Veel groeipotentieel voor sector tijdelijke bouw De Boer introduceert duurzaam tijdelijk gebouw Technische innovatie zet zich voort
Inhoudsopgave 2
Vraag blijft onverminderd aanwezig
Veel groeipotentieel voor ‘jonge’ sector
7
‘Multifunctionele bedrijfsruimteoplossing met energielabel A+’
De Boer introduceert duurzaam tijdelijk gebouw
10
‘Tijdelijkheid vormt grootste uitdaging’
Technische innovatie zet zich voort
13
Semipermanente bouw heeft duurzame voor- en nadelen
Tijdelijke bouw kan extra duurzaam zijn
17
Snelheid als kritische succesfactor
Noodruimte bij calamiteiten
20 Adverteerdersindex
Inleiding
door Ernst Delfos, uitgever
De Boer is in deze markt een van de voorlopers. Het bedrijf is wereldwijd actief als leverancier van tijdelijke accommodaties voor evenementen en zakelijke toepassingen en bracht onlangs onder de naam Spectrum een nieuw duurzaam product op de markt. Het bedrijf verwacht met dit modulaire demontabele gebouw haar marktpositie de komende jaren te versterken.
De markt van tijdelijke accommodaties draait ondanks de financiële crisis volop door. Bedrijven hebben in toenemende mate behoefte aan flexibele huisvesting en komen hiervoor steeds vaker uit bij semipermanente gebouwen. Bovendien blijven tijdelijke oplossingen altijd nodig om in no-time te fungeren als noodgebouw. De semipermanente bouw is al jaren volop in beweging. Tijdelijke gebouwen zijn niet alleen qua uiterlijk amper meer te onderscheiden van permanente panden, ook op terreinen als duurzaamheid en veiligheid hoeven ze er niet meer voor onder te doen. De ontwikkeling van semipermanente panden is bovendien nog lang niet ten einde.
De ontwikkelingen op het gebied van semipermanente bouw zijn aanleiding voor het redactieteam van Construction Insights om deze branche uitgebreid te belichten. Het resultaat leest u nu. Een infor matieve uitgave, die inzicht geeft in een snel veranderende markt.
1
construction
Vraag blijft onverminderd aanwezig
VVVA
Veel groeipotentieel voor ‘jonge’ sector
De VVVA is de brancheorganisatie voor modulaire, flexibele en verplaatsbare accommodaties. Het aanbieden hiervan startte volgens de brancheorganisatie in de jaren zestig in Engeland. Bij bouwprojecten werden vaak bouwketen neergezet waarin de bouwvakkers tijdens hun pauze konden vertoeven. Deze keten werden na verloop van tijd ook steeds vaker ingezet om problemen met ruimtegebrek op te lossen, bijvoorbeeld bij scholen. Zo is het product zich gaan innoveren en deze innovatie is nog altijd aan de gang.
Aad Verwater
De VVVA waarborgt de belangen van de branche via collectief gemaakte afspraken met haar leden op de volgende terreinen: technisch inhoudelijke kwaliteit, arbeidsomstandigheden, milieu, commercie, communicatie en informatie, financiën, wet- en regelgeving, organisatie, personeel, maatschappelijk verantwoord ondernemen en samenwerking.
Vraag naar tijdelijke accommodaties is er al tientallen jaren en dit zal in de toekomst niet veranderen. Die mening delen brancheorganisatie VVVA (Vereniging van Verplaatsbare Accommodaties) en SEV Realisatie. De VVVA verwacht zelfs dat de ‘semipermanente sector’ nog flink kan groeien omdat de branche nog relatief jong is.
“P
ermanente en semipermanente bouw zijn elkaar al op veel terreinen genaderd”, vertelt voorzitter Aad Verwater van de VVVA. Groot voordeel van semipermanente bouw is echter dat deze sector nog niet zo gek lang bestaat. “De traditionele bouwbranche bestaat langer en is van oudsher vrij conservatief”, legt Verwater uit. “Het doorvoeren van innovaties gaat hierdoor niet heel erg snel. Semipermanente bouw wordt eigenlijk pas sinds de jaren negentig veelvuldig toegepast en mede hierdoor zien ‘we’ het nog als een grote uitdaging om nieuwe oplossingen te zoeken en toe te passen. Met het binnenklimaat van gebouwen moet de komende jaren bijvoorbeeld veel gebeuren. Ik verwacht dat de semipermanente bouw hier sneller en beter op in kan spelen dan de permanente sector.”
“Inmiddels zijn semipermanente onder komens vaak niet meer van permanente gebouwen te onderscheiden”, vertelt VVVA-secretaris Edward van der Meijden. Deze trend zet zich volgens hem de komende jaren voort, want ook architecten zijn inmiddels geïnteresseerd in tijdelijke gebouwen. “Vroeger dachten ze vaak: ‘hier kunnen we niks mee’. Nu denken architecten mee over het uiterlijk van het pand. Dit maakt semipermanente panden voor de gebruikers nóg aantrekkelijker.” De grootste kracht van de sector blijft echter de flexibiliteit, voegt Van der
construction
Fabriek Tijdelijke accommodaties bieden niet alleen voordelen voor de gebruikers, maar in veel gevallen ook voor werknemers in de bouw, vertelt Verwater. Hij doelt op het feit dat de gebouwonderdelen vooraf in een fabriek worden geproduceerd. “Het
Hans Vos
InformatieCentrum Hoogvliet
Foto: Joost Brouwers Fotografie
2
Projectmanager Hans Vos van SEV Realisatie sluit zich bij de woorden van de VVVAvoorzitter aan. Vos ziet in de toekomst veel kansen voor het prefab produceren van
Foto: Joost Brouwers Fotografie
InformatieCentrum Hoogvliet
Bouwkeet Semipermanente bouw omvat veel verschillende soorten accommodaties die gemeen hebben dat ze tijdelijk kunnen worden neergezet om vervolgens een voudig te worden gedemonteerd en eventueel elders opnieuw kunnen worden neergezet. Sommige bedrijven zijn gespe cialiseerd in constructies met grote vrije overspanningen, andere bieden tijdelijke oplossingen in de vorm van units. Units worden overwegend ingezet binnen het onderwijs en de gezondheidszorg, construc ties met grote vrije overspanningen meer
prefab produceren van een gebouw gaat niet alleen sneller, het biedt ook veiligere werkomstandigheden voor de bouwers. Ze hoeven bijvoorbeeld niet een meters hoog dak op, maar kunnen gewoon op de fabrieksvloer aan de slag. Pas op de locatie wordt het gebouw geassembleerd. Het risico op ongevallen is hierdoor een stuk lager. Bovendien dalen de faalkosten omdat in een fabriek nooit sprake is van slechte weersomstandigheden die het werk kunnen beïnvloeden.”
