NR. 5
2011
STEDENDRIEHOEK
Veldhuis Media investeert tegen de stroom in
Vrouwennetwerken werken nét even anders
Verkopen en overnemen in crisistijd
••••••••••••••••
Economische donder geen reden voor doemdenken
De verkleinde schoenmaat van Mark Rutte
WWW.ONDERNEMERSBELANG.NL
Bouwen in het Oosten Maar het mag ook best iets noordelijker, of meer naar het westen, of het zuiden. Wij zijn GRENZELOOS op zoek naar OPDRACHTGEVERS als u! DUOFLEX biedt u continu direct inzetbare en prestatie gerichte VAKLIEDEN in de BOUW en TECHNIEK.
1e Colonjes 1a 6562 DL Groesbeek Postbus 54 6560 AB Groesbeek T 024 - 397 75 36 F 024 - 397 75 46
Duoflex Bouwondersteuning is onderdeel van de Haldu Groep.
www.duoflex.nl www.haldugroep.nl
Het beste naar boven halen? krachtige trajecten waarbij het beste in mensen naar boven
ching & co n
k
train in
g ,
a co
ncy ta ul s
woordelijkheid is daarbij de essentie. Wij creëren effectieve en
aterw
er
zichzelf te ontwikkelen. Het nemen van persoonlijke verant-
w
Mensen hebben het potentieel, de talenten en het vermogen
komt. Kies voor energieke mensen in effectieve organisaties!
Haal het beste uit je
Haal het beste uit je
Haal het beste uit je
“Ik ben het gewoon!” Wat ik doe is geen werk, het is gewoon...
Je team voelt als een feest. Of het nu over één afdeling gaat of...
Ken je een bedrijf waarvan je denkt: Wat een mooi bedrijf...
ZELF
MENSEN
BEDRIJF
www.waterwerk.nu Schoolweg 7, 7108 BM Winterswijk Woold, telefoon 06 536 75 053
WAWadv_Wintersw.indd 1
08-04-10 13:34
het
Inhoud
ONDERNEMERS B E L A N G
Het Ondernemersbelang van de Stedendriehoek verschijnt vijf keer per jaar.
VELDHUIS MEDIA INVESTEERT TEGEN DE STROOM IN
Achtste jaargang, nummer 5-2011 OPLAGE 4.000 exemplaren COVERFOTO Erwin de Lange, directeur Veldhuis Media Foto: Gerrit Boer UITGEVER Jelte Hut Novema Uitgevers BV Postbus 30 9860 AA Grootegast Weegbree 1 9861 ES Grootegast T 0594 - 51 03 03 F 0594 - 61 18 63
[email protected] www.ondernemersbelang.nl HOOFDREDACTIE Erik van Raalte T 0594 - 69 56 14
[email protected]
08
VROUWENNETWERKEN WERKEN NÉT EVEN ANDERS
11
DRUK Drukkerij Veldhuis, Raalte REDACTIE Peter van den Boom Jeroen Kuypers Fernande Leeflang Jelmer van Nimwegen Leo Polhuys Henk Roede (strip) André Staas – Comm’Art Tekstbureau Vakmaten André Vermeulen (columnist) René Zoetemelk FOTOGRAFIE Guy Ackermans Bob Bakker Gerrit Boer Jur Engelchor Hans Hendriks Marco Magielse ADRESWIJZIGINGEN Adreswijzigingen, veranderingen van contactpersoon of afmeldingen kunt u per mail doorgeven aan Tiny Klunder,
[email protected]. Vermeldt svp ook de editie er bij, die vindt u bovenaan in het colofon. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties.
02
het ONDERNEMERS BELANG
De Gelderse afdeling van de UVON (Unie van Vrouwelijke Ondernemers Nederland) groeit weer. Vrouwen met een eigen bedrijf of met een beslissingsbevoegdheid binnen het bedrijf waar ze werken, treffen elkaar maandelijks om elkaar op zakelijk gebied te inspireren en te stimuleren, om hun kennis te delen en hun ervaringen uit te wisselen. En om te netwerken. Want het zijn wel zákenvrouwen...
VERKOPEN EN OVERNEMEN IN CRISISTIJD
BLADMANAGER Astrid Venema Novema Grootegast T 0594 - 51 03 03
[email protected] LAY OUT VDS vormgeving!, Drachten
In een tijd dat wekelijks gemiddeld drie drukkerijen op de fles gaan, groeit Veldhuis Media met 20% per jaar. Het allround grafisch bedrijf in Raalte investeert tegen de stroom in. In vloeroppervlak, machines en mensen. Door zowel op technisch als op relationeel gebied tot het uiterste te gaan, zijn en blijven de klanten tevreden. Veldhuis Media heeft zich in krap tien jaar tijd ontwikkeld tot een specialistische full colour drukkerij die het hele grafische traject onder één dak aanbiedt.
12
De aanhoudende financiële crisis heeft een grote invloed op onze economie. Komen we toch in een recessie terecht? Het onzekere ondernemersklimaat heeft zijn weerslag op de overname- en fusiemarkt. Bij (aankomende) ondernemers leven veel vragen. Zijn er momenteel wel kopers voor mijn bedrijf? Kan ik er wel een goede prijs voor krijgen? Is het nog wel mogelijk om voldoende kapitaal te lenen? Een aantal deskundigen en specialisten uit het vakgebied laten op uitnodiging van het Ondernemersbelang hierover en over andere zaken hun licht schijnen.
ECONOMISCHE DONDER GEEN REDEN VOOR DOEMDENKEN
29
Sinds het uitlekken van de Miljoenennota hangt er boven Nederlandse bedrijven een mistgordijn van economische negativiteit. De koopkracht daalt, het aantal werklozen stijgt, de overheidsschuld wast aan, de economische groei stagneert en het begrotingstekort groeit. Tijdens het Miljoenenontbijt in de Balzaal van Paleis Het Loo denken ruim 160 ondernemers uit de Stedendriehoek bij het gloren van de ochtend na over de gevolgen van deze sombere voorspellingen voor de regionale bedrijvigheid. “Het donderweer geeft geen aanleiding voor doemdenken”, aldus Dries Crama, voorzitter van VNO-NCW Stedendriehoek.
Dirk Zeur - de directeur Helaas Frits, na modernisering is jouw functie op onze postkamer overbodig… Daar was ik al bang voor in deze tijd van internet en mail…
Hmm… internet en mail…
Voor al uw strips en illustraties: www.studioroede.nl
…dat is misschien ook wel een idee…
Column n
En verder
We gaan de lucht in!
04
Nieuws
Files bestaan al sinds de auto een massavervoermiddel
04
Babyboomers kunnen goud waard zijn
den de wegen naar Zandvoort en Scheveningen propvol.
05
Betalen voor plaspauzes
07
De Rabobank Salland: duurzaam en betrokken
16
Autorijden wordt steeds makkelijker
19 Familiebedrijven en een adviseur tippen ondernemers over bedrijfsoverdracht 23
Hoe familiebedrijven hun marketing kunnen versterken
24
Heeft u nog vertrouwen in de euro? De mening van ons panel
26
BData ziet ook donkere kanten aan ict-in-de-wolken
27
Goede collectieve zorgverzekering bespaart geld en verzuim
28
Brummenaren op avontuur in Zuid-Amerika
is. Als het in de jaren 60 op zondag mooi weer was, stonOpeenvolgende regeringen hebben sindsdien zonder er bij stil te staan van het verschijnsel file een echt economisch probleem gemaakt. Ga maar na. Om de naoorlogse woningnood op te heffen, viel het besluit om woningen te gaan bouwen in het weiland. Zo ontstonden Almere, Zoetermeer, Nieuwegein en al die andere deprimerende nieuwbouwoorden. In de loop der tientallen jaren zijn vele 100.000-en gezinnen ‘naar buiten’ gegaan. Ik herinner mij nog een collega bij het toenmalig Economisch Dagblad in Den Haag, die elke ochtend om 7 uur zijn doorzonwoning in Salt Lake City verliet om om 8 uur op de redactie te kunnen zijn. Al rond 1980 had hij een uur nodig om met de auto een afstand van nog geen 10 kilometer te overbruggen. Inmiddels weten wij niet beter meer. Veel huishoudens nemen de files voor lief. Voor minder geld ruimer wonen in een rustig dorp in de Betuwe is voor hen belangrijker dan vlakbij het werk in Utrecht, Den Bosch of Rotterdam. De files zullen nooit verdwijnen. Zelfs als de forens in de
n
In het hartkatern
De verkleinde schoenmaat van Mark Rutte Tussen het aantreden van de liberaal Rutte als premier en dat van zijn liberale voorganger Cort van der Linden zit bijna een eeuw. Honderd jaar lang moest hun stroming die post overlaten aan christendemocraten en sociaaldemocraten. En nu de liberalen eindelijk weer de eerste minister leveren is deze de leider van een minderheidskabinet dat voor elk wetsvoorstel moet soebatten met een gedoogpartner of de oppositie. Tijdens een rede in Antwerpen legde hij uit dat minderheidskabinetten in deze eeuw niet de uitzondering maar de regel zullen vormen.
toekomst met zijn volautomatische, elektrische auto over een geleiderail voortschuift, dan nog zit hij in een permanente slang van computergestuurde botsautootjes. Wie daaraan wil ontsnappen, gaat de lucht in! Nu al zie je dat geslaagde zakenlieden en captains of industry zich per helikopter verplaatsen. Zo kan Hennie van der Most vijf afspraken per dag aan, verspreid over het hele land. In China gaat dat nog veel verder. In 2010 is het gebruik van een privéhelikopter in de grootstedelijke agglomeraties met 20 procent gestegen. In Japan is sinds 2005 een eenpersoons heli te koop met een motortje van 125 cc, een vermogen van 8 pk en een topsnelheid van 90 kilometer per uur. Het ding kost 27.000 euro. De NASA experimenteert met een krachtiger versie,
- Het Kantoorblok - LMG|KCND strategie creatie maakt het verschil - Zicht: Een heldere kijk op zekerheid - Veldhuis Media investeert anticyclisch in mensen en machines
die elektrisch vliegt en 240 kilometer per uur haalt. Het is slechts een kwestie van tijd voordat de forenzende werknemer en de actieve ondernemer zich door de lucht verplaatsen in hun eigen een- of tweepersoons minikopter. Daken van kantoorgebouwen worden landingsdek, par-
Bedrijven zetten stap van donateurschap naar partnership Hulporganisaties kunnen een rol van doorslaggevend belang spelen, voor het lenigen van acute nood, maar ook voor het bevorderen van zelfredzaamheid. Dat geldt zeker voor de manier waarop UNICEF hulp biedt. Somalië kent een grootschalige hongersnood, maar buurland Ethiopië slaagt erin, ondanks dezelfde droogte, de eigen bevolking te blijven voeden. In beide succesverhalen speelde UNICEF een cruciale rol. In deze wereldwijde VN-organisatie staat het gulle en actieve Nederland in de top als het gaat om donaties.
keerterreinen veranderen in luchthaventjes. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor het jaar 2050 volledig is ingeburgerd. Of u, waarde lezer, dat nog meemaakt, hangt dus vooral van uw huidige leeftijd af. Misschien zit u tegen die tijd wel in een echte luchtfile. André Vermeulen
[email protected]
het ONDERNEMERS BELANG
03
Column
Nieuws
Babyboomers kunnen goud waard zijn U kent hem wellicht, de reclame van Tempo-Team. Een aantal jongere medewerkers lassen een jacht in elkaar op de klanken van de hedendaagse muziek. Bij de te water lating blijkt het laswerk meer op prutswerk. Het jacht breekt spontaan in twee helften. Een ‘oudere’ zeer ervaren lasser van het uitzendbureau gaat vervolgens de jongelui leren hoe zij dit soort werk aan moeten pakken. De boodschap is duidelijk; ervaren vakmensen hebben we nodig om de volgende generatie vakmensen op te leiden. De cyclus van kennisoverdracht werkt al eeuwen op deze manier. Ambachtsmensen zijn er trots op om hun ambacht over te kunnen brengen op hun opvolgers. Het ambacht waar zij al jaren trots op zijn wordt immers voortgezet! Wat leren we dan van het uitzendbureau? Dat wij hen moeten bellen voor ervaren oudere medewerkers? Dat zal zeker de bedoeling zijn, en daar is ook niets mis mee. Alleen hebben wij als ondernemer naar mijn overtuiging dan een hele belangrijke fout gemaakt. Wij hebben het menselijk kapitaal van onze onderneming ‘over boord’ gezet. De ervaring van de oudere vakmensen is verdwenen. Door de economische recessie, door arbeidsongeschiktheid, door reorganisaties. De remedie? Tijdig anticiperen op aanstaande veranderingen. Inspelen op het samenwerken door verschillende generaties op de werkvloer. De cultuur voor het arbeidsproces gaat de komende jaren veranderen. Screenagers die moeten gaan samenwerken met de babyboomers. Een groot contrast van sociale beleving van mensen komt samen op de werkvloer. De overheid gaat fors investeren op het langer door laten werken van mensen. Alleen de AOW-leeftijd verhogen kan niet. Voor de cultuurverschillen tussen generaties is nog weinig aandacht. Terwijl juist daar de aandacht zou moeten liggen om mensen op een kwalitatief goede manier te laten samenwerken. De babyboomers zijn wel de vakmensen die bij tijdig omschakelen naar leermeester de volgende generatie binnen de bedrijven kunnen scholen naar de nieuwe generatie vakmensen. Deze mensen zijn goud waard om de kwaliteit van uw producten te borgen bij uw nieuwe, jongere medewerkers. René Wingelaar adviseur/personal coach WaterWerk Training, Coaching & Consultancy
[email protected] www.waterwerk.nu
04
het ONDERNEMERS BELANG
The Box levert “wasmachine” blikken
Van Klaveren bedrijven bestaat achttien jaar
Onlangs leverden de blik specialisten uit Apeldoorn een originele verpakking… nl. een blik i/d vorm v/e wasmachine! De grappige, vierkante blikken zijn voorzien van een venster a/d voorzijde (net als “in het echt”) en een hengsel om het blik te kunnen dragen. Door de nonchalante en creatieve bedrukking ziet het blik er gezellig uit en kan het voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Op zoek naar een eigen blik? Bel The Box! www.theboxnl.com
Directeur Gerhard van Klaveren is trots. “Achttien jaar is een enorme prestatie. Ik ben dan ook erg te spreken over zowel de 45 medewerkers, als over de relaties van Van Klaveren bedrijven”. Het gaat goed met de organisatie. Zelfs in deze soms lastige economische tijden zet het bedrijf haar opmars voort.
Roel Westra Overall ondernemer van het jaar door sociale innovatie Een wezenlijk verschil maken als ondernemer, door met lef het net anders te doen. Roel Westra is erg trots dat dit is opgemerkt en dat hij de prijs voor Rabobank Overall Ondernemer van het jaar 2011 heeft gewonnen tijdens de Deventer Marktplaats. Samen met Cor de Best (Van Lente systeemintegratie) en Erik Geerts (H4 Car Lease) was hij genomineerd voor deze nieuwe Award. Zijn compagnon Mariska Broekman benoemt enthousiast dat Roel deze
grote pluim verdient omdat hij voorop loopt met ideeën en dat hij groot durft te denken. Dat het niet bij ideeën blijft, blijkt wel uit de drie bedrijven die hij sinds 2006 heeft opgericht. Hij startte met het re-integratiebureau/ arbodienstverlener Westra Werkzaken. In 2008 ontstond Het Behoudburo gericht op talentmanagement. In 2010 nam hij het initiatief voor het Centrum voor Menskracht.
Fit in 20 minuten per week!
• Persoonlijke begeleiding: u traint alleen of samen met partner of collega
• Uitsluitend op afspraak:
• Betaalbaar & zakelijk fiscaal aftrekbaar • Omkleden niet nodig
op tijdstip dat u schikt • Innovatieve (voor of na werktijd of tijdens pauze)
• Gegarandeerd resultaat: binnen 3 maanden
methode
k! Zo kan het oo
fit20 Deventer Gotlandstraat 9a 7418 AZ Deventer
[email protected] www.fit20.nl Eigenaar: Henk van der Wolf
Bel nu voor een vrijblijvende, gratis kennismakingstraining
In 2010 haalde Van Klaveren een recordaantal van ruim 3,1 miljoen lege cartridges binnen. Ondanks de grote hoeveelheid lege cartridges en oude mobieltjes die worden ingezameld, neemt de vraag naar de diensten van Van Klaveren nog steeds toe. Vorig jaar verhuisde het bedrijf naar een nieuwe locatie, wat heeft gezorgd voor extra capaciteit.
Visser & Visser organiseert seminar `Het nieuwe ondernemen’ U kent waarschijnlijk allemaal de term Het Nieuwe Werken wel, maar ook voor ondernemers komt er een nieuwe tijd aan! Tijdens het seminar van Visser & Visser presenteren wij u deze nieuwe manier van ondernemen. Naast het op een nieuwe manier voeren van uw administratie komt ook onze visie op ondernemen in de toekomst aan bod. Hoe kunt u nog efficiënter uw onderneming leiden? Waar kunt u geld besparen? In korte tijd praten we u bij tijdens het seminar `Het Nieuwe Ondernemen’. Kom naar het (gratis) seminar `Het nieuwe ondernemen’ op woensdag 7 december 2011 in Van der Valk Congrescentrum `De Cantharel’, van Golsteinlaan 20 te Apeldoorn. Programma: 15.30 uur Inloop 16.00 uur Opening 16.05 uur Presentatie Jasper Visser over MKB Coach 16.30 uur Koffiepauze 17:00 uur Presentatie Henry van Hattem AA CB over Het nieuwe ondernemen 17:20 uur #durftevragen 17:30 uur Afsluiting, borrel en gelegenheid tot netwerken Op www.visser-visser.nl kunt u zich aanmelden voor dit gratis seminar. Een email sturen naar apeldoorn@ visser-visser.nl of een tweet sturen naar @henryvanhattem kan ook.
