Van woonwens tot maatwerk

Van woonwens tot maatwerk

1 juli 2005

Woonbeleidsnota

Gemeente Bergen

Inhoud 1.

NAAR EEN EVENWICHTIGE WOONGEMEENTE 1.1. Raad stelt kaders 1.2. Beleid voor doelgroepen, woningvoorraad en wonen-welzijn-zorg 1.3. Uitvoering van woonbeleidsnota via projecten

3 4 5 9

BIJLAGE 1: DOELSTELLINGEN PER KERN

24

1.

INLEIDING

28

2.

VISIE De rol van de gemeente 2.2. Hoofdrichting woonbeleidsnota 2.3. Doelgroepen 2.4. Voorraadbeleid 2.5. Welzijn en zorg 2.6. Financiële opgave 2.7. Samenvatting van doelen

30 31 32 36 40 44 48 49

BERGEN (KERN) 3.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 3.2. Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

52 52 55

4.

GROET 4.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 4.2. Welzijn en zorg

60 60 62

5.

SCHOORL 5.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 5.2. Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

64 64 66

6.

EGMOND-BINNEN 6.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 6.2. Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

70 70 71

7.

EGMOND AAN DEN HOEF 7.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 7.2. Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

74 74 76

8.

EGMOND AAN ZEE 8.1. Doelgroepen en voorraadbeleid 8.2. Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

78 78 80

9.

UITVOERING, MONITORING EN EVALUATIE 9.1. Prestatieafspraken en overeenkomsten 9.2. Evaluatie en monitoring

84 84 84

Naar een evenwichtige woongemeente Bergen: een kustgemeente met zes dorpskernen, bossen, duinen, zee, polderland en dichtbij stedelijke voorzieningen. Niet voor niets dat veel mensen hier graag wonen of willen gaan wonen. De kernen verschillen van karakter, enkele opvallende kenmerken: • een dure koopwoningvoorraad, namelijk een landelijke top-5 positie bij gemeenten vanaf 30.000 inwoners; • een relatief oude bevolking en veel zorgvoorzieningen. Deze kenmerken leggen een behoorlijke druk op de woningmarkt en op voorzieningen. De gemeente Bergen wil deze druk in goede banen leiden via dit woonbeleid.

Ambitie vraagt inzet, lef en betrokkenheid De opgave is fors: voldoende nieuwbouw, huisvesting voor starters, uitbreiding sociale huursector, afstemming wonen-welzijn-zorg. Je kunt niet alles tegelijk; noch financieel, noch organisatorisch. Daar komt bij dat de gemeente vaak weinig of geen zeggenschap heeft over oplossingen. Hoe bewerkstelligen we dat de uitvoering toch van de grond komt? • door het maken van uitvoeringsafspraken (prestatieafspraken) met aanbieders van wonen-welzijn-zorg (uitdagen om plannen op tafel te leggen); • het benoemen van projecten (zie paragraaf 1.3) die met prioriteit uitgevoerd moeten worden, en waar het ambtelijk apparaat zich op concentreert; • een vasthoudende ambitieuze opstelling van de gemeente met lef richting haar partners. Dat kan de provincie zijn, om de bouwmogelijkheden uit te breiden, en ook projectontwikkelaars om een goed bouwprogramma te realiseren. Zo wil de gemeente Bergen haar rol van regisseur invulling geven; in beginsel in nauw overleg met haar netwerk. In een beperkt aantal gevallen treedt de gemeente

vanzelfsprekend wel op als uitvoerder, bijvoorbeeld bij de inrichting van de openbare ruimte. Instrumenten die de gemeente beschikbaar heeft: • Het juridisch instrumentarium voor het wonen, zit vooral in aanpalende beleidsterreinen: ruimtelijke ordening en welzijn. Hiermee kan de gemeente beperkt het woonbeleid sturen. Ook vanuit de Huisvestingswet heeft de gemeente het instrument om toewijzing van schaarse woningen te reguleren. In Bergen is dit regionaal afgestemd. • Grondbeleid geeft vaak heel direct sturingsmogelijkheden. Immers als de gemeente de grond bezit, kan zij ontwikkelingen naar haar hand zetten, bijvoorbeeld de woningbouwdifferentiatie. In andere gevallen is de gemeente afhankelijk van overleg en afspraken met marktpartijen. • Heel belangrijk voor de gemeente is een actieve opstelling in netwerken. Door communicatie met belanghebbenden, goede contacten in het veld zijn ontwikkelingen vroegtijdig te signaleren en kan hierop nog invloed uitgeoefend worden. Ook is de invloed groter indien er goed contact is met partijen. • Ten slotte noemen we de financiële instrumenten: subsidies of fondsen. Concreet denken we aan het Fonds Sociale Woningbouw, Bouwfondsaandelen, Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV), WVG-middelen, Subsidies voor welzijnsvoorzieningen.

De gemeente heeft oog en oor voor bewoners en instellingen In een aantal bijeenkomsten met bewoners en belanghebbende instellingen zijn thema’s voor een verdere uitwerking van het gemeentelijk woonbeleid geselecteerd en is draagvlak voor ontwikkelingsrichtingen afgetast. Dit is in dorpsavonden gebeurd met inwoners van de kernen van Bergen, in een klankbordgroep (belangengroepen, corporaties, makelaardij, zorginstellingen, welzijnsinstellingen), in het BOOG 1 en door een minisymposium (genoemde instellingen plus raadsleden). Tijdens die bijeenkomsten zijn verschillende thema’s als belangrijk naar voren gebracht: • Behoud van de ruimtelijke en sociale identiteit van de kernen (en daarmee ook het belang van een kerngerichte uitwerking van het beleid). • Behoud van mogelijkheden voor mensen met een laag inkomen. • Keuzemogelijkheden voor starters en senioren op de woningmarkt. • Kansen benutten in de bestaande voorraad, door doorstroming en transformatie. • Samenwerking tussen partijen om de afstemming van wonen, welzijn en zorg te organiseren.

1.1.

Raad stelt kaders

De gemeenteraad heeft kaders voor het woonbeleid vastgesteld 2 . In het raadsprogramma is onder ‘wonen’ opgenomen: “De gemeente Bergen wil zorgen voor een kwalitatief en kwantitatief voldoende woningvoorraad en voor een goede leefbaarheid in de directe woonomgeving 3 ” De raad heeft deze algemene doelstelling verder uitgewerkt in kaders. De ontwikkelingsrichtingen voor de visie zijn op hoofdlijnen: • De gemeente speelt zowel kwalitatief als kwantitatief in op de lokale behoefte. 1 2 3

Breed Overleg Ouderenbeleid Gemeente Bergen. Raadsbesluit 23 november 2004 Raadsprogramma 2 wonen.

•

•

• •

De gemeente hecht veel waarde aan het karakter en de leefbaarheid van kernen. In het Lokaal Sociaal Beleid krijgt dit al de nodige aandacht, onder meer via het kerngericht werken en het accommodatiebeleid. Ook in dit woonbeleid besteden we aandacht aan de leefbaarheid van kernen, door een kerngerichte uitwerking (zie kernen in de toelichting). De gemeente Bergen kiest voor het bevorderen van een evenwichtige bevolkingsopbouw, voor zover dat door de gemeente te sturen is: - in zekere zin zijn ontgroening en vergrijzing namelijk autonome ontwikkelingen waar gemeentelijk beleid weinig aan kan veranderen; - de situatie in de gemeente Bergen wijkt dermate af van het regionale gemiddelde dat ‘gelijktrekken’ een rigoureuze aanpak vraagt. Het werken aan een evenwichtige bevolkingsopbouw betekent voor Bergen een vraaggericht nieuwbouwprogramma, zeker ook voor starters. Immers die groep is in Bergen weinig aanwezig, en staat door de hoge koopprijzen en weinig doorstroming onder druk. De gemeente voert een sociaal woonbeleid door mogelijkheden te creëren voor mensen met een laag inkomen 4 . Met een adequaat aanbod van wonen, welzijn en zorgdiensten in wijken en kernen speelt de gemeente in op ontwikkelingen als vergrijzing, vermaatschappelijking van de zorg en extramuralisering en deconcentratie (meer zorg buiten instellingen in een gedeconcentreerde setting). Dit krijgt handen en voeten door uitwerking van het concept woonservicezones.

1.2.

Beleid voor doelgroepen, woningvoorraad en wonen-welzijnzorg

Via drie inhoudelijke thema’s werkt de gemeente haar woonbeleid verder uit: doelgroepen, voorraadbeleid en welzijn en zorg.

Doelgroepen De gemeente wil kwalitatief en kwantitatief inspelen op de lokale behoefte. Om dit waar te maken kiest zij tot 2010 voor toevoeging van minimaal 100 woningen per jaar, in periode daarna zijn dat er minimaal 40 per jaar. Concreet zijn er momenteel plannen voor in totaal 462 woningen 5 , voor de eerste vijf jaar dus. Voor de langere termijn zijn aanvullende bouwmogelijkheden nodig. Daarnaast is aanpassing van de bestaande woningvoorraad gewenst om doelgroepen huisvesting te kunnen bieden. De gemeente geeft in deze woonbeleidsnota in het bijzonder aandacht aan de doelgroepen lage inkomens, starters en ouderen. Lage inkomens De gemeente ziet daar in de eerste plaats een maatschappelijke opgave voor mensen met een laag inkomen. Bij deze groep horen ook starters en senioren. Voor mensen met 4

5

BBSH- en Huursubsidiedoelgroep, inkomensniveau (prijspeil 1 juli 2004): Alleenstaand < 65 jaar € 18.700, meerpersoons < 65 jaar € 25.075, alleenstaand 65+ € 16.625, meerpersoons 65+ € 21.675. Zie Bijlage pagina 40, tabel 2.1

een laag inkomen streeft de gemeente tot 2010 naar toevoeging van jaarlijks 30 sociale huurwoningen 6 , tussen 2010 en 2015 per jaar 10 sociale huurwoningen. Starters Starters 7 hebben momenteel een zwakke positie op de woningmarkt. Dat is niet alleen zo in Bergen, maar in vrijwel de gehele regio. Voor starters wil de gemeente extra mogelijkheden creëren. Dit doet zij door: • realiseren van nieuwbouw van sociale huurwoningen en goedkope 8 koopwoningen ; • bevorderen doorstroming via strategische nieuwbouw (duurdere huur en goedkope koop). De gemeente wil met projectontwikkelaars en corporaties afspraken maken over bestpractices en experimenten voor starters. Jaarlijks zullen 35 woningen toegevoegd moeten worden die geschikt zijn voor starters. Ouderen Het aantal ouderen in de gemeente Bergen is al relatief groot en groeit de komende jaren verder. Voor het woonbeleid is Wie zijn de ouderen? essentieel dat ouderen zeer kritisch We hebben het vaak over 55-plussers als we praten zijn bij het zoeken en vinden van een over ouderen. Maar de meeste 55-plussers voelen goed bruikbare, toegankelijke en zich niet oud. Wel komen zij rond deze leeftijd in een bereikbare woning. Juist de locatie is volgende levensfase: kinderen de deur uit, tijd en erg belangrijk, vanwege binding aan ruimte voor jezelf. Pas op latere leeftijd beginnen de jaren echt te tellen; de kern en het sociale netwerk. zeg vanaf 75 jaar. Dan neemt de behoefte aan zorg Toevoeging van aanpasbare toe, en de mobiliteit vaak waarneembaar af. woningen is dus maatwerk. De Voor de inhoud van het beleid is een strikte gemeente kiest daarbij de volgende afbakening niet noodzakelijk. Het is wel goed om te beseffen dat het begrip ‘ouderen’ niet eenduidig is, en richtingen: dat we daarom rekening moeten houden met veel • Aanpassen (toegankelijk maken) verschillende wensen : dus maatwerk. van bestaande koopwoningen. De gemeente stimuleert eigenaar-bewoners door informatieverstrekking en advies. • Door herstructurering en opplussen mogelijkheden zoeken om de bestaande huurvoorraad aan te passen. • Splitsen van villa’s in appartementen. • Toevoegen van aanpasbare woningen door nieuwbouw, bij voorkeur op centrale locaties in de kernen. Door flexibel, aanpasbaar of levensloopbestendig 9 te bouwen, zijn woningen geschikt voor een brede doelgroep (ouderen, maar ook jongeren). 6 7

8

Huurwoning met kale rekenhuur t/m € 466,48 (huursubsidiegrens prijspeil 1 juli 2004). Starter op de koopmarkt woningzoekende ingezetene die bij verhuizing geen zelfstandige woonruimte achterlaat. Daaronder vallen bewoners van zomerwoningen cq recreatiewoningen en woningen die niet geschikt zijn voor duurzame bewoning of woonruimte zonder een geldige huisvestingsvergunning. Starter op de sociale huurmarkt woningzoekenden die langer dan een jaar in de regio NoordKennemerland wonen en bij verhuizing geen zelfstandige woning achterlaten, alsmede woningzoekenden met een economische of maatschappelijke binding (bron: huisvestingsverordening). Nieuwbouw voor starter: tot € 167.000 V.O.N. (uitgaand van prijspeil 1-1-2004 € 165.000,- geïndexeerd met inflatie 2004 = 1,2%, jaarlijks opnieuw te indexeren met inflatie).

