Ik had nog maar één wens

BLAD VOOR DONORS

STICHTING SANQUIN BLOEDVOORZIENING - JAARGANG 12 - NR. 1 - 2013

Zoon Daphne Deckers overwon een zeldzame ziekte

‘Ik had nog maar één wens’

Pagina 10

Stoppen met een gerust hart

Deze donors gaven het stokje door Pagina 12

Cadeautje voor bloeddonors Een speciale uitgave: Suske en Wiske en De Bloedbroeder

2

VAN DE REDACTIE

Verhalen Wat is het toch bijzonder dat we elkaar over

leeftijd moeten stoppen. Hoe geweldig is het

en weer verhalen kunnen vertellen over

dat er donors zijn die zelf voor hun opvolging

bloed geven en ontvangen. Wij doen dat

zorgen? Ook daarover leest u meer in dit

via Bloedverwant en via de digitale nieuws-

nummer.

brief Donormail. U weet ons op uw beurt steeds beter te vinden op onze website en de

Echt trots zijn we op de uitkomst van het

Facebookpagina. Zo leren we elkaar steeds

donortevredenheidsonderzoek. Het totaalcijfer

beter kennen.

kwam op een mooie 8,3! Waarbij de onder-

Foto Harry Meijer

vraagde donors zich vooral heel tevreden

+ A

Dat biedt een mooie basis, ook voor verhalen

tonen over de medewerkers op de donor­

die wat verder gaan. Neem de aandacht in

centra; ze zijn vriendelijk, gastvrij en

dit nummer voor de ziekte van Kawasaki, een

deskundig. Dat vonden onze medewerksters

zeldzame ziekte die onder anderen de zoon van

echt een opsteker. Ervoor zorgen dat donors

Daphne Deckers trof. Fantastisch dat u bloed

het naar de zin hebben: dat is wat we willen.

en plasma geeft zodat we ook deze patiënten

We blijven daar hard aan werken, daar kunt u

kunnen helpen.

van op aan!

Veel donors blijven ons tientallen jaren trouw

Imke Sikkema, hoofdredacteur Bloedverwant

en gaan tot hun zeventigste door met geven. Ook wij vinden het erg jammer dat ze op die

Facebookhit leidt tot donorcadeautje

personen geven de Facebookpagina van Sanquin een Like (stand half maart 2013). Een

‘Drive carefully! You might need me. I’m a blood donor.’ Toen Sanquin afgelopen nazomer een Amerikaanse sticker met deze tekst op Facebook liet zien, stroomden de enthousiaste reacties binnen. ‘Zo’n sticker wil ik ook!’, reageerde menigeen. Sanquin pakte die wens op en liet in de eigen huiskleuren 400.000 stickers drukken, een voor iedere donor. Je vindt hem bijgesloten bij deze Bloedverwant.

vraag naar tips bij naalden­angst leverde alleen al

reacties op.

Verdeling bloedgroepen onder de Nederlandse bevolking.

We zijn heel benieuwd waar de sticker straks allemaal opduikt; op de auto, motor, brommerhelm of bakfiets? Zelf de sticker in gebruik of de sticker gesignaleerd op een bijzondere plek? Laat het ons weten via de mail of Facebook (www.bloedverwant.nl/bloedlinks). We kijken uit naar jullie reacties en foto’s.

Foto’s René ten Broeke

Omslagfoto Nick van Ormondt

De weggebruikers in Nederland zijn voortaan gewaarschuwd: ‘Voorzichtig rijden, u kunt me nog wel eens nodig hebben. Ik ben bloed­ donor.’ Een mooie manier om het donors­chap met een knipoog uit te dragen.

0

=47%

A

=42%

B AB =8%

=3%

3

En, lekker geprikt?

‘Diep onder de indruk van die leuke jongen’ We treffen Nathalie Borneman (29), verpleegkundige in het Catharina Ziekenhuis in het centrum van Eindhoven. En, lekker geprikt?

0

Het is toch altijd wel een grote naald. Maar ik kom graag op de bloedbank. De sfeer is er ontspannen. We zagen dat je op Facebook een oproep had geplaatst aan een leuke jongen met wit T-shirt en postmanbag die gelijk met jou bloed had gegeven... Ja, die jongen viel me op. In de wachtruimte na afloop kwam hij recht tegenover me zitten en hadden we oogcontact. Toen heb je hem aangesproken? Uh, nee. Ik was zo diep onder de indruk dat ik niks uit kon brengen en eigenlijk naar buiten ben gevlucht. Dat was behoorlijk stom natuurlijk. Achteraf bedacht ik van alles wat ik had kunnen zeggen. Ik had hem bijvoorbeeld kunnen vragen naar zijn bloedgroep :-) Een gemiste kans! Eigenlijk wel ja. Daarom heb ik die oproep op Facebook geplaatst. En ik heb naar de bloedbank gebeld om te vragen of ze een telefoon­nummer van hem hadden. Dat kon natuurlijk niet, qua privacy. Dus ik was extra verrast toen bleek dat een medewerkster de moeite had genomen om het andersom te regelen. Ze had een jongen die het zou kunnen zijn mijn mailadres gegeven. Ik sprong echt een gat in de lucht. Echt super dat iemand bij Sanquin die moeite heeft genomen. Haha, Sanquin als Cupido. En, was dat de start van een mooi liefdesverhaal? Dat leek wel zo. Ik was in de wolken toen ik inderdaad mail kreeg van een jongen die ook die middag bloed had gegeven. We mailden wat heen en weer en maakten een afspraak om een biertje te gaan drinken. Maar toen ik op zijn aanraden vooraf op Facebook naar zijn foto keek, zag ik dat het iemand anders was. Hoe liep het af? Toch nog een biertje gaan drinken? Ja natuurlijk, dat kan altijd. Hij vond het ook prima en ook wel een Het was gezellig maar verder was er geen klik. Stille hoop dat de ware donor zich alsnog meldt? Nee hoor. Ik zou bij wijze van spreken niet meer weten hoe hij eruitziet. Het was een mooi avontuur en ik ben een sterk verhaal rijker.

