Veluwe-op-één. Gebiedsopgave Veluwe, eerste Schets. Versie 21 januari Gebiedsvisie Veluwe (Schets 1.0 dd ) Pagina 1 van 17

Veluwe-op-één Gebiedsopgave Veluwe, eerste Schets Versie 21 januari 2016

Fragment muurschildering van Stephan Peters, Stationsstraat Apeldoorn

Gebiedsvisie Veluwe (Schets 1.0 dd. 21-01-2016)

Pagina 1 van 17

Voorwoord Samen werken aan de Veluwe Onze Veluwe wordt gekenmerkt door een unieke combinatie van prachtige landschappen, aansprekende natuur, bijzonder erfgoed, en omzoomd door imponerende rivieren en gastvrije randmeren. Bovendien is het een gebied dat rijk is aan cultuur, geschiedenis, fantastische steden, gezellige dorpen en een groot aantal geweldige attracties. Natuur en erfgoed vormen de levensader voor wonen, werken en recreëren op de Veluwe. Toerisme heeft zich ontwikkeld tot belangrijke economische drager van de Veluwe. In deze context is het niet meer dan logisch dat in de Gebiedsopgave voor de Veluwe de focus ligt op natuur en erfgoed, recreatie en toerisme. Het instrument van de Gebiedsopgave is een novum, maar past in de ontwikkelingen op de Veluwe. Samenwerking op het gebied van toerisme is steeds van belang geweest; het kreeg een meer integraal karakter door het convenant waarin overheid en recreatiesector zich verbonden. De terreinbeherende organisaties onderkenden het belang van de koppeling tussen natuur en toerisme, ook met het oog op betaalbaar natuurbeheer. Geleidelijk aan is het stadium aangebroken, dat al deze partijen in gezamenlijkheid gaan werken aan en met een gedragen Veluwe-Agenda. De Gebiedsopgave Veluwe kan aldus worden verstaan. De invulling ervan reikt dus - veel - verder dan het uitwerken van projecten die op provinciale financiering mogen rekenen. Het is veel meer een uitnodiging aan de Veluwe om niet alleen de eigen opgaven in kaart te brengen, maar ook om de samenhang op de Veluwe beter te laten zien en om de gezamenlijkheid ook tot uitdrukking te brengen in de koers die voor de Veluwe van belang is. De komende tijd wordt deze koers nader bepaald door partijen op de Veluwe. Zij vullen de VeluweAgenda in hun onderlinge contacten. In de Gebiedsopgave Veluwe komt deze koers, deze Agenda, tot uitdrukking. Dat is een groeiproces. Een eerste start wordt gemaakt met deze schets. Deze schets is opgesteld door het zogenoemde ‘sprintteam’ Gebiedsopgave Veluwe, dat bestaat uit een zevental enthousiaste medewerkers van gemeenten en provincie met mijn persoon als trekker. We zijn aan de slag gegaan met het inventariseren van thema’s die door veel partijen worden herkend. Er zijn gesprekken gevoerd met allerlei actieve partijen op de Veluwe. Dan gaat het om lokale bestuurders, maar ook om bestuurders van de terrein beherende organisaties, contactpersonen van belangrijke attracties, enzovoort. Maar de tijd is tekort om ze allemaal te spreken. Daarom is gekozen voor een proces waarin we tegelijkertijd bouwen en polsen of we goed bouwen. Een soort ‘scrum’-methode voor de Gebiedsopgave. Dit proces blijft doorgaan, ook de komende maanden. Deze eerste schets dient als praatstuk om te bezien of de richting klopt, of we eensgezind zijn over de ambitie en de thema’s. Er staan noties in over verbindingen die we kunnen leggen en over de noodzaak van een vorm van regie over de uitvoering van de Gebiedsopgave Veluwe. Het is dus een aanzet, een uitnodiging voor het gesprek, een oproep tot het ontwikkelen van een gezamenlijk toekomstperspectief.

