Vergelijkende studie van betalingsgedragingen in de bouwsector en de metaalconstructie

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2008 – 2009

Vergelijkende studie van betalingsgedragingen in de bouwsector en de metaalconstructie Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van

Master in de bedrijfseconomie

Marijn Louwagie Klaas Pil

onder leiding van

Prof. L. Theunissen

PERMISSION Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Marijn Louwagie Klaas Pil

Woord vooraf

Eerst en vooral willen wij onze oprechte dank uitbrengen voor de mensen die mede instonden voor het mogelijk maken van deze studie. In de eerste plaats willen wij onze promotor, Dhr. Theunissen L., en zijn assistent, Pieterjan Behaeghe, bedanken voor hun goede en professionele begeleiding. Verder ook nog een speciaal woord van dank aan de verschillende medewerkers bij de ondernemingen uit de industriebouw en de metaalconstructie die bereid waren om tijd voor ons vrij te maken en onze vragen te beantwoorden. Marijn Louwagie Klaas Pil

iii

Vergelijkende studie van betalingsgedragingen in de bouwsector en de metaalconstructie

Inhoudsopgave Woord vooraf ...................................................................................................................................... iii Lijst van figuren ................................................................................................................................... vi Lijst van tabellen .................................................................................................................................. vi 1.

Inleiding ........................................................................................................................................1

2.

Probleemstelling: Facturen worden niet altijd tijdig betaald ..........................................................2

3.

2.1.

Verlenen van handelskrediet: Hoe en waarom? .....................................................................2

2.2.

Kredietmanagement ..............................................................................................................4

2.2.1.

Preventief luik................................................................................................................5

2.2.2.

Curatief luik ...................................................................................................................7

2.2.3.

Beoordeling ...................................................................................................................8

2.3.

Belang van kredietmanagement voor de onderneming ..........................................................9

2.4.

Betalingsgedrag in België .....................................................................................................11

Onderzoeksvraag: Hoe verloopt het betaalgedrag in de industriebouw en de metaalconstructie 15 3.1.

3.1.1.

Omvang .......................................................................................................................15

3.1.2.

Kredietneming en -verstrekking ...................................................................................17

3.2.

Metaalconstructie ...............................................................................................................20

3.2.1.

Omvang .......................................................................................................................20

3.2.2.

Kredietneming en –verstrekking ..................................................................................22

3.3. 4.

Industriebouw .....................................................................................................................15

Andere sectoren ..................................................................................................................24

Onderzoek: Case-studies .............................................................................................................28 4.1.

Interviews bedrijven ............................................................................................................28

4.1.1.

Bouwsector .................................................................................................................28

4.1.2.

Metaalconstructie........................................................................................................34

4.2.

Conclusies ...........................................................................................................................41

4.2.1.

Industriebouw .............................................................................................................41

4.2.2.

Metaalconstructie........................................................................................................42

5.

Algemene conclusies: ..................................................................................................................46

6.

Bibliografie..................................................................................................................................48

7.

Bijlagen .......................................................................................................................................50 7.1.

Bijlage 3.1: Sectordefinitie ...................................................................................................50

7.2.

Bijlage 3.2: Geografische spreiding van bedrijven actief in sector 41.203 .............................53

iv


7.3.

Bijlage 3.3: Aantal bedrijven (%) volgens grootte van het personeelsbestand. .....................53

7.4.

Bijlage 3.4: Aantal gebouwen volgens volume (2005) ..........................................................54

7.5.

Bijlage 3.5: Functie begonnen gebouwen 2007 ....................................................................54

7.6.

Bijlage 3.6: Cijfergegevens sector.........................................................................................55

7.7.

Bijlage 3.7: Geografische spreiding ......................................................................................56

7.8.

Bijlage 5.1: Vragenlijst interview kredietmanagement .........................................................57

v


Lijst van figuren Figuur 2-1: Aanwending financieringsmogelijkheden door vennootschappen (Laveren, 2006).............3 Figuur 2-2: Evolutie binnen termijn betaalde facturen (%).................................................................11 Figuur 2-3: Evolutie betalingsindex ...................................................................................................12 Figuur 2-4: Evolutie vervallen facturen (%) ........................................................................................12 Figuur 2-5: Evolutie vervallen facturen 2008 (%) ...............................................................................13 Figuur 2-6: Gemiddelde betaalduur...................................................................................................14 Figuur 3-1: Omzet sector 41.203: Industriebouw...............................................................................15 Figuur 3-2: Indeling volgens schematype per provincie .....................................................................16 Figuur 3-3: Evolutie begonnen niet-residentiële gebouwen...............................................................16 Figuur 3-4: Percentage op tijd betaalde facturen per kwartaal (bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten) (Broele, 2009) .........................................................................................................17 Figuur 3-5: Aantal dagen klantenkrediet in kwartielen voor de bouwsector in 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009) .............................................................................................................................18 Figuur 3-6: Aantal dagen leverancierskrediet in kwartielen voor de bouwsector in 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009) .....................................................................................................................19 Figuur 3-7: Leveringen in miljoen € voor sector 28.300 .....................................................................20 Figuur 3-8: Aandeel sector 28.300 in Belgische industriële productie ................................................20 Figuur 3-9: Tewerkstelling sector 28.300 ...........................................................................................21 Figuur 3-10: Aantal ondernemingen met volledig en verkort schema per provincie ...........................22 Figuur 3-11: Percentage op tijd betaalde facturen per kwartaal (vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen) (Broele, 2009) ..........................................................................................22 Figuur 3-12: Aantal dagen klantenkrediet in kwartielen voor 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009) ................................................................................................................................................23 Figuur 3-13: Aantal dagen leverancierskrediet in kwartielen voor 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009) ................................................................................................................................................24 Figuur 3-14: Omvang, structuur en looptijd van de schulden van Belgische ondernemingen: Invloed van de bedrijfstak (V. Baugnet, 2007) ...............................................................................................24 Figuur 3-15: Percentage op tijd betaalde facturen per sector per kwartaal (Broele, 2009) .................27 Figuur B-1: Geografische spreiding sector 41.203 (Bureau Van Dijk, 2008) ........................................53 Figuur B-2: Aantal bedrijven (%) volgens grootte van het personeelbestand (FAO, 2007) ..................53 Figuur B-3: Aantal gebouwen volgens volume 2005 (FOD economie, 2008) .......................................54 Figuur B-4: Functie begonnen gebouwen 2007 (FOD economie, 2008) ..............................................54

Lijst van tabellen Tabel 2-1: Grootte onderneming vs. gebruik leverancierskrediet als financiering van de onderneming ...........................................................................................................................................................3 Tabel 2-2: Betalingstermijnen in Europa (Betalingsgedrag, 2007)......................................................13 Tabel 2-3: Betalingstermijnen wereldwijd (Betalingsgedrag, 2007) ...................................................13 Tabel 3-1: Invloed van de bedrijfstak op de procentuele handelsschuld (V. Baugnet, 2007) ..............26 Tabel 3-2: Invloed van de omvang op procentuele schuld (V. Baugnet, 2007) ...................................26 Tabel B-1: Leveringen en tewerkstelling (sector 28.300) (Demeester, 2006) (Demeester, 2008).........55 Tabel B-2: Aantal ondernemingen per provincie per sector (Bureau Van Dijk, 2008) .........................56

vi


1. Inleiding Deze studie benadert de problematiek rond credit management, meer specifiek worden de betalingsvoorwaarden, procedures en de naleving ervan voor de sectoren 28.300 en 41.203 bestudeerd en met elkaar vergeleken. Deze sectoren worden omschreven door Nacebel 2008 als: - 28.300 de constructie van machines en werktuigen voor landen bosbouw - 41.203 optrekken van niet-residentiële gebouwen De keuze van deze sectoren werd gemaakt op basis van interesse en de doorlopen vooropleiding van beide auteurs. Dit onderwerp werd gekozen omdat betalingsgedragingen en het daarbij horende credit management van een bedrijf essentieel zijn indien het bedrijf een sterke liquiditeitspositie wil opbouwen en/of behouden. In een eerste hoofdstuk wordt er dieper ingegaan op het verlenen van handelskrediet, wat is de achterliggende gedachte en wat zijn de gevolgen ervan. Vervolgens wordt de term kredietmanagement en het belang ervan voor een gezonde onderneming bestudeerd. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting over betalingsgedragingen van de Belgische ondernemingen, gekoppeld aan de Europese gemiddeldes. Hoofdstuk 3 geeft een gedetailleerde omschrijving van beide sectoren, met opnieuw specifieke aandacht voor sectorgemiddeldes gerelateerd aan kredietmanagement. Daarnaast wordt ook nog een vergelijking gemaakt met het klanten- en leverancierskrediet in andere sectoren. Vervolgens bevat hoofdstuk 4 een korte beschrijving van een interview dat bij enkele ondernemingen uit beide sectoren werd afgenomen aan de hand van een vaste vragenlijst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met enkele conclusies in verband met betalingsgewoonten voor beide sectoren. Hoofstuk 5 concludeert vervolgens voor de betalingsgedragingen en achterliggende redenen in beide sectoren. De conclusies worden beperkt door het feit dat de auteurs afhankelijk waren van de bereidwilligheid, spontaniteit en eerlijkheid van de geïnterviewde personen van elk bedrijf en door het feit dat het aantal gesprekken die gevoerd werden met bedrijven actief in sector 28.300 of 41.203 beperkt is tegenover het totaal aantal bedrijven actief in deze sectoren in België.

1


2. Probleemstelling: Facturen worden niet altijd tijdig betaald 2.1.Verlenen van handelskrediet: Hoe en waarom? Een bedrijf is gedurende zijn kapitaal reproductieproces afhankelijk van kredieten aangetrokken en verleend aan andere ondernemingen. Het trekt namelijk kredieten aan om het nodige bedrijfsvermogen bijeen te krijgen maar het verleent ook kredieten voor het realiseren van de beoogde afzet van haar producten. Vooral dit laatste wordt in dit werk besproken. Met kredietverlening wordt beoogd – middels het leveren van actuele goederen en diensten aan afnemers in ruil voor toekomstige tegenprestatie (betaling) – het de afnemers mogelijk te maken hun huidige behoeften te bevredigen uit toekomstige inkomens/ontvangsten. Aan de afzetmarkt wordt dus tijdelijk een hoeveelheid koopkracht ter beschikking gesteld, waarvoor de leverancier de middelen fourneert en zekere kosten en risico’s aanvaardt. (Richter, 1971) De voordelen van kredietverlening worden vlug zichtbaar. Wie steeds onmiddellijke betaling eist zal klanten afstoten. De cliënt vraagt niet alleen krediet omdat hij financiering nodig heeft, maar ook omdat hij een minimum betalingstermijn nodig heeft voor het vervullen van zijn administratieve procedures. Er zijn verschillende redenen waarom een onderneming aan haar klanten krediet verleent: • • •

om de groei van de omzet te bevorderen; om de winst op te voeren; om het hoofd te bieden aan de concurrentie.

De nadelen daarentegen zijn minder sterk constateerbaar. Bij het verruimen van kredietverlening vergroot ook het debiteurenrisico en dus ook de kans op niet-betaling van een klant. De ondernemer dient zich goed te realiseren welke kosten aan kredietverlening verbonden zijn: • • • •

de financiering van de activa de kosten van administratie en incasso van en de controle op debiteurenvorderingen de risico’s en de daarbij gepaard gaande verliezen wegens het niet of een slechts gedeeltelijke betaling niet recupereerbare intrestverliezen

Krediet geven is eigenlijk vertrouwen in je klant stellen en geloven dat hij zal kunnen en willen betalen (Latijn credere=vertrouwen). De omvang van het krediet dat verleend wordt hangt vooral af van 2 elementen, namelijk enerzijds de hoeveelheid en anderzijds de termijn van het krediet. De factor termijn wordt nog dikwijls al te sterk onderschat. Met een eenvoudig voorbeeld kan het belang hiervan aangetoond worden. Wanneer geopteerd wordt om 45 dagen krediet te verstrekken verlopen de schulden ongeveer 8 keer per jaar. Als men daarentegen kiest voor een kredietperiode van slechts 30 dagen, verlopen de schulden 12 keer per jaar. Dit wil zeggen dat bij eenzelfde omzet maar liefst 50% meer krediet in omloop zal zijn bij een kredietperiode van 45 dagen in plaats van 30 dagen. Dit allemaal in de veronderstelling dat iedereen zijn facturen binnen de afgesproken termijn betaalt.

2


Elke onderneming die op krediet verkoopt zal in haar verkoopprijzen een dekking opleggen voor de aan de kredietverlening verbonden kosten en risico’s. Wanneer een klant contant betaalt kan er eventueel korting verstrekt worden, aangezien de klant geen beroep doet op dit leverancierskrediet. Het is dan aan de klant om te bepalen wat voor hem het voordeligst uitkomt. Ondanks het bestaan van interessante contante kortingen blijven veel klanten gebruik maken van leverancierskredieten.

Figuur 2-1: Aanwending financieringsmogelijkheden door vennootschappen (Laveren, 2006)

Bovenstaande figuur (Figuur 2-1) is het resultaat van een enquête afgenomen door KeFiK (Kenniscentrum voor Financiering van de KMO) in samenwerking met het departement accounting en financiering van de Universiteit Antwerpen. Deze figuur toont dat 21,5% van de ondervraagde ondernemingen gebruik maakt van het leverancierskrediet voor financiering van hun onderneming. Wanneer we ook Tabel 2-1 in rekening nemen, zien we dat het vooral de grotere ondernemingen zijn die gretig gebruik maken van het leverancierskrediet, >35% bij de grotere ondernemingen tegenover 15% bij ondernemingen met minder dan 5 werknemers. (Laveren, 2006) Tabel 2-1: Grootte onderneming vs. gebruik leverancierskrediet als financiering van de onderneming

Geen leverancierskrediet < 5 Werknemers (Wn) 5 - 9 Wn 10 - 19 Wn 20 - 49 Wn > 50 Wn

84,9% 73,6% 79,4% 61,1% 62,5%

Wel leverancierskrediet 15,1% 26,4% 20,6% 38,9% 37,5%

Het is dus van groot belang dat een bedrijf er rekening mee houdt dat de grens van kredietverlening daar ligt waar het rendement en de kosten die eraan verbonden zijn in evenwicht zijn.

3


2.2.Kredietmanagement Kredietverlening heeft dus voor- en nadelen. Een juist kredietbeleid zal er op gericht zijn de voordelen dus zo groot mogelijk maken en de nadelen proberen weg te werken. Een juist kredietbeleid moet dus volgende stelling volgen: het creëren van maximale ondersteuning van de verkopen met een minimum aan investeringen, kosten en risico’s. Bij het afsluiten van verkoopstransacties zal de leverancier met zijn klanten normaal gezien overeenkomen op welke wijze (cf. welke valuta, plaats, termijn) er dient betaald te worden. Het is daarentegen een welbekend feit dat deze voorwaarden niet altijd worden nageleefd, meer bepaald wordt in vele gevallen de betalingstermijn overschreden. Soms wordt de klant hierop gewezen door de leveranciers, anderzijds gebeurt het in sommige gevallen dat de leverancier deze inbreuk stilzwijgend gedurende een bepaald periode tolereert, men spreekt van een tolerantietermijn. De hieruit door de klant verkregen extra krediet faciliteiten worden ook wel de ongeorganiseerde kredietverlening genoemd. De leverancier zal hier dus een eigen standpunt moeten over formuleren. Zoals dikwijls op het gebied van kredietbeleid is de kans groot dat de leverancier hier geen algemene gedragsregel geldend voor alle klanten zal opstellen maar eerder zal oordelen van klant tot klant of van order tot order. Dit heeft tot gevolg dat de werkelijke krediettermijn van een onderneming langer is dan de theoretische termijn. Een onderneming moet er dus rekening mee houden bij het opstellen van de betalingscondities dat de klant zal trachten gebruik te maken van de tolerantietermijn en dus zo beroep zal doen op de hierboven aangehaalde ongeorganiseerde kredietverlening. Niet zo lang geleden werd het belang van een goed kredietmanagement onderschat. Bedrijven leverden goederen en diensten en vervolgens werd er lijdzaam afgewacht totdat de klant betaalde. Op korte tijd is er weliswaar veel veranderd. Klanten eisen van hun leveranciers dat zij de gemaakte afspraken inzake kwaliteit etc. nakomen, maar ook omgekeerd eist de leverancier dat de klant tijdig betaalt. Deze laatste eis wordt weliswaar niet altijd door de klant nagekomen. Hierdoor krijgen de bedrijven steeds meer te maken met slechte betalingsgewoonten van hun klanten en lopen zo zelf het risico een slechte betaler te worden. Op deze manier komt men in de vicieuze cirkel van het laattijdig betalen. Willen bedrijven vermijden dat ze in een benarde liquiditeitspositie verzeilen dan hebben ze er alle baat bij dat klanten hun bestellingen tijdig en volgens afspraken betalen. Een adequaat kredietmanagement is dus een noodzaak. Voor men een doeltreffend kredietbeleid kan opstellen moet men er rekening mee houden dat: • •

Het proces van kredietverlening een ondoorzichtig karakter heeft en onjuiste beslissingen zich meestal pas na verloop van tijd laten zien. Kredietverlening nauw verbonden is met het verkoopbeleid van de onderneming.

