Veerkracht-symposium Brussel 28 november 2015 D. Veerkracht in de zorg De effecten van therapie op veerkracht en adviezen voor veerkrachtbevorderende therapie Joeri Van Looy
Indeling
Korte voorstelling Dagkliniek Volwassenen Poorthuis OPZ Geel
Veerkracht-outcome-onderzoek:
Rapportage na zes jaar
Afdelingsvisie
Joeri Van Looy
en huidige werkwijze
Slide 2
Voorstelling Dagkliniek Volwassenen Poorthuis, OPZ Geel
Joeri Van Looy
Slide 3
Situering Dagkliniek Poorthuis
Divisie Volwassenen Residentieel
-
Open Opname Gesloten Opname Angst en Depressie Psychosezorg Structurerende Zorg
Polikliniek en twee ambulante teams Dagklinieken Volwassenen
-
Poorthuis Knooppunt (mensen met psychotische kwetsbaarheid)
Joeri Van Looy
Slide 4
Indicatie
De dagkliniek richt zich tot mensen met psychische en/of psychosociale problemen die een deeltijdse dagbehandeling nodig hebben.
Er is een aanbod van drie ‘veranderingsgerichte’ therapieprogramma’s en een laagdrempelige ‘ontmoetingsgroep’.
Joeri Van Looy
Slide 5
Tegen-indicatie
Acute psychiatrische problematiek
Acute verslavingsproblematiek
Geen therapeutische hulpvraag aanwezig (bezigheid)
Joeri Van Looy
Slide 6
Structuur Dagkliniek Dagkliniek Volwassenen Poorthuis Ontmoetingsgroep
Drie veranderingsgerichte groepen A
Laagdrempelige steun bij dagelijks leven Preventie van crisisopname
Postkuur
B
C
Veranderen via actie
Veranderen via een combinatie van actie met denken en praten
Veranderen via denken en praten en vanuit groepsinteracties
Resocialiserend
Resocialiserend Inzichtgevend
Inzichtgevend Groepstherapie
1 vaste dag, aan te vullen met keuzeprogramma en/of arbeidszorg, vrijwilligerswerk
1 vaste dag, aan te vullen met keuzeprogramma en/of arbeidszorg, vrijwilligerswerk
2 vaste dagen, aan te vullen met keuzeprogramma
Min 3 tot 5 dagen
Min 3 tot 5 dagen
Min 3 tot 4 dagen
Joeri Van Looy
Slide 7
Veranderingsgerichte groepen: Behandelaanbod
Medicamenteuze
behandeling
Groepstherapeutische
behandeling
A-groep: max. 15 personen B-groep: max. 13 personen C-groep: max. 10 personen Individuele
Joeri Van Looy
therapie en begeleiding
Slide 8
Voorbeeld: B-programma
Joeri Van Looy
Slide 9
Dagkliniek Volwassenen Poorthuis, OPZ Geel Veerkracht-outcome-onderzoek Rapportage na zes jaar oktober 2015
Joeri Van Looy
Slide 10
Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen Initiatief
tot meting vanuit teamleden: is het positieve gevoel dat we hebben bij onze begeleidingen ook te zien in een door de patiënt gerapporteerde maat? Keuze van de maat: welke verandering streven we na bij al onze patiënten? => meer veerkracht => RS-nl
Joeri Van Looy
Slide 11
RS-nl vragenlijst
Op basis van vijf veerkrachtkenmerken werden de 25 items van de RS-nl (resilience scale) geconstrueerd. Via componenten analyse => 2-factoren:
Persoonlijke Acceptatie
Joeri Van Looy
competentie
van zichzelf en leven
Slide 12
Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen
Hypothese:
Onze oplossingsgerichte begeleiding heeft een positief effect op resilience (vermoedelijk is dit effect genetisch begrensd)
Voor-
en nameting bij respectievelijk opname en ontslag met RS-nl
Joeri Van Looy
Slide 13
Veerkracht: Aanleg en/of opvoeding? een persoonlijkheidskenmerk of cyclisch proces van desintegratie en reïntegratie op een hoger niveau? nature-nurture-debat: Is het een aangeboren trek of kan het geleerd worden? Een ‘en/en’-visie eerder dan een ‘of/of’standpunt: er zal wel een mate van genetische voorbestemming zijn, die de grenzen uitzet waarbinnen je kan schommelen in veerkracht. Binnen bepaalde (genetische) marges kan je dus “leren” veerkrachtiger te zijn.