Meijden er snel aan toe. “Semipermanente onderkomens voldoen snel en gemakkelijk aan huisvestingsbehoeften. Ze vinden gretig aftrek, want bedrijven weten vandaag vaak niet precies wat ze morgen nodig hebben. Bovendien is een tijdelijk gebouw weg te halen zonder dat er een sloophamer aan te pas komt. Dat scheelt een hoop sloopkosten en het is duurzaam.”
binnen de sectoren retail, logistiek en warehousing.
Foto: Mike van Bemmelen
Edward van der Meijden
Samen met haar leden is de VVVA voortdurend actief om te voldoen aan en waar mogelijk voorop te lopen in het uitvoeren en aanpassen van de accommodaties aan de wettelijke normen en vragen vanuit de markt. De brancheorganisatie treedt op als belangenbehartiger van haar leden en opdrachtgevers bij centrale en lagere autoriteiten ten behoeve van semipermanente bouwsystemen, toepassingsbepalingen en verwerkingsvoorschriften.
3
construction
Toilet- en douche verhuur
verhuur van: ,UXE 4OILETWAGENS s %URO 4OILETWAGENS s 6)0 4OILETWAGENS
Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen Industrieweg 36, 1521 NE Wormerveer, T 075 - 6286333 F 075 - 6213012, M 06 - 54911338, E:
[email protected] www.euro-toilet.nl
Foto: Wagenbouw Accomodaties, Sliedrecht
Euro-Toilet
accommodaties. “Er is al jaren een enorm gebrek aan vakmensen. Door de crisis speelt dit nu iets minder, maar de komende jaren keert het probleem nog heviger terug. Door een gebouw prefab te produ ceren zijn simpelweg minder mensen nodig, is de kwaliteit veel beter te bewaken en het gaat nog sneller ook. Alleen al om die redenen is het een interessant alter natief voor de traditionele bouwmethode. Kijk je naar binnenstedelijk bouwen, waar helemaal geen ruimte is voor een bouwplaats, dan is prefab aanleveren zelfs noodzaak.”
Verzorgingstehuis (semipermanent) dat later elders gesplitst is ingezet.
De VVVA zet zich namens haar leden ook in om de randvoorwaarden voor de toepassing van semipermanente bouw te verbeteren. De brancheorganisatie maakt zich bijvoorbeeld sterk voor heldere en eenduidige bouwregelgeving rondom tijdelijke huisvesting en is op dit gebied gesprekspartner van het Ministerie van VROM. Het huidige Bouwbesluit besteedt hier volgens Verwater veel te weinig aandacht aan. “De huidige regelgeving dateert uit 1993 en is helaas vaak nog voor meerdere uitleg vatbaar. Het komt bijvoorbeeld relatief vaak voor dat aanvragen voor een tijdelijk gebouw per gemeente anders worden beoordeeld. Bouwregelgeving moet op bepaalde punten worden aangepast, rekening houdend met het specifieke karakter en toepassingsmoge lijkheden van tijdelijke bouw. Hier zijn wij druk mee bezig. Mede door dit soort ont wikkelingen denk ik dat de semipermanente sector nog veel groeipotentieel heeft.”
Vos spreekt uit eigen ervaring want hij werkte enkele jaren geleden intensief mee aan het Programma IFD Bouwen. Van 1999 tot 2006 liet dit programma bedrijven kennismaken met bouwen via het IFDprincipe (Industrieel Flexibel en Demontabel). Meerdere aannemers zagen hier brood in en hebben het prefab bouwen in hun bedrijfsproces opgenomen. Lang niet alle IFD-gebouwen worden gebruikt als tijdelijke accommodaties, maar een deel wel. Vos: “De vraag naar tijdelijke gebouwen was er al lang en deze sector was van nature gericht op montage, demontage en een industrieel proces. De kwaliteit en uitstraling van tijdelijke panden bleef echter lange tijd achter bij die van per manente gebouwen. Onder meer dankzij IFD-bouw kan deze kwaliteit de laatste jaren echt worden geboden. Dit heeft de acceptatie en misschien ook de populariteit van verplaatsbare gebouwen doen stijgen. Tegelijkertijd kan de traditionele en permanente bouw leren van de aanpak van industriële bouwers.”
SEV Realisatie
Crisis Dat de jonge semipermanente sector volop in leven is, blijkt volgens Verwater van de VVVA ook uit de gevolgen van de economische crisis. In tegenstelling tot veel takken van de bouwbranche doen aanbieders van tijdelijke accommodaties het volgens hem goed. Verwater: “Onze branche floreert momenteel niet, maar het gaat ook niet heel slecht. Natuurlijk merken we wel iets van de crisis, sommige industriële opdrachtgevers hebben bijvoor beeld minder te besteden, maar daar staat tegenover dat de zorg en het onderwijs prima doorlopen. En ook noodoplossingen blijven altijd nodig. Als de gevolgen van de crisis straks langzaam wegebben kan het alleen maar nóg beter gaan met de semipermanente sector.”
