Tegen de Stroom in….. Focus op kunst en cultuur in Oss 7 januari 2014 1. Opdracht De gemeente Oss heeft in de Programmabegroting 2014-2017 besloten tot ingrijpende bezuinigingen in de kunst- en cultuursector van de gemeente. Daarbij is het accent alleen gelegd bij de professionele instellingen voor kunst en cultuur en blijft het amateurcircuit buiten schot. Het gaat om een totale bezuiniging van € 800.000,- op het cultuurbudget, waarvan € 500.000,- voor Museum Jan Cunen, € 250.000 voor Muzelinck en € 50.000,- voor de gezamenlijke instellingen. De opdracht van de gemeente gaat naast de bezuiniging uit van: -
meer of nauwere samenwerking tussen de kunst- en cultuurinstellingen binnen de gemeente Oss;
-
meer verbondenheid met de Osse samenleving;
-
het behoud van de educatieve waarden van kunst en cultuur voor de jeugd.
En hoewel het geld gelabeld is voor een paar instellingen, is het al snel duidelijk dat de bezuiniging het gehele kunst- en cultuurveld aangaat. Door de omvang van de bezuinigingen dreigen kernfuncties te worden geraakt en dat beïnvloedt iedereen in het veld. Bovendien zijn de kerntaken van een deel van de instellingen sterk aan verandering onderhevig, onder andere ingegeven door de economische crisis. Consequentie van de gemeentelijke randvoorwaarden bij de bezuinigingen is dat er ook bínnen sommige instellingen stevig gereorganiseerd zal moeten worden. En er zal gezocht moeten worden naar andere inkomstenbronnen, het hoeft niet alleen kostenreductie te zijn. Feitelijk is het kunst- en cultuurveld door de omstandigheden genoodzaakt om met elkaar de doelstellingen en de ambities opnieuw te formuleren. Die handschoen is met verve opgepakt. De gezamenlijke directies van de professionele kunst- en cultuurinstituties in Oss voelen zich verantwoordelijk om een compleet, gevarieerd en aantrekkelijk aanbod op het gebied van kunst en cultuur in Oss te waarborgen, ondanks de forse bezuinigingen en effecten van de economische crisis die op de sector afkomen. Deze positieve en strijdbare houding komt voort uit de overtuiging dat kunst en cultuur van wezenlijke betekenis is in het dagelijkse leven van mensen. Maar ook waar het gaat om de aantrekkelijkheid van de stad en de gemeente om er te wonen, te bezoeken of om er bedrijvigheid uit te oefenen. Tegen de stroom in: focus op kunst en cultuur in Oss.
2. Proces Door de omvang van de bezuinigingen drong een aantal vragen zich op: Wat kunnen we samen doen om er voor te zorgen dat we er sterker uitkomen? Wat kunnen we doen om de vitale functies van kunst en cultuur zo goed mogelijk te behouden? Wat bindt ons eigenlijk? Wat zijn onze culturele wortels? Welke ambities willen en durven we met elkaar nog te formuleren? Hoe kunnen we meer onderscheidend worden in de regio? Onder begeleiding van de gemeente hebben de directies van de professionele culturele instellingen met elkaar een projectgroep gevormd. En vervolgens is de projectgroep aan de slag gegaan om naar antwoorden te zoeken.
1
Die zoektocht is een kort, maar intensief proces geworden. Er zijn veel betrokkenen geconsulteerd: burgers, professionals, actieve kunst- en cultuurliefhebbers, onderwijsmensen, jongeren, experts en tal van andere mensen die zich op de een of andere manier verbonden voelen met kunst en cultuur in Oss. Er zijn twee breed ingestoken werkconferenties gehouden, het burgerpanel is geraadpleegd, er zijn expertmeetings geweest, er hebben vele individuele gesprekken plaats gevonden en er is veel onderling overlegd. Verslagen van deze bijeenkomsten zijn in bijlage 1 opgenomen, de resultaten van het burgerpanel in bijlage 2 en de visie van de oud-museum directeuren op de toekomst van Museum Jan Cunen in bijlage 3. In dit proces zijn drie stappen te onderscheiden: 1.
Wat zijn onze belangrijke culturele wortels? Wat hoort bij Oss en waar kunnen we op voortbouwen?
2.
Hoe staan onze instellingen er voor in deze tijd? Wat typeert ze, hoe werken ze in de praktijk?
