Veertig jaar ten dienste van de bouwsector

He t F V B i n 2 0 0 5 - 2 0 0 6

1 september 2005 tot 31 augustus 2006

Ve e r t i g j a a r te n d i e n s te v a n d e b o u w s e c t o r

F

o

n

d

s

v

o

o

r

V

a

k

o

p

l

e

i

d

i

n

g

i

n

d

e

B

o

u

w

n

i

j

v

e

r

h

e

i

d

Ve e r t i g j a a r te n d i e n s te v a n d e b o u w s e c t o r He t F V B i n 2 0 0 5 - 2 0 0 6

Colofon Veertig jaar ten dienste van de bouwsector Het FVB in 2005-2006 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Koningsstraat 45 1000 Brussel tel. 02-210 03 33 www.debouw.be maart 2007 Concept en redactie: Tempera, (tel. 03 270 16 26) i.s.m. studiedienst FVB (tel. 02 210 03 81) Lay-out: Dievee & Schamf, tel. 03 448 15 41 Fotografie: Dirk Vermeirre, tel. 0475 44 32 27

INHOUD ‘Veertig jaar vooruitgang. De voorzitter aan het woord’

7

Deel 1: Het FVB in beeld

9

Dienstverlening bij het FVB: kwaliteit en klantgerichtheid

11

Het FVB in actie

13

Bouwvakarbeiders scholen bij

15

Alternerend leren

17

Peterschap bevordert de integratie van bouwgediplomeerden

19

Samenwerking met het onderwijs stimuleert duurzame doorstroming

21

Promotie en versterking van het bouwberoep: mag het iets meer zijn?

23

Op zoek naar nieuw bouwtalent

25

Ervaringsbewijs/Valideren van competenties

27

Edutec en Construtec: opleiding en innovatie in de bouwsector

29

Deel 2: Het Hermesrapport: de bouwsector in evolutie

31

Deel 3: Het FVB in cijfers 2005-2006

41

Bouwsector

43

Bijscholing

47

Omscholing

55

Onderwijs

59

Peterschap

61

Veertig jaar vooruitgang De voorzitter aan het woord 2005-2006 was een feestjaar voor het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. We vierden het veertig jarige bestaan van de organisatie. Bij een feestelijke viering in de koninklijke Muntschouwburg blikten we samen met de hele bouwsector terug op die voorbije periode. Al vier decennia lang onderkennen we in de bouwsector de noodzaak van opleiding. Niet alleen bij de medewerkers van het FVB leeft die overtuiging, maar ook — en vooral — de werkgevers en de werknemers geloven hierin. Daarvan getuigt hun investering in de werking van het FVB. De overheid zet sectoren aan om 1,9 procent van de loonmassa te investeren in opleiding en vorming. De inspanningen van de bouwsector overtreffen deze richtlijnen. Bouwbedrijven investeren 2,5 procent van de loonmassa, wat neerkomt op 70 miljoen euro per jaar. We kijken niet alleen terug op een succesvolle, veertigjarige geschiedenis, maar ook op een sterk 2005-2006. De studie die we het voorbije jaar uitvoerden over de in- en uitstroom in de bouwsector en waarvan het Hermesrapport de resultaten beschrijft, legt voor het eerst cijfers voor die aantonen dat de uitstroom van bouwvakarbeiders naar andere sectoren gedaald is. De inspanningen van de bouwsector lonen. Niettemin stellen we vast dat er nog verloop is in de sector en dat het een uitdaging blijft om gekwalificeerd personeel te vinden. Investeren in opleiding blijft de boodschap. Vorming en bijscholingskansen komen de getrouwheid van de bouwvakarbeiders ten aanzien van de sector ten goede, zo leert de Hermesstudie. We investeerden niet alleen in bijscholing, maar ook in scholing. Tijdens het voorbije werkjaar sloot het FVB vijftig extra convenants af met het bouwonderwijs, wat een verbeterde doorstroming vanuit het onderwijs naar de sector garandeert. Ook rond sectorale toeleiding van werkzoekenden tot de bouwsector komt de FVB-werking verder op kruissnelheid. Na initiatieven in Antwerpen, Limburg en Gent startte het FVB in 2005-2006 ook in de regio Aalst-Ronse en de steden Mechelen en Kortrijk met lokale samenwerkingsverbanden die de regionale werkloosheid aanpakken en werkzoekenden opleiden voor en begeleiden naar duurzame tewerkstelling in de bouwsector. Ook in het Waalse en het Brusselse Gewest worden ondertussen gesprekken gevoerd om met soortgelijke initiatieven te starten. In 2005-2006 sloot het FVB ook een hoofdstuk af. Onze directeur-generaal, Daniel Vanhaeverbeke heeft binnen de sectorale bouwfondsen een nieuwe functie opgenomen als directeur-generaal van zowel het Fonds voor Bestaanszekerheid Bouw als van het nieuwe Pensioenfonds Bouw, genoemd Pensio B. Hij geeft de fakkel door aan Bruno Vandenwijngaert, die samen met de hele FVB-ploeg het belang van bouwopleiding zal blijven promoten. Een gezonde arbeidsmarkt vraagt immers om een permanente en doorgedreven investering in de kwaliteit van beroepsopleiding. We hebben dus nog minstens veertig jaar werk voor de boeg.

Stefaan Vanthourenhout Voorzitter van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

8

HET FVB

IN

2005-2006

HET FVB

IN BEELD

Het FVB in beeld Het FVB werkt mee aan een sterke bouwsector, waarin goed opgeleid personeel garant staat voor de kwaliteit van het geleverde werk. Daarom investeert het FVB in de bijscholing van bouwvakarbeiders, in de scholing van jongeren die de toekomst van de sector uitmaken en in de sectorale toeleiding van werkzoekenden. Het Fonds spreidt de investeringen over verschillende stelsels en initiatieven die allen streven naar doorstroming van opgeleid personeel naar de sector en naar langdurige tewerkstelling van deze bouwvakarbeiders in de bouwbedrijven. Dit jaarrapport stelt de verschillende acties voor, zoals ze tijdens het werkjaar 20052006 in realiteit werden gebracht.

9

professioneel advies

doelgerichte ondersteuning

maatwerk

Opleidingen in 2005-2006 veiligheid - metselaar - baggerwerker - torenkraanbestuurder - stellingbouwer - bouwplaatsmachinist - ploegbaas bouw - chauffeur - monteur centrale verwarming - bekister andere machinale beroepen - dakdekker - schilder decorateur - EHBO - stukadoor - asbestverwijderaar - plaatser nutsleidingen - heftruckbestuurder - lasser - tegelzetter sanitairinstallateur - wegenbouwer - informatica - taalpraktijk op de werkvloer - steenhouwer marmerbewerker - bestuurder mobiele kraan en verreiker - planlezen elektriciteit voor bouwvakarbeiders - stratenmaker - dakafdichter - schrijnwerker timmerman - spoorwerker - daktimmerman - industrieel isolateur - ergonomie binnenschrijnwerker - attitudevorming - kwaliteitszorg - klein elektrisch handgereedschap - buitenschrijnwerker - planning van de bouwplaats - industrieel schilder boorder bronbemaler - tekenaar in bouw - werktuigkundige voor baggervaart - monteur metalen gevel- en dakelementen - lesgever - betoncentrale - rioollegger interieurbouwer - topografie - asfalteerder - voorbereiding van de bouwplaats - betonhersteller - glaswerker - dekvloerlegger - ijzervlechter - magazijnier meettechnieken - elektronica bouw - restauratie - milieubeheer

10

Dienstverlening bij het FVB: kwaliteit en klantgerichtheid

Het FVB biedt aan opleidingen voor huidige en toekomstige bouwvakarbeiders Het aanbod in 2005-2006 • 1062 verschillende opleidingsmodules • voor 15.610 cursisten • over 66 verschillende bouwgerelateerde onderwerpen • convenants met 288 bouwscholen

• op maat van werknemers en werkgevers • voor meer dan dertig bouwberoepen • in samenwerking met opleidingspartners en in sectorale opleidingscentra • met financiering van de opleidings- en loonkosten

samenwerking met het bouwonderwijs • voor optimale aansluiting van het onderwijs bij de arbeidsmarkt • via resultaatsverbintenissen met bouwscholen • met steun voor het onderwijs: opleidingen voor leerkrachten en leerlingen, handboeken, financiële stimuli, …

hulp bij het invullen van vacatures • • • •

via regionale sectorale tewerkstellingsprojecten zoeken naar geschikte kandidaat-werknemers promoten van de bouwsector bij jongeren en werkzoekenden

