Breda stabiel met plussen en minnen Atlas Nederlandse gemeenten 2013, Onderzoek en Informatie, gemeente Breda
Navolgend zijn de belangrijkste resultaten uitgewerkt van de resultaten Atlas Breda 2013 . Daarna zijn de onderwerpen uitgewerkt naar de thema 's van het coalitieakkoord (zie ook figuur 9). Bij elk thema zijn reflectie- en aandachtpunten geformuleerd. In de conclusies zijn de belangrijkste aandachtspunten geformuleerd.
Breda doet het goed maar . De laatste jaren ontwikkelt Breda zich in algemene zin positief. Het neemt qua bevolkingsomvang de ge plaats in en groeit nog steeds. Als sterke punten noemt men de gunstige sociaal-economische positie, met een goede mix aan jong en oud, en een hoog opgeleide bevolking. De woonaantrekkelijkheid is iets verbeterd, maar scoort nog niet goed vanwege veiligheid, cultureel aanbod en aandeel vooroorlogse huizen. Dit lijkt in tegenspraak met het cultuurhistorische karakter van Breda. Op de meeste onderdelen wordt de ge plaats niet behaald, maar een score boven het gemiddelde (2S e ) van de SO grote steden én een positieve ontwikkeling op de meeste onderwerpen t.o.v. 2011 is een prima resultaat (zie fig.1). Ten opzichte van de 10 grootste gemeenten is de score ook boven gemiddeld. Figuur 1
Score van Breda~p ~ivers~_.~~~.erde_I~,! en 0f1~ik~~li_r::'9 2012-2013
---------r 19
20
F
18 17
cutina/ra kwaliteit
16 _
15 .!!! 14 .~ 13 a.
12 11
la 9 8 7
6 Veiligheid béJ Q)kil1gs-
I bijS1lm~
Js
ar~91e
IS' 1,0 hoogopgele den
~
.Ë ]1
"" . c:
.!
0
S . . . . 0- 1 arlleids-- 2
lclKlpwooTngen
ongesclllkl Bevolklngs-• ontwikkeling
I
~
4
o •
N
5 3 2 1
in4catoren
'" S
-3 -4 -5 -6 -7
_ Ol
i
~
Positie van Breda tov 50 gemeenten 50 = ongunstig
1 = gunstig
Hoofdpunten thema's Het thema voor de Atlas 2013 is water en groen. Groen en water blijken voor een belangrijk deel (ongeveer een kwart) de waardeverschillen tussen woonlocaties in Nederland te verklaren. Breda scoort voor groen en water in en om de stad (voor omvang en kwaliteit) rond het gemiddelde van de SO steden. De score voor bos en kwaliteitsakkers en -weilanden is boven gemiddeld. Breda heeft redelijk veel werkgelegenheid voor gemiddeld meer hoogopgeleiden en participerende vrouwen, kortom de economische potentie is nog altijd sterk. Ondanks het historische karakter en de hoge huizenprijzen scoort de woonaantrekkelijkheid volgens de gemeten indicatoren niet goed maar is wel iets verbeterd. Bij het onderdeel wonen wordt daar verder op ingegaan. De positie van Breda ten opzichte van de 14 referentiegemeenten 1 1 Alkmaar, Amersfoort, Arnhem, Deventer, Enschede, Groningen, Maastricht, Nijmegen, Zwolle en de 5 grote Brabantse gemeenten
1
voor de woonaantrekkelijkheid en sociaal economische index is positief; één gemeente scoort beter op economie en acht beter op woonaantrekkelijkheid. Figuur 2 Score 2013 van steden voor sociaal economisch en woonaantrekkelijkheid Sociaal- economische index »> betere score 50
45
40
35
30
25
20
15
o
10
• Den Bosèh
•
• Amhem Groningen
5
~Sfoort
• Nijmegen
•
o
Zwolle
~
10
8lil
15
j
20
ti ti ti
~
Tilburg
• •
EindhovEI1
:il
"tl
<:
25 ."tl 'Qj
r.