Jan de Kleuver Ambtelijk trekker Gebiedsopgave Veluwe


Pagina 2 van 17

1. De beste Veluwe beleving in 2020 Hoe krijgen we een beeld van wat er nodig is aan vernieuwing, productverbetering en imago? Hoe weten we waar we aan de slag moeten om de Veluwe als vakantieregio weer op een toppositie te krijgen? We volgen een willekeurig stel dat een trip maakt vanuit de Randstad naar de Veluwe. Dat doen we niet vanuit het Nu, want dan komen ze zaken tegen die niet lekker lopen, maar vanuit een moment in de toekomst als we al verder zijn met het uitvoeren de Gebiedsopgave Veluwe. Het moment dat door gezamenlijke inspanningen de reis het beeld geeft: zo moet het zijn, daar werken we naar toe. Wij zijn aangeland in 2020 en volgen een nieuwsgierig en sportief stel dat zich oriënteert op een kort verblijf op de Veluwe omdat ze daar zulke aardige verhalen over hebben gehoord. Berlijn is geweest, de Veluwe is het geworden. INEKE EN MARCEL ‘DOEN’ DE VELUWE Maak kennis met Ineke en Marcel. Al zeven jaar een stel. Zij is 29, hij net 31 geworden. Ze zijn woonachtig in Amsterdam, allebei een baan en dus hebben ze een dubbel inkomen, kinderen zijn er niet, ze zijn milieubewust en houden van natuur en cultuur. Zij willen graag een keer naar de Veluwe. Via de site VisitVeluwe.nl regelen ze alles wat ze voor die week willen: het vervoer, de bungalow, toegangskaartjes, excursie boswachter. De ‘bliep’ van de mobiele telefoon geeft aan dat de “Veluwe all-in”-voucher is ontvangen... OP REIS Aangezien Marcel en Ineke bewust geen auto bezitten, neemt het stel het openbaar vervoer vanuit Amsterdam naar een bungalowpark in de bossen van Ermelo. Op het Museumplein staat de Veluwe Express klaar en kunnen Ineke en Marcel samen met een groot aantal buitenlandse toeristen direct inchecken naar de Veluwe. Eenmaal in Ermelo aangekomen staat de shuttle-bus op het Raadhuisplein klaar om de jonge Amsterdammers naar hun eindbestemming te brengen. WELKOM OP ONS RECREATIEPARK De ontvangst op het bungalowpark is als een warm bad. Heerlijke Veluwse producten en een prima onderkomen. Wat goed dat de energie duurzaam wordt opgewekt! Perfecte WiFi-aansluiting dus de thuisblijvers krijgen een Appje met een foto van hun onderkomen. BREED FIETSEN Na een nacht waarbij alleen de burlende herten de stilte verstoren, breekt een prachtige dag aan. Ze hebben allebei zin om lekker te gaan fietsen. In het dorp staan de bestelde E-bikes al klaar, met onverwacht twee lunchpakketten van Veluwse streekproducten. Ze merken dat er overal mooie, brede fietspaden op de Veluwe liggen en dat moet ook wel met al die fietsers op hun mountainbikes, de snelle fietsers en wat al niet meer! De Veluwse route-app brengt ze op bijzondere plaatsen: fraaie landschappen, historische buitenplaatsen. Om 15.00 uur gaan ze even van de fiets af want dan mogen ze wild kijken met de boswachter. Die is erg enthousiast over de natuurontwikkelingen van de laatste tijd. De ‘biodiversiteit’ is toegenomen betoogt hij en hij verwijst naar allerlei maatregelen in het gebied die daaraan hebben bijgedragen. ’s Avonds besluit Marcel spontaan dat zijn volgende aandeelhoudersvergadering echt op de Veluwe moet plaatsvinden! Dat gaat hij regelen. Er zijn volop mogelijkheden om te vergaderen én om daarna zeer goed te eten. WANDELEN ZONDER EINDE Ze blijven sportief bezig. De wandelschoenen gaan aan en ze lopen de halve Veluwe over. Een rondje plannen hoeft niet want op veel plaatsen stopt de hop-on-hop-off bus die ze weer terugbrengt naar


Pagina 3 van 17

waar ze begonnen zijn. Onderweg maken ze kennis met de wisent, zien een jong vosje wegglippen en staan minutenlang oog in oog met een hert dat twijfelt of het moet wegrennen of nog even kan blijven staan. ’s Avonds brengt de bus ze naar de iMax-bioscoop in Arnhem. TERUGKOMEN VOOR DE REST Een paar dagen Veluwe is écht te weinig. Ze zien zoveel interessante zaken voorbijkomen dat ze graag een keer terug komen. Ze hebben geen tijd gehad om het pas gerenoveerde Paleis Het Loo te bezoeken. En ze willen toch ook een keertje met een authentieke botter van Elburg naar Harderwijk varen om daar het oude stadshart te bekijken. En de Veluwe vanuit een zweefvliegtuig bekijken, misschien een tandemsprong te maken vanuit een vliegtuig. Er is verschrikkelijk veel te doen. AFSCHEID IS DE START VAN HET NAGENIETEN Na een enerverende vakantie keren Ineke en Marcel met de Veluwe Express huiswaarts. Op Facebook verschijnen selfies en foto’s. Een doos vol Veluwse streekproducten met o.a. wijn uit Ellecom hebben ze meegenomen om na te genieten.

Hoe ver is de toekomst? Dit ‘belevingsverhaal’ dient als illustratie voor waar we mee aan de slag kunnen op de Veluwe. Als dit het plaatje moet zijn voor 2020, is er veel waar men nu al van kan genieten, maar ook veel nog niet. Denk aan:  Goede openbaar vervoersverbindingen naar en op de Veluwe  Digitale bereikbaarheid voor grote stukken van Veluwe  Maatwerk in productcombinaties via een centrale site en ‘back-office’  Uiteenlopende arrangementen gericht op Veluwe-beleving  Duurzame en gastvrije verblijfsmogelijkheden


Pagina 4 van 17

2. Opgaven Veluwe 2020 Het verhaal van Ineke en Marcel brengt in beeld wat de Veluwe moet doen om de basis voor een goed product weer op orde te krijgen. Hun ervaringen in 2020 laten zien voor welke opgaven de Veluwe staat om de ambitie te realiseren van ‘De Veluwe op 1’. Deze zijn gebundeld in vier Veluwe opgaven. Géén verrassende opgaven, omdat deze door de partijen op de Veluwe al vaker zijn genoemd. Wél een bevestiging dat deze opgaven breed worden gedeeld en als urgent worden ervaren en waarvan de opbrengst de Veluwe aantrekkelijker maakt. De partners op de Veluwe wordt gevraagd onderstaande opgaven verder te concretiseren en te prioriteren. Zo denken zij zelf mee over de vraag welke projecten van meerwaarde zijn voor de Veluwe zodat die in de Gebiedsopgave thuis horen. Op basis van die inbreng werken wij toe naar een Veluwe-Agenda die in maart gereed moet zijn.