@

Blikvang er 20052006

Het FVB levert ma atw opleiding en zelf, m erk, niet alleen b ij d aa satie erv an en de r ook voor de org e anicommun Daarom icatie er hield he t FVB in rond. navraag 2005-20 bij 06 een hun voork de bouwondern emingen eur bij d over e commu FVB. Het nica Fo op de h nds vroeg hen ho tie van het oogte w e zij het ord liefst voordele n die he en gehouden va t FVB bie n de van de p dt. Afhan ers kelijk vorm, bri oonlijk gekozen commun eft het F ic V ati B per fax, per e-ma de bouwbedrijve en nu il of via post. de tradit ionele

11

Samenstelling van de Raad van Be

stuur

voorzitter

”

‘Als ik met een vraag over bijscholing of een aanverwant thema zit, bel ik met één van de opleidingsadviseurs bij het FVB. Die weet me

• Stefaan Vanthourenho ut, ACV-Bouw en Indust rie - CSC-Bâtiment et Ind ustrie

ondervoorzitter

altijd heel goed te helpen.’

Charles De Ro, Danheux & Maroye Travaux Publics et Privés SA, Tubize

Uit de klantentevredenheidsbevraging van het FVB 96 procent van de aannemers ervoer dat de FVB-adviseurs steeds beschikbaar waren en zich telkens behulpzaam opstelden.

• Eddy Devos, Confédé ration Construction - Co nfederatie Bouw • Rik Desmet, De Algem ene Centrale - La Centr ale Générale

beheerders • Bruno Bachely, La Ce ntrale Générale - De Alg emene Centrale • Nathalie Bergeret, Co nfédération Constructio n - Confederatie Bouw • Peter Börner, ACLVB - CGSLB • Pierre Cuppens, CSC-B âtiment et Industrie - AC V-Bouw en Industrie • Gabriël Delporte, Confe deratie Bouw - Confédé ration Construction • Marc Dillen, Confede ratie Bouw - Confédérat ion Construction • Lionel Eeckhout, Confe deratie Bouw - Confédé ration Construction • Patrick Franceus, ACV-B ouw en Industrie - CSC-B âtiment et Industrie • Rik Hinnens, Confede ratie Bouw - Confédérat ion Construction • Françoise Nyssens, Co nfédération Constructio n - Confederatie Bouw • Geert Ramaekers, Bo uwunie • Jan Soetaert, De Algem ene Centrale - La Centr ale Générale • Peter Suys, Bouwunie • René Vancauwenberge , De Algemene Centrale - La Centrale Générale • Marc Vander Eeckt, AC V-Bouw en Industrie CSC-Bâtiment et Indust rie

waarnemend lid

• Marnix Van Hoe, FeM a

12

Het FVB in actie

De FVB-organisatie • dienstverlening in alle provincies door regionale medewerkers met zetels in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Kortrijk, Liège, Mons en Namur • ondersteund door een permanent team in Brussel • financiering van de werking door een belangrijke werkgeversbijdrage op de loonmassa • beheerd door een paritair samengestelde Raad van Bestuur

13

”

‘Opleiding motiveert onze medewerkers. Zelfs wanneer er geen directe link is met de uitgevoerde functie, bijvoorbeeld bij een opleiding Brandveiligheid, merken we dat. Iedereen voelt aan dat opleiding extra kansen biedt om zich te ontwikkelen. In de eerste plaats op professioneel vlak, maar ook op menselijk domein. Opleiding is een troef.’ Monique Maczkovics, Tecni Asbest SA, Hannut

Percentage bouwvakarbeiders dat opleiding volgde in 2005-2006 15

Op basis van de Hermesstudie kunnen we vaststellen dat opleiding trouw

14%

aan de onderneming en aan de sector stimuleert. Zo merken we dat arbeiders die bij dezelfde werkgever blijven, gemiddeld 2,7 uur opleiding per persoon volgen. Bij werknemers die ervoor kiezen om de werkgever te verlaten, is dit

10 11%

2,4 uur per persoon. Bij werknemers die de sector verlaten, daalt dit 10%

gemiddelde zelfs tot 1,8 uur per persoon.’ Hermes, Onderzoek naar het personeelsverloop in de bouwsector 2006, FVB

8%

5

4%

0

15-24

25-34

35-44

45-54

55-65

leeftijdscategoriën

Zowel de jongste als de oudste bouwvakarbeiders schoolden zich bij in 2005-2006 14

Bouwvakarbeiders scholen bij “Aangenaam, hoe kunnen wij u helpen?” • opleidingsadvies op maat van de werkgevers en de werknemers • bijscholing van bouwvakarbeiders • tijdens de werkuren, op zaterdag of ’s avonds • vaktechnische opleidingen en een aanvullend opleidingsaanbod: EHBO, veilig werken op hoogte, rugpreventie, … • in samenwerking met opleidingspartners • terugbetaling van de opleiding en tussenkomst in de loonkost door het FVB • een vergoeding van het FVB voor arbeiders die een opleiding buiten de werktijd volgen

BIJscholing in 2005-2006 eidingen • 1062 verschillende vervolmakingsopl • in 42 opleidingsdomeinen alle • voor 15.610 cursisten (tien procent van bouwvakarbeiders) ijven (zeven • cursisten uit 2234 verschillende bedr ) ijven procent van alle bouwbedr • 435.755 opleidingsuren in • € 8.255.375 door het FVB geïnvesteerd g vervolmakingsopleidin avondopleiding, • 295 bouwvakarbeiders kozen voor een op zaterdag, en 1706 personen volgden een opleiding weekdagopleiding 13.609 arbeiders schreven in voor een

Top tien van de meest gevolgde opleidingen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

basisveiligheid (VCA) handlanger steigerbouw C EHBO nijverheidshelper rijbewijs bestuurder zware vrachtwagen C hoogwerker betonmixerchauffeur torenkraanbestuurder snelopbouwkraan basistechnieken metselaar verreiker

15

”

‘Door hun opleidingstijd te verdelen over de werf en het opleidingscentrum, leren de jongeren de job en ook het bedrijf kennen. Elke bouw, elke werf is anders en dat leer je enkel door er mee om te gaan.’

Uit de klantentevredenheidsbevraging van het FVB

Patric Wauters, dakdekkersbedrijf Volders-Wauters nv, Lummen

91 procent van de aannemers vindt een ABOof JLW-overeenkomst een uitstekende oplossing voor zijn bedrijf

Omdat de juiste begeleiding essentieel is voor het welslagen, ondersteunt het FVB zowel het leer- als het werkproces. Ook de begeleiding van de jongere op de werkvloer door het opleidingscentrum, is cruciaal voor het welslagen van de opleiding.

006 r 2005-2 e g n a v k Bli

gsorstromin o d e m BO urza ieve du % voor A ls W en 72 De posit JL lse r te o s o s v ing 74% ide opleid e cijfers – b e d t n da tonen aa n afwerpen. hte c ru hun v

Alternerende leerovereenkomsten in 2005-2006

• 476 gestarte JLW-contracten • 1064 gestarte ABO-contracten • 43 JLW- en ABO-jongeren volgden bijkomende opleiding, goed voor 688 opleidingsuren

16

Alternerend leren Theorie en praktijk: samen sterk • voor optimale doorstromingskansen van jongeren naar de bouwsector • al werkend leert men z’n vak

Jongerenleerlingwezen (JLW) • leerplichtige jongeren brengen het grootste deel van hun opleidingstijd door op de werkvloer en vullen dit aan met bijkomende vorming in een Centrum voor Deeltijds Onderwijs (CDO) • het FVB helpt bij de afsluiting van de leercontracten, adviseert bij de samenstelling van het opleidingsprogramma, overlegt met de werkgever over individuele dossiers en is aanwezig bij de eindproeven van de jongere • het FVB maakt de behoefte aan werkervaringsplaatsen bekend bij de bedrijven • het FVB bespreekt de JLW-dossiers met de CDO’s en helpt wanneer de zoektocht naar een werkervaringsplaats moeilijk loopt • met de leervergoeding die de werkgever betaalt en de aanvullende premie van het FVB krijgt de jongere een volwaardig loon • JLW-jongeren krijgen de kans om dezelfde bijscholingen te volgen als hun collega’s en dit aan gelijke voorwaarden • de CDO’s ontvangen een premie van het FVB voor de begeleiding en opleiding van de jongeren

