Veelgestelde vragen betreffende inning 54 euro vaste bijdrage per jaar Beleidsmatige vragen Waarom wil IVAREM 54 euro forfaitair aanrekenen? Om ook de kosten die niet variabel kunnen aangerekend worden zichtbaar te maken voor de gezinnen. Waarom kunnen die kosten niet variabel worden aangerekend? IVAREM wil de kosten voor restafval (huisvuil en grofvuil) volledig variabel doorrekenen in het tarief per zak of per aanbieding en per kg. De kosten voor de recycleerbare fracties kunnen echter maar gedeeltelijk doorgerekend worden, want anders zouden we het sorteren en het gescheiden aanbieden van die fracties door de gezinnen ontmoedigen. Ook de kosten voor communicatie en afvalvoorkoming kunnen we niet variabel aanrekenen. Waarom moeten die kosten zichtbaar gemaakt worden? Financiële prikkels blijken in de praktijk (naast communicatie en regels) het sterkst het gedrag te sturen. Daartoe moeten de kosten echter zichtbaar aangerekend worden zodat de gezinnen er zich bewust van zijn. De zichtbare aanrekening zorgt bovendien voor een democratisch surplus, want zo weet iedereen waar de 54 euro voor gebruikt wordt. Hoe kan een vast bedrag het gedrag van de gezinnen sturen? Is dat niet het tegengestelde van ‘de vervuiler betaalt’? We sturen met ‘de vervuiler betaalt’ vooral op het ongewenst gedrag, namelijk het aanbieden van restafval. Daarvoor rekenen we de kosten zo volledig mogelijk door. De recycleerbare fracties rekenen we slechts beperkt door, als het ware een remgeld. Je betaalt bijvoorbeeld slechts 7,50 euro voor een kubieke meter steenpuin terwijl de inzameling, het transport en de verwerking ongeveer 25 euro per m³ kosten. Zo belonen wij hen die deze fracties voorkomen, maar ontraden we het aanbieden van die fracties niet en vermijden we dat die toch bij het restafval of het zwerfvuil of sluikstort terechtkomen. We hebben die fracties immers nodig als grondstoffen voor onze economie. Kunnen we dan niet beter wat meer vragen voor het restafval en zo de kosten voor die selectieve fracties recupereren? De doorrekening van de kosten moet gebeuren op basis van de werkelijke kosten per fractie. Meer aanrekenen dan de totale kosten voor die fractie is niet mogelijk. Met een forfaitair bedrag betalen alle gezinnen evenveel; dat is niet sociaal. IVAREM voorziet een gerichte vermindering van 24 euro per jaar voor ongeveer 1 op 5 van de gezinnen, namelijk zij die recht hebben op een verhoogde tussenkomst van de ziekteverzekering (o.a. WIGW, leefloon en omnio). Ook gezinnen met een gezinslid dat om medische redenen meer afval produceert (nierdialyse, stoma, incontinentie ...) kunnen na voorlegging van een medisch attest dezelfde vermindering krijgen. Die sociale correcties zijn bovendien cumulatief. De sociale correcties worden in de loop van mei-juli toegekend, nadat de lijsten vrijgekomen zijn vanuit de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Gezinnen voor wie het gevraagde bedrag te hoog is, kunnen in delen betalen. Door zelf periodieke betalingen uit te voeren, kan u het saldo boven de 15 euro houden en vermijden dat u een betalingsuitnodiging krijgt. Via ‘DIFTAR-provisie Mijn Saldo’ op www.ivarem.be kan u uw verbruik opvolgen. Veelgestelde vragen betreffende inning van 54 euro vaste bijdrage voor afvalbeheer
1
Waarom per gezin en niet per inwoner? De productie van restafval is voor een groot deel afhankelijk van het aantal gezinsleden. Hoe groter het gezin hoe meer restafval (echter niet lineair). De recycleerbare fracties zijn meer gerelateerd aan het gezin. Het betreft immers afvalstoffen zoals meubelen, afval van kleine verbouwingen, afval van de tuin …. Waarom juist 54 euro (en niet 50 of 60 euro)? Naar aanleiding van het lokaal pact tussen de gemeenten en het Vlaams Gewest heeft het Vlaams Gewest gesteld dat de gemeenten een ‘vaste sokkel’ kunnen aanrekenen voor de afvalbeheerskosten. Het maximum werd in 2009 bepaald op 55 euro per gezin per jaar. Waarom die extra 54 euro? Ik betaal toch al belastingen (opcentiemen personenbelasting en kadastraal inkomen)! Ook nu rekenen alle gemeenten al specifieke belastingen aan voor afvalbeheer: De prijs van de huisvuilzak, het tarief voor grofvuil, de pmd-zak… In andere intercommunales wordt