Geschreven door Johan Groskamp
Verslag Congres DoofBlindheid Potsdam en Tactiele Geschiedenis Berlijn
Met Financieel ondersteuning van het Moeder Catharina Fonds
Congres DoofBlindheid in Potsdam Van 19 september tot en met 21 september was er een congres over DoofBlindheid in Potsdam georganiseerd. Ik nam twee teamtolken mee voor dit congres. Het ging over het leven van DoofBlinden in Duitsland, communicatie, mobiliteit, werk en wonen. Er zijn ook info kraampjes aanwezig zoals over hulpmiddelen o.a. Nwise, (een bedrijf uit Zweden) en communicatie met gebarentaal en vingerspelling en ook informatie over doofblindheid.
nWise is de leverancier van Communicatie zoals teksttelefoneren en beeldbellen uit Zweden. Hij levert tablets met braille leesregel. We hebben zoiets ook in Nederland, de SignCall producten zijn afkomstig van Nwise. Dus ik herken deze producten goed. 127 jaar geleden In 1887 was er voor het eerst een doofblinde vrouw gekomen bij Nonnen in Potsdam. Zij gaven daarvoor alleen les aan doven en hebben toen ook lessen aan doofblinden ontwikkeld, zoals vingerspelling in de hand. Ze werkten toen met een eigen methode voor doofblinden. Ze lieten ons een heel oud filmpje van rond 1900 zien. Heel uniek hoe ze deze communicatie methode opgebouwd hadden. Nonnen gaven vervolgens meer lessen aan doofblinden. Dat kon ik ook vergelijken met Kentalis (voormalig Instituut voor Doven). Vroeger gaven daar broeders en nonen aan doven onderwijs. Dat was toen heel uniek, ze gaven les in godsdienst voor kinderen met een handicap. Ze leren van elkaar om te spelen o.a picknicken en ook mee helpen met het huishouden in het instelling. Ze krijgen ook onderwijs en volgen lessen. Uniek Er werd een lezing gegeven door een horende blinde man. Hij werkt graag met doofblinden waar hij kan iets kan bijdragen, zoals hulpmiddelen en communicatie. In de instelling, waar hij werkt, zijn er verschillende groepen: DoofBlinden, Blinden, DoofBlinden met verstandelijke beperking. etc. Duitse vingerspelling: Nederlandse vingerspelling is beetje anders dan Duitse vingerspelling. Ze is meer afgeleid van Amerikaanse vingerspelling maar behalve T. Duitse handalfabet T is aangepast om netjes te zijn. Bij Amerikaanse T is hier een soort vies scheldwoord als SEX. Mobiliteit Bij mobiliteit heb je hulpmiddelen nodig zoals de taststok. Er zijn veel aangepaste hulpmiddelen op straat. Er zijn geleidelijnen en een trildoosje bij stoplichten. Soms dragen mensen een grote button of een geel armband om de bovenarm: Drie witte stipjes in een driehoek: dat betekend Blind. Bij de stoplicht zie je ook hetzelfde symbool met de 3 stippen. In het Duitse openbaar vervoer reizen doofblinden (en ook met andere handicaps) gratis onbeperkt met de bus en metro. Ze betalen wel met de trein. Ik vind het betere toegankelijk OV dan in Nederland. We reizen met OV chipkaarten. Dat levert hier meer problemen op voor DoofBlinden. In Berlijn doen ze meer ouderwets methode van het reizen, met stempelkaarten. Ook daar zijn veel geleidelijnen voor blinden bij de metro. Als een Doofblinde komt dan gaan passagiers voor hem opstaan. Dan krijgt de doofblinde plek om te gaan zitten. Dat vind ik heel netjes.
