VCA Ontstaan, structuur, inhoud Antwerpen, 27-10-2009
1
Situering
2
Inleiding • Heel wat activiteiten en taken worden uitbesteed aan derden • Veel bedrijven ((onder)aannemers) oefenen activiteiten uit op de site van een ander bedrijf (opdrachtgever) • De impact van al die verschillende bedrijven op de veiligheid op zo’n site is groot
3
EU Wettelijk kader • EU KaderRichtlijn 89/391/EEG van de Raad van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk – De werkgever is verplicht te zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met het werk verbonden aspecten
• Link met contractorveiligheid: – Wanneer er werknemers van verschillende bedrijven op een zelfde arbeidsplaats aanwezig zijn, moeten de werkgevers samenwerken bij de uitvoering van de maatregelen inzake veiligheid, hygiëne en gezondheid en hun optreden coördineren met het oog op de bescherming tegen en de preventie van beroepsrisico's en elkaar wederzijds alsmede hun werknemers en/of hun vertegenwoordigers van deze risico's op de hoogte stellen 4
EU Wettelijk kader – De werkgever neemt passende maatregelen om ervoor te zorgen dat de (onder)aannemers gepaste informatie krijgen over de risico’s en preventiemaatregelen en over eerste hulp, brandbestrijding en evacuatie – De werkgever moet zich ervan vergewissen dat de werknemers van bedrijven en/of inrichtingen van buitenaf die in zijn bedrijf of inrichting komen werken, inderdaad passende instructies hebben ontvangen in verband met de risico's voor de veiligheid en de gezondheid waaraan zij tijdens hun werkzaamheden in zijn bedrijf of zijn inrichting blootstaan 5
6
6
België (wetgeving) • Welzijnswet – Hoofdstuk IV – Afdeling 1 ‐ Werkzaamheden van werkgevers of zelfstandigen van buitenaf – Enkel uitgangspunten en doelstellingen in welzijnswet – Vertrekpunt = uitwisseling van informatie en coördinatie van activiteiten – Hoe dit moet gebeuren, vermeldt de Wet niet – Geen overdracht van verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid – Relatie werkgever‐werknemer is de basis 7
België (wetgeving) • Verplichtingen van opdrachtgevers: – Plicht om onveilige aannemers/contractors te weren – Informatie uitwisseling over risico’s – Zich ervan vergewissen dat alle werknemers op de site de passende opleiding en instructies inherent aan zijn bedrijfsactiviteit hebben ontvangen – Coördinatie van de activiteiten van (onder)aannemers – Zorgen voor een passend VG onthaal (site‐specifiek) voor iedereen die op de site komt – Er zorg voor te dragen dat de (onder)aannemers hun specifieke VG‐regels op de site naleven – Een geschreven overeenkomst met de (onder)aannemers die de VG elementen bevat – Zelf maatregelen nemen op kosten van de de (onder)aannemer indien deze de VG‐regels niet naleeft 8
België (wetgeving) • Verplichtingen van (onder)aannemers: – Informatie uitwisseling over risico’s – Meewerken aan de coördinatie opgezet door de opdrachtgever
9
België (wetgeving) • Verplichtingen van aannemers t.o.v. onderaannemers: – Ketenaanpak – Gelijkaardige verplichtingen als opdrachtgever • Plicht om onveilige onderaannemers te weren • Een geschreven overeenkomst met de onderaannemer die de VG elementen bevat • Zelf maatregelen nemen op kosten van de de onderaannemer indien deze de VG‐regels niet naleeft
10
Situering: welzijnswet opdrachtgever
coördinatie info over risico’s
controle op de opleiding en instructies
(onder)aannemer
informatie opleiding instructies werknemers
BeSaCC-VCA opdrachtgever
informatie opleiding instructies
(onder)aannemer
info over risico’s medewerking aan coördinatie
werknemers 11
Gevolg in de praktijk • Hoe dit moet gebeuren, vermeldt de Wet niet • Het is aan de opdrachtgever om hiervoor de gepaste manier te zoeken – Eigen systeem ontwikkelen – Beroep op (onder)aannemers die een veiligheidsmanagementsysteem toepassen • • • •
VCA BeSaCC OHSAS Enz. 12
Gevolg in de praktijk • Verschillende systemen voor contractor veiligheid management zijn ontwikkeld – – – –
Bedrijfsniveau Sectorniveau Nationaal niveau Internationaal niveau
• Evaluatie (en eventueel certificatie) van het veiligheidsmanagementsysteem van de contractorbedrijven – – – – –
Wettelijk drijfveer Economische drijfveer (marktprincipes) VGM drijfveer Kwaliteit als drijfveer Enz.