Opgave 1: Natuur, landschap & erfgoed Natuur, landschap en erfgoed zijn ons stamkapitaal. De Veluwe kent een zeer veelzijdig landschap van natuurgebieden met bos, hei en zand, weidelandschappen, stuwwallen en water. De geschiedenis heeft het erfgoed gevormd, met o.a. sporen van industrieel gebruik, militair erfgoed en monumentale panden. Samen bepaalt dit het decor van de Veluwe waar ook bezoekers van genieten. Het is een gezamenlijke opdracht en verantwoordelijkheid de kwaliteit daarvan in stand te houden en op een goede wijze te benutten. Dat vraagt inspanning en aandacht van iedereen. Actiepunten: o o o o

Natuur inclusief ondernemen stimuleren. Green Deal Veluwe: optimale samenwerking partners om vanuit verschillende perspectieven te komen tot een gezamenlijk doel. Enerverend Veluws erfgoed behouden en benutten. Lokale projecten gericht op landschapsherstel en leefbaarheid met participatie van inwoners en gebruikers.

Opgave 2: Bereikbaarheid De Veluwe moet goed bereikbaar zijn. Dat geldt voor de weg, het water, het spoor, maar ook digitaal. Het netwerk van wegen en paden met parkeerplaatsen alsmede een laagdrempelig aanbod van vervoer voor recreanten zorgt ervoor dat zij eenvoudig naar, van en over de Veluwe kunnen reizen. Door slimme ingrepen in het netwerk en aanbod kan de bereikbaarheid worden verbeterd en recreatieve druk op de natuur worden gereguleerd. De huidige consument en de Veluwse bedrijven vragen goede breedband en 4G-verbindingen. Dit zorgt voor een goed ondernemersklimaat, een veilig gevoel en snelle informatie over de vele mogelijkheden van de Veluwe. Actiepunten: o o o

Goed openbaar vervoer naar en op de Veluwe Bereikbaarheid van de grote Veluwse attracties en attractieparken verbeteren Breedbandvoorzieningen voor gratis snelle digitale ontsluiting op de Veluwe.


Pagina 5 van 17

Opgave 3: Activiteiten Active, taste en culture. Dat zijn de drie focuspunten waarmee de Veluwe bezoekers verleidt. De combinatie van het veelzijdige Veluwse landschap als decor en een eenvoudig samen te stellen aantrekkelijk programma aan belevenissen maken van de Veluwe een toplocatie voor actief ontspannen, bijzonder culinair genieten en cultuur snuiven, voor bewoners en bezoekers. Met een enorme dichtheid aan attracties is de Veluwe de plek om veel te ondernemen. Hiervoor is nodig dat de producten op orde zijn, zodat de verwachting wordt ingelost. Actiepunten: o o o o o

Verbinden van bestaande producten tot klantgerichte arrangementen Inzet op kwaliteit van routes voor fietsen, wandelen, paardrijden, varen etc. die aansluiten op de behoefte en economisch aantrekkelijk zijn Ontwikkelen van (water-) sportieve en overige actieve en avontuurlijke belevingsvormen van de Veluwe Inzet op beleving van cultuur (historie) en erfgoed inclusief de beleving in Veluwse dorpen en steden Inzetten op het goede leven op de Veluwe (streekproducten, welness, verzorging)

Opgave 4: Verblijf De behoefte en het gedrag van de gast verandert. Dat vraagt om nieuwe vormen en aanpassingen van de verblijfsmogelijkheden. Was jarenlang de zomervakantie doorbrengen op een camping en het vakantiepark prima, de gast van nu vraagt gastvrijheid, meer keuzes in de vorm van het verblijf, naast kwaliteit en beleving die aansluit bij het doel van zijn verblijf. Voor de gezinsvakantie, het familie- of vriendenuitje, de tussentijdse break, het bezoek rondom een evenement of congres. Actiepunten: o

o

o o o

Inzet op duurzame ontwikkeling van de verblijfsrecreatie op vakantieparken en oplossen van bestaande situaties die afbreuk doen aan de gewenste beleving van de Veluwe Vernieuwende overnachtingsconcepten ontwikkelen Kwaliteitsimpuls horeca Acquisitie en marketing congressen Personeel is ambassadeur van de Veluwe


Pagina 6 van 17

3. Werken aan succes

Het verhaal van Ineke en Marcel maakt ook helder dat een aantal zaken randvoorwaardelijk is voor succes. In dit hoofdstuk wordt dit verder uitgewerkt.