Wanneer een onderneming te weinig kredietmogelijkheden verstrekt zal deze omzetkansen missen. Aan de andere kant wanneer een onderneming te veel kredieten verstrekt vergroot het risico op wanbetaling. Een optimaal kredietbeleid wordt dus bereikt wanneer er slechts krediet wordt verstrekt aan klanten waarvan de onderneming met zekerheid weet dat deze kredietwaardig zijn en

4


dus hun betalingen punctueel zullen uitvoeren. Zolang deze situatie niet is bereikt is het van belang voor de onderneming: • • •

Het aantal kredietwaardige klanten te doen stijgen De kredietwaardige klanten aan te sporen om meer producten te kopen Geen krediet meer te verstrekken aan niet-kredietwaardige klanten.

Wel moet ook worden opgemerkt dat het begrip kredietwaardigheid enige relativiteit omvat, onder de voortdurend evoluerende economische omstandigheden veranderen ook de productieomstandigheden van iedere onderneming, zo verandert ook haar mogelijkheid tot het nakomen van eventuele verplichtingen. Daardoor is kredietmanagement een dynamische wetenschap en moet de kredietwaardigheid van klanten voortdurend nauwlettend in het oog gehouden worden. De manier waarop klanten betalen bepaalt dus deels de financiële gezondheid van de onderneming. Een klant die niet tijdig of helemaal niet betaalt, kan de onderneming financieel uit balans brengen. Zo moet een onderneming bij een onbetaalde factuur van €1000 en een winstmarge van 5% een extra omzet van €20 000 boeken om dit verlies te verwerken. Doel van een efficiënt kredietmanagement is dus een bepaalde duur krediet verlenen maar daarbij trachten de risico’s te beperken en het rendement te verhogen! In het algemeen zal men er goed aan doen, als stelregel toe te passen dat als de krediettermijnen verlengd worden, de opvolging des te strenger moet zijn! Zo niet zullen solvente klanten aan de betalingstermijnen gaan trekken om van de gratis financiering maximaal te profiteren en zwakkere klanten kunnen ondertussen risicodragend worden en in wanbetaling vervallen. Debiteuren- en kredietpolitiek moeten dus ten allen tijde oordeelkundig vastgelegd worden in functie van drie factoren: • • •

omzetgroei; additioneel winstpotentieel; mogelijke problemen.

Doorslaggevend bij het opstellen van deze politiek zal zijn, of prioriteit gegeven wordt aan toename van volume (omzet) of van winst. Kredietmanagement kan opgedeeld worden in twee hoofdzaken: een preventief luik, om er voor te zorgen dat het bedrijf enkel gezonde vorderingen uitstaan heeft, en een curatief luik, om eventuele zieke vorderingen toch weer gezond te krijgen. 2.2.1. Preventief luik Dit bestaat erin te proberen, gezonde vorderingen te creëren en ze gezond te houden. Daartoe kan de kredietmanager verschillende acties ondernemen. Voor eenmalige bestellingen is het aan te raden de kredietwaardigheid van de klant te onderzoeken. In geval van twijfel of risico kan men eventueel de betalingsvoorwaarden verstrakken of bijkomende waarborgen vragen. De onderneming moet zich dus goed informeren betreffende de financiële situatie van de klant. Veel ondernemingen besteden te weinig aandacht aan informatiewinning.

5


Ook als de klant meerdere bestellingen doet blijft informatiewinning cruciaal. Hier is het ook aan te raden per klant een kredietlimiet vast te leggen in functie van zijn financiële mogelijkheden, zodanig dat binnen die limiet automatisch kan geleverd worden op voorwaarde dat de betalingsvoorwaarden niet afwijken van de standaardvoorwaarden en dat de klant geen achterstallige schulden heeft. In geval van achterstand dienen nieuwe leveringen geblokkeerd te worden en bij slechte betalers steeds een voorafbetaling eisen en ze op een zwarte lijst plaatsen. Informatiewinning kan op verschillende manieren: •

•

• •

•

•

Handelsreferenties: dit is een goedkope en snelle manier om informatie in te winnen. Deze bestaat erin het bedrijf zelf te contacteren met de vraag tot het opgeven van twee (of meer) handelsreferenties. Dit zijn meestal andere leveranciers. Deze andere leveranciers kunnen dan gecontacteerd worden met een korte vragenlijst in verband met het betaalgedrag van de betreffende firma. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat firma’s bij enkele leveranciers stipt kunnen betalen om zo (onterechte) positieve referenties te kunnen doorgeven aan nieuwe leveranciers. Bankreferentie: hier wordt de bank van de betreffende klant om informatie gevraagd, hiervoor dient een vergoeding betaald te worden. De bank kan aangeven dat de klant in staat is om rekeningen tijdig te betalen aan de hand van het beeld op de rekeningen en het gedrag van de klant ten opzichte van de bank. Hier dient opgemerkt worden dat vele ondernemingen zich zeer strikt aan de voorwaarden houden ten opzichte van banken, maar niet ten opzichte van leveranciers (mindere machtspositie ten opzichte van de banken). Handelsrapporten: bij gespecialiseerde firma’s kunnen rapporten aangekocht worden betreffende kredietwaardigheid en betaalgedrag van ondernemingen. Verkoopboek: deze vorm van informatie wordt nog al te vaak onderschat. Maar uit een verkoopboek kan (voor vaste klanten) veel informatie gehaald worden. Zo kunnen evoluties worden afgeleid, bijvoorbeeld systematisch later betalen van openstaande facturen, of grotere openstaande bedragen. Gepubliceerde jaarrekeningen: ook uit de online gepubliceerde jaarrekeningen bij de Nationale Bank van België kan informatie gewonnen worden, en deze informatie is gratis beschikbaar. Directe informatie: ook via de verkoper die bij de klant langs gaat kan een eerste deel aan informatie ingewonnen worden.

Uit deze informatie kunnen dan eventueel ratio’s berekend worden: rotatie van debiteurenrekeningen en gemiddelde inningperiode, vergeleken met sectorale ratio’s of concurrerende of vergelijkbare bedrijven. Grote afwijkingen tussen de ratio’s van één onderneming en die van de sector of van een aantal andere vergelijkbare bedrijven kunnen wijzen op een noodzaak tot bijsturen van de kredieten inningpolitiek, omdat de onderneming ofwel te ruime, ofwel te strenge betalingstermijnen hanteert. Het preventieve deel omvat ook de factor risico, deze zal altijd aanwezig zijn bij de activiteiten van een onderneming. Dit kan niet worden uitgesloten, bedoeling is wel om ze zoveel mogelijk te beperken.

6


Men moet het totaalbedrag aan openstaande facturen op één klant goed in de gaten houden en indien nodig grenzen opstellen, waarboven geen bijkomende leveringen of uitstel van betaling kan verleend worden. Een slecht debiteurenbeheer wil zeggen dat er veel openstaande vorderingen zijn en dat de onderneming een groot risico loopt. Het financiële risico kan fatale gevolgen hebben voor de onderneming. Een onderneming moet er steeds naar streven om de risico’s in verband met openstaande vorderingen te beperken. Wanneer een onderneming vooral op krediet verkoopt aan vele kleine klanten dan zal deze met een andere problematiek geconfronteerd worden dan wanneer zij verkoopt aan slechts enkele grote klanten. Wanneer we veronderstellen dat voor beide gevallen de betalingscondities gelijk zijn dan is het duidelijk dat het risico in het eerste geval geringer is omdat het debiteurensaldo over meerdere klanten verspreid is. Wil men het volledige risico bepalen dan moet men ook nog rekening gaan houden met de kredietwaardigheid van de klanten. Uiteraard zal in het eerste geval ook de administratieve en de incasso kosten hoger liggen dan in het tweede geval. Indien het risico in bepaalde gevallen dan toch te hoog is, dan kan dit door de wijze van betaling of bijkomende zekerheden gereduceerd worden. Bij onbekende of onzekere klanten kan bijvoorbeeld gekozen worden voor volgende betalingswijzen: • •

• • •

Betaling voor levering: de goederen worden pas geleverd na de betaling Cash on Advice of Availability: voor goederen die moeten vervaardigd worden, de klant plaatst zijn bestelling en wanneer de goederen geproduceerd zijn verwittigt de fabrikant zijn klant, na de betaling worden de goederen dan geleverd. Contante betaling: betaling bij levering Load over load: in sommige sectoren is dit een courante betalingswijze, de volgende levering wordt pas gebracht wanneer de vorige is betaald. 50/50 cash/krediet: hier wordt een deel bij levering gevraagd, en een deel kan op krediet betaald worden.

Eventueel kunnen ook bijkomende zekerheden afgesloten worden, bij een gewone levering en facturatie kan er noch steeds discussie ontstaan over kwaliteit of technische aspecten, dit kan aanleiding geven tot blijvend aanslepende openstaande facturen. In sommige gevallen kan geopteerd worden om extra zekerheden af te sluiten, zoals bijvoorbeeld een endossement, wissel, promissory note1, letter of credit2. 2.2.2. Curatief luik Een kredietmanager moet trachten zieke vorderingen terug gezond te maken. Hierbij moet hij enkele dingen in acht nemen: 1

Promissory note: document waarmee de maker (=koper) onvoorwaardelijk belooft een bepaalde som aan de verkoper te betalen binnen een welbepaalde termijn. 2 Letter of credit: wordt vaak toegepast bij internationale handel. Na afsluiten van contract tussen koper en verkoper verstrekt de bank van de koper de ‘Letter of Credit’ aan de verkoper. Dan verstuurt de verkoper de goederen via een koerier en ontvangt een ‘Bill of lading’.Via de kredietinstelling van de verkoper betaalt de kredietinstelling van de koper voor deze bill of lading. In ruil voor de bill of lading krijgt de koper zijn goederen bij de koerier

7


• • • •

laattijdige betalingen en onbetaalde rekeningen onmiddellijk identificeren; een doeltreffende incassocorrespondentie opzetten, deze begint met de zorg voor duidelijke betalingsvoorwaarden en rekeningsuittreksels; aanmaningen sturen en verwijlintresten aanrekenen; efficiënte inningactie coördineren: aangetekende brieven, telefoons, mails.

2.2.3. Beoordeling Wil een bedrijf zijn kredietbeleid evalueren dan moet het zich afvragen of: • • •

Het kredietbeleid zijn doelstelling, namelijk de benodigde omzetondersteuning, beantwoordt De gestelde richtlijnen (cf betalingscondities,selectie van klanten,…) in acht worden genomen. De kosten en risico’s verbonden aan de kredietverlening binnen aanvaardbare grenzen liggen.

8


2.3.Belang van kredietmanagement voor de onderneming Wanneer een bedrijf op krediet gaat verkopen aan aankopen dan heeft dit een invloed op haar nettobedrijfskapitaal. Het nettobedrijfskapitaal is het kapitaal dat nodig is voor het dagelijkse bestuur van een onderneming. Nettobedrijfskapitaal = vlottende activa – vreemd vermogen op korte termijn = voorraden + handelsvorderingen + liquide middelen – handelsschulden Een goed beheer van het nettobedrijfskapitaal is essentieel wil een onderneming niet in de problemen geraken. Een groeiende nettobedrijfskapitaalbehoefte zorgt voor een groter beslag op de beschikbare financiële middelen die, indien niet direct voorhanden, extern gefinancierd moeten worden. Financiering brengt kosten met zich mee. Bovendien kunnen de extra middelen die in werkkapitaal worden gestoken niet meer voor andere doeleinden worden aangewend. Bedrijven doen er dus goed aan te streven naar een zo laag mogelijk nettobedrijfskapitaal hiervoor kunnen ze: • •

De voorraden trachten te doen dalen Handelsvorderingen – handelsschulden trachten binnen bepaalde grenzen te houden

Vooral dit laatste punt ontsnapt vaak aan het oog van de onderneming, terwijl dit nochtans van groot belang is wil het bedrijf over een rendabel nettobedrijfskapitaal beschikken. Daarom is actief kredietmanagement een must: kredietmanagement omvat namelijk de activiteiten die erop gericht zijn om de gerealiseerde omzet te maximaliseren en de kosten van betalingsrisico’s en kapitaalbeslag te minimaliseren. Het werkveld van kredietmanagement strekt zich dan ook uit vanaf de eerste fase van onderhandeling met de koper tot de fase van ontvangst van betaling. Bij kredietmanagement gaat het er om het ‘schaarse’ nettobedrijfskapitaal zo rendabel mogelijk in te zetten. Hiervoor moet er soms eens een verkoop geweigerd worden omdat het betalingsrisico te hoog is, terwijl een andere keer in een vergelijkbaar geval genoegen kan worden genomen met een langere betalingstermijn. Krediet management kan op deze wijze een bijdrage leveren aan het realiseren van groeidoelstellingen of versterking van de financiële weerbaarheid van het bedrijf. Financiële middelen die worden vrijgemaakt, kunnen bijvoorbeeld worden ingezet om de omzet elders te laten groeien of om reserves aan te vullen. In het algemeen kan worden gesteld dat kredietmanagement een actieve en dynamische manier van controleren en sturen is om de financiële middelen op de meest rendabele wijze in te zetten. Hierbij hoort het bewaken van de betalingstermijn, maar ook een kritische houding ten aanzien van de huidige debiteurenportefeuille. Het werkveld van kredietmanagement vereist kennis over klanten, contracten, achtergrond en het eigen bedrijf. Relevante vragen bij kredietmanagement kunnen zijn: Wat is het rendement op een klant? Is de relatie van strategisch belang?

• •

Het antwoord op dergelijke vragen hangt onder andere samen met het karakter en het risicoprofiel van de klant, de lengte van de betalingstermijn, de marge en de omzet. Bij de afwegingen waar een

9


bedrijf in dit verband voor staat, kan overigens gebruik gemaakt worden van externe hulpmiddelen zoals beschikbare kredietinformatie. Kredietmanagement is uitermate belangrijk in periodes van tegenspoed. In zulke periodes is het immers zo dat het kredietrisico toeneemt door een stijgend aantal faillisementen, het kapitaalbeslag zal stijgen door langere debiteurtermijnen en tegelijkertijd staat de omzet onder druk door afnemende bedrijvigheid. De praktijk wijst uit dat vooral grote afnemers in slechte economische tijden vaker eenzijdig hun betalingstermijnen oprekken. Vooral kleine en middelgrote bedrijven ondervinden dan liquiditeitsproblemen door hun minder sterke positie in de keten. Daar komt nog bij dat bedrijven in dergelijke periodes moeilijker aan financiering kunnen komen. Toch is kredietmanagement ook belangrijk in periodes van voorspoed. Door de ruimere beschikbare financiële middelen hebben bedrijven dan vaak minder oog voor hiervoor en laten ze de touwtjes vieren. Het gevaar bestaat er dan in dan hierdoor de scherpte verdwijnt en dat verkeerde gewoontes beginnen in te slijten bij medewerkers en bij afnemers. Dit gaat ten koste van de slagkracht van een bedrijf in mindere tijden. Algemeen kan gezegd worden dat kredietmanagement nodig is voor elk bedrijf, de mate waarin het belangrijk is hangt af van enkele factoren: •

•

•

•

•

Sector: de betalingsmoraal varieert per sector, waarin afnemers actief zijn. Zo blijkt uit het verleden dat de betalingsmoraal van bedrijven in de zakelijke dienstverlening bijvoorbeeld beter is dan van bedrijven in industrie of de transportsector. Bedrijfsgrootte: grote bedrijven kunnen meestal meer druk op ketenpartners uitoefenen dan kleine bedrijven en zijn daardoor minder kwetsbaar. Toch hebben vooral kleinere bedrijven zich vaak niet ingedekt tegen de gevolgen van slecht betalingsgedrag. Aan de andere kant hebben grote ondernemingen vaak een grotere omzet en complexiteit wat om meer aandacht voor kredietmanagement vraagt. Aantal afnemers: als het aantal afnemers groter is neemt het belang van kredietmanagement over het algemeen toe, doordat de relatie dan meestal zwakker is en de betalingsloyaliteit afneemt. Gemiddelde verkoopmarge: naarmate een bedrijf een kleinere marge heeft en een hoog volume genereert, is kredietmanagement belangrijker. Het verlies op debiteuren brengt hier naar verhouding immers veel schade toe. Internationalisering: als het omzetaandeel van afnemers in landen met een relatief slechte betalingsmoraal relatief groot is, wordt kredietmanagement belangrijker. Voorbeelden zijn landen met een lange betalingstermijn en een hoog verliespercentage op debiteuren.