Tot 2015 wil de gemeente jaarlijks 80 (800 totaal) aanpasbare of levensloopbestendige woningen toevoegen, door aanpassing van de bestaande voorraad of door nieuwbouw.

Voorraadbeleid Bestaande voorraad beter benutten De druk op de bestaande woningvoorraad is groot. Eén van de oorzaken, naast onvoldoende aanbod, is de samenstelling van de voorraad. Die sluit deels onvoldoende aan op de toekomstige woningbehoefte. De gemeente kijkt daarom zeker niet alleen naar nieuwbouw, maar vooral ook naar mogelijkheden in de bestaande woningvoorraad. De gemeente zet de volgende instrumenten in om dit deel van de voorraad beter aan te laten sluiten op de behoefte: • Het bevorderen van de doorstroming, waardoor een betere afstemming tussen vraag en aanbod tot stand komt. Dit kan door verleidingsstrategieën als strategische nieuwbouw; huurwoningen vanaf € 467 en koopwoningen tot € 250.000 bieden rendement (zie ook kader). ILLUSTRATIE: Via doorstroming vraag van verschillende doelgroepen bedienen Nieuwbouw brengt doorstroming tot stand. • Theoretisch gezien zou nieuwbouw aan de top van de markt uiteindelijk voor alle inkomensgroepen aanbod opleveren. Immers in een dure koopwoning komt iemand uit een middeldure koopwoning, in die middeldure koopwoning iemand uit een goedkope koopwoning, in die goedkope koopwoning iemand uit een huurwoning, etc. Dit noemen we de “lange keten”. In de praktijk blijkt dit slechts ten dele het geval. Bergen maakt deel uit van een grotere regionale, provinciale of zelfs landelijke woningmarkt. De kans is dus groot dat de lokale “keten” door vestiging vanuit een andere gemeente wordt afgebroken. De gemeente kan dit niet tegenhouden. Hoe meer verhuizingen er bij doorstroming nodig zijn, des te kleiner het rendement aan het einde van de keten. • Bouwen in het middeldure en goedkopere marktsegment, voor een zogenaamde “korte keten” van doorstroming, brengt weliswaar beperkte doorstroming teweeg, maar is beter te sturen dan de lange keten. Het eindrendement van deze keten is daarom groter dan dat van de lange keten.

•

•

9

In de gemeente Bergen gelden regionale woonruimteverdelingsregels voor de sociale huursector en nieuwbouwwoningen tot een koopprijsgrens van € 102.000. Deze grens sluit niet aan bij de hedendaagse realiteit van de woningmarkt, en biedt daardoor de gemeente weinig sturingsmogelijkheden bij de verdeling van betaalbare nieuwbouwwoningen. De gemeente is voorstander van het verhogen van deze grens naar een grens van € 180.000. In samenwerking met de regio Noord-Kennemerland vraagt de gemeente hiervoor toestemming bij de provincie. De gemeente maakt afspraken met de corporatie over het aanpassen van de bestaande woningvoorraad. Voor een betere afstemming van het aanbod op de vraag, moeten jaarlijks ten minste 50 bestaande huurwoningen anders in de markt Levensloopbestendig: Het zodanig bouwen van woningen dat mensen er gedurende verschillende fasen van hun leven in kunnen (blijven) wonen. Dit wordt bereikt door onder meer vrije indeelbaarheid en flexibiliteit, het voldoen aan woningeisen voor senioren, gebruiksgemak (domotica), veiligheid, toegankelijkheid en aanpasbaarheid. Aanpasbaar: de woning is eenvoudig aan te passen aan de toegankelijkheidseisen die mensen met een (lichte) functiebeperking stellen aan de woning.

gezet worden (helft van de opgave die uit het woonwensenonderzoek blijkt). Dit kan door verkoop van huurwoningen, opplussen, sloop, splitsen van villa’s. Nieuwbouw Nieuwbouw is aanvullend op de mogelijkheden in de bestaande voorraad. Vanuit het doelgroepgerichte beleid en de kwalitatieve behoefte in Bergen streeft de gemeente tot 2015 naar het volgende nieuwbouwprogramma: Tabel 1.1: Gemeente Bergen, woningbouwprogramma 2005-2014 %

doelgroep

Huur: •

Eengezinswoning < €467

10%

Starters, ouderen

•

Eengezinswoning > €467

5%

Gezinnen (doorstromers)

•

Meergezinswoning< €467

20%

Starters, ouderen

•

Meergezinswoning > €467

10%

Ouderen

Subtotaal huur

45%

Koop: •

Woning < €165.000

5%

Starters

•

Eengezinswoning €165.000 – 250.000

25%

Gezinnen (doorstromers), Starters

•

Eengezinswoning > €250.000

10%

Gezinnen (doorstromers)

•

Meergezinswoning €165.000 – 250.000

5%

Ouderen

•

Meergezinswoning > €250.000

10%

Ouderen

Subtotaal koop

55%

Totaal Waarvan levensloopbestendig

100% 75%

Bron: Companen, bewerking woningmarktonderzoek en analyse.

Per kern is een eerste inventarisatie gemaakt hoe dit programma vertaald kan worden naar de locaties (zie schema’s hierna). •

•

Uitgaande van de contourennota 10 is er in beginsel in de gemeente Bergen tot 2015 voldoende plancapaciteit, zij het niet in alle kernen. In het kader van haar ruimtelijk beleid zoekt de gemeente naar aanvullende mogelijkheden in Bergen, Groet en Schoorl. De gemeente stelt bij de ontwikkeling van nieuwbouw als voorwaarde dat deze moet voldoen aan een nog vast te stellen kwaliteitslabel (gebaseerd op bijvoorbeeld WoonKeur, Keurmerk Veilig Wonen). Zo wil de gemeente de levensloopbestendigheid en aanpasbaarheid waarborgen.

Wonen, welzijn en zorg Het woonbeleid staat niet op zichzelf; welzijn en zorg hangen hier sterk mee samen. Zeker door de vermaatschappelijking van de zorg voor ouderen en gehandicapten. Zorg wordt meer en meer in een zo normaal mogelijke woonsituatie aangeboden. De gemeente stelt zichzelf vanuit die vermaatschappelijking ten doel om de zelfredzaamheid van de burgers te ondersteunen. Hierbij volgt zij de weg dat eventuele afbouw van intramuraal zorgaanbod volgend is op het toevoegen van alternatieve extramurale woonzorgarrangementen. Dit doet zij door: 10

Notitie: gemeente Bergen Vraag en Aanbod op de woningmarkt 2004-2014…(...), de zoekgebieden voor woningbouwlocaties (contouren), raadsbesluit 23 februari 2003

•

•

•

•

Het toevoegen van ruim 600 zorggeschikte woningen tot 2015 (60 per jaar): 550 in een woonzorgcomplex, en 50 beschutte woonvormen. Deze aantallen kunnen grotendeels in de bestaande voorraad gerealiseerd worden 11 . We denken dan aan het transformeren (omklappen) van intramurale capaciteit naar ‘kleinschalige’ semimurale woonvormen, en het doorontwikkelen van seniorencomplexen tot woonzorcomplexen (bijvoorbeeld Sanderij). In de eerste plaats vraagt de realisatie van wonen met zorg organisatie van onplanbare zorg of 24-uurszorg: de ontwikkeling van de woonservicegebieden rond zorgpunten. Het organiseren van een adequaat aanbod in welzijnsvoorzieningen in alle kernen: informatie en advies, wijksteunpunten voor ontmoeting en activering en wonenplusdiensten. Ook vanuit het accommodatiebeleid en Lokaal Sociaal Beleid geeft de gemeente hier invulling aan. Een gebiedsgerichte aanpak door het realiseren van woonservicegebieden met verschillende verzorgingsniveaus. In Bergen en Schoorl wil de gemeente een woonservicegebied ontwikkelen met een uitgebreid voorzieningenniveau (wonen, welzijn, zorg en detailhandel). In de andere kernen en de woonwijken van deze kernen werkt de gemeente ook met woonservicegebieden, afgestemd op de plaatselijke behoefte: huisartsenpost, dagbesteding en 24-uurs zorgtoezicht zijn niet persé aanwezig. Dit beleid operationaliseren we in actieplannen per kern. Het stimuleren van samenwerking tussen aanbieders van wonen, welzijn en zorg. Met name door samenwerking tussen de laatste twee aanbieders ziet de gemeente kansen voor economische schaalvoordelen, en daarmee voor een optimaal voorzieningenaanbod in kernen.

1.3.

Uitvoering van woonbeleidsnota via projecten

De gemeente Bergen wil een realistisch woonbeleid voeren, vanuit haar regieverantwoordelijkheid. Aanbieders van wonen-welzijn-zorg voeren dit beleid grotendeels uit, vanuit hun expertise en verantwoordelijkheid. De gemeente geeft in deze woonbeleidsnota richtingen aan voor gewenste ontwikkelingen, en volgt en actualiseert die. Hierover maakt zij prestatieafspraken met haar partners. Woonbeleid is een dynamisch proces De maatregelen in deze beleidsnota zullen op hun actualiteit en effectiviteit gevolgd moeten worden. De gemeente wil de dynamiek op de woningmarkt structureel volgen door beknopte monitoring. Het doel hiervan: • veranderingen op de woningmarkt signaleren of voorspellen; • tegenvallende of ongewenste ontwikkelingen signaleren en zo mogelijk voorkomen; • wenselijke ontwikkelingen prognosticeren, initiëren en bevorderen. De gemeente wil bij haar monitor gebruik maken van bestaande gegevens. Naast het verzamelen van cijfers wil de gemeente ook met haar partners in overleg over veranderende omstandigheden. Door hier jaarlijks gezamenlijk over van gedachte te wisselen krijgt de gemeente een actueel beeld van de markt en krijgen de partners van de gemeente een beeld van het gemeentelijk beleid. 11

Deze aantallen komen niet bovenop het nieuwbouwprogramma. Wat door nieuwbouw toegevoegd moet worden, moet geïntegreerd worden in het woningbouwprogramma.

Realistisch beleid door een beperkt aantal projecten Vanzelfsprekend hecht de gemeente waarde aan de uitvoerbaarheid van haar woonbeleid. Daarom is in de toelichting per kern aangegeven hoe de verschillende beleidsvoornemens in de praktijk gestalte kunnen krijgen, bijvoorbeeld via de invulling van nieuwbouwlocaties. Met betrokkenen maakt de gemeente per situatie afspraken. Vanuit de kaders die de gemeenteraad stelde, overleggen met burgers en instellingen, en natuurlijk de woonbeleidsnota benoemen we kernprojecten. Hier zet de gemeente zich met prioriteit voor in. Zij kiest daarbij een projectmatige aanpak: 1.

2.

3.