• Bewezen positief efffect op de veiligheids‐ en gezondheidsindicatoren (ongevallen,…) 13
Initiatief bedrijfsleven • BeSaCC: Belgian Safety Criteria for Contractors – Attestering op basis van onderzoek dossier door deskundigen
• VCA: Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers – Certificatie door een certificatie‐instelling
vzw BeSaCC-VCA
14
vzw BeSaCC-VCA
• vzw BeSaCC‐VCA opgericht in 1998 door en voor de industrie
15
Collaboration, coordination, partnership
16
Doel vzw BeSaCC-VCA • Het promoten van een efficiënte relatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers door de toepassing van het certificatiesysteem VCA (en aanverwanten) in België en het attestatiesysteem BeSaCC; • Het organiseren en beheren van de systemen VCA en BeSaCC, ieder volgens zijn eigenheid; • Het vaststellen, interpreteren en wijzigen van de lijsten met criteria voor VCA en BeSaCC; • Het toekennen van de BeSaCC‐attesten, • Het ontwikkelen van alle nuttige acties in het kader van de toepassing van evaluatiesystemen op het vlak van veiligheid in de relatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. 17
Leden vzw • • • • • • • • • • • • • • • •
Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) Confederatie Bouw Multisectorale koepelorganisatie van de chemie en de life sciences (ESSENSCIA) Belgische Petroleum Federatie (BPF) Federatie der Algemene Bouwaannemers (FABA) Unie van het KMO Bouwbedrijf (Bouwunie) Federatie van de Belgische Elektriciteits‐ en Gasbedrijven (FEBEG) Belgische federatie van de textiel‐, hout‐ en meubelindustrie (FEDUSTRIA) Multisectorfederatie van de technologische industrie (AGORIA) Algemene Belgische schoonmaak‐ en ontsmettingsunie (ABSU) Federatie van partners voor werk (FEDERGON) Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO) De Federale Verzekeringen / Assuralia Belgacom British Telecom Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer (FEBEM) 18
Leden vzw • • • • • • • • •
Provinciaal Veiligheidsinstituut (PVI) Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en Hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) Instituut voor preventie, bescherming en welzijn op het werk (PREVENT) Vereniging van externe diensten voor preventie en bescherming (CO‐PREV) Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming (PRE‐BES) Le Forem La mission wallonne des secteurs verts Vinçotte Academy Contractor Safety Management
•
+ samenwerking met Belac, FOD WASO en werknemersorganisaties in uitvoerende organen van de vzw (UCvD, TC‐K, …)
19
Structuur vzw BeSaCC-VCA
20
Structuur • Contractor safety Management vzw – Uitvoerend gedeelte van activiteiten (vergaderingen, aankoop, verkoop, facturatie, enz.)