10


2.4.Betalingsgedrag in België Op 7 augustus 2002 werd een Belgische wet in werking gesteld in navolging van de Europese richtlijn met als doel de betalingen vlotter te laten gebeuren, om zo de liquiditeiten de cashpositie van de bedrijven te versterken. Belangrijkste elementen van deze wet waren dat indien er tussen zakenpartners niets is overeengekomen inzake betalingstermijnen er een standaardbetalingstermijn van 30 dagen na de ontvangst van de factuur wordt vastgelegd. Indien deze 30 dagen niet worden gerespecteerd mag er een verwijlinterest worden aangerekend. Deze wet heeft voor een sterke verbetering gezorgd inzake betalingsgedragingen tussen bedrijven. Drie jaar op rij (2003, 2004, 2005) werd een positieve trend vastgesteld: In 2003 werden 60,5% van de facturen binnen de afgesproken termijn betaald, in 2004 was dat al 62,2% en in 2005 65,4%. In 2006 stagneerde deze curve en bleef het aantal facturen die betaald werden binnen de afgesproken termijn op 65% steken. In het jaar 2007 werd de positieve trend van de vorige jaren terug hernomen en steeg het tijdig aantal betaalde facturen naar 67,13%. 2008 was de start van de huidige kredietcrisis en dit is ook zichtbaar in de curve waar terug een daling tot 66,48% waarneembaar is (Broele, 2007). 68 66 64 62 60 58 56 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Figuur 2-2: Evolutie binnen termijn betaalde facturen (%)

Graydon, een toonaangevend Belgisch studiebureau, die werkt met een eigen globale betalingsindex (een index op basis van alle betalingen, ook diegene die niet of te laat worden uitgevoerd) toont diezelfde verbetering inzake betalingsgedragingen aan. Wanneer het aantal tijdige betalingen stijgt, dan stijgt ook deze index, het omgekeerde gebeurt bij een daling van tijdige betalingen. Hoe hoger de index hoe beter het betalingsgedrag dus. De resultaten van het jaar 2002 gelden als ijk (waarde 100%). Na de stijging tot en met het 2e kwartaal van 2008 nemen we weliswaar een continue daling waar. Er is steeds in daling in het derde kwartaal, dit ten gevolge van de verlofperiode, maar in 2008 is deze veel meer uitgesproken. In het vierde kwartaal van 2008 is er slechts een lichte stijging, en vanaf het eerste kwartaal van 2009 volgt er een sterke daling. (Broele, 2007) (Broele, 2009).

11


106 105 104 103 102 101 100 06/1

06/2

06/3

06/4

07/1

07/2

07/3

07/4

08/1

08/2

08/3

08/4

09/1

09/2

betaalindex 102,6 103,2 102,2 104,5 104,9 105,1 103,7 104,5 104,6 105,1 101,7 103,4 101,9 100,3 Figuur 2-3: Evolutie betalingsindex

Onderstaande grafiek geeft het % vervallen facturen in periodes van 30 dagen weer. Ook hier zien we dezelfde evolutie als bij het % betaalde facturen binnen de afgesproken periode weer. Een verbetering in 2003, 2004, 2005 en 2007. In de jaren 2006 en 2008 is er een stagnatie waarneembaar. 25 20 1-30 dagen te laat

15

31-60 dagen te laat 10

61-90 dagen te laat >90 dagen te laat

5 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Figuur 2-4: Evolutie vervallen facturen (%)

Indien de stagnatie van het jaar 2008 eens beter bekeken wordt (Figuur 2-5) is duidelijk te zien dat de eerste twee kwartalen van het jaar 2008 de positieve lijn van het jaar 2007 doortrekken. Bij het derde en vierde kwartaal is de invloed van de crisis duidelijk waarneembaar. Het aantal vervallen facturen stijgt vooral in het 3de kwartaal in vergelijking met de 2 kwartalen daarvoor, deze stijging is ook waarneembaar in het 4de kwartaal. Het wordt dus moeilijker voor bedrijven om hun facturen tijdig te betalen. (Broele, 2009)

12


20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

1-30 dagen te laat 31-60 dagen te laat 61-90 dagen te laat >90 dagen te laat

1ste kwartaal 2008

2de kwartaal 2008

3de kwartaal 2008

4de kwartaal 2008

Figuur 2-5: Evolutie vervallen facturen 2008 (%) Tabel 2-2: Betalingstermijnen in Europa (Betalingsgedrag, 2007)

Betalingstermijnen Europa Land Luxemburg Zwitserland Nederland België Duitsland Hongarije Finland Groot-Brittannië Ierland Italië Griekenland Portugal

2007 50 39 40 47 50 65 53 66 79 82 90 75

2006 45 40 40 47 47 60 52 68 83 79 74 97

Gemiddelde 48 40 40 47 49 58 53 67 82 81 82 87

In voorgaande tabel zien we de gemiddelde betalingstermijnen voor 12 Europese landen, we zien dat bij de meeste landen van 2006 naar 2007 een lichte toename van de betaaltermijn waar te nemen is, hierin weet België zich echter te handhaven, met een gemiddelde betaaltermijn van 47 dagen komt het hiermee net op een derde plaats binnen Europa. Tabel 2-3: Betalingstermijnen wereldwijd (Betalingsgedrag, 2007)

Betalingstermijnen wereldwijd Land Nederlandse Antillen Canada Australië Verenigde Staten China

2007 14 60 73 69 77

2006 34 74 78 81 92

Gemiddelde 24 67 76 75 85

Wanneer we naar de gemiddelde betalingstermijnen wereldwijd kijken zien we dat de stijging nog veel meer opvalt, tevens zien we dat de betaaltermijnen beduidend hoger liggen dan in Europa.

13


Uit de European Payment Index van Intrum Justitia, een incassobureau dat sinds 2004 een Europese enquête uitvoert inzake betalingsgedragingen, blijkt dat Belgische particulieren en bedrijven hun facturen iets vlugger dan het Europees gemiddelde betalen, en bij de overheden zit België boven het gemiddelde, met betaaltijden die oplopen tot 75 dagen (Schär, 2005) (Schär, 2007) (Bosch, 2008). 80 75 70 65

België: B2C

60

Europa: B2C

55

België: B2B

50

Europa: B2B

45

België: Overheid

40

Europa: Overheid

35 30 2004,5

2005,5

2006,5

2007,5

2008,5

Figuur 2-6: Gemiddelde betaalduur

14


3. Onderzoeksvraag: Hoe verloopt het betaalgedrag in de industriebouw en de metaalconstructie Deze studie handelt specifiek over twee sectoren binnen de NACE-BEL codes gedefinieerd. De NACEBEL codes zijn een specifieke nomenclatuur van alle bedrijven gevestigd in België. De codes werden aangepast in 2008 en zijn gebaseerd op de Europese NACE Rev. 2 (de Europese activiteitennomenclatuur), vastgesteld door het Europees parlement. In eerste instantie worden de sectorgegevens van beide sectoren aangehaald, tenslotte worden beide sectoren gesitueerd ten opzichte van enkele andere sectoren.

3.1.Industriebouw 3.1.1. Omvang De sector eerder hierboven omschreven als ‘industriebouw’ wordt door de NACEBEL 2008 code 41.203 gepreciseerd als ‘Algemene bouw van andere niet residentiële woningen’ (zie Bijlage 3.1: Sectordefinitie). Het is een onderdeel van de 41.2 code ‘Burgerlijke en utiliteitsbouw’. De vroegere indeling, NACEBEL 2003 omschrijft deze sector als ‘Optrekken van gebouwen voor industrieel of commercieel gebruik, voor landbouwdoeleinden, enz..’ (code 45.213). In 2007 telde België ongeveer 30 000 bouwondernemingen, waarvan 434 actief in de sector 41 203. Dit is een stijging binnen de sector in vergelijking met 2000 met ongeveer 18%. De sector is in 2007 verantwoordelijk voor een omzet van 3,4 miljard euro, een stijging van 35% in vergelijking met het jaar 2000. (Bureau Van Dijk, 2008) 4000000 3500000 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Figuur 3-1: Omzet sector 41.203: Industriebouw

Binnen de sector werkt 27% van de ondernemingen volgens het volledig schema, 73% volgens het verkort. Het grootste deel van deze ondernemingen is gevestigd in West- en Oost-Vlaanderen of Antwerpen (Bureau Van Dijk, 2008)(zie Bijlage 3.2: Geografische spreiding van bedrijven actief in sector 41.203) De sector 41.203 verstrekte in 2007 werk aan 10 960 personen en vertegenwoordigt zo 6,3% van de tewerkgestelden in de bouwsector. 74,2% hiervan zijn arbeiders de overige 25,8% zijn bedienden. 93,7% zijn mannen. 27% van de ondernemingen stelt tussen de 100 en 199 werknemers te werk en

15


28% van de bedrijven heeft zelfs tussen 200 en 499 werknemers in dienst. Bedrijven actief binnen sector 41.203 zijn meestal groter inzake personeel dan de gemiddelde bouwonderneming. (FAO, 2007) (zie Bijlage 3.3: Aantal bedrijven (%) volgens grootte van het personeelsbestand.)

72 65 60 Volledig Schema

43

32

31 22

20

16

17

15 9

30

13

10

4

4

0

7

11 0 2

Figuur 3-2: Indeling volgens schematype per provincie

In 1999 werden de werken aangevat van 6 742 gebouwen voor niet residentieel gebruik, in 2007 waren dit slechts 3930 gebouwen meer. Een daling in aantal van 71%, de evolutie van de totale bebouwde oppervlakte daalde slechts met 24%. De gebouwen die worden geplaatst zijn dus merkelijk groter van oppervlakte dan een 8-tal jaar geleden. 30% van de gebouwen geplaatst in 2005 heeft een volume kleiner dan 500m³, 23% heeft een volume tussen de 500 en 2000m³, 20% tussen 2000 en 5000m³ (zie Bijlage 3.4: Aantal gebouwen volgens volume (2005)). 13,2% van alle gebouwen die in 2007 werden aangevat waren gebouwen voor niet-residentieel gebruik (FOD economie, 2008). 8000 7000 6000 5000 4000

aantal

3000

opp 1000m²

2000 1000 0 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Figuur 3-3: Evolutie begonnen niet-residentiële gebouwen

16


31% van de geplaatste gebouwen in 2007 had een functie in landen tuinbouw en veeteelt. 30% werd geplaatst voor industrie,bouwnijverheid en ambacht. 14% waren parkeergarages, 9% handel en 3% cultuur en ontspanning. (FOD economie, 2008) (zie Bijlage 3.5: Functie begonnen gebouwen 2007). 3.1.2. Kredietneming en -verstrekking

65 63 61 59 57 55 53 51 49 47 45 2008/1

2008/2

2008/3

2008/4

2009/1

2009/2

Figuur 3-4: Percentage op tijd betaalde facturen per kwartaal (bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten) (Broele, 2009)

Figuur 3-4 toont de op tijd betaalde facturen binnen de bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten. Opvallend is de sterke daling in het derde kwartaal van 2008, dit is te wijten aan het feit dat het bouwverlof volledig in deze periode valt. Tijdens het vierde kwartaal van 2008 worden terug 63% van de facturen stipt betaald. Met een gemiddeld percentage van ongeveer 60% stipt betaalde facturen behoort de bouwsector tot de zwak betalende sectoren. In wat volgt worden de cijfers voor het klanten- en leverancierskrediet3 weergegeven. De cijfers werden berekend volgens de ratio’s gedefinieerd door de NBB als zijnde: ë

! " #$% & 365

Of volgens de codes die voorkomen in de jaarrekening:

40 9150 & 365 70 74 740 9146

3

De begrippen klantenkrediet en leverancierskrediet moeten met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, omdat hun berekening gesteund is op de vergelijking van een "flow" (het bedrag van de tijdens het boekjaar gerealiseerde verkopen of gedane inkopen van handelsgoederen, grond- en hulpstoffen en van diensten en diverse goederen) en een "stock" (de per einde boekjaar uitstaande handelsvorderingen en schulden). Het is evident dat de toestand per einde boekjaar niet noodzakelijk representatief is voor het dagelijks gemiddelde van het boekjaar (NBB, 2009).

17


/

" 0 , " #$% & 365 44 & 365 600/8 61 9145

De waarden zijn telkens voor het totaal van de niet-financiële ondernemingen, daarna voor de sector 41 ‘bouw van gebouwen en ontwikkeling van bouwprojecten’, gevolgd door de sector 41.2 ‘burgerlijke en utiliteitsbouw’ en daarna specifiek de sector 41.203 ‘bouw van niet-residentiële gebouwen’. Wel is het telkens zo dat enkel de ondernemingen die werken volgens het volledig schema verplicht zijn hun omzet weer te geven op de jaarrekening. Bijgevolg zijn de meeste ondernemingen die slechts het verkort schema neerleggen bij de Nationale Bank niet opgenomen, tenzij deze wel hun omzet publiceerden. De grafiek is opgesteld aan de hand van kwartielcijfers, dit wil zeggen dat 25% van de cijfers voor klanten- of leverancierskrediet onder Q1 ligt, 50% onder Q2 en 75% onder Q3.

Aantal dagen klantenkrediet

Een eerst vaststelling die kan getrokken worden uit beide grafieken is dat het klanten- en leverancierskrediet van bouwondernemingen specifiek betrekkelijk hoger ligt dan dat van alle nietfinanciële ondernemingen samen. Het leverancierskrediet is telkens hoger dan het klantenkrediet. Hoe sterker de sector gedefinieerd wordt, hoe dichter dat de kwartiellijnen van elkaar liggen. Dit is logisch te verklaren want hoe sterker de sector gedefinieerd wordt, hoe meer bedrijven dezelfde soort orders uitvoeren en dus op een min of meer gelijkaardige manier krediet opnemen en verstrekken. 110 100 90 80 70 60 50

Q1

40

Q2

30

Q3

Totaal van nietfinanciële ondernemingen

Bouw van gebouwen en ontwikkeling van bouwprojecten

Burgerlijke en utiliteitsbouw

bouw van niet residentiele gebouwen

Q1

32

44

38

46

Q2

57

73

66

70

Q3

87

106

100

94

Figuur 3-5: Aantal dagen klantenkrediet in kwartielen voor de bouwsector in 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009)

18


Aantal dagen leverancierskrediet

120 110 100 90 80 70 60 50 40 30

Q1 Q2 Q3


Bouw van gebouwen en ontwikkeling van bouwprojecten

Burgerlijke en utiliteitsbouw

bouw van niet residentiele gebouwen

Q1

35

47

48

59

Q2

61

77

76

79

Q3

102

116

110

109

Figuur 3-6: Aantal dagen leverancierskrediet in kwartielen voor de bouwsector in 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009)

19


3.2.Metaalconstructie 3.2.1. Omvang De sector eerder vernoemd als metaalconstructie wordt verder gepreciseerd als zijnde “Constructie van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw”, gedefinieerd als sector met NACEBEL code 28.300 (zie Bijlage 3.1: Sectordefinitie). Deze sector omvat in de periode 2000-2008 gemiddeld 190 actieve ondernemingen, einde boekjaar 2007 waren er maar 165 meer actief, een daling met bijna 15% tegenover de voorbije jaren. Niettegenstaande er in 2007 minder ondernemingen waren zijn de leveringen van de sector toch sterk toegenomen. In 2007 stijgen de leveringen van €600 miljoen naar €790 miljoen. Een stijging met maar liefst 30%. Dit blijkt uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Statistiek (Demeester, 2006) (Demeester, 2008). 900,00 € 800,00 € 700,00 € 600,00 € 500,00 € 400,00 € 300,00 € 200,00 € 100,00 € 0,00 € 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Figuur 3-7: Leveringen in miljoen € voor sector 28.300

De sector vertegenwoordigt in deze periode gemiddeld 0,46% van de Belgische industriële productie. In het aandeel van de sector binnen de industriële productie is een gelijkaardige trend waarneembaar. Het aandeel stijgt gestaag tot 2002, met een piek van 0,55%, loopt dan terug tot 2004 bij 0,38% en begint dan opnieuw te stijgen naar 2007 toe, naar opnieuw 0,51%. 0,60% 0,50% 0,40% 0,30% 0,20% 0,10% 0,00% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Figuur 3-8: Aandeel sector 28.300 in Belgische industriële productie

In de tewerkstelling binnen de sector is opnieuw dezelfde evolutie terug te vinden, een stijgende trend tot 2002, een dal rond 2004-2005, om daarna terug toe te nemen. Wel is te merken dat de

20


schommelingen hier minder uitgesproken zijn, wat wijst op het feit dat bedrijven de fluctuerende verkopen niet onmiddellijk kunnen opvangen door veel personeel extra aan te nemen, of te ontslaan. In de periode 2001-2007 stelt de sector gemiddeld 2452 arbeiders en 784 bedienden tewerk. Samen is dit goed voor ongeveer 0,08% van de Belgische beroepsbevolking. Ook kan vastgesteld worden dat het aandeel bedienden procentueel toeneemt over de bestudeerde periode, dit hoogstwaarschijnlijk door de voortdurende toename van automatisering binnen de sector (zie Bijlage 3.6: Cijfergegevens sector). 4000 3500 3000 2500 2000

Bedienden

1500

Arbeiders

1000 500 0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Figuur 3-9: Tewerkstelling sector 28.300