SEV Realisatie zorgt voor goede en praktische oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op het gebied van wonen, ruimtegebruik, stedelijke vernieuwing en duurzaamheid. Dit doet het door goede innovaties die (door anderen) zijn ontwikkeld te verspreiden en breder toe te (laten) passen. Maar het haalt ook het beleid van papier om het concreet en doordacht uit te laten voeren en spelers in het veld te stimuleren met elkaar kennis te delen. SEV Realisatie gebruikt veel voorbeeldprojecten om oplossingen te creëren. De resultaten en lessen van de ruim negentig voorbeeldprojecten uit het Programma IFD Bouwen zijn gebundeld in het boek ‘Leren door demonstreren’. Het dossier IFD Bouwen op www.sev-realisatie.nl bevat hierover meer informatie.
5
construction
Spectrum als tijdelijke winkel
‘Multifunctionele bedrijfsruimteoplossing met energielabel A+’
TenTech goo.indd 1
27-01-2010 09:58:13
en demontabel”, vervolgt hij. “Spectrum is ontwikkeld als een multifunctionele semipermanente ruimteoplossing op basis van Europese en nationale bouwstandaarden. Het multifunctionele karakter van het gebouw zorgt ervoor dat dit voor een groot aantal toepassingen kan worden gebouwd: winkel, supermarkt, sporthal, restaurant, evenementenhal, beurshal, bioscoop, kantoor, opslaghal, productiehal en nog veel meer.”
De Boer introduceert duurzaam tijdelijk gebouw
Berend-Jan Rietveld, Product Marketing Manager bij De Boer voegt hieraan toe dat het energiezuinige Spectrum ook een duurzame ruimteoplossing is. Rietveld: “Dat komt onder meer door de uitstekende isolatie, onderbroken koudebruggen en een goede luchtdichtheid. Indicatief onderzoek heeft aangetoond dat de energieprestatie van de Spectrum als tijdelijke winkel overeenkomt met een energielabel A+. Dit is significant beter dan gebouwen – tijdelijk én permanent – die enkel voldoen aan de standaardeisen van het Bouwbesluit.”
Tijdelijke of semipermanente bouw – bouwwerken die ergens voor perioden tot maximaal 5 jaar worden neergezet – is een groeimarkt. De Boer, leverancier van tijdelijke accommodaties voor evenementen en zakelijke toepassingen, introduceerde recent een modulair demontabel gebouw dat specifiek voor deze markt is ontwikkeld: Spectrum. Het bedrijf verwacht met dit duurzame product haar marktpositie de komende jaren te versterken.
V
olgens De Boer zijn tijdelijke (bedrijfs)ruimteoplossingen popu lair bij partijen die de continuïteit van hun bedrijf willen veiligstellen of niet gebonden willen zijn aan een vast gebouw. De populariteit is grotendeels te danken aan de hoge bouwsnelheid, het korte vergunningstraject en de grote mate van flexibiliteit voor de eindgebruiker. Met Spectrum verwacht De Boer deze markt nog beter te bedienen.
Marc van Raaij & Berend-Jan Rietveld
Boels goo.indd 1
Inventieve aanpassingen De Boer is vooral bekend geworden door het leveren van tenten voor evenementen en festivals, van kleine punttenten tot indrukwekkende constructies met meerdere verdiepingen die bijna niet van een vast pand te onderscheiden zijn. Het is minder bekend dat de onderneming ook tijdelijke bedrijfsruimteoplossingen levert onder de noemer ‘Business Solutions’. Dit vindt zijn oorsprong eind jaren ‘90 toen De Boer in opdracht van het COA (Centraal orgaan Opvang Asielzoekers) meerdere tijdelijke
“De Spectrum is een zogenaamd SFDgebouw”, vertelt Marc van Raaij, Com mercieel Manager Nederland bij De Boer. “SFD staat voor snel te bouwen, flexibel
18-01-2010 10:13:25
7
construction
opvangcentra bouwde om de grote aantallen asielzoekers die destijds naar Nederland kwamen, te huisvesten. Door het aanpassen van bestaande tentstructuren leverde De Boer een passende oplossing en daarmee opende deze projecten perspec tieven op tal van nieuwe toepassingen van haar lichtgewicht accommodaties.
Uitschuifbare opleggers • Zelflossers Diepladers • Platte wagens Schuifzeiltrailers
GEERTRANS Geertrans goo.indd 1
Rietveld vult aan: “We kunnen vrijwel elke tijdelijke of semipermanente ruimtebehoefte vervullen, al dan niet in combinatie met onze leveranciers. Wij leveren maatwerk, of het nu gaat om een hele grote vrije overspanning, een specifiek deurtype of een brandmeldinstallatie – vrijwel alles is mogelijk.” De veelzijdige accommodaties van De Boer werden de laatste jaren onder meer ingezet als tijdelijke supermarkten voor diverse retailers, een semipermanent theater in Hoofddorp en bagageafhan deling-faciliteit op de luchthaven Schiphol. “De klant krijgt bij ons exact de ruimte die hij nodig heeft. Bovendien kunnen we de ruimte in de loop der tijd naar wens uitbreiden of inkrimpen.”
Sindsdien heeft het bedrijf een grote verscheidenheid aan tijdelijke en semi permanente ruimteoplossingen geleverd zoals opslaghallen, supermarkten, scholen, restaurants en zelfs theaters. “Onze snel te bouwen, modulaire accommodaties kunnen afhankelijk van de toepassing worden uitgerust met onder meer geïsoleerde zijwanden, een geïsoleerd dak, industriële deuren, klimaatsystemen, beveiligingssys temen en verlichting”, aldus Berend-Jan Rietveld. Hij vervolgt: “Omdat de eisen die aan vaste en tijdelijke gebouwen worden gesteld strenger worden en daarnaast duurzaamheid een steeds belangrijkere rol gaat spelen, hebben wij specifiek voor de semipermanente bouwmarkt de Spectrum ontwikkeld.”