al een vaste bijdrage per maand aangerekend aan de gezinnen. Een vaste ‘afvalbelasting’ is dus niets nieuw. Het feit dat de belasting nu rechtstreeks wordt gevraagd aan de burger is echter wel nieuw voor onze regio (behalve in Putte waar ze al sinds 2009 een maandelijkse bijdrage van 3 euro betalen via de DIFTAR-provisie). Ook gemeenten in andere regio’s hebben recent beslist om een vaste bijdrage van een gelijkaardig bedrag in te voeren. Wordt die bijkomende belasting gecompenseerd door een belastingvermindering? In welke mate de forfaitaire bijdrage van 54 euro wordt gecompenseerd door een belastingvermindering is afhankelijk van de financiële situatie van elke gemeente afzonderlijk. Namelijk in hoeverre zij de door de economische crisis verminderde inkomsten en de door de pensioenlasten bijkomende uitgaven kunnen opvangen. Waarom wil IVAREM die bijdrage innen in plaats van (zoals nu) de gemeente? Omdat dat zorgt voor administratieve vereenvoudiging en vermindering van de administratieve kosten voor de gemeente. Nu betalen de gezinnen aan de gemeente. Die ontvangsten gebruikt de gemeente samen met de algemene middelen om de facturen van IVAREM te betalen. Door de gezinnen rechtstreeks aan IVAREM te laten betalen, moet IVAREM nog enkel het verschil aan de gemeente factureren en gaan er minder geldstromen over en weer. Waarom gebeurde dat dan niet eerder? De intergemeentelijke inning is pas mogelijk sinds het nieuwe Materialendecreet (artikel 26) dat van toepassing is vanaf 1 juni 2012. Gaan al die geïnde belastingen dan in 1 pot van IVAREM? De belastingen worden door IVAREM geïnd, maar worden per gemeente in mindering gebracht van de kosten die voor afvalbeheer worden aangerekend aan de gemeente. Waarom nu plots een contantbelasting voor afval? De toezichthoudende overheid stelt dat de dienstverlening voor afvalbeheer best wordt aangerekend als een contantbelasting in plaats van een retributie zoals dat vroeger veelal het geval was. Momenteel worden die echter ook al toegepast. De tarieven voor huisvuil (de zak of de container), voor grofvuil, voor pmd, voor snoeihout … zijn nu ook al opgenomen in het belastingreglement dat wordt bepaald door de gemeenteraad. Kan IVAREM zelf de hoogte van de belasting bepalen? Wie beslist dat? De hoogte van de belasting wordt bepaald door de gemeenteraad van elke gemeente. Die gemeenteraad kan IVAREM de opdracht geven om de belasting te innen (op basis van art. 26 van het Materialendecreet). IVAREM organiseert het Veelgestelde vragen betreffende inning van 54 euro vaste bijdrage voor afvalbeheer
2
nodige overleg om de afvalbelastingen in de gemeenten op elkaar af te stemmen (en doet een voorstel) om zo afvaltoerisme tegen te gaan.
Wat is de juiste relatie tussen IVAREM en de gemeenten? IVAREM is een intergemeentelijke vereniging. De gemeenten Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Lier, Mechelen, Putte, Puurs, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek hebben beslist om samen het afvalbeheer in hun gemeente aan te pakken. Zij hebben zich daartoe verenigd en voor bepaalde taken beheersoverdracht verleend aan IVAREM, wat betekent dat zij die taken niet zelf meer kunnen uitvoeren. Het stemmen van een belastingreglement of een politiereglement is echter een bevoegdheid van de gemeente die niet kan overgedragen worden. IVAREM is eigendom van de aangesloten gemeenten en wordt bestuurd door gemeenteraadsleden uit de aangesloten gemeenten. De gemeenten betalen bijdragen aan IVAREM in functie van de uitgevoerde taken. Nu IVAREM 54 euro per gezin mag innen, gaat zij dan ook haar dienstverlening uitbreiden? De 54 euro komt niet toe aan IVAREM, maar wordt in mindering gebracht van de factuur van de gemeente. Toch blijft IVAREM voortdurend inspanningen leveren om de dienstverlening die toelaat dat de gezinnen hun afvalstoffen gemakkelijke selectief kunnen aanbieden, te onderzoeken. Zo loopt er momenteel in Bonheiden een proefproject om de gemengde plastics (roze zak) aan huis in te zamelen. Mits een gunstige evaluatie kunnen we dat project uitbreiden naar de gemeenten die dat wensen. Ook willen wij onderzoeken hoe de inzameling van selectieve fracties in stedelijke kernen kan versterkt worden.
