sociaal, leefbaar, duurzaam en zelfvoorzienend Lemelerveld voor een leefbare toekomst met gebruikmaking van duurzame energie en technieken.
De volgende onderwerpen zijn aan de orde geweest en worden meegenomen in de ontwikkeling van de kwaliteitsimpuls zonnevelden: SOCIALE KWALITEIT: Er zijn inmiddels bewonersbijeenkomsten geweest over het initiatief. Aandachtspunten van de bewoners van Lemelerveld zijn: plaats de panelen niet te dicht bij mijn achtertuin, hoe kan ik mee delen in de opbrengsten van het zonneveld. Punt van de gemeente: hoe zorg je dat dit initiatief van onderop succesvol wordt, zonder dat je het als gemeente gaat ‘overnemen’? Eigen belang versus dorpsbelang. En ergens komen deze twee ook samen: een leefbaarder dorp door de opbrengsten van de zonnevelden. RUIMTELIJKE KWALITEIT: Combinatie van een zonneveld, met zonnepanelen op daken, verhoogt de slagingskans van het project. Een ha is aan de kleine kant om voldoende rendabel te zijn, wel hebben omliggende boeren aangegeven dat hun grond beschikbaar kan komen voor zonnevelden. Er wordt nu onderzocht hoe een groter zonneveld in Lemelerveld zou kunnen passen.
4
-
Aandachtspunt van de bewoners: het behouden van het uitzicht op de Lemelerberg.
DUURZAAMHEID: Hoe zorg je dat je alle belangen verenigd worden en tegelijkertijd het project doorgaat? -
-
En aan de andere kant meerwaarde aantonen van de leefbaarheidsdoelen in Lemelerveld (zonnepanelen op agrarische daken kunnen geld opleveren voor bijvoorbeeld zorg op peil te houden of een voorziening als een speelterrein te realiseren en onderhouden). OVERIGE PUNTEN: Interessant traject, hoe kunnen andere particuliere initiatieven hier van leren? Wat zijn overdraagbare succesfactoren en faalfactoren? Hoe zorg je dat niet elk initiatief het wiel opnieuw moet uitvinden?
Vervolg: -
U heeft tot 27 mei de gelegenheid om te reageren op het verslag
-
Het definitieve verslag wordt aan GS aangeboden op 7 juni
-
De ontwerp Omgevingsvisie, ontwerp Omgevingsverordening en de LOK-er (de ‘brede MER’) gaan naar verwachting ter inzage eind september 2016
-
In het najaar van 2016 volgt een bijeenkomst over de ‘handreiking kwaliteitsimpuls zonnevelden’ en het voorbeeldenboek.
5
Kwaliteitsimpuls zonnevelden in de gereviseerde Omgevingsvisie
Ontwikkeling en kwaliteit in balans
Ontwikkelen met kwaliteit
Kwaliteitsimpuls groene omgeving Kwaliteitsimpuls zonnevelden
Programma 14.30
Opening door Joram Wortman, teamleider beleidsvorming - Eenheid Ruimte en Bereikbaarheid
14.45
Toelichting op de energieopgave van Overijssel en het ruimtebeslag van zonnevelden. Tevens lichten we een tipje van de sluier, betreffende het voorgenomen beleid voor zonnevelden en de bijbehorende ‘kwaliteitsimpuls zonnevelden’. Door Fleur Schilt, beleidsmedewerker - Eenheid Ruimte en Bereikbaarheid
15.00
Inspirerende voorbeelden van zonnevelden: droom of realiteit? Door Dana Wiersma, stedenbouwkundige – Eenheid Ruimte en Bereikbaarheid
15.15
Beleef zelf een wandeling langs zonnevelden. Visualisatie door ROM3D
Pauze 15.30 – 16.00
Ronde 1 aan de slag met potentiële ontwikkellocaties in Overijssel. Hoe kunnen we op deze locaties ontwikkelen met kwaliteit?
16.15 – 16.45
Ronde 2 aan de slag met potentiële ontwikkellocaties in Overijssel. Hoe kunnen we op deze locaties ontwikkelen met kwaliteit?