3.
Waar liggen voor hen aangrijpingspunten om in de toekomst gezamenlijk het aanbod vorm te geven?
Als duidelijk is wat onze belangrijke culturele wortels zijn, waar we nu staan en waar we gezamenlijk heen willen, dan hebben we een streefbeeld. De opgave is dan om gezamenlijk te werken om dat streefbeeld stap voor stap in te kleuren. Dat is het idee achter deze drie stappen. Met het benoemen en het inkleuren van dit streefbeeld zeggen we iets over wat we willen gaan doen op het gebied van kunst en cultuur in Oss. Daarmee is nog niets gezegd over het hoe. Hoe dit streefbeeld vertaalt kan worden naar concrete structuren en organisatievormen is de uitdaging voor fase 2 van dit proces. In de eerste helft van 2014 wordt hier invulling aangegeven.
3. Streefbeeld De instellingen zijn op zoek naar kansen om meer gezamenlijk activiteiten en programma’s te ontwikkelen. De omschrijving van de (culturele) identiteit en het daaruit voortvloeiende verhaal van Oss kan dan tot meer samenwerking leiden tussen de instellingen onderling en met de plaatselijke stakeholders: het onderwijs, het verenigingsleven, de amateurkunst, het bedrijfsleven etc. Hierdoor ontstaat een meerwaarde voor de instellingen zelf en voor de Osse inwoners in het bijzonder.
Hieronder wordt een toelichting gegeven op dit streefbeeld, deze ‘Osse’ culturele identiteit en de mogelijkheden die dit fundament biedt om enerzijds die verankering te realiseren en tegelijkertijd de rol van cultuur in een vitale gemeente te realiseren. Bij het formuleren van het streefbeeld is gebleken dat de culturele toekomst van Oss op dit moment slechts een schets kan zijn. Een aantal culturele instellingen in Oss bevindt zich in transitiefase. Muzelinck neemt momenteel maatregelen om de bezuinigingen uit het verleden en de toekomst het hoofd te bieden, waarbij ook het teruglopende leerlingenaantal een factor is. Muzelinck en Gemeente zoeken gezamenlijk een oplossing voor de huurconstructie van het pand Groene Engel en museum Jan Cunen en Stadsarchief zoeken naar een nieuwe positionering met
2
input van anderen. Er is gezocht naar thema’s die geschikt zijn voor verdere samenwerking. Verdere analyse zal nodig zijn om te bepalen of samenwerking op deze thema’s inderdaad zal leiden tot bredere belangstelling en een efficiencyslag.
Lokale verankering We hebben er voor gekozen om meer verbondenheid van instellingen met de samenleving te zoeken in onder andere onze gezamenlijke culturele identiteit. Die identiteit van de gemeente vormt het fundament van de relatie tussen de samenleving, Oss, en haar culturele instellingen. Dit hebben we lokale verankering genoemd. Hieronder wordt een toelichting gegeven op deze culturele identiteit en de kansen voor lokale verankering door de professionele instellingen.
A. Culturele identiteit Wat zijn nu belangrijke momenten geweest in de geschiedenis van Oss, als het gaat over cultuur en cultuurbeleving? Welke momenten hebben zich in de genen en het collectief geheugen van Oss vastgezet? Daar zijn natuurlijk vele antwoorden op mogelijk. Met vertegenwoordigers van de professionele instellingen, amateurkunst, kunsteducatie, onderwijs, bedrijfsleven, verenigingsleven en jongeren is in een werkconferentie gesproken over deze culturele identiteit. Met de uitkomsten van deze werkconferentie is oud-hoogleraar Gerard Rooijakkers samen met een werkgroep “Osse verhalenschrijvers” aan de slag gegaan met het formuleren van deze culturele wortels. Gerard Rooijakkers is een autoriteit op het gebied van culturele identiteit en de totstandkoming daarvan, hij beveelt het volgende aan:
“Om focus en samenhang te creëren benoemen we drie overkoepelende stadsidentiteiten (wat waren en zijn we) en openen we een vierde als ambitie voor de toekomst (wat willen we worden). 1
Oss als prehistorisch vorstenrijk
2
Oss als stad en kernen in het Maasland (1300-1850)
3
Oss als industriestad in relatie tot haar ommeland (1850-2000)
4
... Osse ambitie voor de toekomst op basis van een zelfbewustzijn tegen de stroom in: de
te verleggen stenen in Maas en Maasland. De biografie van Oss door de eeuwen heen laat zich beschrijven als een waarbij de bevolking altijd een sterke neiging heeft gehad om zijn eigen zaakjes te willen regelen. Dat was zo in de tijd van het Vorstengraf, de Merovingische vorsten, de industrialisatie en in zekere zin ook ten tijde van de Osse bende. Eigenlijk geldt dat tot op de dag van vandaag”.