Joeri Van Looy
Slide 14
Resultaten
In meetperiode van september 2009 tot september 2015
Voormeting: N=385
Nameting: N=251
Verdeling M/V: 67/184 (27% / 73%)
Gemiddelde leeftijd 38,4 jaar (SD: 10,9) (18-60j.)
Gemiddelde behandelduur: 214 dagen (SD:126)
Joeri Van Looy
Slide 15
Beschrijving populatie met twee metingen (N=251)
Joeri Van Looy
Slide 16
Gemiddelde ruwe scores RS-nl voormeting - nameting
Joeri Van Looy
Slide 17
Gemiddelde scores vooren nameting Gemiddelde scores stijgen zeer significant na begeleiding in Dagkliniek Poorthuis (p<0,001) In vergelijking met normgroep psychiatrische populatie RS-nl (N=266), ligt de voormeting lager (61,7) bij onze populatie en ligt de nameting hoger (75,3)! Normgroep psych. gemiddelde scores: Totaal: 68,47 Pers. competentie: 48,02 Acceptatie Z & L: 20,46
Joeri Van Looy
Slide 18
Gemiddelde scores vooren nameting
In vergelijking met normgroep normale populatie RS-nl (N=2231), blijven ook onze nametingscores onder de gemiddelden van de normale populatie Normgroep normale populatie gemiddelde scores:
Totaal: Pers.
81,98
competentie: 56,33
Acceptatie
Joeri Van Looy
Z & L: 25,65 Slide 19
Gemiddelde scores vooren nameting
Er is dus een effect conform de hypothese Na begeleiding in de dagkliniek is er een toename in veerkracht, tot boven de gemiddelde score in de psychiatrische populatie Dat de gemiddelde score in de nameting onder het gemiddelde blijft van de normale populatie, past in de hypothese dat er ook een (genetische) aanleg zou kunnen zijn voor resilience
Joeri Van Looy
Slide 20
Een positieve verschuiving Verdeling totaalscores voormeting en nameting 90 80
70 60 50 Voormeting
40
Nameting 30 20 10 0 20 <= x < 30
30 <= x < 40
40 <= x < 50
Joeri Van Looy
50 <= x < 60
60 <= x < 70
70 <= x < 80
80 <= x < 90
90 <= x < 100
100
Slide 21
Gemiddelde ruwe scores RS-nl voormeting – nameting, uitgesplitst per programma
In september 2013: start 3 nieuwe groepsprogramma's A, B, C Joeri Van Looy
Slide 22
Diagnose
Aanpassingsstoornissen tot gemiddelde normale populatie
Joeri Van Looy
Slide 23
Geslacht
Joeri Van Looy
Slide 24
Leeftijd
Joeri Van Looy
Slide 25
Leeftijd (Regressie)
Joeri Van Looy
Slide 26
Dagkliniek Volwassenen Poorthuis, OPZ Geel Afdelingsvisie en huidige werkwijze
Joeri Van Looy
Slide 28
Basisinvloeden Oplossingsgerichte
begeleiding in dagkliniek sluit aan bij zelfdeterminatietheorie(onderzoek)(Deci & Ryan) en zoekt dus optimaal evenwicht in stimuleren van (gevoel van) autonomie, verbondenheid en competentie Begeleiding is ook gericht op zin voor het individu (betekenisvol en doelgericht) en op bevorderen van hoop en optimisme Deze vijf elementen worden ook als werkzaam benoemd binnen het herstelgericht denken (Slade, 2009) Joeri Van Looy
Slide 29
Overlappend met kenmerken gerelateerd aan veerkracht (vanuit ontwikkeling RS-vragenlijst)
Gebalanceerde kijk op het leven: neemt zowel de goede als de slechte dagen in beschouwing. Dit zorgt voor een kalme, afwachtende houding en voorkomt extreme reacties op onverwachte gebeurtenissen. Doorzettingsvermogen: is bereid door te blijven zetten om het eigen leven te reconstrueren na tegenslag, betrokken te blijven en hiervoor zelfdiscipline op te brengen. Zelfvertrouwen: correcte inschatting van en geloof in het eigen kunnen. Dit vereist een realistisch inzicht in de eigen beperkingen en limieten. Overtuiging dat het leven zinvol is: voelt dat er in het leven genoeg redenen zijn die het de moeite waard maken om door te zetten. Dit maakt dat ook de eigen bijdragen aan het leven zinvoller worden. Existentiële eenzaamheid: besef dat ieders levenspad uniek is en dat men dus verantwoordelijk is voor wat men met zijn leven doet. Sommige delen van de weg kan men delen met anderen, maar sommige stukken moet je alleen door. Dit geeft een gevoel van vrijheid en uniek zijn.