Gebarentaal Aan verschillende universiteiten geven ze lessen over gebarentaal en ook een beetje over DoofBlindheid. Bij de tolkopleiding wordt tolken niet geleerd om te lormen (wat veel wordt gebruikt) of tactiel te gebaren. Ze hebben wel een speciale opleiding als assistent voor doofblinden (10 maanden). Die wordt ook gevolgd door veel dove mensen. Maar ze hebben eigenlijk te weinig mensen die echt kunnen tolken voor doofblinden. Nu werd door veel assistenten getolkt, maar die zijn daar eigenlijk ook niet voldoende voor opgeleid. Het hebben ook geen doofblinden die daar bij de opleidingen assisteren. Vergelijking met Nederland: Hogeschool Utrecht heeft wel een aantal doofblinden, die assisteren bij de lessen voor studenten, om te leren hoe de communicatie met verschillende methodes en ook de begeleiding moet gebeuren. Na de lezing over de Duitse situatie heb ik van mijn kant verteld dat ik als doofblinde assisteer aan de Hogeschool Utrecht. En dat ik daar ervaar dat het heel belangrijk is dat doofblinden bij deze lessen aanwezig zijn. Zo leren studenten direct van doofblinde personen hoe het zit met communiceren. Ze kunnen hun feedback geven dan leren ze direct wat ze kunnen verbeteren. De spreker van deze universiteit is nu bezig om te zoeken wie daar helpen kan. Psycholoog Doofblinden die meer behoefte aan psychologen hebben, kunnen daar hun eigen frustratie kwijt en daarover vertellen. Sommige doofblinden zijn depressief. Een psycholoog vertelde hoe het precies werkt voor verschillende groepen zoals doofblinden en mensen met Usher en andere visuele beperkingen. Ze doen met hen therapie. Ze schrijven meestal geen medicijnen voor zoals antidepressiva voor doofblinden. Dat werkt vaak niet altijd optimaal. Begeleiders/vrijwilligers Nederland kent een begeleiders voorziening waarbij doofblinden betalen met bonnen voor hun begeleiders. In Duitsland hebben ze dat systeem niet maar de kosten zijn 1 keer 49 euro voor meerdere uren en dan verder niets. Soms wordt deze voorziening ook vergoed maar dat kost veel strijd met de verzekeringen. Er wordt ook veel gewerkt ze met vrijwilligers voor DoofBlinden. Omdat het zo ingewikkeld is in Duitsland hebben ze vorig jaar geprotesteerd bij de Bondsdag. Ze willen niet in isolement raken als er geen voorzieningen aanwezig zijn. Daarom willen ze meer uit isolement komen en beter meedoen aan de samenleving. Ze werken harder om de zichtbaarheid van doofblinden te vergroten in Duitsland. Rondleiding in het gebouw Het congres vond plaatst in het Oberlin-Haus in Potsdam. Daar zijn ook verschillende woon- en onderwijsfaciliteiten voor doven en doofblinden en er werd een rondleiding aangeboden. Iedereen kon ivm beperkte tijd maar een onderdeel bekijken. Ik heb ervoor gekozen om te bekijken hoe doofblinden daar worden voorbereidt op werk en te zien wat voor training zij gaan volgen. We werden door een rondleidster door het gebouw rondgeleid. Veel Doofblinden of Blinden of mensen met verstandelijk beperking werken met activiteiten zoals kaarsen maken, van kralen en stoffen mooie kunstwerken maken en dergelijke. Ze maken veel tactiele kunstwerken die ze kunnen voelen. Zoals keien. Dat vond ik heel interessant. Ze verkopen de spullen niet maar als iemand een gift wil geven dan krijgt hij een cadeau zoals bijvoorbeeld kaarsen.
Tijdens tweede wereldoorlog Ik vroeg met mijn nieuwsgierigheid hoe doofblinden tijdens de tweede wereldoorlog leven in Potsdam. Ze werkten tijdens de 2de wereldoorlog. Zo konden zij laten zien aan de Duitsers dat