VDR Bouwgroep ontving op 26 september 2011 de award van Graydon. Hiermee behoort VDR Bouwgroep tot de top van financieel gezonde bedrijven in de branche. Laurens Potters, Financieel Directeur bij VDR Bouwgroep: “We zijn er trots op dat we deze award hebben ontvangen. Er is een aantal strikte voorwaarden aan verbonden, zoals een positief kredietadvies en een minimale kans op wanbetaling. Het oordeel is gebaseerd op factoren als omzetcijfers, jaarcijfers en betaalgedrag. Met deze award laten we zien dat we onze financiële verplichtingen nakomen. Dat schept vertrouwen, een eerste vereiste als je zaken wilt doen.”
Succesvol reageren op een veranderende wereld We leven in een wereld die ons laat zien dat veel dingen anders moeten. We zullen om moeten keren en anders gaan kijken. Vervang oude waarden – geld, snelheid en groei – door nieuwe. Dit kun je alleen voor elkaar krijgen door anders te gaan kijken. In het boek “Omkeren – succesvol reageren op een veranderende wereld” wordt in een aantal stappen uit de doeken gedaan hoe organisaties hiermee aan de slag kunnen gaan. Het boek is verkrijgbaar via iedere boekhandel in Nederland en België. Het is ook rechtstreeks
verkrijgbaar bij Athena Positionering en training in Deventer. Hester Jebbink is algemeen directeur van Athena Positionering en training en zij leidt bij Athena positionerings- en veranderingstrajecten. Als inspirator en trendwatcher richt zij zich op persoonlijke ontwikkeling en strategische adviezen. Met haar analytisch vermogen, creativiteit, humor en enthousiasme weet ze bedrijven en mensen in beweging te krijgen. ISBN: 978-90-817733-0-0; Prijs: 6,95 euro; Omvang: 48 pagina’s. Formaat: 140 x 140
S30 aan zet voor slim werken slim reizen in Stedendriehoek Onlangs tekenden dertien nieuwe convenantpartners bij op Huis Nieuw Rande in Diepenveen. In totaal wordt de koplopergroep nu gevormd door 27 bedrijven. “Slim werken en slim reizen heeft de toekomst”, zo zei voorzitter Platform Slim Werken Slim Reizen Lodewijk de Waal. New Release Automatisering, Europ Assistance Nederland, Saxion, GMB, Centraal Beheer, Wegener Media, Vérian, ARCADIS, ’s Heeren Loo, XLLease, Gemeente Voorst, Emotion en Deutsche Bank
hebben zich aangesloten bij de zestien convenantpartners. De in totaal 27 bedrijven maken zich sterk in de Stedendriehoek voor slim werken en slim reizen, om zo de doelstelling te behalen van de 5% autokilometerreductie in de spits. Alphons Staffhorst, mobiliteitsmakelaar Stedendriehoek: “Deze bedrijven gaan het doen. We moeten samen zorgen voor een bereikbare Stedendriehoek. Dat is een noodzaak, maar ik ben ervan overtuigd dat het ons gaat lukken.”
Een heldere kijk op zekerheid Iedere ondernemer is op zoek naar de beste oplossing voor bedrijfsrisico’s. Ook voor u staat deze vraag centraal. Maar hoe kunt u voor de beste oplossing kiezen als onvoldoende in beeld is welk probleem opgelost moet worden? De Zicht, risico- en verzekeringsadviseurs vestiging in Apeldoorn helpt u graag hierbij. Met onze BedrijfsRisicoVerkenner brengen wij uw bedrijfsrisico’s in kaart. Wij adviseren u over maatregelen, u maakt keuzes. Welke risico’s zijn voor u acceptabel en welke kunt u door preventie minimaliseren? Of welke
risico’s wilt u met een verzekering afdekken? Alles gericht op de continu-
iteit van uw onderneming. www.zichtadviseurs.nl.
BEDRIJFSWAGENINRICHTING
WWW.ZEVIM.NL
Betalen voor plaspauzes
Column
VDR Bouwgroep ontvangt Graydon award financieel gezond bedrijf
Jaarlijks wordt wereldwijd 500 miljard euro uitgegeven aan marketingcommunicatie. Da’s evenveel als het bruto nationaal product van Zuid-Amerika. Het is nog meer als je bedenkt dat het effect van al dat geld vrij gering is. Immers: kijkers gebruiken reclameblokken om te zappen of als plaspauze. Reclamefolders moeten langs blokkades van nee-nee-stickers, direct-mail verdwijnt ongeopend in de prullenbak. Miljoenen mensen hebben zich aangemeld bij het Bel-me-niet-register en veel sites staan moederziel alleen te wachten op bezoekers. Naast de traditionele marketingcommunicatie hoor je iedereen over social media, maar veel ondernemers ontbreekt het aan tijd, kennis en visie om hier iets zinnigs mee te doen. Het ergste is dat deze overkill de afnemer behoorlijk irriteert. En dan is met die 500 miljard precies het tegenoverstelde bereikt van wat beoogd was. Dit betekent niet dat bedrijven moeten stoppen met communiceren. Alleen de manieren waarop dat gebeurt zijn te eenzijdig. Ook wordt het door de ontvangers vaak als dwingend en interrumperend ervaren. Daarom stappen slimme en kostenbewuste ondernemers over op ‘mediabenadering’. Dan haalt u zelf, of liever met een professional, de media door de nieuwswaarde in uw bedrijf kenbaar te maken aan rtv-, papieren- en onlineredacties. Want een advertentie legt het qua attentiewaarde altijd af tegen wat een journalist naar buiten brengt. Voor veel minder geld kunnen bedrijven beter aan mediabenadering doen dan adverteren. Of zelf nieuws creëren, als u wordt afgewimpeld met “uw nieuws is te commercieel voor ons medium”. Mijn vorige column over mediabenadering leverde een stroom reacties en nieuwe klanten op. Diverse ondernemers ervoeren dat een uitgekiende mediabenadering zorgt voor extra publiciteit en dito goodwill. Er is hen aangetoond hoe je mediabenadering kunt inpassen in het businessplan of de communicatiemix. Door de column is onder meer een detailhandelsketen geholpen met het onder de aandacht brengen van de vernieuwde website. Er was veel belangstelling uit de medische hoek; onder meer een fysiotherapiepraktijk is aan nieuwe patiënten geholpen. Een boekhandel kon in een maand tijd twee nieuwswaardigheden uitventen die ze anders links had laten liggen. Bent u de volgende? Bastiaan Mokkink, journalist, taalondernemer en mediamakelaar www.bastiaanmokkink.nl
het ONDERNEMERS BELANG
05
Bedrijfsreportage
Tekst: Peter van den Boom • Fotografie: Hans Hendriks
De Rabobank Salland:
duurzaam en betrokken Een bank is er natuurlijk voor het geld. Overheden, particulieren en het bedrijfsleven kunnen er terecht voor een solide financiële onderbouwing van al hun activiteiten en plannen. Maar de Rabobank doet meer dan geld verstrekken alleen. Petra Teunis, directeur zakelijke dienstverlening van de Rabobank Salland, over bankieren en de achterliggende filosofie.
Deventer Marktplaats
We zitten in een fikse economische crisis en het einde is nog niet in zicht. Teunis: ‘Maar we gaan niet bij de pakken neerzitten. Juist in deze tijd hebben we met z’n allen behoefte aan inspiratie, kennisoverdracht, willen we elkaar helpen, vooruit kunnen kijken, ontmoeten. Daarom was de Rabobank ook de hoofdsponsor van de recent gehouden Deventer Marktplaats in de Lebuïnuskerk. Een dergelijk evenement is vijftien jaar geleden voor het laatst in Deventer gehouden. Op initiatief van Sallcon en het MKBDeventer is het weer nieuw leven ingeblazen en vonden we het erg belangrijk om dat initiatief te ondersteunen. Het werd een groot succes; 92 stands, heel veel bezoekers en er zijn ook daadwerkelijk zaken gedaan.’
een groot voordeel. We focussen dan ook nadrukkelijk op de lange termijn. We gaan verder als Rabobank. Dat zie je ook terug bij de invulling van onze vacatures. Je moet als medewerker ook bereid zijn om te investeren in elkaar en de lokale omgeving.’ Regio Salland
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat deze regio op enkele punten beter scoort dan andere regio’s. Petra Teunis daarover: ‘De solvabiliteit, het vet op de botten zogezegd, is beter dan gemiddeld. De crisis heeft hier wel enkele bedrijven de kop gekost, maar de meesten weten de economische tegenwind redelijk het hoofd te bieden. Een crisis dwingt ook tot scherpte in de bedrijfsvoering: waar zijn we als bedrijf nu echt goed in?’
Meer dan geld alleen
‘We ondersteunen een dergelijk initiatief niet alleen met geld. Als Rabobank hebben we ook de intentie om iets te betekenen voor de plaatselijke leefbaarheid. Medewerkers van de bank bemanden de cateringstand. Tijdens de Stoppelhaene-festiviteiten in Raalte hielpen medewerkers in de bediening en er stond een marktkraam met broodjes. We hebben ook de Special Olympics Regionale Spelen geadopteerd. Daar helpen onze medewerkers, zo’n vijftig personen, als vrijwilliger. We zijn zo daadwerkelijk betrokken bij de organisatie én de uitvoering,’ aldus de directeur.
Bedrijven
Lange termijnvisie
Voor bepaalde sectoren is het moeilijker geworden om geld te lenen. Hoe ligt dat voor het bedrijfsleven? ‘We staan ook in deze tijd klaar om bedrijven te helpen. We verstrekken, natuurlijk verantwoord, nog volop leningen. Onze bank heeft op dit moment geen last van een liquiditeitskrapte en we stellen ook geen aanvullende eisen. En we denken mee. Uitstel van aflossingen, samen naar de strategie kijken, een extra financiering, er is veel mogelijk. Zolang een bedrijf levens-vatbaar is, want dat is wel een keiharde vereiste voor financiering, bekijken we samen hoe we de moeilijke periode door kunnen komen.
Ze gaat verder: ‘De Rabobank is een coöperatie en dat betekent dat we geen beursgenoteerd bedrijf zijn waarbij, vanwege de aandeelhouders-belangen, de korte termijnvisie vaak voorop staat. Dat is in het huidige beursklimaat
En daarbij zijn starters voor ons erg belangrijk, deze markt zien we als de belangrijke kweekvijver voor nieuwe, succesvolle bedrijven,’ aldus Teunis.
Petra Teunis: “Als Rabobank hebben we de intentie om iets te betekenen voor de plaatselijke leefbaarheid” Een duurzamer maatschappij
Petra Teunis: ‘Door de opeenvolging van crisissen in de wereld merken we dat het korte termijn gewin steeds meer ter discussie komt te staan. Het maatschappelijk draagvlak voor allerlei vormen van onmatige verrijking neemt, terecht, snel af. Begrippen als duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid worden steeds belangrijker. Daar willen en moeten we inhoud aan geven. We moeten ons steeds weer de vraag stellen: hoe passen we netjes op deze planeet? De crisis biedt ook mogelijkheden voor een andere, duurzamere bedrijfsvoering. Het integreren van duurzaamheid in de bedrijfsvoering wordt, net als arbo-zaken en veiligheid, een steeds belangrijker thema. We geloven als bank heilig in het Cradle to Cradle-principe. We moeten toe naar sluitende productieketens met zo weinig mogelijk afval en ongenoegen voor de maatschappij. Dat biedt volop kansen voor ondernemers die daar oog en oor voor hebben en als Rabobank springen we daar op in. De crisis in Europa vergt een daadkrachtig beleid en ik hoop dat er op dat gebied nu snel steekhoudende besluiten worden genomen. We hebben met z’n allen nieuw vertrouwen nodig. Toch ben ik optimistisch: ons land heeft een heel goede, solide economie. We hebben samen met Duitsland de Triple A-status. En dat geldt trouwens ook voor onze bank!’ Rabobank Salland Postbus 163 7400 AD Deventer T 0572 - 33 88 88 www.rabobank.nl
het ONDERNEMERS BELANG
07
Interview
Tekst: André Staas – Comm’Art • Fotografie: Gerrit Boer
In een tijd dat wekelijks gemiddeld drie drukkerijen op de fles gaan, groeit Veldhuis Media met 20% per jaar. Het allround grafisch bedrijf in Raalte investeert tegen de stroom in. In vloeroppervlak, machines en mensen. Door zowel op technisch als op relationeel gebied tot het uiterste te gaan, zijn en blijven de klanten tevreden.
Veldhuis Media groeit door anticyclisch investeren in mensen en machines Van ontwerpen tot verzenden
Veldhuis Media heeft zich in krap tien jaar tijd ontwikkeld tot een specialistische full colour drukkerij die het hele grafische traject, van grafisch ontwerp tot verzending per post, onder één dak aanbiedt. Directeur Erwin de Lange legt uit: “We beschikken om
08
het ONDERNEMERS BELANG
te beginnen over een creatieve studio met grafisch ontwerp en DTP. Daarnaast is er uiteraard een drukkerij met drie 72/103 full colour drukpersen en digitale printmachines. Ten slotte heeft het bedrijf een eigen grafische afwerking, waaronder snijden, vouwen, geniet brocheren en wire-o
binden. “Doordat we de hele keten in huis hebben, houden we maximale grip op het proces en daarmee op de kwaliteit. Voor onze klanten betekent het vooral gemak.” Het bedrijf telt veertig medewerkers. In opdracht van uitgeverijen, reclamebureaus, drukwerkintermediairs en grote bedrijven
worden in Raalte magazines, catalogi, tijdschriften, boeken, jaarverslagen en verkoopbrochures geproduceerd. Dat gebeurt volcontinu, dat wil zeggen in 3 ploegen, 5 dagen lang, 24 uur per dag. Tegen de stroom in
De economische crisis trekt diepe sporen in het hele land. Bijna geen bedrijf ontkomt er aan, ook Veldhuis Media niet. “De grafische branche heeft, net als bijvoorbeeld transport en horeca, forse tikken gekregen. Alleen al vorig jaar zijn 160 drukkerijen failliet gegaan. De overlevers hebben fors gereorganiseerd en gesaneerd. Ook wij hebben moeilijke momenten gehad. Maar die hebben we overwonnen doordat we onze koppies niet hebben laten hangen. We zijn erin blijven geloven en hebben juist tegen de stroom in geïnvesteerd.” Waar andere drukkerijen omvielen doordat ze te laat hun bakens hadden verzet, onvoldoende hadden geïnvesteerd in nieuwe machines, van de bank geen krediet kregen en ondertussen hun omzet terugliep, is Veldhuis Media alleen maar gegroeid. “Van 25 medewerkers in 2008 naar 40 nu, bij een jaarlijkse omzetstijging van 20%.”
