Vergrijzing en globalisering uit de doeken Ambitieus programma van het XXIX e ISSA-C-symposium

D R I E M A A N D E L I J K S

I N F O R M AT I E B L A D

V O O R

W E L Z I J N

E N

M I L I E U

I N

D E

B O U W S E C T O R

Erkenningnummer : P 404006 - Afgiftekantoor : Namen - Waarde : € 2,80

Nr 52 - 3e trimester 2009

Vergrijzing en globalisering uit de doeken Ambitieus programma van het XXIXe ISSA-C-symposium Vergrijzing en globalisering : de focus van het ISSA-C-symposium eind november in het Brusselse congrescentrum Square was al een tijdje geen geheim meer, maar nu is het volledige programma bekend geraakt. Wie welzijn in de bouw hoog in het vaandel voert, mag op dit baanbrekende symposium niet ontbreken. Van 23 tot 25 november 2009 vindt in Brussel het XXIXe Internationaal Symposium plaats van ISSA-C, de Sectie Bouw van de International Social Security Association. Het NAVB treedt op als organisator. Drie dagen lang zijn prominenten van over de hele wereld samen, allen specialisten op het gebied van veiligheid en gezondheid in de bouw, vergrijzing of globalisering. Vele deelnemers hebben zich al ingeschreven.

Op zondagnamiddag 22 november kan je al eens proeven van het programma : tijdens de openingsreceptie worden de standen van de welzijnsexposanten en de postertentoonstelling officieel geopend. Beide tentoonstellingen blijven heel het symposium lang toegankelijk. Het partnerprogramma voorziet een uitgelezen tweedaagse in Brussel en omgeving. Daarbij wordt de leidraad gevormd door chocolade en art nouveau, twee Belgische paradepaardjes.

Vergrijzing Het symposium wordt pas echt op gang geschoten op maandag, met onder meer een toespraak van Minister van Werk Joëlle Milquet. Daarna snijdt de Finse professor Ilmarinen het eerste dagthema aan : vergrijzing. Professor Ilmarinen is een wereldautoriteit. De voorstelling van zijn studie over de invloed van welzijnsmaatregelen op de productiviteit van oudere werknemers mag niet gemist worden. Aansluitend geven de sociale partners en de overheid hun visie op vergrijzing. In de namiddag wordt het fenomeen van vergrijzing in de bouw van nabij bekeken en zetten verschillende sprekers uiteen hoe daarmee wordt omgegaan in hun land.

Het programma in een notendop Zondag 22/11 - Aanmelding - Openingsreceptie - Opening tentoonstelling en postersessie

Maandag 23/11 - Opening symposium - Sessies Vergrijzing - Persconferentie

Dinsdag 24/11

Het sectoraal akkoord voor de periode 2009-2010, dat afgesloten werd in het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf, bevat een luik over de activiteiten van het NAVB. Eén van de bepalingen daarin heeft betrekking op de rol van het NAVB bij welzijnsopleidingen : als preventie-instituut van de bouw zal het NAVB ernaar streven dat er in de opleidingen voor welzijnsdeskundigen op een kwalitatief hoogstaande wijze aandacht wordt besteed aan de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw. Om deze doelstelling te bereiken, heeft het NAVB een eerste belangrijke stap gezet door een samenwerkingsprotocol af te sluiten met Prevent, het instituut voor preventie en welzijn op het werk. Met dit samenwerkingsprotocol worden NAVB en Prevent partners in het aanbieden van opleidingen, navormingsactiviteiten en examens over welzijn op het werk. Deze opleidingen zullen onder meer aangeboden worden via de ISO 9001-gecertificeerde Prevent Academy for Working Life en het NAVB zal dan ook betrokken worden bij de sturing van hun welzijnsopleidingsprogramma’s. Ten slotte gaan beide organisaties het engagement aan om samen kwaliteitsvolle opleidingen uit te bouwen waarin preventie en welzijn in de bouw aan bod komen.

Woensdag 25/11

- Sessies Globalisering - Rondetafelgesprek - Galadiner - De Verklaring van Brussel - Uitreiking Imhotepprijs - Uitreiking “Creative Design Award” - Aankondiging XXXe Symposium - Afscheidsreceptie

Het volledige programma vindt u op de symposiumwebsite www.safety2009brussels.be/NL/program.html

Het woord van de voorzitter

Hoe kunnen oudere bouwvakkers langer aan de slag blijven ?

vervolg pagina 4

Door dit partnerschap zal een vernieuwd en kwaliteitsvol opleidingsaanbod ontstaan voor preventiedeskundigen uit de bouw.

Reiniging en onderhoud van werkkledij

Justin DAERDEN Voorzitter

Gratis checklisten in NAVB dossier 117 Alle werknemers moeten tijdens hun normale activiteit werkkledij dragen, behalve indien de risicoanalyse heeft aangetoond dat de aard van de werkzaamheden niet bevuilend is en indien het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk zijn akkoord heeft gegeven over de resultaten van deze risicoanalyse. Onder werkkledij wordt verstaan, hetzij een overall, hetzij een pak bestaand uit een broek en een jas of windpak, hetzij een kiel of stofjas, bestemd om te vermijden dat de werknemer zich vuil maakt door de aard van de activiteiten en die niet beschouwd worden als beschermingskledij. De werkgever staat in principe in voor het onderhoud van de werkkledij. Wan-

neer echter uit de risicoanalyse blijkt dat de werkkledij geen risico vormt voor de gezondheid van de werknemer en zijn directe omgeving, mag de arbeider zelf instaan voor de reiniging en het onderhoud ervan. De werkgever betaalt hiervoor een vergoeding van € 0,50 per gepresteerde of aangevatte arbeidsdag. Op verzoek van het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf heeft het NAVB enkele checklisten opgesteld, die de ondernemingen kunnen gebruiken als hulp bij het maken van de risicoanalyse. Deze checklisten werden gepubliceerd in NAVB dossier 117 “Reiniging en onderhoud van werkkledij”, dat u gratis kunt downloaden van onze website www.navb.be

pagina 4

Opleidings- en examenagenda

2

Welzijn en opleidingen

3

Posttraumatische begeleiding bij een dodelijk arbeidsongeval

3

De eisen voor houten leuningplanken

4

Voorkom graafschade met KLIP !