Binnen de sector heeft 16% van de ondernemingen het volledig schema neergelegd bij de Nationale Bank, de andere 84% werkt volgens het verkort schema. Geografisch is er een sterke concentratie van de sector te merken in West-Vlaanderen met 35,3% van de ondernemingen, en in de tweede plaats in Antwerpen en Oost-Vlaanderen, met respectievelijk 17,6% en 17,1% van de ondernemingen. Deze drie provincies vertegenwoordigen samen 70% van de bedrijven, de overige 30% is verdeeld over de andere provincies. De verhouding van grote en kleine ondernemingen is bij de meeste provincies evenredig met het nationaal gemiddelde (Bureau Van Dijk, 2008)(zie .Bijlage 3.7: Geografische spreiding)

21


55

Volledig Schema Verkort Schema

29

27

11

9 5

4

1

8

7 2

4 0

0

1

3

2

4

4

7

4 0

Figuur 3-10: Aantal ondernemingen met volledig en verkort schema per provincie

3.2.2. Kredietneming en –verstrekking 74 72 70 68 66 64 62 2008/1

2008/2

2008/3

2008/4

2009/1

2009/2

Figuur 3-11: Percentage op tijd betaalde facturen per kwartaal (vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen) (Broele, 2009)

Figuur 3-11 toont de op tijd betaalde facturen binnen de vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen. We zien dat er een dal is in het derde kwartaal van 2008 (typisch voor de vakantieperiode), maar de daling is zeer groot, en herstelt zich niet volledig in het vierde kwartaal. In 2009 zet zich een sterke daling in (van 70% naar 67% op tijd betaald). Deze sector kan bij de beter betalende sectoren worden gerekend, met een percentage van 69% op tijd betaalde facturen komt deze mooi boven het Belgisch gemiddelde van 66% (Broele, 2009). In wat volgt worden de cijfers voor het klanten- en leverancierskrediet weergegeven, telkens voor het totaal van de niet-financiële ondernemingen, de metaalverwekende nijverheid, de vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen, en tenslotte specifiek voor de sector 28.300: vervaardiging

22


Aantal dagen klantenkrediet

van machines apparaten en werktuigen voor landbouw en bosbouw. Opnieuw is het zo dat enkel de ondernemingen die een omzet gepubliceerd hebben kunnen opgenomen worden in de grafieken. 105 95 85 75 65 55 45 35 25 Vervaardiging van machines, appar aten en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw


Metaalverwerke nde nijverheid

Vervaardiging van machines, appar aten en werktuigen

Q1

32

45

52

30

Q2

57

66

72

47

Q3

87

93

102

72

Q1 Q2 Q3

Figuur 3-12: Aantal dagen klantenkrediet in kwartielen voor 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009)

Voor de cijfers van het klantenkrediet zien we dat ze beduidend lager liggen dan de omvattende sectoren. Dit kan hoofdzakelijk verklaard worden door de beperkte omvang van de sector, waardoor een grote betalingsloyaliteit ontstaat. De cijfers van het leverancierskrediet liggen net boven het Belgisch gemiddelde, enkel is het opvallend dat er veel minder extreem late betalers zijn. (Q3 ligt beduidend lager). Ook hier is het zo dat de kwartiellijnen (voor leveranciers- en klantenkrediet) naar elkaar toe bewegen naarmate de sector meer gepreciseerd wordt.

23


Aantal dagen leverancierskrediet

105 95 85 75 65 55 45 35 25

Metaalverwerke nde nijverheid

Vervaardiging van machines, appar aten en werktuigen

Vervaardiging van machines, appar aten en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw

35

44

45

40

Q2

61

65

67

62

Q3

102

92

84

84


Q1

Q1 Q2 Q3

Figuur 3-13: Aantal dagen leverancierskrediet in kwartielen voor 2007 (Bureau Van Dijk, 2008) (NBB, 2009)

3.3.Andere sectoren Onderstaande figuur toont het de omvang, structuur en looptijd van de schulden van Belgische ondernemingen in procenten. De waarden zijn gemiddelden voor de periode 1995-2005. De verschillende sectoren zijn: D=industrie, E=elektriciteit- gas en watervoorziening, F=bouwnijverheid, G=groot- en kleinhandel, H=hotels en restaurants, I=vervoer, opslag en communicatie, K=onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening.

Figuur 3-14: Omvang, structuur en looptijd van de schulden van Belgische ondernemingen: Invloed van de bedrijfstak (V. Baugnet, 2007)

Uit de figuur blijkt duidelijk dat er binnen de verschillende sectoren duidelijke verschillen zijn qua financiering. Zo zit de bouwsector bijvoorbeeld met een zeer hoge schuldenlast, om en bij de 330%,

24


tegenover de industrie slechts 150%. Hiermee zit de industrie eerder gemiddeld, en toont de bouwsector een piek. Ook de samenstelling van de schulden verschilt sterk van sector tot sector. Terwijl de bouwsector met meer dan 80% korte termijnschulden zit, wat opnieuw een piekwaarde is, financiert de industrie slechts met ongeveer 65% korte termijnschulden. Bij de samenstelling van de schulden zien we ook dat de bouwsector vooral financiert met handelsschulden (>60%), tegenover andere sectoren veel minder (<30% voor industrie). De elektriciteit- gas en watervoorziening heeft procentueel de laagste schuldenlast (ongeveer 50%) en dit zijn ook vooral lange termijnschulden. Een verklaring hiervoor is de aard van de benodigde activa, een bouwonderneming heeft in verhouding zeer veel vlottende activa, goederen die aangekocht worden en onmiddellijk doorgeleverd, deze moeten weliswaar gefinancierd worden. Een onderneming actief in de metaalsector daarentegen moet veel investeren in vaste activa zoals bijvoorbeeld een productiehal, machines met langere levensduur, … Hier wordt duidelijk dat bedrijven zoveel mogelijk de duur van de financiering overeen laten komen met de levensduur van de activa.

25


Tabel 3-1: Invloed van de bedrijfstak op de procentuele handelsschuld (V. Baugnet, 2007)

Industrie (D) Elektriciteit- gas en watervoorziening (E) Bouwnijverheid (F) Groot- en kleinhandel (G) Hotels en restaurants (H) Vervoer, opslag en communicatie (I) Onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening (K)

Handelsschulden / Totale Activa 16,4 10,7 44,2 28,6 8,4 14,6 6,0

Ook de cijfers in Tabel 3-1 geven hetzelfde beeld, we zien dat de bouwsector opvallend veel handelsschulden heeft, tegenover de bedrijfstak van onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening samen met hotels en restaurants opvallend weinig. 4

Tabel 3-2: Invloed van de omvang op procentuele schuld (V. Baugnet, 2007)

Kleine Middelgrote Grote

Handelsschulden / Totale Activa 16,6 22,1 17,8

Schuld / Eigen middelen 165,0 175,8 164,5

In Tabel 3-2 zien we dat de grootte van de handelsschulden ook varieert volgens de bedrijfsgrootte, we kunnen vaststellen dat middelgrote ondernemingen gemiddeld 22,1% handelsschulden bezitten, ten opzichte van 16,6% voor kleine en 17,8% voor grote ondernemingen. Ook de verhouding schuld / eigen vermogen ligt hoger (10%) voor de middelgrote ondernemingen dan voor de kleine en de grote ondernemingen.

4

Kleine ondernemingen: omzet <10 miljoen euro, middelgrote: 10 miljoen euro < omzet <50 miljoen euro, grote ondernemingen: omzet >50 miljoen euro.

26


Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Vervaardiging van cokes en geraffineerde aardolieproducten Vervaardiging van papier en papierwaren Vervaardiging van leer en producten van leer 100 90 80 70 60 50 40 2008/1

2008/2

2008/3

2008/4

2009/1

2009/2

Figuur 3-15: Percentage op tijd betaalde facturen per sector per kwartaal (Broele, 2009)

Figuur 3-15 toont het aantal op tijd betaalde facturen voor enkele sectoren. Voor de meeste sectoren is eenzelfde trend waarneembaar, namelijk een lichte daling vanaf het derde kwartaal van 2008, die zich niet volledig herstelt in het vierde kwartaal, en dan een voortgezette daling in 2009. Voor de vervaardiging van papier en papierwaren daarentegen stijgt het percentage op tijd betaalde facturen gestaag vanaf het derde kwartaal in 2008.

27


4. Onderzoek: Case-studies In dit hoofdstuk worden de resultaten beschreven van een interview dat werd afgenomen bij enkele bedrijven uit beide sectoren. Voor dit interview werden bedrijven met verschillende groottes uit de respectievelijke sectoren gecontacteerd. De vragenlijst van het interview is terug te vinden in Bijlage 5.1: Vragenlijst interview kredietmanagement.

4.1.Interviews bedrijven 4.1.1. Bouwsector

Onderneming A Onderneming A is een familiebedrijf dat werd opgericht in 1921. Het fabriceerde en monteerde toen houten liggers. Vanaf 1982 legde het bedrijf zich toe op de industriebouw. Momenteel heeft het een 30-tal werknemers in dienst en haalt het een omzetcijfer van 6,5 miljoen euro en heeft een liquiditeit in ruime zin van 3,07. Het bedrijf is vooral actief in de provincies West- en Oost-Vlaanderen, Henegouwen en Brabant. In het bedrijf is 1 persoon verantwoordelijk voor de aankoopfacturen en 1 iemand voor de verkoopfacturen. Binnen het bedrijf ligt er een standaardprocedure voor betalingen van klanten vast, maar deze wordt eerder gevoelsmatig toegepast om zo het vertrouwensrelatie tussen de klant en het bedrijf optimaal te laten verlopen. Een gegeven die voor dit bedrijf heel belangrijk is aangezien het te maken heeft met 30-40% terugkerende klanten. Het bedrijf heeft een klein aantal bedienden die werken in een open bureel. Ze hebben geen vast tijdstip van vergaderen, indien er zich een probleem voordoet wordt dit onmiddellijk opgelost tussen de bevoegde bedienden. Er wordt door de onderneming 30 dagen klantenkrediet verstrekt. Indien klanten binnen de 8 dagen betalen krijgen ze daarvoor 2% korting. 80% van de klanten gaat hierop in. Indien de klant dit wil is er ruimte voor onderhandeling inzake het aantal dagen klantenkrediet. Indien er nog wat marge is of indien het gaat om trouwe klanten wordt eventueel 3% verstrekt. De klanten worden vooraf niet gescreend op hun kredietwaardigheid. Het is wel zo dat het bedrijf vroeger soms problemen had bij betalingen van particulieren daardoor wordt nu een voorschot gevraagd van 15-20% van de totale verkoopprijs. Bedrijven hoeven geen voorschot te vragen. Bij de eerste vorderingsstaten wordt de onderneming vlot betaald. De laatste vorderingsstaten daarentegen zijn meestal een probleem. De klant houdt een stok achter de deur door bepaalde mankementen aan te kaarten over zijn nieuwbouw. Voor grotere projecten is het zelfs soms 1 jaar wachten voordat de laatste vorderingsstaat wordt betaald. Bij achterstallige betalingen wordt 45 dagen na het vervallen van de factuur een eerste rappel verzonden. Na 60 dagen volgt een tweede. Indien de factuur dan nog niet betaald is wordt er na 120 dagen een aangetekende brief verstuurd waarin gedreigd wordt met verwijlintresten en het aanstellen van een advocaat. Deze aangetekende brief moet bij 1 op de 10 wanbetalers worden verstuurd. Het gebeurt zelden dat het bedrijf in aanraking komt met het gerecht in verband met een van hun projecten.

28


Indien er korting bij contante betaling verrekend wordt, betaalt het bedrijf onmiddellijk. Het spaart hiermee zo’n 40 000 euro per jaar uit. Indien geen korting wordt verstrekt worden deze facturen na 60 dagen betaald. Bij aankopen is het zo dat diegene die het materiaal bestelde de factuur op correctheid moet nakijken en het materiaal op kwaliteit. Het gebeurt vaak dat slechts 90% van de factuur onmiddellijk betaalt wordt omdat getwijfeld wordt aan de kwaliteit. Indien alles in orde blijkt wordt de achterblijvende 10% gestort.

Onderneming B. Onderneming B werd opgericht in 1930 en legde zich toen toe op landbouwmechanisatie en constructie. In de jaren ’80-’90 veranderde de structuur binnen het bedrijf en begon het zich toe te leggen op bouwopdrachten. Momenteel werken bij het bedrijf 60 werknemers. Het bedrijf richt zich op het bouwen van kleinere opslagplaatsen en industriegebouwen. 70% van de projecten die het bedrijf uitvoert zijn loodsen die gebruikt worden in de landbouwsector, de andere 30% zijn industriegebouwen. Wanneer we dit vertalen naar omzetcijfers, wordt er gesproken van een 50-50 situatie. Projecten situeren zich voor regio West-Vlaanderen en Noord - Frankrijk. In het bedrijf is 1 persoon verantwoordelijk voor de financiën. Deze persoon overloopt 1-maal per week alle facturen. Hij/zij bekijkt de facturen van de klanten per verkoper, indien er nog facturen moeten betaald worden door een bepaalde klant contacteert deze persoon de verantwoordelijke verkoper. Het bedrijf beschikt over een bepaalde betalingsprocedure naar klanten toe maar past deze eerder gevoelsmatig toe. Eenmaal per week zitten de personen die verantwoordelijk zijn voor de planning samen met de verkopers. Werf per werf wordt overlopen en een algemene planning wordt opgesteld. Het is niet zo dat de persoon verantwoordelijk voor de financiën hier bij zit. Indien er financiële problemen met bepaalde klanten worden geconstateerd, wordt de verantwoordelijke verkoper gewaarschuwd door de persoon verantwoordelijk voor de financiën. Er wordt 30 dagen klantenkrediet verstrekt door de onderneming. Het aantal dagen klantenkrediet wordt niet aangepast, ook niet voor trouwe klanten of grote projecten. De projecten die de onderneming uitvoert zijn niet zodanig groot, waardoor de bedragen ook niet zo hoog oplopen in vergelijking met andere industriebouwbedrijven. Daarom wordt het niet nodig geacht klanten op voorhand te screenen. Er wordt stelselmatig 3x een voorschot gevraagd gedurende het project. -

-

-

Voor de start van de werken wordt een voorschot van 20-30% gevraagd op de eerste fase van de werken namelijk de funderingen, dit gaat meestal om een klein bedrag tegenover het volledige bedrag. De werken starten niet voor dat dit voorschot betaald is. Daarna volgt een factuur met de kosten van de fundering + een voorschot van 20-30% voor de 2de fase namelijk de metaal constructie. Er wordt niet begonnen aan de metalen constructie voordat deze factuur betaald is. Een derde factuur met de rest van kosten voor de metaalconstructie + terug een voorschot van 20-30% voor de 3de fase, namelijk de afwerking Eindfactuur: deze bedraagt ongeveer nog 10 – 15 % van het totaal project (cf. bijkomende eisen van de klant, prijs van het metaal,…)

29


Door het systeem van voorschotten te betalen zijn klanten verplicht bijna onmiddellijk te betalen willen ze hebben dat de bouw van hun project vlot verloopt. Het betalen van de eindfactuur loopt minder vlot, vaak worden er nog enkele tekortkomingen aan de constructie ingeroepen door de klant om zo de eindfactuur niet onmiddellijk te moeten betalen. Het tijdstip van innen van de eindfactuur hangt ook af van de verantwoordelijke verkoper. Indien hij/zij weinig tolereert wordt de eindfactuur stipter betaald dan wanneer de verkoper te soepel omgaat met de klant. Het is ook zo dat na het afsluiten van het contract soms nog wat korting wordt gegeven maar dat er dan ook van de klant enige soepelheid inzake betalingen wordt verwacht. Het is zo dat het bedrijf jaarlijks een bepaald bedrag betaald aan een advocatenkantoor om zo telkens op de hoogte te blijven van hun rechten en plichten indien nodig. Deze dienstverlening kan enkel maar worden aangewend voor projecten in België. Dit soort dienstverlening bestaat niet in Frankrijk waardoor het bedrijf vlugger verwijlintrest aanrekent in Frankrijk dan in België. Het bedrijf houdt geen rekening met het aantal dagen klantenkrediet dat gegeven wordt door leveranciers. Het bedrijf betaalt alle facturen na gemiddeld 45 dagen. Aangezien het bedrijf met vaste leveranciers werkt is er een bepaalde vertrouwensband gecreëerd waardoor leveranciers ongeveer weten wanneer ze hun geld mogen verwachten.