Motivatie en betrokkenheid
Tegen de stroom in investeren. Daar komt de succesvolle strategie van Veldhuis Media op neer. “Uiteraard zijn we continu bezig met kostenbeheersing. Daar ligt de eerste winst. Tegelijkertijd maken we sprongen voorwaarts. Zo zetten we zwaar in op relatiebeheer en acquisitie. Hiervoor hebben we vier accountmanagers in dienst. We houden continu druk op de markt. Dat is écht nodig want je krijgt het werk niet zo maar; je moet er bovenop zitten. Alleen als je je uiterste best doet, wordt het werk je gegund.” De sprongen voorwaarts zijn goed te zien. In 2008 betrok Veldhuis Media een nieuw bedrijfspand en breidde daarmee uit met 800 m². Daarnaast is geïnvesteerd in machines. Bijvoorbeeld een nieuwe Komori LS540, een vijfkleurendrukpers op formaat 72x103. In 2008 werd ook al zo’n machine in de drukkerij geïnstalleerd, destijds de eerste van deze generatie in Nederland. Verder een nieuwe volautomatische compute-to-plate machine (CTP), waarop rechtstreeks vanaf de computer drukplaten worden gemaakt. Ook staan er nieuwe vouwmachines en een nieuwe seallijn.” Daarnaast heeft het bedrijf geïnvesteerd in zijn medewerkers. “Mensen maken bij ons het verschil. We doen er alles aan om medewerkers te vinden en te binden. We geven ze vrijheid en verantwoordelijkheid. Hierdoor hebben ze plezier in het werk. We willen medewerkers met initiatief, ondernemerschap, met op z’n tijd uiteraard ook het nodige conformisme. Onze opdrachtgevers voelen feilloos aan dat we investeren in kennis, motivatie, betrokkenheid, vakmanschap. Goed drukken kan iedere drukker. Maar het komt aan op mensen, die hun vak verstaan en met klanten kunnen omgaan. Mensen, die af en toe een stapje extra willen zetten, die zich tot het uiterste inspannen, die kunnen improviseren om onvoorziene problemen op te lossen.” Doen wat is afgesproken
Investeren in mensen en machines: daar wordt Veldhuis Media beter van, maar ook zijn klanten. “Met onze moderne machines kunnen we een maximale snelheid en flexibiliteit garanderen, naast een minimale kostprijs. We waarborgen de kwaliteit van onze producten door te werken binnen passende protocollen en normen; onze drukpersen, CTP en proefsystemen zijn ingericht op NEN-ISO 12647-2.” Duurzaamheid staat bij Veldhuis Media hoog in het vaandel. “We hebben duurzaamheid ingebed in onze bedrijfsvoering. Zo zijn onze prepress en de plaatvervaardiging 100% chemievrij en werken we met inkten die 100% afbreekbaar zijn. We zijn
FSC-gecertificeerd, wat wil zeggen dat we papier gebruiken dat op duurzame wijze is geproduceerd. En ons hele bedrijf draait op groene stroom. We zijn slechts een paar certificaten verwijderd van CO2-neutraal bedrijf. Voor overheden en steeds meer bedrijven is duurzaam inkopen aantrekkelijk, mits de prijs niet al te gek wordt.” Het succes van Veldhuis Media wordt volgens De Lange ook bepaald doordat “we doen wat is afgesproken. Dit lijkt een open deur, maar in de praktijk maken bedrijven nogal eens brokken. Bij ons is het écht zo; we hebben er naam mee gemaakt.” Industriële principes
Ook de komende jaren blijft Veldhuis Media investeren in mensen en machines. “Van huis uit is de grafische branche nogal ambachtelijk van aard. We willen dit loslaten, zonder afbreuk te doen aan het vakmanschap van onze drukkers. We benaderen onze drukkerij vanuit de industriële invalshoek. We produceren met nieuwe machines, die worden bediend door kundige, ervaren en bovenal betrokken medewerkers. Zij werken binnen procedures en met protocollen die de maximale kwaliteit waarborgen tegen een minimale kostprijs. “In zo’n industriële cultuur gedijen onze medewerkers goed. Ze zijn heel betrokken bij het product, ons bedrijf, onze klanten en op elkaar. Er heerst hier een prettig familiegevoel. Een gevoel van: we staan en gaan ervoor. De cultuur is informeel; drempels zijn er niet. We praten met en luisteren naar elkaar. Met als gevolg een hoge productiviteit: het ziekteverzuim is bij ons minder dan één procent en de faalkosten zijn minimaal.” Met anticyslisch investeren neemt en houdt Veldhuis Media een voorsprong op zijn concurrenten. Het bedrijf en zijn klanten profiteren hiervan.
[email protected] www.veldhuis.nl @veldhuismedia
het ONDERNEMERS BELANG
09
Bedrijfsreportages
Fotografie: Guy Ackermans
Guiver Freeman Ltd
Succes door zakelijke en persoonlijke ontwikkeling
B
edrijfskundige Mastercoach® Margriet Guiver-Freeman helpt mensen en ondernemingen door veranderingen heen. Daarbij strooit zij niet met modellen waar mens en bedrijf zich maar naar moeten voegen, maar zoekt zij steeds naar de
eigenheid, naar dat wat uniek maakt. Voor ondernemingen van 25 tot 1000 werknemers, maar ook voor eenmansbedrijven.
Kersverse vaders toch fris op hun werk
D
boodschappen moeten doen, eten koken en de vaat afwassen. Zo wordt de bevalling en de kraamtijd geen uitputtingsslag, maar voor ieder gezinslid een feestje! “Onze 30 kraamverzorgsters blijven de hele kraamperiode bij een gezin,” vertelt directeur
MV Mediation
Samen werken aan weer goed samenwerken
E
en geschil op de werkvloer gaat altijd ten koste van de werksfeer en daarmee van de bedrijfsprestatie. ‘Niet laten woekeren’, vindt Marly Verhoef van MV Mediation. ‘Het gaat maar zelden écht vanzelf weg.’ Een onafhankelijke,
neutrale buitenstaander kan dan uitkomst bieden. Dat kan een rechter zijn, maar procederen kost vaak veel tijd en veel geld. Mediation is de ideale oplossing tussen niets doen en naar de rechter stappen. Partijen zoeken zelf naar een oplossing en die
Van Campen Personeelsadvies
Bedrijfskundig advies bij in-, door- en uitstroom van personeel
I
n MKB-bedrijven die minder dan 100 mensen in dienst hebben ligt meestal geen dagtaak voor een Human Resource-medewerker. Vaak doet een administratieve kracht ‘het er dan bij’. Toch kunnen zich situaties voordoen waar een
10
het ONDERNEMERS BELANG
Dijkhof 73, 6715 DW Ede
“Ik word er meestal bijgeroepen als de ondernemer of de manager ergens van wakker ligt. Dat kan van alles zijn, maar meestal gaat het om de prestaties van
LANCELOT kraamzorg, Epe
e kraamzorg van LANCELOT kraamzorg gaat verder dan de zorg voor moeder en kind. Ook voor de partner en de broertjes en zusjes is aandacht. Dat maakt dat de vaders niet direct uit hun werk nog
het bedrijf. Dat groeide jarenlang gestaag en nu zit ineens de klad er in. Of er is een slepend conflict op een afdeling. Maar ook: na 20 jaar keihard werken denkt de ondernemer plotseling: ‘Waar dóe ik het eigenlijk voor???’ Ik help de problemen oplossen, eventueel met rendementsgarantie: ik verdien mijzelf terug!”
hoge expertisegraad van essentieel belang is. Dan brengt het telefoonnummer van Annemieke van Campen redding. “Na mijn opleiding tot bedrijfskundige heb ik jarenlang in grote organisaties HR-functies op beleidsniveau bekleed,” licht Annemieke van Campen toe, “Daardoor
T 0318 - 43 81 77 Cellostraat 4 3822 CB Amersfoort T 06 - 11 38 03 49
Marianne Gorselink. “En ze springen niet om klokslag vier uur in de auto. Dat is wat wij onder kwaliteit verstaan – naast de ISO/HKZcertificering en de opleidingen natuurlijk. Iets extra’s doen.” LANCELOT kraamzorg werkt in Gelderland, Overijssel en Drenthe en is een van de slechts vijf organisaties die meepraten in de landelijke klankbordgroep van de BTN. “We zoeken steeds naar wegen om het beter te doen!” LANCELOT kraamzorg Hoofdstraat 64-a 8162 AK Epe T 0578 - 66 02 52 www.lancelot-kraamzorg.nl
blijkt vaak het meest effectief! Marly Verhoef loopt zichtbaar warm voor haar dienst. “Mediaton is een geweldig instrument om escalatie en beschadiging van mensen en bedrijven te voorkomen. Emoties kunnen soms hoog oplopen en een heldere kijk in de weg staan..Het is mijn taak één en ander terug te brengen tot de juiste proporties en te helpen tegenstrijdige belangen te verenigen. Samen werken aan een goede samenwerking.”
MV Mediation Klokbekerweg 1 8162 EL Epe
kan ik de ondernemer niet alleen in strategische zaken adviseren, maar ook de uitvoerende fase verzorgen. Daar heeft hij of zij dan verder geen omkijken meer naar. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het opzetten van een evenwichtig functiegebouw, de afwikkeling van een sociaal plan bij sluiting van een afdeling. Of aan het opstellen van een waterdicht arbeidscontract. Ik ontzorg de ondernemer in alle denkbare HR-zaken!”
Van Campen Personeelsadvies ’t Spiker 89 7231 JN Warnsveld 06 – 27078281 www.vancampen-personeelsadvies.eu
Interview
Tekst: Jelmer van Nimwegen • Fotografie: Guy Ackermans
Unie van Vrouwelijke Ondernemers Nederland, afdeling Gelderland
Vrouwennetwerken werken nét even anders De Gelderse afdeling van de UVON (Unie van Vrouwelijke Ondernemers Nederland) groeit weer. Vrouwen met een eigen bedrijf of met een beslissingsbevoegdheid binnen het bedrijf waar ze werken, treffen elkaar maandelijks om elkaar op zakelijk gebied te inspireren en te stimuleren, om hun kennis te delen en hun ervaringen uit te wisselen. En om te netwerken. Want het zijn wel zákenvrouwen...
W
e zien in de afgelopen jaren een groei van het aantal vrouwelijke ondernemers, en ook vrouwennetwerken. Er blijkt hieraan dus behoefte te zijn. Gepaard hiermee gaat dat er ook toenemende belangstelling is voor de UVON,” vertelt voorzitter Marijke de Vries. “Feit is dat we flink aan het verjongen zijn. Dat geeft weer heel nieuwe impulsen. Jonge vrouwen kijken al weer heel anders tegen ‘de man’ aan dan de generatie die nog op de bres moest om te vuur en te zwaard te vechten voor stemrecht, kinderopvang en gelijke betaling. Ze kijken veel minder vanuit een conflictmodel.” Mannencultuur
Niet dat alle man-vrouwproblemen opgelost zijn, maar daar gaan de maandelijkse UVON-avonden niet over. Die bestaan meestal uit ontvangst met aperitief, een diner en een lezing of bedrijfsbezoek. “We combineren het nuttige met het aangename,” licht vice-voorzitter Eline Breddels toe, “Waarbij naast het zakelijke zeker ook het sociale en persoonlijke ruimte heeft. In het dagelijks leven vormen de meesten onder ons toch nog steeds een minderheid,
want de zakenwereld in Nederland is toch nog steeds een door mannen gedomineerde cultuur. Daarom is het soms prettig om eens tussen alleen maar vrouwen te zijn, zoals omgekeerd mannen het ook wel eens lekker vinden om bij de voetbalvereniging of de biljartclub onder elkaar te zijn. Om het maar eens karikaturaal neer te zetten.” Anders dan businessclub
Veel UVON-leden zijn ook nog lid van de lokale businessclub, om hun zakelijke contacten in hun directe omgeving warm te houden. Gelderland is een flinke provincie tenslotte en de leden wonen soms ver uit elkaar. Marijke de Vries: “Toen de UVON in 1956 werd opgericht kwam dat voort uit een Franse organisatie: de FCEM – Femme Chefs d’Entreprises Mondial. Het was de tijd van de wederopbouw, waarin vrouwen door de nood gedwongen het bedrijf van hun man moesten of wilden voortzetten. Ze hadden niet de ervaring, maar samen kwamen ze er toch doorheen. Het ging daarbij veel meer om elkaar steunen, helpen, en inspireren dan om netwerken. Dat bestond toen nog niet eens. Hoewel we het
netwerken er natuurlijk bij genomen hebben, is de basis in principe nog dezelfde.” Kosten
Tijd zou een limiterende factor kunnen zijn, geld veel minder, want het lidmaatschap bedraagt slechts 240 euro per jaar. Daar komt dan wel 30 tot 35 euro per bijeenkomst bij voor het eigen diner - wie niet aansluit bij het diner, betaalt niet voor wie wel iedere keer aanschuift. Marijke de Vries: “Het staat iedere vrouwelijke ondernemer of manager vrij om eens te komen ervaren wie en wat we samen zijn. Dat laat zich niet gemakkelijk vangen in woorden. Het klikt – of niet. Wees welkom.”
UVON Gelderland Kerklaan 29 7311 AB Apeldoorn www.uvongelderland.nl
het ONDERNEMERS BELANG
11
Rondetafelgesprek
Tekst: Peter van den Boom • Fotografie: Bob Bakker
De aanhoudende financiële crisis heeft een grote invloed op onze
Verkopen en overnemen in crisistijd
12
het ONDERNEMERS BELANG
economie. Komen we toch in een recessie terecht? Het onzekere ondernemersklimaat heeft zijn weerslag op de overname- en fusiemarkt. Bij (aankomende) ondernemers leven veel vragen. Zijn er momenteel wel kopers voor mijn bedrijf? Kan ik er wel een goede prijs voor krijgen? Is het nog wel mogelijk om voldoende kapitaal te lenen? Een aantal deskundigen en specialisten uit het vakgebied laten op uitnodiging van het Ondernemersbelang hierover en over andere zaken hun licht schijnen.
V.l.n.r. Kenneth Derksen, Pim Vermue, René Otten, Lennart Kasper, Gijs in ‘t Veld, Henri van Hattem, Angelique Hommes, Rob Koops en Harold Viscaal
V
erkopen en overnemen in het bedrijfsleven: de deelnemers hebben er vanuit hun vakgebied allemaal mee te maken. Rob Koops, directeur Zaken bij ABN AMRO, René Otten, overnamespecialist bij ABN AMRO; Angelique Hommes en Gijs in ’t Veld, notaris respectievelijk advocaat bij Nysingh advocaten-notarissen, beiden gespecialiseerd in ondernemingsrecht, Lennart Kasper van Marktlink Fusies & Overnames; Pim Vermue van Rebo/ vd.Worp bedrijfsmakelaars; Henry van Hattem, accountant bij Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs; Harold Viscaal, directeur AEGTE organisatieontwikkeling en haar samenwerkingspartner Kenneth Derksen, senior adviseur bij de Jong & Laan accountants schuiven aan de ontbijttafel bij Thermen Bussloo in Voorst. Is er voldoende vraag?
Viscaal: “Op dit moment is er een kopersmarkt, er zijn meer kopers dan verkopers.” Derksen: “Er is beslist voldoende vraag naar ondernemingen om over te kunnen nemen. Maar verkopers hebben soms nogal achterhaalde ideeën over wat hun bedrijf zou moeten opbrengen zoals twaalf keer de winst of iets dergelijks. Dan verkoop je je bedrijf dus niet. Maar afgezien van bedrijven die op het randje van een faillissement staan, krijgen we ondernemingen relatief gemakkelijk verkocht.” “Omdat de waarde van bedrijven behoorlijk lager is dan een paar jaar geleden, zijn er voldoende kansen voor ondernemende kopers,” stelt Viscaal. Hommes: “Veel mensen denken dan toch eerst aan de prijs.” Derksen: “Een belangrijke vraag is inderdaad: wat moet mijn bedrijf opleveren? Je ziet nu dat ondernemers wachten, maar het is de vraag of het bedrijf over twee jaar meer waard is en of er dan wel geschikte kopers zijn.” Is financiering moeilijk?
Viscaal: “De beeldvorming bij ondernemers is dat het ongelofelijk lastig is om aan geld te komen, waar komt dat dan vandaan?” Derksen: “Er is geld zat in het land. Bij private equity (privaat vermogen, red.) liggen miljarden op de plank klaar om uitgegeven te worden.” Otten: “Een gedeelte van die negatieve perceptie komt doordat in de huidige markt de overnameprijs in het hoofd van verkoper niet altijd realistisch is. Als je aangeeft dat een overname dan niet financierbaar is dan lijkt de bank de boosdoener. Begrijpelijk, want dat is geen leuke
boodschap en een tegenvaller voor een ondernemer die door jaren hard werken een zaak heeft opgebouwd. Maar een bank moet kritisch én realistisch blijven.” Koops: “Er is wel een verschil tussen de structuur van de financiering in 2008 en nu. De verhouding tussen bancaire financiering en risicodragend kapitaal is anders. Maar een in de kern goed bedrijf krijg je echt wel gefinancierd. Daar hoeft een ondernemer niet bang voor te zijn.” Derksen: ”Maar daar zit wel een probleem, hooguit drie op de tien ondernemingen functioneert momenteel echt goed.” Hommes: “Het is zeker ook brancheafhankelijk. Zou je bijvoorbeeld iemand financieren die een makelaarskantoor wil overnemen? Dat ligt momenteel toch lastig bij banken.” Vermue: “In de vastgoedmarkt is de financiering ook een probleem. Het vertrouwen van banken is hier duidelijk afgenomen, risico’s worden hoger ingeschat met financieringsafwijzingen als gevolg. De bank heeft liever dat een ondernemer zijn geld in de core-business stopt waardoor het aantal transacties laag is. De markt is grotendeels stilgevallen.” Derksen valt hem bij: “Dat merk ik ook, de verkopers willen van hun panden af, en veel kopers zijn niet geïnteresseerd in stenen maar hebben liever een huurcontract.” Ondoorzichtigheid, voor- of nadeel?