Het verhaal over de culturele wortels en de manier waarop dat gebruikt wordt in de identiteitsvorming van de stad en de gemeente, is verder uitgewerkt in een essay van Gerard Rooijakkers en in bijlage 4 toegevoegd. Dit essay kan voor verhalenvertellers van Oss en de Osse amateursector als basis dienen voor een concrete, nadere invulling van de lokale verankering van kunst en cultuur en een bijdrage leveren aan een vitale gemeente. De professionele instellingen kunnen op basis van dit verhaal gezamenlijke programma’s ontwikkelen. Programma’s die sturing geven aan een deel van de programmering, die met geschiedenis en aard van de gemeente zijn
3
verbonden en die een verdere ontwikkeling van de gemeente vanuit haar eigen geschiedenis kunnen stimuleren. 'Culturele identiteit' is geen statisch begrip, maar is voortdurend in ontwikkeling. De gemeente Oss is aan verandering onderhevig doordat de bevolking van samenstelling verandert en er allerlei processen gaande zijn op het gebied van landschappelijke situaties, sociale omstandigheden, economische ontwikkelingen en culturele aanpassingen. Het is juist de kunstsector die daarop reflecteert en op die manier bijdraagt aan de dynamiek van de culturele identiteit. De historische verworvenheden en vaste culturele waarden van Oss vormen de basis voor een toekomstbeeld dat we met z'n allen in Oss vorm gaan geven.
B. Professionele instellingen Oss heeft de volgende professionele voorzieningen voor kunst en cultuur: een museum, een stadsarchief, een theater, een cultuurpodium, een centrum voor de kunsten en een bibliotheek.
Hieronder volgt een korte typering per instelling. Een uitgebreidere toelichting op deze instellingen, de huidige samenhang van hun programma’s met de Osse thema’s en samenwerkingspartners en hun toekomstvisie is in bijlage 5 opgenomen.
Museum Jan Cunen Museum Jan Cunen presenteert en beheert een collectie die bestaat uit 19e eeuwse en moderne en hedendaagse kunst. Ook heeft het Museum Jan Cunen een belangrijke educatieve functie. Jaarlijks komen er ongeveer 25.000 bezoekers. Het museum is gehuisvest in Villa Constance, een markant en beeldbepalend gebouw. Museum Jan Cunen maakt onderdeel uit van de gemeente Oss en is daarmee een gemeentelijke instelling. Het Stadsarchief is in de organisatorische eenheid van het museum opgenomen.
Stadsarchief Het deel van het stadsarchief dat niet bij de provincie is ondergebracht wordt door het Stadsarchief beheerd en voor het publiek toegankelijk gemaakt. Ook heeft het stadsarchief een educatieve functie. Er komen jaarlijks rond de 8.000 bezoekers. Het archief is gehuisvest in een markant gebouw aan de Peperstraat in Oss (gehuurd van commerciële partij), dat enige jaren geleden geschikt gemaakt is voor het archief.
Theater De Lievekamp Theater De Lievekamp biedt een podium voor zowel de Osse amateurkunst als het professionele aanbod en trekt jaarlijks een kleine 95.000 bezoekers. Het theater biedt een breed programma – van opera tot toneel en van popmuziek tot cabaret- voor een brede doelgroep en volgt daarbij actief nieuwe vormen van podiumkunsten met het oog op opname in de programmering. Daarnaast biedt het theater ruimte voor de zakelijke markt. Theater De Lievekamp is een zelfstandige stichting en is eigenaar van het gebouw aan de Raadhuislaan waar ook Muzelinck en Bibliotheek gehuisvest zijn.