30 ~
•
Alkmaar
]1 .r:;
-"
35
.. <: <:
40 0
~
Het aantal Bredanaars dat armoede kent is iets toegenomen(van 16e in 2011 naar 1r en nu de 18e plaats). Het aantal mensen dat bijstand ontvangt is sterk gedaald, waar die elders aan het stijgen is (van 24 e in 2011 naar 21 e en nu de 16e plaats). Ten opzichte van de 10 grootste gemeenten scoort armoede en bijstand (aantal bijstandsgerechtigden) twee keer als beste. De arbeidsongeschiktheid is, op Leiden na, het laagst van alle gemeenten. De laatste cijfers van het CBS (eind 2012) voor werkgelegenheid geven een daling aan die doorwerkt op de cijfers van werkloosheid en armoede. Het culturele aanbod, gemeten in het aantal uitvoeringen in de podiumkunsten per 1.000 inwoners, is van de 27 e naar de 32 e plaats gedaald. Atlas gaf in haar rapportage van 2011 aan dat cultuur veel waarde heeft voor de woonaantrekkelijkheid. Breda scoort in alle Atlassen steeds beneden gemiddeld wat betreft cultuur. De veiligheid (gemeten op basis van geweldsmisdrijven en vernielingen) is voor het eerst sinds jaren verbeterd; van een 33e naar een 2ge plaats. Veel kleine gemeenten hebben weinig last van onveiligheid. Bij de 10 grootste gemeenten scoort Breda goed met een 3e plaats. In Brabant scoort Breda bij de B5 gemeente het beste (minst onveilig).van de veertien referentiegemeenten neemt Breda de 6e plek in. De AD misdaad meter die recent verschenen is, geeft echter een negatieve tendens weer. Wat kan beter Het algemene beeld is dat Breda in vergelijking met de 50 grote gemeenten en 14 referentiegemeenten redelijk goed scoort, maar een aantal aspecten zijn voor verbetering vatbaar. Drie indicatoren scoren op of onder het gemiddelde, waarbij veiligheid, en woonaantrekkelijkheid een positieve ontwikkeling te zien geven, maar cultureel aanbod (podiumkunsten) een negatieve. In vergelijking met de 10 grootste gemeenten, waaronder ook Tilburg en Eindhoven, doet Breda het goed. De onderliggende factoren van woonaantrekkelijkheid zijn moeilijk te verbeteren. De economische positie zal behouden moeten worden, waarbij een paar werkgelegenheidsaspecten aandacht behoeven.
2
1. Atlas in detail Thema Groen&Water Groen en water blijken voor een belangrijk deel (ongeveer een kwart) de waardeverschillen tussen woonlocaties in Nederland te verklaren (themafiguur 1*). Het resterende deel is nabijheid van voorzieningen en werk. Interessant is dat de index voor groenkwaliteit gebaseerd is op aanwezige vogelsoorten en dat er een duidelijk positief verband is tussen de aanwezigheid van vogelsoorten en de waarde van een woonlocatie. De nabijheid van bepaalde typen gebieden zoals landbouwgebieden van een lage kwaliteit kan ook een negatief effect hebben op de waarde van de woonlocatie. Themafiguur 1*
De waarde van groen & water voor een woonloc
oab'JhQid groen
overig
Groen en water in de stad. Breda scoort in de middenmoot op gebied van zowel de hoeveelheid (26e van de 50) als de kwaliteit van groen (23e van de 50) in de woonomgeving. Breda scoort traditioneel slecht in onderzoeken aangaande de aanwezige hoeveelheid openbaar groen (Alterra 2003, CBS, PBl, Wageningen UR 2010). In vergelijking met deze onderzoeken is de middenmootpositie dan ook positief te noemen Dat Breda niet hoger staat is met name toe te schrijven aan de geringe grootte van de Bredase parken. De kwaliteit werd in voorgaande onderzoeken gebaseerd op type openbaar groen (themafiguur 2* en 3*). Themafiguur 2·. Groenper woning in m voor een aant~1 ~te~n Jlera..ngsEhikt naar k}!laliteit lA/terra 2003) 2
120
100
I
80
60
40
I
-
• •
•
• overig agrarisch gebruik volkstuinen • sportterreinen • begraafplaatsen • dagrecreatier terrein • natuurlijk terrein • bos
20
• parken en plantsoenen
o
3
Themafiguur 3*. Hoeveel groen in de grootste 30 steden van Nederland (Alterra 2003) 500 .Alterra groen binnen bebouwde kom in vierkante meter per woning
450 .groen binnen 500 m om bebouwde kom in vierkante meter Der woning
400
350
300
250
200
150
'~ ~~
# +~ ~~i:'
~~.-Jt.~ ~ v-
b9,.Co
.../1;.
~
~l(.,.. ~,o '.f$"'_.b"'~'" ~ fI~ (,~. . ,,('<~ (P
~tr ~. .:(' _-b~ ':'f:o~- .
..'t,;
4-<)
~"' ......~ ,-
..\,t>
~
.fI''
I
~~-';: /,~'e ~'L #\\. t.t.;~ /-~. ; ' t}t:!' .l/''''- ~e,~ ,.J.e.t::- ~~<S' ~S' ~....1J.O (:'60 ;:.e..ç- ~e.ç. \;: ~_~~ .oe.: .ff' '-6r~ J..""'" ~~_~~.. o"S g:--l) 'Y"c,'V ~~o "Q:-4. ~ x-q.,q, ~~
~rt:
q.O
~
v
....'f#c.
'"'
~ ~ 61"
('1.'
~
(Ç"
(je.
