verdwaald in eigen leven … infobrochure dementie
Verdwaald ben ik als mens ! Wie zorgt er nu voor mij ? ’t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij ?
OCMW – MERCHTEM
WoonZorgCentrum Ter Stelten
VOORWOORD Omdat het niet altijd gemakkelijk is … … om te begrijpen wat er omgaat in hun hoofd … om de juiste woorden te vinden … om hun leefwereld te begrijpen
Omdat het niet altijd gemakkelijk is … … is deze brochure rond dementie tot stand gekomen.
Op deze manier hadden we graag wat meer informatie gegeven over dementie en de werking van de werkgroep dementie in het WoonZorgCentrum.
Hoe zou het zijn als ik even jou kon zijn ? Zou ik kunnen begrijpen hoe de dagen voor jou steeds hetzelfde lijken. Zou ik kunnen weten hoe het voelt om alles te vergeten. Zou ik kunnen wennen aan het idee dat jij me niet meer zal herkennen. Een lach, een traan, wat zou er toch in jou omgaan. (E.D.B.)
WERKGROEP DEMENTIE
Met verschillende disciplines werken we samen aan een goede thuis … … Els De Bondt … … An De Grauwe … … Liesbeth De Meersman … … Martine Goossens … … Veerle Heyvaert … …Lieve Jacobs … … Rita Van Stichel … … Karen Van Weverberg …
WAT WENSEN WE TE BEREIKEN ? inzicht hebben in het syndroom dementie door regelmatige bijscholing; vanuit onze kennis de dementerende bewoners begeleiden, zorgen voor een individuele benadering (elk mens is uniek) informatie overbrengen naar collega’s informatie overbrengen naar familie, hen begeleiden, steunen, “er zijn” een empathische houding aannemen waarbij we ons inleven in de wereld van de bewoners familie en bewoners beter leren kennen, dit kan een hulp zijn om bepaalde gedragingen, gevoelens, … te begrijpen en er beter mee om te gaan samenwerken als team met de verschillende disciplines om een goede totaalzorg te bieden de zorg aanpassen aan de noden van de bewoners
AFDELING “MARJOLEIN” Waarom is er nood aan meer begeleiding … … heel eenvoudig, vaak merkten we op dat er zich een aantal problemen voordeden die echt eigen zijn aan bewoners met dementie, om er maar enkele te noemen : - zij gingen vaak op de dool, verloren “hun” weg, gingen een vreemde kamer binnen … met als gevolg conflicten met andere bewoners - het zelfstandig eten verliep vaak te moeilijk, zij voelden zich niet goed in hun situatie … - dementerenden verloren niet alleen “hun weg”, maar ook hun eigen spullen die ze dan “dachten” terug te vinden op een kamer van een medebewoner, vaak weer met conflicten tot gevolg … - bewoners vertoeven graag in gezelschap, alleen voelen ze zich vaak verlaten
Deze en vele andere kleine en grotere problemen en ongemakken hopen we op te vangen in een meer aangepaste omgeving, “kleinschalig” en met een huiselijke sfeer … … waar het niet stoort dat men zomaar “rondloopt” … waar er nog wat extra aandacht kan gegeven worden voor de dagelijkse verzorging … we zorgen voor activiteiten afgestemd op hun leefwereld … met een gezellige zithoek, waar ze genieten van elkaars gezelschap … waar we in alle rust aan tafel kunnen voor een lekkere maaltijd. Om dit belangrijk moment in alle rust te laten verlopen proberen we het aantal begeleiders aan tafel te beperken, zo vermijden we teveel prikkels voor onze bewoners. We bieden zonodig de maaltijd fijn gesneden, gemixt of dikke vloeibare maaltijden aan … waar dagelijks vrijwilligers zijn om deze momenten te ondersteunen … door tijdens de dag te begeleiden zijn we in staat om onmiddellijk in te spelen op de noden van onze bewoners
WAT IS DEMENTIE ?