Alternerende Bouwopleiding (ABO) • jongeren tussen 18 en 25 jaar leren een beroep in een bouwbedrijf, waar ze het grootste deel van de tijd doorbrengen, in een opleidingscentrum krijgen ze aanvullende vorming • bekendmaking van dit stelsel door het FVB bij de bedrijven, VDAB, FOREM, Bruxelles-Formation, Arbeitsamt, … • het FVB adviseert bij het afsluiten van de contracten, helpt bij de samenstelling van het opleidingsprogramma, overlegt met de werkgevers over de ABO-dossiers en is aanwezig bij de eindproeven van de jonge werknemer • met de leervergoeding die de werkgever betaalt en de aanvullende premie van het FVB krijgt de jongere een volwaardig loon • ABO-jongeren krijgen dezelfde bijscholingskansen als hun collega’s en volgen die opleidingen aan gelijke voorwaarden • het FVB keert de opleidingscentra een premie uit voor de begeleiding en opleiding van de jongeren

17

Peterschap volgens bedrijfsgrootte 200 180

189

191

160

aantal bedrijven

140 120 100 102 80 60

81

40

55

20 0 bedrijfsgrootte volgens aantal werknemers ≤5

6-19

20-49

50-99

≥100

Zowel in grote als in kleine bouwondernemingen begeleiden peters de nieuwkomers

Peterschap in 2005-2006 • 589 peters • voor 618 nieuwe bouwvakarbeiders • in 482 verschillende bedrijven es uitgereikt door het FVB • met € 1.250.000 aan peterschapspremi

18

Peterschap bevordert de integratie van bouwgediplomeerden

Het FVB ondersteunt de overstap van opleiding naar de werkvloer • begeleiding van de beginnende vakman door een ervaren collega — de peter — tijdens het eerste jaar van de loopbaan • voor jongeren met een bouwdiploma • met een peterschapspremie van 2500 euro stimuleert het FVB de integratie van de jongere in de bouwonderneming • de mogelijkheid voor de jongere om bijkomende opleiding op maat te volgen, waarbij het FVB zowel de loon- als de opleidingskost terugbetaalt • de mogelijkheid voor peters om een afgestemde opleiding ‘Bouwpeters’ te volgen

Peterschap is de goedkoopste manier voor het aanwerven van een jonge bouwgediplomeerde. De tussenkomst van het FVB beperkt de investering. Bovendien zorgt de begeleiding ervoor dat nieuwkomers gemakkelijker integreren, waardoor ze snel het niveau van een geoefende vakman bereiken.

19

”

‘De titel Bouwschool van het Jaar geeft ons een fijne erkenning. Niet alleen motiveert het ons als school. Ook onze leerlingen hechten waarde aan de bekroning. Al te vaak horen ze dat een vakopleiding minder waard zou zijn dan een opleiding in het algemeen secundair onderwijs. De titel

Bouwschool van het Jaar geeft hen de bevestiging dat hun studiekeuze ook de moeite waard is. We merken ook dat de ouders het als een waarmerk ervaren. In de erkenning van het FVB zien ze het bewijs dat hun zoon — of dochter — een waardevolle, kwalitatief sterke opleiding volgt.’ Dominique Coulombier, Don Bosco, Tournai, Waalse Bouwschool van het Jaar

2006 tegener 2005iet alleen 005Blikvang n h ic z ijs. In 2 engageert

uwonderw nts af met Het FVB ltijds bo o v t nvena e h r ove B ook co erwijs. V F t e h t o 2006 slo oor Deeltijds Ond av tr n e C 96

”

In cijfers • 288 convenantscholen • 2466 afgestudeerden uit convenantscholen

‘De premies die het FVB betaalt voor de leerlingen uit onze school die effectief kiezen voor een loopbaan in de bouwsector, zijn belangrijk voor ons. Dat zullen we niet ontkennen. Maar de samenwerking met het FVB betekent meer. Ik denk in de eerste plaats aan de handboeken en de

mogelijkheid voor onze leerkrachten en leerlingen om zich bij te scholen. En ook voor onze leerlingen speelt het FVB een rol van betekenis. De opleidingspasjes, bijvoorbeeld, maken het hen eenvoudig wanneer ze gaan solliciteren. Het volstaat om de werkgever dit pasje voor te leggen. Ze hoeven niet langer op zoek te gaan naar diploma’s, getuigschriften en andere opleidingsbewijzen. Alle informatie staat op één opleidingspasje.

20

Jef Nuyts, Sint-Jozef, Geel, Vlaamse Bouwschool van het Jaar

Samenwerking met het onderwijs stimuleert duurzame doorstroming Evolutie in het aantal convenantscholen

FVB en scholen sluiten convenants af

300 288

• als stimulans voor kwaliteit, veiligheid en doorstroming in de bouwsector

250

engagementen van het FVB • een gratis bijscholingsaanbod voor leerkrachten en leerlingen uit het bouwonderwijs • aanbod van de FVB-handboeken aan de scholen met een prijsreductie van 75 procent • de organisatie van een jaarlijks veiligheidsexamen VCA en uitreiking van VCA-certificaten voor de leerlingen uit het vijfde, zesde en zevende jaar bouwonderwijs • premies van het FVB aan de scholen stimuleren de doorstroming van leerlingen uit het bouwonderwijs naar de sector • een premie van 200 euro voor alle jongeren die vanuit het bouwonderwijs doorstromen naar de sector en die achttien maanden na afstuderen minstens 65 dagen werkten voor een bouwbedrijf • een premie van 150 tot 500 euro voor de scholen per leerling die na afstuderen aan de slag gaat in de sector

200

150 234 100

217 202

50

0 2001-2002

engagementen van de scholen • stages voor de leerlingen organiseren • de vakkennis van de leerkrachten up-to-date houden via bijscholing • de leerlingen voorbereiden op het veiligheidsexamen VCA • een minimale bezettingsgraad van leerlingen in de derde graad

233

2002-2003

2003-2004

2004-2005

2005-2006

De nieuwe, laagdrempelige convenantregeling, wist heel wat meer scholen te motiveren om te werken aan een betere doorstroming vanuit het onderwijs naar de arbeidsmarkt

21

w

w

w

.

d

e

b

o

u

w

.

b

e

Nieuw verschenen handboeken in 2005-2006 in de reeks ‘sanitairinstallateur’ • Elektriciteit voor de sanitairinstallateur in de reeks ‘hout’ • Manuele houtbewerking in de reeks ‘centrale verwarming’ • Warmtetransport: leidingaanleg • Warmtetransport: principe bescherming en onderhoud van installaties • Warmteafgifte: verwarmingslichamen en toebehoren

22

Promotie en ve rsterking in 20 05-2006 • 7138 bestelde handboeken • meer dan ze stig verschillen de elektronisch verzendingen m e et opleidingsin fo • Infoflash met een oplage va n 33.250 Nederlandstalig e en 19.500 Fr anstalige exem • 680 bezoeker plaren s en 2320 ontle ningen in het documentatiece ntrum

Promotie en versterking van het bouwberoep: mag het iets meer zijn? Publicaties voor en over de bouwsector • correct informeren voor en over de bouwsector • om het juiste, positieve imago van de sector voor het voetlicht te plaatsen

Handboeken • voor leerlingen, cursisten, leerkrachten en vaklui die hun technische kennis willen ontwikkelen, opfrissen of bijschaven • samengesteld door een redactieteam van experts • 75 procent reductie op de aankoopprijs voor convenantscholen • 30 procent reductie op de aankoopprijs voor bouwbedrijven met arbeiders in dienst

Opleidingsaanbod per e-mail • op maat voor alle bouwbedrijven: doelgroepgerichte verzendingen (informatie over opleidingen per sector of subsector bouw) • actuele informatie over het FVB-opleidingsaanbod

Infoflash • halfjaarlijks verspreide nieuwsbrief • aannemers en partners van de bouwsector informeren over de sectorale initiatieven en evoluties

Documentatiecentrum • een documentatiecentrum met uitleen- en kopieerservice • met vakliteratuur, technische voorlichtingsnota’s, vaktijdschriften, alle FVB-publicaties, dvd’s en andere didactische instrumenten over de bouwsector • toegankelijk voor iedereen die in België woont • met een online raadpleegbare catalogus

Hoe komt een handboek van het FVB tot stand? Aan de publicatie van een nieuw handboek gaat een periode van intensief werken vooraf. Telkens staat één van de FVB-secties aan de basis van het verhaal. Die legt een concrete vraag voor het ontwikkelen van een nieuw handboek voor aan het FVB. Wanneer men ingaat op de vraag vanuit de sectie, stelt het FVB een coördinator aan onder wiens leiding een werkgroep het handboek zal uitwerken. De samenstelling van de werkgroep gebeurt door de sectie. Wanneer de werkgroep klaar is met de inhoudelijke uitwerking, gaat de adviseur extern drukwerk aan de slag. Hij staat in voor de vertaling en het drukklaar maken van het handboek. Samen met de adviseur vertaling neemt hij ook het nalezen van de drukproef op zich. Wanneer hij zijn fiat geeft, kan het drukken uiteindelijk van start gaan.