navbinfo

Welzijn en opleidingen De wetgeving over het welzijn op het werk verplicht werkgevers de nodige maatregelen te nemen om het welzijn van de werknemers te bevorderen tijdens de uitvoering van hun werk. Een van de maatregelen om risico’s op de arbeidsplaats te vermijden, is opleiding die zich toespitst op het welzijn van de werknemers. Wat zijn de opleidingsverplichtingen voor ondernemingen uit de bouwsector ? • zich ervan te vergewissen dat de werknemers de gekregen inlichtingen begrijpen en in praktijk brengen ; De werknemer

Ieder zijn rol

• aan asbest blootgestelde werknemers,

De werkgever speelt een cruciale rol bij de keuze en de organisatie van de wettelijk verplichte opleidingen over welzijn op het werk. Hij is echter niet de enige die zich hiermee inlaat. We bekijken van dichterbij wat ieders rol is.

• hulpverleners,

2

De interne en externe dienst voor preventie en bescherming (IDPB/EDPB) De IDPB (of de EDPB als de bouwonderneming minder dan 50 werknemers in dienst heeft) heeft de opdracht om advies te verlenen over de vorming van de werknemers : • bij de indienstneming van een werknemer, • bij een overplaatsing of verandering van functie van een werknemer, • bij de invoering van een nieuw arbeidsmiddel of bij een verandering van arbeidsmiddel,

Het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) Allereerst herinneren we eraan dat alle taken van het CPBW in de bouwsector uitgevoerd worden door de vakbondsafvaardiging en/of de vertegenwoordiger hiervan. Het CPBW heeft als taak de propagandamiddelen en de maatregelen in verband met opleiding op het vlak van preventie en bescherming op het werk uit te werken en in toepassing te brengen in de domei-

Welke opleidingen ? Hier volgen enkele voorbeelden van wettelijk verplichte opleidingen (overeenkomstig de risicoanalyse) : psychosociale belasting, veiligheidssignalering, lawaai, trillingen, chemische agentia, asbest, werkzaamheden op hoogte, gebruik van PBM, manueel hanteren van lasten, ... Bepaalde categorieën van werknemers, zoals bijvoorbeeld preventieadviseurs, de leden van de hiërarchische lijn, jongeren, stagiairs, uitzendkrachten, ... moeten een specifieke opleiding volgen.

Meer informatie Op onze site www.navb.be > Advies > Regelgeving in de praktijk > Algemene toelichtingen kunt u deze tekst terugvinden. Hij is er aangevuld met verwijzingen naar de wetgeving en een tabel die de benaming van de wettekst, artikelnummer(s) en het volledige artikel bevat.

Advertentie

• bij de invoering van een nieuwe technologie. De IDPB (of de EDPB als de bouwonderneming minder dan 50 werknemers in dienst heeft) heeft ook de opdracht om voorstellen te doen voor de vorming van de werknemers. De IDPB moet samenwerken met de EDPB door advies te verstrekken in verband met de maatregelen inzake vorming. De preventieadviseur van de IDPB of de EDPB moet de nodige schriftelijke instructies voor de werking, de gebruikswijze, de inspectie en het onderhoud van de arbeidsmiddelen viseren of aanvullen. Op grond van de resultaten van de periodieke gezondheidsbeoordeling en wanneer de gezondheidstoestand van de werknemer dit vereist, kan de preventieadviseurarbeidsgeneesheer voorstellen doen in verband met opleidingen. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer moet een voorafgaand advies geven over het opleidingsprogramma rond asbest en de uitvoering ervan. © NAVB-CNAC 2009. Overneming met bronvermelding toegestaan.

De werkgever Op basis van de risicoanalyses en het globaal preventieplan dat hij in zijn onderneming opgemaakt heeft, moet de werkgever bepalen welke opleidingen die zich toespitsen op welzijn nodig zullen zijn en moet hij een opleidingsprogramma opstellen voor de hiërarchische lijn en de werknemers. De wetgeving over het welzijn op het werk verplicht de werkgever om passende instructies te verschaffen aan de werknemers. Hij moet ook rekening houden met deze instructies bij het opstellen van zijn opleidingsprogramma. Hij moet zorgen dat de opleidingen aan bepaalde eisen voldoen : • ze moeten voldoende en aangepast zijn in verband met het welzijn van de werknemers, • ze moeten speciaal gericht zijn op hun werkpost en hun functie, • ze moeten aangepast zijn aan de ontwikkeling van de risico’s en aan het ontstaan van nieuwe risico’s, • de kosten van deze opleidingen mogen niet ten laste zijn van de werknemers, • ze moeten gegeven worden tijdens de werkuren, • indien nodig moeten ze op gezette tijden herhaald worden. Ze moeten gegeven worden : • bij de indienstneming van een werknemer, • bij een overplaatsing of verandering van functie van een werknemer, • bij de invoering van een nieuw arbeidsmiddel of bij een verandering van een arbeidsmiddel, • bij de invoering van een nieuwe technologie. Over het algemeen laat de wetgeving de werkgever vrij kiezen door wie deze opleidingen gegeven worden en of ze in de onderneming zelf of door een externe instantie gegeven worden. Bepaalde opleidingen moeten echter verplicht gegeven worden door (erkende) externe instanties : • preventieadviseurs niveau I en II, • duikers,

• uitzendkrachten van de bouwsector.