Vragen over de hoogte van de kosten Hoeveel kost het afvalbeheer aan de gemeente en hoeveel wordt nu en in de toekomst doorgerekend aan de gezinnen? In een gemiddelde gemeente kost het afvalbeheer ongeveer 170 euro per gezin per jaar. Die kosten worden momenteel voor ongeveer 40 % doorgerekend aan de gezinnen en voor 60 % betaald uit de algemene middelen. Bedoeling is uiteindelijk ongeveer 80 % door te rekenen en nog 20 % uit de algemene middelen te betalen. De kosten in euro per gezin per jaar zijn als volgt verdeeld: Fractie
Hoeveelheid
Kosten gemeente
Restafval Containerpark Select. inz. Communicatie Vaste bijdrage Alg. middelen Totaal
310 kg 430 kg 280 kg n.v.t.
100 euro (323 euro/ton) 55 euro (128 euro/ton) 10 euro (71 euro/ton) 5 euro
1 020 kg
170 euro
Kosten gezinnen
Kosten gezinnen
nu 60 euro 5 euro 5 euro 0 euro 0 euro 100 euro 170 euro
2014 80 euro 8 euro 5 euro 0 euro 54 euro 23 euro 170 euro
De gemeente heeft nog ongeveer 5 euro per gezin kosten voor niet huishoudelijke stromen (afval afkomstig van de werking van de gemeentelijke diensten). Die 170 euro per gezin dat is toch veel voor afvalbeheer. Is IVAREM niet te duur? 170 euro per gezin per jaar is het gemiddelde voor alle IVAREM-gemeenten. In gemeenten waar de afvalproductie per gezin hoger is, ligt de kostprijs hoger. In gemeenten waar de afvalproductie lager is, ligt de kostprijs lager. Veelgestelde vragen betreffende inning van 54 euro vaste bijdrage voor afvalbeheer
3
Uit een vergelijking – voor zover die mogelijk is, want niet overal is de dienstverlening dezelfde en elke regio heeft zijn historiek – blijkt dat de kosten in de IVAREM-regio eerder laag zijn en de milieuresultaten eerder hoog (weinig restafval). Zo bedraagt volgens OVAM (Uitvoeringsplan milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen) de kostprijs voor de gemeente in 2014 meer dan 240 euro per gezin terwijl die in de IVAREM-gemeenten gemiddeld minder dan 170 EUR zal bedragen, want IVAREM voorziet een daling van de kosten. Uit een in 2009 gemaakte vergelijking bleek dat de kosten in andere samenwerkingsverbanden tot 40 % hoger liggen. Recent nog communiceerde de gemeente Heist-op-den-Berg over jaarlijkse afvalkosten van 3 900 000 EUR, wat neerkomt op ongeveer 230 euro per gezin per jaar. Ook vergeleken met gemeenten in het buitenland zijn de kosten laag. In Nederland werken veel gemeenten met een forfaitaire jaarlijkse afvalheffing die alle afvalbeheerskosten voor 100 % dekt. Die bedroeg in 2012 gemiddeld 280 euro per huishouden per jaar. Is afvalbeheer dan een belangrijke uitgavenpost voor de gemeente? Ja en neen. Een gemiddelde gemeentelijke begroting bedraagt in 2013 3 290 euro per gezin. Afvalbeheer neemt dus gemiddeld een hap van ongeveer 5,2 % uit de gemeentelijke begroting. Dat is niet niks, maar weinig vergeleken met andere uitgaven: - Afvalbeheer: 170 euro per gezin of 5,2 % - Gemeentepersoneel: 1 267 euro per gezin of 38,5 % - OCMW: 305 euro per gezin of 9,3 % - Politie: 307euro of 9,3 % Is afvalbeheer een belangrijke uitgavenpost voor een gezin? Ja en neen. Een gemiddeld gezinsbudget (totaal van alle jaarlijkse uitgaven) bedraagt in Vlaanderen ongeveer 36 950 euro per jaar. Zelfs indien de afvalkosten voor 100 % zouden doorgerekend worden, bedragen ze dus maar 0,46 % van het gemiddeld gezinsbudget. Dat is niet niks, maar toch weinig vergeleken met andere uitgaven: - Afvalkosten: 170 euro per jaar (bij volledige doorrekening) of 0,46 % - Afvalwater: 242 euro per jaar of 0,65 % - Energie: ongeveer 2 000 euro per jaar of 5,4 % - Telecommunicatie: 953 euro per jaar of 2,6 % - Tabak: 223 euro per jaar of 0,60 % - Voedselverspilling bij de gezinnen: 420 euro per jaar of 1,1 %