23

Toeleiding 2005-2006 in cijfers

Aan de slag via Bouwpool Antwerpen 250

200 218 178

150 155 148 100

136

50 66

gsgesprekken, • Bouwpool Antwerpen: 568 oriënterin opleiding, bouw een 167 werkzoekenden volgden sector bouw de in 171 personen vonden werk kken, spre gsge terin • Bouwpool Limburg: 659 oriën gingen onen pers 210 , 31 werkzoekenden in opleiding ing rnem aan de slag bij een bouwonde werkzoekenden • Bouwbaan Gent: 346 screenings, 102 en lling rkste tewe startten een opleiding, 165 n in opleiding, ende zoek werk • Bouwbaan Aalst-Ronse: 28 ijven bedr ende chill vers 110 tewerkstellingen bij 50 ekker’, dakd d ‘Wor ject • Bouwtroef Mechelen: pilootpro ning van plan en’, deur en n opleiding ‘plaatsen van rame ek erzo sond heid baar haal de opleiding ‘dakdekken’ en ’ voor de opleiding ‘bekisten n in opleiding, • BouwKan Kortrijk: 28 werkzoekende pool, Bouw via slag 63 werkzoekenden aan de Kan in dienst. Bouw via ers 37 bedrijven nemen werknem

0 2000-2001

2001-2002

2002-2003

2003-2004

2004-2005

2005-2006

Bouwpool — als eerst opgezette toeleidingsinitiatief — weet steeds meer werkzoekenden aan een vaste baan in de sector te helpen

”

‘Door de plotse heropleving in de bouw vorig jaar en de eindeloos lange winter staat ons orderboek propvol. We weten dat er zo goed als geen gediplomeerde metselaars beschikbaar zijn. Bouwbaan biedt nieuwe perspectieven.’

Johan Vanden Driessche, bouwbedrijf t-Palm Elbo nv, Erpe-Mere in De Standaard van 19 april 2006

24

2006 er 2005e bouwBlikvang en van d e verg in n n a p ale ins erkt. D

n De regio en niet onopgem en kregen lev b r itiatiev to c se leidingsin pers. Zowel de e to e d schillen ht in de pers e aandac gionale re n e le uitgebreid ool, na als natio ht aan Bouwp vakpers c a e aand wtroef. besteedd BouwKan en Bou n, Bouwbaa anaal 3 rant — K k k e e W Music aard — De Stand io 2 — 4FM — Q wsblad d a ieu AVS — R Nieuws — Het N te Het Laats De Streekkrant t — e Partou Het Volk t — Pass k ls a A d n Dendere uwkronie en van PMG rijf — Bo ft Bouwbed s — vaktijdschri w u ie n Bouw e.a. Visie —

Op zoek naar nieuw bouwtalent Het FVB werkt mee • de creatie van regionale knooppunten waar werkzoekenden, bouwbedrijven, opleiders en toeleiders elkaar ontmoeten • voor duurzame tewerkstelling in de bouwsector • met screening van kandidaat-werkzoekenden, opleiding, contact tussen werkzoekenden en werkgevers en jobcoaching

Bouwbaan Aalst-Ronse • de jeugdwerkloosheid in de regio aanpakken door toeleiding naar tewerkstelling in de bouwsector • samenwerking tussen het FVB, de steden Aalst en Ronse, en de VDAB • startte in april 2006

Bouwtroef Mechelen Bouwpool Antwerpen • Antwerpse werkzoekenden toeleiden tot langdurige tewerkstelling in de bouwsector via een traject dat loopt van informeren tot en met jobcoaching • een samenwerkingsinitiatief tussen de stad Antwerpen, de sociale partners bouw Antwerpen en het FVB, met de steun van het ESF • startte in september 2001

• het aantal werklozen in de stad terugdringen door hen op te leiden voor en te helpen bij duurzame tewerkstelling in de bouwsector • samenwerking tussen de stad Mechelen, de sociale partners bouw Antwerpen en het FVB, en VDAB Mechelen • startte in maart 2006 met het pilootproject ‘Word dakdekker’

BouwKan Kortrijk Bouwpool Limburg • langdurig werklozen, allochtonen, ouderen, laaggeschoolden en mensen met een handicap in de Limburgse regio aan een duurzame job in de bouwsector helpen • samenwerking tussen het FVB, de VDAB en de sociale partners bouw Limburg, met de steun van de provincie Limburg • startte in januari 2005

• de openstaande bouwvacatures in de streek opvullen door werkzoekenden op weg te helpen naar duurzame tewerkstelling in de sector • samenwerking tussen de stad Kortrijk, de sociale partners bouw — vertegenwoordigd door het FVB — en VDAB • startte in mei 2006

Sectorale toeleiding in Wallonië en Brussel Bouwbaan Gent • langdurig werkzoekenden aan een baan helpen in de Gentse bouwsector, met het oog op duurzame tewerkstelling • samenwerking tussen het FVB, de VDAB en de stad Gent; Gent, Stad in werking • startte in januari 2005

• samen met de lokale partners voert de sector ook in het Waals en het Brussels Gewest gesprekken om sectorale toeleidingsinitiatieven op te starten

25

26

Ervaringsbewijs / Valideren van competenties

Werkervaring tastbaar maken Blikvanger 2005-2006

Ervaringsbewijs in Vlaanderen • een wettelijk ondersteund bewijs van vakbekwaamheid • voor de erkenning van de buiten het opleidingscentrum verworven competenties • uitgereikt door de overheid • te behalen na het afleggen van een praktische proef • voor industriële schilders en torenkraanbestuurders • een erkenning voor werknemers • een kwaliteitsgarantie voor werkgevers • het FVB als erkend Testcentrum

Valideren van competenties in Wallonië

Slechts voo r zes beroe pen reikt d heid al Erv e overaringsbewij zen uit. Me bouwberoep t twee en in de lijs t neemt de sector mee bouwhet voortou w in deze o keling. ntwik1. industriële schilder 2. torenkraa nbestuurde r 3. autobusc hauffeur 4. autocarch auffeur 5. begeleide r buitenscho olse kindero 6. callcente pvang roperator

• een wettelijk ondersteund bewijs van vakbekwaamheid • voor de erkenning van de buiten het opleidingscentrum verworven competenties • uitgereikt door de overheid • te behalen na een proef voor een jury • een erkenning voor werknemers • een kwaliteitsgarantie voor werkgevers • het FVB als betrokken partij bij het uitwerken van de praktische proeven

27

”

‘Als directielid volgde ik samen met dertien projectleiders en ploegbazen uit ons bedrijf de vorming Bouwpeters bij Edutec. De opleiding betekende niet alleen een verrijking voor mezelf, maar voor de

hele groep. Het leerde ons allemaal om meer met communicatie bezig te zijn. De bouwsector draait immers niet in de eerste plaats rond machines, maar wel rond mensen. De opleiding Bouwpeters maakte ons daarvan scherp bewust.’