De Groene Engel
4
De Groene Engel is een cultuurpodium en organiseert onder meer concerten, films, (amateur)voorstellingen en debatten. De Groene Engel trekt jaarlijks een kleine 40.000 bezoekers en is onderdeel van Muzelinck. De Groene Engel is gehuisvest in een monumentaal pand dat van de gemeente wordt gehuurd en is de ‘huiskamer van Oss’. De Groene engel werkt nauw samen met primair en secundair onderwijs.
Muzelinck Stichting Muzelinck, Centrum voor de Kunsten van Oss, Maasdonk, Bernheze en Cuijk bevordert de kunst- en cultuurparticipatie, maatschappelijke deelname en gemeenschapsvorming met o.a. cultuur educatieve programma’s op scholen en instellingen, in buurten, wijken en de stad. Vanuit Muzelinck worden manifestaties als ‘Fantastival’, Week van de amateurkunst en ‘Oss Zingt’ georganiseerd. Muzelinck draagt tevens zorg voor een breed aanbod aan lessen en cursussen aan (verenigde) amateurkunstenaars op het gebied van alle kunsten. Muzelinck vormt samen met cultuurpodium De Groene Engel een organisatorische eenheid.
Bibliotheek De Openbare Bibliotheek Oss is de centrale bibliotheek van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken. Dit omvat de gemeenten Bernheze, Landerd, Oss, Uden en Veghel. De bibliotheek telt 22.000 leden in Oss en 50.000 in haar gehele werkgebied. Haar hoofdtaak is bevordering van lezen, leren en informeren. De activiteiten van de bibliotheek bestaan uit distributie (analoog en digitaal), leesbevorderingsactiviteiten, ontsluiten van bronnen en kennis, ondersteunen bij studie en een ‘leven lang leren’ Op dit moment ligt de nadruk op het tot stand brengen van 100 schoolbibliotheken.
Lokale verankering instellingen De professionele instellingen voor kunst en cultuur in Oss houden in hun programma’s nadrukkelijk rekening met de lokale situatie. In het verlengde van de plaatselijke activiteiten en reputatie van de culturele instellingen hebben zij ook een regionale en landelijke (voorbeeld) functie. De programmaoverzichten van de afzonderlijke instellingen laten zien dat er al veel activiteiten een relatie hebben met de culturele identiteit van Oss. De professionele instellingen komen tegemoet aan wat er in de samenleving leeft en nemen eigen initiatieven om nieuwe ontwikkelingen te stimuleren. Ook is zichtbaar geworden dat er kansen zijn voor de instellingen om meer gezamenlijk activiteiten en programma’s te ontwikkelen. De omschrijving van de (culturele) identiteit en het daaruit voortvloeiende verhaal van Oss kan dan tot meer samenwerking leiden tussen de instellingen onderling en met de plaatselijke stakeholders: het onderwijs, het verenigingsleven, de amateurkunst, het bedrijfsleven etc. Hierdoor ontstaat een meerwaarde voor de instellingen zelf en voor de Osse inwoners in het bijzonder.
Samenwerking Het idee is dus om de culturele identiteit te benoemen en dat als basis te gebruiken om intensiever met elkaar samen te werken. Door meer samen te werken ontstaat ook meer samenhang in het
5
aanbod en kan de beleving van de culturele identiteit verder versterkt worden. Dát leidt er toe dat meer Ossenaren zich kunnen herkennen in het culturele aanbod. Maar het leidt ook tot minder kosten door slimmer te combineren en gebruik te maken van elkaars kwaliteiten.
Het streefbeeld voor kunst en cultuur in Oss houdt dus om te beginnen in dat de professionele instellingen meer en intensiever gaan samenwerken. Zij doen dat in de eerste plaats vanuit hun inhoudelijke programma’s, in de tweede plaats op het gebied van communicatie en marketing en in de derde plaats door het delen van faciliteiten en backoffice.
A. Inhoudelijke programma’s Door samen te werken op de inhoudelijke programma’s kan meer samenhang in het aanbod gecreëerd worden. Dit kan bijvoorbeeld vormgegeven worden door een structureel programma overleg. In een netwerk zou hierbij ook de aansluiting met de amateursector en bedrijfsleven gerealiseerd kunnen worden. Dit wordt hieronder toegelicht. •
Structureel programma overleg
Instellingen willen op basis van inhoud en op basis van de culturele identiteit samenhang creëren in hun programma’s. In een periodiek inhoudelijk overleg op het niveau van directies en programmeurs kan hieraan invulling worden gegeven.