Foto Erno Wientjens

grappig verhaal. We hebben wat gedronken en gekletst.

4

INTERVIEW

‘Als je kind ziek is, heb je maar één wens’ Het zoontje van Daphne Deckers en Richard Krajicek kreeg de zeldzame ziekte van Kawasaki. Dankzij een tijdige ontdekking én behandeling met antistoffen van bloeddonors genas hij. ‘Je moet er toch niet aan denken hoe het was afgelopen zonder dat medicijn’, zegt Daphne Deckers in een interview met Bloedverwant.

Een vrolijke jongen en een talentvolle tennisser. Wie Alec Deckers, de twaalfjarige zoon van Daphne Deckers en Richard Krajicek een rake smash ziet slaan, kan zich nauwelijks iets voorstellen bij de moeizame start in zijn leven. Maar die was er wel degelijk: Alec werd drieënhalve week te vroeg geboren en wat volgde was een eerste jaar vol gekwakkel. Daags na zijn eerste verjaardag belandde hij met hoge koorts en mysterieuze huiduitslag in het ziekenhuis. Daar stonden ze voor een raadsel. De artsen zeiden: ‘Dit hebben we nog nooit gezien.’ Schrok je daarvan? ‘Daar zit je als moeder natuurlijk helemaal niet op te wachten. Daar schrok ik zeker van. Wanneer je kind hoge koorts heeft, compleet apathisch is geworden en vreemde rode bulten over zijn hele lijfje heeft gekregen, wil je heel graag horen: ‘Mevrouw, we hebben het onder controle.’ Maar dát zeiden ze niet. Richard en ik waren radeloos. Onze wereld stond stil. Ons kleine mannetje was ernstig ziek, maar zijn ziekte had geen naam. Wanneer je kind gezond is, heb je wel duizend wensen. Wanneer je kind ziek is, nog maar één.’

Gaat Alec Deckers zijn beroemde vader achterna? Aan zijn talent ligt het niet. De inmiddels twaalfjarige jeugdspeler doet mee aan kampioenschappen en toernooien in binnen- en buitenland. Topfit, dankzij een medicijn uit meer dan duizend plasmadonaties.

Na veel onderzoeken bleek Alec te lijden aan de zeldzame ziekte van Kawasaki, een ontsteking van de bloedvaten door het hele lichaam die blijvende schade aan het hart kan toebrengen. Het eenjarige, doodzieke jongetje werd behandeld met een hoge dosis aspirine en een stoot immunoglobuline (ook wel gammaglobuline genoemd), een grote hoeveelheid antistoffen uit donorplasma. Stond je er destijds bij stil dat die antistoffen uit het bloed kwamen van heel veel bloeddonors? ‘Ja, dat werd erbij verteld. Het maken van immunoglo­buline is een duur en tijdrovend proces, maar godzijdank ís het er wel! Zonder dat medicijn was de kans groot geweest dat Alec

5

Daphne Deckers met zoon Alec en dochter Emma op een foto uit 2009.

ernstige schade zou hebben opgelopen aan zijn kransslagaders. Veel onbehandelde patiëntjes van wie men vroeger dacht dat ze bijvoorbeeld de rode hond hadden, knapten op, maar kregen veel later een hartstilstand. Daar moet je toch niet aan denken.’ Vond je het idee dat er stoffen uit het bloed van heel veel anderen in jouw kind gingen niet griezelig? ‘Nee hoor. Ik vond het eerder fascinerend, ik had nog nooit van immunoglobuline of antistoffen gehoord. Het is bijna science fiction dat ze honderden verschillende antistoffen uit donorbloed filteren. Eén van die antistoffen werkt tegen de ziekte van Kawasaki, ze weten alleen nog niet welke dat precies is.’ Hoe vind je het dat donors belangeloos bloed en plasma afstaan voor iemand die zij niet kennen? ‘Je gaat je zoiets pas realiseren als je het nodig hebt. Ik heb veel respect en bewondering voor bloeddonors, want laten we eerlijk zijn: het is niet niks. Bloed geven vraagt behoorlijk wat van iemand; misschien dat daarom maar 2,5 procent van de Nederlanders bloeddonor is.’