”

Eric Debacker, Decorteam Meuleman nv, Kortrijk

‘De opleiding signalisatie van werken, georganiseerd door Construtec, wist voor ons bedrijf precies de juiste toon te treffen. Goede signalisatie vormt voor ons de sleutel tot veilig werk. In het verleden hamer-

den we daar al op bij onze werknemers. Toch bleken extra opleidingsuren rond dit thema niet overbodig. Een externe docent die met een uitgebreid pakket aan documentatiemateriaal de boodschap bracht, wist de aandacht van onze medewerkers voor een veilige signalisatie aan te scherpen. Ondertussen volgden er al twee teams van medewerkers uit ons bedrijf de bijscholing. Na de eerste opleiding evalueerden we de inhoud en het verloop ervan met de docent. Dat gaf hem de mogelijkheid om bij te schaven, waardoor zijn werk nog meer op maat van S.A.C.E. gesneden werd.’ dhr. Vanguistaine, S.A.C.E. SA, Heure-le-Romain

Nieuwe Edutec-/Construtecmodule: 'Veilig werken op hoogte'

28

Edutec en Construtec: opleiding en innovatie in de bouwsector

Het FVB biedt aan • • • • • • • •

Edutec in Vlaanderen Construtec in Wallonië opleidingen met een innoverend karakter een aanvullend aanbod ten aanzien van dat van de traditionele opleidingsverstrekkers voor bouwvakarbeiders, leerkrachten en leerlingen uit het bouwonderwijs een vast aanbod en een aanbod op maat het FVB betaalt de opleiding en komt tussen in de loonkost voor de werkgever technische vorming, personeelsvorming (communicatie, leidinggeven en screening), opleidingen rond veiligheid en milieu

Edutec en Construtec in 2005-2006 Construtec • van start in januari 2006 thema’s • opleidingen rond acht verschillende suren iding ople de seer gani • meer dan 2500 geor Edutec • derde werkingsjaar a’s • opleidingen rond 94 verschillende them n sure • 40.143 georganiseerde opleiding

29

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

instroom - uitstroomschema

Tewerkstelling

148.591

22%

Totale verloop

Verloop

32.569 11%

11% Intern verloop

Uitstroom

16.169

16.400

14%

30

1%

10% Instroom

Sectorverlaters

Natuurlijk verloop

20.150

14.689

1.711

Een vervolgstudie

De Griekse god en de bouwsector

De Hermesstudie sluit aan op een onderzoek uit 2002 — Onderzoek naar de omvang en de determinanten van personeelsverloop in de bouwsector — dat J. Maes en L. Sels aan het departement Toegepaste Economische Wetenschappen - Centrum voor Toegepast Economisch Onderzoek aan de Katholieke Universiteit Leuven uitvoerden en waarmee ze het verloop onderzochten van de arbeidspopulatie in de bouwsector tussen 1994 en 1999. Het Hermesrapport actualiseert de resultaten en vult ze aan met een extra bevraging. Het onderzoek maakt een vergelijking tussen de bouwvakarbeiders die op 30 juni 2004 in de sector werkten en de groep die er op 30 juni 2005 actief is.

De doorstromingsstudie draagt de naam van de Griekse god Hermes. Binnen de mythologie staat de godheid voor verandering. Alles waar hij zijn naam aan verbindt, draagt wijziging in zich. Vanuit de associatie met verandering schonk Hermes zijn naam aan dit rapport, dat de evolutie schetst in de samenstelling van de bouwvakarbeiderspopulatie.

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

Het Hermesrapport: de bouwsector in evolutie Convenants met het onderwijs, een uitgebreid opleidingsaanbod, uitreiken van bekwaamheidsattesten, … het FVB staat voor een gevarieerde set aan initiatieven die de toeleiding van kwalitatief sterke arbeidskrachten tot de bouwsector stimuleert en die ook garanties biedt tot het behoud van kwaliteit binnen de bouwbedrijven. Het FVB gaat hierbij niet willekeurig te werk, maar laat zich leiden door de realiteit van de arbeidsmarkt. Het houdt daarom nauwgezet de evoluties in het oog. In 2006 verscheen het Hermesrapport. Dit rapport analyseert de evoluties die zich tussen 30 juni 2004 en 30 juni 2005 in het arbeidsbestand van de bouwsector voordeden, vanuit een opdeling van de werknemers in vier categorieën: 1. arbeiders die tijdens die periode voor eenzelfde werkgever bleven werken; 2. arbeiders die in de loop van die periode van job veranderden en bij een andere werkgever uit de bouwsector aan de slag gingen; 3. arbeiders die de bouwsector verlieten en kozen voor een baan in een andere sector, met (brug-)pensioen gingen, werkloos werden, … ; 4. arbeiders die tussen 30 juni 2004 en 30 juni 2005 kozen voor een baan in de bouwsector.

in evenwicht Op 30 juni 2005 telde de sector 152.331 bouwvakarbeiders. Dat zijn er 3750 meer dan op 30 juni 2004. Allen samen realiseerden de bouwbedrijven een positieve balans: meer werknemers vervoegden de sector dan er uitstapten. Voor het eerst — vergeleken met studiemateriaal uit 1994 en 1998 — buigt de balans voorzichtig positief door. Een groot aandeel van de instroom zijn echter jongeren. De iets grotere instroom is daarom geen compensatie voor de kennis en competenties die de sector jaarlijks verlaten. Daarbij loont opleiding: wie de kans krijgt om zich bij te scholen, kiest er minder snel voor om de sector te verlaten. Dit valt het meest op bij de bouwvakarbeiders jonger dan dertig jaar. Bijscholen geeft hen een duidelijke stimulans om zich te engageren in hun werk. Toch blijft het FVB voorzichtig en waarschuwt het voor enkele zwakke plekken:

31

HET FVB

32

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

• uitstroom van 11 procent. Tussen 30 juni 2004 en 30 juni 2005 verlieten 16.400 bouwvakarbeiders — elf procent van de 148.591 arbeiders die op 30 juni 2004 bij een bouwonderneming werkten — de sector. Bij de sectorverlaters zit er een aandeel ‘natuurlijk verloop’, bouwvakarbeiders die niet langer in de bouw actief blijven omdat ze met pensioen of brugpensioen gaan, arbeidsongeschikt verklaard werden, overlijden, … Negentig procent echter, verlaat om andere redenen de branche. Uit enquêtecijfers blijkt dat ze dit vooral doen na ontslag (21 procent), omdat ze er zelf voor kiezen (17 procent) of omwille van invaliditeit (11 procent); • werknemers vertrekken vooral in kleine bouwondernemingen. Naast de elf procent die de sector verlaat, telt de periode tussen 30 juni 2004 en 30 juni 2005 nog eens elf procent die binnen de sector van werkgever veranderde. 78 procent bleef tijdens die periode van een jaar bij dezelfde werkgever aan de slag. Het verloop van samen 22 procent, maakt vooral de kleinere bedrijven kwetsbaar. Bedrijven met minder dan zes werknemers kennen met 37 procent een beduidend groter verloop. Het aantal arbeiders dat voor een andere werkgever kiest, daalt wanneer de bedrijfsgrootte groeit. Het FVB duidt vier vermoedelijke oorzaken aan die van kleine bedrijven gemakkelijker een slachtoffer maken van het verloop. De ruimere doorgroeimogelijkheden, het vaak beter uitgebouwde personeelsbeleid, de grotere flexibiliteit — grotere bedrijven werken op meerdere werven, waardoor de bouwvakarbeiders gemakkelijker dicht bij huis kunnen werken — en de verhoogde werkzekerheid plaatsen de grotere bedrijven wellicht in een concurrentieel voordeel tegenover de kleine bouwondernemingen. • kwetsbare sectoren. De uitstroom is weinig subsector gerelateerd. Ze schommelt telkens rond elf procent, met uitzondering van de baggersector waar op jaarbasis slechts een kleine acht procent kiest voor een andere werkgever. Ook in de wegenbouw blijft de uitstroom beperkt tot minder dan een tiende van de werknemers. In de andere subsectoren overstijgt de uitstroom telkens de tien procent, tot een maximum van veertien procent in de ruwbouwafwerking.

