copyright wiertz sébastien
Dossier Vergroening in de dienstensector
VERGROENEN VAN DE DIENSTENSECTOR, HOE DOE JE DAT? 4
am magazine jaargang 2012 nr 3
DOSSIER VERGROENING IN DE DIENSTENSECTOR
diensten
Op economisch vlak is handel & diensten veruit de grootste sector in Vlaanderen. Bovendien zorgt hij voor een groot deel van de werkgelegenheid. (Bron: Mira)
Welke impact op het milieu? Op milieugebied is de impact van de tertiaire sector ook niet te onderschatten. De sector handel & diensten produceert bijna een vijfde van de totale hoeveelheid primair afval in Vlaanderen. Als we ook het secundair afval, afkomstig van afvalverwerkende bedrijven, meetellen, bedraagt het aandeel van handel & diensten in de afvalproductie in Vlaanderen zelfs 40%. Het energiegebruik van handel & diensten is minder belangrijk t.o.v. de andere sectoren (aandeel van 7 % in 2009). Tegenover 1990 is er echter een sterke toename in het gebruik van aardgas en elektriciteit, met als gevolg zowat een verdubbeling van het totale energiegebruik. (Bron: Mira). Daarom is het toch belangrijk om even stil te staan bij dat energieverbruik.
Woorden als ‘verduurzamen’ en ‘vergroenen’ van de economie roepen vaak nog een clichébeeld op: dat van de grote fabriek waar de schoorsteen slecht riekende zwarte rook spuwt en dode vissen komen bovendrijven in de langslopende rivier, en waar na enige inspanning diezelfde fabriek een filter in de schouw en zonnepanelen op het dak heeft geplaatst, en waar de vissen terug vrolijk in het gezuiverde water rondzwemmen. Dat zo’n beelden in ons opkomen wijst er op dat we misschien nog een te beperkt idee hebben van waar en hoe we onze economie (verder) kunnen vergroenen. Die bestaat nu immers voor het grootste deel uit diensten, en ook daar willen we een transitie naar een ecologisch, economisch en sociaal duurzame activiteit. Wat is nu precies die dienstensector? De ‘tertiaire sector’ kan ingedeeld worden in zes deelsectoren: (1) handel, (2) hotels en restaurants, (3) kantoren en administratie (overheden, financiële instellingen...),
(4) onderwijs, (5) gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en gemeenschapsvoorzieningen, en (6) sociaal-culturele en persoonlijke diensten. Deze laatste deelsector bevat ook de activiteiten rond afvalverzameling en -verwerking en afvalwaterzuivering.
Energie en gebouwen Een groot deel van wat we minder en duurzamer kunnen verbruiken aan energie in de dienstensector heeft uiteraard alles te maken met de gebouwen waar we in werken. Maar aan welke regels en normen moeten we nu en in de toekomst voldoen? De laatste tijd beweegt er heel wat op dit domein en is het soms moeilijk om te volgen. Hieronder vind je alvast wat info over relevante energiebesparingswetgeving en –maatregelen die (ook) betrekking hebben op de dienstensector. - Het energiedecreet en energiebesluit leggen op dat alle nieuwe gebouwen tegen 2021 bijna energieneutraal moeten zijn. Overheidsgebouwen moeten al tegen 2019 voldoen aan deze norm. In aanloop naar de bijna-energieneutrale verplichting werd het E-peil in 2012 al am magazine jaargang 2012 nr 3
5
Het Pendelfonds subsidieert projecten die een duurzaam woon-werkverkeer bevorderen. Projecten die tot doel hebben om het aantal autoverplaatsingen op het vlak van woon-werkverkeer te verminderen kunnen in aanmerking komen voor subsidiëring uit het fonds.. Het bedrag van de subsidie is afhankelijk van de duur van het project, die maximaal vier jaar kan belopen. De subsidie bedraagt maximaal de helft van de kosten die aan de projectuitvoering verbonden zijn.