Van oudsher is de ondernemersmarkt van verkopers en kopers behoorlijk ondoorzichtig. “Is die ondoorzichtigheid in onze huidige tijd van snelle en slimme communicatiemogelijkheden nog wel houdbaar,” vraagt Viscaal zich dan ook hardop af. Derksen: “Het klopt, de aanbodkant is volstrekt niet
transparant. Simpelweg omdat ondernemers dat niet willen. Geen enkele ondernemer wil in de krant met de boodschap dat hij zijn bedrijf wil verkopen.” Van Hattem: “Het rechtstreeks in contact brengen van twee geïnteresseerde partijen werkt in mijn optiek vaak het beste, daarom is een netwerk hebben en kennen van belang.” Dit overtuigt Viscaal niet: “Dat vind ik een ouderwetse gedachte, waarom bouwen we geen database waarmee je als verkoper veel meer de regie kunt nemen over je eigen verkoopproces? Dan kunnen misschien wel honderd bedrijven bellen die potentieel in jouw onderneming geïnteresseerd zijn. Dat is toch fantastisch?” Derksen pareert: “Ik denk dat een dergelijke transparantie niet gaat werken. Ik benut mijn netwerk om gegadigden bij elkaar te brengen, het internet gebruik ik natuurlijk ook, hoewel ik via dat medium slechts een paar keer een match tot stand heb kunnen brengen. Verder gebruik ik een uitgebreide database met daarin de financiële- en contactgegevens van alle 1,8 miljoen bonafide bedrijven en instellingen in Nederland.” In ’t Veld: “Je kunt via internet zeker wel een goede schifting maken.” Viscaal: “Maar is het optimaal? Bereik je echt iedereen die potentieel geïnteresseerd is?” Vermue: “De onwetendheid bij ondernemers wordt door die non-transparantie wel in de benen gehouden.” Kasper: “Toch missen we weinig. We hebben een aantal kantoren en van elke ondernemer die wij spreken houden we bij wat de mogelijkheden zijn om te groeien, of om op termijn te verkopen. We wisselen ook informatie uit met andere professionele partijen. Hiermee ontsluit ik bijvoorbeeld ook het netwerk van Kenneth
het ONDERNEMERS BELANG
13
14
Derksen en zo zorgen we ervoor dat wij serieuze kandidaten om de tafel krijgen.” Derksen vult aan: “Een ondernemer kan beter zijn energie steken in gesprekken met vijf serieuze gegadigden dan met honderd, zeg maar gelukzoekers, die misschien wel eens iets over willen nemen als dat toevallig voorbij komt.” Koops: “We hebben destijds MKBnext, het vraag- en aanbod internetplatform, opgezet om de overnamemarkt transparanter te maken. Maar uiteindelijk werd dat geen succes.” “Er speelt zo veel meer mee dan het zoeken op harde criteria. Het gaat toch om bedrijven en mensen die bij elkaar moeten passen, Het vinden van de juiste koper en wat er allemaal bij het verkoopproces komt kijken wordt nogal eens onderschat,” aldus Kasper. “Emotie, daar draait het om,” aldus van Hattem.
heb je al veel ingevuld van de benodigde vervolgstappen.” Viscaal: “Misschien nog wel belangrijker dan weten waar je talenten liggen is weten waar je affiniteit mee hebt, waar wil je elke dag met motivatie en focus voor uit bed komen?” Businesskansen zijn er volgens hem genoeg, maar welke wil je met echte aandacht managen? Otten: “Ik krijg ook ondernemers die komen met een houding van ‘dat doen we wel even.’ Maar er zitten zoveel aspecten aan een overname. Ook als bankier kan ik niet altijd alles overzien. Daarom werk ik graag samen met andere specialisten om een overname mogelijk te maken.” Kasper: “Ik zie dat ondernemers die actief en gericht bezig zijn om te groeien door overnames veelal beter investeren en presteren dan ondernemers die afwachten totdat zij iets aangeboden krijgen.”
Gedegen voorbereiding
Personeel
Otten: “Goede voorbereiding is essentieel. Daarbij moet iemand die zich op het overnamepad beweegt helder voor ogen hebben wat hij of zij wil bereiken en hoe. Kijk in de spiegel en vraag kritisch: “Waar ben ik goed en waar minder goed in, welke talenten kan ik inzetten?” Daarbij kun je heel goed steunen op de ervaring van adviseurs of ervaren ondernemers in je netwerk. Als je weet waarom je het gaat doen
Het allerbelangrijkste binnen een onderneming is het personeel, daar is iedereen het over eens. Maar hoe voorkom je dat goede mensen bij overnamegeruchten vroegtijdig weglopen?
het ONDERNEMERS BELANG
Derksen: “Een succesvolle overname staat of valt met een goede borging van sleutelfiguren binnen een onderneming.” In ’t Veld: “Soms zie je overeenkomsten tussen
de verkoper en belangrijke werknemers; dan krijgen ze een deel van de opbrengst of een bonus. De koper wil alleen maar het personeel overnemen dat hij nodig heeft. Als je als verkoper plotseling van personeel af wilt kost dat geld. Je moet dus goed nadenken over het moment waarop je je personeel inlicht.” Viscaal: “Neem je medewerkers elke dag mee in de collectieve ambitie van je bedrijf. Dat vergroot het verantwoordelijkheidsgevoel, zorgt voor focus op het resultaat en het zorgt ervoor dat een organisatie niet direct van de leg raakt bij een mogelijke overname.” “Een belangrijk aspect is ook de voorbereiding qua juridische structuur en dergelijke. Begin daar tijdig mee. Denk hierbij aan de fiscaal geldende termijnen en mogelijkheden rondom de bedrijfsopvolgingsfaciliteit,” tipt Van Hattem. “Een goede onderneming is altijd voorbereid op een overname. Je kunt voorkomen dat mensen op cruciale posities bij een verkoop niet direct de deur uit kunnen lopen door ze bijvoorbeeld te binden met aandelenpakketten,” besluit Derksen. Samenvattend
Een goede voorbereiding is noodzakelijk: doel, visie, precies weten wat je wil en kan. Kopers hebben voldoende mogelijkheden
door de relatief lage prijzen van ondernemingen. Financiering is zeker geen struikelblok, de bank wil wel graag in een vroeg stadium worden betrokken bij het overnameproces. Verkopers raken hun onderneming, mits op orde, beslist kwijt
voor een redelijke prijs. Wachten op betere tijden is vaak niet verstandig. Zorg dat het bedrijf altijd verkoopklaar is. De overname- en verkoopmarkt is gebaat bij een zekere ondoorzichtigheid.
Borging van het sleutelpersoneel is een noodzakelijke voorwaarde voor een geslaagde transactie. Het inschakelen van een of meerdere specialisten is zeer aan te bevelen.
www.nysingh.nl – advocaten -notarissen, specialisten in overnames www.aegte.nl - organisatieontwikkeling www.marktlink.nl – fusies en overnames www.visser-visser.nl – accountants en belastingadviseurs www.jonglaan.nl – corporate finance, private equity www.abnamro.nl - overnamespecialisatie www.rebo-vanderworp.nl - bedrijfsmakelaars
het ONDERNEMERS BELANG
15
Bedrijfsreportages
Ondernemen in zwaar weer, wat nu? Het realiseren van een goed bedrijfsresultaat is voor de meeste ondernemers een vanzelfsprekend gegeven, maar in de praktijk is het dat al lang niet meer. Maar weinig ondernemers konden voorzien dat de economische crisis zo lang zou aanhouden. Reserves raken uitgeput en banken zijn juist nu terughoudend in het verstrekken van extra financiering.
B
TBedrijfsadvies is gespecialiseerd in het analyseren van knelpunten in de bedrijfsvoering en het zoeken naar haalbare, financierbare en door de ondernemer gedragen oplossingen. Belangrijk onderdeel daarin is het maken van een reële, op de onderneming en de marktomstandigheden afgestemde begroting en het benoemen van mogelijke randvoorwaarden. Daarbij werkt BTBedrijfsadvies regelmatig voor gemeenten die ondernemers financieel willen ondersteunen met behulp van het financieringsinstrument Bbz. Deze regeling kan mogelijk een oplossing bieden als alle andere financieringsmogelijkheden zijn benut. Naast de overheid maken ook
banken, ondernemers en bijvoorbeeld bedrijfsjuristen gebruik van onze expertise. Wij maken daarbij gebruik van geavanceerde financiële software en actuele branche-informatie. Door onze jarenlange ervaring in het werken met ondernemers die het financieel moeilijk hebben heeft BTBedrijfsadvies een onderscheidende positie in de markt. Als u geïnteresseerd bent in onze dienstverlening belt u dan met Tonny Tuerlings of Fred Blom (0318 48 33 82).
BTBedrijfsadvies Kauwenhoven 78 6741 PW Lunteren T 0318 - 48 33 82
[email protected] www.btbedrijfsadvies.nl
Hallo, Ik ben waremouse Ik neem je graag werk uit handen
Ik ben jouw specialist in webwinkel logistiek. En zorg dat je zelf geen omkijken meer hebt naar de opslag en handling van jouw webshop. Kortom, ik kan jouw webwinkel fulfillment verzorgen, zodat jij zelf meer tijd over houdt voor de webshop. Mijn Diensten:
Mijn diensten zijn speciaal ontwikkeld voor de webshop logistiek. Ik kan je helpen met de opslag en het “picken & packen” van jouw orders. Voor de distributie kan je kiezen uit verschillende afleveropties. Uiteraard verzorg ik ook jouw retourproces op een professionele manier. Ook je Customer Service, je facturatie en je
debiteurenbeheer kan ik voor je uit handen nemen, zodat jij zelf meer tijd over hebt voor je webshop! Voor wie werk ik:
Ik verzorg de webwinkel logistiek voor fabrikanten, importeurs en groothandels uit zeer uiteenlopende branches, zoals de elektronica, mode & textiel, doe het zelf, speelgoed & games en boeken & CD’s. Contact:
Ik ben benieuwd of ik je ergens mee kan helpen. Als je meer informatie wilt ontvangen over mijn diensten of een afspraak wilt maken, neem dan contact met mij op via
[email protected]
EGA Mail, partner in druk- & printwerk Doet u graag waar u goed in bent? Wij ook! We verzorgen al jarenlang het drukken, printen, verpakken en verzenden van mailingen voor onze klanten. We zijn een bedrijf met persoonlijke aandacht voor uw wensen en doelstellingen, omdat we de communicatie met uw klant serieus nemen. Als professioneel allround mailspecialist gaan we voor kwaliteit en service. Onze kernactiviteiten zijn, printen, adresseren, sealen, verpakken en fulfilment. We werken met de nieuwste technologieën en kunnen al uw mail-items personaliseren. Heeft u speciale wensen voor de adressering en/of verpakking? Dat is allemaal mogelijk. Oplage is voor ons geen probleem. We kunnen elke mailing verwerken. Interesse? We bespreken graag met u de mogelijkheden om uw mailing te laten slagen.
EGA Mail Minden 16 7327 AW Apeldoorn T 055 - 5390157 www.smg-groep.nl
16
het ONDERNEMERS BELANG
EGA MAIl Is OnDErDEEl vAn DE sMG GrOEp, WAAr OOk rEprOscAn, IMAGEWOrlD, InDurO, lOcHEMDruk, scHuttErsMAGAzIjn En HOEkMAntOtAAl tOE bEHOrEn.
Tekst: Lex van Velzen en Frank van Klink
AutoNieuws
Powered by
Autorijden wordt steeds makkelijker Design limo
En ja, daar is de eerste auto met een automatische piloot: VW heeft een Passat ontwikkeld die z’n berijder tot 130 kilometer per uur al het werk uit handen neemt. Dat betekent helaas niet dat de berijder andere zaken kan gaan doen: de bestuurder blijft verantwoordelijk en de auto houdt dus ook in de gaten of de bestuurder wel oplet. Doel van het systeem is vooral het vergroten van de verkeersveiligheid. Verzekeraars juichen bij dit soort initiatieven, voor schadeherstellers is het minder goed nieuws. Wat ook jammer is: het zal nog wel een paar jaar duren voordat de automatische piloot in een betaalbare versie op de markt komt, dus tot die tijd nog even
De eerste top-Citroën zonder hydraulisch veersysteem. Het “verval” begon al bij de jongste generatie van de C5: kopers konden voor het eerst kiezen tussen de alom geprezen hydraulische veerbollen of een “gewoon” onderstel. Echte Citrofielen zweren bij de eerste optie maar Citroën wil graag een breder publiek aanspreken en dat kiest blijkbaar massaal voor een conventioneel onderstel. Frank van Klink: Mooie koets op bekende techniek van de Peugeot 3008. Daarbij: Citroën kan wel wat nieuws gebruiken in dit segment, de C5 lijkt een beetje aan het eind van z’n Latijn. Lex van Velzen: De DS5 Hybrid4 wordt de eerste hybride voor Citroën én een echte wereldauto: het moet ook in China een hit gaan worden.
zelf klussen achter het stuur. Duidelijk brutaler Bijtelllingsvriend(elijk) Natuurlijk is het niet helemaal elektrisch, maar de door Opel gekozen oplossing voor de Ampera is wel bijzonder praktisch. Het futuristisch ogende vierpersoons vijfdeurs model kan, afhankelijk van de buitentemperatuur, zo’n tachtig kilometer op z’n accu’s rijden en daarna schakelt een benzinemotor bij om de accu’s weer op te laden. Totaal rijdt de Ampera dan zo’n vijfhonderd kilometer voordat de koek op is. De uitstoot van de Ampera is door de combinatie van fraaie technieken bijzonder laag, waardoor het model voor tal van fiscale voordeeltjes in aanmerking komt. Op deze manier lijkt elektrisch rijden nog helemaal niet zo’n straf. Frank van Klink: Gelukkig is Opel niet zuinig met z’n garantie op het accupakket (8 jaar of 160.000 km) en zijn de accu’s gewoon bij de prijs inbegrepen. Praktisch elektrisch kan zo dus wel. Lex van Velzen: Nog redelijk rap ook, in ruim 9 tellen wordt het standaardsprintje naar de 100km/u afgewerkt. Daar sla je geen slecht figuur mee.
De jongste lichting van BMW’s kleintje is nog wel herkenbaar maar heeft toch ook wat assertievere trekjes meegekregen, menigeen vond de vorige versie te braaf ogen. En keurig op tijd om een aangenaam plekje in de markt te veroveren voordat Mercedes met z’n geheel vernieuwde A ook in dit segment voet aan de grond wil krijgen. Naast veel van de gebruikelijke superlatieven als langer, breder en zuiniger speelt ook bij dit model veiliger een grote rol. Tot grote vreugde van de liefhebbers blijft BMW vasthouden aan achterwielaandrijving, uniek in dit segment. In eerste instantie alleen als vijfdeurs leverbaar.
Kloeke bak! Mag het ietsje meer zijn? De derde generatie van de Zafira, Opels populaire people mover, is fors gegroeid ten opzichte van z’n voorganger. De achterbank bestaat bij de nieuwste editie uit drie afzonderlijke stoelen, waardoor er nog meer dan in de vorige versie naar hartenlust kan worden geschoven, gevouwen en geklapt met het meubilair. Dit najaar bij de dealer met een tweetal diesels en twee benzinemotoren. Ecoflex, aardgas en lpg versies volgen later evenals een snellere versie. Frank van Klink: De hoogste tijd, maar wat een aangename aanvulling. Bijzonder dat de Zafira het wat hogerop zoekt, eens kijken of de huidige rijders daar in mee gaan of dat die hun toevlucht zoeken bij de concurrentie. Lex van Velzen: Ziet er beduidend minder truttig uit dan z’n voorgangers en de techniek is met sprongen vooruit gegaan. Zelfs de uitschuifbare fietsendrager is doorontwikkeld.
Frank van Klink: ’n Beetje de vraag of deze versie echt nieuw genoeg is, je moet wel twee keer kijken om het verschil te zien. Door z’n nieuwe maatvoering gelukkig wel wat praktischer. Lex van Velzen: Een mooie vorm van downsizing: alleen nog maar zuinige (20% bijtellingstarief) maar potente twinturbomotoren, naar wens in combinatie met een automatische achtbak.
het ONDERNEMERS ONDERNEMERS BELANG het BELANG
17 11
M
E
D
I
MV A
T
I
Werken vanuit O
het hart, bij de ZLI bv
N
Bemiddeling in: Echtscheidingen - Familierelaties - Zakelijke geschillen
Marly Verhoef
Klokbekerweg 1, 8162 EL Epe T 0578 - 62 09 19 M 06 -13 47 79 96 E
[email protected] www.mvmediation.nl
VAN CAMPEN Personeelsadvies levert bedrijfskundig advies bij instroom, doorstroom en uitstroom van personeel. Bijvoorbeeld het aannemen van personeel, invoeren van functionerings- en beoordelingsgesprekken, begeleiding Wet Poortwachter bij ziekte, functiebeschrijving en waardering, arbeidsvoorwaarden. Ook voor ambitieuze hr-businessprojecten kunt u een beroep doen op ons bureau. De adviseurs van Van Campen Personeelsadvies werken oplossingsgericht, zijn deskundig en praktisch ingesteld.
,,Met vuur werken, met passie; er honderd procent voor gaan. Dat is de rode draad binnen ons bedrijf. Dat vertaalt zich in hoge service en uitstekende kwaliteit”. Woorden van Annet KeessenKeijzer (50), dochter van de oprichter van de Zutphense Las Industrie (ZLI) en rechterhand van haar man Gerard (49), de huidige directeur.
D
Bedrijfskundig advies bij instroom, doorstroom en uitstroom van personeel.
‘t Spiker 89 | 7231 JN Warnsveld | tel. 06 27078281
[email protected] |
[email protected]
adv. van Campen 105 x 74 mm.indd 1
e inmiddels overleden oprichters Henk Keijzer en Gerrie Keijzer-Verbeek, verkochten hun in 1960 opgerichte bedrijf in 1980 aan dochter Dies en schoonzoon Marten Westerveld. Op hun beurt namen Annet en Gerard het in 2006 over. Anno 2011 leidt Annets man net als zijn voorgangers de ZLI met verve. Keessen: ,,Gerard koestert onze klanten. Net zoals voor mijn vader en Marten geldt voor hem: de klant is koning, wij staan 24 uur per dag, zeven dagen week, voor hen klaar”.
10-10-11 08:59
De betrokkenheid bij het bedrijf ziet ze terug bij het vijftienkoppig personeel. ,,Tijdens de ziekteperiode en na het overlijden van Dies wisten zij het bedrijf draaiende te houden. Het vertaalt zich ook in weinig verloop. De vakmensen blijven ons trouw”. Na een tegenvallend boekjaar 2010, volgde een superdruk eerste halfjaar. Volgens een specialist van Nyenrode profiteren familiebedrijven dit jaar van hun korte lijnen en focus op continuïteit, onder meer doordat hoog personeel gemakkelijk beschikbaar is.