33

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

De invloed van opleiding: gemiddeld aantal gevolgde opleidingsuren Niet alle opgeleide bouwvakarbeiders kiezen voor een loopbaan in de sector percentage Metaal Hout Hotel Handel Chemie Bediende Werklieden Schoonmaak Garage Voeding Textiel Tuinbouw Vervoer Rest

34

23% 18% 8,7% 8,1% 6,0% 5,4% 5,4% 3,4% 3,4% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% 10,7%

bouwvakarbeiders naar leeftijd

arbeiders die bij dezelfde werkgever blijven

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-65 Totaal

3,6 4,4 3,7 3,2 3,0 2,6 1,8 1,5 0,8 0,2 2,7

arbeiders die kiezen voor een andere werkgever in de bouwsector

1,9 3,6 2,8 2,8 2,3 1,8 2,2 1,4 0,7 0,2 2,4

• Opleiding stimuleert trouw aan de onderneming • Opleiding stimuleert trouw aan de sector • Het zijn vooral jongeren die in dit kader baat hebben bij opleiding

arbeiders die de sector verlaten

1,5 3,0 2,3 2,4 1,6 1,2 1,6 1,1 0,6 0,1 1,8

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

• gemiste instroom. Jongeren die worden opgeleid tot geschoolde bouwvakarbeiders komen niet als vanzelfsprekend in de bouwsector terecht. Een enquête bij 180 leerlingen die in het schooljaar 2003-2004 aan een convenantschool afstudeerden in een bouwopleiding (zesde of zevende jaar) vertelt hoe hun loopbaan er één jaar na afstuderen — op 30 juni 2005 — uitziet. Bijna een kwart van de groep volgt een bijkomende opleiding. De enquête vertelt niet of het al dan niet gaat om een voortgezette bouwopleiding. 46 procent van de afgestudeerden heeft één jaar later een job. Niet alle jonge, geschoolde arbeidskrachten komen in de bouwsector terecht. Zo meldt 23 procent van de groep werkenden een baan te hebben gevonden in de metaalsector. Gezien het in absolute cijfers slechts om een kleine groep gaat, laat dit geen generalistische uitspraken toe over de volledige populatie van recent afgestudeerde jongeren in het bouwonderwijs. De cijfers uit de enquête worden echter bevestigd door de RSZ. De tabel ‘Niet alle opgeleide bouwvakarbeiders kiezen voor een loopbaan in de sector’ plaatst de groep van opgeleide bouwvakarbeiders in de kijker die niet voor een baan in de sector kiezen. De groep spreidt zich over tewerkstelling in andere sectoren.

actie loont 20.150 nieuwe arbeidskrachten tegenover 16.400 ervaren bouwvakarbeiders die de sector verlaten. Met de Hermesstudie registreert de bouwsector voor het eerst een instroom die groter is dan de uitstroom. Bovendien daalt het percentage ervaren bouwvakarbeiders dat jaarlijks de sector verlaat. De inspanningen die de sector levert, laten zich niet onbetuigd: • doorstroming vanuit het bouwonderwijs: via het afsluiten van convenants met de bouwscholen stimuleert het FVB zowel de scholen als hun leerlingen om effectief te kiezen voor een loopbaan in de sector. De convenantregeling mist zijn effect niet. Jaar op jaar gaan meer afgestudeerden aan de slag bij een bouwonderneming en blijven ze er ook aan het werk. Van de afgestudeerden uit het convenantonderwijs in het schooljaar 2002-2003 bleef 37 procent langdurig aan de slag in de bouwsector. Bij de afgestudeerden uit 2003-2004 liep dit op tot 41,5 procent.

35

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

Dataverzameling Voor de studie van de arbeidspopulatie in de bouwsector deed het FVB in eerste instantie beroep op gegevens uit de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid. Deze zegt echter niet waar nieuwkomers in de sector vandaan komen, noch waar sectorverlaters heen gaan. Daarom vulde het FVB de data van de Kruispuntbank aan met gegevens die het Fonds voor Bestaanszekerheid in de Bouwsector (FBZ) en de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) ter beschikking stelden. De data van het FBZ vertellen wie er bij uitstroom uit de bouwsector beroep doet op één van de bestaanszekerheidsstelsels. Op die manier leert het FVB welke bouwvakarbeiders met pensioen gaan, recht krijgen op een invaliditeitsuitkering, … De RSZ-cijfers geven bijkomende informatie over zowel de instroom als de uitstroom. Het geeft het aantal werknemers die vanuit de werkloosheid intreden in de sector en het aantal dat vanuit een andere sector komt. Omgekeerd informeert het over het aantal bouwvakarbeiders dat het bouwbedrijf verlaat voor een baan in een andere sector of dat in de werkloosheid terecht komt. Cijfers van het FBZ, de Kruispuntbank of de RSZ vertellen geen van allen waarom gekwalificeerde bouwvakarbeiders er voor kiezen om al dan niet in de sector aan de slag te gaan, voor een andere branche kiezen, … Daarom organiseerde het FVB een postenquête die de in- en uitstroom verder doorlicht. De bevraging peilt bij beginnende bouwvakabeiders waarom ze voor de sector kiezen, onderzoekt de beweegredenen bij de groep van uittreders en analyseert de gemiste instroom van jongeren die afstudeerden in een bouwopleiding.

36

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

• toeleiding van werklozen: het FVB investeert niet enkel in de groep die zich al tijdens de schoolloopbaan voorbereidt op tewerkstelling in de bouwsector. Het richt zich ook tot werkzoekenden die tijdens hun schooltijd geen bouwopleiding kregen, maar wel interesse hebben voor een loopbaan als bouwvakarbeider. Het FVB biedt hen niet enkel opleiding aan, maar brengt hen ook samen met werkgevers die op zoek zijn naar bijkomend, bekwaam personeel en begeleidt hen bij hun eerste werkervaring; • stimuleren tot begeleiding van nieuwkomers: wie een goed onthaal en een degelijke begeleiding krijgt, voelt zich sneller gewaardeerd en rendeert ook vlugger als volwaardige arbeidskracht. Een vlotte inburgering motiveert nieuwkomers om te kiezen voor een langdurige loopbaan in de sector. Daarom stimuleert het FVB peterschap in bouwbedrijven, waarbij een ervaren bouwvakarbeider een beginnende collega begeleidt. In 2005-2006 werkten er 482 bouwondernemingen met peters. Dat zijn er 275 meer dan in 2004-2005. Het FVB lijkt de sector stap voor stap te overtuigen van de waarde van het peterschap; • permanente bijscholingsmogelijkheden: het FVB beseft dat het behoud van kwaliteit in de bouwsector ook vraagt om permanente bijscholing van het huidige werknemersbestand. De resultaten van de Hermesstudie illustreren dit duidelijk. Bij de werknemers die bijscholingskansen krijgen, verlaten er minder de sector dan dat dit gebeurt bij bouwvakarbeiders die geen bijkomende opleidingen volgen. Daarom stimuleert het FVB de bijscholingsinitiatieven zoveel mogelijk. De gunstige voorwaarden waaraan arbeiders deze opleidingen kunnen volgen, dagen zowel de werknemers als hun werkgevers uit om van deze mogelijkheden gebruik te maken. In 2005-2006 volgde ruim tien procent van alle bouwvakarbeiders een bijkomende opleiding.

een blik op de toekomst Aansluitend bij het onderzoek dat de in- en uitstroom van bouwvakarbeiders tussen 30 juni 2004 en 30 juni 2005 meet, werpt het FVB meteen een blik op de toekomst. Op basis van het huidige percentage sectorverlaters — elf procent — schat het FVB de toekomstige uitstroom in. Het koppelt dit aan de potentiële instroom uit de verschillende bouwopleidingen (voltijds onderwijs, alternerende bouwopleidingen, basisopleidingen, …), berekend op basis van het actueel aantal personen in opleiding. Die analyse onderstreept het toekomstige tekort aan instroom van geschoolde arbeidskrachten. Terwijl de sector zich aan een uit-

37

HET FVB

38

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

HET FVB

IN

2005-2006

HET HERMESRAPPORT

stroom mag verwachten van 17.046 ervaren arbeidskrachten, zullen er zich slechts 13.228 geschoolde nieuwkomers aandienen. Dit cijfer gaat er bovendien van uit dat iedereen die een bouwopleiding afrondt, kiest voor een loopbaan in de sector. De situatie is het minst alarmerend voor: • • • • • • •

de de de de de de de

metselaars sector van het schrijn- en timmerwerk schilders-decorateurs dakdekkers sanitairinstallateurs stukadoors tegelzetters

Deze subsectoren verwachten een grotere toestroom van geschoolde werknemers dan dat er ervaren personeel zal opstappen. De glaswerkers zitten met een geschatte uitstroom van 103 werknemers en een potentiële instroom van 102 nieuwkomers net op het evenwichtspunt. Voor andere beroepsgroepen ziet het er somberder uit. Zo kijkt de sector aan tegen een tekort aan meer dan vijfhonderd opgeleide wegenwerkers en chauffeurs. Opleiding kan hier misschien het verschil maken, zeker voor de jongste bouwvakarbeiders. De Hermesstudie toont immers aan dat er beduidend meer jongeren trouw aan de sector blijven wanneer ze bijscholingskansen krijgen.