doofblinden voor werk voor hun eigen land nodig zijn, en voor deportatie worden gered. Bij het bevrijdigingsoperatie hebben Russen dit het gebouw in Potsdam gebomdardeerd en hebben sommigen dit helaas niet overleeft. Dat was een afschuwelijke periode. Avondmaaltijd Tijdens het congres was een avond georganiseerd om gezamenlijk te gaan dineren. Het was heerlijk Duits eten met Duits bier. We hebben samen met Duitse doofblinden gewapperd. En we hebben ervaringen uitwisselen zoals over het doofblindencamp in Seaback en de communicatievormen in Duitsland. We hebben veel erover gesproken. Na het congres gingen we uiteten met een hele groep Duitse doofblinden en begeleiders in Potsdam bij een Italiaans restaurant. We hebben daar ook over het congres besproken. Ze gaan nog feedback geven om dit congres te verbeteren in de toekomst. We vonden het een heel interessant en leerzaam en boeiend congres, dat we daar hadden gevolgd. We willen met DoofBlinden uit Duitsland contact onderhouden. Dan leren we veel van hen. En zij leren weer van ons. Eetcafe Berlijn
Van tevoren hadden we al een afspraak gemaakt met een organisatie van Doofblinden in Berlijn. Zij hebben toen een afspraak met ons gemaakt en organiseerden een brunch in een Eetcafe in Berlijn. Nadat we van 1 van de 2 tolken afscheid hadden genomen, ben ik met 1 tolk voor een paar dagen Berlijn gaan verkennen.We hebben op zondagmiddag 21 september bij dat Eetcafe die groep doofblinden ontmoet. We hebben lekker Duitse gebak met koffie besteld. We hebben samen gezellig gekletst. Het was heel uniek sfeer daar. Je kan het zien dat er de naam van Eetcafe
vingerspelling aanwezig is. De eigenaar van het eetcafé is doof en er komen vaak doofblinden. Dat vind ik heel uniek. Toegankelijk Duitsland Bij elk museum in Potsdam en Berlijn mocht ik veel dingen aanraken en voelen. Op de eerste dag hebben we kasteel Sanssoussi in Potsdam verkend. Bij dit koninklijke terrein hebben we een gebouw bezocht. Daar binnen moest ik witte handschoen aandoen omdat alles zo oud en kwetsbaar was. Daarmee mocht ik dan de kunstwerken en meubels voelen. Ik vond het een heel mooie gebouw. Bij de balzaal zag ik een heel grote zaal waar vroeger mensen kwamen dansen en bijkletsen en en ook voor diner gingen zitten. Het gebouw was ingedeeld in grote zalen maar had ook veel logeerverblijven voor de gasten van de koning, met verschillende kamers met elk een eigen open haard. Dat vond ik heel prachtige zalen en kamers. Bij elk museum was een sprekende gids met koptelefoon verkrijgbaar, dat de tolk kon vertalen. En er waren ook voelbare plattegronden voor blinden, bijv een hele groot reliëfmaquette van het hele tuinencomplex en alle gebouwen bij Sanssoussi. Ook bij de Reichstag waren alle gebouwen op speciale platen als reliëf voelbaar. Ook andere plattegronden van politieke gebouwen in Berlijn kon ik daar voelen. Zo weet ik hoe de gebouwen eruit zien. En er was ook een speciale rondleiding verkrijgbaar die een filmpje in Duitse gebarentaal op het scherm liet zien. Dat vond ik heel mooi om te zien en ervaren.
Terug naar Crisis, 2e wereldoorlog, koude oorlog, Berlijnse muur. Door geschiedenisles heb ik meer interesse in de geschiedenis van Duitsland. Na 1e wereldoorlog verloor Duitsland. Ze moet de schade betalen aan andere landen waar ze de schade aan gebracht hadden. Door de beursaanval uit Amerika was de crisis uitgebroken. Er is grote armoede in Duitsland. Ook is er grote werkloosheid in de hele wereld. Hitler is in Oostenrijk geboren en heeft meegevochten tijdens 1e wereldoorlog. Hij was niet zo blij dat de 1e wereldoorlog voorbij is en dat Duitsland verloor. Hij heeft zijn wraak bewaard tot hij de macht kreeg. Hij heeft al jaren hard gewerkt bij zijn politieke partij. De leden groeiden flink. Hij kreeg meer macht sinds 1933. Dat werden moeilijkere jaren voor alle Duitsers. Toen veranderde alles voor Duitsland. Dankzij Hitler zijn er meer banen en meer geldleningen. Dan komen meer banen omdat ze meer wapens en tanks en auto’s etc etc bouwden. De 2e wereldoorlog brak toen uit en steeds meer landen werden erin betrokken. In 1939 was de eerste aanval en veroveringen op buurlanden van Duitsland, daarna werd langzaam heel Europa veroverd. Bij het Holocaust-museum heb ik ook alle foto’s gezien. Het waren afschuwelijke tijden tijdens de 2e wereldoorlog.
