Nieuwsbrief ARA Nederland
3de jaargang, nummer 5 – december 2010
vereniging voor restauratoren en conservatoren
Een nieuwe lay-out! Op zoek naar vernieuwing is de redactie aan het stoeien met een vernieuwde lay-out voor de ARA nieuwsbrief. Met minimale middelen proberen we een maximaal gezicht te creëren. De techniek van de computer staat voor niks. Nu nog uitvogelen hoe alles werkt.
Dat kost tijd en tijd is kostbaar. De leden van de redactie zijn zelf ook restauratoren en de tent moet natuurlijk blijven draaien. Toch is het leuk om te werken aan het profiel van ARA. Verderop in deze nieuwsbrief nog meer vernieuwingen (zie ook afbeelding)!
Atelierbezoek
Nieuwe website!
Maria Atema
Verslag van het atelierbezoek aan de smidse van Sven de Lang te Kampen.
Na meer dan 5 dienstjaren gaat de oude website plaatsmaken voor een gloednieuwe site!
Maria Atema, restauratrice van boeken, stelt zich voor aan de leden…
Pagina 3
Pagina 5
Pagina 2
Nieuwsbrief ARA Nederland
Atelierbezoek aan Sven de Lang, Meester-smid te Kampen
Aliquam “Bladerend in de documentatie van A.R.A., viel mijn oog op het ARA profiel. (publicatie april 2009)”.
Zaterdag 25 september, atelierbezoek bij Sven de Lang in Kampen. Vragend naar de juiste locatie in Kampen is de smederij van Sven niet onbekend. Gelukkig maar, want wij werden verwacht om 11.30 voor de lunch en koffie. Een introducé was welkom en we waren dan ook op deze mooie dag langs de IJssel met een gezellig groepje aanwezig. Vooral ook nieuwsgierig na het lezen van het verslag in de nieuwsbrief 3 van mei 2010, waar Sven zich in voorstelde en zijn vakopleiding belichtte. Ook werd de website er nog eens op nagezien. Hoe jong ook nog, Sven heeft zijn sporen al aardig verdiend. Dan wil je de werkplaats van een hedendaagse smederij met lange geschiedenis ook wel eens zien. Sven verontschuldigde zich voor het vele aangeleverde materiaal, wat een volle indruk gaf. Echter, deze waren nodig voor een
omvangrijke klus voor het Hyatt Recency hotel in Dusseldorf. Prachtig siersmeedwerk! Die Sven is een echte smid, werd er al verteld. Dat kun je o.a. zien door de wijze waarop hij zijn vuurtje van de smidse opstookte door er eerst met zijn blote handen wat kolen op te scheppen en te beroeren . Een demonstratie was ons deel en de vele vragen werden geduldig beantwoord. Over het soort kolen en het moeilijk verkrijgen daarvan, over de temperatuur van het smeedijzer tijdens de bewerkingen (op een grafiek met kleur weergegeven) en over de verschillende soorten ijzer en smeedtechnieken. Daar was gelegenheid voor omdat de smid op dat moment gelukkig geen meerdere ijzers in het vuur had. Door tussentijdse verhitting en met de juist gedoseerde slagen, ontstond er aan het eind van een staaf ijzer een mooie Franse krul.
Het ARA profiel: Waar staat ARA voor?
Kort samengevat: - Uitmuntende praktische vakkennis. - Ambacht hand in hand met wetenschap. - Wederzijdse uitwisseling en ondersteuning. - Openhartige sfeer en respect voor elkaars kunde.
“Dit is zeker van toepassing op meester-smid Sven de Lang”.
De Smid en zijn “geheim ” achter de gevel. De vele ambachtelijke ijzers en gereedschap rond de smidse, de hitte en de vonken van het vuur, het klinken van de aanslagen op het aanbeeld, de hete stoom en het gespetter van het koelwater… Ik wil het dan ook niet nalaten om te vermelden dat men onder de indruk was over de aard van dit werk en om dat eens te mogen aanschouwen in zo’n prachtige oude karakteristieke omgeving. Door het raam van Sven’s huiskamer kan je de ijzeren groef in de straat te zien, waar bij hoog water de waterkering naar boven komt. Voeten droog houden, Sven!