Kranen (tot 25 meter) • Meeneemheftrucks
Geerstraat 32 Tel 011/734044
[email protected]
Demontabele opslagruimte
3941 HECHTEL-EKSEL Fax 011/732634
02-02-2009 10:14:23
Uitstraling Een gebouw wordt vaak gezien als het visitekaartje van een organisatie en heeft daarmee invloed op het imago. Rietveld: “De Spectrum biedt voldoende mogelijk heden om de inrichting en uitstraling van het gebouw af te stemmen op de identiteit van de organisatie of bijvoorbeeld een specifiek winkelconcept. Zo kan deze aan de buitenzijde worden uitgerust met luifels en de wandpanelen kunnen naar wens in een passende huisstijlkleur worden geleverd. Daarnaast zijn er natuurlijk nog vele andere manieren om het gebouw, aan zowel de binnenzijde als de buitenzijde, zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van de klant, bijvoorbeeld door speciale decoratie en verlichting.”
Flexibiliteit De belangstelling voor de in oktober 2009 geïntroduceerde Spectrum is groot. Van Raaij en Rietveld verwachten veel van dit product omdat de vraag naar kwalitatief hoogwaardige, tijdelijke bedrijfsruimte nog altijd groeit. Van Raaij: “Er is altijd behoefte aan flexibiliteit. Als het econo misch minder gaat, willen ondernemers geen lange termijn investeringen doen in regulier vastgoed en in economisch betere tijden is ruimtecapaciteit vaak een probleem. Hoe dan ook bieden onze ruimteoplossingen ondernemers de mogelijkheid om over vervangende of aan vullende ruimte op afroep te beschikken.”
Bedrijfsprofiel De Boer De Boer, opgericht in 1924, is een internationaal toonaangevende leverancier van snel te bouwen ruimte oplossingen op maat voor tijdelijk en semipermanent gebruik. Naast het hoofdkantoor in Alkmaar heeft De Boer kantoren in Duitsland, Groot-Brittannië, België, Frankrijk, Zweden en Qatar. Daarnaast heeft De Boer vertegenwoordigingen in de Verenigde Staten en Rusland. Wereldwijd werken er meer dan 350 mensen en gedurende het hoogseizoen loopt dit nog eens met 150 tijdelijke krachten op. Mastermate goo.indd 1
24-12-2009 11:01:12
Tijdelijk theater De Meerse, Hoofddorp
9
construction
‘Tijdelijkheid vormt grootste uitdaging’
Technische innovatie zet zich voort De innovaties op het gebied van tijdelijke accommodaties waarin een gespannen membraan wordt toegepast, volgden zich de laatste tien jaar in rap tempo op. De komende jaren zet deze ontwikkeling zich ‘gewoon’ voort, denkt directeur Rogier Houtman van Tentech, ontwerp- en adviesbureau voor lichtgewicht bouwen. “Het behoudt van het tijdelijke karakter vormt nu de grootste uitdaging. Van de prestaties van tijdelijke gebouwen wordt steeds meer gevraagd, maar tegelijkertijd moeten ze wel modulair blijven.”
D
uurzaam, goed geïsoleerd, luchten geluiddicht. Het zijn zomaar wat kenmerken die gebruikers tegenwoordig willen zien bij tijdelijke accommodaties. “Het wordt een grote uitdaging een gebouw verplaatsbaar te houden én aan alle comfort-, functionaliteiten veiligheidseisen te laten voldoen”, voorspelt Houtman. Hij merkt dat de eisen voor tijdelijke accommodaties steeds belangrijker worden. “Kijk bijvoorbeeld naar het glas. Eerst werd gewerkt met gelaagd glas, nu wordt al isolatieglas toegepast. Zoiets verbetert stap voor stap, want het kost veel tijd om nieuwe manieren te vinden om materialen anders te gebruiken of compleet nieuwe materialen te introduceren.”
recente modellen die amper van een permanent gebouw zijn te onderscheiden. “De innovatie zet zich nog altijd voort”, vertelt Houtman over de ontwikkelingen in de branche. “De basismaterialen zijn al jaren hetzelfde, maar er wordt aan gesleuteld om het te optimaliseren. Zo bestaan nagenoeg alle doeken bijvoorbeeld uit een polyesterweefsel met pvc-coating, maar verschijnen er steeds nieuwe varianten die het meer vuilafstotend maken. Op dit moment is nog veel winst te boeken op het gebied van standaard isolatie en bijvoorbeeld geluiddichtheid, daar wordt hard naar nieuwe oplossingen gezocht. Een andere trend is de opkomst van ETFEfolie, een concurrent van glas die langzaam steeds meer wordt gebruikt. Het is qua gewicht lichter dan glas en makkelijker in de juiste vorm te maken. Nadeel is dat het folie minder transparant is, maar dat kan de komende jaren nog worden verbeterd.”
Innovaties Innovaties zijn er altijd geweest. Rond 1900 werden de eerste tentstructuren ontwikkeld voor de bouw van zeppelins. Houten frames afgedekt met katoen, 25 meter breed, 20 meter hoog en ruim 100 meter lang. De invloed van de luchtvaartingenieurs is hierin duidelijk terug te zien. Het realistisch inschatten van de windbelasting en het inzetten van de vervormingscapaciteit voor de krachtswerking van de constructie deden door hen hun intrede in semipermanente accommodaties. Circus Mikkini nam in 1950 in Duitsland voor het eerst een tent in gebruik met aluminium dakliggers, afgedekt met katoendoek. Het katoenen tentdoek maakte in de loop der jaren plaats voor polyesterweefsel met een pvc-coating waardoor de constructies van grote paraplumodellen met veel masten veranderden in de huidige fraai vorm gegeven membraanconstructies. Parallel daaraan ontwikkelden de frametenten zich van houten ‘staketsels’ tot de meest
construction
Duurzaamheid Het toenemende belang van duurzaamheid is een van de oorzaken van de vele
Rogier Houtman
innovaties van de afgelopen jaren. Een tijdelijke accommodatie moet tegenwoordig niet alleen goed geïsoleerd zijn, maar ook bestaan uit materialen die kunnen worden hergebruikt. Het opnieuw toepassen van hout als draagconstructie is hier een goed voorbeeld van en ook ETFE-folie is 100 procent recyclebaar. Deze duurzame ontwikkeling komt de populariteit van ETFE-folie alleen maar ten goede, verwacht Houtman.
het lichtdoorlatend waardoor de binnen temperatuur stijgt, maar door de lucht er tussenuit te halen wordt het licht juist buiten gehouden en blijft het koeler. Bovendien oogt de accommodatie met ‘gesloten’ folie heel anders dan ‘open’. Dit maakt het pand dynamisch en levendig en dat is interessant voor huurders. Een dynamisch gebouw heeft immers veel minder weg van een tijdelijk onderkomen.”