Als je niet meer weet dat je vergeet. - bij het ouder worden vergeet men al eens vlugger iets, - alles verloopt wat trager, - het wordt moeilijker nieuwe dingen aan te leren, … zaken die een deel kunnen uitmaken van het normale verouderingsproces. Dementie houdt veel meer in dan deze gewone ouderdomsvergeetachtigheid. Het woord dementie is afkomstig uit het Latijn de-mens (geest) en betekent letterlijk ontgeesting. Dementie is niet één bepaalde ziekte met één bepaalde oorzaak. Het is een verzameling van symptomen of verschijnselen (= syndroom) die zich tegelijkertijd voordoen en verschillende oorzaken kunnen hebben. Zo is bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende vorm van dementie. Bij dementie is er een stoornis in de werking van de hersenen, het kenmerkt zich door een achteruitgang van het geestelijk functioneren. Het bestaat uit meerdere stoornissen waarbij geheugenproblemen meestal voorop staan. Tegelijkertijd zijn er ook stoornissen in taal, spraak, uitvoeren van dagelijkse vaardigheden, herkenning. Er kunnen veranderingen optreden in karakter, gedrag- en stemmingswisselingen.
Dementie is een complex gegeven. Geheugenstoornissen, veranderingen in gedrag, stemmingswisselingen, … zijn vaak moeilijk te begrijpen en te aanvaarden. Daarom is het van belang enig inzicht te hebben in het dementieproces en vanuit deze kennis te begrijpen dat de veranderingen die optreden te wijten zijn aan de dementie en buiten de wil van de persoon optreden.
FASEN
We kunnen het dementieproces opdelen in drie grote fasen: De eerste fase: „bedreigde-ik‟ Deze fase wordt gekenmerkt door een identiteitscrisis. Gevoelens van ontkenning wisselen af met gevoelens van aanvaarding. We kunnen de bewoner bijstaan door steun te bieden en in te gaan op hun gevoelens. Deze fase herken ja aan het volgende : - de persoon wordt geconfronteerd met afnemend functioneren - vergeetachtigheid neemt toe - woordvindingsmoeilijkheden treden op - problemen met dagelijkse handelingen komen op de voorgrond De symptomen van dementie komen duidelijk voor maar nog niet in ernstige mate. De gevoelens van de bewoner kunnen we als volgt omschrijven: - de bewoner beleeft deze fase als bedreigend - hij vraagt zich af wat er met hem aan de hand is - hij is bang voor de toekomst - bovendien voelt hij zich meer en meer tekort schieten - hij ervaart en is er zich ook van bewust dat alles niet meer gaat zoals vroeger - de bewoner voelt vaak verdriet om al dit verlies. In het begin zal hij de problemen nog ontkennen, maar daarna volgt de rouwreactie met verdriet, opstandigheid, schaamte en schulgevoelens
Een tweede fase: „verdwaalde-ik‟ Deze fase wordt gekenmerkt door een identiteits-verwarring. Gevoelens van angst treden op de voorgrond doordat ze controle verliezen in hun omgeving. We kunnen de bewoner bijstaan door hen een houvast te bieden. Deze fase herken je aan volgende punten : - de geheugenstoornissen worden ernstiger, op korte en ook op langere termijn - de zelfstandigheid neemt verder af - het dagdagelijkse handelen is sterk gestoord - ook de communicatie wordt steeds moeilijker - de desoriëntatie neemt toe - het begrijpen gaat achteruit De verwarring bij de bewoner neemt meer en meer toe. Dit gaat gepaard met angstgevoelens, identiteitsverwarring en controleverlies. Het verleden wordt meer en meer herbeleefd. De bewoner beleeft zichzelf in een ander leeftijdsperspectief. Bvb. : dame die zichzelf terug beleeft als moeder van 35 jaar. De bewoner vervreemdt van zijn omgeving door taalstoornissen, stoornissen in het herkennen van voorwerpen of personen. De bewoner verdwaalt in zijn eigen lichaam: het coördinatievermogen is aangetast. Er is sprake van gevoelsvervlakking: verminderd reageren op situaties die vroeger diep zouden raken. Er is ook identiteitsverwarring: de eigen identiteit gaat verloren.