39

HET FVB

40

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

In cijfers

Bouwsector

• • • •

Structuur Structuur Structuur Structuur

Bijscholing

• • • • •

Deelname Deelname Deelname Deelname Deelname

Omscholing

van van van van

de de de de

aan aan aan aan aan

arbeiderspopulatie: arbeiderspopulatie: arbeiderspopulatie: arbeiderspopulatie:

opleiding: opleiding: opleiding: opleiding: opleiding:

per gewest volgens bedrijfsgrootte per leeftijdscategorie per subsector

volgens bedrijfsgrootte per leeftijdscategorie per looncategorie per domein per subsector

tabel grafiek grafiek grafiek

p.43 p.43 p.44 p.45

tabel grafiek grafiek tabel + grafiek tabel

p.47 p.49 p.50 p.51 p.53

Jongerenleerlingwezen (JLW) • Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten per beroep • Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten volgens bedrijfsgrootte • Jongerenleerlingwezen: doorstroming Alternerende Bouwopleiding (ABO) • Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten per beroep • Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten volgens bedrijfsgrootte • Alternerende bouwopleiding: doorstroming Basisopleiding • Basisopleiding: aantal cursisten • Basisopleiding: aantal opleidingsuren

Onderwijs

• Bouwonderwijs in het schooljaar 2005-2006 • Convenantonderwijs in het schooljaar 2005-2006 • Doorstroming vanuit het convenantonderwijs

Peterschap

• Peterschap: per subsector • Peterschap: volgens bedrijfsgrootte

grafiek grafiek grafiek

p.55 p.55 p.56

tabel grafiek grafiek

p.56 p.57 p.57

grafiek grafiek

p.58 p.58

tabel tabel tabel

p.59 p.59 p.59

tabel grafiek

p.61 p.61

41

HET FVB

42

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

Bouwsector

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Structuur van de arbeiderspopulatie: per gewest Structuur van de arbeiderspopulatie: volgens bedrijfsgrootte Structuur van de arbeiderspopulatie: per leeftijdscategorie Structuur van de arbeiderspopulatie: per subsector 5 25 109

Structuur van de arbeiderspopulatie: volgens bedrijfsgrootte

280 100% 95

Structuur van de arbeiderspopulatie: per gewest Aantal bedrijven

3.923 7.659

5.450

15.215

90 85

Aantal arbeiders

80

Vrouwen

Mannen

18.504

1.020

99.676

100.696

70

Wallonië

9.697

197

46.740

46.937

65

Brussel

1.812

40

11.581

11.621

60

TOTAAL

30.013

1.257

157.997

159.254

55

Vlaanderen

1.269

Totaal

17.454

75

34.334

50 45

22.875

40

47.488

35 30 25 20 15 10

33.181

5 0% aantal arbeiders

aantal bedrijven

bedrijfsgrootte volgens aantal werknemers ≤5

6-19

20-49

50-99

100-249

250-499

≥500

43

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Structuur van de arbeiderspopulatie: per leeftijdscategorie 25000

20000 23.097 16.382 16.382

19.447

20.139 20.139

23.097

22.570 22.570

21.399

19.447

10000

21.049 21.049

21.399

15000

9.571

5000

9.571 2.698 2.698

2.902 2.902

0

leeftijdscategorie 15-19

44

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-65

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Structuur van de arbeiderspopulatie: per subsector

89.004

ruwbouw

wegenbouw

14.893 13.546

schrijnwerk aantal arbeiders

12.276

overige afwerking

sanitair en CV

11.501

ruwbouwafwerking

7.228

1.276

bagger

9.530

andere

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

de categorie 'overige afwerking' overkoepelt de sectoren:

de categorie 'andere' overkoepelt onder meer:

• • • • •

• handel in bouwmateriaal • vervaardiging van grondstoffen en materiaal

isolatiewerkzaamheden plaatsen van behang glaszetten overige bouwinstallatie overige werkzaamheden i.v.m. de afwerking van gebouwen

88000

90000

45

HET FVB

46

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

Bijscholing

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Deelname aan opleiding: volgens bedrijfsgrootte Deelname aan opleiding: per leeftijdscategorie Deelname aan opleiding: per looncategorie Deelname aan opleiding: per domein Deelname aan opleiding: per subsector

Deelname aan opleiding: volgens bedrijfsgrootte

Bedrijfsgrootte

Totaal aantal bedrijven

Aantal bedrijven met opleiding

Totaal aantal arbeiders

Aantal arbeiders met opleiding

Aantal opleidingsuren

Geen tot 5 werknemers 6 tot 19 werknemers 20 tot 49 werknemers 50 tot 99 werknemers 100 tot 249 werknemers 250 tot 499 werknemers 500 of meer werknemers TOTAAL

22.875 5.450 1.269 280 109 25 5 30.013

687 794 454 178 93 23 5 2.234

33.181 47.488 34.334 17.454 15.215 7.659 3.923 159.254

1.171 2.548 2.792 2.449 3.016 2.454 1.180 15.610

38.328 75.440 75.824 62.608 80.404 64.739 38.412 435.755

47

HET FVB

48

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Deelname aan opleiding: per leeftijdscategorie 2600

90000 85000

2400

80000 2200 75000

65000 60000

2000 2.387

84.954

70000

1800

1200 40000 1000

30000

800

20000

600

200 42

833

487

8.989

187

0 uur

6.205

5000

400 1.223

10000

23.107

1.785

15000

43.514

2.371

2.430

25000

58.438

66.406

35000

aantal arbeiders

1400

2.282

45000

1600

66.285

50000

2.416

77.024

aantal opleidingsuren

55000

0 leeftijdscategorie

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

aantal arbeiders met opleiding

40-44

45-49

50-54

55-59

60-65

aantal opleidingsuren

49

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Deelname aan opleiding: per looncategorie

opleidingsuren

arbeiders

3.122

102.729 124.548

5.308

3.590

116.666

91.812

3.590

categorie 1 (ongeschoold)

50

categorie 2 (geoefend)

categorie 3 (geschoold 1e graad)

categorie 4 (geschoold 2e graad en meer)

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Deelname aan opleiding: per domein

Domein

Aantal opleidingsuren

Veiligheid Metselaar Baggerwerker Torenkraanbestuurder Stellingbouwer Bouwplaatsmachinist Ploegbaas bouw Chauffeur Monteur centrale verwarming Bekister Andere machinale beroepen Dakdekker Schilder decorateur EHBO Stukadoor Asbestverwijderaar Plaatser nutsleidingen Heftruckbestuurder Lasser Tegelzetter Sanitairinstallateur

58.454 44.904 24.879 24.567 23.284 21.072 20.245 19.520 15.947 14.370 14.154 10.113 9.616 9.475 9.101 8.476 8.055 7.251 6.945 6.535 6.270

Domein Wegenbouwer Informatica Taalpraktijk op de werkvloer Steenhouwer / marmerbewerker Bestuurder mobiele kraan en verreiker Planlezen Elektriciteit voor bouwarbeiders Stratenmaker Dakafdichter Schrijnwerker-timmerman Spoorwerker Daktimmerman Industrieel isolateur Ergonomie Binnenschrijnwerker Attitudevorming Kwaliteitszorg Klein elektrisch handgereedschap Buitenschrijnwerker Planning van de bouwplaats Industrieel schilder

Aantal opleidingsuren 5.699 5.463 5.439 4.626 4.058 3.875 3.702 3.300 2.942 2.833 2.506 2.155 1.992 1.968 1.952 1.776 1.768 1.612 1.373 1.247 1.149