16.45
Samenvatting van de suggesties voor de ‘kwaliteitsimpuls zonnevelden’ door Joram Wortman
17.00
Einde
Onze energiedoelen 20% hernieuwbare energie in 2023 Beleidsdoel: 30% in 2030 Opwekking hernieuwbare elektra uit: - Zon op daken - Zon op veld - Windturbines Stand 2015: 6,7 %
Kader zonne-energie (PS 17/02/2016) De mogelijkheden voor ruimte voor zonne energie: • In bestaand bebouwd gebied op daken, dan wel, • In bestaand bebouwd gebied op bedrijventerreinen en braakliggende gronden, dan wel, • In de groene omgeving op bestaande bouwvlakken. Als bovenstaande mogelijkheden afvallen komt (pas) de mogelijkheid in de groene ruimte niet zijnde natuur (waar onder EHS en N2000-gebied) in beeld.
Kwaliteitsimpuls zonnevelden concept criteria a. de mate waarin sprake is van meervoudig ruimtegebruik; b. maatregelen die getroffen worden om de impact op de omgeving te beperken en/of te compenseren; c. de mate waarin wordt aangesloten op de karakteristieken van het gebied; d. de bijdrage die geleverd wordt aan maatschappelijke doelen. e. Omkeerbaarheid
De opgave voor 2023 in hectares
350 ha
Daken en bouwvlakken
Groene ruimte
Een ontwerpoefening van onze landschapsarchitecten…
Evenwichtig verdeeld
Oppervlakte zonnevelden, provinciale ambitie gelijkmatig verdeeld over de gemeenten
Verdeeld naar inwoners
Oppervlakte zonnevelden, provinciale ambitie verdeeld over de gemeenten naar aantal inwoners
Vergelijking zon en wind
Oppervlakte zonnevelden en equivalent aan windturbines, provinciale ambitie verdeeld over de gemeenten naar aantal inwoners
Initiatieven
Huidige initiatieven voor zonnevelden
Heart of New Caledonia (2 MW) -
het zonneproject is milieuvriendelijk komt ten goede aan het eiland zonne-energie is geliefd bij velen nieuwe technologien moeten worden omarmd vanwege toekomstige generaties
7.888 panelen produceren energie voor ca. 750 huishoudens
Coeur de Voh - New Caledonia
Natuurlijke hartvorm in een mangrovegebied van New Caledonia
De Kwekerij in Hengelo (Gld)
7 ha recreëren in de natuur en al wandelend innovatieve toepassingen van zonneenergie ontdekken. Ongeveer 7.000 zonnepanelen produceren energie voor ca. 550 huishoudens. Daarnaast is er in het park ruimte voor moestuinen en een schaapskudde. Een voorbeeld van een integraal productielandschap.
Bergerden
In een tuinbouwgebied op een ca 3 hectare groot gietwaterbassin komt het grootste drijvende zonnepark van Europa. Er is ruimte voor 4.500 – 6.000 zonnepanelen voor ca 350 huishoudens. In eerste instantie 1.520 panelen voor 150 huishoudens. Het is een mooi voorbeeld van dubbel ruimtegebruik en een win-win situatie voor tuinders en exploitanten van het zonnepark. Door het koelend effect van het water en de lichtreflectie van het wateroppervlak stijgt de opbrengst van de zonnepanelen. De afscherming van direct zonlicht vermindert de algengroei, en daarmee de kwaliteit van het gietwater.
Dubbel ruimtegebruik
Visualisatie door ROM3D
Mogelijke dilemma’s
Twee rondes workshops Heikamer: Steenwijk, Woldmeenthe door Jacob Klaas Star (Steenwijkerland) en Fleur Schilt (provincie) Reggeruimte: Goor. Door Wilma Paalman (gemeente Hof van Twente) en Dana Wiersma (provincie) Vechtruimte: Lemelerveld. Door Wietse vd Ploeg (gemeente Dalfsen) en Duurzaam Leefbaar Lemelerveld en Willemijne Moes (provincie)