Het doel van het overleg is om inhoudelijk verbindingen te leggen, afstemming te organiseren en het aanbod te bespreken.
Vanuit de culturele identiteit en het verhaal van Oss wordt een aantal gezamenlijke activiteiten ontwikkeld. Daarbij zoekt dit netwerk aansluiting met amateurkunst, verenigingsleven, kunsteducatie en onderwijs, bedrijfsleven, jongeren en andere maatschappelijke sectoren. Vanuit dit netwerk kunnen nieuwe initiatieven ontstaan voor gezamenlijke evenementen en bestaande evenementen als Fantastival en stadsmusicals verder uitgebreid worden. Het programmaoverleg kent een voorzitter (directeur van een van de instellingen); het voorzitterschap rouleert jaarlijks. Over de verdere vorm wordt verder nagedacht in de tweede fase.
B. Marketing, communicatie en relatiemanagement Uitgangspunt voor marketing en communicatie is dat de culturele sector in Oss zich als herkenbaar geheel presenteert. Door de gezamenlijkheid kunnen professionele instellingen meerwaarde creëren. De volgende onderwerpen werken zij nader uit: •
Gezamenlijk communicatie- en marketingplan
In vervolg op de inhoudelijke planvorming stellen de instellingen een gezamenlijk communicatieen marketingplan op en stemmen publiciteit op elkaar af. Iedere instelling hanteert een daarmee samenhangend eigen communicatiebeleid. •
Gegevensuitwisseling
6
De instellingen wisselen gegevens uit, maken gebruik van elkaars netwerken en delen de resultaten van publieks- en marktonderzoek voor zover de privacywetgeving dat toe laat. Hieruit vloeit relatiebeheer voort waarbij de instellingen hun expertise delen. •
Gezamenlijke website
Er wordt een gezamenlijke website ontwikkeld die door iedereen kan worden geraadpleegd en waar de culturele activiteiten van Oss overzichtelijk zijn gerangschikt en inhoudelijk worden toegelicht. Andere sociale media kunnen als satellieten van die website centraal worden beheerd. •
Gezamenlijke open dag
Een eerste gezamenlijke presentatie van de instellingen en hun programma’s is voorzien tijdens een open dag op 25 mei 2014. Deze culturele open dag kan de opmaat zijn voor een jaarlijks evenement. •
Publieksacties en promoties
Met de lokale tv zender D-tv zal gezocht worden naar een hechtere samenwerking die moet leiden tot meer aandacht voor kunst en cultuur bij de zender. •
Gezamenlijke fundraising
Naast de individuele sponsorprogramma’s van de instellingen zal worden onderzocht of extra financieringsmogelijkheden in gezamenlijkheid kunnen worden gevonden: - Via het programmeringsoverleg: Dit netwerk kan leiden tot nieuwe partnerships en (wellicht) nieuwe financieringsmogelijkheden. - Via bouwen aan cultuur, een model dat is ontwikkeld door Theater De Lievekamp om de betrokkenheid van Ossenaren bij het theater vergroten, dit kan als model worden gebruikte voor de gehele culturele sector. Over de uiteindelijke vorm hiervan moet verder worden nagedacht. - Via een culturele business club: de culturele instellingen in Oss willen onderzoeken of het oprichten van een Culturele Business Club haalbaar is om de wisselwerking met het bedrijfsleven te intensiveren en het rendement te vergroten.
C. Faciliteiten en backoffices Waar mogelijk worden functies samengevoegd: -
De instellingen onderzoeken waar synergie kan worden gerealiseerd (programmering, bestuursvorm, horeca, techniek, gebouwenbeheer, marketing). Bijvoorbeeld: tussen de Groene Engel en Lievekamp.
-
Het stadsarchief maakt deel uit van de gemeentelijke afdeling ‘Museum Jan Cunen’. Bij de verzelfstandiging kan naar een aantal opties gekeken worden: onder andere het handhaven van deze combinatie of het samengaan van het stadsarchief met de Bibliotheek. Dit dient nader onderzocht te worden.
Gastvrijheid en gebruikersvriendelijkheid staan voorop: -
De instellingen Muzelinck, Bibliotheek en De Lievekamp vormen een organisatorische alliantie vooral voor de functies van de receptie en de horeca. Zij onderzoeken of de balie/receptiefunctie van hun gezamenlijke huisvesting kan worden samengevoegd, zodat
7
functioneler kan worden gewerkt en op deze manier een betere uitstraling van het culturele cluster aan de Raadhuislaan kan worden ontwikkeld. -
Alle instellingen attenderen bezoekers op elkaars aanbod.