Een dankwoord namens ARA voor sier- en kunstsmid Sven de Lang is hier op z’n plaatst. Sven zou beëdigd worden tijdens de ledenvergadering als restaurator van ‘monumentaal smeedwerk’, maar kon helaas niet aanwezig zijn. Hij had de dag daarvoor een ijzersplinter in zijn oog gekregen. Gelukkig bleek zijn oog nog in tact te zijn, maar met een lap voor zijn oog en met de schrik nog in de benen, leek het Sven niet verstandig in de trein te stappen. Wij hopen dat het hem inmiddels beter vergaat. Evert Noordhuis 2
Nieuwsbrief ARA Nederland
NIEUWE WEBSITE IN DE MAAK! www.aranederland.nl Na 5 jaar is de bestaande website verouderd en niet meer up-to-date. Maar het mag gezegd worden; hij heeft uitstekend dienst gedaan. Zeer gewaardeerd ARA lid Joost Theeuwes heeft met hulp van een kennis uit de ICT wereld deze website in 2005 in het leven geroepen, tezamen met het Restauratoren Register van ARA. Dat leek een goeie zet voor ARA. We zouden aan de weg timmeren! Die laatste, het RR, is helaas niet uit de verf gekomen. Het is veel werk geweest om de data met honderden restauratoren in te voeren. Vervolgens ontvingen al die geregistreerden een brief, met de uitnodiging om geassocieerd lid bij ARA te worden. Hierna kon men tot de 3de stap overgaan en zich aanmelden voor het Registerlidmaatschap. De bedoeling was dat op deze manier ARA heel restauratorenland als het ware naar zich toe zou trekken. Dit is niet gelukt. Er kwam per jaar een enkele aanmelding binnen. Geen van die mensen heeft zich aangemeld bij ARA voor stap 2, laat staan voor stap 3. Het ARA RR is een ‘loze’ lijst van restauratoren gebleven.
Onder ‘algemeen’ staan voor het overgrote deel bedrijven die in de marge van het vak werken. Een aantal heeft zelfs niets met restauratie te maken. Bedrijven zoals ‘All-in-Glas’, De Born & Amstelveense Glashandel, de Tinkoepel Tingieterij of GVB Architecten BV of Berg Parketvloeren en ga zo maar door… We lijken wel een gele gids! Als je vervolgens onder het kopje ‘restaurator’ kijkt, zijn de meeste categorieën leeg, behalve een klein aantal ARA leden. Bij de categorie ‘Register Restaurator’ vinden we dan keurig de reeds geïnstalleerde leden van ARA. Dit Register vertegenwoordigt dus gewoon alleen maar onze eigen vereniging. De conclusie van het bestuur is dan ook dat we dit register gevoeglijk in de prullenbak kunnen deponeren. Het is zelfs eerder antireclame dan dat het substantieel bijdraagt aan de integriteit van onze vereniging. ARA gaat dus verder als beroepsvereniging en het registreren van beroepen en bedrijven laten we over aan anderen. 3
Nieuwsbrief ARA Nederland
De bestaande ARA website heeft goed gefunctioneerd, maar is nu dermate verouderd (ook de code waarin de website is gemaakt) dat het hoog tijd wordt om iets nieuws de ‘lucht’ in te sturen. Daarvoor is een ervaren webdisigner aangetrokken die voor ons aan de slag is gegaan. Inmiddels is er al een concept website, waar het bestuur erg enthousiast over is: een modernere lay-out, betere vindbaarheid in zoekmachines, meer opties die tegelijkertijd met minder ‘klikken’ te vinden zijn. Een andere belangrijke vernieuwingen zal ook zijn dat er voor elk lid een eigen pagina beschikbaar komt, compleet met foto, bedrijfsinformatie, adresgegevens en natuurlijk een link naar de eigen website. En last but not least; de bestaande domeinnaam www.art-restorers-ass.nl wordt vervangen door www.aranederland.nl. Die andere domeinnaam www.restauratorenregister.nl blijft gewoon bestaan en zal vanaf het moment dat de nieuwe website gaat draaien meteen doorlinken naar de ARA website.