3.1 Financiering Om de Veluwe-Agenda te kunnen realiseren, moeten partijen bereid zijn te investeren in menskracht en geld. Dit is niet alleen nodig om tastbare producten te maken, maar ook de ‘governance’ vergt een investering van belanghebbende partijen. Immers, er moet een koers worden uitgezet, keuzes worden voorbereid, projecten uitgewerkt, besluitvormende gremia worden bepaald en ondersteund. Dit speelt temeer wanneer partijen echt werk willen maken van een ambitieuze Veluwe-Agenda. Dan ligt het in de rede ook qua financiering de provinciegrenzen te overschrijden en te onderzoeken welke rijks- en Europese programma’s voor de Veluwe kunnen worden ingezet. Die ambitie behelst eveneens het ontwerpen van een meerjarige investeringsagenda, van een gedragen lobby-agenda, het ontwikkelen van verdienmodellen e.d. Voor de eerstkomende maanden wordt ingezet op het uitwerken van een beperkte investeringsagenda. Daarin zullen de bedragen staan die nodig zijn om prioritaire projecten te realiseren. Partijen die de projecten mogelijk willen maken, kunnen op basis daarvan de besluiten voorbereiden om de bedragen tijdig beschikbaar te stellen.

3.2 Regelgeving en regeltoepassing Natuur, landschap, water en het erfgoed van de Veluwe zijn van unieke klasse. We beschermen de kwaliteiten via regelgeving. De kaders van de regelgeving bepalen de activiteiten die erin toegestaan worden. Die kaders zijn voor een belangrijk deel bepaald door Europa en het rijk, deels via jurisprudentie en deels door provinciale en gemeentelijke besluiten. De provincie en gemeenten kunnen binnen de hogere kaders bepalen hoeveel ruimte er is om te ondernemen in en met de Veluwe. Zij zijn tevens de bevoegde instanties om deze regelgeving toe te passen. Uitdaging is om initiatiefnemers snel, zakelijk en professioneel te helpen naar een besluit. In de Veluwe-Agenda willen we afspraken maken over hoe we de natuur, landschap en erfgoed passend beschermen, ruimte bieden voor ondernemen en de procedures versnellen met behoud van de kwaliteit van besluitvorming.

3.3 Interne communicatie De Veluwe is een groot gebied met vele partijen die samen bijdragen aan de gebiedsontwikkeling. Zij zijn allemaal waardevol voor de uitvoering van de Veluwe-Agenda. Echter, ieders afzonderlijke betekenis (rol, verantwoordelijkheid, invloed) voor de gebiedsontwikkeling is verschillend. En daarmee de manier waarop deze partijen betrokken en geïnformeerd worden. Als onderdeel van de regie wordt een intern communicatieplan opgesteld om alle partijen op een passende manier te betrekken.


Pagina 7 van 17

3.4 Innovatie Innovatie en vernieuwing is relevant voor de onderwerpen die de Veluwe aantrekkelijk maken. Mede vanwege de recreatieve markt waar de wensen van de consument snel veranderen. Om concurrerend te kunnen blijven moet het toeristisch product zich continu verbeteren en vernieuwen. De daarbij passende marketing dient zich aan te passen aan het veranderende product en aan de veranderende methodieken om de doelgroepen te bereiken. Vernieuwende arrangementen met cross-overs tussen verschillende sectoren zijn noodzakelijk. Ondernemers moeten voldoende ruimte krijgen om te kunnen ondernemen. Snelle procedures en besluitvorming zijn noodzakelijk. Innovatie speelt ook een rol bij recreatieve infrastructuur. Nieuwe technologie zoals digitalisering biedt nieuwe mogelijkheden voor routes, beleving e.d. Recreanten verwachten dergelijke technologie. Ook voor het beheer van terreinen is innovatie nodig. Denk aan nieuwe verdienmodellen, aan vormen van participatie of aan samenwerking met zorginstellingen. Doordat regelgeving, subsidies en maatschappelijke wensen veranderen, is innovatie van de organisatie van het beheer onontkoombaar. .

3.5 Marketing Een excellente marketing is een ‘must’ om de Veluwe in beeld te brengen bij de consument. Gerichte doelgroepmarketing maakt het bovendien mogelijk om die consument aan de Veluwe te binden die relatief meer besteedt. De marketing en marketingcommunicatie zal zodanig worden georganiseerd dat herkenning bij de doelgroepen optreedt en men de Veluwe als bestemming ‘top of mind’ krijgt, d.w.z. hoog in het bewustzijn om daar een keer een bezoek te brengen. Daarvoor worden de marketinglijnen Active, Nature en Taste benut en aangevuld met specifieke marketinglijnen van Hanze, Liberation en Koninklijk. Om de Veluwe op Nr. 1 te krijgen zal onder andere het toeristisch marktaandeel vergroot moeten worden. Met name het groeiende inkomende toerisme biedt nieuwe kansen aangezien de verblijfscapaciteit in Amsterdam onvoldoende is. Door actief partner te zijn in een samenwerking met andere regio’s profiteert de Veluwe hiervan.