“De isolerende werking van het folie doet niets onder voor glas, terwijl het wel extra verwarmings- of koelingskosten kan besparen”, vertelt Houtman. Hij legt uit: “Door lucht tussen twee lagen folie te laten, dat aan beide zijden is voorzien van een tegengestelde bedrukking, wordt
Siliconencoating “Ik verwacht niet dat het materiaalgebruik de komende jaren verandert”, blikt Houtman vooruit. De meeste materialen zijn volgens hem ongeschikt voor modulaire toepassingen. “Het is geen toeval dat aluminium al jarenlang in trek is. Het is veel gemakkelijker aan te passen dan bijvoorbeeld staal en de aanpasbaarheid is voor modulaire bouw een heel belangrijke eigenschap. Ook qua overkappingdoeken blijven de basismaterialen gelijk, maar ik verwacht wel een toename van exclusieve doeken, bijvoorbeeld met siliconencoating. Deze coating zorgt ervoor dat een doek langer meegaat en het is veel beter recyclebaar dan de huidige doeken met pvc-coating. Momenteel is de prijs nog aan de hoge kant, maar dit wordt ongetwijfeld aantrekkelijker.”
Tentech Tentech is een ontwerp- en adviesbureau op het gebied van lichtgewicht bouwen. Het bureau heeft een bijzondere expertise opgebouwd in het toepassen van textiel in de gebouwde omgeving. Het gaat hierbij onder meer om gespannen membranen in dak- of overkappingsconstructies, tijdelijke accommodaties, expopaviljoens en festivaltenten.
Dat de komende jaren voor de tijdelijke accommodaties waarschijnlijk geen nieuwe materialen worden gebruikt, betekent niet dat de innovatie straks stil komt te staan. In tegendeel. Volgens de directeur en medeoprichter van Tentech wordt momenteel onder meer onderzoek gedaan naar doekmaterialen die zichzelf kunnen reinigen en zelfs kleine gaten kunnen dichten die soms onverhoopt ontstaan. Ook is het intussen mogelijk om flexibele zonnecellen op het doek aan te brengen. “Dit soort technieken staat echt nog in de kinderschoenen, maar het toont wel aan dat er nog altijd mogelijkheden zijn voor innovaties.”
10
11
construction
Semipermanente bouw heeft duurzame voor- en nadelen
Hartman Uitzendburo zware klussen, een flink tempo, stiptheid en zelfstandig werken. Het enorme personeelsbestand bestaat dan ook uit professionals met uiteenlopende kwaliteiten. Naast ervaren podium -en tentenbouwers, tribunebouwers, heftruckchauffeurs, laders/ lossers, magazijnmedewerkers, orderpickers, verhuizers en expeditiekrachten, vinden tegenwoordig ook steeds meer chauffeurs in het beroepsgoederenvervoer via Hartman hun weg.
Hartman Uitzendburo Slinge 443 3085 ES Rotterdam T 010 - 481 90 22 E
[email protected] Eusebiusbuitensingel 37a 6828 HX Arnhem T 026 - 321 03 66 E
[email protected]
In de wereld van de tentenbouw is Hartman ondertussen een gevestigde naam. Onze medewerkers zijn vertrouwd met nagenoeg alle disciplines in de tentenbouw. Van spantenten tot alu-hallen en van pagodetenten tot A-frame, zij kunnen de opgedane ervaring te allen tijde op de juiste wijze benutten.
Foto: XX Architecten
O
oit begonnen als een kleine leverancier van ‘stagehands’ aan een grote concertpromotor, werden ook laadwerkzaamheden in de Rotterdamse haven vanaf het begin aangepakt. Deze stevige activiteiten vormden de basis voor de uitzendvergunning waarover Hartman sinds 1993 beschikt. Hartman levert uitzendkrachten die van aanpakken weten. Doeners en denkers tegelijk die niet opkijken tegen
Oude Ebbingestraat 78 9712 HM Groningen T 050 - 313 22 87 E
[email protected]
Onze krachten zijn onze kracht.
I
Project XX
www.hartmanbv.nl
Hartman goo.indd 1
t ec
en
n ne
-
12-01-2010 14:16:17
n u w r o j uw e in bin o o w e d b w p andb ecten c h ev ou n i b de j | u t r s a r d S ij ro t n n p l w n i a S o e t iva en uw St e n vo er e cf e s t ) ouw m al e v j a e r o l b l t o k e ro | ue e m n m t e a m d Re ule vo P sen uw id y s t e o a va v l t s s i n, e db m an i e k d re l r t n l k | g a n In na ek R e r h e n Ho ccesfo St co bi & uw rtr n m e e d e u o e utbo s v s c n oe e us ap e e rm h o m l l a e B king t ng d sla la s d fo i i , k o s n la ld Re H te er D (U ee en im nw nd n ar rb u e j a r o l e al vo ed am ol nt g n eme i n t
le H is tig n . t k De er a n d ch o v o t a n va r B a n p ’s nl te om n a e k De l t r e i u o e . E rg bu od . Bo nz Pe pr w en e e e e D d d ou s, n r t b e n t d e u va m Me u ir an ui er t en r h o t S y a n B lit e r bil te en De ita V meu e p n s m va | la ho n ek g te R in n k e d t n ek ed lla rb Ho e o
John Mak
vl
E li e n i n s
Holland Reclame goo.indd 1
o tr
om
v
oo
rz
g
ra |
r ve
li
ch
Ho
t
lla
Ni
|
g in
nd
jve .
tel
rh
k Re
d ei
1 +3
la
we 36
(0)
s
me
, 30
g
s ale
38
@h
rs
nd
oe
S
en
66
6 25
52
gr
99
M
l b.n
es
ti
ra
AJ 1
Z
ee
w /w
hr w.