De werknemer moet voldoen aan een reeks eisen, overeenkomstig zijn opleiding en ontvangen instructies, zoals bijvoorbeeld op de juiste wijze gebruik maken van de arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, de specifieke veiligheidsvoorzieningen van met name machines, toestellen, gereedschappen, installaties en gebouwen niet willekeurig uitschakelen, veranderen of verplaatsen, op de juiste wijze gebruik maken van dergelijke veiligheidsvoorzieningen, ...

nen die hem eigen zijn. Het CPBW moet een voorafgaand advies geven over het opleidingsprogramma rond asbest en de uitvoering ervan.

De hiërarchische lijn De leden van de hiërarchische lijn hebben de taak : • te controleren of de verdeling van de taken zo gebeurd is dat de verschillende taken worden uitgevoerd door de werknemers die de daartoe vereiste bekwaamheid hebben en de daartoe vereiste opleiding en instructies hebben ontvangen, • te waken over de naleving van de instructies die verstrekt moeten worden inzake het welzijn van de werknemers,

3e trimester 2009 - Nr 52

navbinfo

Posttraumatische begeleiding bij een dodelijk arbeidsongeval Ondanks de vele inspanningen moeten we elk jaar een aantal dodelijke arbeidsongevallen betreuren. Dit veroorzaakt heel wat sociaal en psychisch leed bij familie en werkmakkers van het slachtoffer. Posttraumatische beleiding kan een grote hulp betekenen voor de collega’s op de bouwplaats, de familieleden en de bedrijfsleiding van het slachtoffer. Onder welke voorwaarden kan gratis van deze begeleiding gebruik gemaakt worden ?

Het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf heeft een overeenkomst afgesloten met het adviesbureau IVP/POBOS, dat gespecialiseerd is in traumazorg en welzijnszorg. De bedoeling van deze overeenkomst, die algemeen verbindend verklaard is bij koninklijk besluit van 8 maart 2009 en bekendgemaakt is in het Belgisch Staatsblad van 28 april 2009, is de aandacht te vestigen op de mogelijke psychologische gevolgen van een dodelijk arbeidsongeval voor de rechtstreekse betrokkenen. Wanneer zich een dodelijk arbeidsongeval voordoet, kan de werkgever, zijn aangestelde of elke belanghebbende partij dat melden aan IVP/POBOS, zodat de begelei-

ding zo vlug mogelijk kan starten. Deze begeleiding wordt verzorgd door een ploeg van sociaal assistenten en psychologen die zorgen voor een crisisinterventie, eventueel gevolgd door een verdere begeleiding. De collega’s op de bouwplaats en de familieleden van het slachtoffer, maar ook de bedrijfsleiding, indien zij het overlijden persoonlijk wil melden aan de familie van het slachtoffer, kunnen aanspraak maken op deze begeleiding, die in eerste instantie op de bouwplaats zal gebeuren en later bij de arbeider thuis. Het telefoonnummer van IVP/POBOS is 0800/11 0 11. U kunt ook hun website bezoeken op www.elfnulelf.be.

Het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf neemt de kosten die verbonden zijn aan de posttraumatische begeleiding voor zijn rekening. Het sectoraal akkoord 2009-2010 voorziet dat een werkgroep opgericht wordt in het NAVB om de huidige situatie te evalueren en een uitbreiding van deze overeenkomst naar ernstige ongevallen verder te bespreken. Op deze manier hoopt de bouwsector de impact van ernstige of dodelijke arbeidsongevallen voor de families en de rechtstreeks betrokken medewerkers, van wie het normale werkritme bruusk werd verstoord, te verkleinen.

De eisen voor houten leuningplanken

© NAVB-CNAC 2009. Overneming met bronvermelding toegestaan.

Om een werkvlak af te schermen met een collectieve valbeveiliging, worden in de bouw vele types van leuningsystemen gebruikt. De opbouw van deze leuningsystemen is soms heel verschillend, maar ook het materiaal waaruit de leuningen bestaan, verschilt. Zeker bij houten leuningplanken is het belangrijk erover te waken dat de overspanning tussen de twee bevestigingspunten van de plank niet te groot is. Maar hoe kan je die maximale toegelaten overspanning kennen ? Als werknemers blootgesteld worden aan een val van meer dan 2 meter, moet steeds een collectieve of een individuele valbeveiliging worden voorzien. Dat staat in artikel 434 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB). De regelgeving zegt echter niet dat er géén valbeveiliging moet worden voorzien als het valrisico minder dan 2 meter bedraagt. In dit laatste geval dient namelijk, aan de hand van een risicoanalyse, te worden uitgemaakt of een valbeveiliging al dan niet noodzakelijk is. Het koninklijk besluit van 31 augustus 2005 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werk-

zaamheden op hoogte stelt bovendien dat een collectieve beveiliging de voorkeur moet krijgen op een individuele. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, is het gebruik van houten leuningsystemen niet verboden. Wel stelt de wetgeving dat een leuning een stevige, degelijke afscherming moet zijn langs de gevaarlijke zijden van werken loopvlakken, vloeren en trappen, rondom openingen in vloeren en wanden om de val van personen te verhinderen. Artikel 434 van het ARAB stelt ook dat een leuning aan een plat werk- of loopvlak moet bestaan uit :

Maximale overspanning leuningplanken (S6, C3, klasse A) Dikte (mm) Breedte (mm)

16

22

25

32

38

1.6 m

1.8 m

2.4 m

1.9 m

2.5 m

2.9 m

1.2 m

75

1.4 m

100 115

1.2 m

1.4 m

125

1.3 m

1.5 m

1.7 m

2.0 m

2.6 m

3.0 m

150

1.3 m

1.6 m

1.8 m

2.1 m

2.7 m

3.2 m

175

1.4 m

1.7 m

2.2 m

2.8 m

3.4 m

200

1.5 m

1.8 m

2.3 m

3.0 m

3.5 m

1.8 m

2.4 m

3.1 m

3.7 m

225

Voorbeeld : bij een plank met een breedte van 115 mm en een dikte van 16 mm, in een leuningsysteem van klasse A, moet de overspanning beperkt worden tot 1,2 m, uiteraard nog steeds in de veronderstelling dat het gaat om een houtsoort met kwaliteit S6 en sterkteklasse C3.