Hoe gaat het nu met Alec? ‘Heel goed. Al blijft hij net als alle kawasakipatiëntjes onder controle. Iedere tien jaar moeten kawasakipatiëntjes weer helemaal door de molen van bloedonderzoek, MRI en echo’s van de aderen, want helaas is gebleken dat zo’n 40 procent er tóch iets aan overhoudt wat zich in de loop der jaren openbaart. Bij de eerste nacontrole bleek dat bij Alec gelukkig niet het geval te zijn, maar we moeten het blijven volgen – en optimistisch zijn!’ Je bent ambassadeur geworden van het Zeldzame Ziekten Fonds. Waarom? ‘Zeldzame ziekten worden ook wel “kleine ziekten” genoemd. Maar er is niets kleins aan wanneer jouw kind door zo’n ernstige ziekte getroffen wordt. Daarom zeg ik altijd: ook kleine ziekten kunnen grote gevolgen hebben. Of misschien wel juist de kleine ziekten, want er is nauwelijks geld voor onderzoek of medicijnen omdat het aantal patiënten vaak te klein is om de farmaceutische industrie of zelfs de overheid ervoor te interesseren. Ongelooflijk toch?’

6

BLOED IS LEVEN

Kinderarts en hoogleraar Taco Kuijpers:

‘We willen de ziekte van Kawasaki ontrafelen’ Daphne Deckers zet zich in als ambassadeur voor het Zeldzame Ziekten Fonds. Dat fonds financiert onder meer onderzoek naar de ziekte van Kawasaki. Ook Sanquin levert een bijdrage in de ontrafeling van deze mysterieuze ziekte. De ziekte van Kawasaki zorgt ervoor dat de bloedvaten gaan ontsteken waarbij vooral de kransslagader aangetast kan worden. Het is een zeldzame ziekte, in Nederland zijn er jaarlijks zo’n tachtig patiënten, vaak jonge kinderen onder de vijf jaar. Is de diagnose ‘kawasaki’ eenmaal gesteld, dan krijgt de patiënt zo snel mogelijk via een infuus gammaglobuline toegediend. Dat wordt in de hightech-plasmafabriek van Sanquin gemaakt door uit een pool van meer dan duizend plasmadonaties de antistoffen te halen en te zuiveren. ‘Tussen de 85 en 90 procent van de patiëntjes knapt vrijwel direct daarna op’, vertelt kinderarts en hoogleraar immunologie prof. dr. Taco Kuijpers. Hij leidt de onderzoeksgroep Kawasaki van het AMC en is tevens als onderzoeker actief bij Sanquin.

‘De kinderen komen heel erg ziek binnen maar zijn dan binnen 24 uur aan de beterende hand. Het is bijna een ‘sta-op-enwandeltherapie’. Dát het werkt is dus duidelijk. We weten alleen nog niet hoe het precies werkt. We geven in feite een schot hagel met een grote hoeveelheid verschillende antistoffen. Herkennen die iets waarvan wij geen weet hebben en neutraliseert het dat? Of is het iets in het antistoffenproduct – die gammaglobulinen – dat de afweerreactie in de patiënt direct helpt of de ontstekings­­ reactie neutraliseert? Dat is onbekend en daar doen we samen met Sanquin veel onderzoek naar.’ Ontsteking remmen Doel is niet alleen om nog gerichter te kunnen behandelen – misschien kan in de toekomst gericht één bepaalde antistof worden toegediend in plaats van de hele cocktail – maar ook om meer te weten te komen over die 10 tot 15 procent van de aangedane kinderen waarbij de behandeling niet aanslaat. Kuijpers: ‘Als we dat kunnen voorspellen, winnen we kostbare tijd. We kunnen dan direct een andere behandeling proberen. Het is van groot belang binnen tien dagen de ontsteking te remmen. Gebeurt dat niet dan is de kans groot dat de kransslagader zich verwijdt en later minder elastisch en stijf wordt of gaat verkalken. We hebben jongeren die al voor het twintigste jaar een bypassoperatie nodig hebben.’ Kuijpers zegt voor dit belangrijke onderzoek afhankelijk te zijn van kleine fondsen als het Zeldzame Ziekten Fonds en Stinafo. ‘En ook Sanquin steunt dit door het bloedonderzoek te faciliteren. Daar ben ik alle betrokkenen zeer erkentelijk voor. We kunnen door het onderzoek naar de ziekte van Kawasaki basale processen in het bloed ontrafelen die misschien ook wel meer duidelijkheid geven over de werking van gammaglobuline bij andere ziekten of antistoffen in het algemeen.’

Film

Foto Harry Meijer

Het ZZF organiseerde 2 maart de Nationale Zeldzame Ziektendag. Die dag ging een korte film over de ziekte van Kawasaki in première waaraan Daphne Deckers en Taco Kuijpers meewerkten. De film is mede mogelijk gemaakt door Sanquin. Bekijk de film via www.bloedverwant.nl/bloedlinks. ‘De kinderen zijn binnen 24 uur aan de beterende hand.’

-

7

Kort nieuws

IN

NL

Wat gebeurt er in het land rondom het bloeddonorschap?

Moedermelkbank zoekt donors

instantie alleen naar te vroeg geboren

Is moedermelk van donors net zo goed voor

naar de effecten van donormelk.

de baby als melk van de moeder zelf? De

Om er zeker van te zijn dat de donormelk

moedermelkbank van VUmc in Amsterdam

vrij is van ziektekiemen die de kwetsbare

doet er onderzoek naar en heeft daarvoor

kinderen kunnen schaden, wordt de afge-

nieuwe donors nodig. Kandidaten worden

kolfde voeding gepasteuriseerd en ingevro-

gekeurd door keuringsartsen van Sanquin.