-
-
-
-
-
verstrengd naar E70 en in 2014 zal dit peil worden aangescherpt naar E60. Voortaan zal een energieprestatiecertificaat, dat een indicatie geeft van de energieperformantie van bestaande gebouwen, niet alleen in publieke gebouwen moeten worden geafficheerd, maar in alle gebouwen groter dan 500 m² die frequent door het publiek worden bezocht (banken, winkels...). In Vlaanderen is er ook een actieplan “bijna energieneutrale gebouwen” in de maak met heel wat maatregelen om energiezuinig bouwen en verbouwen te stimuleren. Er is nieuwe wetgeving, die een minimumaandeel hernieuwbare energie voor nieuwe gebouwen oplegt. De Vlaamse overheid streeft er met het Vlaams energierenovatieprogramma 2020 naar dat alle bestaande gebouwen tegen 2020 beschikken over dakisolatie, superisolerende beglazing en energiezuinige verwarming. Om die doelstelling te halen worden (via de netbeheerders) heel wat premies uitgereikt. Daarnaast is ook de nieuwe Europese energie-efficiëntierichtlijn relevant, die nog moet omgezet worden in nationale wetgeving. Relevant in deze richtlijn: - 3% van de overheidsgebouwen van
6
am magazine jaargang 2012 nr 3
De volgende instanties kunnen projectaanvragen indienen: - individuele bedrijven - groepen van bedrijven - lokale of provinciale overheden, in samenwerking met een private partner - andere private organisaties of partnerschappen tussen private en publieke organisaties. Meer info op www.pendelfonds.be
Wie naar het werk fietst, kan een fietsvergoeding krijgen van zijn werkgever. Je baas heeft de mogelijkheid je te betalen om van je thuis naar je werkplek te fietsen. De fiscale vrijstelling van de fietsvergoeding wordt jaarlijks geïndexeerd. Vanaf 2011 bedraagt deze 0,21 euro per kilometer. Voorlopig is je werkgever niet verplicht om een fietsvergoeding te geven. Meer info over de fietsvergoeding: www.fietsersbond.be/fietsvergoeding
copyright acv
“centrale overheden” moet jaarlijks gerenoveerd worden. - Lidstaten moeten een langetermijn stappenplan opmaken voor het energiezuinig maken van hun gebouwen. - Energieleveranciers moeten jaarlijks 1,5% energie besparen, wat er op neer komt dat zij via subsidies en
Tijdens de week van de mobiliteit organiseerden de LBC-militanten van Aeropolis, het hoofdkantoor van de christelijke arbeidersbeweging (ACV, ACW, CM, …) een ‘Car Free Day’. De oproep ‘laat je auto een dag thuis en probeer eens een alternatief uit’ kende succes. Vooral de fiets werd gepromoot als alternatief voor de auto. 9 ‘fietsgidsen’ loodsten hun collega’s via een veilige route naar Schaarbeek. De fietsparking was dan ook goed gevuld met fietsen van allerlei pluimage: plooifietsen, elektrische fietsen, damesen herenfietsen, koersfietsen, mountainbikes. Ook de Villo-fietsen waren van de partij. Tijdens de week van de mobiliteit konden liefhebbers de zeer herkenbare gele fietsen gratis uittesten. De eerste indrukken zijn zeer positief: praktisch en een snelle manier om zich door Brussel te verplaatsen. Een pluim voor iedereen die fietste, het openbaar vervoer nam of carpoolde.
andere instrumenten hun afnemers moeten aanzetten tot een lager gebruik.
Mobiliteit Vanzelfsprekend is een duurzamer woonwerk en werk-werkverkeer een belangrijke hefboom om energie te besparen en ons leefmilieu gezonder te maken. In
With financial support of the European Commission
DOSSIER VERGROENING IN DE DIENSTENSECTOR
diensten
een grote plastieken fles komen en uit plastieken bekertjes gedronken worden? Of is een glas water uit de kraan ook goed, als je weet dat dit vaak precies hetzelfde water is?
Duurzaam beleggen Heel wat werknemers bouwen via hun werkgever of sector een aanvullend pensioen op, omdat ze aangesloten zijn hetzij bij een groepsverzekering, hetzij bij een pensioenfonds. De premies of bijdragen van deze pensioensystemen worden grotendeels belegd in aandelen en obligaties, met de bedoeling het geld te laten renderen. Bij de keuze van de beleggingen wordt doorgaans
copyright purplemattfish
2010 was de transportsector goed voor 11.2 % van het totale energieverbruik in Vlaanderen. In 2009-2010 werd 71 % van de woon-werk verplaatsingen per auto gedaan. Dat cijfer naar beneden krijgen door meer mensen met het openbaar vervoer te laten rijden, samen te rijden (carpooling) of op de fiets te krijgen als ze naar het kantoor rijden of dienstverplaatsingen doen, blijft ook een grote uitdaging.