Wat we in de toekomst met die domeinnaam gaan doen? Daar kunnen we nog alle kanten mee op. Ondertussen heeft ARA haar eigen register van restauratoren, waar potentiële klanten kunnen zien dat ze met goed georganiseerde vakmensen van doen hebben. Om de nieuwe website van goede, actuele content te kunnen voorzien, vragen wij alle leden om hun medewerking. Op de laatste pagina staat welke informatie wij hiervoor nodig hebben en naar wie u dat kunt sturen. Graag vóór 15 januari 2011, want we willen per 1 februari gereed zijn voor ‘take-off’. Wij popelen om deze gloednieuwe website binnenkort op het internet te kunnen vinden. Wat mij betreft, een heuse facelift voor het gezicht van ARA Nederland!
Mede namens het bestuur,
Erick Douwes
Op dit moment wordt het concept van de nieuwe website geconstrueerd. We hopen er zo spoedig mogelijk de ether mee op te kunnen. Deze website zal een enorme verbetering zijn. 4
Nieuwsbrief ARA Nederland
Graag wil ik mij aan jullie voorstellen:
Maria Atema. Ik ben restaurator van boeken in Brakel in de Bommelerwaard.
“Nadat mijn familie vertrokken was van de “De Kooihoek”, kon de boekbinderij van de zolder naar de deel van de boerderij verhuizen. Nu staat meer dan 120 vierkante meter tot mijn beschikking”. “Hoe komt iemand daar terecht, in een grote boerderij op de dijk, met uitzicht over de Waal? Daarom even een stap terug in mijn geschiedenis”.
Ik heb de opleiding “M O- akte handvaardigheid” gevolgd aan de Akademie voor beeldende vorming in Amersfoort. Om de akte te behalen, moest je in 8 vakken een staatsexamen afleggen, waaronder de bewerking van hout, metaal, leer, papier/karton, tekenen, werktekenen en natuurlijk kunstgeschiedenis, pedagogie, enz. Achteraf gezien is het heel logisch dat ik daarna, via een hobbycursus boekbinden aan de Grafische school in Utrecht, bij het boek, in al zijn facetten, ben uitgekomen. Wat is het heerlijk om een boek in handen te hebben, waarvan de tekst met de hand geschreven is op perkament of waarvan de tekst handgezet is, handgedrukt op geschept papier, met de hand genaaid op touwribben, met houten “borden” en bekleed met leer of perkament en voorzien van messing sloten! Alle onderdelen van mijn opleiding zitten in een boek! Maar wat heeft dan nu met Brakel te maken? Dat komt nog. Na de opleiding aan de Grafische school in Utrecht ben ik mij gaan specialiseren in Ascona in kunstboekbinden bij Hugo Peller, een “meesterboekbinder” die voor de uitvoering van zijn boeken ontwerpen liet maken door Hans Erni, een vermaarde Zwitserse kunstenaar. Het was ‘n stoomcursus waar “dag en nacht” werd gewerkt!