21
VCA
22
VCA • Veiligheids, gezondheids‐ en milieu Checklist Aannemers
23
Historiek VCA • Start
1990
– Botlek‐Rotterdam, [petro‐]chemische industrie – PVI‐project: Werken met Derden – GSA‐LSA
• Raad voor Accreditatie (RvA) • Belcert (Belac) • • • • • •
VCA versie 01 VCA versie 02 VCA versie 03 VCA versie 04 VCA versie 05 VCA versie 05.1
1994 2000 1994 1997 2000 2004 2008 2009 24
Historiek VCA VCU versie 01 VCU versie 02 VCU versie 03 VCU versie 04
1998 1999 2002 2007
• VCO versie 01 • VCO versie 02
2004 2007
• Handleiding VCA versie 01 • Handleiding VCA versie 02
2004 2009
• • • •
25
26
Structuur VCA 2008/05 • Proceduregedeelte • Checklist – 12 hoofdstukken – Mustvragen (*/**/petrochemie) – Aanvullende vragen (□)
27
Structuur VCA 2008/05 • Bijlagen – Afkortingen en definities – Bijlage A – Eisen aan het VCA rapport – Bijlage B – VCA eisen op de werkvloer met betrekking tot vraag 11.1 VCA (onderaanneming) (NIEUW) – Bijlage C – Uitgangspunten in VCA verband met betrekking tot zelfstandigen zonder personeel (ingezet als onderaannemer in het kader van vraag 11.1) (NIEUW) – Bijlage D – Matrix certificatieniveaus – Bijlage E – Eisen met betrekking tot de certificatie instelling, coördinatoren en auditoren (vroeger afzonderlijk document) – Bijlage F – Instructie aantal te besteden mandagen in het kader van VCA auditing en –evaluatie 28
Toepassingsgebied • VCA certificatie is bedoeld voor bedrijven die werkzaamheden uitvoeren met verhoogd risico in een risicovolle omgeving (werkzaamheden in fabrieken, installaties, werkplaatsen en projectlocaties), zoals: – – – – –
werktuigbouwkundige activiteiten elektrotechniek en procesbesturing bouwkundige werkzaamheden civieltechnische activiteiten overige technische diensten, zoals: • • • • •
isolatie steigerbouw industrieel reinigen stralen/conserveren verticaal transport 29
Certificatieniveaus • VCA* – Gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, zonder inschakeling van onderaannemers
• VCA** – Gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, alsmede op de VGM‐ structuur (o.a. VGM‐beleid, VGM‐organisatie en verbetermanagement)
• VCA petrochemie (NIEUW) – Gericht op de directe beheersing van VGM tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, op de VGM‐structuur (o.a. VGM‐beleid, VGM‐organisatie en verbetermanagement), alsmede op specifieke aanvullende eisen voor de petrochemie
30
Structuur VCA 2008/05 • Vragen – – – –
* / ** / petrochemie / □ Doelstelling Minimumeisen (cursief/niet cursief) Documenten
• Score = voldoen aan alle minimumeisen • Onderbouwing van de beoordeling in het auditrapport – Auditor constateert per vraag dat aan alle minimumeisen wordt voldaan – Auditor geeft een onderbouwing bij de minimumeisen in cursief – Auditor beoordeelt of voldaan wordt aan de doelstelling (cursief) van iedere vraag en geeft daarvoor altijd een inhoudelijke onderbouwing
31
Certificatienorm • Certificatienorm VCA*: Alle 24 VCA* mustvragen
• Certificatienorm VCA**: Alle 33 VCA** mustvragen Minimaal zes (6) van de 14 aanvullende vragen
• Certificatienorm VCA petrochemie: Alle 43 VCA petrochemie mustvragen Minimaal twee (2) van de 4 aanvullende vragen 32
Certificatienorm Niveau VCA* VCA**