In de Atlas is de dichtheid aan stadsvogels als indicator gebruikt. Hoewel er een significant effect is tussen deze dichtheid en de woningwaarde speelt ook hier de grootte van de parken en de inrichting van particuliere tuinen mee. Des te groener de inrichting van tuinen in de omgeving en des te groter het park des groter de kans op vestiging van stadsvogels (MacArthur & Wilson 1967, Hanski, 2004). Wanneer wordt ingezoomd valt op dat Breda zich van de meeste steden onderscheidt doordat in het centrum de kwaliteit van groen in de woonomgeving het hoogst is. Hiermee onderscheidt Breda zich positief van de meeste andere steden. Het is te veronderstellen dat in het centrum met veel niet grondgebonden woningen het groen voorziet in de behoefte van de centrumbewoners. Wat betreft water in de wijk scoort Breda laag zowel qua kwantiteit (36 e van de 50) als kwaliteit (31 e van de 50) dit is voor een belangrijk deel te verklaren door de ligging, met name gemeenten in laag Nederland of nabij grote rivieren scoren goed. Ook hier is de kwaliteit weer bepaald door de dichtheid aan vogels en gelden dezelfde opmerkingen als voor groen. Kaart 13 Kwaliteit groen
••
•= i iI ~~
' ••
j
"\.".1·.
In
de woonomgeving ,.,..".,..
11
Kaart 14 Kwaliteit water in de woonomgeving
·• •
" .. t i l
•
• tt.
"
'1.
.',11'.'" •
• •
l
~I I
. ,..
••
"
il" •
"
•
4
Groen om de stad Het zal niet verrassend zijn dat Breda laag scoort op ligging aan zee en heuvellandschap. Dit geldt ook voor een aantal andere landschappelijke factoren zoals grote rivieren en meren en plassen. Verrassend voor een stad te midden van de paarse heide is dat Breda laag scoort (31 e van de 50) op de nabijheid van droog natuurlijk terrein. Dit geldt ook voor natuurlijk terrein (25 e van de 50). Beter scoort Breda op de nabijheid van bos (13 e van de 50). Opvallend is dat Breda bij de nabijheid van bos drie van haar B5-collega's voor moet laten gaan (Eindhoven, Tilburg en Helmond). Bijzonder goed scoort Breda op de aanwezigheid van kwaliteitsakkers en -weilanden (3 e van de 50). De volledige top 3 bestaat hier uit Westbrabantse gemeenten met achtereenvolgens Roosendaal, Bergen op Zoom en Breda. Inzoomend blijkt dat met name in het noorden en dan in het bijzonder het noordwesten van Breda nog een opgave ligt waar het gaat om groen om de stad. Betere ontsluiting van de landgoederenzone Haagse Beemden en kwaliteitsverbetering van het agrarisch cultuurlandschap tussen de Haagse Beemden en de A 16 kunnen hier in voorzien. Reflectie en aandachtspunten Breda scoort voor groen en water in en om de stad (voor omvang en kwaliteit) rond het gemiddelde van de 50 steden. De score voor bos en kwaliteitsakkers en -weilanden is boven gemiddeld. Groen en water blijken voor een belangrijk deel (ongeveer een kwart) de waardeverschillen tussen woonlocaties in Nederland te verklaren. Hierbij zijn zowel groen in de wijk als groen om stad beide van belang. Investeren in omvang en kwaliteit van groen en water blijkt voor gemeenten dan ook één van de weinige manieren om direct invloed op de waarde van woonlocaties uit te oefenen. De ontsluiting van groen en water kan voor een betere beleving zorgen. In de visie Binnenstad en de structuurvisie Breda 2030 wordt dit verder uitgewerkt. Gestage groei bevolking Breda blijft de ge stad van het land en de bevolking groeit stijgt meer dan gemiddeld (11 e plaats) in Nederland. De laatste bevolkingsprognose van Onderzoek en Informatie geeft aan dat de bevolking tot 2030 zal toenemen met 6%, van 178.000 naar circa 189.000 inwoners. Op langere termijn is sprake van een afvlakkende groei. Naast een verandering in de omvang van bevolking verandert ook de samenstelling. De vergrijzing neemt langzaam toe. Het aandeel jeugd en jongeren op de totale bevolking blijft in de prognose tot 2030 stabiel. In vergelijking met het gemiddelde van de 50 grootste gemeenten ligt het aandeel 65 plussers in Breda iets hoger (20 e plaats), en komt het aandeel 15-29 jarigen vrijwel overeen met dit gemiddelde (14 e plaats). Het aandeel gezinnen met kinderen (33 e plaats) ligt op gemiddeld niveau. Breda heeft relatief weinig eenoudergezinnen (11 e plaats). Wanneer deze indicatoren vergeleken worden met de 10 grootste gemeenten is er een ander beeld zichtbaar; relatief veel gezinnen met kinderen, iets meer vergrijzing en naar verhouding iets minder 15-29 jarigen. Breda beantwoordt aan het bevolkingsprofiel van een middelgrote stad. Reflectie en aandachtspunten Breda is nog steeds een groeigemeente. Breda kan profiteren van de bevolkingsgroei die zich vooral voordoet in de stedelijke gebieden van de Randstad en de aangrenzende intermediaire zone. Binnen West Brabant concentreert de groei zich in het stedelijk gebied van Breda. Voor de overige delen is er sprake van een krimpende bevolking. @Werken: Stabiel op de 6e plaats Bij de sociaal-economische index (zie figuur 3) staat Breda, na een dip in 2009, de afgelopen drie jaar weer op een stabiele 6e plaats. De index voor Breda is ook iets verbeterd (5.3 naar 5.9).De samengestelde index is berekend vanuit verschillende onderwerpen met een daarin een onderlinge weging. De goede score komt vooral door het zeer lage aantal arbeidsongeschikten, een relatief hoge participatie van vrouwen, een iets hoger aandeel hoogopgeleiden en een laag aandeel laag opgeleiden. Ten opzichte van 14 referentie gemeenten 1) en de Brabantse steden ligt de score (2 e plek na Amersfoort) boven het gemiddelde (zie figuur 2). Bij de 10 grootste gemeente (zie figuur 8) scoort Breda sociaal economisch ook een 2e plek. Ook de ontwikkeling van de afgelopen vijf jaar (zie figuur 4) is
5
positief; er zijn eveneens maar twee referentiegemeenten (Groningen en Arnhem) die op sociaal economie een betere ontwikkelingen hebben doorgemaakt. Sociaal-economische index
lil)
'0
rJj )0
I")
1<,
UOI
."