Onderneming C. Onderneming C bestaat ongeveer een 30-tal jaar. Het is een familiebedrijf waarin de 4 kinderen van de oprichter aan het hoofd staan. De onderneming bestaat uit een tiental bedienden en 25 arbeiders. Het bedrijf werkt vooral projecten af voor bedrijven die nood hebben aan een nieuwe opslagplaats, loods, fabriekruimte en dergelijke. Voorwaarde daarbij is dat de ruimte groter is dan 100m². 1 persoon is verantwoordelijk voor facturatie en boekhouding. Stiptheid in betalingen is één van de kerneigenschappen binnen deze afdeling van het bedrijf. Elke vrijdagvoormiddag zitten de vier kinderen samen en worden alle werven en problemen van het bedrijf overlopen. Het bedrijf verstrekt 8 dagen klantenkrediet. Wanneer de klant dit vraagt of verlangt kan er onderhandelt worden om 30 dagen klantenkrediet te krijgen. Indien een klant langer dan 30 dagen klantenkrediet wil verkrijgen wordt een bepaald bedrag extra aangerekend. Slechts 10% van de klanten betaald binnen de afgesproken betalingstermijn. Vanaf projecten groter dan 1 miljoen euro worden klanten gescreend via het studiebureau graydon en wordt er een borgstelling van de bank gevraagd. Er worden geen voorschotten gevraagd. Wel is het zo dat bij de eerste factuur 10% van de kostprijs van het project + de kosten van de eerste fase worden aangerekend. Op de volgende facturen wordt deze 10% dan weggewerkt. Het bedrijf werkt met een bepaalde procedure bij klanten die laattijdig betalen. Deze procedure wordt strikt toegepast: -

8-30 dagen 30 dagen + 8 dagen + 8 dagen

30

Klant wordt opgebeld en vriendelijk gevraagd te betalen Eerste rekeninguittreksel wordt verstuurd Tweede rekeninguittreksel wordt verstuurd Aangetekende brief


-

+ 8 dagen Aangetekende brief met het verzoek binnen de 72 uur te betalen anders wordt er gebruik gemaakt van een advocaat.

In 10% van de gevallen wordt een aangetekende brief verstuurd. Het gebeurt slechts sporadisch dat er moet gebruik worden gemaakt van een advocaat. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van een advocaat wordt ook een verwijlintrest aangerekend. Het gebeurt zelden tot nooit dat een klant niet betaald. Enkel bij een meningsverschil in uitvoering van het project waarin beide partijen het oneens zijn met elkaar zodanig dat een rechter er moet over beslissen Wanneer een leverancier korting verstrekt bij contante betaling wordt daar door het bedrijf onmiddellijk op ingegaan. Hierdoor wordt er per jaar ongeveer 50 000 tot 75 000 euro uitgespaard. Bedragen groter dan 25 000 euro worden pas betaald op de vervaldag. Bedragen kleiner dan 25 000 euro worden in de laatste week voor de vervaldag betaald.

Onderneming D. Onderneming D werd opgericht in 1979 en was toen vooral actief in het plaatsen van agrarische gebouwen. In de loop der tijd werden activiteiten verplaatst naar de industriebouw. Momenteel werken er binnen het bedrijf een 60-tal medewerkers. Het bedrijf heeft een erkenning klasse 6 (werken tot 3,225 miljoen euro) Het bedrijf is actief in gans Vlaanderen, soms wordt er eens uitgeweken naar Wallonië, Nederland of Frankrijk. Door de crisis worden nu ook meer kleine projecten aangenomen die anders niet zouden binnengehaald worden. Er wordt hoofdzakelijk gebouwd voor bedrijven,soms ook eens voor particulieren. Een externe firma volgt de facturen van klanten op. Deze firma werkt volgens een bepaalde procedure maar deze varieert van klant tot klant en van situatie tot situatie. Iedere 14 dagen zit er iemand van deze externe firma samen met de directeur van het bedrijf en worden de betalingsproblemen van sommige klanten besproken. Over het aantal klantenkrediet wordt onderhandeld voor aanvang van het project. Meestal wordt er 8 dagen klantenkrediet verstrekt met een bijhorende korting van 2 tot soms zelfs 3%, afhankelijk van de marges en sterkte van de concurrentie. Het gebeurt geregeld dat een klant wordt gescreend voor het begin van een project via het studiebureau Graydon. Voor aanvang van de werken wordt een voorschot van 10% van de totale verkoopprijs gevraagd aan de klant. De werken starten niet voordat dit voorschot betaald wordt. 75% van de klanten respecteert de betalingstermijn. Wanneer er 7 dagen na de afgesproken termijn niet betaald is, wordt de klant opgevolgd door de externe firma. Deze belt de klant eerst vriendelijk op met de vraag om te betalen. Daarna volgt de schriftelijke rappels. Het extern bedrijf eist een schriftelijke bevestiging van de klant met datum wanneer hij zal betalen. Pas wanneer er een advocaat moet worden aangesproken wordt een verwijlintrest aangerekend. Het inschakelen van advocaat gebeurt in 2% van de gevallen.

31


Het bedrijf betaalt alle facturen na 60 dagen. Het gebeurt soms dat er eens later betaald wordt door een cash tekort, maar dit is eerder zeldzaam.

Onderneming E Onderneming E werd gesticht in 1945 en is nog steeds een bloeiend familiebedrijf. Het bedrijf boekte in 2007 een omzet van 17 miljoen euro. Het is gespecialiseerd in het construeren van industriële gebouwen, landbouwgebouwen, stallenbouw… Projecten worden vooral in regio West en Oost-Vlaanderen uitgevoerd, soms wordt er eens uitgeweken naar het buitenland, maar dit is eerder zeldzaam. Vroeger werd er meer voor particulieren gewerkt, nu worden er grotendeels projecten voor de industrie uitgevoerd. 1 persoon is verantwoordelijk voor de aankoopfacturen, een ander is verantwoordelijk voor de verkoopfacturen. Binnen het bedrijf is er niet echt een vaste procedure voor betalingen van klanten. Wanneer een klant niet tijdig betaald wordt deze daarop gewezen door de verantwoordelijke verkoper, in de hoop dat deze laatste enig druk kan uitoefenen op de klant zodanig dat die overgaat tot betalen. Wanneer er binnen de 8 dagen betaald wordt, wordt een korting van 2% verstrekt. 70% van de klanten gaat hierop in. Indien 2 weken later nog niet betaald is gaat de verkoper eens langs om verhaal te halen. Wanneer er een vermoeden is dat de klant niet kredietwaardig is wordt dit vooraf gecontroleerd via het studiebureau Graydon. Het bedrijf werkt niet met voorschotten. 90% van de klanten leeft de eerste betalingen van het project strikt na. Naarmate het de laatste facturen van het project worden verzonden daalt dit tot 60%. Wanneer een klant in financiële moeilijkheden zit en de facturen niet meer kan betalen, werkt het bedrijf samen met de klant actief mee in het opstellen van een afbetalingsplan om zo toch zeker het geld te kunnen innen. Wanneer klanten te laat betalen wordt hiervoor geen verwijlintrest aangerekend. Dit gebeurt enkel in het geval er een advocaat moet worden aangewend. Dit gebeurt ongeveer 4-5 maal per jaar nadat er eerst al een drietal maal een aangetekende brief werd verzonden. Het bedrijf werkt met vaste leveranciers. Wanneer een leverancier korting geeft bij contante betaling wordt daar door het bedrijf onmiddellijk op ingegaan. Het bedrijf denkt hiermee zo’n 60 000 euro te besparen. Wanneer geen korting wordt verstrekt door de leverancier wordt de factuur betaald na 90 dagen.

Onderneming F Onderneming F werd opgericht in 1988. Het bedrijf telt ondertussen ongeveer 33 werknemers die voltijds werken. Het specialiseert zich vooral in het construeren van magazijnen, opslagplaatsen en dergelijke. Binnen het bedrijf is 1 iemand verantwoordelijk voor de aan- en verkoopfacturen. Het bedrijf heeft niet echt een vaste procedure wanneer klanten laattijdig betalen. Het is de persoon die verantwoordelijk is voor de boekhouding die dergelijke gevallen opvolgt en daarin dan ook gevoelsmatig handelt.

32


Klanten worden vooraf niet gescreend en er worden ook geen voorschotten gevraagd. Klanten krijgen 8 dagen klantenkrediet. Het bedrijf ondervindt vooral dat de facturen van de eerste vorderingsstaten vlot worden betaald terwijl de laatste vaak wat langer duren. Slechts 10% van de klanten betalen de eindfactuur binnen de gevraagde termijn. Wanneer een klant laattijdig betaalt wordt er ongeveer als volgt opgetreden: -

Na 1 maand Na 3 maand + 1 maand + 1 maand + 1 maand + 1 maand

vriendelijk telefonisch contact versturen van een rekeninguittreksel versturen van een tweede rekeninguittreksel versturen van een derde rekeninguittreksel versturen van een aangetekende brief eventueel inschakelen van een advocaat.

Het zenden van een aangetekende brief gebeurt in 5% van de gevallen, het inschakelen van een advocaat is iets wat zelden voorkomt binnen het bedrijf. Wanneer een advocaat wordt ingeschakeld rekent deze een bepaalde verwijlinterest aan. Door eindeloze discussies en betwistingen is het zelfs zo dat in 5% van de gevallen de eindfactuur niet betaald wordt. Het bedrijf tracht er dan ook voor te zorgen dat het grootste deel van het project al gefactureerd is alvorens de eindfactuur op te sturen. Het bedrijf werkt met een aantal vaste leveranciers. Deze leveranciers worden betaald op de vervaldag van de betalingstermijn. Indien het bedrijf over extra liquide middelen beschikt wordt er getracht om contant te betalen om zo te kunnen genieten van de verstrekte korting door de leverancier. Het komt soms voor dat het bedrijf met cash-tekort zit waardoor het hun leveranciers pas kan betalen na het vervallen van de factuur.

33


4.1.2. Metaalconstructie

Onderneming I Een eerste interview werd afgenomen bij een klein familiebedrijf dat opgericht werd in 1976 als verdeelpunt voor landbouwmachines. Na enige tijd werd met eenvoudige constructie gestart. De constructie werd verder en verder uitgebreid zodat het bedrijf het dealerschap kon laten varen en puur op constructie en verdeling van eigen machines verder gaan. Ondertussen stelt het bedrijf 8 mensen tewerk en levert het over gans België, zij het vooral in West- en Oost-Vlaanderen. De onderneming werkt volgens het verkort schema, daardoor is de gemiddelde jaaromzet niet gekend. Het bedrijf heeft op dit ogenblik 2 zaakvoerders en deze zorgen zelf voor alle in- en uitgaande facturen, inclusief de opvolging hiervan. De zaakvoerders zijn zelf ook actief in de productie. De verkoop verloopt vooral via het bedrijf zelf, maar ook gedeeltelijk via agenten. De opvolging van de openstaande facturen gebeurt maandelijks, en indien er vervallen facturen zijn wordt eerst en vooral gerekend op de vertrouwensrelatie die er heerst tussen beide partijen. Er wordt gepoogd door persoonlijk contact op te nemen de klant zo spoedig mogelijk te laten betalen. De klanten worden aanvankelijk ook niet op hun kredietwaardigheid gecontroleerd, maar nu het bedrijf recentelijk meer en meer industriële constructies vervaardigd (maatwerk) wordt dit wel als nuttig aanzien en niet uitgesloten voor de toekomst. In principe verstrekt de firma 30 dagen krediet, maar er wordt gepoogd zoveel mogelijk contante betaling / betaling bij levering af te dwingen door een financiële korting van 2% toe te kennen. Voor de industriële klanten wordt eventueel overgestapt naar 60 dagen krediet, omdat vanuit de sector hier veel vraag naar is. De laatste jaren is er een evolutie merkbaar in die zin dat de contante korting minder wordt genomen door de agenten, en dat deze betaling van de eindklanten afwachten alvorens door te storten. De industriële klanten leven zelden de kredietperiode van 30 dagen na, maar neigen naar de 60 dagen, ook al wordt in de verkoopsvoorwaarden de kredietperiode op 30 gesteld. Indien de facturen vervallen zijn wordt na gemiddeld 20 dagen een eerste herinnering gestuurd. Daarna wordt maandelijks een nieuwe herinnering verstuurd en na een 3e vraag tot betaling wordt gedreigd met gerechtelijke stappen en voorstel gedaan tot onmiddellijke betaling, dikwijls resulteert dit in een bezoek van de zaakvoerder bij de eindklant. In bijna alle gevallen leidt dit tot een betaling van de vervallen factuur, en dient er niet gewerkt te worden met een incassobureau of advocaat. Leveranciers werden in het verleden systematisch na 30 dagen einde maand betaald, ongeacht wat de voorwaarden waren. Op heden wordt via de boekhouding bijgehouden wat de vervaldag is en wordt gepoogd binnen termijn te betalen. Maar ook hier is opnieuw geen strikte procedure aan verbonden.

Onderneming II Een tweede bedrijf volgens het verkort schema actief in de constructie van machines voor landen bosbouw is ontstaan in 1909 en realiseerde in de periode 2004-2007 een gemiddelde jaaromzet van €6 900 000. Inmiddels stelt het bedrijf zo’n 38 mensen tewerk. In eerste instantie ging de onderneming van start met constructie van eenvoudige landbouwmachines en groeide ondertussen uit tot toonaangevend constructeur en invoerder van landbouwmachines. Een tweede (bijna

34


evenwaardig qua omzet) luik van de firma is actief in de constructie van machines voor de textielnijverheid, daardoor is het bedrijf in zekere zin sectoronafhankelijk. De administratie van het bedrijf volgt gezamenlijk de openstaande facturen op, maar dit kan gebeuren door eender wie van de administratie. Een eerste maal wordt de klant telefonisch gecontacteerd, 30 dagen na vervaldatum, daarna worden vervallen facturen wekelijks opgevolgd, en worden 2 schriftelijke aanmaningen gezonden, een derde aanmaning wordt een aangetekende zending, of een bezoek, met verzoek om binnen 72u te betalen, en indien dit niet gebeurt wordt het dossier overgemaakt aan een advocaat, vanaf dit punt worden kosten en verwijlinteresten aangerekend. De firma verkoopt alle nieuwe machines via agenten, enkel wisselstukken kunnen direct in de fabriek aangekocht worden, en indien dit gebeurt worden nieuwe of onbekende klanten om contante betaling gevraagd. Anders wordt 30 dagen krediet verstrekt. Wisselstukken die moeten worden opgestuurd naar nieuwe klanten worden enkel onder rembours verzonden, en bij buitenlandse klanten wordt met een letter of credit gewerkt, of wordt een voorschot van 30% gevraagd bij bestelling, dit dekt ongeveer de materiaalkost, een tweede schijf van 30% wordt gevraagd vóór levering, en het saldo dient te worden ingelost binnen 30 dagen na levering. Een periodieke screening van klanten gebeurt niet, maar voor risicoklanten wordt wel regelmatig informatie ingewonnen via medecrediteuren. Gemiddeld betaalt 50% van de klanten binnen de afgesproken termijn. In vele gevallen van laattijdige betalingen gaat het om garantieproblemen of bepaalde productspecificaties die nog moeten geleverd worden, dit doordat de firma zeer seizoensafhankelijk werkt, en zo bepaalde opties achteraf levert. Sinds de striktere opvolging van de vervallen facturen vanaf 2000 werden alle facturen betaald, ofwel werden de goederen terug gevorderd. De periode voor de strikte opvolging leed het bedrijf een jaarlijks verlies van €31.250 per jaar. De firma maakt zich sterk dat het voldoende liquiditeiten in zijn bezit heeft (mede door de lange geschiedenis) en zo worden leveranciers gevraagd om een financiële korting te geven voor contante betaling, deze wordt dan ook altijd genomen. Bij een eerste afname bij een bepaalde leverancier wordt vóór levering betaald, om het vertrouwen te winnen en bij latere bestellingen wat meer prijsdruk te kunnen zetten.

Onderneming III Een derde onderneming ontstond begin jaren ’90 door de afsplitsing van het moederbedrijf wegens een te uitgebreid assortiment. Het bedrijf ging vanaf hier verder met zijn kernactiviteit, de constructie van machines voor berm-, park- en bosonderhoud. In de periode 2004-2007 realiseerde het een gemiddelde jaaromzet van €7.000.000 en stelt inmiddels ongeveer 45 mensen tewerk. Door de aard van de machines die in het bedrijf worden geproduceerd zijn vele klanten locale overheden en firma’s die in onderaanneming werken voor openbare aanbestedingen. Recent werden ook inspanningen gedaan voor kleinere machines te produceren en te verkopen aan firma’s die instaan voor tuinaanleg en dergelijke. Zo wordt de klantenportefeuille stilaan wat gevarieerder.