Pagina 8 van 17

4. Samenwerking en regie 4.1 Wij werken al samen Samenwerking is een cruciaal instrument voor het realiseren van de Gebiedsopgave Veluwe. Het is van belang dat de Veluwe samenwerkt bij het sterker maken van dit gebied. Ondernemers, onderwijs en overheid moeten elkaar versterken en faciliteren. Netwerksamenwerking krijgt vorm omdat de Veluwe ons verbindt en onze gezamenlijke drijfveer is om samen te werken aan dit mooie gebied. Onze passie voor de Veluwe gecombineerd met ondernemerschap is een vruchtbare voedingsbodem gebleken voor tal van concrete initiatieven. Te veel om op te noemen, maar toch een paar voorbeelden:  Diverse initiatieven van bewoners en/of bedrijven voor het realiseren van breedband;  Apeldoorns kanaal van IJssel tot IJssel: benutten kansen rond kanaal van noord tot zuid;  Realiseren boomhutten als vernieuwend concept recreatieverblijf;  De Wisent terug op de Veluwe;  Versterken watereconomie Gastvrije Randmeren;  Gelders Arcadië: benutten kansen landgoederen zone Veluwezoom;  Beter OV voor toerist (onderzoek door ondernemers Hoenderloo);  Wachtkamer van Arnhem (nieuw concept toerist info op NS station);  Versterken natuurbeleving door terreinbeheerders; Uit deze willekeurige selectie blijkt grote verscheidenheid aan lokale en regionale plannen en ideeën op de Veluwe. Al deze initiatieven helpen mee het toeristisch product te versterken. Daar zijn we trots op.

4.2 Onze kracht versterken Als we al deze lokale en regionale initiatieven in het perspectief plaatsen van de nationale en internationale ontwikkeling van de vrijetijdseconomie groeit de overtuiging dat desondanks een verdere bezinning op de Veluwe samenwerking nodig is. De Veluwe krijgt steeds meer concurrentie van andere toeristische regio’s die zich in een rap tempo versterken. De Veluwe profiteert onvoldoende van de nationale groei in de toeristische sector. Een paar voorbeelden:  het aantal banen in de toeristische sector op de Veluwe neemt in tegenstelling tot de landelijke trend niet toe;  de waardering van het fietsroutenetwerk Veluwe is gedaald naar drie sterren terwijl concurrerende regio’s als Drenthe juist zijn gestegen naar vijf sterren;  het aantal korte vakanties op de Veluwe is fors gedaald met 22%. De binnenlandse markt in de vrijetijdseconomie groeit niet meer en is een ‘vechtmarkt’ geworden waarin de groei in de ene regio ten koste gaat van een andere. Dat vraagt om een krachtige reactie van de Veluwe. Een reactie die ook nodig is om te kunnen profiteren van de groeiende buitenlandse markt. Het aantal inkomende toeristen stijgt de komende jaren van 10 miljoen naar 13 miljoen. Gelderland, inclusief de Veluwe, profiteert te weinig van de buitenlandse toerist (Gelderland als geheel slechts 386.000). Dat moet veranderen. Ook op het gebied van natuur en erfgoed zijn op de Veluwe de uitdagingen groot. Het versterken van deze kwaliteit en het realiseren van de Natura 2000 opgave is een opgave van formaat. De wederzijdse versterking van ecologie en economie is een enorme uitdaging. De opgave voor de Veluwe vraagt dan ook bestuurlijke urgentie en robuuste samenwerking. Faciliterende regie is vereist


Pagina 9 van 17

om de talloze individuele projecten en plannen samen te binden tot een krachtige Veluwe agenda. Slagkracht is een randvoorwaarde om als Veluwe aan initiatiefnemers snel helderheid te geven. Kortom, wij moeten als Veluwe onze kracht versterken!

4.3 Onze samenwerking uitbouwen Het afgelopen jaar is in de marketing een grote stap gezet in een krachtige Veluwe brede samenwerking. Door een gezamenlijke opdracht aan Visit Veluwe is in een snel tempo een krachtige (inter)nationale marketing ontwikkeld. De succesfactoren hiervoor waren: o een ‘coalition of the willing’ (mee doen mag); o samenwerking op het niveau van de Veluwe (krachten bundelen); o samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheid (kansen benutten); o focus (Active, Culture en Taste); o regie vanuit een faciliterende rol. Wij denken dat op basis van deze succesfactoren een krachtige Veluwe samenwerking ook mogelijk is bij de uitvoering van de Gebiedsopgave Veluwe. Het is echter de vraag of deze samenwerking automatisch van de grond komt. Immers bij de marketing draait het om een overzichtelijk en concreet vraagstuk met een daaraan te koppelen concrete oplossing. Uitdagingen als gedragen investeringsplannen, een innovatieagenda, een lobbystrategie, kortom een werkende Veluwe-agenda met een veelheid aan uiteenlopende partijen zijn van een ander kaliber. Dit besef noodzaakt tot het agenderen van het thema ‘governance’ in de Gebiedsopgave Veluwe zelf.