l::ll ~ I
(6)
J(Hl-Î.
,rif!)
.
• IH~
)Lt.]"
..'ÛL'.J
200&
~"JOJ
lO;:,g
20~(J
,Wil
lOl}
Op terrein van werkgelegenheid (werkgelegenheid, participatie van vrouwen en bereikbaarheid banen) scoort Breda bij de G50 gemeenten een 18e plek, wat een verbetering is van 4 plaatsen. Dit is het gevolg van het nog steeds licht toenemende aantal banen (per 1-1-2012). Inmiddels is een lichte daling van het aantal banen zichtbaar (zie voor een meer uitgebreide toelichting Economische Barometer Breda 2013, februari 2013) Reflectie en aandachtspunten Breda behoort op economisch terrein al jaren tot de best presterende steden van Nederland. In de ranglijst van de Economische toplocaties in Nederland is Breda nu echter gedaald naar plaats 13 na twee opeenvolgende jaren in de top 5 te hebben gestaan. Dit valt op te maken uit recent onderzoek van weekblad Elsevier en Bureau Louter (mei 2013). Het onderzoek Toplocaties is gebaseerd op ruim veertig indicatoren, waaronder werkgelegenheid plus krimp en groei, nieuwbouw en bezetting van kantoren, uitgifte van bedrijventerreinen, en de arbeidsproductiviteit. Ook in Breda worden de gevolgen van de economische crisis steeds duidelijk merkbaar. De werkloosheid loopt op, de problemen op de woningmarkt nemen toe en het vertrouwen van Bredase producenten en consumenten is historisch laag. Breda heeft een sterke economische uitgangspositie. Ondernemers zijn positief over het vestigingsklimaat in de stad. Veel (internationale) bedrijven hebben de afgelopen jaren voor Breda gekozen als vestigingslocatie. In de afgelopen tien jaar is de verdienstelijking toegenomen. Verder heeft Breda een hoogopgeleide beroepsbevolking. Stijgers en dalers wonen en economie 2008-2013
Figuur 4
10 •
Cl
c: 'Cl
= Ol
1\ 1\ 1\
Arnhem
• ~r9nltlgen
E
Breda)
Nijmegen
'E'" oc:
Bergen op Zoom
8 w
• Den Bo'sch T 24<3
'0
• AmIlrSloo"
•
Maastricht
•
•
Alkmaar Deventer
Wonen »> stijging
6
@Wonen: Stabiel op de 26e plaats De 'woonaantrekkelijkheid' (zie figuur 5) in Breda is sinds 2008 aan het verbeteren van de 31 e plaats naar de 26e plaats in 2012 en nu ook in 2013. De index voor Breda is ook iets verbeterd (4.8 naar 5.0). De samengestelde index is berekend vanuit verschillende onderwerpen met een daarin een onderlinge weging. Breda komt hiermee op de gemiddelde score van de 50 gemeenten. Ten opzichte van de 14 referentiegemeenten ligt de score rond het gemiddelde (zie figuur 2). Van de 10 grootste gemeenten staat Breda hiermee op de negende plaats. Ten opzichte van de grote Brabantse steden is de positie van Breda lager dan 's- Hertogenbosch (4e) , Tilburg (16e), Eindhoven (17e), maar hoger dan de positie van Helmond (42e). De afgelopen vijf jaar (zie figuur 4) hebben maar vijf referentiegemeenten voor woonaantrekkelijkheid een betere ontwikkeling doorgemaakt. De matige score van Breda heeft te maken met de matige veiligheid, het kleine culturele aanbod en het beperkt aandeel vooroorlogse woningen. Dit laatste geeft voor een 'historische' stad als Breda met veel nieuwbouw een vertekend beeld. Breda scoort beter op het aandeel koopwoningen, nabijheid natuurgebieden en aanwezigheid universiteit (KMA). Het woningaanbod kenmerkt zich verder door veel koopwoningen 18e en hoge huizenprijzen 13e . De positie bij de hoge huizenprijzen is nu stabiel. De gemiddelde prijs van een huis in Breda is gelijk aan 's-Hertogenbosch, maar hoger dan in Tilburg, Helmond en Eindhoven.