Mogelijkheden voor starters De gemeente daagt ontwikkelaars in de gemeente Bergen uit om op een vernieuwende manier mogelijkheden te creëren voor starters. Belangrijke uitgangspunten zijn: betaalbaarheid en toekomstkwaliteit. Dit doet zij door prijsvragen en (grond-)subsidies bij vernieuwende ontwikkelingen. De gemeente accepteert waar zij grondeigendom heeft een lagere winst, in ruil voor woningen. Opplusonderzoek huurwoningvoorraad De gemeente vraagt Duinstee kansen te onderzoeken voor het verbeteren van de bruikbaarheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid van hun bestaande woningvoorraad, zoals in het verleden liftplaatsing bij het Dorus Rijkersplein. Het onderzoek moet aansluiten bij de opgave per kern. Ook moet het opplusonderzoek kansen benoemen om wonen met zorg in de gemeente verder te ontwikkelen. Welke kansen biedt de bestaande woningvoorraad? Welke afspraken met zorginstellingen zijn nodig? Actieplan Wonen-Welzijn-Zorg per kern In de verschillende kernen moeten naast woningen ook voorzieningen, welzijnsen zorgfuncties een plek krijgen. Dit vraagt afstemming tussen aanbieders. Deze actieplannen moeten bevorderen dat locaties die geschikt zijn voor deze functies ook hiervoor benut worden: locaties centraal in de kernen of nabij zorgcentra (Nieuwe Bergse School, Bibliotheek Egmond). Actieplannen per kern moeten uitmonden in uitvoeringsafspraken over de concrete inzet van partijen voor de integrale opgave voor Wonen-Welzijn-Zorg: te beginnen bij de woonservicezones Centrum Bergen en De Sanderij in Schoorl. 3a. Woonservicezone Centrum Bergen Het centrum bergt een keur aan voorzieningen en biedt daarmee een goed woonmilieu voor mensen die minder mobiel zijn (of worden) en zorgvragers. Hier liggen kansen voor wonen met zorg. Noodzaak is dan wel een zorgpunt voor (onplanbare) zorg, zorgwoningen en een woonzorgcomplex. Kansen die deze ontwikkeling ondersteunen: de komst van de Gezondheidszorg Onder Een Dak (GOED) en de herinrichting rond Elkshoven (potentiële locatie woonzorgcomplex). 3b. Woonservicezone De Sanderij Schoorl In Schoorl is met de komst van De Sanderij een basis ontstaan voor een samenhangend aanbod van wonen-welzijn-zorg. Bij de exploitatie staan verschillende functies onder druk. Voor het voorzieningenniveau in Schoorl – mede met het oog op de vergrijzing – is behoud van De Sanderij essentieel. Door uitbreiding van de componenten wonen-welzijn-zorg verwachten we het draagvlak te kunnen vergroten.

4.

5.

6.

7.

8.

Onderzoek Bouwlocaties De gemeente onderzoekt aanvullende bouwlocaties in de kernen. Van de potentiële locaties maakt zij een SWOT-analyse bij functieverandering (sterkte, zwakte, kansen en bedreigingen). Ook brengt zij hierbij het gewenste ontwikkelingsperspectief in beeld. Ontwikkelingslocatie Westrand Egmond aan den Hoef Deze locatie vervult in het locatieonderzoek een sleutelfunctie voor de leefbaarheid van de Egmonden (Binnen, aan den Hoef en aan Zee): • voor het opvangen van woningbehoefte uit deze kernen, via het volgende programma: - aan centrumkant aanpasbare en/of levensloopbestendige woningen voor senioren (25% van de totale productie); - aan buitenrand woningen voor starters (25%) en gezinnen (50%); - verhouding huur-koop: 50-50. • voor het realiseren van een aanbod moderne publieke voorzieningen: - wijksteunpunt voor ontmoeting, informatie en advies, ter vervanging van Hanswijk; - zorgsteunpunt met verzorgde en beschermde woonvormen. Nu ligt het gebied grotendeels buiten de streekplancontouren. De gemeente zet zich via lobby bij de provincie in om de ontwikkeling van Westrand van de grond te krijgen 12 . Ontwikkelen en gebruiken van kwaliteitslabel Bij nieuwbouw wil de gemeente eisen stellen aan gebruikswaarde en bouwtechnische kwaliteit. De gemeente speelt daarmee in op de wens om 75% van de nieuwbouw als levensloopbestendige woningen (WoonKeur) te realiseren en op maatschappelijke thema’s als veiligheid (Keurmerk Veilig Wonen) en duurzaamheid (duurzaam bouwen). Het te ontwikkelen kwaliteitslabel bevat elementen van onder andere deze keurmerken. Met ontwikkelaars (ook corporatie) legt de gemeente dit kwaliteitslabel vast in projectovereenkomsten. Stimuleren aanpassing van particuliere woningvoorraad De gemeente stimuleert oudere eigenaar-bewoners om de eigen woning desgewenst beter toegankelijk te maken. In de eerste plaats doet zij dit door informeren over aanpak en financiering. In de tweede plaats gaat de gemeente na op welke wijze de corporatie hun dienstverlening op dit vlak richting eigenaarbewoners kunnen oppakken. Prestatie-afspraken De gemeente wil met de corporatie, zorg- en welzijnsinstellingen prestatieafspraken maken. Hier komen in ieder geval de volgende onderwerpen aan de orde: • Differentiatie in het bestaande woningaanbod. • Omvang en differentiatie kernvoorraad. • Opplussen van woningen. • Differentiatie nieuwbouw (starters, gezinnen, ouderen). • Toepassing kwaliteitskeurmerken (WoonKeur, Duurzaam Bouwen, Veilig Wonen).

Deze projecten zijn weergegeven in bijgaand uitvoeringsschema: 12

Vastgesteld in de raad 29 juni 2004: Nota van uitgangspunten voor de mogelijke woningbouwlocatie ‘Duinrand’ in Egmond aan den Hoef.

Gemeente Bergen: Uitvoeringsprogramma projecten woonbeleidsnota Nr

Uitvoering(sproject)

Omschrijving

Verantwoordelijkheid

Financiën 2005

Projecten 1 2

2006

Mogelijkheden voor

(Experimentele) woningbouw,

starters

financiering, MGE

Afdeling VROM

Opplusonderzoek

Onderzoek verbeteren

Afd. Welzijn, Duinstee,

huurwoningvoorraad

bruikbare, toegankelijke en

zorginstellingen

pm

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

3a 3b 4 5 6

Actieplan Wonen-Welzijn-

Actieplannen per kern integrale

Afdeling Welzijn, woon-

Zorg

opgave wonen-welzijn-zorg

zorg instellingen

Woonservicezone

Inrichten van een

Afdeling VROM,

Centrum Bergen

woonservicezone

Welzijn

3 + 3a + 3b

Woonservicezone De

Inrichten van een

Afdeling VROM,

Sanderij Schoorl

woonservicezone

Welzijn

Onderzoek naar

Onderzoek buiten- en

Afdeling VROM

nvt

bouwlocaties

binnenstedelijke bouwlocaties

Ontwikkelingslocatie

Woningbouw mogelijk maken in

Afd. VROM, Welzijn,

nvt

Egmond a.d. Hoef (West)

uitsluitingsgebied

Prov. NH

Ontwikkelen en gebruik

Vastleggen en hanteren

Afdeling VROM, VAC,

van kwaliteitslabel

kwaliteitskeurmerk voor nieuwe

Duinstee

€ 40.000

bereikbare woningen 3

x

pm

woningen 7

8

2007

2008

2009

2010

1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e

Aanpassing van

Informatieverstrekking

Afdeling VROM,

particuliere

mogelijkheden aanpassen

(Duinstee)

woningvoorraad

particuliere woningen

Prestatieafspraken

afspraken o.a: aanbod,

Afdeling VROM,

kernvoorraad, opplussen,

Duinstee

pm x nvt x

kwaliteitslabel, financiering & zorg

- 12 -

x

x

In de volgende overzichten zijn per kern ontwikkelingsrichtingen aangegeven: Kern Bergen. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Nieuwe Bergse School

Koop- en huurappartementen voor

Zorg

(indicatief) 1.1

Overig

1.2

Senioren

12

Verstandelijk

15

starters Breelaan

gehandicapten

7 koopappartementen en 21

In overleg met zorginstellingen ontwikkelen tot een

huurappartementen (15 sociale huur),

(sectorsoverschrijdend) zorgsteunpunt. Ten

waarvan 6 levensloopbestendig

behoeve schaalvoordelen biedt samenwerking met de locatie Gasweg -Esdégé-Reigersdaal mogelijkheden.

1.3

Senioren

Centrumplan Bergen

Realiseren van woonzorgarrangementen, verzorgd

Mensen met een

(icm met Elkshove)

wonen, en een zorgsteunpunt (ongeplande zorg en

zorgvraag

ontwikkeling onzeker

24-uurs zorg en toezicht), in combinatie met

Starters (evt.) 1.4 1.5 1.6

Senioren

HOED. 32

Senioren

54

Gezinnen

4

De Marke De Tuinen I

24 van de 32 woningen zijn geschikt voor

Realiseren intramurale plaatsen en 32

senioren

zorgwoningen

54 appartementen en 4

Eventueel in combinatie met een zorgarrangement

eengezinswoningen in de koopsector

vanuit een nabij gelegen zorgcomplex.

Senioren

Jaap Weijandweg

Sloop 43 woningen, aantal nieuwbouw

Starters

ontwikkeling onzeker

nog onzeker

16

Landweg

Groepswoning

1.8

2

Nassaulaan

2 koopappartementen

1.9

4

Rondelaan

4 koopappartementen

Gezinnen 1.7

Senioren

ontwikkeling onzeker

- 13 -

Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Zorg

Zakedijkje

34 sociale huurappartementen, 2

Mogelijkheid om vanuit De Marke ongeplande zorg

eengezinswoningen.

te leveren.

(indicatief) 1.10

1.11

Senioren

26

Gehandicapten

5

Algemeen

5

Senioren

70

Onderzoek Duinstee

Vervangen ca. 70 woningen in woonzorgarrangementen nabij zorginstellingen

1.12

Senioren

Opplusonderzoek

Onderzoeken mogelijk om bestaande

Duinstee

voorraad op te plussen (geldt voor de gehele gemeente)

1.13

Senioren

Actieplan opstellen

Gericht op ontwikkeling van

Mensen met een

Gericht op ontwikkeling van woonservicezones

woonservicezones

zorgvraag 1.14

Mensen met een

Zorginstellingen

Behoud van intramurale verpleeghuiscapaciteit

zorgvraag

voor specialistische zorg; Vanuit zorginstellingen ontwikkelen van zorgsteunpunten van waaruit in de toekomst extramurale zorg geleverd kan worden

1.15

Senioren

Kernaccommodaties (’t

Welzijnsaanbod in de zones

Alle inwoners

Oude Raethuis, Nieuwe

aansluiten op deze accommodaties.

Bergen

Bergse School en

Dit vraagt nadere afstemming tussen

sportcentrum de Beek)

de Stichting Welzijn Bergen en de gemeente

PM

Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

- 14 -

Kern Groet. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

8

Heereweg

8 sociale huurwoningen

Aanpassen eigen

De gemeente stimuleert door middel van

woningen

informatie en advies eigenaar-bewoners om

Zorg

(indicatief) 2.1

Starters

2.2

Senioren

hun woningen aan te passen. 2.3

Senioren

Flexibel bouwen

Gezien de kleine aantallen te realiseren

Hoog Duinen

Op de langere termijn zoeken naar nieuwe

Omklappen van intramuraal plaatsen naar

doelgroep voor de appartementen.

leveren van extramurale zorg.

Starters 2.4

woningen inzetten op flexibel bouwen.

Senioren Mensen met een zorgvraag

2.5

Jongeren

Uitbreiden

Uitbreiden welzijnsaanbod voor jongeren

welzijnsaanbod PM

door de gemeente en de welzijnsisntelling. Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

Kern Schoorl. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Starters

11

Bregtdorp II

58 koop- en 11 huurwoningen. Tbv

Gezinnen

58

(indicatief) 3.1

doorstroming 8 woningen tot €250.000 realiseren. Ook stimuleren levensloopbestendig bouwen bij de toekomstige bewoners.

3.2

Starters

9

Hoek Voorweg /

9 sociale huurappartementen door Duinstee

Idenslaan

- 15 -

Zorg

Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Zorg

(indicatief) 3.3

Senioren

Klein Zwitserland

Realiseren van beschermde woonvorm in

Mensen met een

samenwerking met de zorginstellingen

zorgvraag 3.4

Senioren

Aanpassen eigen

De gemeente stimuleert door middel van

woningen

informatie en advies eigenaar-bewoners om hun woningen aan te passen.