• een bovenleuning die zich op een hoogte van 1 m à 1,2 m boven het werkvlak bevindt ;

een puntlast van 125 daN (125 kgf) die verticaal aangebracht wordt op het zwakste punt van de leuning.

• een tussenleuning die op een hoogte van 40 à 50 cm boven het werkvlak staat ;

De vraag die zich dan vaak stelt, is : ‘Wat is de maximaal toegelaten overspanning voor een bepaalde leuningplank ?’ Uiteraard spelen zowel de breedte en de dikte van de planken als de houtsoort een rol.

• een kantlijst die minstens 15 cm hoog is. De norm EN 13374 stelt bovendien dat voor een houten leuningsysteem van klasse A, m.a.w. een leuningsysteem dat bedoeld is om geplaatst te worden aan een plat werk- of loopvlak (maximale helling 10°), de volgende eisen gelden : • een puntlast van 30 daN (30 kgf) die horizontaal aangebracht wordt op het zwakste punt van de leuning mag slechts een uitbuiging veroorzaken van maximaal 35 mm ; • de leuningplank moet weerstaan aan


19

In dit artikel beperken wij ons tot de meest courante houtsoort op bouwplaatsen : een kwaliteit S6 met een sterkteklasse C3. Dat betekent dat het gaat om hout met een elasticiteitsmodulus van 9000 N/mm² en een maximale buigspanning van 19 N/mm². Wat elementair rekenwerk met behulp van de sterkteleer levert de tabel hierboven op voor de maximale overspanning van leuningplanken (S6, C3) bij een leuningsysteem van klasse A.

3

navbinfo vervolg van pagina 1

Globalisering Ahmadou Yeri Diop van het Senegalese Fonds voor Sociale Zekerheid leidt als keynote speaker op dinsdag het thema van de globalisering in de bouw in, een fenomeen dat de bouwsector wereldwijd beroert. De sociale partners en de overheden pikken daarop in met hun standpunten over globalisering in de bouw. Na de pauze worden de werkomstandigheden van buitenlandse werknemers onder de loep genomen. In de namiddagsessies wordt de focus verlegd naar cases uit de praktijk. Ten slotte reiken enkele sprekers oplossingen aan : hoe kan je in je veiligheids- en gezondheidsbeleid het best inspelen op de globalisering ? De dag

Globalisering in de bouw: een complex verhaal

wordt in stijl afgesloten met een galadiner, waarop ook de partners van harte welkom zijn.

De toekomst Op woensdag 25 november bespreken de

sociale partners, de overheden en de internationale welzijnsorganisaties tijdens een rondetafelgesprek de nieuwe inzichten. Daar worden de lijnen voor de toekomst uitgestippeld, om het welzijn in de bouw naar een hoger niveau te tillen. Deze conclusies zullen uitmonden in de “Verklaring van Brussel”, de officiële synthese van het XXIXe Symposium voor Veiligheid en gezondheid op het Werk. Als afsluiter wordt bekendgemaakt waar en wanneer het volgende symposium plaatsvindt. Inschrijven voor het symposium kan online op www.safety2009brussels.be/NL/register.html. Voor groepen vanaf 9 personen geldt een lager tarief. Afspraak in Brussel op 22 november !

Opleidings- en examenagenda VCA-sessies Open opleidingssessies VCA (‘Basisveiligheid’ en ‘Operationeel Leidinggevenden’): VCA ‘Basisveiligheid’* Nederlands : 22-23/10/2009 Frans : 8-9/10/2009 VCA ‘Operationeel Leidinggevenden’ Nederlands : 06/10 – 12/10 – 20/10/2009 – examen 20/10/2009 om 15u Frans : 07/10 – 14/10 – 21/10/2009 examen 21/10/2009 om 15u

Voorkom graafschade met KLIP ! Het Kabel en Leiding Informatie Portaal www.klip.be is de centrale planaanvraagsite voor bedrijven die werken uitvoeren in de buurt van kabels en leidingen in Vlaanderen. Door een recent decreet worden kabelen leidingbeheerders die actief zijn in Vlaanderen en zich nog niet bij het KLIP hadden geregistreerd, ertoe verplicht dat nu te doen. Tegelijk moet vanaf 1 september 2009 iedereen die grondwerken plant in Vlaanderen, een planaanvraag uitvoeren via het KLIP. Een planaanvraag uitvoeren kan (gratis) via de KLIP-website www.klip.be. Na het bepalen van een planaanvraagzone worden de

in de ondergrond aanwezige kabelen leidingbeheerders automatisch op de hoogte gebracht van de aanvraag. Zij bezorgen de aanvrager tijdig en kosteloos de noodzakelijke informatie. De planaanvraag wordt ook automatisch doorgestuurd naar het Kabel en Leiding Informatie Meldpunt (KLIM). KLIM groepeert de beheerders van pijpleidingen via dewelke gasachtige producten worden getransporteerd en de beheerder van het hoogspanningsnet. De overheid heeft hierover een handige brochure samengesteld voor iedereen die grondwerken gaat uitvoeren. Die brochure kan worden gedownload via www.agiv.be.

Een papieren exemplaar kan besteld worden door te mailen naar [email protected].