Joeri Van Looy
Slide 30
Nog steeds relevant … common factors
Specifieke effecten van therapiemodellen zijn voor niet meer dan 8% van de variantie in outcome verantwoordelijk (Wampold, 2001)
Joeri Van Looy
Slide 31
Oplossingsgerichte (systeem)therapie (OT) De gemeenschappelijke factoren verklaren een grotere portie van de outcome dan het specifieke therapiemodel of techniek => OT richt zich op een maximaal gebruik van die factoren => De therapieprogramma's zijn slechts een waardevolle structuur om het therapie-/herstelproces te begeleiden, voor zover ze toelaten dat ze worden toegepast en aangepast voor elke individuele patiënt volgens diens vooruitgang en feedback Vandaar ook binnen het gekozen groepsprogramma, keuze voor specifieke sessies mogelijk.
Joeri Van Looy
Slide 32
Oplossingsgerichte (systeem)therapie (OT) => Inspiratie voor therapie uit positieve psychologie, bijvoorbeeld veerkrachtliteratuur en de zelfdeterminatietheorie: hoger gevoel van autonomie, competentie en verbondenheid, geeft een betere motivatie (autonome) wat leidt tot diepgaander leren, betere prestaties, langer volhouden, meer creativiteit en transfer van gewenst gedrag
Zo voeden we het gevoel van persoonlijke competentie en aanvaarding van zichzelf en het leven (veerkracht)
Joeri Van Looy
Slide 33
Wat werkt? Dit uit zich in:
Bejegening: respect voor eigen perspectief patiënt, optimale hoeveelheid verantwoordelijkheid bij patiënt in context van experimenteren, steeds onderscheid probleem en beperking! Afdelingsklimaat: patiëntenparticipatie (bijv. wekelijks eigen overleg), duidelijke structuur waarbinnen veel eigen initiatief mogelijk is Begeleiding op maat en in overleg: vertrekken van doelen patiënt, eigen begeleidingsplan als werkdocument op zak, aanwezigheid van patiënt op teamvergadering, individuele begeleiding bij het maken van eigen keuzes, betrekken van familie en vrienden, transparantie teamleden over afdelingsvisie (bijv. werken met boek “Vergroot de veerkracht in jezelf en je team”), flexibiliteit in gebruik van technieken, geïnformeerde keuze bij intake Stapje voor stapje en doelgericht: (opnieuw) ontdekken en gebruiken van de hulpbronnen van patiënt, vertekken van wat er (nog/al) is, frequente evaluatie van het proces door zichzelf en het team (en met feedback van groepsleden), hoop opwekkend: verandertaal i.p.v. probleemtaal, complimenteren en feliciteren, visualiseren, kleine stapjes (= sneller succes ervaren), begeleiding zo kort mogelijk, zo lang als nodig
Joeri Van Looy
Slide 34
Naar het volgende kleine betekenisvolle stapje … Ziektegeschiedenis, trauma, mislukking, herval, …
Gewenste toekomst ballast
HOOP
NU angst
KRACHT
Gezondheidsgeschiedenis, krachten hulpbronnen, succes, rechtveren, …
Joeri Van Looy
Gevreesde toekomst
Slide 35
Proces van persoonlijke aanvaarding stimuleren
Inzoomen Concretiseren
Concrete stappen
Uitzoomen “Wortelen”
Korte-termijnvisie
Lange-termijnvisie Waarden, dromen en wensen
Joeri Van Looy
Slide 36
Veerkracht in het team Door in overleg met de patiënt te bepalen wat een nuttige volgende stap zou kunnen zijn, ervaart de hulpverlener zelf ook autonomie, verbondenheid en competentie, zonder de druk van “de behandelaar” die verantwoordelijk is voor het proces van de patiënt. Dit voorkomt burn-out en spanningen in de relatie want “weerstand” wordt een teken om iets anders te proberen. De afdelingsvisie biedt duidelijke houvast voor de hulpverlener en laat toe om nieuwe dingen te proberen vanuit eigen interesse. Zo ontstaan nieuwe sessies met enthousiaste begeleiding.
Joeri Van Looy
Slide 37
Bedankt voor uw aandacht
Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel Secretariaat
tel.: 014 57 91 22 Teamcoördinator: Joeri Van Looy tel.: 014 57 92 28 e-mail:
[email protected] OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel www.opzgeel.be Joeri Van Looy
Slide 38