--/-~
10
,.,. '"
10
lil)
cul,n;alr unbod
'(I
{I') (U)
WOOf'illlntr"-"kelijkr.eid>ln
(26)
Reflectie en aandachtspunten De Atlas geeft een ranglijst van woonattractiviteit gebaseerd op indicatoren die meetbaar van invloed zijn op het woongedrag. AI deze kenmerken vormen woonattracties die bepalen of mensen graag in een stad willen wonen. Wat opvalt in de ranglijst is dat de meeste steden in de top gelegen zijn in de Randstad. Deze steden hebben veel stedelijke voorzieningen en scoren ook hoog op de bereikbaarheid van banen (een hoge wegingsfactor). Breda is met de KMA een universiteitsstad, heeft een groene omgeving en naar verhouding veel koopwoningen, maar het culturele aanbod en de veiligheid scoren minder. De bereikbaarheid van banen scoort gemiddeld. Het is dan ook voor de hand liggend dat Breda minder hoog scoort in de ranglijst naar woonaantrekkelijkheid van 50 grote gemeenten. De Atlas gaat uit van een woonaantrekkelijkheid op stedelijk niveau. De aantrekkelijkheid van de directe woonomgeving op buurtniveau wordt niet gemeten, terwijl dit voor de meeste bewoners doorslaggevend is voor het woongenot. In het themadeel van dit jaar wordt aangegeven dat groen en water in de nabijheid voor ruim een kwart de waarde van een woon locatie bepaald. Breda scoort wat betreft omvang en kwaliteit groen in de wijk gemiddeld en voor bos, groot binnenwater en nabijheid kwaliteitsakkers en -weilanden boven gemiddeld. De lage scores voor veiligheid en cultureel aanbod behoeven blijvend aandacht. Hiermee kan Breda haar positie als aantrekkelijke woonstad verbeteren.
7
@Leren: veel HBO Studenten Met de KMA als universiteit neemt Breda de 12 positie in. Meer betekenis geven indicatoren uit 2012; het aantal studenten op universitair (2g e plaats) en HBO (3e plaats) niveau woonachtig in Breda. Breda heeft dus relatief veel studenten op HBO niveau. Het aandeel hoogopgeleiden in Breda is met een 1Se plaats hoog te noemen en het percentage laagopgeleiden (11 e plaats) laag. Reflectie en aandachtspunten Het aantal studenten uit Breda op het HBO is sterk gestegen van 6.300 in 2000 tot 9.000 in 2011. Vergeleken met de 14 referentiegemeenten in 2012 is in Breda het aantal hbostudenten sterk toegenomen. Het aantal studenten op Bredase hoge scholen is toegenomen van 13.000 in 2003 tot meer dan 19.000 in 2011. Het aandeel jeugd en jongeren op de totale bevolking blijft in de prognose tot 2030 stabiel. Datzelfde geldt voor de prognose van het verwachte aantal leerlingen in het onderwijs. Een uitzondering is de ontwikkeling van de studentenaantallen in het HBO in Breda. Dat is tussen 2003 en 2011 veel sneller is gegroeid dan in vergelijkbare gemeenten. De verwachting is dat dit tot 2030 zal afvlakken en stabiliseren. Het aantal Bredase studenten dat een universitaire opleiding volgt, is de afgelopen 10 jaar stabiel gebleven rond de 1.100. Breda volgt de landelijke trend van een stijging van het formele opleidingsniveau en scoort wat betreft de toename van het aantal hbo-studenten zelfs hoger dan de 14 referentiegemeenten in 2012. @Samen: armoede en bijstand beperkt Het aantal Bredanaars dat armoede kent, blijft in de Atlas vrij stabiel in percentage iets onder de 9% en in rangorde iets dalend van 16e naar 1 en nu de 18e plaats. Het aantal mensen dat bijstand ontvangt (aantal bijstandsgerechtigden eind 2011!) is, in percentage licht gedaald, maar in rangorde sterk gedaald van de 24 e eind 2011 naar de 21 e en nu de 16e plaats. In de andere grote gemeenten was dit juist eind 2011 aan het stijgen. Ten opzichte van de 10 grootste gemeenten is in de Atlas de armoede en bijstand zeer laag met twee keer een 1e plaats. De arbeidsongeschiktheid is in Breda is, op Leiden na, het laagst van alle gemeenten. Breda heeft een groter aandeel bij de hoger hoogopgeleiden en de arbeidsparticipatie van vrouwen dan het gemiddelde van de GSO. De banengroei (ten opzichte van de GSO) is in boven gemiddeld. De ontwikkeling van de Bredase werkloosheid scoort (ten opzichte van de GSO) met een 11 e plek beter dan gemiddeld (periode januari 2011- januari 2012). Er is wel sprake van een lichte toename van 4,2% naar 4,3%.