66
25
-52
36 (0)
sb
de duurzaamheidfactor van beide soorten gebouwen gewoon één meetmethode gebruikt die rekening houdt met diverse factoren. W/E adviseurs heeft hiervoor het systeem GPR Gebouw ontwikkeld, dat onder meer door ruim 130 Nederlandse gemeenten wordt gebruikt. Mak: “Om de duurzaamheid van een pand vast te stellen, kijkt GPR Gebouw onder meer naar de gevolgen voor het milieu, het energieverbruik en de gezondheid binnen gebouwen. Maar ook de gebruikskwaliteit en de toekomstwaarde worden meegenomen. Op veel terreinen kan semipermanente bouw goed scoren, maar het tijdelijke karakter brengt soms ook nadelen met zich mee.”
Project XX
uw b o lde d n wo 0 ta
3 x+
/ fa
o ec
Semipermanente bouw kan duurzamer zijn dan permanente bouw. Dat stelt John Mak van W/E adviseurs. “De duurzaamheid is sterk afhankelijk van de levensduur”, legt Mak uit. “Als een tijdelijk pand een lange levensduur heeft, stijgt de duurzame waarde. Maar als het slechts een korte periode wordt gebruikt of een hoger energieverbruik heeft, slaat de weegschaal juist de andere kant op.”
ak beschikt niet over exacte gegevens die de duurzaamheid van semipermanente accom modaties vergelijken met permanente bouw. Wel wordt voor het berekenen van
S
t ek
Tijdelijke bouw kan extra duurzaam zijn
.nl
Een tijdelijk ultraduurzaam pand realiseren. Dat was het doel van architect Jouke Post met het in 1999 gerealiseerde Project XX. In Delft werd een demontabel tijdelijk kantoorgebouw geplaatst waarbij hergebruik en recycling centraal staan. Omdat de ervaring leert dat vastgoed vaak na twintig jaar niet meer wordt gebruikt, ontwierp Post een duurzaam pand met een levensduur van twintig jaar. De materialen zijn na afloop of te hergebruiken of kunnen bij het compostafval. Het pand bestaat grotendeels uit hout en glas. Verder is voor de geluidsisolatie zand in de houten vloerconstructies gebruikt en zijn bijvoorbeeld de ventilatiekanalen van karton. In een vergelijkend onderzoek met een ‘gewoon’ kantoorgebouw scoorde Project XX stukken beter op onder meer de onderdelen grondstoffen, emissies, energie en afval. Een mooi voorbeeld hoe een tijdelijk pand duurzaam kan zijn.
Levensduur “De kwaliteit van tijdelijke gebouwen kan minstens zo goed zijn als die van permanente bouw”, vervolgt de duurzaamheidadviseur. Met name omdat veel tijdelijke panden prefab worden gemaakt, hoeven ze volgens Mak qua gevolgen voor het milieu niet voor permanente bouw onder
23-12-2009 14:18:13
13
construction
EVENEMENTENVERHUUR
Decorum heeft al ruim 55 jaar ervaring met de inrichting en stoffering van beurzen, congressen en tentoonstellingen. Wij bieden afnemers de mogelijkheid om zo optimaal en flexibel mogelijk om te gaan met de inrichting en presentatie van stands. Decorum staat garant voor perfect maatwerk, snelle levering en met een actueel ruim assortiment aan meubilair en stoffering kunnen wij tegemoet komen aan uw specifieke wensen en kunnen wij iedere ruimte de gewenste sfeer geven. Ons ruime assortiment bestaat uit stoelen, tafels, banken, barkrukken, lounge- en terrasmeubilair, maar ook vloerbedekking zoals tapijt(tegels) voor indoor evenementen en hardhouten of kunststof bankirai tegels voor outdoor evenementen. Dankzij onze ruime voorraad en eigen logistieke service is het voor Decorum geen probleem om binnen 24 uur te leveren.
Decorum Evenementenverhuur BV Herwijk 12 1046 BC AMSTERDAM 020 - 611 79 05 www.decorumevenementen.nl
[email protected]
Decorum goo.indd 1
weer weg. Het is voor een semipermanent pand praktisch onmogelijk om een monumentale waarde te verkrijgen, terwijl dit bij permanente bouw zorgt voor een hogere beleving en daarmee een hogere duurzaamheid. De gebruikers willen het gebouw nooit meer kwijt.”
18-12-2009 11:17:04
TEMPORARY OR DURABLE FLOORING INDUSTRIAL FLOORING HOSPITALITY FLOORING CARPET CARPET TILES LINOLEUM CAST FLOORING COATINGS
Combineren Een optimaal duurzaam pand kan volgens Mak in sommige gevallen misschien wel het beste worden gerealiseerd door permanente en tijdelijke huisvesting te combineren. Als voorbeeld neemt de duurzaamheidadviseur de nieuwbouw van scholen. Scholen worden vaak gebouwd in de nabijheid van een nieuwbouwwijk zodat alle kinderen in de buurt naar school kunnen. Jaren later kampen veel scholen echter weer met een ruimteoverschot omdat in de wijken flink minder schoolgaande kinderen wonen. “Als een deel van de school semipermanent wordt gebouwd en een deel permanent, kan het tijdelijke deel worden verplaatst zodra de ruimte overbodig is. Dit zou de duurzaamheid van het schoolpand flink bevorderen, maar met dit soort zaken wordt nog veel te weinig rekening gehouden. Hier liggen nog genoeg mogelijkheden voor de toekomst.”
te doen. “Gunstig zijn de gecontroleerde omstandigheden in de fabriek ten opzichte van een bouwplaats in weer en wind. Er is geen reden waarom het energieverbruik niet op hetzelfde niveau zou liggen. Daarom hangt de duurzaamheid van tijdelijke bouw in belangrijke mate af van factoren zoals de levensduur, gebruiks intensiteit en hergebruik. Hoeveel jaar gaat een pand mee? Hoeveel onderdelen worden hergebruikt als het pand wordt gedemonteerd en weer wordt opgebouwd? De levensduur speelt natuurlijk ook mee bij permanente bouw. Als een pand ergens dertig jaar staat, maar slechts vijftien jaar echt wordt gebruikt, is het ook minder duurzaam.” Qua gebruiksintensiteit hebben semi permanente accommodaties mogelijk een streepje voor op definitieve panden, denkt Mak. “Een tijdelijk gebouw wordt ergens neergezet omdat er behoefte is aan extra ruimte, dus dit staat waarschijnlijk minder snel leeg. Daar staat wel tegenover dat de belevingswaarde van een tijdelijk pand wellicht minder is. Neem bijvoorbeeld een tijdelijk schoolpand. Net als gebruikers zich aan het gebouw hechten, moet het
W/E adviseurs
FLOORING FROM BASE TO FINISH.