Verplichte planaanvraag bij grondwerken in Vlaanderen vanaf 1 september Verplichte registratie voor kabelen leidingbeheerders in Vlaanderen

Maandelijkse examensessies voor VCA ‘Basisveiligheid’ en VCA ‘Operationeel Leidinggevenden’: 14/09/2009 om 10.00u 05/10/2009 om 10.00u 19/10/2009 om 10.00u 16/11/2009 om 10.00u 07/12/2009 om 10.00u Al deze VCA-sessies (opleidingen en examens) vinden plaats op het NAVB in Brussel

Sessie voor coördinator - niveau B Frans : van 4 november 2009 tot 3 februari 2010 Deze sessie vindt plaats in het IFAPME in Gembloux (Les Isnes)

Sessie voor coördinator - niveau D

Gratis infobrochure via www.agiv.be of [email protected]

Frans : van 10 februari 2010 tot 10 maart 2010 Deze sessie vindt plaats bij de Confederatie Bouw van Le Roeulx

Publicaties NAVB – Verdelingsmodaliteiten De verdelingsmodaliteiten en de volledige lijst met onze publicaties staan op www.navb.be

Nr. 123

Toepassing van de welzijnsreglementering op buitenlandse arbeidskrachten

www.navb.be

NAVB dossiers

ja

€ 5*

€ 7,50*

Laatste nummers : • dl. 119 : Het gebruik van ladders en steigers tijdens de afwerkingsfase • dl. 120 : De risico’s van kwartsstof • dl. 121 : Welzijn van oudere werknemers in de bouw • dl. 122 : Het motiveren van werknemers inzake welzijn, preventie en bescherming

NAVB info (per nummer)

ja

€ 2,80*

€ 3,50*

Beroepsmonografieën

Abonnement op NAVB info 2 009

nee

€ 15

€ 20

NAVB experts (Beroepsmonografieën)

nee

€ 7,50*

€ 11,20*

NAVB vademecums

nee

€ 30*

€ 40*

De signalisatie van de bouwplaatsen

nee

€ 10*

€ 12,50*

Dvd’s en cd-roms

nee

€ 100*

€ 130*

Publicaties

Gratis in pdf op www.navb.be ?

Prijs op papier Andere persoBouw of onder(PC 124) nen nemingen

* Administratiekosten niet inbegrepen

Enkele voorbeelden : • De schilder • De dakdekker • De polyvalente bouwvakker

NAVB vademecums • Gids voor de preventieadviseur van een KMO in de bouwsector • De veiligheids- en gezondheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen – Toelichting bij de regelgeving

Gebruik deze bestelbon of bestel via onze website : www.navb.be

NAVB

In te vullen en terug te zenden naar het NAVB - Sint-Jansstraat 4 - 1000 BRUSSEL - Fax 02/552.05.05

Colofon

Leveringsadres :

Facturering : Bouw (PC 124)/Andere sectoren (*)

Naam : .................................................................................................................................................................................

Naam onderneming :...........................................................................................................................................

Redactie : Adres : ....................................................................................................................................... Nr :................................

Adres : ....................................................................................................................................... Nr :................................

✂

Postnummer :............................... Gemeente : .............................................................................................. Postnummer :................................ Gemeente : ................................................................................................ Tel. : .............................................................................. Handtekening : ...............................................................

NAVB info is een driemaandelijks informatieblad van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (ook beschikbaar in het Frans onder de titel “CNAC info”).

RSZ-nr : ..................................................................................... BTW-nr : ................................................................ Tel. : .................................................................................... Fax :

.................................................................................

() Schrappen wat niet past

Aantal Gewenste publicatie(s) :

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(tegen betaling)

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Raymond Brems, Christian Depue, Carl Heyrman, Nancy Lambrecht, Véronique le Paige, Arlette Moonens, Emmy Streuve, Isabelle Urbain, Nicolaas Van Leeuwen

Verantwoordelijke uitgever : Carl Heyrman - Sint-Jansstraat 4 – 1000 Brussel De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Het redactiecomité van NAVB info streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie. Zij kan er echter niet aansprakelijk voor worden gesteld. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en duidelijke bronvermelding.

Informatie en abonnement : ................................................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

NAVB – Sint-Jansstraat 4 – 1000 Brussel Tel. : 02/552.05.00 – fax : 02/552.05.05 E-mail : [email protected] Website : www.navb.be

Opmaak en drukwerk :

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4



Binnenkort gratis op onze website : het nieuwe NAVB dossier

NAVB dossiers

De bouw,

ons werk, ons leven

bij Bijlage info NAVB 52 nr.

DRIEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD OVER VEILIGHEID, GEZONDHEID, WELZIJN EN MILIEU VOOR WERKGEVERS EN WERKNEMERS UIT DE BOUWSECTOR • Nr28

De handhavingsgolf van de campagne Afwerking FOD WASO focust vanaf augustus op knelpunten in de sector afwerking Met de slogan “Wie zijn stiel kent, gebruikt goed gerief” en tal van ondersteunende middelen werd op 16 september 2008 het startschot gegeven voor de derde doelgroepgerichte NAVB-veiligheidscampagne, die zich richt tot de afwerkingsberoepen. Rekening houdend met de grootte van de nieuwe doelgroep werd gefocust op enkele beroepen: dekvloerleggers, tegelzetters, stukadoors, schrijnwerkers, glaszetters, schilders-decorateurs en interieurbouwers.

Zonder vooruit te willen lopen op het optreden van TWW of op de mogelijke gevolgen ervan voor aannemers en hun werknemers, wil het NAVB benadrukken dat deze laatsten steeds een beroep kunnen doen op het NAVB om het preventiebeleid in bouwondernemingen bij te sturen en te verbeteren. Aan de hand van de vaststellingen die werden gedaan tijdens bouwplaatsbezoeken in de preventieve fase, kan een aannemer ervoor kiezen om in over-

In navolging van de vorige veiligheidscampagnes verloopt ook deze campagne in 2 fasen. Tijdens de preventieve campagnegolf bezochten de adviseurs van het NAVB aan de hand van een checklist zoveel mogelijk bouwplaatsen waar de beroepen in kwestie aan het werk waren. Daarnaast legden ze bezoeken af aan zetels van ondernemingen om actieplannen op te stellen.

Voor elke type steiger moet er een berekeningsnota en een gebruiksaanwijzing op de bouwplaats aanwezig zijn

leg met het NAVB een actieplan op te stellen waarbij de knelpunten worden aangepakt. In de volgende Campagnekrant zullen de resultaten worden meegedeeld van de vaststellingen tijdens de eerste, preventieve fase van de veiligheidscampagne. Het ultieme streefdoel van de campagne bestaat erin het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten tijdens de afwerkingsfase drastisch terug te dringen.