4.4 Vragen rond ‘governance’ Samenwerking waarin het belang van de Veluwe als geheel voorop staat bij het maken van keuzes. Vertrouwen, elkaar het beste gunnen en over grenzen heen kijken, is een ‘must’ en tevens een grote uitdaging. Daarom wordt al in deze eerste schets van de Gebiedsopgave aandacht gevraagd voor governance als betekenisvol vraagstuk; niét voor de invulling ervan. Dat is een zaak van de lange adem. Ook omdat invulling ervan steeds bezien moet worden in de context van de inhoudelijke voortgang. Die voortgang is er een van geleidelijkheid, van fasering. Elke fase kent eigen vragen rond sturing en regie. Zo kan er onderscheid worden gemaakt in governance-vragen voor de korte en voor de lange termijn. Voor de korte termijn, zeg de doorontwikkeling van deze eerste schets naar een uitgewerkte en gedragen Gebiedsopgave, zijn vragen aan de orde terzake bestuurlijke legitimering en regie, terzake inzet van arbeidscapaciteit. Voor de langere termijn gaat het om vragen over samenwerking op de Veluwe, hoe gaan publieke en private partijen samenwerken én beslissen, hoe kunnen partijen komen tot gedragen keuzes rond investeringen, hoe kunnen gezamenlijke financieringsarrangementen worden voorbereid én na toekenning ter hand worden genomen, etc. In deze schets wordt volstaan met het benadrukken van het belang van governance als succesfactor voor het gezamenlijke doel ‘Veluwe-op-één’.


Pagina 10 van 17

5. Onze Veluwe is meer... ... dan natuur, erfgoed, recreatie en toerisme Voor de Gebiedsopgave Veluwe ligt het accent bijna vanzelfsprekend op Natuur en Erfgoed, Recreatie en Toerisme. Deze keus wordt op de Veluwe breed gedragen. Tegelijkertijd is de Veluwe zich als geen ander ervan bewust dat het een gebied is met meer dan die facetten.

Via verschillende gremia werken de genoemde regio’s aan de eigen doelstellingen. Vanuit de Gebiedsopgave Veluwe is er de behoefte om verkennend met elkaar het gesprek aan te gaan. Dit gesprek gaat dan over in hoeverre er acties nodig zijn om niet met de rug naar elkaar toe te staan maar juist elkaar weten te vinden. Op zo’n manier kunnen interessante cross-overs ontstaan op het gebied van kennis en innovatie. Inmiddels is daartoe een betekenisvolle stap gezet door hierover met elkaar het gesprek te voeren.


Pagina 11 van 17

6. Samenwerken op basis van vertrouwen Twee zaken moeten in gang worden gezet: er moet worden gezocht naar een geschikt ‘governance’model voor de Veluwe en er moeten concrete projecten worden uitgewerkt. Dat zijn projecten waarvan is gebleken dat partijen op de Veluwe vinden dat zij met voorrang aangepakt moeten worden. Voor zowel de korte als de lange termijn zetten we wat suggesties op een rij. Het zijn bespiegelingen die inspiratie en richting geven aan de vervolggesprekken in de komende periode op weg naar de Veluwe-Agenda.

1. Actieprogramma 2016 De provincie nodigt uit om voor de eerste tranche Gebiedsopgave-gelden voor 2016 (een bedrag van vermoedelijk € 1,5 á € 2 miljoen) op korte termijn concrete voorstellen in te dienen. Voor de Veluwe is het van belang om met voorstellen voor die eerste tranche te komen. Dat benadrukt het belang van samenwerking en is een eerste stimulans voor het werken aan de gedeelde thema’s. Eind maart kunnen er uitgewerkte voorstellen liggen via een proces dat enkele onderwerpen als cruciaal benoemt (digitale bereikbaarheid, vitale vakantieparken, routenetwerken en natuur/erfgoed) en via workshops met betrokken partijen die tot die voorstellen komen. Door in maart met concrete voorstellen te komen proberen we binnen de provinciale planning te blijven en hebben we daarnaast de mogelijkheid om zorgvuldig om te gaan met de inbreng van partijen.

2. Actieprogramma 2017 en verder Voor 2017 ontwikkelen we een werkwijze met aandacht voor: inventarisatie van Veluwse initiatieven, prioritering en op draagvlak gerichte afstemming. De agenda met projecten zal steeds in september in het daaraan voorafgaande jaar in provinciale besluitvorming worden gebracht vanwege de begrotingsvoorbereiding voor het nieuwe jaar. Dit betekent in ieder geval dat het komende half jaar ook de investeringen op langere termijn worden verkend.

3. Bestuurlijke regie Het bestuurlijke proces kent ook een korte termijn en een lange termijn vraagstelling. De volgende suggesties worden gedaan: 

Er is een bestuurlijke begeleidingscommissie (BBC) actief met gedeputeerde Van Dijk als voorzitter. Deze commissie komt voort uit het Convenant Toerisme. Deze commissie heeft de rol op zich genomen van regie op de Gebiedsopgave Veluwe. De samenstelling van de commissie maakt dat mogelijk vanwege de deelname van de bestuurlijke regio’s NoordVeluwe, Stedendriehoek en Food Valley, Staatsbosbeheer als terreinbeherende organisatie (TBO), een vertegenwoordiging van de Recreatie-ondernemers, Horeca Gelderland en de samenwerkende Veluwse attracties. Het voorstel is om deze commissie, althans de eerstkomende tijd, te laten adviseren over de concrete projectvoorstellen die bijdragen aan de Gebiedsopgave Veluwe.



Daarbij is voor het verkrijgen van voldoende draagvlak wel een aanvulling op de samenstelling gewenst: o

Vanwege de betrokkenheid van de BBC op de Gebiedsopgave Veluwe dient de provinciale portefeuillehouder daarvoor, gedeputeerde Schouten, ook in formele zin een plaats te krijgen.