3.5

Senioren

De Sanderij

Behouden van de Sanderij als

Uitbreiden met steunpunt 24-uurs

Mensen met een

wijksteunpunt, met aandacht voor

ongeplande zorg. Mogelijkheden voor

zorgvraag

exploitatie en marketing van het

wonen met zorg in omgeving benutten

steunpunt. 3.6

Senioren

De Oorsprong

In het kader van het

Mensen met een

accommodatiebeleid onderzoeken of in

zorgvraag

De Oorsprong tweede wijksteunpunt gerealiseerd moet worden. PM

Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

Kern Egmond-Binnen. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

(indicatief) 4.1

Alle inwoners

Aanpak leefbaarheid

Busverbinding, huisarts, Ondersteunen, stimuleren en activeren ven vrijwilligers

4.2

4.3

Starters

Senioren

Onderzoek

Onderzoeken van de mogelijkheden van

mogelijkheden

starters in deze kern. Samenwerking tussen

starters

de gemeente en Duinstee.

Duinweg

Dit is potentiële locaties om te bouwen voor senioren.

- 16 -

Zorg

Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Aanpassen eigen

De gemeente stimuleert door middel van

woningen

informatie en advies eigenaar-bewoners om

Zorg

(indicatief) 4.4

Senioren

hun woningen aan te passen. 4.5

4.6

Sociale huur

Onderzoek

De gemeente gaat samen met Duinstee om

mogelijkheden

zoek naar mogelijkheden om de

kernvoorraad

kernvoorraad uit te breiden.

Senioren

Realiseren 24-uurs

Zorgaanbieders werken samen om 24-uurs

Mensen met een

ongeplande zorg

ongeplande zorg te garanderen en

zorgvraag

eventueel uit te breiden met specialistische zorg.

4.7

Senioren

Heegemunde

Heegemunde ontwikkelen als

Mensen met

zorgsteunpunt. Eventueel enkele woningen

zorgvraag 4.8

in de categorie verzorgd wonen toevoegen.

Jongeren

Moderniseren JOEB

Moderniseren jongerencentrum Jongeren Organisatie Egmond Binnen (JOEB) en verbreden functie, mbv ISV-2 subsidie

PM

Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

Kern Egmond aan den Hoef. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

7

De Waard

7 koopwoningen

Verplaatsen bibliotheek vanuit Egmond aan

(indicatief) 5.1

Gezinnen

Zee en realisatie van een supermarkt. 5.2

Starters

12

Senioren

18

woningen voor starters, 12 woningen voor

Gezinnen

72

gehandicapten, 67 eengezinswoningen en 5

Gehandicapten

12

vrije kavels. Huurkoopverhouding: 30-70

Mosselaan II

18 appartementen voor senioren, 12

- 17 -

Zorg

Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Zorg

Starters

Westrand

Deze ontwikkeling is nog zeker ivm het

Voorkeurslocatie voor het realiseren van

Voorkeurslocatie voor het realiseren van

Senioren

ontwikkeling onzeker

streekplan. Woningen voor senioren worden

een wijksteunpunt

een zorgsteunpunt. Rondom het steunpunt

(indicatief) 5.3

Gezinnen

gerealiseerd aan de centrumkant en aan de

kunnen verzorgde en beschermde

buitenrand woningen voor starters en

woonvormen gerealiseerd worden.

gezinnen. Huurkoopverhouding 50-50 ruimte voor 250 woningen. Verdeling PM 5.4

Gezinnen

Dorpshuis Hanswijk

3 eengezinskoopwoningen

ontwikkeling onzeker

Het welzijnswerk is nu in de gebouw

Indien de Westrand niet ontwikkeld wordt

gehuisvest. De ruimte is beperkt. Indien de

dient in Hanswijk ook een zorgsteunpunt

Westrand niet ontwikkeld wordt, dan is

gerealiseerd te worden.

Hanswijk de aangewezen locatie om een wijksteunpunt te ontwikkelen. 5.5

5.6

Senioren

Senioren

Onderzoek

Duinstee doet onderzoek naar de

opplussen

mogelijkheden tot het opplussen van de

huurvoorraad

huidige huurwoningvoorraad.

Aanpassen eigen

De gemeente stimuleert door middel van

woningen

informatie en advies eigenaar-bewoners om hun woningen aan te passen.

5.7

Senioren

Uitbreiden

Stichting Welzijn Bergen werkt aan de

welzijnsaanbod

ontwikkeling van informatievoorziening, dagbesteding, wonen-plusdiensten en ouderenadvisering.

PM

Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

- 18 -

Kern Egmond aan Zee. Projecten op het gebied van wonen, welzijn en zorg Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Bibliotheek

Invulling staat nog open. Vanwege

ontwikkeling onzeker

ontwikkelingskosten (financiële compensatie

Zorg

(indicatief) 6.1

verplaatsing bibliotheek) waarschijnlijk ontwikkeling in duur marktsegment. 6.2

Senioren

Bowling

Koopappartementen

Supermarkt

ontwikkeling onzeker 6.3

Senioren

14

Gemeentehuis

Koopappartementen

Egmond 6.4

Senioren

40

Prins Hendrik

Handhaven en uitbreiden functie

Stichting

Handhaven en uitbreiden functie. Realiseren van 40 woningen in de categorie verzorgd wonen.

6.5

Senioren

Opplusonderzoek

Duinstee start een onderzoek naar de mogelijkheden tot opplussen van de huidige voorraad nabij het centrum

6.6

Senioren

Aanpassen eigen

De gemeente stimuleert door middel van

woningen

informatie en advies eigenaar-bewoners om hun woningen aan te passen.

6.7

Senioren

Herstructurering

Duinstee gaat de mogelijkheden en wenselijkheid van herstructurering tbv levensloopbestendige woningen na.

6.8 6.9

Senioren

Nieuwbouw

Centrumloacties met voorrang benutten voor

algemeen

levensloopbestendige woningen

Senioren

24-uurs ongeplande

Samenwerken met de verschillende

Mensen met een

zorg

zorgaanbieders om 24-uurs ongeplande

zorgvraag

zorg en extramurale verpleeghuis zorg te realiseren.

- 19 -

Doelgroep

Aantal

Project

Wonen

Welzijn

Zorg

Senioren

Oplossingen voor het

Zoeken naar mogelijkheden om het tekort

Zoeken naar mogelijkheden om het tekort

Mensen met een

tekort

aan levensloopbestendige woningen op te

aan verzorgd wonen op te lossen

(indicatief) 6.10

zorgvraag

lossen

6.11

Handhaving

6.12

Jongerenwerk

Inperking tweede woningbezit onderzoeken. Speerpunt welzijnsbeleid in Egmond aan Zee is jongerenwerk

PM

Overige mogelijkheden binnen bebouwingscontouren conform raadsbesluit 25 februari 2003

- 20 -

Bijlagen

- 21 -

Bijlage 1: doelstellingen per kern Tabel 1: Gemeente Bergen, Minimaal aantal te bouwen woningen per kern per categorie

Totaal tot 2015

Egmond aan Zee

Egmond-Binnen

Bergen (kern)

500

250

25

50

25

75

75

200

100

10

20

10

30

30

700

Starters, nieuwbouw

170

75

10

25

15

20

25

70

30

5

10

5

10

10

240

Starters, doorstroming

675

300

40

100

55

80

100

725

325

40

110

65

85

110

1400

Sociale huur

150

75

0

0

0

25

50

50

25

0

0

0

10

15

200

170

85

15

20

10

10

30

130

60

5

20

10

15

20

300

230

110

20

30

15

15

40

270

125

25

25

15

25

55

500

275

135

15

40

20

15

50

275

135

15

40

20

15

50

550

25

9

0

5

3

3

5

25

9

0

5

3

3

5

50

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

PM

Levensloopbestendig, nieuwbouw Levensloopbestendig, bestaand Verzorgd wonen Beschermd wonen Overige doorstromers

Groet

Groet

Schoorl

Totaal Bergen

Egmond aan Zee

Bergen (kern)

Nieuwbouw

Schoorl

Totaal Bergen

Egmond-Binnen

Egmond aan den Hoef

2010 – 2014 Egmond aan den Hoef

2005 – 2009

13

Tabel 2: Gemeente Bergen, woningbouwprogramma 2005-2014 aantal

%

doelgroep

Huur •

Eengezinswoning < € 467

70

10%

Starters, ouderen

•

Eengezinswoning > € 467

35

5%

Gezinnen (doorstromers)

•

Meergezinswoning< € 467

140

20%

Starters, ouderen

•

Meergezinswoning > € 467

70

10%

Ouderen

315

45%

Subtotaal huur Koop •

Woning < € 165.000

•

Eengezinswoning € 165.000 – 250.000

• • •

35

5%

Starters

175

25%

Gezinnen (doorstromers), Starters

Eengezinswoning > € 250.000

70

10%

Gezinnen (doorstromers)

Meergezinswoning € 165.000 – 250.000

35

5%

Ouderen

Meergezinswoning > € 250.000

70

10%

Ouderen

385

55%

Totaal

700

100%

Waarvan levensloopbestendig

525

75%

Subtotaal koop

Bron: Companen, bewerking woningmarktonderzoek en analyse.

13

Deze opgaven verschillen met het meerjarenontwikkelingsprogramma ISV II. Dit wordt veroorzaakt doordat er

in het ISV alle bouwvoornemens van ontwikkelaars, woningcorporaties en andere partijen worden opgenomen. Dit staat los van het meeste gewenste bouwprogramma als geformuleerd in deze doelstellingen.

- 23 -

Bijlage 2: Toelichting op de woonbeleidsnota Bergen

- 25 -

1. Inleiding De gemeente Bergen-NH werkt aan haar WOONbeleid. Met dit woonbeleid beoogt de gemeente om “strategieën en instrumenten te ontwikkelen die stimuleren dat de huidige en toekomstige woningvoorraad in de kernen zo goed mogelijk aansluit op de vraag”. Wonen staat niet op zich. En dat bleek tijdens de ontwikkeling van het woonbeleid. Met name de relatie met welzijn en zorg is van groeiende betekenis. Vergrijzing, vermaatschappelijking van zorg, nieuwe wetgeving (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) zijn hier de oorzaak van. Gekozen is om een samenhangende visie op wonen-welzijn-zorg te integreren in de woonvisie. Werkwijze De gemeente Bergen werkt aan dit beleid met haar partners; burgers, woon-, welzijns- en zorgaanbieders. In een klankbordgroep met burgers en het BOOG-overleg is per stap de voortgang besproken. In kernavonden is gekeken wat inwoners van de dorpen belangrijk vinden. Ook is met de gemeenteraad in een minisymposium stilgestaan bij mogelijke keuzes. Stapsgewijs is deze visie voor de woonbeleidsnota tot stand gekomen. De gemeente heeft eerst samen met haar partners de huidige situatie geïnventariseerd. Vervolgens zijn woonwensen en ontwikkelingen op de woningmarkt in beeld gebracht. Hieruit volgde de opgave voor wonen en in samenhang daarmee voor welzijn en zorg in de gemeente. Die opgave was de input voor een uitwerking in de visie. In de visie geven we aan wat die samenspraak heeft opgeleverd en de keuzes die de gemeente daarover heeft gemaakt. Enkele uitgangspunten Dorpsgerichte uitwerking van het beleid: De gemeente wil in haar woonbeleidsnota bruikbare richtingen aangeven voor de ontwikkeling van het wonen in de dorpen. Dit vraagt een gebiedsgerichte benadering. Ook het wijkgericht werken van de gemeente sluit hierbij aan. Belangrijke speerpunten: starters en wonen, met welzijn en zorg: Onder de huidige marktomstandigheden hebben starters een zwakke woningmarktpositie. Ook de huisvesting van senioren vraagt in de woonbeleidsnota bijzondere aandacht. De vraag richt zich er meer en meer op dat een integraal beleid wordt ontwikkeld in de driehoek wonenwelzijn-zorg. Lokale input voor regionale woonvisie: Bergen is onderdeel van de regio NoordKennemerland. Momenteel bereidt de regio een actualisering van de regionale woonvisie voor. Wat is de inbreng van Bergen hierbij? De lokale woonbeleidsnota moet een basis voor de gemeentelijke inbreng bieden.

- 27 -

Leeswijzer Deze visie gaat in hoofdstuk 2 eerst in op de hoofdlijnen van het gemeentelijk beleid. Dit hoofdstuk sluit af met een aantal algemene doelen die de basis vormen voor een uitwerking per kern. In het derde hoofdstuk geven we per kern zo compleet mogelijk aan wat gebeuren moet om de visie ook uit te voeren. Hoofdstuk 4 geeft een actieprogramma, inclusief uitvoeringsafspraken.