r
Reflectie en aandachtspunten Inmiddels voelt Breda de gevolgen van de aanhoudende economische crisis. In 2012 stijgt in Breda de werkloosheid volgens cijfers van het CBS harder (+2,7%) dan het gemiddelde van de grote gemeenten (+1,3%; > 100.000 inwoners). Hierdoor stijgt het Bredase werkloosheidspercentage tot het gemiddelde van deze grote gemeenten. Ook het aantal bijstandsgerechtigden is in Breda in 2012 harder gestegen dan het gemiddelde van deze grote gemeenten. Het CBS signaleert dat het reëel beschikbaar inkomen van huishoudens in 2012 voor het vijfde jaar op rij is gedaald (-3,2%). Dit is de sterkste afname sinds het begin van de reeks in 1981. De daling is het gevolg van de afname van de werkgelegenheid, hogere afdrachten van belastingen en premies, en de inflatie. De inflatie lag met 2,S procent ruimschoots boven de gemiddelde stijging van de cao-Ionen met 1,6 procent. In 2011 nam de armoede verder toe. Ramingen voor 2012 duiden erop dat de armoede nog verder zal toenemen(+6,6%). Voor 2013 is de raming van 2,1 % groei nog enigszins onzeker, omdat de inflatie en werkloosheid zich nog anders kunnen ontwikkelen dan is aangenomen. Anderzijds worden overheden en dus ook gemeenten financieel zwaar getroffen door de economische crisis, waardoor zij gedwongen zijn flink te snijden in aanvullende maatregelen voor inkomensondersteuning. Door al deze ontwikkelingen zullen meer mensen op of onder het bestaansminimum terecht gaan komen en is de kans groot dat het aantal huishoudens in armoede zal stijgen.
8
@Leven: Cultuur loopt terug De indicator van cultuur (het aantal uitvoeringen in de podiumkunsten per 1000 inwoners: theater, pop- en klassieke muziek) geeft aan dat Breda onder het landelijke gemiddelde naar een scoort. Het relatieve aantal podiumkunsten is qua positie verslechterd van een 32 e plaats. Breda neemt ook in vergelijking met de grotere Brabantse steden qua podiumkunsten een bescheiden positie in. Voor het aanbod is gebruik gemaakt van het aantal voorstellingen in de theaters en poppodia die aangesloten zijn bij VSCD, VNPF en het Ned Uitburo of die opgenomen zijn in het bestand van EM-Cultuur. Daartoe behoren niet alle podia in Breda.
2r
In figuur 7 is te zien dat Breda zich ongunstiger ontwikkelt qua podiumkunsten in vergelijking met de 14 referentiegemeenten en de B5 gemeente. De andere steden van 2018EindhoveniBrabant (Tilburg, Eindhoven, Den Bosch en met uitzondering van Helmond) scoren qua cultureel aanbod beter en laten ook een positieve ontwikkeling zien. Figuur 7
Rangorde 2013 en ontwikkeling culturele aanbod tov 2008 voor Breda en referentiegemeenten M
Kht
Zwolle
••
Oen
•••
Hlpnf.(tn
ElndhoV'fn
En$(h~d4
e05(h
10
•
Gronlnltl\
15
20
25
ro
~
40
45
• ","hem
• Ttt>mr
... •••
Po~iti~ "'MI
Brotl;a tov 5"
~emf!ent... n
t .. tllmli~J SO • on~ulntic
Het culinaire aanbod (omvang en kwaliteit) scoort nu goede 13e plaats. De toename van het culinaire aanbod van de 31 e naar de 13e positie lijkt positief. Dit blijkt een ongeldige vergelijking: het gegeven is dit jaar tot stand gekomen op basis van de restaurantgids 'Lekker' met 500 Nederlandse kwaliteitsrestaurants, en de Michelingids. In de vorige meting werd een andere bron gebruikt, dinnersite.nl, waar 130 restaurants werden vergeleken. Reflectie en aandachtspunten Het cultuurbeleid in Breda heeft als speerpunten Beeldcultuur en Erfgoed, waarvan de activiteiten overwegend buiten het podiumkunstenaanbod vallen en dus niet zijn meegewogen in het onderzoek. In het kader van '2018EindhovenIBrabant' worden diverse innovatieve projecten en activiteiten opgezet die buiten beeld blijven in de Atlasbenchmark. Ten aanzien van de podiumkunsten is Chassé Theater het grootste theater van Zuid Nederland en behoort tot de grootste en meest veelzijdige theaters van Nederland. In het seizoen 2011-2012 en het seizoen 2012-2013 is het totaal aantal voorstellingen in het Chassé Theater teruggelopen van 370 naar 353. De theateractiviteiten zijn teruggelopen in de periode 2009-2012 als gevolg van de laagconjunctuur, terwijl de filmactiviteiten sterk zijn gestegen. In 2012 heeft Mezz 342 producties georganiseerd. Mezz trok in dit jaar 72.773 bezoekers, een daling van ruim 2.000 bezoeken ten opzichte van 2011. Breda heeft een hoge waardering als toeristische bestemming. Breda stond in 2012 het derde jaar op rij in de top drie van de meest gastvrije steden van Nederland. Dit is af te leiden uit een grootschalig onderzoek onder toeristen in de eenentwintig 100.000 + gemeenten door de VVV Nederland. Ondanks de afname van het aantal bezoekers is de waardering van het Bredase toeristische product erg hoog.