Praktische vragen Kan ik een bezwaarschrift indienen? Zoals voor elke belasting kan je pas een bezwaarschrift indienen na ontvangst van de aanslag. Dat moet binnen de 3 maanden vanaf de derde werkdag van de verzenddatum van de betalingsuitnodiging / het aanslagbiljet (niet de ontvangstdatum), moet worden gemotiveerd, moet worden ondertekend door uzelf of een gevolmachtigde en moet schriftelijk worden verstuurd naar het College van Burgemeester en Schepen in uw gemeente dat het bezwaar zal behandelen. In het contantbelastingreglement staat het volgende vermeld: De belastingplichtige of zijn vertegenwoordiger kan een bezwaar op afgiftebewijs indienen tegen deze contantbelasting bij het College van Burgemeester en Schepenen. Veelgestelde vragen betreffende inning van 54 euro vaste bijdrage voor afvalbeheer
4
Het bezwaar moet schriftelijk worden ingediend, ondertekend en gemotiveerd zijn en op straffe van verval worden ingediend binnen een termijn van drie maanden te rekenen vanaf de datum van de contante inning. Van het bezwaarschrift wordt een ontvangstmelding gestuurd, binnen vijftien kalenderdagen na indiening ervan. De gemeente kan bijkomend toelaten om ook bezwaarschriften via andere kanalen (bv. e-mail) te aanvaarden, maar moet dat dan vermelden in het belastingreglement. In het model worden enkel schriftelijke bezwaarschriften toegelaten. De rechtspraaktendens is wel dat indien een burger ‘probeert’ om bezwaar in te dienen, maar bv. nalaat de term ‘bezwaar’ te gebruiken de gemeente dat wel als bezwaarschrift moet behandelen. Het enige waar men heel strikt op is, is de vervaldatum van termijn. Het bezwaar moet toekomen binnen de vervaltermijn. Zo is een aangetekende brief die verzonden wordt op de laatste dag niet meer geldig omdat de brief nooit tijdig zal aankomen bij het College van Burgemeester en Schepenen. Vanaf wanneer moeten we die nieuwe belasting betalen? In de gemeenten waar het restafval in zakken wordt ingezameld, ontvangen de gezinnen in het tweede trimester een aanslagbiljet voor het volledige jaar gebaseerd op de situatie op 1 januari. In de gemeenten waar het restafval in DIFTAR-containers of OCT’s wordt ingezameld, zal vanaf 1 januari per maand 4,5 euro in mindering worden gebracht van de DIFTAR-rekening van elk gezin en dat telkens op de 1ste van de maand. Wat moet ik doen om een sociale correctie te verkrijgen? Voor gezinnen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming van de ziekteverzekering worden de verminderingen automatisch toegekend voor een volledig jaar op basis van de situatie op 1 januari. Gezinnen die een vermindering willen om medische redenen moeten die zelf aanvragen en een medisch attest voorleggen. Ook die vermindering wordt per kalenderjaar toegekend op basis van de situatie op 1 januari en moet elk jaar opnieuw vooraf worden aangevraagd. Wat als ik verhuis in of uit de gemeente? In een gemeente waar de forfaitaire bijdrage op jaarbasis wordt aangerekend is de situatie op 1 januari bepalend. Wie vanaf 2 januari in de gemeente komt wonen, betaalt de belasting niet. Wie op 2 januari verhuist uit de gemeente betaalt toch het volledige bedrag. In een gemeente waar de forfaitaire bijdrage per maand wordt aangerekend, is de situatie op de eerste van elke maand bepalend. Wie op de eerste van de maand in de gemeente woont, betaalt voor die maand. De sociale correcties worden per jaar toegekend op basis van de situatie op 1 januari. Gezinnen die een vermindering hebben gekregen, moeten die niet terugbetalen als ze in de loop van het jaar verhuizen uit de gemeente. Wie na 1 januari in de gemeente komt wonen, heeft geen recht op sociale toelage.
Veelgestelde vragen betreffende inning van 54 euro vaste bijdrage voor afvalbeheer
5