Derde fase: „verzonken-ik‟ Deze fase wordt gekenmerkt door isolement. We verliezen contact met de bewoner. We kunnen de bewoner bijstaan door contact te zoeken zowel lichamelijk, zintuiglijk als affectief contact. Beleving van tijd, ruimte, van het eigen lichaam is er niet meer. Er is geen of weinig communicatie meer mogelijk. Herinneringen en het verleden gaan verloren. Het dementeringsproces volgt een aftakelingsweg die het spiegelbeeld lijkt van de ontwikkeling van een kind. Daar het verzonken-ik de laatste fase is van dementie, is ze in zekere zin te vergelijken met de allereerste fase in de kinderlijke ontwikkeling: de baby verkent de wereld met zijn zintuigen, zonder daarbij over een innerlijke wereld van gedachten en herinneringen te beschikken. Ook de bewoner blijkt het best in deze fase langs zintuigelijke weg te benaderen.
OMGAAN MET DEMENTERENDEN
Doe je ogen open en kijk ! Niet naar een oude kribbige vrouw, maar kijk eens goed, kijk naar … mij ! En weet dat in dit oude lichaam nog steeds dat kleine lieve meisje leeft. (Marinus van den Berg)
Dementie is een proces, langzaamaan of sprongsgewijs verminderen de mogelijkheden en verergeren de verschijnselen. Door al deze veranderingen komt de dementerende in een onbekende, vreemde wereld terecht.
Wij trachten een gevoel van veiligheid te scheppen door te zorgen voor : een vaste dagindeling maaltijden op hun vertrouwde uur dagelijks een tas koffie na de middag een vertouwde plaats aan tafel het creëren van een vertrouwde omgeving, elke kamer kan worden ingericht naar eigen keuze een gezellige zithoek een aangepaste houding, waar de bewoner zich goed bij voelt een ruime, veilige leefruimte nabij te zijn, door een schouderklopje, door aanrakingen, … nabij te zijn, onze verpleegpost bevindt zich centraal waardoor er dag en nacht iemand aanwezig is
Wij tonen respect door : een empathische houding aan te nemen, we proberen ons in te leven in de wereld van de dementerende te luisteren want iedere bewoner is uniek !
Wij zijn geduldig door : ons ervan te vergewissen dat vreemd en onaangepast gedrag het gevolg is van de dementie en dat dit buiten de wil van de persoon gebeurt tijd te maken
door gevoel van veiligheid te scheppen … door respect te tonen … door geduldig te zijn … … proberen we een vertrouwensrelatie op te bouwen met de bewoner.
Even belangrijk dan de omgang met de dementerende bewoners, is de opvang en omgang met familie. Wij staan steeds klaar voor jullie vragen, verhalen, bemerkingen, suggesties, … maak gerust gebruik van onze communicatie-schriftjes.
ACTIVITEITEN
In onze begeleiding van bewoners met dementie nemen de actviteiten een bijzondere plaats in. Tijdens de activiteiten proberen we … … rekening te houden met de levensloop … aan te sluiten bij de belevingswereld … een vertrouwenspersoon te zijn … structuur te bieden Stimuleren van de zintuiglijke waarneming, sociale contacten onderhouden zijn enkele doelen die we tijdens deze activiteiten nastreven. Brood bakken, koffie maken op grootmoeders’ wijze, … staan op ons programma. Ook snoezelen* door middel van een voetof handmassage, snoezelbaden, … laten we niet aan ons voorbijgaan.
*Snoezelen Snoezelen is een vorm van activering waarbij de zintuigen selectief worden geactiveerd door middel van diverse middelen en materialen.
EINDWOORD Samen … … kunnen we leren van elkaar … kunnen we elkaar steunen … kunnen we lachen en huilen
Laten we daarom de handen in elkaar slaan, en samen werken aan de opvang en begeleiding van onze dementerende bewoners en hun omgeving want …
… samen staan we zoveel sterker !