Pagina 12 van 17

o

Een vertegenwoordiger van de gemeenten van de Veluwezoom maakt de gemeentelijke vertegenwoordiging compleet.

o

Voor de terreinbeherende organisaties is aanvulling gewenst gezien de zwaarte van het onderdeel natuurbeheer in de Gebiedsopgave Veluwe.



Waar de BBC in de eerste fase op projectniveau adviseert, is er ook behoefte aan een bestuurlijk klankbord voor de inrichting van het juiste ‘governance’-model. In die klankbordgroep zal Gedeputeerde Staten zijn vertegenwoordigd, naast vertegenwoordigers van de vier regio’s, maar ook vertegenwoordigingen vanuit ondernemers, terreinbeheer en het onderwijs.



De Veluwe heeft een sterke identiteit, maar vormt geen herkenbare entiteit. Partijen op de Veluwe geven aan dat er behoefte bestaat aan een samenwerkingsvorm met doorzettingsmacht. Bij voorkeur voor het einde van het jaar. Er komt een voorstel voor het best passende ‘governance’-model voor de Veluwe.



Er moet worden gekeken naar de juiste vorm van ambtelijke begeleiding. Sluit de samenstelling van het ‘Sprintteam’ aan bij de diversiteit van de Veluwe-Agenda of is een uitbreiding met vertegenwoordiging uit andere disciplines gewenst? Het Sprintteam gaat met deze vraag aan de slag in samenspraak met de bestuurlijke klankbordgroep.


Pagina 13 van 17

7. Planning: naar een Veluwe-Agenda In de Veluwe-Agenda komen de opgaven te staan die voor de Veluwe als geheel van belang zijn. Dat wordt een verdere concretisering van de in deze Schets opgenomen opgaven, gesteund door de partners op de Veluwe. De Veluwe-Agenda vormt de basis voor het opstellen van een Investeringsplan, een innovatie- en marketing-agenda en een lobbystrategie. I. -

-

II. -

III. -

IV.

6 januari – 21 januari / naar Schets 1.0 Op basis van de reacties van de Bestuurlijke Begeleidingsgroep Convenant, de afzonderlijke regio’s (Food Valley, Stedendriehoek, Noord-Veluwe en Veluwezoom/Arnhem-Nijmegen), de terreinbeheerders, de attractieparken en de recreatie- en horeca-ondernemers bijstelling van eerste Schets naar versie 1.0. In Schets 1.0 staan concrete voorstellen die direct aandacht krijgen in de vervolgfase vanaf 21 januari, waaronder het onderwerp bestuurlijke regie vanaf 21 januari. 21 januari – 1 april / van Schets 1.0 naar Veluwe-Agenda 0.1 Op basis van gesprekken met diverse Veluwse partijen verder toewerken naar de VeluweAgenda. Voorstellen ontwikkelen voor de eerste projecten die nog in 2016 voor investeringen in aanmerking komen. Een prioritering aanbrengen ten behoeve van een Veluwe-investeringsagenda. Advies vragen van de Bestuurlijke Begeleidingscommissie voor deze eerste projecten Voor de langere termijn werken aan een inventarisatie van initiatieven die passen binnen de thema’s uit de Schets in samenspraak met de partijen op de Veluwe. Opstellen ‘groslijst’ van potentiële projecten: partijen zelf aan zet; criteria; formats e.d. Met een bestuurlijke klankbordgroep werken aan het best passende ‘governance’-model voor de Veluwe.

1 maart – 1 september / naar Veluwe-Agenda 1.0 Bestuurlijke prioritering Veluwe-projecten Prioritaire projecten nader uitwerken

Vanaf 1 september / operationaliseren Veluwe-Agenda


Pagina 14 van 17

8. Samenvatting De Veluwe van de Gebiedsopgave is het gebied tussen Rijn, IJssel, Randmeren en Gelderse Vallei en bevat bossen, heidevelden, zandverstuivingen, weides, maar ook water. De Veluwe staat bekend om haar aansprekende natuur en het bijzondere landschap; die maken het gebied aantrekkelijk voor recreant en toerist. De focus van de Gebiedsopgave Veluwe ligt op natuur en erfgoed, recreatie en toerisme. De vraag is hoe we natuur- en erfgoedkwaliteiten behouden en versterken, terwijl we tegelijkertijd ervoor zorgen dat het toerisme op de Veluwe aantrekt? Hoe krijgen we ‘de Veluwe op één’? De Gebiedsopgave Veluwe is per definitie een opdracht aan partijen op de Veluwe en is daarmee een stimulans voor betere samenwerking op de Veluwe. Deze gaat verder dan het uitwerken van projecten die op provinciale financiering mogen rekenen. De Veluwse samenwerking zet in op een gezamenlijke koers van en voor de Veluwe. Daartoe ontwikkelt de Gebiedsopgave zich tot een concrete Veluwe-Agenda, waarin de samen bepaalde koers de belangrijkste leidraad vormt en we aan de slag gaan aan de hand van de volgende thema’s: 

Natuur, landschap en erfgoed;



Bereikbaarheid (verkeer, openbaar vervoer maar ook digitale bereikbaarheid);



Activiteiten (van routes tot actieve beleving; van cultuur- en erfgoedbeleving tot het goede leven);



Verblijf (van vitale vakantieparken tot vernieuwende horeca).