De handhavingsgolf Afwerking door TWW: focus op ernstige inbreuken 1 Geen of onvoldoende maatregelen tegen vallen van hoogte • Het gebruik van steigers waarvan geen montage-, demontage- en ombouwschema, geen berekeningsnota en geen instructies voor de gebruikers bestaan • Het foute gebruik van ladders, het gebruik van slechte ladders, geen nazicht van de ladders, afwezigheid op de bouwplaats van documenten betreffende het nazicht 2 Hijstoestellen en arbeidsmiddelen • Geen keuring van de hijstoestellen • Het gebruik van hijstoestellen met ernstige gebreken • Het gebruik van houtbewerkingsmachines zonder afscherming van de bewegende delen

Op 30 juni 2009 werd de preventieve campagnegolf van het NAVB afgesloten en op 1 augustus 2009 startte de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) met de handhavingsgolf van de campagne Afwerking, onder de exclusieve bevoegdheid van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) van de FOD WASO. Op bouwplaatsen in de afwerkingsfase zullen de bevoegde ambtenaren van TWW inbreuken streng beteugelen. In overleg met het NAVB werd ook deze keer een lijst opgesteld met ernstige inbreuken waartegen tijdens de handhavingsgolf repressief zal worden opgetreden.

3 Het niet ter beschikking stellen (door de werkgever) van persoonlijke beschermingsmiddelen 4 Het ontbreken van essentiële sociale voorzieningen zoals toiletten, een refter en een wastafel met stromend water 5 Het niet naleven door de aannemer van de preventiemaatregelen uit het V&Gplan die op hem van toepassing zijn. 6 Het gebruik van elektratoebehoren dat niet voldoet aan de geldende wetgeving


Pleisterwerken uitvoeren op stelten Om plafonds en binnenmuren van een beperkte hoogte (3 tot 3,5 meter) te bepleisteren, worden vaak stelten gebruikt. Deze werkmethode biedt het voordeel dat er zeer snel kan worden gewerkt. De ervaring heeft geleerd dat het gebruik van stelten bij kortdurende handelingen, waarbij de stukadoor zich veelvuldig moet verplaatsen, een aardige tijdswinst kan opleveren… maar deze werkmethode houdt wel heel wat risico’s in! Overbelastingsletsels In de eerste plaats worden, bij het gebruik van stelten, de heupen en de onderste ledematen bijkomend belast door het gewicht van de stelten. Spier-, pees- en botaandoeningen vormen een steeds belangrijker wordende oorzaak van arbeidsongeschiktheid bij stukadoors die op deze

www.navb.be > campagne

manier te werk gaan. Het looppatroon op stelten is anders dan bij normaal lopen: de beweging komt vooral vanuit de heup, waardoor vooral de dijspieren zeer sterk worden belast. Door het feit dat het onderbeen vastgeklemd zit aan de stelt, wordt het onderbeen vooral statisch en niet dynamisch belast. Een en ander betekent dat de spieren van het onderbeen permanent op dezelfde manier

worden belast en niet kunnen open ontspannen zoals het geval is bij normaal lopen. Bovendien is de zijdelingse belasting op de knieën groter. Die belasting stijgt naarmate de stelthoogte toeneemt. Dat vormt niet alleen een bijkomend risico voor overbelastingsletsels ter hoogte van de knieën, maar ook het risico voor vallen neemt toe.

Algemeen kan worden gesteld dat, door de grotere krachtinspanning, arbeiders die op stelten werken sneller vermoeid geraken. Dit is zeker het geval als de plafondhoogte meer dan 3,10 meter bedraagt. Om al deze redenen wordt het gebruik van stelten afgeraden bij langdurige werkzaamheden. Dat geldt zeker voor oudere werknemers, maar ook voor hun jongere collega’s: overbelastingsletsels worden meestal pas op latere leeftijd zichtbaar, maar vinden hun oorsprong in de overbelasting van spieren en gewrichten op jonge leeftijd.

Vervolg pagina 4

1

Kwarts : stof tot nadenken Kwartsstof of siliciumdioxide (SiO2) is één van de meest voorkomende producten op aarde. Het bevindt zich o.a. in graniet, leisteen en zandsteen, maar ook in zand en grind, en daardoor ook in samengestelde producten zoals baksteen en beton. Wanneer deze materialen worden bewerkt, komt kwartsstof vrij. De risico’s van blootstelling aan kwartsstof zijn al tientallen jaren gekend, o.a. door de mijnwerkersziekte (stoflong). In de Belgische wetgeving is een grenswaarde voor blootstelling aan kwartsstof bepaald. Momenteel is deze vastgelegd op 100 microgram per kubieke meter (µg/m³). Dit betekent dat een arbeider over een periode van 8 uur per dag blootgesteld mag worden aan een

Beschrijving van de meetomstandigheden Droog verzagen van bakstenen, snelbouwstenen en betonblokken met een tafelzaag met stofafzuiging

maximale concentratie van 100 µg/m³. Maar wanneer bereik je deze grenswaarde? Om daar een idee van te krijgen, heeft het NAVB in samenwerking met de Confederatie Bouw Vlaams-Brabant en het Laboratorium voor Industriële Toxicologie van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) op 29 mei tijdens een demonstratie in Leuven enkele metingen uitgevoerd.

Concentratie aan SiO2 (µg/m³)

Nauwkeurigheid* (µg/m³)

98

9

Droog verzagen van klinkers, boordstenen en rioolbuizen met een gemotoriseerde handzaag zonder stofafzuiging of watertoevoer

879

46

Nat verzagen van bakstenen met een tafelzaag met watertoevoer

42

8

Meting tussen de hierboven vermelde werkposten

47

7

* De nauwkeurigheid van het meetinstrument geeft aan hoe sterk de werkelijke waarde kan afwijken van de gemeten waarde

Bij het maken van sleuven in gepleisterde wanden is stofafzuiging aangewezen

Bij deze demonstratie werden o.a. bakstenen, snelbouwstenen en betonblokken verzaagd in de buitenlucht, enerzijds met een tafelzaag met stofafzuiging en een tafelzaag met watertoevoer en anderzijds met een gemotoriseerde handzaag zonder stofafzuiging of watertoevoer. Tijdens het verzagen werd de concentratie aan kwartsstof gemeten voor deze drie toestellen. De tabel hiernaast geeft een overzicht van de meetresultaten.