Ten aanzien van de huisvesting en presentatie wordt de volgende focus nagestreefd: -
De eigen gebouwen blijven de locatie voor het basisprogramma van iedere instelling, maar vormen tevens een uitvalsbasis voor activiteiten die elders in de gemeente of eventueel daarbuiten worden gerealiseerd.
-
De zichtbaarheid van kunst en cultuur in Oss wordt vergroot door minder traditioneel te presenteren door vaker te kiezen voor buitenpodia, scholen, bedrijven, zorginstellingen, verenigingsgebouwen, kantoren, industriële complexen, buurthuizen, vervoersmiddelen enzovoort. Het kan dus ook zijn dat in de bibliotheek tentoonstellingen door het museum worden gehouden of dat er achtergronddocumentatie wordt verzorgd door de bibliotheek bij exposities in het museum. Alle culturele instellingen stellen zich op als activiteitencentra die actieve deelname aan hun programma’s stimuleren en praktisch mogelijk maken.
Educatie Bij educatie moet goed in acht worden genomen dat podia en presentatie-instellingen een andere rol vervullen dan activiteitencentra. Bij de één vloeit educatie voort uit inhoudelijke programmering en bij de ander is het de kerntaak. Dat levert uiteenlopende benaderingswijzen op, die verschillende prioriteiten stellen.
A. Doorontwikkeling OKVO Het netwerk dat de professionele culturele instellingen nu al vormen in de kunsteducatie onder de noemer OKVO wordt in overleg met het basisonderwijs, het voorgezet onderwijs, het middelbaar en hoger onderwijs doorontwikkeld. Er wordt gekeken of voor het OKVO programma een pendant voor het Voortgezet Onderwijs kan worden ontwikkeld.
B. Onderzoek naar aanbod versus vraag op het gebied van cultuureducatie Er wordt nagegaan in hoeverre meer volwassenen actiever bij educatie programma’s kunnen worden betrokken. De educatieve activiteiten richten zich er meer op dat deelnemers en vooral ook jongeren actief en inhoudelijk kunnen bijdragen aan de programma’s.
C. Nieuwe vormen van cultuureducatie -
De instellingen kunnen gezamenlijk een aanbod ontwikkelen voor kinderen tijdens de schoolvakanties.
-
Er bestaan in Oss talloze eenvoudige succesvolle vormen van cultuureducatie, die het onderzoeken op branche brede haalbaarheid waard zijn. Bijvoorbeeld ‘Read2me’, de voorleeswedstrijd voor middelbare scholieren van de bibliotheek en de ‘theaterkanjers’ van de Lievekamp.
8
4. Vervolg Met dit manifest, met dit streefbeeld is een basis gelegd voor een nog meer gedeelde toekomst van de professionele culturele instellingen in Oss. Daarmee creëren ze nieuwe perspectieven met elkaar, zodat de gemeente en vooral de inwoners kunnen blijven profiteren van een actueel kunsten cultuuraanbod. Kunst en cultuur zijn immers onmisbare ingrediënten voor een levendige, aantrekkelijke en vitale gemeente. In fase 2 gaat de wil om nog meer en intensiever samen te werken omgezet worden in voorstellen voor structuur-en organisatieaanpassingen. Daar moet de daad bij het woord gevoegd worden, voor zover de instellingen al zelf niet hiermee aan de slag zijn gegaan. De bezuinigingen zullen immers vertaald moeten worden. In de Voorjaarsnota van 2014 zullen de hoofdlijnen hiervan zichtbaar worden.
Vervolgstappen: -
Fase 2: uitwerken in structuren en organisaties (voorjaar 2014)
-
Fase 3: implementatieplan (najaar 2014)
Bijlagen 1.
Verslagen bijeenkomsten (werkconferentie culturele identiteit, expert meeting en brede cultuurbijeenkomst)
2.
Resultaten burgerpanel
3.
Visie oud-museum directeuren
4.
Culturele identiteit: Essay Gerard Rooijakkers en verhalen hierbij van Osse schrijvers
5.
Toekomstbeelden per instelling
9