35


Binnen het bedrijf worden openstaande en vervallen facturen opgevolgd door de algemene administratie, er is geen specifieke verantwoordelijke voor kredietmanagement. Er wordt ook niet gewerkt volgens een specifieke procedure. Voor het buitenland wordt gewerkt met één agent per land, zo worden de buitenlandse en meestal minder gekende contacten beperkt. De buitenlandse handel bedraagt ongeveer 30% van de omzet. Er wordt gepoogd een tweewekelijkse opvolging van de facturen te handhaven, en indien nodig worden herinneringen verstuurd. Aangezien het bedrijf slechts met één verkoper werkt leunt deze zeer dicht aan bij de administratie en is er regelmatig overleg. Eens de verkoop gesloten is maakt de verkoper het dossier over aan de administratie en wordt deze van hieruit opgevolgd. Kort voor levering wordt de klant gecontacteerd en de manier van betalen vastgelegd. Bij grotere bestellingen of bij signalen door medecrediteuren van een mindere bedrijfssituatie wordt de klant gescreend via Graydon. Indien de klant afwijkende betaalvoorwaarden vraagt kan hierin rechtstreeks overlegd worden met de directie. Bij de verkoop van wisselstukken wordt 30 dagen krediet verleend op het eind van de maand, en bij regelmatige klanten wordt per maand gefactureerd. Voor sommige grotere klanten met verschillende openstaande facturen wordt soms met een kredietlimiet gewerkt. In het verleden werd gepoogd om voorschotten te vragen bij grotere bestellingen, maar de klant nam dit als een blijk van wantrouwen, en de bestellingen liepen terug, dus werd hier opnieuw van af gestapt. De betaaltermijn wordt in ongeveer 50% van de gevallen strikt nageleefd. Een eerste groep die de termijn niet naleeft zijn de overheden, die typisch na 45 dagen betalen, ongeacht het aantal dagen krediet dat wordt verstrekt, in deze gevallen wordt geen herinnering verstuurd. Een tweede groep van facturen die te laat betaald worden moeten worden opgevolgd en dit door een eerste herinnering na 2 weken, een tweede herinnering na nog eens 2 weken. Twee weken daarna wordt telefonisch contact opgenomen met de klant, met verzoek tot betaling. Hierna wordt nog een aangetekend schrijven verstuurd en vanaf dit punt wordt 12% verwijlinterest aangerekend. Indien op dit aangetekend schrijven geen gevolg komt wordt het dossier overgemaakt aan de advocaat van het bedrijf. Dit gaat om 3 à 4 gevallen per jaar. De meeste leveranciers geven 60 dagen krediet, en deze termijn wordt meestal ten volle benut, tenzij er een financiële korting wordt gegeven, dan wordt gepoogd contant te betalen, maar dit is niet altijd mogelijk omdat het bedrijf niet altijd voldoende liquiditeiten bezit. Wel is het zo dat facturen per einde maand betaald worden, en zo zijn er een deel facturen die reeds vervallen zijn voor er betaling gebeurt.

Onderneming IV Dit bedrijf werd opgericht begin jaren ’60 en realiseerde in de periode 2004-2007 een gemiddelde jaaromzet van €9.600.000. Momenteel zijn er ongeveer 55 mensen aan de slag. Het bedrijf produceert vooral zelfrijdende, getrokken en gedragen spuitmachines voor de landbouw, maar recent leverde het ook inspanningen in de productie van kleine machines voor tuinbouw en parkonderhoud (al bedraagt dit segment maximum 10% van de omzet). Het bedrijf is vooral actief op de Belgische markt, en beperkte mate op de Franse markt, en in Nederland is er één agent die fungeert als importeur/verdeler voor gans Nederland, die ongeveer 30% van de omzet realiseert.

36


De verantwoordelijke interne boekhouding volgt de openstaande en vervallen facturen op. Ook de commercieel directeur staat in voor de opvolging, vooral bij grotere bedragen. Meestal gaat het om bedragen met een maximum van €150.000 daar de grotere machines (tot ongeveer €250.000) enkel verkocht worden via een rechtstreekse financiering met de bank van de klant (subrogatie5, ..). Voor deze grotere bedragen wordt voor levering contact opgenomen met de klant met de mededeling dat de machine klaar is en zal geleverd worden, zodat de klant voldoende liquiditeiten kan voorzien voor contante betaling of de bank te laten betalen. Om contante betaling aan te moedigen wordt een korting toegekend van 1% bij contante betaling, en nogmaals 1% bij afhaling aan het bedrijf zelf. Bij de verkoop van wisselstukken wordt 2% korting gegeven voor contante betaling, anders wordt 30 dagen krediet gegeven. Het bedrijf werkt met drie interne verkopers, die wekelijks vergaderen met de commercieel directeur, die fungeert als hoofd van het verkoopsteam, en de link vormt tussen de verkopers en de boekhouding. Bij dit overleg kan de verkoper vragen van de klanten formuleren inzake afwijking van de normale verkoopsvoorwaarden (uitstel betaling, voorschot, …). De uiteindelijke beslissing ligt dus bij de commercieel directeur. Door het feit dat grote machines enkel verkocht worden via financiering met de bank dient het bedrijf hier geen kredietwaardigheidcontrole uit te voeren. Voor kleinere machines wordt eventueel informatie ingewonnen via medecrediteuren. Soms worden er voorschotten gevraagd, maar dit eerder zodat de klant dit reeds in onkosten kan boeken, want levertermijnen lopen soms op tot 6 à 9 maanden, en dit dus niet om de solvabiliteit van de klant te testen. Openstaande en vervallen facturen worden één maal per maand opgevraagd en de rappels worden dan ook verstuurd (ongeveer 10% van de verkopen). Ook wordt per klant bijgehouden hoeveel rappels verstuurd zijn. 30 dagen na vervaldag wordt een eerste rappel verstuurd, een tweede volgt nog eens 30 dagen later. 1 à 2 weken later volgt een derde, en nog een week later volgt een aangetekend schrijven. Vanaf een tweede aanmaning wordt een verwijlinterest aangerekend, meestal betaalt de klant dan, maar enkel de hoofdsom, en worden de extra kosten nooit geïnd. Indien echter nog niet betaald werd wordt het dossier overgemaakt aan een locaal incassobureau. De reden hiervoor is dat het meestal om kleinere bedragen gaat (€100 tot €1000 voor wisselstukken) en deze kleinere bedragen de tijd en energie niet lonen om dit intern op te volgen. Bij de opvolging van openstaande facturen wordt anders opgetreden voor eindklanten dan tegenover agenten, naar een agent wordt zelden een herinnering verstuurd, daar deze meestal wacht tot de eindklant de machine betaald heeft, om dan het saldo door te storten. Het bedrijf startte enkele jaren terug onderhandelingen met alle leveranciers om 60 dagen einde maand kredietperiode te bekomen. De meeste leveranciers gingen hierop in, en deze worden ook op tijd betaald. Enkele leveranciers leveren nog met 30 dagen krediet op factuurdatum en deze worden zelden nageleefd, maar betaald na 30 dageneinde maand. Enkele grote Italiaanse leveranciers leveren met 120 dagen krediet, in dit geval ontvangt het bedrijf een betalingsherinnering net voor de betaling dient te gebeuren. Indien een financiële korting gegeven wordt, dan tracht het bedrijf deze

5

Bij subrogatie komt een nieuwe schuldeiser in de plaats van de oorspronkelijke schuldeiser. De nieuwe schuldeiser neemt alle rechten en vorderingen met betrekking tot een bepaalde schuld over van de oorspronkelijke schuldeiser. Een andere uitdrukking voor subrogatie is "indeplaatsstelling".

37


te nemen, als er voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn. Naar schatting levert dit een besparing op van €20.000 per jaar.

Onderneming V Een vijfde bedrijf werd begin vorige eeuw opgericht voor de constructie van melkkoeltanks en eenvoudige landbouwmachines. Het bouwde een goede wereldwijde reputatie op en startte ook met de invoer van landbouwmachines. Recent in 2004 werden de melkkoeltanks afgesplitst en ging dit bedrijf verder louter met import en verkoop van landbouwmachines. Sinds enkele decennia wordt nu gepoogd met de verkoop van kleinere machines om een meer gevarieerd klantenbestand te bekomen. Over België beschikt het bedrijf momenteel over een 100-tal agenten die hun machines verdelen en realiseerde in de periode 2004-2007 een jaaromzet van ruim 13 miljoen euro. Als gevolg van dit eerder beperkt aantal klanten heerst er een zeer nauwe relatie tussen het bedrijf en haar klanten. Deze klanten worden enkel volgens omzet ingedeeld in een A- en B-categorie. Het bedrijf werkt niet met een factoringbedrijf omdat het opteert voor een persoonlijke relatie met haar klanten, ook een kredietverzekering wordt niet gebruikt, daar in dit geval de verzekeraar de limieten oplegt, die naar eigen zeggen niet haalbaar zijn. De openstaande facturen worden strikt opgevolgd, dit door een tweewekelijkse ouderdomstabel en één maal per maand wordt een eerste uittreksel verstuurd. Indien hieraan geen gevolg wordt gegeven wordt de klant na één week opgebeld. Vanaf dit punt wordt er verwijlinterest aangerekend. Bij dit telefonisch contact wordt een betaalultimatum gesteld, bv één week na contact. Indien deze afspraak niet nageleefd wordt wordt nogmaals contact opgenomen, of wordt een bezoek gebracht. Indien dan niet betaald wordt dan dreigt het bedrijf met gerechtelijke stappen, recent werd voor het eerst samengewerkt met de gratis incasso service van Unizo en dit met positief gevolg. De factuur werd binnen de week vereffend. Voor de verkoop van nieuwe machines wordt typisch 30 dagen krediet verleend, eventueel kan hiervan afgeweken worden na overleg met de directie, bijvoorbeeld voor grote bestellingen wordt uitzonderlijk 60 dagen krediet toegekend. In een enkel geval staat het bedrijf open voor een financiering op langere termijn, die wordt dan op maat uitgewerkt en op papier gezet, in dit geval komt er dan een percentage interest bij. Voor wisselstukkenverkoop worden dealers gevraagd te werken via een maandelijkse domiciliëring, indien hiermee niet ingestemd wordt geldt ook hier 30 dagen krediet op factuurdatum. In één geval werkt het bedrijf met een apart systeem van financiering, voor het hooibouwseizoen. In juli (voor levering tussen februari en mei) wordt een grote bestelling geplaatst (gebaseerd op cijfers voorgaande jaren) bij de leverancier, van om en bij de €3,5 miljoen. Voor deze bestelling werkt het bedrijf een financiering uit met haar kredietinstelling en betaalt eind augustus, zo verkrijgt het een korting van om en bij de 10% bij haar leverancier. Daarna brengt het bedrijf de agenten op de hoogte en deze kunnen hun bestellingen plaatsten bij het bedrijf, en hoe eerder betaald wordt, hoe groter de financiële korting. Klanten die onmiddellijk betalen krijgen een korting tot 7,5%, hoe langer ze wachten met betaling, hoe sterker het percentage daalt. Indien de klant niet op voorhand wil of kan betalen kan hij een wissel intekenen op 25 mei, zo heeft hij tijd het geld te innen van de eindklant, alvorens door te storten naar het bedrijf. Begin 2009 heeft het bedrijf zo €2 miljoen wissels openstaan, dit bedrag ligt hoger dan andere jaren, waarschijnlijk als gevolg van de financiële crisis.

38


De facturen worden in 80% van de gevallen op tijd betaald, een andere 10% wordt systematisch te laat betaald, binnen 14 dagen na vervaldag, met of zonder betalingsherinneringen, dit gaat ook steevast om dezelfde klanten. En een laatste 10% wordt meer dan 14 dagen te laat betaald, maar worden uiteindelijk binnen afzienbare tijd (2 à 3 maanden) betaald. Eind februari stond ongeveer €80.000 op de lijst met facturen die langer dan 1 maand vervallen waren (tov €13 miljoen omzet). In een uitzonderlijk geval wordt een factuur (wegens faillissement, ..) niet betaald, maar de post dubieuze debiteuren bedraagt op dit ogenblik 0. De omzet van het bedrijf komt voor 70% voort uit 1 leverancier, deze wordt dan ook stipt betaald, zo niet stoppen de leveringen onmiddellijk. Indien het bedrijf niet in staat is, door onvoldoende liquiditeiten om tijdig te betalen wordt de leverancier gecontacteerd om een nieuwe termijn en eventuele interest vast te leggen.

Onderneming VI Dit bedrijf ontstond in 1946 en vervaardigde eenvoudige landbouwmachines, al snel groeide het uit tot een specialist inzake machines voor aardappel- en groetenteelt. Op vandaag realiseert het een jaaromzet van €18.000.000 en biedt het werk aan zo’n 70 mensen. In binnenland levert het meestal rechtstreeks aan eindklanten (landbouwers en loonwerkers), in het buitenland wordt gewerkt met één agent per land als importeur. Binnen België zijn er enkele verkopers actief die gezien de huidige conjunctuur nog nauwlettender moeten inschatten wat het kredietrisico bij bepaalde klanten is. Binnen het bedrijf zijn 2 credit managers aangesteld, die moeten rapporteren aan de financieel directeur. Na een onderzoek werd besloten om niet met een kredietverzekering of factoring te werken, maar zelf een adequate opvolging te handhaven. Klanten worden vooraf niet op hun kredietwaardigheid gescreend, maar er wordt wel een lijst bijgehouden met slechte betalers. Machines dienen contant betaald te worden, voor wisselstukken geldt een termijn van 30 dagen op factuurdatum. Voor klanten uit de ‘zwarte lijst’ wordt ook contante betaling gevraagd. Indien niet tijdig betaald wordt dan wordt de prioriteit gegeven aan de grotere facturen (machines tegenover wisselstukken). Er wordt een korting van enkele procent toegekend indien de klant betaalt vóór levering. Bij grotere bedragen worden de voorwarden nog strenger toegepast. Bij buitenlandse agenten worden voorschotten gevraagd, zodat zij in dit geval mee instaan voor de financiering van de bestelde machines. Indien een factuur vervallen is wordt na 10 dagen een eerste aanmaning verstuurd, 30 dagen later een tweede, en vanaf dit punt wordt aangegeven dat indien de factuur niet binnen de week betaald is, er extra kosten (verwijlinterest) zullen worden aangerekend. Een derde aanmaning volgt nogmaals 30 dagen na de tweede. Daarna wordt het dossier overgemaakt aan een advocaat, in het verleden werd gewerkt met een incassobureau, maar deze werking werd niet efficiënt genoeg ervaren.

Onderneming VII Een laatste bedrijf werd opgericht in 1849. Het groeide gestaag en realiseerde in de periode 20042007 een gemiddelde jaaromzet van €17,4 miljoen en stelt zo’n 50-tal mensen tewerk. 95% van de verkoop gebeurt rechtstreeks aan eindklanten, in het buitenland wordt gewerkt met 1 agent/importeur per land.

39


Vroeger werd er gewerkt met een incassobureau, maar deze samenwerking werd stopgezet wegens te onpersoonlijk naar de klant toe, en niet efficiënt genoeg. De openstaande facturen worden maandelijks gecontroleerd en er wordt een tabel getrokken in Access, aan de hand hiervan worden betalingsherinneringen verstuurd. Een maand na vervaldatum wordt een betalingsherinnering gestuurd, waarin reeds een extra kost van 12% wordt aangerekend, als verwijlinterest. Een maand later volgt en eerste aangetekende brief, nog een maand later een tweede. Nog een maand later wordt het dossier overgemaakt aan de advocaat van de firma. De verkopers lichten meteen na verkoop de productmanager in, deze neemt de uiteindelijke beslissing of de verkoop doorgaat of niet, voor grote bedragen (>€200.000) wordt de klant indien mogelijk gecontroleerd via Graydon. Voor buitenlandse verkopen wordt een voorschot gevraagd bij bestelling, en het saldo moet worden ingelost bij levering. Of er wordt gewerkt met een letter of credit. Voor wisselstukken en machines in het binnenland verkocht wordt 30 dagen krediet verleend, voor een enkele regelmatige klant wordt hiervan afgeweken (maandelijkse aflossing). Slechts 25% van de facturen worden binnen de kredietperiode betaald. In de andere 75% is opvolging nodig. Indien mogelijk betaalt de firma inkomende facturen contant als er een financiële korting wordt gegeven voor bedragen groter dan €25.000. Door de seizoensgebonden activiteit beschikt de firma soms over onvoldoende liquiditeiten, als gevolg hiervan worden betalingen voor bepaalde kleinere leveranciers enkele dagen uitgesteld. Soms worden ook straight loans6 aangegaan voor grotere facturen te kunnen betalen.

6

Straight loan of voorschot op vaste termijn is een lening van een bepaald bedrag voor een vaste looptijd, bedoeld voor de financiering of consolidering van thesauriebehoeften voor belangrijke bedragen.