Duurzaam aankopen en materialenbeheer Kantoren gebruiken niet alleen energie, maar bijzonder veel materialen. Hier zijn talloze mogelijkheden om iets te doen voor het milieu en vaak in één beweging voor het budget, altijd goed om de baas te overtuige. Enkele mogelijkheden. Gebruik je niet te snel de printer? En rolt daar duurzaam papier uit? Waar spreek je af voor een vergadering (zie kader over groene meetinglocaties)? Wat met de duurzaamheid van het meubilair van je kantoor? Gebruik je tassen of wegwerpbekers voor de koffie? En is die koffie zelf ook gemaakt met respect het milieu én voor de mensen die de koffie maken? Moet dat water per se uit
Have a green meeting! Dankzij het ecolabel De Groene Sleutel voor Meetinglocaties! Het is een feit dat in de meetingindustrie steeds meer belang gehecht wordt aan de impact op het milieu. Bedrijven kiezen steeds vaker om events te laten doorgaan op locaties die inspanningen doen om het milieu te sparen. Het dragen van een erkend ecolabel is dé ideale manier om de groene waarden van het bedrijf in de spotlights te plaatsen. Bovendien is de Groene Sleutel zonder twijfel een troef om nieuwe, milieubewuste klanten aan te trekken. Het internationale ecolabel De Groene Sleutel – The Green Key is dan ook de kans voor meetinglocaties om milieu hoog op de agenda te zetten. Have a green meeting! Doe de zelftest! Waar staat u vandaag? Hoe ‘groen’ is uw meetinglocatie? Doe de zelftest op www.groenesleutel.be/uitbaters.php/93 Meer weten? Uitgebreide tekst en uitleg over deelname, voordelen, criteria, praktijkvoorbeelden, wetten en subsidies en meetinstrumenten vind je op: www.groenesleutel.be/uitbaters.php/8 of contacteer Bond Beter Leefmilieu voor informatie op maat via Tine Claus:
[email protected]
am magazine jaargang 2012 nr 3
7
enkel naar factoren van rendement en risico gekeken. Daardoor is het best mogelijk dat de pensioengelden terecht komen bij ondernemingen die zich op maatschappelijk en ecologisch vlak allesbehalve verantwoord gedragen, bijvoorbeeld omdat ze betrokken zijn bij schendingen van mensenrechten, kinderarbeid, of ecologisch onverantwoorde projecten financieren. Nochtans is al veelvuldig aangetoond dat het rekening houden met duurzame criteria zeker niet ten nadele hoeft te gaan van het rendement. (Bron: A&M, Duurzaam van 9 to 5: Brochure duurzaam beleggen)
productiemethodes of gulzige overnames, dan aan opleiding voor werknemers of het investeren in werkzekerheid (bv. in de vorm van vaste contracten). In tijden van economische crisis is het als werknemer belangrijk om weerbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Dit kan met harde afspraken over het personeelsbeleid. Een argument voor opleiding en goede omkadering van ontslagen. Met een duurzaam personeelsbeleid staat het welzijn van de werknemers voorop en gaat insluiten voor op uitsluiten en solidariteit op concurrentie. (Bron: A&M, Brochure duurzaam van 9 to 5: Duurzaam personeelsbeleid)
Een duurzaam personeelsbeleid
De duurzaamheidsrapportering
Werkgevers grijpen economisch moeilijke tijden aan om meer belang aan bedrijfsdoelen dan aan mensen te hechten. Een faillissement zal nochtans eerder aan slecht ondernemerschap liggen dan aan een menselijk personeelsbeleid. Het zal eerder liggen aan het te laat inspelen op energiezuinige
Een duurzaamheidsverslag van een onderneming of een organisatie beschrijft de prestaties van een onderneming met betrekking tot duurzame ontwikkeling. Nog anders gezegd: een duurzaamheidsverslag beschrijft welke effecten de activiteiten van een onderneming hebben op:
1. de werknemers en andere belanghebbenden van de onderneming, 2. de sociale en economische ontwikkeling van de landen waar de onderneming actief is, 3. het leefmilieu. Het duurzaamheidsrapport, en de het stellen van de juiste vragen hierover, kan een extra hefboom zijn om je werkgever aan te zetten tot meer inspanningen om bij te dragen tot een duurzame ontwikkeling. Bron: A&M, Brochure duurzaam van 9 to 5: Duurzaamheidsrapportering)
Werkten mee aan dit artikel: Jorre Van Damme, Coördinator A&M Sara Van Dyck, Beleidsmedewerker energie BBL Tine Claus, projectmanager BBL Thijs Calu, Educatief medewerker A&M
Wil je weten hoe jij en je collega’ s ecologisch, economisch en sociaal duurzamer kunnen werken? Kijk op www.groenejobs.be/nl/over-groene-jobs/wat-kan-jij-doen_26.aspx en download onze brochures Duurzaam van 9 to 5
8
am magazine jaargang 2012 nr 3