ren tot gebruik. Hierdoor gaat helaas een

kinderen die meedoen aan een onderzoek

Foto Marieke de Lorijn

deel van de actieve stoffen verloren. Het De moedermelkbank is bedoeld voor te

wetenschappelijk onderzoek moet aantonen

niet zonder de donor om toestemming te

vroeg geboren baby’s die op de intensive-

of donormelk daadwerkelijk voordelen heeft

vragen. Daarom is de vraag op het keurings-

careafdeling van het ziekenhuis liggen en

boven flesvoeding.

formulier of je als donor toestemt in het

van wie de moeders onvoldoende voeding

Wanneer blijkt dat de kleintjes met de donor-

eventuele gebruik van een deel van je bloed

hebben of om andere redenen geen borst-

melk inderdaad minder infecties krijgen, is

voor wetenschappelijk onderzoek, onlangs

voeding kunnen geven. De ‘donors’ zijn

het de bedoeling dat alle te vroeg geboren

uitgebreid. Er wordt nu ook toestemming

moeders die een baby hebben gekregen en

kinderen op de intensive care van alle univer-

gevraagd om geanonimiseerde persoons­

borstvoeding over hebben. Als ze zich aan-

sitaire ziekenhuizen in Nederland overgaan

gegevens te mogen gebruiken voor weten-

melden, worden ze onderzocht door artsen

op melk van de moedermelkbank.

schappelijk onderzoek. De gegevens worden

van Sanquin. De selectie gebeurt op dezelfde

Aanmelden voor de moedermelkbank kan niet

zonder naam en versleuteld opgeslagen

manier als voor bloeddonors. Zo vullen de

via Sanquin maar loopt via de moedermelkbank.

zodat ze niet zijn te herleiden naar een

vrouwen een aanvullende lijst in met vragen

Meer informatie op www.moedermelkbank.nl.

persoon.

over roken, drinken en medicijngebruik.

`We doen dit alles om de gehele bloedtrans-

Donorgegevens van belang voor onderzoek

fusieketen nog veiliger en efficiënter te maken’, aldus internist en Sanquinonderzoeker Rianne Koopman. ‘We hopen

Kan een man beter bloed krijgen van een

dat alle donors toestemming geven. Hoe

man of maakt dat niet uit? Is verser bloed

meer gegevens we hebben, hoe waarde­

beter dan iets ouder bloed? Maakt het

voller het onderzoek wordt.’

verschil of een donatie vlug ging of wat langer duurde? een groot onderzoek (Proton II) inzicht te

T-shirts voor Vierdaagse Nijmegen

Ondanks de goede kwaliteit van de flesvoe-

krijgen in dit soort zaken. Daartoe zetten zij

Op 16 tot en met 19 juli kleurt Nijmegen

ding is in wetenschappelijke kring de laatste

een database op waarin dertig ziekenhuizen

opnieuw oranje. Sportieve donors die de 30,

jaren het besef gegroeid dat moedermelk tal

informatie bijhouden over hun gebruik van

40 of 50 km gaan wandelen, kunnen een

van elementen bevat die gunstig zijn voor

bloed en waarin Sanquin informatie opslaat

fraai Sanquin-T-shirt aanvragen voor de

een kind en die niet zomaar zijn na te

over de donor en zijn donatie.

Vierdaagse van Nijmegen. Zo helpen ze mee

maken. Wereldwijd ontstaan daarom overal

Het gaat om leeftijd, geslacht, datum van

meer bekendheid te geven aan het bloed-

moedermelkbanken.

donatie, gewicht, Hb, bloedgroepen, bewer-

donorschap. Loop je ook mee? Vraag dan

De melk van de in 2011 opgerichte moeder-

kingskenmerken van het bloedproduct en de

een gratis T-shirt aan via www.bloedverwant.

melkbank in Amsterdam gaat in eerste

uitgiftedatum. Dat doet Sanquin natuurlijk

nl/bloedlinks.

Onderzoekers van Sanquin proberen met Foto’s Hollandse Hoogte

8

DE VRIJWILLIGER

0

+

Kennis delen in Cambodja

Foto Erno Wientjens

Twee jaar werkte Leonie de Vos (32) in een klein ziekenhuis op het platteland van Cambodja. ‘Een fantastische tijd, met elke dag verwondering over de gewoontes en de mensen. Maar ook boosheid over de misstanden en de armoede.’ Samen met een verpleegkundige trainde ze haar Cambodjaanse collega’s in managementvaardigheden, financieel beheer en hygiëne. Tussen de bedrijven door gaf ze meerdere keren bloed voor een van de patiënten. ‘Vooral bij thuisbevallingen was er vaak bloed nodig.’ Leonie, manager in het Erasmus MC in Rotterdam, vindt het vanzelfsprekend een steentje bij te dragen aan een betere wereld. ‘Ik ben sinds mijn achttiende bloeddonor en heb ook bewust gekozen voor een baan in de gezondheidszorg.’ Toen ze terugkeerde uit Cambodja meldde ze zich dan ook weer snel aan bij VSO, de ontwikkelingsorganisatie die haar had uitgezonden. Dit keer om als vrijwilliger zelf vakmensen te selecteren voor werk in een ontwikkelingsland. ‘Zij kunnen dan net als ik hun kennis en ervaring delen op plekken waar het écht nodig is! Voor de lokale bevolking betekent dit vaak een enorme vooruitgang.’ Doe je ook bijzonder vrijwilligerswerk? Laat het ons weten: [email protected].