- 28 -

2. Visie Bergen: een kustgemeente waar veel mensen graag wonen en willen wonen. De bijzonder fraaie ligging en grote woonhuizen betekent ook dat we de huizenprijzen in Bergen kunnen rekenen tot de top-5 van gemeenten boven 30.000 inwoners. Ook kent de gemeente een relatief oude bevolking en veel zorgvoorzieningen. Kenmerken die een behoorlijke druk leggen op de woningmarkt en voorzieningen; bestaand en nieuw. De gemeente Bergen wil deze druk in goede banen leiden. Dat kan zij niet alleen. De gemeente neemt dan ook positie in het lokale en regionale netwerk. Hoe zij haar taak opvat beschrijft zij eerst in dit hoofdstuk. Inbreng belanghebbenden geeft richting aan woonbeleid De gemeente geeft richtingen aan voor ontwikkeling van wonen, inclusief welzijn en zorg, in de dorpen. In een aantal bijeenkomsten met bewoners en belanghebbende instellingen zijn thema’s voor een verdere uitwerking geselecteerd en is draagvlak voor ontwikkelingsrichtingen afgetast. Dit is in dorpsavonden gebeurd met inwoners van de kernen van Bergen, in een klankbordgroep (belangengroepen, corporaties, makelaardij, zorginstellingen, welzijnsinstellingen), in het BOOG 14 en door een minisymposium (genoemde instellingen plus raadsleden). Tijdens die bijeenkomsten zijn verschillende thema’s als belangrijk naar voren gebracht: • Behoud van de ruimtelijke en sociale identiteit van de kernen (dus ook het belang van een kerngerichte uitwerking van het beleid). • Behoud van mogelijkheden voor mensen met een laag inkomen. • Keuzemogelijkheden voor starters en ouderen. • Kansen benutten in de bestaande voorraad, door doorstroming en transformatie. • Samenwerking tussen partijen om de afstemming van wonen, welzijn en zorg te organiseren. De gemeente werkt in het vervolg haar keuzes uit rond deze thema’s en motiveert die. De gemeente verwoordt haar visie op de totale gemeente Bergen en werkt dat uit naar de verschillende kernen. Het is echter niet altijd mogelijk om op het niveau van de kernen oplossingen te vinden. In die gevallen zoekt de gemeente naar mogelijke oplossingen een schaalniveau hoger: enerzijds de Egmonden gezamenlijk en anderzijds Bergen, Schoorl en Groet gezamenlijk.

14

Breed Overleg Ouderenbeleid Gemeente Bergen.

- 29 -

Top down: VISIE

Gemeente

Gemeentelijke opgaven

Richtingen voor ontwikkeling

Kern

Kansen voor inwoners per 3 kernen • Bergen, Groet, Schoorl • Egmonden (samen)

Kansen voor inwoners uit de kern

Mogelijkheden bestaande voorraad en voorzieningen

Mogelijkheden bestaande voorraad en voorzieningen

Nieuwbouwprogramma

Nieuwbouwprogramma

Bottom up: MOGELIJKHEDEN

2.1.

De rol van de gemeente

De gemeente Bergen stelt zich actief op om het woonbeleid en het beleid wonen-welzijnzorg te realiseren. De inzet van de gemeente is afhankelijk van het doel dat zij wil bereiken. Daarbij kan de gemeente verschillende rollen vervullen: regisseur, facilitator of uitvoerder. In beginsel is de gemeente regisseur. Afhankelijk van de situatie, het nastreven van een doel en de beschikbare instrumenten pakt zij een verdergaande rol op. Gemeente als regisseur Regisseren is vooral het stimuleren van samenwerking. De gemeente vervult een sleutelrol om partijen bij elkaar te brengen voor ontwikkelingen op lokaal niveau. Dit betekent niet dat de gemeente ook per se zeggenschap moet hebben. De gemeente vervult de regierol onder meer vanuit haar visie. Vervolgens zoekt zij partners die een bijdrage kunnen leveren bij de uitvoering van het beleid. In beginsel voert de gemeente dus niet zelf uit. De volgende instrumenten heeft de gemeente om inhoud te geven aan haar regierol: • Het ontwikkelen van een visie en beleid. In het bijzonder wordt vanuit de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) een regierol bij de gemeente neergelegd voor een adequaat aanbod van welzijnsdiensten. • Het uitbouwen van het netwerk (overleg en communicatie). • Structureren en organiseren van overleg met bewoners en belanghebbenden. • Sluiten van prestatieafspraken / projectovereenkomsten / samenwerkingsovereenkomsten met marktpartijen. • Evaluatie en monitoring van de uitvoering. • Sturing en stimulering via programma voor nieuwbouw en herstructurering.

- 30 -

Gemeente als facilitator Naast regisseren kan de gemeente ook faciliteren. Daarvoor zijn de volgende instrumenten beschikbaar: • aanpassen bestemmingsplannen (ruimtelijk kader); • desgewenst bevorderen van het aanpassen van de regionale Huisvestingsverordening, gericht op een rechtvaardige en doelmatige verdeling van (schaarse) woonruimte; • inzet van (welzijns)subsidies, bijzondere bijstand, accommodaties, etc; • verstrekken van informatie en advies aan burgers; • belangenbehartiging voor inwoners richting rijk en provincie; • verlenen van bouwvergunningen. Gemeente als uitvoerder van beleid In een beperkt aantal gevallen kan de gemeente zelf beleid uitvoeren (dit kan overigens ook via uitbesteding): • Inrichting en beheer van de openbare ruimte. • Voeren van een strategisch grondbeleid (verwerven / uitgeven van grond uit oogmerk van ondermeer het woonbeleid. De mogelijkheden zijn beperkt, vanwege geringe aantal bouwlocaties). • Uitvoerder van Lokaal Sociaal Beleid (de gemeente richt zich hierin op het bevorderen van sociale samenhang in wijken dorpen, bevorderen zelfredzaamheid en ontplooiingsmogelijkheden, verbeteren van de sociale positie en leiden naar passende zorg. Uitgangspunten die aansluiten bij de WMO). De gemeente bepaalt mede op basis van deze visie haar rol en de mogelijke inzet van instrumenten.

2.2.

Hoofdrichting woonbeleidsnota

Het beleid voor wonen, inclusief welzijn en zorg, kent een viertal hoofdrichtingen. Dit zijn voor de gemeente Bergen de randvoorwaarden voor het beleid: • De ruimtelijke mogelijkheden in de kernen voor wonen, welzijn en zorg (ruimtelijke eigenheid). • De sociale identiteit van kernen en wijken (sociale eigenheid). • Het sociaal beleid, kansen blijven bieden voor mensen die door hun inkomenspositie beperktere mogelijkheden hebben. • De integratie van zorgvragers in de samenleving, oftewel de vermaatschappelijking van de zorg. Ruimtelijk beleid Bergen is een complete gemeente waar gewoond, gewerkt en gerecreëerd wordt. De gemeente kent tal van voorzieningen en ligt in een landschappelijk aantrekkelijke omgeving van duinen en polders. De gemeente koestert deze kwaliteiten, omdat ze

Ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord In het Ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord beschrijft de provincie haar visie op het ruimtegebruik tot 2030 in het gebied. Uit dit ontwikkelingsbeeld blijkt voor Bergen een blijvend restrictief beleid; beperkte ruimte voor woningbouw / strakke contouren om de bestaande dorpen heen.

- 31 -

nadrukkelijk ook voor het wonen en leven in de gemeente van belang zijn. De gemeente maakt in haar ruimtelijk beleid hierover een afweging. De gemeente besteedt hierbij nadrukkelijk ook aandacht aan de ruimtelijke kwaliteit van de kernen. Wat is eigen aan de kern als het gaat om stedenbouwkundige opzet, relatie met het buitengebied, open plekken in de kernen en dragende ruimtelijke structuren? Vanuit die kwaliteiten van kernen werkt de gemeente het beleid per kern verder uit. Deze kwaliteiten dragen namelijk nadrukkelijk bij aan de woonbeleving van een kern. Voor de woonbeleving en de kwaliteit van de samenleving is niet alleen behoud van het goede van belang. Ook nieuwe impulsen blijven nodig voor dynamiek in de kernen. Daarom kiest de gemeente nadrukkelijk voor voldoende nieuwbouw voor de lokale woningbehoefte: tot 2010 minimaal 100 woningen per jaar, de jaren erna 40 woningen per jaar. Om goed aan te kunnen sluiten bij de plaatselijke woningbehoefte houdt de gemeente rekening met: • de kwalitatieve woningbehoefte per kern; • de spreiding van de nieuwbouw over de kernen; • en spreiding over de tijd. Dit werkt zij uit in een woningbouwprogramma per kern. Sociale identiteit De kernen van de gemeente Bergen hebben elk een duidelijk eigen sociale identiteit. Dit blijkt onder meer uit de binding aan het eigen dorp. De gemeente hecht veel waarde aan deze sociale identiteit. In de eerste plaats omdat mensen zich thuis voelen in de kern. In de tweede plaats omdat blijkt dat het organisatieniveau van de kernen bijdraagt aan een grote zelfredzaamheid en onderlinge hulp. Behoud van die zelfredzaamheid en burenhulp kan een beroep op professionele zorg en ondersteuning helpen voorkomen. Dit draagt bij aan het welbevinden van inwoners van de kernen en is efficiënt. In hoeverre dit in de praktijk ten volle zo werkt, is de vraag. De maatschappelijke ontwikkeling is immers juist dat mensen meer gericht zijn op eigen ontplooiing, werk en gezin. Overigens houdt deze dynamiek een kern ook levend. Alleen koesteren (conserveren) van het hedendaagse draagt voor de kernen daarom niet noodzakelijkerwijs bij aan de leefbaarheid. De gemeente vindt met name drie elementen belangrijk voor de leefbaarheid in kernen: • verenigingsleven; • mantelzorg; • scholen. De gemeente kan dit faciliteren. • Zowel het verenigingsleven, de mantelzorg als de scholen vragen een veelzijdige bevolkingssamenstelling in de kernen. Voor die veelzijdigheid zijn kansen voor jongeren dan ook essentieel. Via woningbouw kan de bevolkingssamenstelling in beperkte mate 15 gestuurd worden.

15

De gemeente kan in maar beperkte mate sturen, want: • ontgroening en vergrijzing zijn in grote ma e autonome ontwikkelingen; • de situatie in de gemeente Bergen wijkt dermate af van het regionale gemiddelde dat ‘gelijktrekken’ een rigoureuze aanpak vraagt; • vooral jonge senioren bieden in de praktijk mantelzorg en niet zozeer jongeren (tot 40 jaar).

- 32 -

• •

Door accommodatiebeleid ontstaan randvoorwaarden voor sociale activiteiten (sportaccommodaties, scholen, dorpshuizen, welzijnsvoorzieningen). Ondersteuning aan mantelzorgers kan de (toch vaak zware) taken verlichten.

De laatste twee punten heeft de gemeente opgepakt via het Lokaal Sociaal Beleid. De gemeente geeft vanuit het Lokaal Sociaal Beleid het wijkgericht werken vorm. Eén van de punten die daarbij een rol speelt zijn accommodaties in de kernen (in stand houden van voorzieningen, ten behoeve jongerenwerk, ouderenwerk, bibliotheken en gymzalen). Oog voor sociaal woonbeleid De gemeente Bergen kent gemiddeld genomen een kapitaalkrachtige bevolking. Dat neemt niet weg dat ook een deel van de bevolking een laag inkomen heeft. Voor deze groep voelt de gemeente een bijzondere verantwoordelijkheid; een voldoende en kwalitatief goed woonaanbod en voor (financiële) ondersteuning bij aanbod van zorg en diensten. Huishoudens met een laag inkomen, de zogenaamde aandachtsgroep 16 , zijn vaak aangewezen op een huurwoning die zij met huursubsidie kunnen betalen (tot € 467, prijspeil 1 juli 2004). Nu telt de gemeente Bergen 3.400 huishoudens in deze aandachtsgroep. Dat is 25% van alle huishoudens (landelijk 32%). Dit aantal krimpt tot 2015 naar verwachting tot 3.050 huishoudens, onder invloed van de economische ontwikkeling. Ondanks deze afname blijkt toch een blijvende behoefte aan betaalbare huurwoningen (tot € 467). De gemeente wil met de beide corporaties afspraken maken over de uitbreiding van de sociale huurvoorraad in Bergen. Om optimaal in te spelen op de lokale behoefte wil de gemeente tot 2015 per saldo 200 sociale huurwoningen toevoegen, met een accent op de periode tot 2010. In de eerste periode zouden jaarlijks 30, in de periode 2010-2014 jaarlijks 10 sociale huurwoningen toegevoegd moeten worden. Door de gestegen koopprijzen van woningen is de druk op de huurvoorraad toegenomen. Niet alleen de lage inkomens hebben hierdoor beperkt keuzemogelijkheden op de woningmarkt, maar ook inkomensgroepen met een iets bovenmodaal inkomen; gevolg minder doorstroming uit sociale huurwoningen en meer scheefheid. De gemeente wil voor de groep met een hoger inkomen de keuzemogelijkheden vergroten. Dit doet zij door in het bouwprogramma naast sociale huurwoningen ook duurdere huur- en goedkope koopwoningen op te nemen. Een open vizier voor wonen met zorg Maatschappelijke ontwikkelingen leiden tot een bijzondere opgave voor wonen met zorg: • vermaatschappelijking van de zorg en extramuralisering; • vergrijzing; • integrale benadering van wonen, welzijn en zorg; • en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Hier ligt (ook vanuit de WMO) een regieverantwoordelijkheid voor de gemeente (zie paragraaf 2.5).