40


4.2.Conclusies In dit hoofdstuk wordt gepoogd om de typische gewoonten binnen de sectoren en achterliggende motivaties inzake kredietmanagement en betalingsgedragingen te beschrijven aan de hand van de gesprekken die werden gevoerd met de verschillende bedrijven uit beide sectoren Deze conclusies worden beperkt door het feit dat de auteurs afhankelijk waren van de bereidwilligheid, spontaniteit en eerlijkheid van de geïnterviewde personen van elk bedrijf en door het feit dat het aantal gesprekken die gevoerd werden met bedrijven actief in sector 28.300 of 41.203 beperkt is tegenover het totaal aantal bedrijven actief in deze sectoren in België. 4.2.1. Industriebouw Uit de verschillende contacten die gelegd werden met bedrijven uit de desbetreffende sector kunnen enkele conclusies worden getrokken. Algemeen kan geconcludeerd worden dat bedrijven die actief zijn binnen de sector 41.203 nog niet volledig vertrouwd zijn met woorden als ‘actief kredietmanagement’ en ‘een adequaat debiteurenbeheer’

Betalingsprocedures De meeste bedrijven beschikken over een procedure (cf screening, voorschotten, verwijlintresten,… ) die ervoor moet zorgen dat klanten worden aangespoord om tijdig te betalen en om eventueel al vervallen facturen alsnog zo vlug mogelijk te betalen. Vaak is de manier waarop deze procedure wordt opgevolgd afhankelijk van de persoon die verantwoordelijk is voor de boekhouding en facturatie binnen het bedrijf. De liquiditeitspositie van het bedrijf is dus deels afhankelijk van de gevolgde procedure en deels afhankelijk van de gevoelsmatige handelingen van de verantwoordelijke. Het komt slechts bij enkele ondernemingen voor dat klanten vooraf worden gescreend op hun kredietwaardigheid. Dit gebeurt wanneer men twijfels heeft bij de kredietwaardigheid van een bepaalde klant of indien de kosten van een project boven een bepaald bedrag oplopen waarvoor men screening noodzakelijk acht. Het opvragen van handelsrapporten via het studiebureau Graydon is een vaak gehanteerd middel als screening. Een dergelijke screening is nochtans van belang wil het bedrijf het risico op wanbetaling verkleinen. Sommige bedrijven verzwakken deze risicofactor door bij aanvang van het project een bepaald percentage van de projectkosten als voorschot te vragen. Ook tijdens het project worden soms voorschotten gevraagd, zeker wanneer het gaat om grotere bedragen (bv optrekken van de metaalconstructie, etc..). Zolang deze tussentijdse voorschotten niet worden betaald door de klant, wordt de volgende fase van het project niet aangevat. Zo houdt het bedrijf een stok achter de deur om een tijdige en vlotte betaling te eisen.

Naleven van betalingsvoorwaarden. Een vaak voorkomend feit binnen de sector is dat de eindfactuur veel minder vlot betaald wordt dan de tussentijdse facturen. Slechts in 15% van de gevallen wordt de eindfactuur tijdig betaald. Voor tussentijdse facturen is dit 80%. Bedrijven hebben dan ook geen drukkingmiddel meer achter de hand om een vlotte betaling van de klant te eisen. Een onderneming doet er dus goed aan zoveel mogelijk van de kostprijs van het project te factureren tijdens de werken zodanig dat het bedrag van de eindfactuur niet meer te hoog oploopt.

41


Wanneer een klant niet binnen de afgesproken termijn betaald wordt deze na enkel weken vriendelijk telefonisch gecontacteerd met de vraag om zo spoedig mogelijk te betalen. Indien men het geld daarna nog steeds niet ontvangen heeft worden er enkele brieven opgesteld. Indien de klant nog steeds weigert te betalen,wordt er overgegaan tot het schrijven van aangetekende brieven waarin er gedreigd wordt met het aanstellen van een advocaat en het aanrekenen van verwijlintrest. Het aanstellen van een advocaat of het ondernemen van gerechtelijke stappen gebeurt slechts in heel weinig gevallen.

Vertrouwensrelatie Vertrouwen speelt een belangrijke factor inzake betalingen binnen deze sector. Dit vertrouwen moet niet alleen gecreëerd worden tussen leverancier en bedrijf , maar ook tussen klant en bedrijf. Een vertrouwensband tussen het bedrijf en de klant wordt vaak opgebouwd via een verkoper die dan ook deels verantwoordelijk is voor de opvolging van het project. Dergelijke vertrouwensrelatie heeft zijn voordelen en nadelen. Het risico op niet-betaling wordt kleiner aangezien men een positieve band met de klant ontwikkeld heeft. Helaas gaat door deze vertrouwensband de klant er ook soms van uit dat wat later betalen dan de afgesproken termijn geen probleem is. Het is dan aan de verkoper om in te grijpen, iets wat soms tot vervelende situaties kan leiden.

Houding ten opzichte van de leveranciers Van de gecontacteerde bedrijven betalen diegene met een gunstige cashpositie zoveel mogelijk contant om zo te kunnen genieten van paar procenten korting op de totale aankoop. Door deze betalingspolitiek besparen zij een tiental duizenden euro’s uit per jaar. Naast de bedrijven die contant betalen zijn er nog 2 andere manieren van het betalen van leveranciers. Sommige bedrijven betalen pas op de vervaldag van de factuur de leverancier, andere bedrijven werken volgens hun eigen betalingspolitiek. Dit wil zeggen dat zij alle facturen na een vast aantal dagen betalen (bv 30,45,60,..). Deze laatste manier van leveranciers betalen is enkel mogelijk wanneer er gewerkt wordt met vaste vertrouwde leveranciers. Veelal werken ondernemingen met vaste leveranciers waardoor een bepaald band ontstaat. Leveranciers worden vertrouwd met de manier van werken en betalen van hun klanten (hier dus bedrijven actief in sector 41.203). Door deze vertrouwensband kunnen leveranciers incalculeren wanneer ze het geld voor een bepaalde levering zullen ontvangen. Ook punten van discussies of eventueel eenmalige betalingsproblemen kunnen zo makkelijker worden uitgeklaard en opgelost. 4.2.2. Metaalconstructie Ook bij bedrijven actief in de constructie van landen bosbouwmachines kan nog veel geoptimaliseerd worden inzake credit management. Er worden zekere inspanningen geleverd om in de eerste plaats de risico’s op wanbetaling te beperken, en om in de tweede plaats actief vervallen facturen op te volgen, maar zeker in de kleinere bedrijven kan nog veel verbeterd worden.

Betalingsprocedures Binnen de sector 28.300 zijn vrij veel kleinere bedrijven actief, meestal met minder dan 10 werknemers. Deze bedrijven beschikken meestal niet echt over een vaste procedure voor het vooraf

42


screenen van klanten, het werken met voorschotten en de opvolging van openstaande facturen. Ook is het zo dat in deze bedrijven de zaakvoerder dikwijls zelf verantwoordelijk is voor de administratie, en bijstaat in de productie. Als gevolg hiervan gebeurt het dikwijls dat het opvolgen van facturen slechts gebeurt wanneer er minder werk is in de productie. Zo kunnen openstaande facturen lang aanslepen en loopt het klantenkrediet aardig op. Naarmate de bedrijven groter worden verloopt het kredietmanagement meer volgens een vast stramien. De bedrijven tot ongeveer 40 werknemers hebben meestal een vaste procedure, en de controle gebeurt in dit geval door iemand die ook instaat voor de algemene boekhouding. Bij nog grotere bedrijven wordt er meestal gewerkt met een credit manager, deze staat dan in voor het boeken van de verkopen en de opvolging van de openstaande facturen. Meestal kiezen de bedrijven om niet te werken met een factoringbedrijf en zelf in te staan voor de opvolging van de betalingen, dit in de eerste plaats omdat ze opteren voor een persoonlijke relatie met de klant. Ook een kredietverzekering wordt in de meeste gevallen niet nuttig geacht, omdat dit voor een stuk de bewegingsvrijheid van de firma beperkt, en de voordelen de nadelen (kosten) niet overstijgen. In bepaalde gevallen vragen de bedrijven voorschotten, al is dit een recent verschijnsel, tot enkele jaren terug wilden klanten niet akkoord gaan met een verkoop indien er een voorschot moest gegeven worden. Op heden wordt het betalen van een voorschot door de klant beter aanvaard, al ondervinden sommige bedrijven nog moeilijkheden bij de implementatie van het werken met voorschotten. In geval van buitenlandse handel wordt dikwijls een voorschot gevraagd (bijvoorbeeld 30% om de materiaalkost te dekken, dus niet zozeer om de solvabiliteit van de klant te testen). Bij buitenlandse handel wordt ook dikwijls de letter of credit toegepast. Op deze manier is een onderneming zeker van betaling. Sommige, vooral grotere, ondernemingen zijn klant bij Graydon en vragen zo, indien mogelijk, handelsrapporten op. Maar vaak wordt ook gewoon contact opgenomen met medecrediteuren, om meer informatie in te winnen over de klant. Dit kan door het feit dat de sector relatief klein is en dat er een goede collegialiteit heerst. De klanten worden bij een bedrijf meestal niet ingedeeld in vertrouwenscategorieën, maar dikwijls is het zo dat vele klanten persoonlijk gekend zijn door ofwel de verkoper in kwestie, ofwel de werknemers van de boekhouding, en zo is hun betaalgedrag in zekere mate gekend. In vele gevallen wordt deze controle slechts vanaf facturen van een bepaald bedrag uitgevoerd, en wordt bij kleinere bedragen geen screening gedaan. Bij de verkoop van wisselstukken en kleine machines verlenen de meeste bedrijven 30 dagen krediet. Voor grotere bedragen zijn er verschillende fabrikanten die contante betaling vragen, ze moedigen dit meestal aan door een financiële korting van 1 à 2 procent. Voor erg grote bedragen (>€150.000) wordt er meestal enkel gewerkt met een financiering die rechtstreeks via de kredietinstelling verloopt. Ook is het zo dat de meeste bedrijven de openstaande facturen voor wisselstukken van regelmatige klanten bijhouden, en indien nodig een kredietlimiet opleggen. In bepaalde gevallen werken bedrijven met een zeer specifieke financiering, dit bijvoorbeeld voor zeer seizoensgebonden activiteit, waar lang op voorhand besteld wordt en bij vroege betaling kunnen zo kortingen gegeven worden die oplopen tot bijvoorbeeld 7%.

43


De bedrijven ondervinden tot op heden (april 2009) maar weinig negatieve effecten van de financiële recessie. De verkopers worden wel opgelegd waakzamer te zijn over de kredietwaardigheid van eventuele klanten. Ook wordt ondervonden dat klanten minder vlug ingaan op een financiële korting, en liever de volle kredietperiode benutten.

Naleving van de voorwaarden Bij de meeste bedrijven leeft ongeveer de helft van de klanten de kredietperiode strikt na. Opvallend is dat ongeveer de helft van de klanten die te laat betalen, systematisch laattijdig betalen, bijvoorbeeld 2 weken na vervaldag. Zo betalen bijvoorbeeld de overheden typisch 45 dagen na einde maand, ook al wordt slechts 30 dagen krediet verleend. Aanmaningen hebben in deze gevallen geen effect. Een tweede groep laatbetalers stelt betaling zo lang mogelijk uit, hetzij omdat ze op dat moment over onvoldoende liquiditeiten beschikken, hetzij om de liquiditeiten zo lang mogelijk in eigen kas te houden. De meeste ondernemingen versturen 2 gewone aanmaningen na vervaldag, de periode tussen deze varieert van 2 weken tot 1 maand. Daarna opteren sommige bedrijven voor een telefonisch contact, of wordt er overgestapt op aangetekend schrijven, meestal opnieuw 2 keer, met dezelfde tussenperiode. Indien de betaling dan nog niet gebeurt maken de meeste ondernemingen het dossier over aan hun advocaat, of in sommige gevallen een incassobureau. De werkwijze hier verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf. Sommige bedrijven zijn zeer tevreden over een incassoservice, andere hebben in het verleden de samenwerking opgezegd omdat er volgens hen te weinig baten waren voor de vrij hoge kosten. De meeste bedrijven rekenen vanaf het aangetekend schrijven een verwijlinterest aan, er zijn ook bedrijven die vanaf dag één deze interest aanrekenen. In beide gevallen wordt ervaren dat klanten toch enkel de hoofdsom betalen en de verwijlinterest achterwege laten. Wanneer het dossier echter via een advocaat verloopt worden ook extra kosten aangerekend, en deze betaalt de klant wel bij de hoofdsom. Ook is het zo dat vooral de grote bedrijven meer cijfergegevens in verband met kredietperiodes en sectorgemiddeldes bijhouden. Zo wordt bijvoorbeeld 3-maandelijks het aantal dagen klanten- en leverancierskrediet vergeleken met historische gegevens (binnen het bedrijf) en sectorgemiddeldes. Zo komt een eventuele noodzaak tot strenger opvolgen van de betalingen zeer snel aan het licht.

Houding ten opzichte van leveranciers De houding tegenover leveranciers is sterk afhankelijk van de beschikbare liquiditeiten, en hier kan worden gesteld dat oudere bedrijven doorgaans over meer liquiditeiten beschikken. De meeste ondernemingen pogen binnen de termijn te betalen, indien daar voldoende liquiditeiten voor beschikbaar zijn, anders wordt de betaling makkelijk enkele dagen uitgesteld. Indien de leveranciers een financiële korting geven dan proberen de meeste ondernemingen hiervan te genieten, maar ze kunnen dit niet altijd door gebrek aan liquide middelen. Bij bedrijven die

44


bijvoorbeeld veel aankopen moeten plaatsen in september, om de machines te vervaardigen, en pas te leveren in mei van het volgende jaar, komt het vaak voor dat ze niet in staat zijn in te gaan op financiële kortingen. Duidelijk is wel dat ondernemingen er rekening mee houden welke leveranciers tijdig betaald worden, en welke eventueel te laat. Leveranciers die een sleutelrol vervullen voor het verloop van de productie worden steevast op tijd betaald, vooral als deze gekend zijn voor een strikte betaalpolitiek. Kleinere leveranciers die in een mindere machtspositie verkeren worden makkelijker achteruitgesteld. In veel gevallen proberen de ondernemingen financiële voordelen te bekomen door een strikte betaling, of zelfs een voorafbetaling. Ook proberen sommige bedrijven door onderhandelingen alle aankoopvoorwaarden aan te passen zodat ze bijvoorbeeld van elke leverancier 60 dagen krediet krijgen.

Vertrouwen binnen de sector De meeste bedrijven binnen de sector hebben vrij goeie contacten met elkaar, indien er twijfels zijn over een bepaalde klant wordt er meestal niet geaarzeld om navraag te doen bij medecrediteuren naar het betaalgedrag ervan. Deze goede collegialiteit komt in de eerste plaats door het feit dat de sector vrij klein is (±200 bedrijven), een tweede factor die zeker ook een rol speelt is het feit dat meer dan 35% van de ondernemingen in West-Vlaanderen gevestigd zijn (zie 3.2). Mede door deze compacte omvang van de sector wordt er in veel gevallen persoonlijker met de klant omgegaan. Dit weerspiegelt zich in het feit dat vele bedrijven bijvoorbeeld liever nog een extra telefoontje doen bij een vervallen factuur, dan het dossier over te maken aan een advocaat. Hoewel deze houding van wederzijds vertrouwen de laatste jaren sterk afgenomen is, veel bedrijven ervaren dat er strikter moet worden opgetreden bij wanbetalingen, omdat klanten anders misbruik maken van dat vertrouwen.

45


5. Algemene conclusies: Voor overgegaan wordt naar de algemene conclusies moet ook hier opgemerkt worden dat het hier om een eerder beperkte steekproef gaat, dus dat algemene conclusies moeilijk te trekken zijn. Het zijn eerder lichte trends of vaststellingen die kunnen geformuleerd worden. Een eerste besluit is het feit dat de kredietperiodes (klanten- en leverancierskrediet) in de industriebouw hoger uitvallen dan het Belgisch gemiddelde voor alle niet-financiële ondernemingen (Figuur 3-5, Figuur 3-6) en dat deze periodes in de constructie voor landen bosbouw net onder het gemiddelde liggen (Figuur 3-12, Figuur 3-13). De langere periode klantenkrediet in de industriebouw kan verklaard worden door de eindfacturen die zeer dikwijls voor een langere periode onbetaald blijven. Niettegenstaande de bedrijven grote inspanningen leveren om de bedragen op deze facturen zo laag mogelijk te houden heeft dit toch een aanzienlijke invloed op het aantal dagen klantenkrediet. Het aantal dagen klantenkrediet voor de constructie van de landen de bosbouw ligt beneden het Belgisch gemiddelde, dit hoogstwaarschijnlijk doordat klanten bij een bedrijf uit deze sector continue aankopen moeten doen bij het bedrijf (nieuwe machines, wisselstukken, …) en zo verplicht zijn hun facturen stipter te betalen, zoniet zet de onderneming de leveringen stop. Een gevolg van het feit dat het klantenkrediet voor de industriebouw hoger ligt is dat ook het leverancierskrediet hoger ligt, want dikwijls wordt het betaalgedrag van de klanten doorgetrokken naar de leveranciers. De mate waarin kredietmanagement in de industriebouw en de constructie voor landen bosbouw wordt toegepast is niet van een hoog niveau. Indien er al een kredietbeleid is opgesteld dan wordt deze in beide sectoren niet zo secuur opgevolgd. Het screenen van klanten op kredietwaardigheid wordt niet frequent toegepast, daarbij dient wel gezegd te worden dat het niet altijd mogelijk is om elke klant te screenen aangezien bijvoorbeeld landbouwers geen jaarrekening dienen neer te leggen en deze een groot onderdeel van het klantenbestand uitmaken voor de sector 28.300. Nochtans is kredietmanagement heel belangrijk voor de bouwsector aangezien het een sector is die veel handelsschulden heeft en waarin slechts gemiddeld 60% van de facturen stipt betaald worden. De betaling van de eindfactuur blijft het grootste probleem, deze wordt bijna nooit op tijd of soms zelfs helemaal niet betaald. Ook het feit dat ondernemingen uit de industriebouw meestal grotere bedrijven zijn met veel afnemers,waarin er soms ook eens aan het buitenland verkocht wordt zorgt ervoor dat een correcte en strenge opvolging van de facturen noodzakelijk is. Ook in de constructie voor landen bosbouw is kredietmanagement van belang, weliswaar in mindere mate aangezien het hier gaat om kleinere bedrijven met minder afnemers. De handelsschulden zijn procentueel ook veel kleiner in vergelijking met de bouwsector en ongeveer 69% van de facturen worden stipt betaald. Sommige ondernemingen uit deze hebben een behoorlijk grote export (30%), daar is het wel van belang dat het bedrijf correcte en tijdige betaling nastreeft wil het niet in de problemen geraken.