Vragen Inhoud Certificatienorm 24 VCA* mustvragen Eisen op de werkvloer Alle VCA* mustvragen Eisen op de werkvloer Alle VCA** mustvragen 24 VCA* mustvragen + organisatie-eisen Min. 6 aanvullende vragen 9 VCA** mustvragen Totaal = 39 vragen 14 aanvullende vragen Totaal = 47 vragen 24 VCA* mustvragen Eisen op de werkvloer Alle VCA petrochemie VCA 9 VCA**mustvragen + organisatie-eisen + mustvragen petrochemie 10 VCA petrochemie specifieke eisen Min. 2 aanvullende vragen mustvragen (1) petrochemie Totaal = 45 vragen 4 aanvullende vragen Totaal = 47 vragen (1) 10 aanvullende vragen van de VCA** worden mustvragen voor de VCA petrochemie
33
IF - arbeidsongevallen • Arbeidsongevallenfrekwentie (IF) is niet langer uitsluitingscriterium • IF blijft wel belangrijk maar wordt nu een indicator voor verbetering • Ongevalstatistieken moeten tijdens elke audit (initieel, tussentijds, herhaling) geverifieerd worden
34
Certificatieproces • Voorbereiding en invoering VCA‐eisen bij de aannemer • Aanvraag VCA‐certificatie bij certificatieinstelling • Voorstel auditprogramma • Documentenbeoordeling (fase 1 audit) • Toetsing implementatie (fase 2 audit) • Auditrapport • Goedkeuring rapport door VCA‐coordinator • Certificatie door bevoegd persoon CI • (Beroepsprocedure) 35
Geldigheid • Geldigheid 3 jaar – Tussentijdse audits (eerste binnen 12 maand) – Herhalingsaudit (moet afgerond zijn voor vervaldatum)
36
VCA 2008/05
37
38
VCA 2008/05 Inhoud VCA RADIOSCOPIE
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 2.1 2.2 2.3 2.4 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8
HOOFDSTUK 1 – VGM-BELEID EN -ORGANISATIE, BETROKKENHEID VAN DE DIRECTIE Heeft het bedrijf een VGM-beleidsverklaring? Is er een veiligheids- en gezondheidsfunctionaris aangesteld binnen het bedrijf? Bestaat er een VGM-structuur in de organisatie? Worden leidinggevenden beoordeeld op veiligheid, gezondheid en milieu? Is directie actief betrokken bij VGM? Vindt beoordeling door de directie plaats betreffende het voldoen aan de VCA-eisen? Wordt een doelstelling geformuleerd en opgevolgd met betrekking tot IF verzuimongevallen? Worden VGM-doelstellingen geformuleerd en opgevolgd? HOOFDSTUK 2 – VGM-RISICOBEHEER Heeft het bedrijf een actuele VGM-risico-inventarisatie en –evaluatie ? Vinden taakrisicoanalyses plaats? Worden LMRA’s uitgevoerd vóór aanvang van werkzaamheden? Worden de juiste PBM gratis ter beschikking gesteld, onderhouden en omgeruild? HOOFDSTUK 3 – OPLEIDING, VOORLICHTING EN INSTRUCTIE Beschikken alle medewerkers over vakopleiding en ervaring gerelateerd aan de door hen uit te voeren werkzaamheden? Hebben alle operationele medewerkers een diploma, attest of certificaat “Basisveiligheid VCA”? Hebben alle operationele leidinggevenden een diploma, attest of certificaat “Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA”? Hebben alle medewerkers specifieke kennis en kunde gerelateerd aan door hen binnen het bedrijf uit te voeren specifieke risicovolle taken of werkzaamheden in een risicovolle omgeving? Bestaat er een bedrijfseigen VGM-voorlichting en -instructie? Bestaat er een adequate procedure voor het correct beheren en invullen van het veiligheidspaspoort, indien een veiligheidspaspoort wordt gehanteerd? Vindt communicatie over VGM-zaken plaats zonder taalbelemmeringen? Hebben de medewerkers kennis van de interne regels/procedures van de opdrachtgevers?