9

Bijzondere donatie

Gordelroos

Illustratie Jeannette Kaptein

ziek genoeg om te geven

Ziek zijn is nooit leuk. Maar soms is er sprake van een geluk bij een ongeluk. Zo kunnen donors die gordelroos hebben juist dankzij die aandoening doodzieke kinderen helpen. Plasma geven zat er even niet in. Dat dacht Willem de Jonge (52), plasmadonor in Zwolle, toen hij vorig najaar behoorlijk in de lappenmand raakte door gordelroos. ‘Het voelde alsof mijn ribben gekneusd waren. Mijn borst deed pijn en ik had uitslag precies in de vorm van een gordel. Voor de huisarts was de diagnose snel duidelijk: gordelroos.’ Met veel paracetamol bleef Willem op de been en ging hij zelfs door met werken. Hij besloot ook om op de dag van zijn plasma-afspraak toch maar even langs de bloedbank te gaan, in de volle overtuiging dat hij daar zou horen dat hij beter terug kon komen wanneer de gordelroos helemaal genezen was. Maar wat schetste zijn verbazing: hij was juist meer dan welkom. Lachend: ‘Er werden nog net geen slingers opgehangen.’ Zeldzame donors Willem de Jonge was een van de zeldzame donors die zoveel antistoffen in zijn plasma had dat Sanquin daaruit zogeheten varicella zoster immunoglobulinen kon maken. Deze immunoglobulinen werken als medicijn tegen waterpokken, een op zich onschuldige ziekte die echter levensgevaarlijk kan zijn voor kinderen met een sterk verminderde weerstand. Zo krijgen bijvoorbeeld kinderen met leukemie dit medicijn uit voorzorg. Alleen donors die zelf waterpokken of gordelroos (een infectie met hetzelfde virus) door­ maken, kunnen voor dit doel plasma geven. Daarom vraagt Sanquin donors als Willem de Jonge

om meerdere keren plasma te geven, ook als ze normaal gesproken vol bloed geven. Dit kan elke twee weken, net zolang tot de antistoffen weer uit het bloed zijn verdwenen. Gewoon een feestje Willem de Jonge hoefde er niet lang over na te denken. Na twee weken kwam hij terug, twee keer in totaal. Dat was hem niet te veel, ook al was hij niet helemaal fit. ‘Als je hoort dat je een kind met leukemie kunt helpen dan is een uur bij de bloed­­­bank gewoon een feestje.’ De Jonge is blij dat hij op deze manier iets extra’s heeft kunnen betekenen. ‘Ik vond het jammer dat ik het niet eerder wist, want dan had ik direct na de diagnose kunnen starten en drie keer kunnen done­ ren. Nu waren er toch al een paar weken ver­loren.’ Hij hoopt dan ook dat donors die dit verhaal lezen eraan denken om direct Sanquin te bellen wanneer ze onverhoopt gordelroos krijgen. ‘Gordelroos wens je niemand toe. Maar het is fijn dat er toch ook nog iets goeds uit is voortgekomen.’

Extra welkom Behalve gordelroos zijn er andere ziekten die ervoor zorgen dat er waardevolle antistoffen in het lichaam worden aangemaakt. Zo zijn ook donors die water­pokken, tetanus of hepatitis B doormaken heel welkom.

10

HET STOKJE DOORGEVEN

Hello, Goodbye ‘Je voelt je fit en sterk en zou nog jaren je mouw willen opstropen voor een halve liter bloed of plasma. Maar als je zeventig wordt, moet je afscheid nemen van het bloed­donorschap. Het is geweldig dat zoveel donors zelf het stokje doorgeven. En dat er jonge mensen klaar staan om het aan te nemen.’

0 Foto Stijntje de Olde

‘Opa vond het onzin’

De opa van Mariëlle Leugs is tevreden: na zijn laatste donatie nam zijn dochter het over en niet veel later meldde ook zijn kleindochter Mariëlle zich aan als bloeddonor. Mariëlle: ‘Mijn opa werd bloeddonor op zijn achttiende. Hij woonde vlak bij het ziekenhuis in Groningen, werd vaak opgeroepen en is zelfs wel eens een keer uit zijn bed gebeld. Hij vond het echt onzin dat hij moest stoppen op zijn zeventigste. Hij was toch nog jong en kerngezond? Mijn moeder heeft het overgenomen en ik ging als kind meteen met haar mee. Toen ik zestien was heb ik me aan­ gemeld, maar tot mijn teleurstelling moest ik twee jaar wachten totdat ik echt mocht doneren. Ik moest nog wel even wat aankomen, want ik woog minder dan 50 kilo. Mijn gewicht is nog steeds net genoeg, daar moet ik op letten.’

Mariëlle Leugs (21), student hbo-V en moeder Corrie Leugs (52), doktersassistente, namen het stokje over van Piet van Wijk (83), gepensioneerd groenteman en spoorwegbeambte.

0

A

11

A

+

‘Amresh hapte toe’

Rinus van den Bosch uit Beuningen ontving aan het einde van zijn trouwe donorschap een ‘druppel’. Hij nam zich voor de speld elke dag te dragen tot hij een opvolger had gevonden. Dat lukte al na twee weken. ‘Ik ken Amresh Dewkalie van de gemeente Beuningen, waar hij griffier is en waar ik nogal eens kom omdat ik in de Cliëntenraad zit. Ik had al vergeefs een paar raadsleden proberen over te halen bloeddonor te worden. Ik vroeg of ze het druppelspeldje mooi vonden. Wil je hem hebben? Ik sta hem graag af, maar dan moet je de traditie van het bloeddonorschap wel voortzetten! Tegen Amresh zei ik met een knipoog: van die raadsleden moet je het ook niet hebben hè? Hij hapte wel toe. Ik heb de speld meteen aan hem gegeven. En hij droeg hem in de raadsvergadering op zijn revers. Dat vond ik heel mooi.’