,,Ik weet het niet’’, reageert Keessen daarop. ,,De markt speelt een rol en ons succes hangt samen met risicospreiding. Behalve voor de industrie werken we veel voor waterschappen, verrichten we onderhoud en ondersteunen we technische diensten. Verder werken we voor een grote importeur van heftrucks. We zijn een metaalbewerkingsbedrijf in de breedste zin van het woord: wat de klant wil ontwerpen en maken we van staal, rvs en aluminium. De ZLI heeft alles is in eigen huis; van ontwerpen, tekenen, fabriceren, monteren en onderhouden tot repareren. We onderscheiden ons door die breedte, hoge service en hoge productkwaliteit. Korte lijnen klopt wel: we hebben een heel plat organogram. Maar gemakkelijke beschikbaarheid van vakbekwaam personeel is onjuist. Jonge mensen opleiden is voor ons erg belangrijk”. Op groei aast ZLI niet. ,,Onze focus blijft gericht op continuïteit en goede bedrijfsresultaten.’’
Guiver Freeman Ltd
Business Mastercoach® voor úw succes!
helpt ondernemers, directies, managers, professionals hun dromen te realiseren en de problemen waarvan zij wakker liggen op te lossen • Business coaching, bedrijfsadvisering • Coaching van individuen • Stroomlijnen van bedrijfsprocessen • Versterken van ondernemersvaardigheden
Waar droomt u van? Waarvan ligt u wakker? Guiver Freeman, voor veranderingen die werken! Bel Margriet Guiver -Freeman 0611 380 349 www.guiver-freeman.com
18
het ONDERNEMERS BELANG
Annet Keessen-Keijzer (zelf niet op de foto) is erg blij met de betrokkenheid van het personeel.
Rondetafelgesprek
Tekst: Fernande Leeflang • Fotografie: Bob Bakker
“Dat was een goed idee. Goed om een gesprek over bedrijfsopvolging ergens anders te doen”, zegt Hans Adema van De Sleutelspecialist. Het spreekt hem aan dat tafelgenoot Jos Addink (directeur/eigenaar Addink Distributie) eens per jaar bewust niet zijn eigen bedrijf of thuis als locatie kiest om met alle kinderen en hun partners uitgebreid rond de tafel te zitten. “Je leert elke dag”, glimt Adema (62). De drie familiebedrijven die met elkaar in gesprek zijn over onder meer bedrijfsoverdracht vinden openheid belangrijk en dat tonen ze zelf door ook open te staan voor andere ideeën.
Familiebedrijven en een adviseur tippen ondernemers over bedrijfsoverdracht
Openheid en eerlijkheid belangrijk
Z
owel het kleinere De Sleutelspecialist Adema & Zn – elf medewerkers – als het grotere Addink Distributie (51 medewerkers) en het grote GMB met 450 personeelsleden, laat op zijn website duidelijk blijken een
familiebedrijf te zijn. Daarmee lopen lang niet alle bedrijven te koop, weet Herjon Nieuwburg, adviseur familiebedrijven uit Zutphen. Zij is deskundige in het begeleiden van
deze bedrijven bij overdracht van de ene naar de andere generatie en richt zich sec op de proceskant. Bij Fort Bronsbergen waar de deelnemers elkaar treffen brengt ze haar kennis in, als er aan de hand van stellingen met elkaar praten.
Staand v.l.n.r.: Gerrit-Jan van de Pol, Cees Oxener, Bart Adema, Jos Addink en Hans Adema. Zittend v.l.n.r.: Herjon Nieuwburg en Manon Addink het ONDERNEMERS BELANG
19
Stelling: dat wij een familiebedrijf zijn dragen we met verve uit, omdat daarin (een deel) van onze kracht schuilt. Manon Addink van Addink Distributie: “Ik denk van wel. Waaruit bestaat die kracht? Dat je goed met elkaar kunt samenwerken, elkaar aanvult. En dat je een grote betrokkenheid bij de medewerkers kunt creëren. Zelf ben je meer dan gemiddeld betrokken en die betrokkenheid zien we ook bij onze medewerkers. We hebben wel eens aan onze klanten gevraagd wat ze van onze diensten vinden en dan horen we dat ze merken dat we een familiebedrijf zijn: gemoedelijk en informeel.” Vader Jos Addink vult aan: “En de korte lijnen waarderen ze. Dat hangt ook met de aard van ons bedrijf samen. Veel werknemers hebben een functie waarin ze zelfstandig moeten werken. Je kunt ze vergelijken met zzp’ers.” De Sleutelspecialist is sterk in beveiliging. “Daarvoor komen we bij mensen over de vloer, in hun huis en bedrijf. Voor ons straalt een familiebedrijf vertrouwen uit; het is niet de uitstraling van een bedrijf dat er morgen niet meer is. De naam Adema & Zn straalt dat vertrouwen uit”, zegt Bart Adema de ‘Zn’ in zijn bedrijfsnaam. Zijn vader en naamgever Hans Adema onderstreept het verhaal: “In ons vakgebied komt je tot in de slaapkamer, van woonwagenbewoners tot kasteelbewoners. Ik zit al 38 jaar in deze business en ken een heleboel mensen. Reclame hebben we niet zozeer nodig; als mensen aan sleutels denken dan denken ze: ik bel Adema.” En, alsof het
afgesproken is, de mobiele telefoon in zijn broekzak rinkelt… Met dat vertrouwen zit het wel snor vervolgt Adema senior. Klanten accepteren het dat ze niet mogen weten hoe
Gerrit-Jan van de Pol van GMB Slibverwerking
Met negen familieleden (de derde generatie) als certificaathouders en een vierde generatie die over niet al te lange tijd instroomt, moet bedrijfsoverdracht goed geregeld zijn. Bij GMB wordt over dit onderwerp voortdurend nagedacht. Zo werden voorheen familieleden uitgekocht bij geen interesse in het bedrijf, maar is tegenwoordig de insteek ze juist betrokken te houden. Omdat meerdere broers, neven en nichten in het bedrijf werkzaam zijn is de overdracht nooit honderd procent van de een naar de ander gegaan. Voor elk uittredend familielid is een op maat gemaakt afbouwplan gemaakt, dat meestal vijf jaar beslaat. De 38-jarige Gerrit-Jan van de Pol is bedrijfsdirecteur GMB Slibverwerking, met vestigingen in Zutphen, Tiel en Lichtenvoorde. Slibverwerking maakt onderdeel uit van de GMB Holding, waarvan Gerrit-Jan van de Pol ( neef en naamgenoot) algemeen directeur is. Bij het bedrijf werken ongeveer 450 mensen. GMB biedt duurzame oplossingen op het gebied van water, energie en grondstoffen. De divisie GMB Slibverwerking waarvan Van de Pol de leiding heeft, exploiteert installaties gericht op bio-energie, grond- en voedingstoffen. “Wij vergisten, ontwateren en drogen organische reststromen op duurzame wijze tot bio-energie en meststoffen. Met de urineverwerkingsinstallatie SaNiPhos® worden nutriënten als stikstof en fosfaat teruggewonnen.” Met die divisie gaat het goed. Van de Pol: “We zijn 25 jaar geleden gestart in Zutphen en hebben dit uitgebouwd naar Tiel en Lichtenvoorde. We willen dit uitbouwen naar Rotterdam en Noord Nederland. Er zit muziek in.” Volgens hem presteren familiebedrijven over het algemeen bovengemiddeld wat komt ‘doordat er gemiddeld meer drive is dan bij een niet-familiebedrijf’. www.gmb.eu
20
het ONDERNEMERS BELANG
kluisdeuren te openen en dus wegmoeten. “Ze weten: als Adema komt, dan moet je weg.” Bij GMB staan ze dubbel tegenover hun profilering als familiebedrijf, vertelt Gerrit-Jan van de Pol. “Wij profileren ons op de website als familiebedrijf om zekerheid, betrouwbaarheid te tonen zeker ook richting nieuwe medewerkers. We staan te boek als een bedrijf dat geen gekke dingen doet, dat al bijna vijftig jaar bestaat en niet in handen is van een multinational. Aan de andere kant hebben wij een bepaalde schaalgrootte en ook externe mensen in dienst. We willen daarom ook uitstralen dat het niet een ‘Van de Pol-bedrijf’ is. In onze bedrijfsnaam zit dan ook geen ‘van de Pol’. Onder onze bedrijfsnaam GMB staat: ervaar de zekerheid. Klanten weten dat het goed komt.”
Familiebedrijven onderscheiden zich door een sterke nadruk op continuïteit en snelle, korte lijnen, stelt een specialist van Nyenrode; ze zouden daar komend jaar profijt van kunnen hebben doordat overnamekandidaten door de recessie in waarde zijn gedaald en financieel sterke ondernemingen zich zo kunnen versterken. En ook snel aantrekken van hoog gekwalificeerd personeel dat nu ruim beschikbaar is, past hun goed doordat ze snel kunnen schakelen.
Stelling: de sterke nadruk op continuïteit en de hoge schakelsnelheid maken van 2011 een kansrijk jaar voor familiebedrijven. Gerrit-Jan van de Pol: “Bij ons is het snelle schakelen een enorm groot voordeel. Laatst belde een klant: ‘Ik heb een groot probleem met de biogasinstallatie’, en dan kan het direct worden geregeld; er is geen formeel traject.” ‘Kansrijk jaar’ is wat aan de positieve kant voor een deel van GMB. “We hebben wel last
van de recessie gehad, met name de weg- en waterbouwtak. Met de raad van commissarissen hebben we daarvoor een plan van aanpak gemaakt. Mijn vader is uit het bedrijf, maar zit wel in de RvC. Dat praat gemakkelijk en snel. Wat vandaag wordt beslist, kun je meteen uitvoeren.” Voor de familie Adema hangt het goed draaien niet per definitie samen met het familie-aspect. Hans Adema: “Wij zijn minder recessiegevoelig, maar vrij constant. Wel hebben wij voor de vakantie een opsteker, dan heeft de buurvrouw een sleutel nodig voor de plantjes.” “Dat snelle schakelen hangt eerder samen met het feit dat we een klein bedrijf zijn”, denkt zoon Bart. Goed opgeleid personeel nu snel bemachtigen, speelt bij hen niet. “Hooggekwalificeerd personeel hebben we al. En het personeelsverloop is minimaal. Men staat eerder te trappelen bij ons aan de deur.” De transportwereld verkeert in zwaar weer, dus een kansrijk jaar is bij Addink niet van toepassing. Wel stellen vader en dochter zo goed mogelijk toegerust te zijn om er doorheen te komen. Jos Addink: “2009 was een rampjaar; het was nog net geen paniek. In 1980 hebben we dit ook meegemaakt. Toen gingen we in één keer naar twintig procent minder omzet. Dat is gigantisch en dan moet je snel kunnen schakelen. De transportwereld is blij als ze dit jaar zwarte cijfers kan schrijven. Voordeel van ons familiebedrijf is dat bij ons niet de drang is om zoveel mogelijk te verdienen. We hebben geen last van hijgerige aandeelhouders die willen cashen.” Starten in een moeilijke tijd heeft als voordeel dat je meteen er fiks tegenaan moet; gehard wordt in het ondernemerschap, stelt Manon. “Carel en ik kregen gelijk te maken met veel minder omzet. Toen hebben we gelijk veel met elkaar gesproken, dingen bedacht om hier mee om te gaan. Het klinkt raar maar dat was ook prettig. Van tevoren was al gelijk duidelijk: Carel is commercieel, ik ben meer intern gericht. Het
Jos Addink en Manon Addink van Addink Distributie
Bij Addink Distributie is directeur/eigenaar Jos Addink (56) al vanaf 2009 volop bezig om zijn dochter Manon en zoon Carel, de vierde generatie, voor te bereiden om het familiebedrijf voort te zetten. Sinds twee jaar hebben zij een leidinggevende functie en zijn directielid. Een tweede dochter, de tweelingzus van Manon (30), koos voor een baan in de zorg in plaats het familiebedrijf. Binnen de familie Addink wordt open en volop gesproken over de overdracht die voorzien is in 2015, maar de overdracht an sich is nog niet vastgelegd. Addink Distributie, met 51 medewerkers, gaat richting zijn 175-jarig bestaan in 2015. Het transportbedrijf voor met name de bouwsector is daarnaast gespecialiseerd in het vervoer van grote bouwpakketten naar particulieren. Ook voor verhuizing en voor opslag is Addink het juiste adres. Voor Addink heeft het meerwaarde een familiebedrijf te zijn. Manon Addink, sinds vijf jaar er werkzaam: “De kracht van een familiebedrijf is cohesie, wat zich uit in onvoorwaardelijke inzet voor het bedrijf. De betrokkenheid, van directie en personeel, erg groot. Dit heeft als voordeel dat wij als flexibele en betrouwbare partner kunnen optreden”. Er is en moet dan ook zeker toekomst zijn voor familiebedrijven, vindt ze. “Een familiebedrijf is iets unieks, wat behouden dient en kan worden met de juiste toewijding van betrokkenen.” www.addink.nl
was mooi om gelijk zo aan de slag te gaan. Waar we bijvoorbeeld naar keken was kostenbesparing, bijvoorbeeld voor afval.” Jos grappend: “En ze hebben gelijk mijn salaris gehalveerd.” Herjon Nieuwburg, inhakend: “Als de volgende generatie komt en de eerste generatie van vijf naar drie dagen werken gaat, hoe ziet dan het financiële plaatje eruit? Wordt er wel gedacht aan salarisvermindering? Soms is dat lastig, want de oudere generatie denkt: ik heb er toch altijd hard voor gewerkt?” Jos: “Je moet wel een stapje terug doen. Drie jaar geleden hadden we deze plannen en gingen we uit van gestage groei. En toen kwamen
er twee mensen in de directie bij en gingen we fors in omzet achteruit. Dan moet je wat doen.” Addink focust zich erg om het overdrachtsproces in goede banen te leiden. Zoals het bij zijn vader ging, wil hij het niet. “In de jaren tachtig zei de bankdirecteur tegen mijn vader: wordt het niet eens tijd dat je opstapt. Ik wil voorkomen, dat een buitenstaander dit zegt.” Herjon Nieuwburg hoort veel herkenbaars: “Het mooie van familiebedrijven is dat ze economisch georiënteerd zijn. Dat ze niet gaan voor cashen, voor de korte termijn, is ook hun kracht. Ze focussen zich meer op investeringen, hoe ze er over tien tot vijftien jaar voor staan.” “Dat is zo”, knikt Gerrit-Jan van de Pol. “Bij ons gaan de aandelen niet in één keer over. Het kan zijn dat er drie generaties werken. Mijn opa had vier zonen. Twee van de vier werden in 2000 uitgekocht; waarbij één van hen bleef werken. Nu staan we tegenover uitkopen anders, want dat is niet gunstig voor onze solvabiliteit. Tot 2000 was het: geen interesse dan werd je uitgekocht, nu proberen we ze betrokken te houden.” Herjon Nieuwburg: “Daarvoor kun je een familiestatuut in het leven roepen. Dat fungeert als een soort buffer; je kanaliseert de informatie. Zijn er vragen dan koppelt één iemand dat terug en ook wordt geïnformeerd wat het bedrijf gaat doen. Ook de regels over vererving worden daar in opgenomen.” Gerrit-Jan van de Pol: “Zo’n familiestatuut bestaat bij ons al langer.” Een overdracht is een emotioneel proces. Het is goed daar tijdig over te praten en zaken gestructureerd vast te leggen. Toch pakt zeventig tot tachtig procent van de familiebedrijven dit niet adequaat op, weet Herjon Nieuwburg.