Advies en onderzoeksbureau W/E adviseurs is gevestigd in Utrecht en is sinds 1979 actief op het terrein duurzaam bouwen. Het bureau legt zich toe op het eenvoudig en bruikbaar maken van ingewikkelde, vaak weten schappelijke kennis, zodat partijen in het bouw- en beheerproces duurzame keuzes kunnen maken. W/E is in verschillende werkvelden actief rondom de thema’s (duurzame) energie, bouwfysica en milieukwaliteit. Deze werkvelden (‘bouwplan- en locatieadvies’, ‘beleid en implementatie’ en ‘onderzoek en ontwikkeling’) overlappen elkaar zodat W/E kennis uit de bouw en onderzoekspraktijk kan benutten voor het ontwikkelen van beleid, instrumentarium of implementatietrajecten. Het bureau werkt onder meer in opdracht van overheden (lokaal, regionaal en nationaal), woning corporaties, projectontwikkelaars, architecten en vastgoedbeheerders.
NEDERFLOORS EUROPE SERINGENHOF 95 1741 WD SCHAGEN THE NETHERLANDS T +31 (0)6 218 425 24
[email protected]
Nederfloors goo.indd 1
14-01-2010 09:30:59
15
construction
Aluminium profielen voor tentstructuren! Nedal aluminium is gespecialiseerd in het vervaardigen van complexe aluminium profielen in combinatie met hoogvaste legeringen voor constructieve toepassingen. Profiel gewichten tot 100 kg per meter en lengtes tot 30 meter zijn geen uitzonderingen. Nedal Aluminium, klant georiënteerd, een
Snelheid als kritische succesfactor
Noodruimte bij calamiteiten
Noodruimte inclusief alle voorzieningen
competente partner.
Nedal Aluminium B.V. Groenewoudsedijk 1 Postbox 2020 3500 GA Utrecht Netherlands Member of the Hunter Douglas Group
Nedal goo.indd 1
tel: +31 (0)30 - 292 57 11 fax: +31 (0)30 - 293 95 12 e-mail:
[email protected] www.nedal.nl
07-12-2009 11:37:02
Arnout de Hair
Bij een calamiteit als bijvoorbeeld brand is het voor de continuïteit van een organisatie van essentieel belang dat de primaire processen zo snel mogelijk weer kunnen worden opgestart. Hierbij speelt noodruimte een belangrijke rol. Dankzij een efficiënte logistiek is De Boer in staat om zeer snel tijdelijk vervangende ruimte te leveren. Aan de hand van een praktijk voorbeeld licht Arnout de Hair, Chief Logistics Officer bij De Boer, toe wat hier allemaal bij komt kijken.
E
en grote brand legde op 13 mei 2008 het gebouw van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft volledig in as. Ronald Plasterk, destijds minister van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, sprak op televisie van ‘de grootste ramp die universitair Nederland ooit heeft getroffen’. Zeldzame collecties architectuurboeken, -tijdschriften en -tekeningen gingen verloren en voor de studenten Bouwkunde dreigde het collegejaar in het water te vallen. Zes dagen later konden ze echter alweer ‘gewoon’ college volgen. Direct naast het pand van de TU Delft was in no-time een hoogwaardig noodgebouw gerealiseerd met alles erop en eraan. Hieraan ging een veelomvattend, gedetailleerd en intensief traject vooraf.
de tijdsdruk is het belangrijk om dit soort zaken zo goed mogelijk in kaart te brengen zodat later in het proces geen tijd verloren gaat. Dit varieert van de grootte van de noodruimtes tot alles wat erin moet komen: verwarming, vloerbedekking, klimaatbeheer sing, sanitair en in het geval van de TU ook internetverbindingen. De TU wilde haar studenten zo snel mogelijk weer colleges bieden dus we spraken af dat we de eerste tijdelijke collegezalen binnen drie dagen zouden opleveren.” De afspraak was het sein om snel in actie te komen. Het transport van alle benodigde materialen uitstippelen, voldoende hef trucks en chauffeurs regelen en zorgen dat de bouwploeg op de juiste dagen aanwezig is. Het zijn slechts enkele van de vele taken die horen bij de realisatie van tijdelijke huisvesting en in dit geval noodruimte. Vooraf worden ook allerlei werkzaamheden verricht waar gebruikers uiteindelijk niets van zien, maar die wel van groot belang zijn. De locatie waar de noodvoorziening moet verrijzen, wordt bijvoorbeeld uitgebreid geïnspecteerd. Loopt de ondergrond wel
Tijdsdruk “De dag na de brand nam de TU Delft contact met ons op met de vraag of wij ze konden helpen”, vertelt De Hair. Nog dezelfde dag gingen beide partijen om tafel om te bespreken waaraan TU Delft precies behoefte had en op welke termijn dit moest worden gerealiseerd. “Ondanks Molen Transport goo.indd 1
03-12-2009 13:29:10
17
construction
IGN DES R YOU OOR ND OW
Planning Bij de logistiek van een dergelijk project moeten veel zaken parallel worden geregeld, zoals het aanvragen van de noodzakelijke vergunningen. Ondertussen lopen alle andere voorbereidingen gewoon door. De Hair: “In de praktijk komt het voor dat de voor het project vereiste accommodaties van verschillende opslag locaties moeten komen. Dan is het uiteraard de bedoeling dat alles gelijktijdig en op tijd op het project arriveert. Bij de TU hebben we bijvoorbeeld gezorgd voor interne scheidingswanden waarmee we binnen onze structuren collegezalen, een kantine en kantoren hebben gerealiseerd. Dit soort zaken moeten allemaal worden ingepast in de logistieke planning.”