Rinus van den Bosch (70), gepensioneerd sociaalpedagogisch werker, geeft het stokje door aan Amresh Dewkalie (40), gemeentelijk griffier.

Foto Harry Meijer

A

+

12

Speciaal voor donors

Foto Erno Wientjens

Cadeautje! Wie kent ze niet, de twee onafschei­de­lijke striphelden? Speciaal voor bloed­donors werd een bijzondere editie bedacht: ‘De Bloedbroeder’. Een cadeautje als dank voor de onbaat­zuchtige inzet, aldus Jos Peeters, voor­zitter van de Donorvereniging en enthousiast verzamelaar van Suske en Wiske-albums. Van hem kwam het idee bloeddonors op deze manier te ver­rassen. ‘Overigens is het bloeddonorschap in de wereld van Suske en Wiske niet onbekend’, weet hij als kenner. ‘Suske, maar ook Jerommeke redde al eens als bloeddonor het leven van een doodzieke patiënt.’ Wil je ook een gratis exemplaar van De Bloedbroeder? Meld je aan via www.sanquin.nl.

13

TEVREDENHEIDSONDERZOEK

Floor Mulder, donorassistente in Nijmegen:

‘Van mij krijgt de donor een 9’

B

+

Donors zijn over het algemeen heel tevreden over Sanquin. Een mooie 8,3 is het eindcijfer dat zij gaven in het donortevredenheids­ onderzoek dat recent is gehouden. Vooral de medewerkers op de donorcentra scoren hoog. Bloedverwant vroeg Floor Mulder (32), donorassistente in Nijmegen, om een reactie.

Donors voelen zich welkom op de bloedbank, zo blijkt uit het donor­tevredenheidsonderzoek. De mede­werkers van Sanquin scoren heel hoog. Jullie zijn vriendelijk, efficiënt, servicegericht, deskundig en betrokken. Wat vind je daarvan? ‘Geweldig. Ik vind het ontzettend leuk om op deze manier waardering terug te krijgen voor hetgeen we de donor geven. Dat zie ik echt als een groot compliment. Ik had het ook wel ge­­ hoopt en een beetje verwacht. Ik vind dat ik in een heel fijn team werk, met prettige, vriendelijke en professio­nele collega’s. Met zijn allen doen we er alles aan om het voor de donor zo fijn mogelijk te maken tijdens de afname.’

Voor mij is het echt een baan waarin ik alles om me heen los kan laten en me volledig op mijn werk kan storten.’

In jouw functie wordt er van je ver­wacht dat je altijd gastvrij en vriendelijk bent. Heb jij nooit eens een slechte dag waarop je chagrijnig bent? ‘Nee. De mensen die komen doneren hebben zin om te komen, ze zijn meestal in hun goede doen. Ze zijn wel in voor een praatje. Dat maakt het voor ons ook makkelijker om het gezellig te hebben en gezellig te zijn.

Welk cijfer zou jij de donors geven? ‘Een 9! Het feit dat je hier komt om je bloed af te staan om een ander te helpen is al een heldendaad. Dat alleen vind ik al een hoog cijfer waard. Daarbij zijn de meeste donors goed gemutst, opgewekt en positief. Ik zie mensen heel trouw terugkomen, de sfeer is gewoon heel goed. Dat maakt het tot een fantastische baan.’

Iets minder tevreden zijn de donors over de afleiding tijdens de afname. Begrijp je dat? ‘Dat verbaast me wel wat. Mijn gevoel is juist dat veel donors het prettig vinden om even niks te hoeven, een soort kuuroordidee. Ik noem het vaak “even onthaasten” op de bloedbank. Er liggen bovendien volop tijdschriften en de tv staat aan op speciale momenten, bij een voetbalwedstrijd of zoals toen de koningin haar aftre­den aankondigde. Tegenwoordig zie je ook veel mobiele telefoons op schoot.’ Donors vinden medewerkers: vriendelijk

8,7

efficiënt

8,4

servicegericht 8,5 deskundig 8,6 8,4

Kijk voor meer resultaten op www.bloedverwant.nl /bloedlinks.

Foto Erno Wientjens

betrokken

14

Vraag het onze Donorartsen

Dokter, hoe zit dat?

‘Donors hebben een positieve kijk op het leven’

Ik ben de laatste keer flauwgevallen na het bloed geven. Hoe komt dat eigenlijk? En is het te voor­ komen? Gebeurt dit vaak? Dat valt gelukkig nogal mee. Bij ongeveer een op de duizend volbloed donaties treedt een zogenaamde vasovagale reactie op die kan resulteren in een flauwte, een kortdurend bewustzijnsverlies door lage bloeddruk en een langzame pols. In liggende houding, liefst met de benen wat hoger, vindt in de regel vlot herstel plaats. Zo’n flauwte wordt niet veroorzaakt door het verlies van 500 ml bloed. Het is de combinatie van spanning en de prikkeling van de vaatwand door de naald die deze (reflex)reactie in gang zet. Het is vergelijkbaar met het snel van houding ver­ anderen, van liggen naar staan. Jonge, tengere donors lopen meer risico om flauw te vallen bij (te) snel overeind komen en langdurig staan, vooral als ze onvoldoende hebben gegeten en gedronken. Het advies is dan ook om na afloop ten minste tien minuten aan de koffietafel iets te blijven drinken.