� DISTRIBUTIECENTRUM � OPSLAG � TRANSPORT � VERHUIZINGEN �
Doggersbank 2 Telefoon: 0575 542828 www.addink.nl
7202 CT ZUTPHEN Fax: 0575 542838
[email protected]
het ONDERNEMERS BELANG
21
Stelling: wij behoren tot de uitzondering, de twintig tot dertig procent van de familiebedrijven die het proces van bedrijfsoverdracht wel goed aanpakt. Ja, knikt Hans Adema. “Alles is bij de accountant vastgelegd en testamentair: de VOF, de holding onroerend goed… Alles is in kannen en kruiken. Alleen hebben we nog geen datum vastgelegd.” Herjon Nieuwburg: “Gaat het om eigendomsoverdracht of overdracht van leiding?” Adema senior: “In eerste instantie leiding. Eigendom volgt. Bart en Rienke kunnen natuurlijk niet alle gelden gelijk inbrengen. Alles hierover staat op papier.” Jos Addink: “Wij zitten midden in het proces. Vier jaar geleden hebben we met alle drie kinderen, niet op de zaak of thuis, maar elders, bij elkaar gezeten op een zaterdagmiddag en aansluitend zondag: wil je in de zaak? Dat was een heftige discus-
Hans en Bart Adema van De Sleutelspecialist Adema & Zn
“Bart en Rienke hebben drie zonen en die kunnen nu al niet van de sleutels afblijven”, zegt Hans Adema, oprichter van De Sleutelspecialist Adema & Zn. Hij hoopt dat het bedrijf dat hij 38 jaar geleden startte, in de toekomst in familiehanden blijft. De jonge kleinkinderen zijn nog lang niet aan de beurt, want bij Adema zijn ze nu druk bezig met de overdracht naar de tweede generatie. Hans en Hilde doen het bedrijf over aan zoon Bart en zijn vrouw Rienke. Wanneer de algehele leiding exact gaat overgaat ligt nog niet vast, maar het veertigjarig bestaan zou een mooi moment kunnen zijn. De eigendomsoverdracht van de machines, materialen en onroerend goed loopt via accountant en wordt elke keer bijgesteld. Bij de sleutelspecialist werken elf mensen, verdeeld over een vestiging in Zutphen en Enschede. Het bedrijf levert aan bedrijven en particulieren, (bijna) alle sleutels en sloten en sluitsystemen. Verder is het gespecialiseerd in het openen, repareren en onderhouden van kluizen en brandkasten. Doordat veelal geassembleerd wordt in eigen bedrijf kan snel geanticipeerd worden op aanvragen en veranderingen. Het familiebedrijf scoort hoge ogen door zijn eerlijke en betrouwbare naam, onder meer doordat het bedrijf voor politie en justitie werkt. De 62-jarige eigenaar ziet de toekomst voor familiebedrijven zonnig in. www.adema-sleutelspecialist.nl
22
het ONDERNEMERS BELANG
sie. Daaruit bleek dat alleen Carel en Manon wilden. Ik zei: ‘Jullie krijgen drie jaar de tijd om te kijken of jullie dit willen en ik hoor van deskundigen of jullie dit ook kunnen. Manon en Carel hebben een coach die ze leeg kunnen zuigen. Over twee weken komen we weer bij elkaar om spijkers met koppen te slaan. Het is de bedoeling dat ze binnen nu en twee jaar de aandelen van de werkmaatschappij overnemen’.” Dochter Manon apprecieert vaders werkwijze. “Ik vind het heel prettig. Het is heel ongedwongen en open om met z’n allen rond de tafel te zitten: wat wil je en wat kun je.” Herjon Nieuwburg heeft alles in ogenschouw genomen. Er kan sprake zijn van een te grote loyaliteit van kinderen naar hun ouders toe. Als de regels rond bedrijfsoverdracht bij accountant of notaris zijn vastgelegd zijn, hoeft nog niet alles in kannen en kruiken te zijn, waarschuwt ze. “Als het moment daar is, kan besloten worden: toch liever niet; ik zie het niet zitten.” Dat is dan een uiterst moeilijke beslissing. “Mensen gaan mee met de flow. Als je dan toch eerlijk ‘nee’ kunt zeggen, is dat een groot goed.” GMB slaagt prima om zakelijk en privé gescheiden te houden. Gerrit-Jan van de Pol: “Ik heb een neef die vijf jaar ouder is. Mijn vader heeft hem opgeleid en hem de algehele leiding gegeven, puur op basis van capaciteiten. Mij heeft hij als bedrijfsdirecteur benoemd en mijn zus is hoofd personeelszaken. Dat is echt haar ding. Alles past perfect.”
U bent allemaal ervaringsdeskundigen. Heeft u tips rond overdracht? Manon Addink: “De tijd nemen om alles goed op papier te zetten en alles te leren van het bedrijf. Je kunt het pas overnemen, als je alles goed onder de knie hebt.” Vader Jos: “Duidelijkheid en eerlijkheid. Je
moet heel duidelijk voor ogen hebben wat je wilt en eerlijk zijn. Met name als meerdere kinderen dezelfde capaciteiten hebben, zul je een keus moeten maken.” Bart Adema kijkt naar Manon en Jos: “Ze hebben het gras al voor mijn voeten weggemaaid. Maar ik vind ook dat je zo laag mogelijk op de werkvloer moet beginnen om zoveel mogelijk van het bedrijf te leren. Begin je te hoog, dan is de kans dat je met een botte bijl je weg baant en zaken niet weet of er niet het juiste gevoel hebt bij wat op de werkvloer gebeurt.” “Wat Jos zei: eerlijk, helder duidelijk, ook naar je personeel en aangetrouwde kant toe spreekt me aan. Wij praten wel eens bij ons thuis, maar dat elders doen met iedereen is een goed idee”, zegt Hans. Gerrit-Jan van de Pol: “Wat ons goed is bevallen, is te leren van elkaar. Dat doen we bij het Family Business Network. Vier keer per jaar is er een bedrijfsbezoek en waar je te gast bent wordt verteld hoe het daar is gegaan. Wat daar fout of goed gegaan is, daar leer je van.” Herjon Nieuwburg tipt: “Het is goed om voor het moment van overdracht een datum te prikken en bijvoorbeeld op een receptie of opening publiekelijk duidelijk te maken: hier heb je de zaak én de kinderen daar de gelegenheid te geven te bedanken voor alles wat je gedaan hebt. Haar tip slaat aan. “Dat zou bij ons 175-jarig bestaan kunnen”, zegt Jos Addink. “Heel goed idee”, gaan we zeker wat mee doen, aldus Bart Adema. Hans Adema enthousiast: “We gaan een sleuteloverdracht doen….”
Nieuwe directeur Cees Oxener:
Voor lekker eten en gezellige sfeer naar Fort Bronsbergen Een horecagigant pur sang. Zo omschrijft eigenaar Mark Schiphorst zijn kersverse nieuwe directeur en rechterhand Cees Oxener. De twee kennen elkaar van haver tot gort. Schiphorst: “Toen ik eigenaar van de Roskam in Gorssel was, heb ik hem daar naar toe gehaald om er een succes van te maken.” Horecaduizendpoot Oxener laat sinds 1 november zijn horecalicht schijnen over de brasserie en congrescentrum op een unieke locatie tussen de Bronsbergenmeren. Een ideale locatie om elkaar te ontmoeten, gezellig koffie te drinken
of uitgebreid te dineren op niveau met grote groepen. Fort Bronsbergen beschikt over een scala aan tot in details uitgevoerde zalen voor feesten, recepties, vergaderingen en congressen. Cees Oxener: “Een Bourgondische stijl: hartelijk en warm, is mijn ding. Waar ik voor ga is dat klanten zeggen: voor lekker eten en gezellige sfeer moet je bij Fort Bronsbergen zijn.” Nu Oxener zich concentreert op het restaurant, kan Schiphorst zich volledig richten op het hotel in aanbouw, met als insteek dat beiden straks qua beleving perfect op elkaar aansluiten. www.bronsbergen.nl
Informatie
Tekst: Peter van den Boom • Fotografie: Bob Bakker
Saxion onderzocht hoe familiebedrijven hun marketing kunnen versterken Kaj Morel, lector identiteitsmarketing en Ad Borggreve, docent kenniskring identiteitsmarketing aan de Saxion hogeschool, hebben onlangs de eerste ronde van het project familiebedrijven-identiteitsmarketing afgerond. Het onderzoek werd opgezet op initiatief van Herjon Nieuwburg van Eduon Adviseurs Familiebedrijf.
K
aj Morel: “De bedoeling van ons lectoraat is om aansluiting te vinden bij wat er in de praktijk gebeurt. En een van de mensen die dat opviel was Herjon Nieuwburg. Ze zag dat er een raakvlak was tussen ‘onze’ identiteitsmarketing en de problematiek van familiebedrijven.” Identiteit
Ad Borgreve: “Familiebedrijven hebben eigen specifieke kenmerken. De betrokkenheid bij het bedrijf is relatief groot. Ze kennen een stabiele structuur en denken vaak op lange termijn. Daarbij is de identiteit van het bedrijf sterk gekleurd door de oprichter. En daar zit een lastig punt. Hoe definieer je die identiteit? En hoe ga je er mee om? Zolang je deze vragen niet goed kunt beantwoorden is het lastig om onderscheidend te communiceren met de buitenwereld.” Onderzoek
Met behulp van Eduon Adviseurs Familiebedrijf hebben de onderzoekers vier familiebedrijven geselecteerd. Borggreve: “Wij zijn in het project op zoek gegaan naar de identiteit van deze bedrijven.” Morel: “Wat gebeurt er als de eigenaar stopt of overlijdt? Kun je de identiteit overdragen op iemand anders als de familie het niet overneemt?” Marketing- en economiestudenten hebben per familiebedrijf gesproken met eigenaren, medewerkers en concurrenten. Resultaat
Het onderzoek gaf antwoord op belangrijke vragen als: in hoeverre zijn alle aspecten van
de bedrijfsvoering in lijn met de identiteit? Hoe vind je dat terug in de communicatie met de medewerkers? Past de stijl van leidinggeven bij de identiteit van het bedrijf? Vliegwiel van Identiteit®
“We hebben voor elke onderneming een ‘Vliegwiel van Identiteit®’ opgesteld, aldus Borggreve. Dit is een grafische weergave waarmee in één oogopslag de sterke en zwakke punten te zien zijn. Als je weet wat je identiteit is, kun je daar zo dicht mogelijk bij blijven. Dat maakt je onderneming sterk. Goede voorbeelden daarvan zijn IKEA en Gulpener bier.” “Uiteindelijk kun je het DNA van een bedrijf vaststellen. Dat is ons voor het grootste deel gelukt. De bedrijven herkenden zich voor 90% in onze bevindingen. We willen uiteindelijk toe naar een lijst van do’s en dont’s van familiebedrijven. Omdat vier bedrijven een beperkt aantal is, zetten we dit project voort. We zijn druk bezig andere familiebedrijven te benaderen voor de tweede ronde die eind januari 2012 start,” besluit Kaj Morel.
Familiebedrijf J.W. Hesselink & Zn, 150 jaar kwaliteit in koffie “We zijn een echt familiebedrijf, het is altijd van vader op zoon overgaan. Toen mijn vader in 1983 overleed was de keus; stoppen of doorgaan. Ik ben inmiddels de vierde generatie”, aldus Gerrit Hesselink, directeur sinds 1983. Hesselink: “Mijn overgrootvader begon ooit een kruidenierswinkel met koffiebranderij. Vervolgens zijn we koffie gaan branden voor andere kruidenierswinkels. Toen die kleinere zaken verdwenen zijn we ons op de horeca gaan richten. Veel bedrijven in de Achterhoek zijn klant, maar we groeien steeds meer het land in.” De onderneming uit Winterswijk vertoont alle karakteristieken van een familiebedrijf. Hesselink: “We proberen kwaliteit en betrouwbaarheid uit te stralen. En we hebben een vlakke organisatie, alle communicatie is laagdrempelig. We hebben twintig mensen in dienst.” Het onderzoek
www.saxion.nl/identiteitsmarketing
Eduon Adviseurs Familiebedrijf nam initiatief voor onderzoek Saxion Toen Herjon Nieuwburg, van Eduon Adviseurs Familiebedrijf, een lezing bijwoonde van Kaj Morel besefte ze onmiddellijk dat ze deze kennis kon inzetten voor haar opdrachtgevers. Familiebedrijven hebben immers vaak moeite om hun meerwaarde te concretiseren en deze om te zetten in gerichte marketingacties. Een en ander resulteerde in het project familiebedrijvenidentiteitsmarketing dat werd uitgevoerd door studenten van Saxion. Hierin werd van vier familiebedrijven in kaart gebracht wat hun kernwaarden zijn en waarin ze zich onderscheiden van andere familiebedrijven. Herjon Nieuwburg was aanwezig bij de evaluatie van het onderzoek in hotel Bakker te Vorden, als familiebedrijf zelf een van de deelnemers aan het onderzoek. www.eduon.nl
Hesselink was zich al langer bewust van de sterke punten van de organisatie. Het onderzoek bevestigde dat ook. “We zijn wel behept met een soort Kleinduimpje-gevoel, we moeten nog wat trotser worden op ons product,” aldus Hesselink. “We verkopen een kwaliteitsproduct tegen een wat hogere prijs. Hiermee bereik je niet de doelgroep die prijs heel belangrijk vindt. Bedrijven die een toegevoegde waarde hebben, die niet alleen maar koffie verkopen, passen beter bij ons. Qua communicatie moeten we daar nog een goede vorm bij zoeken.” www.hesselinkkoffie.nl
het ONDERNEMERS BELANG
23
Ondernemerspanel
Heeft u nog vertrouwen in de euro? Miljarden euro’s worden beschikbaar gesteld om Griekenland te behoeden voor een faillissement. Italië, Spanje en Portugal dreigen eveneens een beroep te moeten doen op het Europees Noodfonds. De positie van de euro verzwakt steeds verder. Beursen reageren met steeds lagere koersen. Banken raken in de problemen en zijn terughoudend in het verstrekken van kredieten aan ondernemers. Heeft u nog vertrouwen in de euro of ziet u liever een terugkeer van de gulden? De mening van ons panel.
n Caspar Jansen Caspar Jansen - Duoflex Ja, laten we terug gaan naar de goede oude tijd. Maar in die goede oude tijd ligt volgens mij juist de kern van deze huidige financiële onrust. Gaat het echt om de afspraken die wij destijds in Europa met elkaar hebben gemaakt of proberen beleggers en speculanten er het welbekende slaatje uit te slaan. En zijn we zelf ook niet een beetje te gulzig geweest door te denken dat de financiële bomen tot in de hemel groeien? Wordt het niet eens tijd dat we het gat in onze hand dichten? De tering naar de nering dus en doorgaan op de weg die
we zijn ingeslagen en verdeeldheid in Europa is dan niet de oplossing. En paniekvoetbal spelen al helemaal niet. De oplossing is naar mijn bescheiden mening juist een stabiele Euro want we beleggen toch ook met z’n allen in de Zuidelijke Europese landen. Onze handelsgeest is altijd onze sterkste troef geweest. En een monetaire eenheid helpt ons juist bij de export van onze kennis en goederen. Lekker veilig wegkruipen achter onze Nederlandse dijken, is als wandelen op een doodlopende weg en het begin van het einde.
n Dagmar Kroezen Dagmar Kroezen - Senior marketeer Congresbureau Veluwe, onderdeel van het Veluws Bureau voor Toerisme De euro is van groot economisch belang voor de toeristische sector. De centrale munteenheid heeft het internationale verkeer sterk vereenvoudigd én gestimuleerd. Buitenlandse verblijfsgasten (zowel toeristisch als zakelijk) besteden jaarlijks naar schatting 87 miljoen euro op de Veluwe en Veluwerand. Hiervan is 29% afkomstig uit Duitsland en 25% uit België. Ook voor dagtrips wordt Nederland door onze buurlanden goed bezocht. Even
de grens over is inmiddels heel gewoon. Terugkeer naar de gulden zou betekenen dat internationale gasten hun geld weer moeten wisselen. Dat werkt in alle opzichten belemmerend: naast ‘het gedoe’ en de onvermijdelijke wisselkosten (koersverlies!) is de markt veel minder transparant. De euro stelt consumenten in Europa in staat om prijzen vergelijken. Het doen van aankopen is daardoor stukken gemakkelijker. De nadelen wegen niet op tegen de voordelen: wat ons betreft is en blijft de gulden voltooid verleden tijd!
n Edwin H. Mulder Edwin H. Mulder - Voorzitter Go Ahead Eagles Ik heb nog vertrouwen in de Euro. Vindt dat de euro het Nederlandse bedrijfsleven ook veel goeds heeft gebracht. Men name de bedrijven die ook internationaal actief zijn en die ook de kansen hebben gezien en gepakt bij de introductie van de euro. Grensoverschrijdend handels- en betalingsverkeer is enorm verbeterd. Valutarisico’s meer en meer verdwenen. De problemen waarin we nu zitten hebben niet veel te maken met de
24
het ONDERNEMERS BELANG
euro an sich maar met het feit dat er steeds meer schulden in de diverse markten zijn opgebouwd. Ook in niet eurolanden. Het maakt immers niet uit in welke munt je schulden hebt. Schulden blijven schulden! We zullen beetje bij beetje en gecontroleerd de lucht uit de financiële markten moeten laten lopen en de maatregelen moeten treffen die nodig zijn. Hoe vervelend ook. Dat dit nog even duurt staat voor mij buiten kijf.
n Rob Boeijenga Rob Boeijenga - Ondernemersacademie-oost De euro, of toch maar weer de gulden? Om kort te zijn, terug naar de gulden is net zo iets als terug naar de stoomtrein. Het is grappig, leuk voor kinderen, en niet te vergeten ouderen die aan het onderhoud veel lol beleven. Nee dus, die gulden komt nooit meer terug. Maar de huidige euro zal zich de komende tijd wel opnieuw moeten bewijzen, wil het niet het speeltje worden van wilde speculanten. Dat gaat ook gebeuren. Zonder
enige twijfel. En dat proces mag best wat kosten. Dat is, als het er op aan komt, niet erg. De komende tientallen jaren staan in het teken van opnieuw met elkaar uitvinden wat werkelijk van waarde is. Dat kost nu een paar duizend miljard euro. Dat lijkt veel maar we krijgen er nog veel meer voor terug. Niet alleen een stevige munt maar we herinneren ons dan ook weer de aloude wijsheid “zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen”.
n Theo Solen Theo Solen - Consultancy Heeten De Euro moet blijven. Het is een gemakkelijk systeem alleen al voor bijvoorbeeld de vakanties, waar voorheen steeds gegoocheld werd met de koersen. Echter de wijze waarop de verantwoordelijke mensen met de Euro omgaan, moet worden aangepakt. Het probleem hierbij is echter dat deze mensen doorgaans maar een tijdje op hun functiestoel zitten en dan weer weg zijn. Niemand is daardoor echt verantwoordelijk en systemen blijven daarmee in stand. Ook de “jongens en meisjes” van de politiek zullen daar niet tegen bestand zijn. Je moet
over nogal wat kennis en kracht beschikken. Er zal een duurzaam systeem moeten komen en in die zin doen wij het in Nederland goed; wij hebben veel te danken aan de Euro. Om nu iets te moeten afstaan is dus niet zo’n drama. Ik geloof in nieuwe kansen en dat het weer goed komt met de kredieten aan de ondernemers. Daarbij moeten gevaarlijke verzekeringsmaatschappijen en/ of banken –lees: graaicultuur- wel zijn geëlimineerd. Ook dienen op de arbeidsmarkt in Nederland allen mee te kunnen doen, waaronder zeker onze medemens met beperkingen.