16

Inkomensgrens doelgroep van beleid (prijspeil 1 juli 2004): Alleenstaand < 65 jaar € 18.700, meerpersoons < 65 jaar € 25.075, alleenstaand 65+ € 16.625, meerpersoons 65+ € 21.675.

- 33 -

Mensen met een zorgvraag krijgen meer en meer een volwaardige plaats in de samenleving. Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden van mensen met een handicap en ouderen worden steeds meer benadrukt. Hierdoor is in de afgelopen jaren een proces van extramuralisering (de afbouw van grootschalige voorzieningen) ingezet en komt het accent steeds meer te liggen op hulp- en zorgverlening aan huishoudens en personen in een thuissituatie. De gedachten gaan uit naar kleinschalige clusters van wonen in de kern / wijk, waarin zorg en welzijn op maat wordt geboden, ook wel deconcentratie genoemd. Het verder doorvoeren van extramuralisering vereist aanmerkelijk meer kleinschaliger extramurale oplossingen, hetgeen ook vraagt om (ver)nieuw(d)e organisatievormen van dienstverlening en een toenemend gebruik van technologische hulpmiddelen. Deze kleinschalige oplossingen leggen een fors beslag op de ruimte in wijken en kernen. Deze ontwikkeling wil de gemeente Bergen ondersteunen door een adequaat en op elkaar afgestemd aanbod van wonen, welzijn en zorg. De gemeente kiest nadrukkelijk voor deze volgorde: door primair passende huisvesting te bieden en daarop aansluitend welzijnsdiensten, zal een (in beginsel niet noodzakelijk) beroep op zorg vaak kunnen worden voorkomen. Vooralsnog is in de gemeente Bergen een behoorlijk fors aanbod van intramurale zorgvoorzieningen. Met de plannen die de verzorgingshuizen samen met het zorgkantoor momenteel ontwikkelen is sprake van een lichte afbouw van de capaciteit. Eerst moeten er goede extramurale alternatieven zijn. Die zijn nu nog onvoldoende voorhanden. Vooruitlopend op de afbouw van de intramurale zorgvoorzieningen wil de gemeente Bergen het extramurale aanbod van wonen, welzijn en zorg gaan organiseren. De gemeente gaat daarbij uit van een op lange termijn forse extramuralisering. De uitdaging is fors: enkele aandachtspunten bij het zoeken naar oplossingen: • Een voldoende aanbod van woonvormen met zorg. • Samenhang in wonen, welzijn en zorg: aanbieders en overheden moeten beter en meer samenwerken. Samenwerking en samenhang moeten leiden tot: - schaalvoordeel bij de ontwikkeling van gezamenlijke infrastructuur; - gebruikmaken van algemene voorzieningen; - ondersteunen van zelfstandig wonende ouderen. • Sleutelpositie voor welzijn: welzijn en huisvesting zijn randvoorwaarden voor uitstel van de zorgvraag en het verlenen van zorg. Juist in de situatie waarbij mensen langer zelfstandig wonen zijn maatschappelijke activering, sociale preventie en persoonsgerichte begeleiding nodig. • Dekkend aanbod in wijk en dorp: de gewenste samenhang in wonen, welzijn en zorg moet er toe leiden dat in iedere wijk en in ieder dorp zo goed mogelijke condities zijn geschapen voor mensen met een (intensieve) zorgbehoefte om daar te blijven wonen.

- 34 -

2.3.

Doelgroepen

De gemeente speelt met haar woonbeleid in op de lokale woningbehoefte in kwantitatieve en kwalitatieve zin. Binnen die lokale woningbehoefte besteedt de gemeente in het bijzonder aandacht aan een aantal groepen, vanwege het belang voor het bevorderen van een evenwichtige bevolkingsopbouw of hun ‘kwetsbare’ positie op de woningmarkt. Figuur 2.1: Gemeente Bergen, bevolkingsontwikkeling naar leeftijd 2003 – 2015 Bergen, Regio en Landelijk

Gemeente Bergen

Regio

Nederland

100%

100%

100%

90%

90%

90%

80%

80%

80%

70%

70%

70%

60%

60%

60%

50%

50%

50%

40%

40%

40%

30%

30%

30%

20%

20%

20%

10%

10%

10%

0%

0%

tot 55 jaar

2003

2015

55-74 jaar

vanaf 75 jaar

0% 2003

tot 55 jaar

55-74 jaar

2015 vanaf 75 jaar

2003 tot 55 jaar

55-74 jaar

2015 vanaf 75 jaar

Bron: IPB, CBS, PRIMOS.

Het gaat dan volgens de analyses, de dorpsgesprekken en de bijeenkomsten met de klankbordgroep voornamelijk om starters en ouderen. De gemeente zoekt oplossingen met een optimaal rendement: • Voor starters is het vinden van een (betaalbare) woning belangrijker dan de locatie; dus geen kerngericht beleid voor deze doelgroep. Wel wordt het onderscheid tussen enerzijds Bergen, Groet en Schoorl en anderzijds de Egmonden gemaakt. • Voor ouderen is de locatie juist wel heel belangrijk, vanwege de binding aan de eigen kern, het sociale netwerk en de kritische vraag. Kansen zoekt de gemeente in de kernen waar ouderen wonen. Keuze voor starters 17 Tijdens de dorpsgesprekken en de klankbordgroep wordt veel nadruk gelegd op het vergroten van kansen voor jongeren. We onderscheiden drie groepen starters: • De eerste groep (jonge) starters met een laag inkomen 18 : zij zijn aangewezen op sociale huurwoningen. Die sociale huurwoningen komen weinig beschikbaar. • De tweede groep (oudere) starters met een gemiddeld inkomen: zij verdienen teveel voor een huurwoning en te weinig voor een koopwoning en vallen zo tussen de wal en het schip. • De derde groep (tweeverdienende) starters met een behoorlijk inkomen: zij kunnen redelijkerwijs een woning kopen. In haar woonbeleid richt de gemeente zich op de eerste twee groepen.

17

Starters hebben geen zelfstandige woonruimte. Zij laten bij verhuizing geen woning achter. In tegenstelling

tot de woonruimteverdelingsregels rekenen we echtscheidingsgevallen, niet tot de groep starters. 18 Laag inkomen is inkomensdoelgroep BBSH: tot circa € 20.000 belastbaar per jaar, middeninkomen is tot

€ 40.000 (1,5x modaal) en hoog is vanaf € 40.000.

- 35 -

Het ervaren tekort aan woningen voor starters en gezinnen met jonge kinderen kan deels opgelost worden door doorstroming. Uit de woonwensenenquête blijkt namelijk ook dat in de woningen die deze groepen kiezen nu vaak huishoudens wonen die ook best iets anders willen, denk bijvoorbeeld aan oudere gezinnen en ouderen. Deze doorstroming moet dan wel op gang komen. Dat heeft tijd nodig en is in de praktijk ook niet altijd effectief (andere doelgroepen krijgen de woning). Daarom kiest de gemeente naast doorstroming ook voor nieuwbouw voor beide groepen. In hoofdlijnen gaat het om de volgende oplossingsrichtingen voor starters: • Bij gangbare doorstroming vinden in de bestaande voorraad jaarlijks ca 170 starters een woning. De gemeente wil die doorstroming bevorderen door strategisch nieuwbouw: jaarlijks 15 huurwoningen vanaf € 467 en 30 koopwoningen tot € 250.000. • En nieuwbouw realiseren van sociale huurwoningen en goedkope koopwoningen voor starters. Het gaat dan jaarlijks om 25 huur- en 10 koopwoningen. Over de realisatie van deze woningen en de exploitatie (grondkosten, onrendabele investeringen) wil de gemeente afspraken maken met de corporaties en ontwikkelaars. • Verkoop van woningen in alternatieve eigendomsvormen (tussen huur en koop), zowel bij bestaande als nieuw te bouwen woningen. De gemeente stimuleert corporaties en projectontwikkelaars om experimenten uit te voeren die mogelijkheden voor starters vergroten.

- 36 -

ILLUSTRATIE: Kansen voor starters, voorbeelden Erfpacht (Hilversum) Verkoop van huurwoningen door Patio Hilversum aan lagere inkomensgroepen met een erfpachtcanon die in tien jaar oploopt naar de gewone canon, zodat kopers met de toename van hun inkomen naar de volledige canon kunnen groeien. Bij mutatie heeft de corporatie het recht van de eerste koop. NHG (hypotheekgarantie) is mogelijk en er zijn geen fiscale belemmeringen. Geïndexeerde grondprijs De gemeente Nunspeet rekent een canon die passend is op het actuele inkomen. De grond kan worden afgenomen als het inkomen dat mogelijk maakt. Dat moet uiterlijk binnen 30 jaar gebeuren. De grondprijs wordt geïndexeerd, waardoor het voor de koper interessant is zo snel mogelijk de grond ook af te nemen. Rug aan rug woningen Timpaan bouwt woningen rug-aan-rug; de achter- en zijkanten staan tegen elkaar. Alleen aan de voorzijde is een veranda en/of tuintje. Zo kunnen veel meer huizen op een kavel worden 2 gebouwd en wordt de negatieve invloed van de hoge grondprijs beperkt. Op een kavel van 483 m komen acht verandawoningen (normaliter één twee-onder-een-kapwoning). Fonds Sociale woningbouw De gemeente Dongen heeft een fonds Sociale Woningbouw. Dit fonds wordt gevuld door een bijdrage van de projectontwikkelaar van € 5.000 bij woningen tussen € 150.000 tot € 225.000. Bij woningen vanaf € 225.000 is het bedrag € 7.500. Is de prijs lager dan € 150.000 dan vraagt de gemeente geen storting in het fonds. Ook is geen bijdrage nodig bij onrendabele huurhuizen of lastig te ontwikkelen gebieden. Goedkope grondverkoop particulieren In de gemeente Ede hebben al meerder particulieren hun grond aangeboden aan de gemeente om het voor een schappelijke prijs te verkopen. Zij gaan niet voor maximale winst, maar willen dat er voor hun dorp goedkope woningen worden gebouwd, zodat starters in hun dorp kunnen blijven wonen. Starterswoningen op school Algemene Woningstichting Maasland (AWM) bouwt bovenop nieuw te bouwen lokalen twee starterswoningen. Koopgarant (MGE) Casade Woondiensten Waalwijk biedt woningen in de vorm van Koopgarant aan. De koper kan kiezen voor een korting op de koopprijs tot maximaal 30%. De koper moet bij verkoop de woning eerst weer aanbieden aan de corporatie tegen de dan geldende marktprijs. De waardestijging wordt volgens een verdeelsleutel verdeeld tussen verkoper en corporatie. Starterslening Vanuit het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) kan de gemeente een startershypotheek verstrekken. Het SVN biedt de mogelijkheid om voor woningen tot € 160.000 een deel van de hypotheek (maximaal € 45.387) rentevrij te verstrekken.