Karin van der Hilst

Mijn schildklier werkt te snel. Mag ik bloed geven? Meestal mag je tijdelijk geen bloed geven totdat de oorzaak bekend is en er door behandeling een stabiele situatie is ontstaan. Na een operatie of behandeling met radioactief jodium moet u minimaal een halfjaar wachten met doneren. Slikt u medicijnen voor uw schildklier, dan is dit over het algemeen geen bezwaar voor het bloed geven. Wel is het advies te wachten tot de dosering stabiel is ingesteld. Ons panel van donorartsen beantwoordt vragen van donors. Ook een vraag? Schrijf naar Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam of [email protected].

Foto Harry Meijer

Vegetariërs hebben volgens mij een lager Hb-gehalte. De trend is dat er meer flexitariërs komen. Hoe gaat de bloedbank hiermee om? Het is niet zeker dat alle vegetariërs een lager Hb-gehalte hebben. En of dit ook zo is bij flexitariërs (mensen die af en toe vlees eten) is de vraag. Een voorwaarde voor een voldoende hoog Hb is voldoende ijzervoorraad. IJzer zit in allerlei voedingsmiddelen, niet alleen in vlees. Praktisch gezien weten we of er gedoneerd kan worden door bij elke keuring het Hb te meten. Als dit te laag is (ongeacht de reden) nemen wij geen bloed af. Sanquin gaat ervan uit dat de meeste gezonde Nederlanders met een normaal dieet (vegetarisch of niet) bloed kunnen doneren. Wij vinden dat de donor daarvoor zijn leefstijl niet hoeft aan te passen of medicamenten hoeft te gebruiken. Over het algemeen geven we dan ook geen voedingsadviezen.

Karin van der Hilst werkt alweer meer dan twintig jaar als donorarts bij Sanquin in Alkmaar. ‘De sfeer binnen het team is goed en de donors zijn over het algemeen heel aangename mensen met een positieve kijk op het leven.’ Ze tekent en schildert graag. In de zomer skeelert ze over de prachtige fietspaden rondom haar woonplaats, het voormalige vissersdorp Kolhorn. In de vakanties door Nederland gaan de tentjes mee op de fiets. ‘Dat het altijd regent is een voor­oor­ deel, dat valt reuze mee.’

15

Daarom geef ik bloed

Mijn collega

0

‘Een vriendelijk praatje, een aardig woord als ze binnenkomen: Johan van den Hoven (37) geniet van zijn vmbo-leerlingen op het Ichthus College in Veenendaal. ‘Makkelijke of moeilijke pubers, dat maakt mij niet uit. Elke leerling is voor mij even waardevol’, zegt

‘Hij zei: Ik ben jullie enorm dankbaar.’

de leraar Science en Technologie. ‘Ik vertel ze ook wel eens over het bloeddonorschap en voel mezelf

Johan van den Hoven

dan echt een ambassadeur.’

Wat beweegt je om bloed te geven? Laat het ons weten: [email protected] o.v.v. Daarom!

Online donortest Oproep gekregen? Doe daags tevoren eerst de donortest op www.sanquin.nl/donortest om te weten of je mag geven.

www.sanquin.nl/donorwijzer Regel hier op eenvoudige wijze: • opzeggen Bloedverwant • aanvragen donor-werft-donorpakket • uitstellen of afzeggen donatieafspraak • gegevens wijzigen • vraag stellen • opmerking maken of klacht doorgeven

Donormail Blijf op de hoogte van het actuele nieuws. Meld je aan voor een gratis abonnement op Donormail en ontvang via de e-mail zes keer per jaar de digitale nieuwsbrief van Sanquin: www.sanquin.nl/donormail. Donorraden Via www.bloedverwant.nl/bloedlinks kun je naar de webpagina’s over de vier regionale donorraden en de Landelijke Donorraad.

Een briefje sturen kan ook: Sanquin Bloedvoorziening t.a.v. Afdeling Communicatie, Antwoordnummer 7866, 1000 SE Amsterdam. PEFC gecertificeerd

Gratis telefoonnummer Bel gratis 0800-bloedbank (256 332 265). Handig en snel!

Dit product is gedrukt op papier uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen. PEFC/30-31-033

www.pefcnederland.nl

Colofon Bloedverwant is een uitgave van Stichting Sanquin Bloedvoorziening en verschijnt drie keer per jaar. Redactie Imke Sikkema (hoofdredacteur), Hezeke Hoefnagel, Lysbert Schuitema, Jeanne Hagen (Landelijke Donorraad) Tekst en eindredactie Annemarie Geleijnse, Rineke van Houten Vormgeving Total Identity, Jeannette Kaptein, Arjen Firet Druk en distributie Roto Smeets Weert Redactieadres Sanquin Bloedvoorziening, Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam 0800-bloedbank (256 332 265), [email protected], www.bloedverwant.nl. © 2013 Sanquin. Artikelen uit Bloedverwant mogen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen, onder vermelding van de bron en de uitgever. De redactie van Bloedverwant heeft zijn best gedaan om de rechthebbenden van het in dit blad getoonde materiaal op te sporen en hun toestemming te vragen voor openbaarmaking in dit blad. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Hebt u klachten of bezwaren in verband met auteursrecht, portretrecht, andere rechten, persoonsgegevens of privacy neem dan contact op met de redactie. Bij de productie en verbranding van de folie waarin Bloedverwant is verpakt, komen geen schadelijke stoffen vrij. ISSN: 1570-7288.