VCA2008
*
**
P
● ●
● ● ●
● ● ●
● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
● ●
● ●
● ●
39
VCA 2008/05 Inhoud 4.1 4.2 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6.1 6.2 7.1 7.2 8.1 8.2
HOOFDSTUK 4 – VGM-BEWUSTZIJN Is er VGM-overleg binnen het bedrijf? Heeft het bedrijf een programma voor het verbeteren van het VGM-bewustzijn en VGM-gedrag? HOOFDSTUK 5 – VGM-PROJECTPLAN Hanteert het bedrijf VGM-projectplannen? Worden de medewerkers geïnstrueerd over de inhoud van het VGM-projectplan? Worden de medewerkers van onderaannemers geïnstrueerd over de inhoud van het VGM-projectplan? Wordt het VGM-plan ter bespreking aangeboden aan de opdrachtgever? Is er een veiligheids- en gezondheidsfunctionaris aangesteld per project? HOOFDSTUK 6 - MILIEUZORG Worden er voldoende preventieve milieumaatregelen genomen gericht op het voorkomen van bodemverontreiniging en op afvalstoffenbeheer? Is er een milieufunctionaris aangesteld binnen het bedrijf? HOOFDSTUK 7 – VOORBEREIDING OP NOODSITUATIES Is het bedrijf voorbereid op effectief optreden in geval van noodsituaties? Hebben de in noodsituaties verantwoordelijke medewerkers binnen dat bedrijf een passende opleiding ontvangen? HOOFDSTUK 8 – VGM-INSPECTIES Worden periodiek werkplekinspecties uitgevoerd door operationeel leidinggevenden? Vindt er een trendanalyse plaats van bij inspecties geconstateerde tekortkomingen?
●
● ●
● ● ●
●
●
●
● ● ● ● ●
●
●
●
●
●
● ●
40
VCA 2008/05 Inhoud
10.1 10.2 11.1 11.2 11.3 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5
HOOFDSTUK 10 – AANSCHAF EN KEURING VAN MATERIALEN, ARBEIDSMIDDELEN EN PBM Worden VGM verantwoorde materialen, arbeidsmiddelen en PBM aangeschaft? Worden arbeidsmiddelen en PBM periodiek gekeurd? HOOFDSTUK 11 – INKOOP VAN DIENSTEN Wordt bij onderaanneming zeker gesteld dat op de werkvloer aan alle van toepassing zijnde VCA-eisen wordt voldaan? Vindt gestructureerde beoordeling en selectie plaats van regelmatig ingeschakelde onderaannemers op basis van de VGM-prestaties? Worden voor risicovol werk uitzendkrachten via een VCU-gecertificeerde uitzendorganisatie ingeleend? HOOFDSTUK 12 – MELDING, REGISTRATIE EN ONDERZOEK VAN INCIDENTEN Heeft het bedrijf een procedure voor het melden en registreren van ongevallen met en zonder verzuim? Vindt er onderzoek plaats van ongevallen met en zonder verzuim? Wordt bij het onderzoek van ongevallen een onderzoekmethode gericht op basisoorzaken gehanteerd? Heeft het bedrijf een procedure voor het melden en registreren van bijna-ongevallen en/of incidenten? Vindt er onderzoek plaats van bijna-ongevallen en/of VGM incidenten?
● ●
● ●
● ●
● ●
●
●
●
● ●
● ● ● ● ●
● ●
41
42
Cijfers en Feiten
43
Certificatie instellingen (Belac) • • • • • • • • • •
SGS Systems and Certification BCC Kiwa Belgium AIB‐Vinçotte BCCA HaCeCo PME‐cert BTV‐audit Schutter Excellence (new) Bureau Veritas
•
http://belac.fgov.be/belac.jsp 44
VCA certificaten Belgische bedrijven met VCA certificaat • 2001: 900 • 2002: 1055 • 2003: 1318 • 2004: 1546 • 2005: 1495 • 2006: 1617 • 2007: 1815 • 2008: 1915
• 2009: 2084 (01.10.2009) 45
VCA certificaten Belgische bedrijven met VCA certificaat 01/10/2009 • • • • • •
VCA2004* VCA2004** VCA2008* VCA2008** VCA P TOTAL
• VCU
1142 (1009 Belac + 133 RVA) 727 (586 Belac + 141 RVA) 125 (102 Belac + 23 RVA) 81 (78 Belac + 3 RVA) 9 (8 Belac + 1 RVA) 2084 (1689 Belac + 310 RVA) 39 (33 Belac + 6 RVA) 46
Examencentra • VCA + BeSaCC (14) – – – – – – – – – – – – – –
PVI NAVB‐CNAC Vinçotte Academy Haceco Cosetech BNT Elsevier Belgisch Onafhankelijk Examen Instituut (BOEI) European Control Services (ECS) Centre Secure BE Consult LE FOREM Randstad Training Allift Michielsens Ondeo Industrial Solutions (nieuw) 47
Diploma’s opleidingen
Basic Supervis.