n Bert Vennink Bert Vennink - Directeur Intertermo Holland BV Wij werken internationaal en daardoor is het vaak een groot gemak om met 1 munteenheid te werken. Maar andersom werken wij voor 75% met Noren die de Euro niet kennen dus zit je altijd te rekenen met koers(verschillen) en ook dat went en houd je scherp. In de huidige situatie denk ik vaak dat de EU zoals wij die kenden voor de EURO met open grenzen en met
verschillende munteenheden zo gek nog niet was; en dat het te veel kost voor de diverse “gezonde landen” om hier zo nog verder mee te gaan. Maar aan de andere kant denk ik ook dat er nu al zoveel in geïnverteerd is dat het nu dom is om de stekker daar uit te trekken en alle investeringen voor niks zijn geweest… Het is en blijft een moeilijke beslissing voor beide situaties er is een negatieve en positieve kant.
n Henry van Hattem Henry van Hattem AA CB - Visser & Visser Accountants B.V. Een stelling die de laatste tijd al vaak in het nieuws geweest is. In mijn perceptie is de huidige crisis deels ook een vertrouwenscrisis, of beter nog een gebrek daaraan. De euro is daar een onderdeel van, ik denk echter dat het niet realistisch om weer terug te keren naar de gulden. Ik denk ook niet dat we dat moeten willen. Ik
heb nog steeds vertrouwen in de euro, nog wel, al is het vertrouwen wel wat verzwakt. Wel ben ik van mening dat er strenger op moet worden toegezien dat alle eisen en regels nagekomen worden. Dit om te borgen dat de euro o.a. ook in internationaal opzicht stabiliseert en om het vertrouwen verder terug te winnen. Ook voor de euro zal gelden: Luctor et Emergo.
het ONDERNEMERS BELANG
25
Bedrijfsreportage
Tekst: Leo Polhuys • Fotografie: Bob Bakker
Op 1 januari kan weer gewisseld worden van zorgverzekering
Goede collectieve
zorgverzekering bespaart geld en verzuim Derk Paalman en Erik Arendsen
Nog ruim een maand en het is 1 januari, de datum waarop er weer van zorgverzekering gewisseld kan worden. Veel mensen kiezen ervoor de aanvullende verzekering te schrappen als compensatie voor de alsmaar stijgende premies. Wanneer werknemers geen aanvullende verzekering hebben, komen ze in bepaalde gevallen niet in aanmerking voor vergoeding van behandelingen die tot voor kort in het basispakket zaten. Het gaat onder andere om fysiotherapie en psychische behandelingen. Psychische aandoeningen en klachten aan het bewegingsapparaat zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van het ziekteverzuim bij bedrijven.
E
en voorbeeld is de medewerker in de bouw die tijdens een voetbalwedstrijd, dus buiten werktijd, een kuitspier verrekt. Als hij niet aanvullend is verzekerd voor fysiotherapeutische behandelingen, is hij zo twee weken van de werkvloer. Is hij wel aanvullend verzekerd, dan kan hij, na een paar fysiotherapie behandelingen, met een paar dagen weer aan de slag.
Integraal onderdeel
Werkgevers doen er volgens marketing manager Erik Arendsen en employee benefitsadviseur Derk Paalman van Thoma Assurantieen Pensioenadviseurs goed aan om een collectieve zorgverzekering voor hun werknemers te regelen. Veel zorgverzekeraars hebben speciaal voor werkgevers extra faciliteiten die gericht zijn op het voorkomen en terugdringen van verzuim. Een werkgever kan daarnaast een aantal aanvullende dekkingen standaard in het collectief opnemen. “Dit is een relatief goedkope manier om voor medewerkers een aanvulling op de zorgverzekering te faciliteren, ook al hebben ze geen aanvullende verzekering. Natuurlijk is deelname aan de collectieve verzekering niet verplicht. Maar werkgevers hebben dan wel de garantie dat medewerkers die in de collectieve verzekering vallen, voor bepaalde behandelingen in aanmerking komen en dus eerder terugkeren in het
26
het ONDERNEMERS BELANG
arbeidsproces. Een bijkomend voordeel voor de medewerkers is dat door deel te nemen aan het collectief, de premie een stuk lager ligt. Wij pleiten ervoor dat de collectieve zorgverzekering integraal een onderdeel wordt van het gezondheidsmanagement. Op termijn ontstaat een vitalere onderneming met gezondere en fittere werknemers en minder zorgkosten. Vergeet niet dat werkgevers het ziekteverzuim de eerste twee jaar verplicht moeten doorbetalen. Naarmate de ziekte langer duurt, lopen de kosten voor de werkgever hoger op. Een collectieve zorgverzekering met een goede aanvullende dekking kost geld maar bespaart ook veel ellende. Voor de werknemer heeft een collectieve verzekering als grote voordeel dat hij ondanks de beperkingen van de basisverzekering toch goed verzekerd is.” Vergelijken
Als grootste onafhankelijk adviseur van Oost-Nederland biedt Thoma van vrijwel alle zorgverzekeraars collectieve zorgverzekeringen aan. Naast het advies aan de werkgevers via het Employee Benefits-bureau is het Thoma Service Team actief als vraagbaak voor werknemers. Zeker nu het keuzemoment is aangebroken met het oog op de nieuwe zorgverzekeringen per 1 januari, is het druk aan de telefoon. Om het werknemers zo gemakkelijk mogelijk te maken heeft Thoma een webportaal ontwikkeld
voor de medewerkers binnen een collectief om de diverse zorgpakketten te vergelijken. Via een simpele druk op de knop kan de medewerker bepalen welke verzekeringsvorm het beste bij zijn of haar specifieke situatie past en waar hij het meeste voordeel kan behalen. Ondernemers kunnen bovendien een beroep doen op Thoma voor persoonlijke presentaties of advies. Thoma beschikt over advieskantoren in Borne, Brummen, Deventer, Doetinchem, Lochem en Rijssen. Uitgekleed
Arendsen en Paalman besluiten: “Het belang van een goede collectieve zorgverzekering wordt voor ondernemers steeds groter. De basisverzekering wordt door de overheid steeds meer uitgekleed en de vergoedingen voor behandelingen worden meer en meer overgeheveld naar de aanvullende verzekering.”
Thoma Assurantie- en Pensioenadviseurs Larenseweg 50 Postbus 16 7240 AA Lochem T 0573 – 222 933 F 0573 – 257 100 www.thomagroep.nl
Advies
Als er iets beweegt, dan is het het ICT-landschap wel. Daarmee veranderen ook continu de mogelijkheden voor het dataverkeer binnen een onderneming. Waar velen de zgn. cloud de hemel in prijzen, wijst Deventer ICT-specialist BData ondernemers op het feit dat er ook donkere kanten aan deze aanpak kleven. “Wij onderzoeken en berekenen de meest ideale aanpak per onderneming. En voor velen is data buiten de deur helemaal niet zo interessant,” vertelt ondernemer Mario Riesebeek. “Het gaat ons om de klant. Wat is voor hen het meest interessant? Van ons mag het beste advies verwacht worden.”
De cloud is niet zo vanzelfsprekend
BData ziet ook donkere kanten aan ict-in-de-wolken “De cloud is het wereldwijde netwerk van datacentra die door het internet met elkaar verbonden zijn. Voorheen sloegen we gegevens en computerprograma’s op, op de harde schijf van de computer. Tegenwoordig gebeurt dat ergens op het internet. Gevolg: dure computers maken plaats voor eenvoudige apparaten met alleen een internetaansluiting.” De specialisten van BData kennen het ICT-landschap en zoeken continu naar de beste toepassingen en kansen voor hun klanten.
en software in veel gevallen de deur uit kunnen. En dat scheelt nogal in een budget als je kijkt naar aanschaf. Tevens kunnen gebruikers de bronnen efficiënter inzetten, documenten en informatie makkelijker delen en daardoor efficienter werken. Het enige dat je nodig hebt zijn je inloggegevens en een willekeurige computer en hup… je kunt bij je persoonlijke documenten, e-mail en databases.Het wisselen en borgen van cassettes en back-ups is voorbij als je de data buiten de deur hebt. En ook het actualiseren van software want de upgrade gebeurt online.”
Cloud computing een hype?
Data buiten de deur kent ook nadelen
Samen met collega Frank Rekveld legt Mario Riesebeek uit dat de ‘cloud computing’ een hype genoemd kan worden. “Er wordt veel over de voordelen gesproken,” legt Frank uit. “En die zijn er legio, laat dat duidelijk zijn. Maar als we kijken naar flexibiliteit in capaciteit, beheer en betaling, dan geldt dat niet voor elk bedrijf.”
“Het grootste nadeel van cloud computing is dat je afhankelijk bent van een betrouwbare netwerkverbinding.” Frank: “Dat geeft de verplichting om online te werken. Vergeet daarbij de kans op storingen niet. Maar belangrijker nog, het vergt veel van het netwerk. Voor bedrijven die met grote bestanden werken, zoals de grafische sector bijvoorbeeld, is het vaak interessanter om hun data binnenshuis te bewaren.”
Voordelen van het wolkendek
Efficient werken een van de voordelen
Mario: “Een voordeel van de cloud is dat servers
Inzichtelijk databeheer
“De cloud kent dus een zonnige en donkere zijde. Of het rendeert hangt sterk af van de activiteiten van een onderneming. BData kijkt bij elk bedrijf objectief naar het uiteindelijke doel. We kunnen de klant voorrekenen wat de opties, de voors en de tegens zijn. Zo wordt het proces inzichtelijk en kan er daadkrachtig een keuze worden gemaakt.” Mario enthousiast: “Wij denken daarbij graag mee!” Meer weten? www.bdata.nl
BData ICT Solutions Harderwijkerstraat 7 7418 BA Deventer T 0570 - 61 15 40 F 0570 - 61 15 30 Twitter: @bdata
het ONDERNEMERS BELANG
27
Fotografie: Leontine van Geffen-Lamers
Brummenaren op avontuur in Zuid-Amerika Hij houdt niet van autorijden, laat twee dochters, een vrouw en een oude Fletcoated Retriever achter en als klap op de vuurpijl ligt zijn eigen bedrijf straks ook nog eens zes weken stil. Toch gaat de Brummense Gerhard Nijenhuis in december samen met zijn compagnon Bertus Hissink 16.500 kilometer afleggen in hun 29 jaar oude Volvo. Daarvoor reizen ze naar Zuid-Amerika om er deel te nemen aan de PanAmericana Volvo Classic Rally.
I
k ben de vijftig gepasseerd. Als ik het nu niet doe, doe ik het nooit meer”, meent Nijenhuis. Twee jaar geleden schreef Hissink zich in voor de rally, waaraan honderd oude Volvo’s (minimaal 25 jaar) aan meedoen. De tocht zou in eerst instantie drie weken in beslag nemen, maar dat werden er uiteindelijk zes. “Dat was wel even slikken, moet ik zeggen. Zes weken weg en dan ook nog zo ver van huis. Ik heb het mijn vrouw eerst niet eens verteld. Maar ik had Bertus al beloofd mee te doen.” ‘Team 37 Bertus en Gerhard’ start in december vanaf de Nederlandse ambassade in Argentinië om zes weken later aan te komen in Bogota, de hoofdstad van Colombia. Die rit belooft een spannende reis te worden. “We komen door gletsjergebieden, maar rijden ook door de woestijn waar het 52 graden is. Het zal een heel extreme tocht zijn”, voorspelt Nijenhuis. Het tweetal rijdt halverwege door de bergen van Peru die zo’n 5200 meter hoog zijn, de lucht is er zuurstofarm. “We hebben zuurstofflessen in de auto liggen zodat we zonder problemen de bergen door komen.
28
het ONDERNEMERS BELANG
Maar spannend blijft het wel. Ik ben wel eens over de Zwitserse Gotthard gereden en ik ski in de winter wel op 2300 meter hoogte, maar dit is toch wel even heel wat anders”, zegt Nijenhuis overtuigd. De tocht mag dan af en toe zwaar worden, Nijenhuis blijft een mooi doel voor ogen houden. De rallyrijders veilen na afloop hun oude Volvo waarvan de opbrengst naar Stichting HoPe in Peru gaat. “De taxateur is net geweest en de auto blijkt vijftienduizend euro waard te zijn, dus dat is heel goed nieuws. De stichting kan daar een school van bouwen voor de kinderen in Peru”, zegt de garage-eigenaar. Verbaasd is Nijenhuis niet over dat bedrag. “We hebben de auto compleet vernieuwd. Ik heb het geluk dat we zelf een autogarage hebben , dus konden we hier alle versleten onderdelen vervangen.” Hoe de reis precies zal gaan verlopen, weet Nijenhuis niet en dat is juist het leuke eraan, vind hij. “Dat maakt het juist spannend, het wordt zeker weten prachtig. De Nederlanders willen alles van begin tot eind uitstippelen. Verschrikkelijk vind ik dat. Ga gewoon lekker leven! Het eerste wat mensen me vragen als ik over de rally vertel is, ‘hoe moet dat dan met je bedrijf, kan je dat wel zes weken alleen laten? ‘ Ik heb tijdens de afgelopen veertig jaar alle ups en downs van het bedrijf wel meegemaakt. Van die zes weken dat ik wegga, zal het echt niet afhangen. En thuis komen ze die weken ook wel door, ze hebben hier elkaar. De enige die ik echt heel erg zal gaan missen is mijn lieve, oude hond, die er misschien wel niet meer is als ik terug kom.”
Gespecialiseerd in geconditioneerde en niet geconditioneerde transporten van en naar Scandinavië
Miljoenenontbijt
Tekst: Jasper van den Bovenkamp - Tekstbureau Vakmaten • Fotografie: Bob Bakker
Voorste rij v.l.n.r. Femia van Wijk, Corine Kool, Ronald Ummels, Angelique Hommes-Kuijer, Dennis Schneider Achterste rij: Frank Hulscher, Aernoud Hage, Arjen Lambers, Rob Koops, Paul Smit, Frank van Klink, Jolanda Beenen en Jan van Limburg
Economische donder geen reden voor doemdenken Sinds het uitlekken van de Miljoenennota hangt er boven Nederlandse bedrijven een mistgordijn van economische negativiteit. De koopkracht daalt, het aantal werklozen stijgt, de overheidsschuld wast aan, de economische groei stagneert en het begrotingstekort groeit. Tijdens het Miljoenenontbijt in de Balzaal van Paleis Het Loo denken ruim 160 ondernemers uit de Stedendriehoek bij het gloren van de ochtend na over de gevolgen van deze sombere voorspellingen voor de regionale bedrijvigheid. “Het donderweer geeft geen aanleiding voor doemdenken”, aldus Dries Crama, voorzitter van VNO-NCW Stedendriehoek.
T
erwijl de eerste tweets naar #S3Hontbijt live over de schermen in de ontbijtzaal rollen, opent vice-president Paul Smit van ABN Amro de bijeenkomst met op te merken dat dit alweer het derde Miljoenenontbijt is. Prof. dr. Johan ter Molen, directeur van Paleis het Loo, verheugt zich in het “gigantische aantal mensen”.
“Fantastisch!”, zo oordeelt hij. In het bijzonder spreekt de hoogleraar zijn waardering uit over de aanwezigheid van drs. Helmer Vossers, directeur Inspectie der Rijksfinanciën, die een toelichting zal verzorgen op de Miljoenennota. “Tot op heden hebt u geen vreugdevolle boodschappen gebracht”, verwijst Ter Molen naar eerdere optredens van Vossers tijdens het
Miljoenenontbijt, “en ik verdenk u ervan dat het dit jaar niet anders zal zijn.” Gevolgen
De inspectie-directeur voegt al snel de daad bij het woord. “Vóór de zomervakantie zag het economische plaatje er overwegend goed uit, maar inmiddels is de situatie 180 graden gedraaid. Het consumentenvertrouwen laat in september een forse dip zien en het ebt verder weg. Het kan niet anders, of dat heeft gevolgen voor de economie.” Samen met zijn publiek gaat Vossers op zoek naar de oorzaken van die snelle omslag. Volgens de spreker zijn dat onder meer de onzekerheid over de schuldencrisis in Europa en de VS en het functioneren van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP). Vossers: “Het is opvallend dat we het beter doen dan Amerika, terwijl het wantrouwen in Europa groot is. We vinden het blijkbaar moeilijk om een consistente lijn te vinden in hoe we hier gezamenlijk mee moeten omgaan.” Hoewel de positie van ons land misschien relatief gezien niet slecht is, kampt
het ONDERNEMERS BELANG
29
Nederland wel met een enorme schuldenlast, benadrukt Vossers. Het totale debet bedraagt maar liefst 650 procent van het BBP. “We zitten in de buurt van Finland. Uitkijken geblazen dus.” Als belangrijke
oorzaak van de Nederlandse situatie wijst Vossers de omvangrijke financiële sector in ons land aan. “Die is onevenredig groot in vergelijking met veel andere landen.”