ILLUSTRATIE: Kansen voor starters

- 37 -

Keuze voor ouderen De gemeente Bergen telt relatief veel ouderen. De bevolking vergrijst verder, zij het van kern tot kern in verschillende mate. Wie zijn de ouderen over wie we spreken: vaak hebben we het over 55-plussers, maar de meeste 55-plussers voelen zich niet oud. Wel komen zij rond deze leeftijd in een volgende levensfase: kinderen de deur uit, tijd en ruimte voor jezelf. Pas op latere leeftijd beginnen de jaren echt te tellen; zeg vanaf 75 jaar. Dan neemt de behoefte aan zorg toe, en de mobiliteit vaak waarneembaar af. Voor de inhoud van het beleid is een strikte afbakening niet noodzakelijk. Het is wel goed om te beseffen dat het begrip ‘ouderen’ niet eenduidig is, en dat we daarom rekening moeten houden met veel verschillende wensen : dus maatwerk. Veel ouderen wonen nu vaak in eengezinswoningen; koop en huur. De woning waar zij eerder als gezin met kinderen woonden. We zien dat deze groep op enig moment op zoek gaat naar een woning die praktischer aansluit bij hun levensfase: minder kamers, makkelijker toegankelijk (zonder / weinig traplopen), minder onderhoud. Door doorstroming, aanpassing van de bestaande voorraad en nieuwbouw wil de gemeente in de periode 2005 tot 2015 jaarlijks 80 woningen beschikbaar krijgen (in totaal 800 woningen) 19 : een deel hiervan ook in de koopsector. Deze woningen zijn er onvoldoende. Uit de woonwensenenquête blijkt dan ook een relatief groot tekort aan die functioneel geschikte (aanpasbare) woningen. Essentieel is de constatering dat ouderen zeer kritisch zijn bij het zoeken en vinden van een andere (aanpasbare) woning. De (eigen) kern, locatie (centraal) en verhouding tussen prijs en kwaliteit (ruimte en comfort) passen zeer nauw. Toevoeging van functioneel aanpasbare woningen is daarom maatwerk. De gemeente Bergen ziet daarbij de volgende oplossingsrichtingen: • Aanpassen van bestaande koop- en huurwoningen. Voor de koopsector wil de gemeente door informatie / voorlichting eigenaar-bewoners stimuleren om de woning aan te passen. Om de kans op succes te vergroten richt de gemeente zich eerst op gebieden waar kansen voor aanpassing groot zijn (veel eigen-woningbezit, ouderen en nabij voorzieningen). • De mogelijkheden voor aanpassing van woningen in de huursector lijken op voorhand al beperkt; gelet op de indeling van bestaande woningen. Door herstructurering (sloop en vervangende nieuwbouw) moeten mogelijkheden gevonden worden om de bestaande huurvoorraad te transformeren. • Opsplitsen van villa’s in appartementen. In de gemeente Bergen zijn er verschillende grote villa’s die mogelijk hun functie verliezen. De gemeente wil de eigenaren

19

We hebben gekeken naar de opgave die er in de gemeente is in de periode tot 2015. De gemeente wil hiervan de helft tot 2015 oppakken, gelijkmatig gespreid over de perioden 2005-2009 en 2010-2014.

- 38 -

•

stimuleren de villa te splitsen in appartementen, passend binnen het woningbouwprogramma. De ervaring leert dat dit niet makkelijk is te realiseren, zeker ook niet vanwege effect hiervan op de omgeving (meer parkeeroverlast, intensievere bewoning). De gemeente weegt per geval de functiewijziging van de villa af tegen het effect. Toevoegen van aanpasbare of levensloopbestendige woningen door nieuwbouw. Met name meer centrale locaties in de kernen wil de gemeente hiervoor reserveren. We gaan ervan uit dat 75% van de nieuwbouw levensloopbestendig is. Deze woningen wil de gemeente niet met het etiket ‘seniorenwoning’ ontwikkelen. Door een flexibel / aanpasbaar ontwerp kunnen woningen bij een brede doelgroep (ouderen, maar ook jongeren) worden weggezet.

2.4.

Voorraadbeleid

In dit hoofdstuk steken we in op het instrumentarium dat de gemeente en corporaties beschikbaar hebben. Welke mogelijkheden zijn er om doorstroming te bevorderen? Hoe kan met woonruimteverdeling effectief gestuurd worden, en wil je dat? Welke nieuwbouw is aanvullend gewenst? De schaarse ruimte samen met de aantrekkingskracht van Bergen op inwoners van buiten de gemeente, hebben als consequentie dat de druk op de woningmarkt ook in de toekomst groot blijft. Dit is in de praktijk nog groter, omdat de samenstelling van de bestaande voorraad deels onvoldoende aansluit op de toekomstige woningbehoefte. En 85-90% van de jaarlijkse verhuizingen vindt binnen de bestaande voorraad plaats 20 . Daarom kijkt de gemeente niet alleen naar nieuwbouw, maar vooral ook naar een bij de vraag aansluitend aanbod in de bestaande woningvoorraad.

20

Jaarlijks komen door doorstroming bij een gemiddelde mutatie van 5% 700 woningen vrij. Hier staat een nieuwbouwproductie van gemiddeld 100 woningen tegenover.

- 39 -

ILLUSTRATIE: Via doorstroming vraag van verschillende doelgroepen bedienen Nieuwbouw kan doorstroming tot stand te brengen. We hebben bij het hoofdstuk over starters geconstateerd dat via doorstroming vooral woningen voor die doelgroep vrij moeten komen. Dit zijn dan bij voorkeur betaalbare huurwoningen en goedkope koopwoningen. Nu wonen in die woningen vaak ouderen die eventueel zouden kunnen doorstromen naar een voor ouderen geschikte huur- of koopwoning en gezinnen met kinderen die de volgende stap in hun wooncarrière niet kunnen maken vanwege onvoldoende beschikbaar komend aanbod in het gewenste marktsegment. Theoretisch gezien zou nieuwbouw aan de top van de markt uiteindelijk het gewenste aanbod opleveren. Immers in een dure koopwoning komt dan iemand uit een middeldure koopwoning, in die middeldure koopwoning iemand uit een goedkope koopwoning, in die goedkope koopwoning iemand uit een huurwoning, etc. Dit noemen we de ‘lange keten’. Uiteindelijk komt dus in alle segmenten en dus voor vrijwel alle doelgroepen aanbod beschikbaar. In de praktijk blijkt dit slechts ten dele het geval. Een deel van de vrijkomende woningen wordt namelijk ingenomen door mensen van buiten de gemeente Bergen. De gemeente kan dit niet tegenhouden. Hoe meer verhuizingen er bij doorstroming nodig zijn alvorens de gewenste woning vrijkomt des te kleiner het rendement. Bouwen in het middeldure en goedkopere marktsegment, voor een zogenaamde “korte keten” van doorstroming, brengt beperkte doorstroming te weeg, maar is beter te sturen dan de lange keten. Het rendement van deze korte keten zal daarom groter zijn dan het rendement van de lange keten. • Voorbeeld korte keten: een nieuwe woning van € 250.000 (v.o.n.) wordt gekocht door een jong stel uit Bergen dat nu huurt. Zij betalen maandelijks € 400 huur. Hun huurwoning wordt toegewezen aan een startende jongere. • Voorbeeld lange keten: een nieuwe woning van € 500.000 (v.o.n.) wordt gekocht door een inwoner van Bergen die nu een woning heeft van € 350.000 (k.k.), of de woning wordt gekocht door iemand van buiten Bergen met een woning van € 350.000. Stel de persoon uit Bergen koopt de woning. Zijn woning wordt gekocht door de eigenaar van een woning van € 250.000 (k.k.), ook weer uit Bergen of van buiten Bergen. De volgende stappen zijn gelijk aan die in het voorbeeld van de korte keten.

Om vraag en aanbod beter op elkaar te laten aansluiten kiest de gemeente de volgende uitgangspunten: • Het bevorderen van de doorstroming, waardoor een betere afstemming tussen vraag en aanbod tot stand komt. Dit kan door verleidingsstrategieën als strategische nieuwbouw (korte keten, zie kader en hoofdstuk ‘starters’). • Het stimuleren van het aanpassen van de bestaande woningvoorraad, waardoor aanbod toekomstgericht gemaakt kan worden. Gedacht kan dan worden aan verkoop van huurwoningen, opplussen, sloop, splitsen van villa’s. Overigens is dit niet van vandaag op morgen gerealiseerd. Dergelijke processen vragen tijd. De gemeente streeft ernaar dat jaarlijks 50 bestaande woningen anders in de markt gezet worden (helft van de opgave die uit het woonwensenonderzoek blijkt). • Het bevorderen van nieuwbouw die in de eerste plaats bijdraagt aan de doorstroming en in de tweede plaats aanvullend is op de mogelijkheden die er zijn door aanpassing van de bestaande voorraad. Bij het vaststellen van haar woningbouwprogramma heeft de gemeente als uitgangspunt gekozen om jaarlijks minimaal 100 woningen toe te voegen in de periode 2005 tot 2010. In de periode vanaf 2010 tot 2015 zijn dat er 40 per jaar. Woonruimteverdeling De gemeente Bergen voert actief woonruimteverdelingsbeleid: in de huursector via een regionaal aanbodmodel, bij nieuwbouw van koopwoningen in een aantal gevallen via gemeentelijke verdelingsregels.

- 40 -

Bij de woonruimteverdeling in de huursector liepen tot voor kort de wensen van mensen niet één op één met de verdelingscriteria. Samen met het gegeven dat mensen zeer kritisch zoeken, betekent dit dat bij ‘te strakke’ regels de doorstroming wordt beperkt. Nu is gekozen voor een verdelingssysteem met minder regels. Dit biedt dus meer keuzevrijheid in alle regiogemeenten, ongeacht de sterk verschillende samenstelling van de woningvoorraad per gemeente. Het vergroten van kansen van inwoners van de kernen moet vooral door het realiseren van woningaanbod dat in trek is bij lokale woningzoekenden. Het gaat dan vooral om nieuwbouw in de betaalbare huur- en koopsegmenten. Toepassing van verdelingsregels is aanvullend hierop. Soms past de gemeente in de koopsector wel verdelingsregels toe. Die gevallen dienen dan een strategisch doel, zoals het doorstromingsrendement in de kern of om starters direct kansen te geven. Mogelijkheden hiervoor zijn beperkt vanwege de lage grens in de verordening: € 102.000. Hierdoor is het voor de gemeente moeilijk om te sturen in de verdeling van betaalbare nieuwbouwwoningen. De gemeente is voorstander van het ophogen van deze grens naar € 180.000. In samenwerking met de regio NoordKennemerland wordt hiervoor toestemming gevraagd bij de Provincie. Bestaande voorraad De gemeente wil op de volgende manieren de bestaande woningvoorraad meer aanpassen bij de eisen van deze tijd: • Opplussen van huur- en koopwoningen (zie ook onder ouderen). • Verkoop van huurwoningen. De gemeente wil met beide corporaties afspraken maken over de verkoop van huurwoningen. Verkoop kan waardevol zijn, waar het bijdraagt aan de mogelijkheid om de huurvoorraad te moderniseren. Wel wil de gemeente in de prestatieafspraken twee randvoorwaarden vastleggen: - Behoud van de minimale omvang van de kernvoorraad. - Toekomstpositie van de wijk. Verkoop mag namelijk niet de herstructurering op langere termijn in de weg staan. • Ter compensatie van de verkoop van huurwoningen moeten ook per saldo tot 2015 200 sociale huurwoningen toegevoegd worden, gericht op de gewenste groei van de kernvoorraad. • Duinstee zal in beperkte mate huurwoningen slopen. Dan gaat het om woningen die niet meer voldoen aan de eisen van de tijd. Het gaat om oudere / kleine eengezinswoningen en ‘bejaardenwoningen’. Herbergend vermogen woningvoorraad Midden jaren ’90 zijn in diverse Nederlandse gemeenten onderzoeken gedaan naar een beter herbergend vermogen van de woningvoorraad. Door splitsing van woningen zouden hier meer huishoudens in gevestigd kunnen worden, zeker met het oog op de voortgaande gezinsverdunning (kleinere huishoudens). In de praktijk hebben deze studies nauwelijks een vervolg gekregen. Immers de investeringen zijn hoog. En het houdt geen rekening met de wens om meer ruimte.