9
@Veiligheid: scoort slecht en verbetert niet De veiligheid (gemeten op basis van geweldsmisdrijven en vernielingen) is volgens Atlas voor het eerst sinds jaren verbeterd, dit blijkt ook uit een daling van het aantal geweldsmisdrijven en vernielingen bij de politie in 2011 tov 2010; in Atlas stijgt Breda van een 33 e naar een 2g e plaats. Van de B5 is de veiligheid in Breda het best. Van de 16 referentiegemeenten neemt Breda de 8e plek in. Hoe hoger de score hoe positiever het is. Reflectie en aandachtspunten Echter bekijken we de situatie op basis van de nieuwe politiecijfers van 2012 zoals gebruikt in de AD-misdaadmeter dan blijkt het in Breda niet zo goed te gaan: Breda staat met de 10e plek voor de eerste keer in de top 10 van meest onveilige gemeenten in Nederland. Het scoort daarmee slechter dan voorgaande jaren toen het op de 18e plek van alle gemeenten stond. Bij de G31 gemeenten staat Breda op de 8e plaats. In Brabant scoort alleen Eindhoven slechter met een 3e plek. De stijging van Breda van de 18e naar de 10e plaats heeft te maken met de toename van het aantal woninginbraken en diefstallen uit schuren en dergelijke. Alleen Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Eindhoven kennen een vergelijkbare toename. Vergeleken met de zes zogenaamde HEBANG-gemeenten 2), gemeenten waarmee het Bredase veiligheidsbeleid zich vergelijkt met overleggen tussen de politiekorpsen, staat Breda op basis van de Atlasindicator op de 4e plaats. Bij de Ad Misdaadmeter scoort alleen Arnhem slechter. Bij de veiligheidsbeleving zit Breda op de 5e plaats.
Voor de subjectieve benchmark is de Integrale Veiligheidsmonitor 2013 de bron. Van de G31-gemeenten voelt 22,5% van de inwoners zich weleens onveilig in zijn eigen buurt. Breda scoort met 24% iets slechter dan gemiddeld.
2
Haarlem, Enschede, Breda, Arnhem, Nijmegen en Groningen
10
2. Conclusies en aanbevelingen De Atlas laat de relatieve positie van Breda ten opzichte van de 50 grootste gemeenten zien. Het algemene beeld van Breda als sterke sociaal-economische stad met een diversiteit aan bevolking en woningen herkenbaar. Breda scoort in het algemeen positiever dan het gemiddelde (2Se plaats) van de 50 grotere steden. Breda heeft een lage score 26 e voor de woonaantrekkelijkheid. Deze is opgebouwd uit acht indicatoren die moeilijk beïnvloedbaar zijn. Hieronder zitten wel twee laag scorende indicatoren veiligheid en cultureel aanbod (podiumkunsten). Daarbij geeft veiligheid een positieve ontwikkeling te zien maar cultureel aanbod (podiumkunsten) een negatieve. Ten opzichte van de 10 grootste gemeenten in Nederland scoort Breda op diverse onderdelen zeer positief; 7 keer tussen de 1e Um 4 e plaats (koopwoningen, huizenprijzen, sociaal economisch, arbeidsongeschikt, bijstand, armoede en veiligheid). Op de andere onderdelen wordt er 11 keer rond de Se t/m ge plaats gescoord. Wel moet er aandacht zijn dat de laatste cijfers van het CBS (eind 2012) voor werkgelegenheid een daling aangeven die doorwerkt op de cijfers van werkloosheid en armoede. Belangrijk is ook hoe Breda zelf ontwikkelt. Bij de meeste indicatoren van de woonaantrekkelijkheidsindex en sociaal-economiche index maar ook bij de meeste andere indicatoren is er sprake van een positieve ontwikkeling (beter of lager percentage). Belangrijkste uitzondering is de Ueugdwerkeloosheid). Dit alles in ogenschouw nemend, kunnen we concluderen dat Breda er redelijk goed voorstaat. Investeren in omvang en kwaliteit van groen en water blijkt voor gemeenten dan ook één van de weinige manieren om direct invloed op de waarde van woonlocaties uit te oefenen. De ontsluiting van groen en water kan voor een betere beleving zorgen. In een studie van 'De aantrekkelijke stad' van Gerard Marlet uit 2009 is op te maken dat de aantrekkelijkheid van de stad, naast (bereikbaarheid van) banen, bestaat uit de ligging 18%, de stedelijke voorzieningen 22% en het minder groot zijn van verschraling en verloedering (2%). Deze aspecten beïnvloeden de grondprijzen. Voor Breda is hieruit op te maken dat de feitelijke grondprijzen hoger zijn dan de verwachte grondprijzen op basis van bepaalde kwaliteiten. Goed scoren (bereikbaarheid banen, podiumkunsten, en luxe winkels. Minder scoren historische binnenstad (weinig vooroorlogs), culinair aanbod en hogere verschraling eb verloedering). De hoge grondprijzen zijn daarmee indirect een waardering voor al deze aspecten in Breda.