Domein Boorder / bronbemaler Tekenaar in bouw Werktuigkundige voor baggervaart Monteur metalen gevel- en dakelementen Opleiding lesgever Betoncentrale Rioollegger Interieurbouwer Topografie Asfalteerder Voorbereiding van de bouwplaats Betonhersteller Glaswerker Dekvloerlegger IJzervlechter Magazijnier Meettechnieken Elektronica bouw Restauratie Milieubeheer TOTAAL

Aantal opleidingsuren 1.140 1.057 1.010 945 888 864 656 587 576 538 518 424 424 399 375 244 187 149 57 49 435.755

51

HET FVB

52

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Deelname aan opleiding: per domein

Deelname aan opleiding: per subsector 73,1%

13,4%

13,5%

Ruwbouw Sanitair en CV Schrijnwerk Overige afwerking Wegenbouw Ruwbouwafwerking Bagger Andere TOTAAL

Aantal bedrijven met opleiding

Aantal arbeiders met opleiding

1.263 265 176 172 161 65 8 124

9.179 926 486 1.562 2.126 203 415 713

2.234

15.610

vaktechnische opleidingen niet-vaktechnische opleidingen veiligheidsopleiding

53

HET FVB

54

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

Jongerenleerlingwezen (JLW) Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten per beroep Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten volgens bedrijfsgrootte Jongerenleerlingwezen: doorstroming Alternerende Bouwopleiding (ABO) Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten volgens beroep Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten per bedrijfsgrootte Alternerende bouwopleiding: doorstroming Basisopleiding Basisopleiding: aantal cursisten Basisopleiding: aantal opleidinsgsuren

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Omscholing

Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten volgens bedrijfsgrootte 260

240

220

Jongerenleerlingwezen: gestarte contracten per beroep

Beroep

254 48 26 26 24 19 17 15 7 7 7

200

Beroep Dakdichter Interieurbouwer Daktimmerman Lasser Binnenschrijnwerker Voeger Hulpmecanicien wegenbouwmaterieel Industrieel isolateur Monteur metalen gevel- en dakelementen Onderhoudsmechanieker Stratenmaker TOTAAL

Aantal cursisten 7 4 3 3 2 2 1 1 1 1 1 476

238

180 160 140 aantal cursisten

Metselaar Schrijnwerkerij-timmerwerk Sanitairinstallateur Schilder-decorateur Wegenbouwer Tegelzetter Monteur centrale verwarming Stukadoor Bekister Buitenschrijnwerker Dakdekker

Aantal cursisten

120 122

100 80 60

70

40 20

24

22

0 bedrijfsgrootte volgens aantal werknemers ≤5

6-19

20-49

50-99

≥ 100

55

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Jongerenleerlingwezen: duurzame doorstroming 100

90

Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten per beroep

80

Beroep 70 74 60 69 50

40

61

30

20

10

0 doorstromingspercentage per schooljaar* 2002-2003

2003-2004

2004-2005

*doorstroming gemeten als minstens 65 dagen tewerkstelling in de sector in de eerste 18 maanden volgend op het afstuderen afstuderen = minimum 12 maanden alternerende opleiding gevolgd hebben

56

Metselaar Dakdekker Monteur centrale verwarming Schilder-decorateur Stukadoor Tegelzetter Schrijnwerkerij-timmerwerk Sanitairinstallateur Wegenbouwer Interieurbouwer Gevelwerker Binnenschrijnwerker Bekister Voeger Buitenschrijnwerker

Aantal cursisten 368 165 93 79 54 54 49 35 33 32 22 21 10 10 6

Beroep Dekvloerlegger Bouwplaatsmachinist Industrieel isolateur Keukeninstallateur Betonhersteller Industrieel schilder Steenhouwer Stratenmaker Dakdichter Daktimmerman Monteur metalen gevel- en Dakelementen Torenkraanbestuurder Vloerbekleder Wegenbouwmachinist TOTAAL

Aantal cursisten 6 5 5 4 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1.067

HET FVB

Alternerende bouwopleiding: gestarte contracten volgens bedrijfsgrootte

2005-2006

IN CIJFERS

Alternerende bouwopleiding: duurzame doorstroming

600

100

550

90

500

IN

80

549

450

70 72

400 60 aantal cursisten

350 300 250

60 50

58

40

316 200

30

150

20

100 10

125 50

0 0

31

43 doorstromingspercentage per schooljaar*

bedrijfsgrootte volgens aantal werknemers ≤5

6-19

20-49

50-99

2002-2003 ≥ 100

2003-2004

2004-2005

*doorstroming gemeten als minstens 65 dagen tewerkstelling in de sector in de eerste 18 maanden volgend op het afstuderen afstuderen = minimum 12 maanden alternerende opleiding gevolgd hebben

57

HET FVB

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Basisopleiding: aantal cursisten

Basisopleiding: aantal opleidingsuren

1.191.207

1.588

338.755

577

35.418

44

Vlaanderen

58

Wallonië

Brussel

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

HET FVB

Onderwijs

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Bouwonderwijs in het schooljaar 2005-2006 Convenantonderwijs in het schooljaar 2005-2006 Doorstroming vanuit het convenantonderwijs

Bouwonderwijs in het schooljaar 2005-2006 Aantal scholen

Aantal afgestudeerden

221 123 22 366

2.651 1.532 135 4.318

Vlaanderen Wallonië Brussel TOTAAL

Convenantonderwijs in het schooljaar 2005-2006 Aantal convenantscholen Vlaanderen Wallonië Brussel TOTAAL

194 79 15 288

Aantal secties

Aantal leerlingen 3de graad

375 169 22 566

6.781 2.738 209 9.728

Aantal afgestudeerden 1.857 580 29 2.466

Aantal VCAdeelnemers 3.240 869 77 4.186

Aantal VCAgeslaagden 2.254 490 27 2.771

Doorstroming vanuit het convenantonderwijs

Schooljaar 2003-2004 Schooljaar 2003-2004

Totaal aantal afgestudeerden

Duurzame doorstroming*

2.011 (100%)

835 (41,5%)

1.962 (100%)

832 (42,4%)

* doorstroming gemeten als minstens 65 dagen tewerkstelling in de sector in de eerste 18 maanden volgend op het afstuderen

59

HET FVB

60

IN

2005-2006

IN CIJFERS

HET FVB

Peterschap

IN

2005-2006

IN CIJFERS

Peterschap: per subsector Peterschap: volgens bedrijfsgrootte

Peterschap: per subsector

Peterschap: volgens bedrijfsgrootte 200

Subsector

Aantal cursisten

191

180

Ruwbouw Schrijnwerk Sanitair en CV Overige afwerking Wegenbouw Ruwbouwafwerking Andere Bagger

371 95 65 35 25 15 9 3

TOTAAL

618

189 160

184 160

140

120

100

102

80

74

60

81

40 55 34

20

30

0 bedrijfsgrootte volgens aantal werknemers ≤5

6-19

20-49

aantal bedrijven met peterschap

50-99

≥ 100

aantal peterschapsjongeren

61

V.u. Stefaan Vanthourenhout, Koningsstraat 45, 1000 Brussel

Het FVB kan zijn taak realiseren dankzij een nauwe samenwerking met verschillende partners:

Vlaanderen

Gent, Stad in Werking

Wallonië

Brussel

Duitstalige Gemeenschap

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) Koningsstraat 45 1000 Brussel tel. 02-210 03 33 fax 02-210 03 99 www.debouw.be

FVB Oost-Vlaanderen Tramstraat 59 9052 Zwijnaarde tel. 09-338 55 10 fax 09-338 55 19 contactpersoon: Geert Gille [email protected]

FVB Antwerpen Theodoor Van Rijswijckplaats 8 bus 4 2000 Antwerpen tel. 03-224 78 10 fax 03-224 78 19 contactpersoon: Frank Van Dessel [email protected]

FVB Brussel en Vlaams-Brabant Koningsstraat 45 1000 Brussel tel. 02-210 03 94 fax 02-210 03 37 contactpersoon: Luc Defrijn [email protected]

FVB Limburg Kunstlaan 20 3500 Hasselt tel. 011-30 12 40 fax 011-22 63 19 contactpersoon: Monique Hens [email protected]

FVB West-Vlaanderen Stationsstraat 2 bus 7 8500 Kortrijk tel. 056-24 55 40 fax 056-24 55 45 contactpersoon: Tatjana Samaey [email protected]