Besluit Uit de metingen blijkt dat de grenswaarde vooral overschreden wordt bij het gebruik van een gemotoriseerde handzaag zonder stofafzuiging: de gemeten waarde is 8,5 à 9 maal hoger dan toegelaten. Opmerkelijk is echter dat de concentratie aan kwartsstof zelfs bij het gebruik van een tafelzaag met stofafzuiging rond de grenswaarde schommelt.

Risicoanalyses eenvoudig uitvoeren Infoavonden Confederatie Bouw voor kleine aannemers i.s.m. NAVB en Adhesia


Aannemers krijgen regelmatig de vraag van de veiligheidscoördinator op hun werven om hun specifiek veiligheids- en gezondheidsplan op te sturen. Dit specifiek veiligheids- en gezondheidsplan is in feite niets anders dan de risico-

analyse van de activiteiten van de aannemer op een bepaalde bouwplaats. Een degelijke risicoanalyse opstellen lijkt in de praktijk echter niet eenvoudig. Veel aannemers kennen het niet echt of ze vinden geen tijd om

zich met deze “administratieve rompslomp” bezig te houden. Daarom organiseert de Confederatie Bouw een korte, zeer praktische infoavond over de risicoanalyse, in samenwerking met Adhesia en met het NAVB. Een goed en eenvoudig veiligheids- & gezondheidsplan kan u veel kosten en leed besparen!

voor uw onderneming. Daarbij komen zowel de veiligheidsaspecten als de gezondheidsaspecten aan bod. Aan het einde van de sessie krijgt u een doe-pakket mee met invulformulieren waarmee u kunt voldoen aan de wettelijke verplichtingen met betrekking tot risicoanalyses.

Deze infoavond wordt driemaal georganiseerd en is in de eerste plaats bedoeld voor zeer kleine aannemers. Het accent ligt op dakwerken en op afwerking. Aan de hand van praktische voorbeelden wordt duidelijk gemaakt hoe u gemakkelijk een risicoanalyse kunt opstellen

De infoavonden zijn een unieke kans om kennis te maken met praktische en eenvoudige hulpmiddelen om een goed veiligheids- & gezondheidsplan op te stellen voor uw onderneming, in overeenstemming met de veiligheidsreglementering.

Waar en wanneer? • Kortrijk, 17 november 2009 19u-21u, Confederatie Bouw, Kortrijksestraat 389A, 8500 Kortrijk Info en inschrijvingen: tel. 056/26.81.50 - e-mail [email protected] • Charleroi, 8 december 2009 19u-21u, (in het Frans), Confédération Construction, Boulevard Audent 25, 6000 Charleroi Info en inschrijvingen: tel. 071/20.91.80 - e-mail [email protected] • Gent, 19 januari 2010 19u-21u, Confederatie Bouw, Tramstraat 59, 9052 Zwijnaarde Info en inschrijvingen: tel. 09/244.45.00 - e-mail [email protected] Gelieve u ten laatste 1 week vóór de infoavond in te schrijven! Hou bij een risicoanalyse rekening met alle factoren die risico’s kunnen veroorzaken, zoals de behandeling van materialen, het gebruik van arbeidsmiddelen (valgevaar !) etc.

www.navb.be > campagne

3

Verwijdering van asbesthoudende materialen Valt de verwijdering van hechtgebonden asbesthoudende materialen door een afwerkingsbedrijf onder de “sporadische handelingen” uit het KB Bescherming tegen Asbest van 16 maart 2006? Of moet je dit soort werken beschouwen als een zogenoemde “eenvoudige handeling”? En volstaat het dan dat alle arbeiders eenmalig de verplichte opleiding van acht uur volgen? Ook bij “eenvoudige handelingen” is het aangewezen een P3-masker en een wegwerpoverall te dragen

Erkende asbestverwijderaar of niet? Bij de voorbereiding van asbestverwijderingswerken moet een aannemer in elk geval aan de opdrachtgever de asbestinventaris van het gebouw vragen. Als er geen asbestinventaris is, moet een erkend laboratorium een analyse uitvoeren van materialen die verwijderd of bewerkt moeten worden en die asbest zouden kunnen bevatten. Uit de inventaris of uit de analyse moet blijken of de verwijderingswerkzaamheDit soort vloertegels kan asbest bevatten den al dan niet in aanmerking komen om als een “eenvoudige handeling” of als een “sporadische radische en eenvoudige handelingen mogen, handeling” te worden beschouwd. Als geen van onder voorwaarden, gebeuren door eender beide het geval is, moet er een erkende asbest- welke aannemer. verwijderaar ingeschakeld worden. Bij blootstelling aan beschadigde asbest- Sporadische of eenvoudige houdende materialen of aan losgebonden handeling? asbest, moet er altijd Als de concentratie een beroep worvan 0,01 vezels per Werknemers die zogenoemde den gedaan op een cm³ niet overschreerkende asbest“eenvoudige handelingen” van den wordt en als het verwijderaar, die te gaat om een werk asbestverwijdering uitvoeren, werk gaat volgens waarbij de blootstelspecifieke methodes moeten hierover elk jaar opnieuw ling aan asbest zeer (de “couveusezakme- een opleiding van acht uur volgen beperkt is (verwijdethode” of de “herring van één plaat in metisch afgesloten asbestcement, van zone”). Over die situaties hebben we het verder twee vierkante meter vloerbekleding,…), dat niet meer in dit artikel. slechts één enkele keer voorkomt en waarbij Als het risico op het vrijkomen van asbest je de asbesthoudende materialen niet moet zo beperkt is dat de concentratie van 0,01 stukmaken, dan mag je het beschouwen als asbestvezels per cm³ in de omgevingslucht een “sporadische handeling”. Zoniet gaat het niet wordt overschreden, kan de verwijdering om een “eenvoudige handeling”. van asbesthoudende materialen beschouwd worden als een “sporadische handeling” of Concreet voorbeeld als een “eenvoudige handeling”, mits er aan Wanneer een schilder-decorateur in een huis een aantal voorwaarden wordt voldaan. Spo- de asbesthoudende wandbekleding komt