FRANK VAN KLINK, BESTUURSLID VNO-NCW STEDENDRIEHOEK:
“Kracht zit in regionaal ondernemen” “Het Miljoenenontbijt begint naam en faam te krijgen”, lacht bestuurslid van VNO-NCW Stedendriehoek Frank van Klink. “Ondanks alle berichtgeving was het weer een fantastische ochtend.” De stroom aan economisch nieuws de afgelopen dagen was wel zo’n beetje de somberste die hij ooit moest aanhoren, bekent Van Klink na het inspirerende ontbijt in de Balzaal van Paleis het Loo. En de sprekers maakten daar deze ochtend bepaald geen einde aan. Toch beoordeelt Van Klink het ontbijt als inspirerend. “Er is in klare taal uitgelegd wat er de afgelopen jaren is gebeurd.”
Marc Meeder
Harde boodschappen
In de bestrijding van de crisis ziet de directeur een mooie rol weggelegd voor het Internationaal Monetair Fonds (IMF). “We willen ze graag aan tafel hebben. Zij zijn gewend harde boodschappen aan de regering te brengen. Daarnaast moeten we begrotingen saneren, de concurrentiekracht herstellen, strikter toezien op banken en meer inzicht krijgen in begrotingen. Wat dat laatste betreft: optimistische ramingen hebben té vaak voor problemen gezorgd. Waarom niet gewoon een realistische prognose schrijven?” Tot nog toe hebben veel Nederlanders in hun portemonnee nog niet zoveel van de crisis gevoeld, maar dat wordt anders, aldus Vossers. “Op het moment is het vooral nog de overheid die de crisis draagt; dat gaat
Over het toekomende werd met minder stelligheid gespeculeerd. “We zitten met heel veel open eindjes”, resumeert het bestuurslid van de ondernemersorganisatie. “En daar hebben we in het bedrijfsleven een hekel aan. Het voelt nu alsof we aan heel veel touwtjes hangen, als een soort marionettenpop. Alles is vaag, onduidelijk.” Van Klink somt op: de ontwikkelingen rondom de euro, de bezuinigingen van 18 miljard en de onzekere koopkrachtverwachtingen. “Ik vraag me af of er genoeg bezuinigd wordt en of de koopkracht met de huidige maatregelen daadwerkelijk gestimuleerd wordt.” Paradoxaal vindt Van Klink het butterfly-effect dat zich in de huidige economische verwikkelingen steeds sterker opdringt. “We hebben het niet meer over de Nederlandse situatie, maar we spreken over de wereld-economie. We zijn maar een heel klein wereldje, maar we voelen de invloeden van mondiale ontwikkelingen steeds steviger.” Behalve de problemen die de huidige crisis met zich meebrengt, kampen veel ondernemers ook nog met “een gigantische partij dood vlees van de vorige recessie”, betoogt Van Klink. “Ik zie de onzekerheid toenemen, en dat is doorgaans een veeg teken. Onzekerheid is immers een slechte raadgever.” Logisch gevolg van de precaire omstandigheden is dat ondernemers geld gaan oppotten, weet Van Klink. Dat is van grote invloed op het ondernemersklimaat. “Als de stoplichten niet op groen staan, blijven ze bescheiden en terughoudend. In economisch goede tijden zouden ze tot het naadje gaan. Dat is ‘t verschil. De grote vraag is nu: zijn er nog ondernemers die anticyclisch durven ondernemen?”
MARC MEEDER, VESTIGINGSMANAGER CROON ELEKTROTECHNIEK:
“Niet achterover hangen” Croon Elektrotechniek B.V. is een installatiebedrijf dat is opgericht in 1876. Met ruim 1900 medewerkers is Croon de grootste in elektrotechniek gespecialiseerde onderneming van Nederland en onderdeel van TBI Techniek. “We zijn verantwoordelijk voor complete technische installaties in duizenden gebouwen, talloze schepen, vele industriële complexen en tienduizenden andere projecten in allerlei marktsectoren”, aldus vestigingsmanager Marc Meeder. “Croon draagt bij aan het goed, duurzaam én kostenefficiënt functioneren van organisaties, gebouwen, schepen, infrastructurele en industriële installaties.” Zorgdomotica
Belangrijk is het om juist in deze tijden de wind in de zeilen van lokale en regionale samenwerkingsverbanden te houden, benadrukt Van Klink. “We moeten elkaar blijven versterken, blijven bewegen. De onzekerheid zit ‘m in de wereldeconomie, maar de kracht in het regionaal ondernemen.”
30
het ONDERNEMERS BELANG
Een sector waarbinnen Croon steeds actiever betrokken raakt, is de zorg. “Mensen willen tegenwoordig zo lang mogelijk thuis blijven wonen”, legt Meeder uit. “Er komen steeds meer ouderen en er is steeds minder budget
om deze ouderen van goede zorg te voorzien. De techniek biedt daarvoor oplossingen te over “. Croon biedt, door middel van zorgdomotica, mogelijkheden om medewerkers in zorginstellingen te ondersteunen. “Technologisch is er veel mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan sensorsystemen die het welzijn van de cliënt in de gaten houden zonder hun privacy te beperken. Ook zijn er systemen die detecteren of de cliënt uit bed valt, dwaaldetectiesystemen voor dementerende cliënten en alarmeringssystemen voor cliënten en zorgmedewerkers”. Meeder vond het tijdens het Miljoenenontbijt “zorgwekkend” om te zien dat de totale schuld van Nederland zo hoog is. “Daarom ben ik sinds het ontbijt dan ook van mening dat we nog een tandje zwaarder moeten bezuinigen dan reeds is aangekondigd in de miljoenennota. De politiek moet richting burgers duidelijker communiceren waar we staan en dat we het als Nederland tot op dit moment nog niet zo slecht doen als het bijvoorbeeld gaat om werkloosheid, maar dat we niet achterover kunnen hangen.”
Jolanda Beenen
Dries Crama
Frank van Klink
veranderen. Meer en meer wordt die naar u overgeheveld”, zo houdt hij zijn publiek voor. “Het kabinet gaat 18 miljard euro ombuigen en dat is goed. Maar wat als alles nu een beetje tegenvalt? Volgend jaar wordt er al 6 miljard omgebogen. Dat gaat u ongetwijfeld merken. Zoals gewoonlijk is mijn verhaal somber en negatief. En daar wilde ik graag weer mee eindigen.”
begroting van 2012. Ik begrijp de somberheid, maar ons kabinet heeft echt zijn best gedaan.” Als het aan Ruding ligt, hoeven we evenwel niet van een recessie te spreken volgend jaar. “Je hoeft geen economie gestudeerd te hebben om te snappen dat we maatregelen moeten nemen, maar vooralsnog hebben we het vooral over een daling van de verwachte economische groei. Van een recessie is geen sprake.”
bijvoorbeeld naar het mededingingsbeleid en het handelsbeleid. We moeten daarmee doorgaan.”
Somberheid
Oud-minister van Financiën en voormalig Nederlands bankier dr. Onno Ruding neemt zonder veel moeite het stokje over. “Van die 18 miljard hebt u inderdaad nog niet zoveel gemerkt”, zegt hij, “want die zit in de
ONLINE PEOPLE EN GUIDION COMPUTERHULP
“Heldere uitleg gekregen” Ondernemer Jan van Limburg en Jolanda Beenen kijken met een goed gevoel terug op het Miljoenenontbijt. “We hebben een heldere uitleg gekregen”, aldus Beenen. Guidion Computerhulp (www.apeldoorn.guidion.nl)
Van Limburg is eigenaar van onder meer de bedrijven Online-people en Guidion Computer-hulp. Jolanda Beenen, die het management van beide ondernemingen assisteert: “Guidion Computerhulp is de ictspecialist voor het mbk. Zo biedt het bedrijf onder meer systeembeheer, werkplekbeheer en telecombeheer, zoals het inrichten van telefooncentrales en het synchroniseren van mobiele apparaten. Daarnaast verzorgt Guidion de optimalisatie van internetverbindingen, het onderhoud en de installatie van hard- en software, hulp bij internet, digitale TV en telefonie. Beenen: “We verrichten de installaties onder meer voor UPC, XS4ALL, Ziggo, Telfort, Vodafone, BCC, MediaMarkt, Lijbrand en KPN.” Belangrijke activiteit van Guidion is het verlenen
Volgens Dries Kramer, voorzitter van VNO-NCW, is innovatie hét middel voor ondernemers in de Stedendriehoek om eventuele toekomstige stormen te trotseren. “Laten we blijven focussen op nieuwe initiatieven. Elkaar de put in praten heeft geen enkele zin.”
Blijven samenwerken
Ruding pleit voor een voortzetting van de Europese samenwerking. Op veel terreinen gebeurt dat al intensief, betoogt de oud-minister. “En het werkt goed. Kijk
van computerhulp aan zowel de zakelijke als de particuliere markt. “We verzorgen de hulp zowel thuis als op een andere locatie. Ook kunnen we telefonische assistentie verlenen.” Online-people (www.online-people.nl)
“Online-people houdt zich bezig met payrolling, uitzenden, detacheren en werving & selectie. Werkgevers kunnen gratis advertenties plaatsen op het jobboard en hebben gratis toegang tot de cv-bank. Zogezegd een online platform waar mensen elkaar kunnen vinden. De juiste persoon op de juiste plek op het juiste moment. Onze specialisatie ligt voornamelijk op het gebied van hbo+ en techniek. Bij de werving bieden we bovendien een uitstekende ondersteuning. We bieden een uniek concept met de mogelijkheid van onbeperkt inlenen zonder risico’s.” De prijsstelling van Online-people is volkomen transparant en, ook niet onbelangrijk, heel scherp. Bovendien zijn de lijntjes bij de onderneming kort; persoonlijk contact is te allen tijde snel en royaal beschikbaar. Beenen: “ Wij, als bussiness-partner van online-people, gaan voor een klant tot het uiterste.”
Het is voor de derde keer dat Paleis Het Loo en VNO-NCW Stedendriehoek het Miljoenennotaontbijt Stedendriehoek organiseren. De bijeenkomst is mede mogelijk gemaakt door ABN AMRO Bank, Albron Creations, Kamer van Koophandel, Ondernemers Platform Stedendriehoek en Nieuwenhuis Audiovisuele Apparatuur. Hoe hebben aanwezige ondernemers en vertegenwoordigers van bedrijven het Miljoenenontbijt ervaren? Een overzicht van reacties. Paul Smit, Directeur Bedrijven ABN Amro Bank Marktgebied Deventer
Regelt financiële dienstverlening aan (mkb-) bedrijven en corporates, particuliere diensten en private banking. “Voor de bediening van het mkb heeft ABN Amro in Nederland 78 dedicated kantoren, waarvan drie in de Stedendriehoek (in Apeldoorn, Zutphen en in Deventer). Deze kantoren zijn gezamenlijk al vanaf de start betrokken bij het Miljoenenontbijt. Wij vinden het belangrijk dat ondernemend Stedendriehoek ieder jaar kort en bondig kennis kan nemen van een deskundige toelichting op de Miljoenennota. Het jaar 2012 zal voor het Nederlandse bedrijfsleven geen gemakkelijk jaar worden, maar het mag duidelijk zijn dat wij als ABN Amro op scherp staan om, goed onderbouwde, ambities, mede mogelijk te maken.
het ONDERNEMERS BELANG
31
De aha-erlebnis van de bijeenkomst kwam voor mij van de heer Ruding die, in een tijd die bol staat van de aandacht voor social media, aangaf dat hij niet twitterde, maar nadacht!” Arjen Lambers, gerechtsdeurwaarder verbonden aan Bosveld Incasso en Gerechtsdeurwaarders
Bosveld is een gerenomeerd incasso- en gerechtsdeurwaardersorganisatie voor bedrijven en instellingen met (omvangrijke) zakelijke en consumentenportefeuilles. “Het miljoenenontbijt heb ik als erg positief ervaren. De presentaties waren erg boeiend. Vooral Helmer Vossers bracht het duidelijk en levendig. Maar ook Onno Ruding deed een paar treffende uitspraken o.a. over twitter. Je merkt dat het in het huidige klimaat lastiger is om vorderingen te incasseren. Gemiddeld genomen heeft men nu eenmaal minder te besteden. Ik heb begrepen dat de staatsschuld omgerekend per gezin de laatste paar jaar met vele tienduizenden euro’s is opgelopen. Zo bezien, is de staatsschuld toch wel erg fors.” Frank Hulscher, De Regt adviesgroep in Lochem
Adviseert werkgevers en ondernemers over pensioenen, verzuim & inkomen en bedrijfsrisico’s. “Steeds belangrijker is het rotsvaste geloof in eigen kunnen en prestaties. Kansen zijn er in onze branche volop. In de pensioen-adviesmarkt zal het aantal adviseurs de komende jaren enorm dalen. De Regt zal het op dit gebied absoluut drukker gaan krijgen. Daarnaast levert de overheid nog steeds ruim voldoende voeding voor vraagstukken waarbij ons advies gewenst is, zoals het nieuwe pensioen-akkoord. Ondanks de sombere
Professor Johan ter Molen
32
het ONDERNEMERS BELANG
boodschappen blijf ik daarom toch optimistisch over de toekomst van ons bedrijf.” Corine Kool, Select Human Resources
Biedt totaaloplossingen van het hoogste niveau op het gebied van alle HR-vraagstukken. “De sprekers slaagden er tijdens het Miljoenenontbijt goed in om in heldere taal hun bevindingen te verwoorden. Mooi vond ik de positieve noot van de heer Ruding, die zei dat Nederland in verhouding tot andere landen in feite nog niet veel heeft ‘gevoeld’ van deze crisis. Waar ik mij over verbaasde, was wat Gijs Weenink ook uitsprak: Er wordt niets gedaan met de sancties die binnen de EMU verbonden zijn aan de overtreding van regels.” Ronald Ummels, Technicon
Allround technische groothandel voor de industrie met een totaalpakket van hoogwaardige MRO-producten (maintenance, repair and operations). “Ik houd niet van doemdenken maar gezien de sombere berichten die je nu hoort, zal 2012 een moeilijker jaar worden. Wat mij wel intrigeerde, was de stelling om meer verantwoordelijkheid en toezicht naar Brussel over te hevelen. Ik denk dat dit noodzakelijk is voor een sterker Europa. Echter moet er dan wel iets gebeuren aan de daadkracht van zowel Brussel als Den Haag. Onzekerheid is een slechte raadgever.”
Miljoenennota van de heer Ruding vonden wij meer beschouwend. Ondanks de negatieve berichten van deze ochtend, verwachten wij voor het jaar 2012 wel enige groei. Dat komt doordat wij een breed pakket aan juridische diensten verzorgen, de wereld om ons heen steeds complexer wordt, en een aantal branches en sectoren een goede groei laat zien en nauwelijks geraakt wordt door de crisis.” Aernoud Hage, Thoma Assurantie- & Pensioenadviseurs
Bedient particulieren en bedrijven op het gebied van schadeverzekeringen, levensverzekeringen, hypotheken en pensioenen. “Wat ik zeer verhelderend vond, was dat de Nederlandse positie op verschillende onderdelen werd gerelateerd aan de positie van diverse andere landen. Daarmee wordt het beeld bevestigd dat we weliswaar last hebben van de crisis, maar dat de relatieve positie ons goede uitgangspunten zou moeten bieden op de weg naar herstel. Wat mij aansprak, was de realiteitszin; de ernstige situatie waarin we verkeren, werd realistisch benoemd, maar verzandde niet in doemdenken.” Henning Pluym, Roto Smeets Deventer Drukkerij
Biedt notariële en advocatuurlijke oplossingen voor bedrijven, overheden en instellingen. “Het verhaal van de heer Vossers tijdens het Miljoenenontbijt was concreet en compact. De reactie op de
“Het is altijd een genoegen om weer deel te nemen aan het Miljoenenontbijt. Ook deze keer was het weer leerzaam en informatief. Niet dat mijn visie is veranderd na vanmorgen, overigens. Het is eerder een bevestiging van wat je weet. We moeten ons voorbereiden op een structurele versobering van onze economie. We zijn niet pessimistisch, maar we moeten wel blijven opletten. Eye-opener was voor mij dat de totale schuldenlast van Nederland, veroorzaakt door de banken, zo hoog was.”
Dhr. Hemming Pluym
mw. Corine Kool
Mr. Angelique Hommes en mr. Femia van Wijk, Nysingh advocaten-notarissen
Bastiaan Mokkink Communicatie Waarom haalt je bedrijf bijna nooit de media? Gebruik de trucs van oud-journalisten!
Postbus 908 7400 AX Deventer Tel: 0570 - 67 26 54 www.bastiaanmokkink.nl
Van uw leasemaatschappij verwacht u kwaliteit, service en gunstige tarieven. Maar XLLease is meer! XLLease neemt u werk uit handen en staat u met advies en kennis van zaken terzijde. XLLease | Autolease en wagenparkbeheer
Super voor ondernemers. Van uw leasemaatschappij verwacht u kwaliteit, service en gunstige tarieven. Maar XLLease is meer! XLLease neemt u werk uit handen en staat u met advies en kennis van zaken terzijde. Korte lijnen en service op maat maken leasen bij XLLease eenvoudig en duidelijk. U heeft direct persoonlijk contact met een van onze medewerkers of met onze 24 uurs-servicedesk. Heldere afspraken en geen verrassingen achteraf! XLLease
|
A u t o le a s e e n w a g e n p a r k b e h e e r
Ambachtsveld 10 | 7327 AZ Apeldoorn | T: (055) 5 395 333 | F: (055) 5 395 388 | W W W. X L L E A S E . N L