Verpleegkundige in de zorg aan kwetsbare ouderen Erik van Rossum lector zorginnovaties voor kwetsbare ouderen
• Hoe gaat het met ouderen ?
• En met de zorg voor ouderen ? • Kwetsbaarheid • Sleutelrol verpleegkundige (identificatie en begeleiding in thuisomgeving)
Levensverwachting bij geboorte
1900: 2011:
50 jaar 81 jaar (79 vs 83)
Levensfasen: 1. Jeugd 2. Werkzame leven 3. Extra – 3e – levensfase (ca 60e – 80e jaar) 4. Ouderdom
Derde levensfase
(gezonde) levensverwachting op 65-jarige leeftijd Mannen Vrouwen Levensverwachting
17,3
20,5
• in goed ervaren gezondheid 10,4 • zonder lichamelijke beperkingen 12,4 • in goede geestelijke gezondheid 16,1
11,4 11,4 17,8
Gezonde levensverwachting:
Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid
Bovendien .....
Ouderen wonen langer in eigen thuissituatie (95% van alle 65-plussers, van 90+ > 50%)
Ouderen zijn gemiddeld genomen gelukkiger dan mensen van rond de vijftig! (Veenhoven, 2006)
Kortom ……
Met de meeste ouderen gaat het tot op hoge leeftijd goed !
Maar ……
Bron: Polder et al. “De gezondheidsepidemie, waarom wij gezonder én zieker worden” (2012)
Gezondheidsparadox
• We leven langer en we functioneren tot op hogere leeftijd beter tegelijkertijd
• Leven we langer met een of meerdere ziekten
Bron: Polder et al. “De gezondheidsepidemie, waarom wij gezonder én zieker worden” (2012)
Kunnen we dit in de (ouderen)zorg aan?
Desondanks ……
Gebrekkig zorgsysteem (I) • Schotten in de zorg, financiering en regelgeving • Aanbod en toegang tot voorzieningen is complex • Onvoldoende over ‘eigen muur’ kijken
Gebrekkig zorgsysteem (II) Vergaande specialisering: > 2400 beroepen in de zorg (en 1700 opleidingen)* Voor coördinatie en afstemming allerlei nieuwe functionarissen (zorgcoach, ketenregisseur, ..…)
* NIVEL rapport Van der Velden et al., 2012)
Zorgkosten stijgen exponentieel
Nederland in wereldtop zorguitgaven: 12-15% bbp
Ruim 40% van de totale zorgkosten wordt aan ouderen besteed
Schippers zet debat over (ouderen)zorg op scherp
Minister Schippers (volksgezondheid) denkt forse bezuinigingen te kunnen halen op de ouderenzorg. "De ouderenzorg moet bij de mensen thuis worden georganiseerd, met behulp van sociale netwerken, in plaats van dure instellingen", zei zij in Het Financiële Dagblad van 20 augustus.
Hulpbehoevende ouderen zullen meer een beroep moeten doen op familie, buren of vrienden om hun huis schoon te houden. "Het is niet raar om bij je moeder ramen te zemen."
Toekomstperspectief • Mensen met een behoefte aan zorg en ondersteuning zullen steeds meer thuis verblijven. • Zij moeten hun eigen zaken regelen (en betalen); groot beroep op zelf-, mantel- en buurtzorg. • Professionele zorg komt meer op afstand • Op lokaal nivo centrale rol gemeenten. Dit alles vraagt om geheel nieuwe werkwijzen, vaardigheden, regelgeving, ……..
Hoge verwachtingen
• • • • • • •
Vereenvoudiging regelgeving en decentralisatie Zelfmanagement en eigen regie Mantelzorg & ‘de wijk’ Preventie Samenwerking Inzet (zorg)technologie ………
Sleutelrol verpleegkundigen
“Kwetsbare ouderen”
Kwetsbaarheid
• Volop discussie over concept • Een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, overlijden) (SCP 2011)
Pro-actief opsporen en begeleiden van kwetsbare ouderen
http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/
Kenmerken NPO projecten
A. Theuws et al. (2013); project Invest
SELECTIE
Bepaalde ouderen proactief benaderen
ASSESSMENT Vaststellen problemen (kwetsbaarheid) OPSTELLEN PLAN
Formuleren behandeldoelen/acties met patiënt/ mantelzorger(s).
UITVOERING
Realiseren van acties in plan
MONITOREN
Controleren, signaleren, aanpassen plan
TRANSFER
Opname in of ontslag van oudere
Pro-actief opsporen en begeleiden van kwetsbare ouderen
•
Multidisciplinair programma op maat, gericht op preventie van (verdere) achteruitgang in functioneren kwetsbare ouderen
•
Westelijke Mijnstreek (Sittard e.o.); samenwerking vele partijen
2012 www.mcc-omnes.nl
2011
Stappen: 1. 2. 3. 4.
Screening (alle 70-plussers in huisartspraktijk) Assessment (POH + huisarts + …) Plan van aanpak (oudere en professionals) Uitvoeren plan (toolbox van interventies, flexibel naar inhoud en duur, casemanagement POH)
5. Evaluatie en follow-up
4 jarig experiment: (2009-13)
3500 ouderen gescreend, 350 kwetsbare ouderen in 2 groepen
Wat blijkt? • Ouderen zijn tevreden (persoonlijke aandacht, ondersteuning en ‘vangnet’) •
Professionals vinden aanpak redelijk hanteerbaar en krijgen beter beeld van oudere en diens netwerk
•
Maar ………..
Geen aantoonbare positieve effecten: •
Functioneren van ouderen (functionele status, psychisch functioneren, kwaliteit van leven, ….)
•
Zorggebruik (reductie institutionele zorg)
•
Kosten
Kortom •
De praktijk is weerbarstig
•
Over stappen in aanpak bestaat consensus. Inhoud iedere stap (screening, doelbepaling, ……) verdient echter nog – veel – aandacht.
•
Verpleegkundigen kunnen (en moeten) hierin een sleutelrol vervullen
Samen optrekken
http://www.technologyincare.nl/ http://www.zuyd.nl/onderzoek/lectoraten/autonomie-en-participatie
Samen optrekken
http://www.academischewerkplaatsouderenzorg.nl
Bedankt voor uw aandacht !
[email protected]