46


Tot slot is het ook van belang te vertellen dat kredietmanagement een hulpmiddel is en geen complete oplossing om correct en tijdig betaald te worden. Veel is afhankelijk van de moraal en gewoontes binnen de sector.

47


6. Bibliografie 2003. Belgische debiteuren betalen gemiddeld meer dan 16 dagen te laat. Gent : Intrum Justitia, 2003. Betalingsgedrag. 2007. Amsterdam : Graydon, 2007. Boexstaens, Nele. 2006. Debiteurenbeheer en voorraadbeheer. Geel, België : sn, 2006. Boitselier, Jan De. 2000. Studie aangaande de evolutie van het betaalgedrag van de Belgische ondernemingen. Berchem : Graydon, 2000. Bosch, Madeleine. 2008. European Payment Index 2008. Stockholm : Intrum Justitia, 2008. Broele, Eric Van den. 2007. Betaalgedrag van ondernemingen gaat achteruit. Berchem : Graydon, 2007. —. 2009. Na de zware vakantiedip blijft het betaalgedrag van de ondernemingen verzwakt. Berchem : Graydon, 2009. Broele, Eric Van Den. 2009. Tweede kwartaal 2009: betaalgedrag van Belgische ondernemingen neemt diepe duik. Berchem : Graydon, 2009. Bureau Van Dijk. 2008. Belfirst. [DVD] Brussel, België : Bureau Van Dijk Electronic Publishing, 2008. Demeester, Niko. 2006. Industrie en bouwnijverheid, Industriële productie, PRODCOM en NIETPRODCOM. Brussel : Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, 2006. —. 2008. Industrie en bouwnijverheid, Industriële productie, PRODCOM en NIET-PRODCOM. Brussel : Algemen Directie Statistiek en Economische Informatie, 2008. Edwards, Herbert. 1976. Credit Management Handbook. Essex : Bowker Publishing Company, 1976. ISBN 0 7161 0325 7. FAO. 2007. Tewerkstellingen in de bouwsector op 30 juni 2007. Brussel : Fonds voor arbeidsongevallen, 2007. FOD economie, kmo middenstand en energie. 2008. Industriële productie en bouwnijverheid. 2008. Kirkman, Patrick R.A. 1977. Modern Credit Management. Londen : George Allen & Unwin, 1977. ISBN 0 04 658225 8. Laveren, Prof.dr. E. 2006. KeFiK-enquête KMO-financiering 2006. Brussel : KeFiK, 2006. Miechielsen, Marleen. 1999. Debiteurenbeheer. Antwerpen : Standaard Uitgeverij, 1999. ISBN 90 341 9584 8. Mierlo, Veerle Van en Colpaert, Guy. 2008. Betalingsrisico in België stabiliseert op een verondtrustend niveau. Gent : Intrum Justitia, 2008.

Mierlo, Veerle Van en Vieveen, Robin. 2004. Opnieuw verslechtering van de betalingsmoraal. Gent : Intrum Justitia, 2004. NBB. 2009. Jaarrekeningen van ondernemingen - Globalisaties. Brussel : Nationale Bank van België, 2009. Ooghe, Hubert en Wymeersch, Charles van. 2006. Handboek Financiële Analyse van de Onderneming. Antwerpen : Intersentia, 2006. ISBN-10 90 5095 559 2. Richter, P.H.M. 1971. kredietverlening aan afnemers. Brussel : Samsom, 1971. —. 1971. Kredietverlening aan afnemers. Brussel : Samsom, 1971. ISBN 90 14 41660 1. Schär, Stefan. 2005. European Payment Index Spring 2005. Stockholm : Intrum Justitia, 2005. —. 2007. European Payment Index Spring 2007. Stockholm : Intrum Justitia, 2007. Thomas Guybon Hutson, John Butterworth. 1968. Management of Trade Credit. Londen : Gower Press Limited, 1968. SBN 7161 0002 9. Toet, Danny. 2008. Omgaan met debiteuren. Den Haag, Nederland : sn, maart 2008. Trade Credit: Theory and Evidence. M. Petersen, M Rajan. 1997. Cambridge : National Bureau of Economic Research, 1997. V. Baugnet, M. D. Zachary. 2007. De financiering van de Belgische ondernemingen in Europees perspectief. Brussel : NBB, 2007. Vieveen, Robin. 2004. Onveranderd hoge betalingsrisico's - toenemend betaaluitstel. Gent : Intrum Justitia, 2004. —. 2005. Overheidsinstellingen blijven het slechte voorbeeld geven als traagste betaler. Gent : Intrum Justitia, 2005. Waarom Handelskrediet toestaan? Theunissen, Ludo. 2007. Sint-Job-in-'t-Goor : Themasoft bvba, 2007.

7. Bijlagen 7.1.Bijlage 3.1: Sectordefinitie

28 Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen,n.e.g. Deze afdeling omvat de vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen waarmee op zich bepaalde materialen mechanisch dan wel thermisch kunnen worden bewerkt of bepaalde handelingen kunnen worden uitgevoerd (zoals hijsen, sproeien, wegen of verpakken), inclusief de mechanische onderdelen ervan die een bepaalde kracht kunnen voortbrengen of uitoefenen en speciaal vervaardigde belangrijke onderdelen. Deze categorie omvat niet-verplaatsbare evenals mobiele of handbediende toestellen voor de industrie, burgerlijke en utiliteitsbouw, wegen waterbouw, landbouw, het leger of thuis. De vervaardiging van speciale apparaten en werktuigen voor het vervoer van passagiers of vracht binnen een afgebakende ruimte valt ook onder deze afdeling. In deze afdeling wordt een onderscheid gemaakt tussen de vervaardiging van machines voor speciale toepassingen, d.w.z. machines die uitsluitend bedoeld zijn om gebruikt te worden in één bedrijfstak van de NACE of een kleine groep bedrijfstakken van de NACE en machines voor algemeen gebruik, d.w.z. machines die gebruikt worden in vele bedrijfstakken van de NACE. Deze afdeling omvat eveneens de vervaardiging van andere machines, apparaten en werktuigen voor specifieke doeleinden, al dan niet gebruikt in een industrieel productieproces, zoals draaimolens en kermisattracties, automatische bowlinginstallaties, enz. Deze afdeling omvat niet de vervaardiging van producten van metaal voor algemeen gebruik (afdeling 25), van controle- en bewakingsapparatuur, computers, meet- en regelapparatuur, schakelen verdeelinrichtingen (afdelingen 26 en 27) en van motorvoertuigen voor algemeen gebruik (afdelingen 29 en 30).

28.3 Vervaardiging van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw 28.30 Vervaardiging van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw 28.300 Vervaardiging van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw Deze subklasse omvat o.a.: -

-

de vervaardiging van tractoren voor gebruik in de landbouw of de bosbouw de vervaardiging van motoculteurs de vervaardiging van maaimachines, met inbegrip van gazonmaaimachines de vervaardiging van al dan niet zelfladende of zelflossende aanhangwagens en opleggers voor landbouwdoeleinden de vervaardiging van landbouwmachines voor het voorbereiden van de bodem, voor het planten of voor het bemesten: ploegen, machines voor het strooien of verspreiden van meststoffen, zaaimachines, eggen, enz. de vervaardiging van machines en werktuigen voor het oogsten of voor het dorsen van tuinen landbouwproducten: oogstmachines, rooimachines, dorsmachines, sorteermachines, enz..

-

de vervaardiging van melkmachines de vervaardiging van sproeimachines voor gebruik in de landbouw de vervaardiging van andere landbouwmachines en -werktuigen: machines en werktuigen voor de pluimveeteelt, voor de bijenteelt, voor het bereiden van voeders voor dieren, enz. machines voor het reinigen of sorteren van eieren, fruit, enz.

Deze subklasse omvat niet: -

de vervaardiging van mechanisch handgereedschap voor de landbouw - cfr. 25.739 de vervaardiging van wagens voor intern transport voor de landbouw - cfr. 28.220 de vervaardiging van elektrisch handgereedschap voor de landbouw - cfr. 28.240 de vervaardiging van melkcentrifuges - cfr. 28.930 de vervaardiging van machines voor het reinigen en sorteren van zaden, granen of peulvruchten - cfr. 28.930 de vervaardiging van trekkers voor opleggers - cfr. 29.100 de vervaardiging van aanhangwagens en opleggers voor gebruik op de weg cfr. 29.200

41 Bouw van gebouwen; ontwikkeling van bouwprojecten Deze afdeling omvat de bouw van alle soorten residentiële en niet-residentiële gebouwen. Zij omvat de nieuwbouw, de reparatie, de aan- en verbouwwerkzaamheden, het optrekken van geprefabriceerde gebouwen of constructies ter plaatse alsook het optrekken van tijdelijke bouwwerken. Zij omvat de bouw van woningen, kantoren, winkels, openbare gebouwen, landbouwgebouwen, enz. Deze afdeling omvat eveneens de ontwikkeling van residentiële en niet-residentiële bouwprojecten

41.2 Burgerlijke en utiliteitsbouw 41.20 Burgerlijke en utiliteitsbouw 41.203 Algemene bouw van andere niet-residentiële gebouwen Deze subklasse omvat o.a.: -

-

de algemene bouw van andere soorten niet-residentiële gebouwen: gebouwen voor industrieel gebuik zoals fabrieken, werkplaatsen, ateliers, assemblagefabrieken, enz. ziekenhuizen, scholen hotels, winkels, winkelcentra, restaurants luchthavengebouwen sportzalen overdekte en ondergrondse parkings opslagplaatsen, magazijnen, loodsen, hangars, schuren, silo's, enz. religieuze gebouwen het optrekken en monteren van op de werf geprefabriceerde elementen

Deze subklasse omvat ook: -

het verbouwen of renoveren van andere bestaande niet-residentiële gebouwen

Deze subklasse omvat niet: -

de bouw van industriële installaties, met uitzondering van gebouwen - cfr. 42.990 de activiteiten van architecten, ingenieurs en aanverwante technische adviseurs - cfr. Groep 71.1

7.2.Bijlage 3.2: Geografische spreiding van bedrijven actief in sector 41.203 Namen Waals2% Brabant 2% Henegouw en 9%

Luxemburg 1% Luik 9%

WestVlaanderen 16%

OostVlaanderen 18% Brussel 5%

Limburg 13% Antwerpen 21% VlaamsBrabant 4%

Figuur B-1: Geografische spreiding sector 41.203 (Bureau Van Dijk, 2008)

7.3.Bijlage 3.3: Aantal bedrijven (%) volgens grootte van het personeelsbestand. 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00

41.203

5,00

41

0,00

Figuur B-2: Aantal bedrijven (%) volgens grootte van het personeelbestand (FAO, 2007)

7.4.Bijlage 3.4: Aantal gebouwen volgens volume (2005)

14%

30% 0-499 m³

13%

500-1999m³ 2000-4999m³ 20%

5000-9999m³

23%

>=10000m³

Figuur B-3: Aantal gebouwen volgens volume 2005 (FOD economie, 2008)

7.5.Bijlage 3.5: Functie begonnen gebouwen 2007

Cultuur & ontspanning 3% Parkeergarages 14% Handel 9%

Andere 13%

Landbouw,tuinb ouw,veeteelt 31%

Industrie, bouwn ijverheid en ambacht 30%

Figuur B-4: Functie begonnen gebouwen 2007 (FOD economie, 2008)

7.6.Bijlage 3.6: Cijfergegevens sector Tabel B-1: Leveringen en tewerkstelling (sector 28.300) (Demeester, 2006) (Demeester, 2008)

Leveringen in waarde Sector 28.300 (x1.000 €) % Ind. Prod. België Industriële Prod. België (x1.000.000 €)

2007 789.008 0,51%

2006 599.645 0,40%

2005 528.350 0,39%

2004 497.931 0,38%

2003 587.501 0,48%

2002 638.556 0,55%

2001 548.225 0,46%

2000 1999 Gemiddeld 524.507 505.082 579.867 0,45% 0,48% 0,46%

155.361

148.065

134.214

130.990

121.337

116.748

119.977

116.754 104.159

Tewerkstelling Sector 28.300

België

Arbeiders Bedienden Totaal % België

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2575 2761 2660 2290 2177 2220 2483 718 731 796 809 764 813 859 3293 3492 3456 3099 2941 3033 3342 0,08% 0,09% 0,08% 0,07% 0,07% 0,07% 0,08% 4.055.600 4.069.800 4.070.400 4.139.200 4.235.400 4.264.000 4.380.300

7.7.Bijlage 3.7: Geografische spreiding Tabel B-2: Aantal ondernemingen per provincie per sector (Bureau Van Dijk, 2008)

Aantal ondernemingen per provincie Sector 28.300 Volledig Schema Verkort Schema Totaal % 41.203 Volledig Schema Verkort Schema Totaal %

West-Vl. Oost-Vl. A'pen Vl.-Brab. Limburg Brussel Heneg. W.-Brab. Namen Luik L'burg Totaal 11 5 4 1 2 0 0 1 2 4 0 30 55 27 29 9 7 4 8 3 4 7 4 157 66 32 33 10 9 4 8 4 6 11 4 187 35,29% 17,11% 17,65% 5,35% 4,81% 2,14% 4,28% 2,14% 3,21% 5,88% 2,14%

16 60 76

22 65 87

31 72 103

4 15 19

20 43 63

9 17 26

13 32 45

0 10 10

15,73%

18,01%

21,33%

3,93%

13,04%

5,38%

9,32%

2,07%

4 7 11

11 30 41

0 2 2

2,28% 8,49% 0,41%

130 353 483

7.8.Bijlage 5.1: Vragenlijst interview kredietmanagement Organisatie binnen het bedrijf 1. Beschikt het bedrijf over een gevarieerd klantenbestand ? Wat is de precieze samenstelling ervan? Welke inspanningen worden geleverd om de portefeuille zo gevarieerd mogelijk te maken? 2. Wordt er binnen het bedrijf actief aan credit management (vb: ouderdomstabel, ..) gedaan? Is er een Credit manager*of nog andere verantwoordelijken (credit controller, credit collector, accounts receivable) aangesteld, of wordt er gewerkt met een factoringbedrijf? Heeft uw bedrijf eventueel een kredietverzekering afgesloten? 3. Liggen de strikt gevolgde procedures vast, of wordt gehandeld volgens beschikbare tijd binnen de boekhouding? 4. Hoe verloopt de communicatie tussen de afdeling verkoop en boekhouding/financiën? Is er een impact merkbaar van de crisis op deze relatie? (gaan verkopers méér of juist minder rekening houden met het aspect credit management?

Betalingen van klanten 5. Worden klanten gescreend op hun kredietwaardigheid? Hoe? Wordt deze controle eventueel herhaald, na hoeveel tijd? 6. Worden bestaande klanten ingedeeld volgens een bepaalde ‘vertrouwens’categorie? Wordt er een klantenbestand inzake betaalgedrag in het verleden bijgehouden? (cf risico op het niet nakomen van de afgesproken betalingstermijn)

7. Hoeveel dagen klantenkrediet wordt er contractueel verstrekt aan klanten? Of wordt eerder een kredietlimiet gehanteerd 8. Verandert dit aantal dagen voor trouwe klanten of grote bestellingen? Of naargelang van de resultaten van de kredietwaardigheid van de klant in kwestie 9. Worden er voorschotten gevraagd om de solvabiliteit van de klant te testen? %? 10. Word er enkele dagen voor de vervaldag van de factuur een herinnering gestuurd naar de klant? 11. Leven klanten het aantal dagen betalingstermijn strikt na? 12. Hoe/wanneer wordt er opgetreden bij te late betaling? a. Wordt er verwijlinterest aangerekend? b. Wordt er een betalingsherinnering gestuurd, zoja wanneer? c. Is er een verschillende aanpak tussen verschillende klantengroepen? d. Worden er soms gerechtelijke stappen ondernomen of via een incassokantoor gewerkt? 13. Hoeveel procent van openstaande facturen wordt nooit of te laat betaald?

Betalingen aan leveranciers 14. Worden leveranciers telkens pas na het verloop van het aantal verstrekte dagen krediet betaald. Indien neen, volgens welke methode worden leveranciers dan wel betaald? 15. Gebeurt het soms dat facturen niet of laattijdig betaald worden? Is daar een reden voor?

Vergelijkende studie van betalingsgedragingen in de bouwsector en de metaalconstructie

Recommend Documents