verwijderen, kan dat, als de concentratie van 0,01 asbestvezels per cm³ in de omgevingslucht niet wordt overschreden, als een “eenvoudige handeling” worden beschouwd. Daarbij moet hij een aantal preventiemaatregelen in acht nemen, die u verderop in dit artikel vindt.

2. Luchtmetingen laten uitvoeren door een erkend laboratorium om na te gaan of het asbestgehalte in de lucht bij de geplande uitvoeringstechniek niet hoger is dan 0,01 vezel per cm³. Zoniet moet een andere techniek worden toegepast.

Als hij echter onverwacht, bijvoorbeeld bij het behangen van een kamer, op een stukje asbesthoudende wandbekleding stoot dat verborgen zat achter het oude behang, kan de verwijdering hiervan beschouwd worden als een “sporadische handeling”. De schilder-decorateur mag dit stuk wandbekleding niet beschadigen of bewerken, maar als het nog in goede staat is, mag hij het bijvoorbeeld wel losvijzen. (Als de wandbekleding in slechte staat is, of als hij ze niet kan weghalen zonder ze te beschadigen, moet hij sowieso een beroep doen op een erkende asbestverwijderaar.)

3. De werknemers moeten een masker met P3-filter dragen. Ze dragen best ook een wegwerpoverall.

Tussenkomsten van ondernemingen die gespecialiseerd zijn in asbestverwijdering bij een onverwachte (maar beperkte) blootstelling, vallen onder de “eenvoudige handelingen”. Hun werknemers die deze werken uitvoeren, moeten hierover een opleiding van acht uur gevolgd hebben, die jaarlijks herhaald moet worden.

4. De werknemers hebben niet langer dan een jaar geleden een cursus “Eenvoudige handelingen” van acht uur gevolgd. De inhoud van deze cursus wordt gedetailleerd beschreven in artikel 38 van het KB Bescherming tegen Asbest.

Onverwachte blootstelling Werknemers die de cursus “Eenvoudige handelingen” niet gevolgd hebben en die onverwacht blootgesteld worden aan asbesthoudende materialen, moeten de volgende preventiemaatregelen naleven: 1. Beschadig of bewerk de materialen in geen geval. 2. Vraag aan personen die niet afdoende beschermd zijn om de ruimte te verlaten. 3. Wanneer je op beschadigde of losgebonden asbesthoudende materialen stoot, verlaat dan de ruimte en laat de materialen verwijderen door een erkende asbestverwijderaar.

Preventiemaatregelen Eenvoudige handelingen Als een aannemer asbestverwijderingswerken uitvoert die onder de “eenvoudige handelingen” vallen, moet hij zoveel mogelijk vermijden dat er asbestvezels vrijkomen. Daarom moet hij de volgende maatregelen nemen: 1. De materialen vooraf instrijken met een asbestfixeermiddel.

4. Als de verwijdering van de asbesthoudende materialen onder de “sporadische handeling” valt en als je beslist om dit werk zelf uit te voeren, draag dan best een masker met P3-filter en een wegwerpoverall. De materialen die je gaat verwijderen, strijk je beter eerst in met een fixeermiddel.

Vervolg van pagina 1

Pleisterwerken uitvoeren op stelten Risico voor vallen Het gebruik van stelten verhoogt zonder twijfel het risico voor spier-, pees- en botaandoeningen, maar zoals al eerder werd aangegeven, verhoogt deze werkmethode ook het valrisico. Doordat er op de knieën grotere krachten worden uitgeoefend, vermindert de stabiliteit, waardoor ook de kans voor valpartijen toeneemt.

Wat zegt de reglementering? In de Belgische wetgeving wordt over het gebruik van stelten als arbeidsmiddel als dusdanig niet gesproken. Het NAVB heeft hierover echter al

in 2002 een vraag voorgelegd aan de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeidsomstandigheden en Sociaal Overleg (FOD WASO). In zijn antwoord stelde de directeur-generaal onomwonden dat het gebruik van stelten voor stukadoorswerken niet in overeenstemming is met artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (de “Welzijnswet”). Bovendien is de werkmethode ook in strijd met het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (het KB “Welzijnsbeleid”).

De directeur-generaal baseert zich hiervoor op het feit dat de reglementering eist dat de werkgever de veiligste arbeidsmiddelen ter beschikking stelt. In dit verband wijst hij erop dat er veiligere werkmethoden bestaan (o.a. het gebruik van werkplatformen).

Besluit Doordat het gebruik van stelten meer risico’s inhoudt, zowel op het vlak van veiligheid (valrisico) als op gezondheidsvlak (overbelastingsletsels), valt het gebruik van werkplatformen veruit te verkiezen boven het gebruik van stelten. Ook de FOD WASO hanteert dit standpunt.

De Campagnekrant is een initiatief van het NAVB, in samenwerking met ACV Bouw en Industrie, de Algemene Centrale ABVV, de Confederatie Bouw, Bouwunie, ACLVB en FeMa Een initiatief van:

In samenwerking met:

Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf Sint-Jansstraat 4 1000 Brussel

4

Tel.: 02 552 05 00 Fax: 02 552 05 05

E-mail: [email protected] Website: www.navb.be www.navb.be > campagne

Vergrijzing en globalisering uit de doeken Ambitieus programma van het XXIX e ISSA-C-symposium

Recommend Documents