Werken aan deze thema’s gebeurt aan de hand van instrumenten als financiering, regelgeving en – toepassing, interne communicatie, innovatie en marketing. Er wordt veel samengewerkt op de Veluwe, maar dat gebeurt op kleinere schaal en vaak ad hoc en op basis van concrete initiatieven. Er wordt nu gezocht naar een vorm van samenwerking voor de Veluwe als geheel. De vraagstukken op het gebied van natuurbeheer en toerisme vragen om een aanpak voor de hele Veluwe. Die brede samenwerking moet er snel komen, met een krachtige impuls vanuit de hele Veluwe lukt het beter om stappen van betekenis te zetten op het gebied van toerisme en natuurbeheer. Het werken aan de juiste vorm van samenwerking is zo belangrijk dat het een onderdeel is van de Gebiedsopgave Veluwe zelf. Die Veluwse samenwerking vindt plaats op basis van vertrouwen en met het juiste gevoel van urgentie, zodat het resulteert in voldoende slagkracht. Met het noodzakelijke bestuurlijke draagvlak kan de Veluwe aan de slag met zaken als investeringsplannen, een lobbyagenda in de richting van Den Haag en Brussel, overleg met de verwante bestuurlijke regio’s over cross-overs. De behoefte aan regie is groot. De bestaande energie die wordt gestoken in de Veluwe wordt krachtiger waardoor de kansen toenemen om ‘de Veluwe op één!’ te zetten.


Pagina 15 van 17

Bijlage: overzicht gesprekken 4-11-2015

Bestuurlijke Begeleidingscommissie Convenant Veluwe legitimeert ambtelijk 'trekkerschap' Gebiedsopgave Veluwe

5-11-2015

Gesprek met mevr. B. Schouten, gedeputeerde Provincie Gelderland

11-11-2015

Deelname gesprek bestuurders en managers Veluwse gemeenten met VisitVeluwe

11-11-2015

Gesprek met dhr. C. de Ruiter, directeur Apenheul

11-11-2015

Gesprek met dhr. G.J. van Hengel, wethouder gemeente Barneveld

11-11-2015

Gesprek met de Strategische Alliantie Noord-Veluwse Gemeenten

19-11-2015

Gesprek met dhr. G. Boeve, ambtenaar strategie gemeente Arnhem

27-11-2015

Deelname Veluwe-bijeenkomst bij AFAS-Tennisclassics

30-11-2015

Gesprek met dhr. J. Janssen, directeur Regio FoodValley

2-12-2015

Bijeenkomst met VisitVeluwe en Bureau NOHNIK

3-12-2015

Gesprek met mevr. R. Braam, directeur Coöperatie Gastvrije Randmeren

8-12-2015

Gesprek met mevr. M. Molenaar, mevr. A. Rosenboom en mevr. Ch. Paris, ambtenaren gemeente Arnhem

9-12-2015

Aanwezig bij Gelders Debat 'Veluwe op één'

10-12-2015

Overleg met wethouders recreatie en toerisme van de Veluwezoom, inclusief gemeente Arnhem

14-12-2015

Telefonisch contact met mevr. C. Verheggen, secretaris Regio Stedendriehoek

14-12-2015

Telefonisch contact met dhr. L. Berris, adjunct-directeur Natuurmonumenten

14-12-2015

Telefonisch contact met dhr. R. Vonhof, zakelijk directeur Kröller-Müller Museum

15-12-2015

Deelname aan bestuurlijk overleg van mevr. W. Vreugdenhil, wethouder gemeente Ede, en baron van Voorst tot Voorst, directeur Het Nationale Park De Hoge Veluwe

16-12-2015

Gesprek met Nederlands Investerings Agentschap (NIA) te Amsterdam, voorportaal Europese Investeringsbank

18-12-2015

Gesprek met dhr. H.J. van Schaik, burgemeester gem. Harderwijk/voorzitter Regio NoordVeluwe, dhr. L. Bezemer, regiosecretaris Noord-Veluwe, en dhr. J. Wassens, gemeentesecretaris Harderwijk

18-12-2015

Gesprek met dhr. P. Hilhorst, algemeen directeur provincie Gelderland

18-12-2015

Gesprek met mevr. B. Schouten, gedeputeerde provincie Gelderland


Pagina 16 van 17

6-01-2016

Bestuurlijke Begeleidingscommissie Convenant Veluwe bespreekt voortgang met ambtelijke trekker (Schets 0.1 Gebiedsopgave Veluwe)

7-01-2016

Gesprek met regio Noord Veluwe over Schets 0.1 (burgemeester van Harderwijk, wethouder uit Ermelo, secretaris van de regio Noord Veluwe)

13-01-2016

Gesprek met de terreineigenaren (‘Oneindige Veluwe’)

14-01-2016

Gesprek met breed bestuurlijk overleg Apeldoorns Kanaal

15-01-2016

Gesprek met secretaris Stedendriehoek, mevr. Carine Verheggen

15-01-2016

Gesprek met vertegenwoordigers van Recron en IVN.


Pagina 17 van 17

Veluwe-op-één. Gebiedsopgave Veluwe, eerste Schets. Versie 21 januari Gebiedsvisie Veluwe (Schets 1.0 dd ) Pagina 1 van 17

Recommend Documents