Elfstedentocht Logistiek is een belangrijk onderdeel van de Business Continuity Services van De Boer. Dit is een pakket van diensten en producten gericht op het zo snel mogelijk verschaffen van noodruimte bij calamiteiten. De toepassingen van de noodaccommo daties zijn gigantisch divers, vertelt De Hair. “Laatst hebben wij een grote ruimte gebouwd voor een condoleance waarbij meer dan duizend mensen aanwezig waren. Maar het kan ook zo zijn dat wij worden verzocht om in no-time accom modaties te leveren wanneer blijkt dat de Elfstedentocht gehouden wordt. De afwisseling en tijdsdruk houden het vak leuk. Je weet vooraf nooit waar en wanneer de volgende noodoplossing nodig is.”
www. rolflex .com Logistiek centrum De Boer Bree, België
www.goomedia.com
DeBoer logo goo.indd 1
07-12-2009 09:40:36
Wij
-
adviseren ontwerpen – CAD tekenen – CAD berekenen
-
fabriceren monteren reviseren renoveren
Kwadijkerkoogweg 14-b 1442 LA Purmerend Postbus 412 1440 AK Purmerend Telefoon 0299 - 431553 / 607472 Fax 0299 - 470781 / 474594 E-mail
[email protected] Website www.staalbouw-purmerend.nl
Onze aanpak en portofolio worden gekenschetst door het bieden van oplossingen in plaats van alleen een product op klantspecicatie. Daarbij zien wij het als onze taak en doelstelling de opdrachtgever het totale pakket van probleemstelling, deniëring tot ontwerp, berekening, detaillering, fabricage en montage totaal uit handen te nemen. Maar wel in een opzet die het voor de opdrachtgever mogelijk maakt grip op het proces te houden. Daarmee blijft het wel mogelijk om aanpassingen, kosten, nieuwe ontwikkelingen in beeld te houden en waar nodig alsnog te implementeren. Daartoe is vanzelfsprekend een heel goede, duurzame en respectvolle onderlinge relatie onontbeerlijk. Mede omdat wij in dit hele proces meestal feitelijk te kenschetsen zijn als risicodragend comaker is dit vrijwel altijd het geval. Het verleden heeft in ruime mate laten zien dat die positie in de relatie succesvol kan zijn voor beide partijen. In zowel zakelijk als veelal ook meer persoonlijk opzicht. De Boer Tenten is daarbij een sprekend voorbeeld.
Trappen goo.indd 1
vlak genoeg? Is het niet te drassig voor het de verankering van de accommodatie en liggen er geen leidingen onder de grond op de plekken waar moet worden verankerd? Al deze aspecten moeten binnen één à twee dagen in kaart worden gebracht en zijn geregeld.
Belangrijk aspect is de aanvoervolgorde op de projectlocatie, zeker in situaties waar de omliggende ruimte beperkt is. Eerst moeten de vrachtwagens met de funderings- en verankeringsmaterialen arriveren. Zodra deze zijn gelost, volgen de materialen voor de vloer, de overige onderdelen van de structuur en ten slotte de wandpanelen, deuren en ramen. Als de gebouwschil eenmaal staat, kunnen alle interieuronderdelen worden aangevoerd. De Hair: “Dit is een heel nauwgezet proces wat vereist dat iedereen goed op elkaar is ingespeeld zodat alles exact op tijd klaar is. Ik zou het niet stressvol willen noemen, maar de tijdsdruk brengt wel spanningen met zich mee. Het is ook geen ‘acht-totvijf’ baan, je moet voor dit werk echt een 24-uurs mentaliteit hebben en erg flexibel zijn.”
De meest uiteenlopende - constructies - kraanbanen - hijsjukken - machinebouw - trappen, hekken - metaalproducten - hei-equipment - industr. interieurs - kunstwerken - montages VCA* gecerticeerd
Vanuit onze moderne fabriek, voorzien van alle benodigde productiemiddelen, zijn wij gewend om snel, exibel, creatief en stipt, voor een aanvaardbare prijs met eigen vakmensen en montagemateriaal te leveren in Nederland, Duitsland en elders in de wereld. Lid SNS en NTF
Tijdelijke collegezalen TU Delft Lichtgewicht structuren voorzien van PVC wand panelen, dakzeilen, ramen, deuren, verwarming en een compleet interieur. Dit is een korte omschrijving van de vijf tijdelijke collegezalen waarin de studenten Bouwkunde van de TU Delft enkele maanden bivakkeerden. De accommodaties besloegen in totaal een oppervlakte van meer dan 4.000 vierkante meter en boden ruimte aan collegezalen, sanitair, kantoren en een kantine. Alle ruimtes waren voorzien van meubilair, elektra en verwarming.
07-01-2010 09:17:47
19
construction
Adverteerdersindex
Boels
6
Decorum B.V.
14
Euro-Toilet
4
Geertrans nv
8
Hartman Uitzendburo BV
12
Holland Reklame & Standbouw B.V.
12
Mastermate van Ree
8
Van der Molen Transport
16
Nedal Aluminium B.V.
16
Nederfloors Projecten
14
Rolflex
18
Staalbouw Trappen Purmerend B.V.
18
Insights is een uitgave van Goo Media T 071 - 70 70 161 I www.goomedia.nl Directie Ernst Delfos Erik Eckhardt Realisatie en coördinatie Richard Hartman Marinka Peeters Harald Timmer Cindy Verboog Anouska Zuidgeest Tekstproductie Bak & Bakker cs. Journalisten Vormgeving en productie Goo Media
De Boer T 072 - 540 04 44 I www.deboer.com © Goo Media maart 2010 Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht kunnen uitgever en auteurs geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van eventuele onjuistheden of onvolledigheden.
ISSN: 1570 - 9876
Tentech
construction
6
20