In 1945 verliest Duitsland hun eigen terrein door Amerikaanse, Canadese en Russische troepen. Toen had Hitler een bunker. Ik was ook op de plek waar die bunker vroeger stond en waar Hitler zelfmoord heeft gepleegd op 30 april 1945. We waren ook bij de Gedächtniskirche (Herdenkingskerk) bij de Kurfürstendamm. Ik zag de tijdens de oorlog beschadigde kerk in Berlijn. De Russische legers hebben toen de kerk gebombardeerd. Ze hebben het niet meer herbouwt maar willen hem juist zo laten het staan om de 2e wereldoorlog te herdenken. 2 nieuwe gebouwen hebben ze er tegenaan gebouwd. Eentje voor tentoonstelling, zodat je kunt zien hoe de oude kerk vroeger was. De andere voor godsdiensten. Dat vond ik heel jammer van de mooie oude kerk. Maar het is een zwaar beschadigde kerk. Nadat de wereldoorlog was afgelopen kwamen er ook moeilijke tijden voor Oost-Duitsers. Duitsland werd verdeeld : West-Duitsland en Oost-Duitsland. Maar Berlijn wordt het verdeeld in 4 sectoren: Amerika, Frankrijk, Engeland kregen toezicht over West-Berlijn, en Rusland over OostBerlijn. Zelfs inwoners in Berlijn werden gescheiden. Ik zag daar ook foto's van. Moeder met kinderen moesten gaan scheiden van elkaar. Dat vind ik hartverscheurend. Veel Oost-Duitsers probeerden te vluchten naar West-Duitsland. Russische troepen hebben vluchtingen doodgeschoten als ze over prikkeldraad oversteken. Het werkt niet goed en ze konden mensen niet tegenhouden. Rusland heeft toen de Berlijnse muur in 1961 opgebouwd en overal streng bewaakte grensposten neergezet. Zo konden mensen niet meer vluchten naar WestDuitsland. Vlucht met heteluchtballon Toen ik 10 jaar oud was keek ik film over een ballonvaart. Toen dacht ik dat het fantasiefilm was. De tolk heeft mij verteld dat het een echt waargebeurd verhaal was. Dat bewijs daarvan heb ik ook teruggevonden bij Museum Checkpoint Charlie. Daar zag ik dezelfde film die ik eerder gezien had. Sinds 1961 is er Berlijnse muur. Zo kon niemand meer vluchten, en ook geen rivieren meer overzwemmen. Maar mensen konden via de lucht vluchten. Een man werkte daar heel hard aan. Zijn vrouw verzamelde stoffen en gasflessen. Zijn vrouw maakt een heel grote ballon van stof met haar naaimachine. Ze werkten samen heel hard om alles af te ronden. In een nacht hebben ze gas aangezet om de ballon met hete lucht vol te blazen. Eindelijk zijn ze gereed om met de heteluchtballon de vlucht te proberen. Ze zijn ingestapt. Toen vlogen ze ermee in de lucht maar ze verdwaalden. Ze hebben het route gegokt. Ze zijn toen op de grond belandt. Ze zagen Politie met zwaailichten. Ze waren erg onzeker.en vroegen "waar we zijn? Zijn we in West-Duitsland?" Politie bevestigde dat ze in West-Duitsland waren. De familie was erg blij en voelde zich bevrijd. In dat museum waren nog heel veel voorbeelden van andere mensen die zijn gevlucht, verstopt in koffers, auto's, luidsprekers en dergelijke. 1989 Er zijn veel veranderingen in de politiek in Rusland. De troepen trekken zich terug uit Oost-Europa. Ze hebben afspraken gemaakt met Amerika om de atoomwapens terug te dringen. Er zijn veel protesten in Oost-Europa, en mensen hebben genoeg van het opgesloten voelen en de onderdrukking. De DDR bestaat 40 jaar. Het was voor hun feestelijk maar de veranderingen zijn ook voelbaar. Veel mensen protesteren tegen de Berlijnse muur. Ze willen van hun vrijheid genieten. Eindelijk is het zover. De DDR heeft toegezegd dat de muur open gaat. Russische troepen verlaten Oost-
Duitsland. Veel Oost-Duitsers hebben toen de muur kapotgemaakt omdat ze blij waren dat ze zijn bevrijdt. Een jaar later werd West en Oost-Duitsland verenigd tot 1 land Duitsland.
Ik vind het erg hoe verdrietig mensen zijn. Oost-Duitsers mogen niet bij WestDuitsers op bezoek, maar West-Duitsers mogen wel bij hen op bezoek. Rusland is bang dat Oost-Duitsland leegloopt. Daarom mogen mensen niet de grens over. Daarom was het heel een afschuwelijke tijd. Ik heb de Berlijnse muur gezien en gevoeld hoe het in de verleden tijd was. Het was echt afschuwelijke periode en heel jaren moesten ze dit meemaken. Ik zag ook een Trabant. Dat is een antieke vieze kleine auto uit Oost-Duitsland. Niet gemaakt van metaal maar van kunststof. Heel uniek zeg.. Dankzij uw bijdrage mocht ik Berlijn beleven en me verdiepen in een soort tijdmachine hoe mensen toen leefden en dat allemaal verkennen. Dankzij een tolk uit Amsterdam, die in Berlijn is opgegroeid, kon ik worden rondgeleid in heel Berlijn en kon ik veel zien over de geschiedenis. Ik ben heel blij dat ik de complete geschiedenis van Berlijn mag verkennen. En bij het congres was het een heel leerzame ervaring hoe het met doofblindheid zit. Dat leer ik heel veel van. Maar het was ook heel interessant om over ervaringen met andere doofblinden te kunnen uitwisselen en hun wat meer te vertellen wat mijn ervaringen hier in Nederland zijn.