Reflectie en aandachtspunten vanuit Onderzoek en Informatie In het coalitieakkoord @Breda zijn een aantal aandachtspunten benoemd voor de verschillende thema's. De meeste zijn in lijn met de uitkomsten van de Atlas Nederlandse gemeenten. Op basis van de resultaten van de Atlas zou wel meer aandacht moeten uitgaan naar veiligheid, woonaantrekkelijkheid, cultuur. Waar vorig jaar nog werkgelegenheid als aandachtspunt werd genoemd is dat behoorlijk verbeterd. Breda hoeft zich niet druk te maken over de gemiddelde score van de woonaantrekkelijkheid, waarvan de onderliggende indicatoren moeilijk te beïnvloeden zijn. De nieuw toegevoegde waarde van groen en water is voor Breda belangrijk verklarende factor voor de betere woonkwaliteit. De hoge huizenprijzen en het positieve saldo tussen verwachte en feitelijke grondprijzen zijn een blijk van waardering van de woonkwaliteit en voorzieningen in Breda. In 2012 werd geconstateerd dat in Breda het verband tussen economische positie en cultureel aanbod zwak is. Volgens Atlas Nederlandse gemeente wordt dit belangrijk geacht voor de concurrentiepositie. De vraag is dan ook of de uitstekende economische positie van Breda benut kan worden voor verbetering van de cultuurwaarde van de stad? De extra aandacht, zoals verwoord in het coalitieakkoord, op het gebied van wonen, werken en veiligheid kan wellicht leiden tot een betere score van Breda. De resultaten van Atlas Breda 2013 kunnen meegenomen te worden in de verdere ontwikkeling van het gemeentelijk beleid van bijvoorbeeld de visie Binnenstad en de structuurvisie Breda 2030.
11
Figuur 8.
Positie van Breda (ranaorde van 50 steden en 10 :Irootste steden) Beeld 2013 Beeld 2012 Beeld 2011 50 steden 50 steden 50 steden Algemeen Bevolkingsontwikkeling Bevolkingsindicatoren 1) Wonen Woonaantrekkelijkheid index Koopwoningen Huizenprijzen
11 21
11 23
26
26
18
16 13
f3
Beeld 2013 Beeld 2012 Trend vanaf 2011 10 grote 10 grote
15
6
21
6
5 5
29 16
9
9
Stabiel
2 3
2 3
Lichte daling Stabiel
2 4 1 6
2 7 1 6
8
7
Stabiel Verbetert weer Stabiel, zeer goede score Stabiel Na daling weer verbetering
14
Gestage groei van de bevolking. Kleine groei vergroening, vergrijzing en hoogopgeleiden
Werken 6
Sociaal-economische index Werkgelegenheid 2) Arbeidsongeschikt Hoogopgeleiden
18
Leven Cuiinair kwaliteit Cu~ureel
18
18
21
18
17
24 16
1 1
1 1
1,3
31 25
25 28
4 9
7/8
32 29
33
33
3
4/5
18
18
18
18
15
Banen in groeisectoren Samen Bijstand Armoede
aanbod (podiumkunsten)
Veiligheid Veiligheid (1 =goede score) AD Misdaadmeter (1 slechte score) Groen en water Nabijheid natuurgebieden Nabijheid bos Water in de wijk (omv + kwal)
f8 13 3,1 24
Groen in de wijk (omv + kwal)
6 21 1
22 1 14 24
14 10
6
9
Verbetert, aan top grote 10
lakt iets, aan top grote 10 Verbetert sterk Na stijging weer daling lets verbetert Stabiel
8
15" van de G31
6
Stabiel Niet eerder gemeten Niet eerder gemeten Niet eerder gemeten
1) Be\Olklngsontwlkkellng, vergnJZlng, \iergroemng, eenoudergeZinnen en geZinnen met kinderen 2) Werkgelegenheid, participatiegraad vrouwen en bereikbaarheid banen
Score
~~
Voldoend.e
.
or
Gemiddeld
1 - 10 11 - 20 21 - 30 31 -40 41- 50
1-2 3-4 5-6 7-8 9 -10
12