Foto Joost Grol

‘Net voor de kerstvakantie belandde een collega van mij van het ene op het andere moment in het ziekenhuis met een maagbloeding. Altijd gezond en goedlachs en toen zo wit als het laken van het bed. Toen ik hem een dag later kwam opzoeken, lag hij al aan het derde bloedinfuus. Ik dacht meteen: daar doe ik het voor. Het bloeddonorschap is gewoon bittere noodzaak. Ook in mijn familie weet ik wat het is om bloed nodig te hebben. Een neefje met kanker bijvoorbeeld. Hij had om de paar maanden bloed nodig. Mijn collega heeft het gered, al heeft hij wel een jas uitgetrokken. “Ik ben jullie donors enorm dankbaar”, zei hij tegen mij. Ik geef bloed sinds 1996 en hoop dit jaar de zestig donaties te halen. Wij hebben vier kinderen, van één tot negenenhalf jaar. In de schoolvakanties gaan ze graag met mij mee als het weer tijd is voor een bloeddonatie. Dat vinden ze spannend en bovendien valt er altijd wel wat te snoepen. Ik hoop dat ze mij later in het donorschap zullen volgen.’

DONOR

POST

Tweet Schrijf ook naar de redactie: [email protected] of postbus 9892, 1006 AN Amsterdam. Graag naam en woonplaats vermelden. De redactie maakt een keuze en kort brieven waar nodig in. Hartelijk dank!

Complimenten van de inspecteur In 1955 heb ik in het overdekte zwembad in

om bloed te geven. Uiteraard was er niet zo

Zwolle op elfjarige leeftijd een gescheurde

gauw aan vervanging voor mijn klas (veertig

milt opgelopen door een botsing onder water

leerlingen) te komen.

met een andere zwemmer. Door een spoedoperatie in het Sophiaziekenhuis door dokter

Toevallig was net de inspecteur van het

Bokelman en bloedtransfusies is mijn leven

lager onderwijs op bezoek. Spontaan bood

gered.

hij aan om de klas zo lang over te nemen. Bij terugkomst kreeg ik van hem de complimen-

Toen ik 21 jaar was, besloot ik bloeddonor te

ten voor de leuke klas. In twee opzichten

worden. Ik was toen net onderwijzer in

ging ik die dag met een voldaan gevoel

Gorinchem. In dat eerste jaar voor de klas

naar huis: voor de eerste keer bloed gegeven

kreeg ik onder schooltijd een oproep om met

en de complimenten voor mijn klas. Ad van Straalen, Dedemsvaart

spoed naar het Beatrixziekenhuis te komen

Mijn vader was mijn held

Al vele jaren geef ik bloed, om dezelfde reden

Mijn vader gaf jarenlang bloed en ik vond dat

die mijn vader bloed deed doneren. Inmiddels

als klein kind wel interessant. Soms mocht ik

ben ik vijftig en mijn zoon geeft sinds zijn

met hem mee. Mijn benen in zijn fietstas en

achttiende ook bloed. Hij is in de voetstappen

mijn armpjes zo ver mogelijk om zijn middel.

van zijn moeder en zijn opa getreden. Evelien Verboom, Almelo

Als hij een dikke winterjas aan had dan kwam

Rustpuntje Bloed geven doen we omdat we daar andere mensen en de wetenschap mee kunnen

ik niet zo ver en kon ik hem niet goed vast-

helpen. Maar voor mij is er nog een groot

houden, maar dan mocht ik mijn handen in

bijkomend voordeel: het is altijd een rustpunt-

zijn zakken stoppen. Bij de bloedbank in het

je in mijn drukke bestaan. Even een paar

Rode Kruisgebouw zag ik mijn vader, zo’n

minuten verplicht rust en helemaal niets doen.

grote man, die op één van de vele tafels lag en

Afgelopen keer ging mijn zoontje voor het

zomaar bloed liet tappen. Vervolgens werd

eerst mee en hij voelde waarschijnlijk dezelfde

hem na de donatie ook nog gevraagd of hij

behoefte als zijn vader. Zo heeft hij bijna de

een borrel naast zijn koffie wilde en kreeg hij

hele afname heerlijk bij mij gelegen! Erwin Brigitha, Almere

een dik belegde beschuit met kaas. Er stond een trolley met drank onderop naast het koffiezetapparaat. Allemaal dingen die ik enorm bijzonder vond.

Zoekplaat!

Ik zat dan ook stil alles te observeren, met mijn

Lydia Tito-Wolst geeft bloed, haar man plasma

beentjes die de grond nog niet raakten, wie-

en ook de oudste dochter van achttien is sinds

belend op de stoel. Hij vertelde me wat er met

kort bloeddonor. De familie Tito weet de weg

zijn bloed gedaan werd. Ook dat intrigeerde

naar de bloedbank dus wel te vinden. Zelfs in

me. Het bloed van mijn vader zou levens gaan

Australië, zo ontdekte Lydia toen ze haar broer

redden. Mijn vader was míjn held. Jaren later

in Melbourne opzocht. Lydia Tito-Wolst, Dordrecht

ben ik zelf een grote dame: 178 cm groot.