Terug in Nederland bleek “kunstboekbinden” geen belegde boterham op te leveren. Gelukkig werkte ik toen nog part time in het onderwijs en gaf ik ook avondcursus boekbinden aan de Grafische school Amsterdam. Daarnaast was er een behoorlijk aanbod in het repareren van boeken, waardoor ik al gauw besloot mij te gaan verdiepen in de restauratie van papier en boeken. De toenmalige tweejarige avondopleiding boekrestauratie, die ik volgde, werd gegeven in het Amsterdams Gemeente Archief. In dezelfde periode hebben wij met familie de boerderij gekocht in Brakel waar ik nu nog woon. Mijn schoonzusje wilde een melkschapenbedrijf starten en ik zocht atelierruimte voor een boekbinderij annex restauratieatelier. De start van mijn bedrijf in Brakel was een toevalstreffer: bij het verlengen van mijn rijbewijs gaf ik in een dolle bui als beroep boekbinder op. De beambte van de gemeente keek mij aan trok een kast met zwaar beschadigde bevolkingsregisters open en vroeg: “Kunnen deze door u gerepareerd worden?”. Dat was de start en direct heb ik ook werk gehad van de omliggende gemeenten en gemeentearchieven en polderdistricten. Toen was er nog veel papier om aan te vezelen, perkamenten omslagen te “ontkrullen”, boeken te repareren. 5
Nieuwsbrief ARA Nederland
Gespecialiseerd in perkament, heb ik met veel plezier gewerkt aan het Archief van de Sint Jan in Gouda en aan het burgemeestersarchief in Amsterdam samen met een groep andere restauratoren.
Het behouden van zo’n object – vaak gaat het om Bijbels uit de negentiende eeuw – voegt niets toe voor de toekomst. (Stiekem denk ik dan: gooi maar bij het oud papier.)
Ondertussen bleek dat het melkschapenbedrijf van mijn schoonzusje en broer in Brakel niet tot ontwikkeling kon komen. Toen zij het aanbod kregen van Het Gelderslandschap om grond te pachten in Exel bij Lochem, konden ze goed “boeren” en kon het bedrijf uitbreiden. Als je op internet “De Kooihoek” in toetst, kom je nog steeds bij beide bedrijven.
Eén keer werd me gevraagd een vakje, dat uitgehold was in een boek, groter te maken en van een afdichtklepje te voorzien, zodat er briefjes van duizend in zouden passen. Waarop ik zei, dat ik dat wel zou kunnen, maar de maat van een duizendje niet bij de hand had. “Maar ik wel,” zei de klant, en trok het briefje uit een stapeltje, dat hij uit zijn zak haalde. Ik mocht het helaas niet houden.
Nadat mijn familie vertrokken was van de “De Kooihoek”, kon de boekbinderij van de zolder naar de deel van de boerderij verhuizen. Nu staat meer dan 120 vierkante meter tot mijn beschikking. Aan de historische bibliotheek van museum van Gijn werk ik al meer dan twintig jaar. Daarnaast bouw je een privé klantenkring op, waar tegenwoordig het meeste werk vandaan komt. Alle mogelijke vormen van schade zie je voorbij komen en soms als de schade héél erg is, moet je gewoon zeggen: “Ik weet dat het u aan uw hart gaat, maar repareren wordt naar verhouding veel te duur”.
BELANGRIJK!
Voor de nieuwe website hebben we van elk lid nodig: Voorletters en achternaam Bedrijfs- of ateliernaam Discipline/werkzaamheden/specialisatie Een verhaaltje over het werk (ca.100 woorden) Relevante contactgegevens Website en e-mailadres Een GOEDE foto (van de werkplaats en/of de restaurator aan het werk). Gaarne sturen naar:
[email protected] én naar:
[email protected] Graag uiterlijk vóór 15 januari 2011 !!!
In mijn atelier is altijd plaats geweest voor stagiaires. Met één heb ik zo’n goede band opgebouwd, zowel vakinhoudelijk als privé, dat zij mijn bedrijf gaat voortzetten als ik het wat rustiger aan wil gaan doen. Het belangrijkste wat ik wil overdragen is het plezier dat ik heb in het vak en dat je als restaurator en boekbinder een klein steentje kunt bijdragen aan het behoud van ons collectieve ‘geheugen’.
Maria Atema, restaurator van boeken
Secretariaat: Drs. G. Boellaard Vogelenzangstraat 34 (3 hoog) 1058 ST Amsterdam Email naar:
[email protected]
Voorzitter: E.J.A.M. Douwes Breudijk 17 3481 LM Harmelen Email naar:
[email protected]