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
16.007
20.010
22.540
24.337
30.773
29.056
29.903
3347
3663
4784
5564
6366
6653
7598
154
230
268
293
523
396
23.827
27.554
30.169
37.432
36.232
37.897
104.811 132.365 162.347 199.961
236.206
274.103
Temp work agencies TOTAL
19.354
CUMUL
77.601
48
Risicovolle taken (27 centra) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Acta vzw Allift Michielsens ASC Safety Training B.L.I.T.S. BNT CEPS COMOKRA De Coninck M&O Descon ECS Ergoteam Gunco HITS Logan Logis Maes Hoogwerkers Ocha PITO Quality Control Randstad Training S.I.W.H.A. Umicore VDAB V.E.T.O. Vinçotte Academy V‐Tas Z‐Safety 49
2008 - jaarverslagen
NL
FR
2008
2007
Risicovolle taken met opgelegde toetsing in erkend centrum (8 taken petrochemie) IS-001 Vorkheftruck - gevorderd
3.165
IS-004 Hoogwerker vrachtwagen IS-005 Zelfrijdende hoogwerker IS-006 Aanslaan en uitwijzen van lasten - rigging IS-007 Veiligheidswacht IS-008 Onafhankelijke ademhalingsbescherming
146
3.311
66
0
66
23
3.525
240
3.765
1.764
Risicovolle taken
IS-010 Flensmonteur IS-013 Meten en detecteren gevaarlijke stoffen
1.343
727
33
760
226
472
0
472
686
729
19
748
967
223
13
236
243
82
0
82
74
8.989
451
9.440
5.326
AV-001 Vorkheftruck - basis
711
2
713
3.248
AV-002 Reachtruck - basis
19
1
20
789
AV-003 Schaarlift
37
31
68
154
Subtotaal Risicovolle taken zonder opgelegde toetsing in erkend centrum
AV-004 Aanslaan en uitwijzen van lasten - basis
219
0
219
0
AV-005 Monteur metalen constructies/ind.installaties
0
0
0
0
AV-006 Persoonlijke valbescherming - basis
0
0
0
81
AV-007 Irata 1
0
0
0
0
AV-008 Irata 2
0
0
0
0
AV-009 Irata 3
0
0
0
0
AV-011 Brandwacht
265
4
269
274
AV-012 Kleine blusmiddelen
0
0
0
0
AV-013 Mobiele kranen
0
0
0
0
AV-014 Grondverzetmachine met hijsfunctie
0
0
0
0
14
0
14
20
0
0
0
0
AV-015 Autolaadkraan AV-016 Snelopbouwtorenkraan AV-017 Torenkranen
0
0
0
0
22
0
22
86
AV-024 Hogedrukspuiter
0
0
0
0
AV-025 Hogedrukmachinist
0
0
0
0
IS-002 Reachtruck gevorderd
317
11
328
590
IS-003 Verreiker
293
12
305
175
16
0
16
27
564
2
566
379
AV-021 Monteur steigerbouw
IS-009 Persoonlijke valbescherming - pylonen, masten IS-011 Rolbrug afstandsbediening IS-012 Rolbrug cabine Subtotaal Totaal
0
0
0
110
2.477
63
2.540
5.933
11.466
514
11.980
11.259
50
Website • www.besacc‐vca.be • www.vca‐besacc.be • Nieuwe website sinds 1‐09‐2009
51
52
VCA
53
VCA-bedrijven
54
Zoek opleiding
55
Downloads
56
57
Vragen?
58