- 41 -

In het programma Stedelijke Vernieuwing (ISV) geeft de gemeente aandacht aan wonen, welzijn en zorg en de leefbaarheid in de wijken. Daarbij hoort ook de hiervoor genoemde aanpassing van de woningvoorraad aan de eisen van deze tijd en de afstemming tussen onderhoud van de openbare ruimte en aanpassing van de woningvoorraad. Een meer specifieke opgave uit oogpunt van leefbaarheid is via handhaving het tweede woningbezit in wijken tegengaan. Nieuwbouw Nieuwbouw is aanvullend op de mogelijkheden in de bestaande voorraad. Uitgangspunt bij de verdeling van de nieuwbouw over de kernen is enerzijds de behoefte per kern, anderzijds de beschikbare bouwplancapaciteit. De beschikbare bouwplancapaciteit is gebaseerd op de contourennota van de gemeente Bergen. Grote delen hiervan zijn in het streekplan benoemd als uitsluitingsgebieden, waar minimale woningbouw mogelijk is. De gemeente zal onderzoeken of in het kader van Rood voor Groen ruimte beschikbaar kan komen. Tabel 2.1: Gemeente Bergen. Woningbehoefte en plancapaciteit per kern 2005 – 2014 Indicatie behoefte (2005-2014)

Harde bouwplancapaciteit (2005-2014)

350

177

Bergen Groet

35

8

Schoorl

70

78

Egmond Binnen

35

0

Egmond aan den Hoef

105

145

Egmond aan Zee

105

54

Totaal

700

462

Bron: Analyse.

Op basis van de bestaande ‘harde’ plannen is in de gemeente Bergen in beginsel onvoldoende bouwplancapaciteit beschikbaar. De verdeling over de kernen is niet optimaal. Met uitzondering van Schoorl en Egmond aan den Hoef hebben alle kernen onvoldoende bouwmogelijkheden. De mogelijkheden binnen de uitwerking van het streekplan werkt de gemeente verder uit. De plancapaciteit in de uitsluitingsgebieden (globaal buiten het bestaand stedelijk gebied) merken we vooralsnog als zacht aan. De gemeente zal in het kader van haar ruimtelijk beleid zoeken naar aanvullende mogelijkheden. Mocht het niet mogelijk blijken voldoende nieuwbouw bij Bergen, Groet, Egmond Binnen en Egmond aan Zee te realiseren dan heeft dit vooral effect op de mogelijkheden van jongeren in deze kernen. Zij zoeken dan hun woning elders. Dit heeft vanzelfsprekend effect op de bevolkingssamenstelling, die wordt onevenwichtiger.

De gemeente streeft naar een gelijkmatige inzet van de bouwplancapaciteit over de tijd, zodat ook na 2010 nog voldoende mogelijkheden beschikbaar zijn. Per kern geeft de gemeente richting aan voor het kwalitatief woningbouwprogramma, uitgaande van de behoefteaantallen per kern. Ook in kwalitatief opzicht geeft de gemeente richtingen aan bij nieuwbouw door de ontwikkeling van een kwaliteitslabel, om de levensloopbestendigheid en aanpasbaarheid van nieuwbouw te waarborgen. De gemeente legt dit kwaliteitslabel met ontwikkelaars in

- 42 -

de projectovereenkomst vast. Zij baseert zich hierop op bekende ontwikkelingen en labels. • Uitgangspunt bij nieuwbouw is WoonKeur: de eisen uit het (vervallen) Seniorenlabel, het aanpasbaar bouwen. Door dit Handboek Toegankelijkheid, het Politiekeurmerk en de consequent toe te passen Vrouwenadviescommissies geïntegreerd. WoonKeur is een ontstaat stap voor stap een certificaat dat kan worden afgegeven aan nieuwbouwwoningen. Zo’n woning moet dan voldoen aan eisen op meer flexibele woningvoorhet gebied van gebruikskwaliteit, sociale en lichamelijke raad. Bij toekomstige maatveiligheid, toegankelijkheid en flexibiliteit. Naast het schappelijke veranderingen is basispakket bestaan er verschillende pluspakketten, gericht op die dan makkelijker aanduurzaamheid, energiebesparing en toegankelijkheid. pasbaar. Aanvullend hierop DOMOTICA: Technische voorzieningen aan de woning die bijdragen aan een goed wooncomfort, gericht op veiligheid en overweegt de gemeente gebruikswaarde. onderdelen van WoonKeur en zo mogelijk Domotica in het kwaliteitslabel op te nemen. • De gemeente streeft naar toepassing van Duurzaam Bouwen volgens het Nationale Pakket. Voorts zal de gemeente stedenbouwkundige ontwerpen toetsen aan de hand van het Nationaal Pakket Duurzame Stedenbouw. • Toepassing van het Keurmerk Veilig Wonen voor woning en woonomgeving.

2.5.

Welzijn en zorg

In de eerste paragraaf zijn de kaders voor wonen met zorg geschetst. De gemeente wil actief inspelen op de vermaatschappelijking van de zorg. Zie kiest daarvoor, vanuit maatschappelijke ontwikkelingen een aantal speerpunten: ondersteunen van zelfredzaamheid, aantal kernwelzijnsdiensten en inrichten van woonservicezones. Betekenis van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning Met de gefuseerde invoering van de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) wordt dit ook gevraagd van de gemeente: • De AWBZ beperkt zich tot medische zorglevering. Het gaat om continu zorg aan langdurig zieken (care). De op genezing gerichte zorg (cure) zal vanuit verzekeringen betaald worden. De niet-medische AWBZ-diensten vervallen in de AWBZ, zoals huishoudelijke verzorging en dagbesteding. Voor deze diensten komt de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Per 1 januari komt de enkelvoudige huishoudelijke verzorging over vanuit de AWBZ, en jaren erna andere AWBZ-diensten. • Naar verwachting zal ook verblijf in een intramurale instellingen nog maar beperkt vanuit de AWBZ betaald worden. Wonen en zorg worden zo financieel gescheiden, met als doel om burgers meer keuzevrijheid te geven in het zelf samenstellen van woonzorgarrangementen. De WMO, die ook de huidige Welzijnswet en de Wet Voorzieningen Gehandicapten vervangt, legt de verantwoordelijkheid voor een adequaat aanbod van wonen-welzijnzorg nadrukkelijker dan voorheen bij de gemeente. De gemeente heeft als ‘ketenregisseur’ verantwoordelijkheid over de voortgang en afstemming van de uitvoering.

- 43 -

Omdat de gemeenten in het kader van de WMO moeten presteren worden prestatievelden vastgelegd, zodat duidelijk is op welke terreinen de gemeente verantwoordelijk is: 1. Algemene voorzieningen op het terrein van maatschappelijke participatie en ondersteuning. 2. Voorzieningen op het terrein van informatie en advies voor maatschappelijke ondersteuning. 3. Voorzieningen voor het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. 4. Versterken van de sociale samenhang in en leefbaarheid van buurten. 5. Accommodaties voor maatschappelijke activiteiten. 6. Preventieve voorzieningen voor kinderen, jeugdigen of ouders met problemen met opgroeien of opvoeden. 7. Voorzieningen voor gehandicapten, chronisch psychiatrische patiënten en mensen met psychische of psychosociale problemen, en ouderen, voor het vergroten en/of ondersteunen van de zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en zelfstandig functioneren. 8. Voorzieningen voor maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en melding van huiselijk geweld. (In relatie tot de knip in de GGZ mogelijk ook de ambulante verslavingszorg.) Deze acht prestatievelden geven momenteel het meest concreet de handvatten voor verdere uitwerking van het gemeentelijk beleid. Overigens hoeft de gemeente dit niet zelf uit te voeren.

Nieuwe generaties, nieuwe vragen Naast de veranderingen in het wettelijk kader, zijn er ook maatschappelijke veranderingen. Met name de vergrijzing en generatiewisseling zullen een grote impact hebben op de behoefte aan wonen, welzijn en zorg. Nieuwe (toekomstige) generaties ouderen zijn waarschijnlijk kritischer, individualistischer en mondiger. Zij maken steeds minder gebruik van de standaard welzijnsvoorzieningen, maar zoeken individueel ontplooiing. Recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau onderstreept deze trend. Nieuwe generaties ouderen hebben een hoger inkomen en zijn meer geëmancipeerd. Zij zullen daarom meer hun eigen keuzes bepalen. Daar staat tegenover dat zij waarschijnlijk geconfronteerd worden met hogere eigen bijdragen. Risico van deze individualisering en emancipatie is eenzaamheid en minder mantelzorg en vrijwilligerswerk. Werken aan een voldoende aanbod zorggeschikte woningen Voor ouderen hebben we reeds aangegeven dat tot 2015 800 toegankelijke woningen moeten worden toegevoegd. Daar bovenop komt een opgave voor zorgvragende ouderen en andere zorgvragers. Tot 2015 wil de gemeente aanvullend 600 zorggeschikte woningen realiseren door aanpassing van bestaande woningen en nieuwbouw (voor onplanbare zorg en 24-uurs zorgtoezicht). Het gaat dan om 550 woningen in een woonzorgcomplex, 50 beschutte woonvormen en enkele plaatsen in clusterwoningen: 1. Voor een effectieve extramuralisering zal eerst nieuw aanbod gerealiseerd moeten worden. Toevoeging gaat voor afbouw. Pas als dat gerealiseerd is kan de extramuralisering daadwerkelijk handen en voeten krijgen. Dit kan dan door het ‘omklappen’ van intramurale naar extramurale appartementen. Bij de nieuwbouw van intramurale voorzieningen moet met deze mogelijkheden rekening gehouden worden in het ontwerp (flexibiliteit). Aandachtspunt is niet alleen de flexibiliteit in het ontwerp, maar ook de uitstraling van het complex. Ook die moet toekomstwaarde hebben. 2. Niet alle zorggeschikte woningen worden daadwerkelijk door zorgvragers bewoond, gelet ook op de gewenste differentiatie in complexen. Dit vraagt dus enig overaanbod.

- 44 -

Zelfredzaamheid van burgers ondersteunen Deze wettelijke en maatschappelijke ontwikkelingen samen, vragen van de gemeente nieuw beleid. Zij richt zich daarbij op beleid voor een brede groep zorgvragers (gehandicapten, ouderen, GGZ-patiënten). Van burgers wordt een grotere zelfredzaamheid verwacht. De meeste burgers zijn hiertoe ook in staat. Voor wie daartoe niet in staat is zal de gemeente een adequaat aanbod van welzijnsvoorzieningen organiseren. Daarbij besteedt de gemeente Bergen voornamelijk aandacht aan: • voorzieningen die hulp- en zorgvragers in hun zelfredzaamheid ondersteunen en helpen voorkomen dat zij in een sociaal isolement terecht komen; • een kerngericht beleid voor de afstemming van wonen, welzijn en zorg. Welzijnsvoorzieningen voor hulp- en zorgvragers Welzijnsdiensten die de gemeente mede in het kader van haar Lokaal Sociaal Beleid en gezondheidsbeleid belangrijk vindt om de zelfredzaamheid te bevorderen zijn: • Wonen-plus. • Wijksteunpunten. • Informatie en advies. De gemeente wil in alle kernen een aanbod van wonen-plusdiensten. Dit houdt een dienstenpakket in voor zelfstandig wonende zorgvragers (ouderen, langdurig zieken en gehandicapten). Via Wonen-Plus krijgen zij bemiddeling en / of korting bij het uitvoeren van allerlei diensten: tuinonderhoud, klussen. In de Egmonden start Wonen-Plus in het vierde kwartaal 2004. In beginsel zouden in alle kernen accommodaties voor wijksteunpunten beschikbaar moeten zijn voor ontmoeting en activering (dagbesteding). Wijksteunpunten zijn er nu in Bergen en Schoorl. In de andere kernen ontbreekt dit aanbod nagenoeg of mist de accommodatie kwaliteit. De gemeente zoekt in de andere kernen, te beginnen in Egmond aan den Hoef, accommodaties hiervoor. Voor ouderen blijkt informatie en advies een belangrijke dienst. Ouderen zijn vaak onvoldoende op de hoogte van regelingen en instanties burgers heeft vaak raakvlakken met meerdere sectoren, waardoor afstemming in informatievoorziening belangrijk is. Vanwege de informatiebehoefte onder ouderen, en de verschillende informatiestromen bestaat in de gemeente Bergen behoefte aan stroomlijning van informatie. Dit gebeurt al deels door de inzet van ouderenadviseurs van de SWB en het ouderenbezoekproject. Aanvullend daarop zal de gemeente vanuit haar WMO-beleid de één-loketfunctie ontwikkelen. De gemeente subsidieert nu vanuit de Welzijnswet, maar straks vanuit de WMO welzijnsaanbod. Zij geeft prioriteit aan diensten die eenzaamheid helpen voorkomen en mantelzorg en vrijwilligerswerk ondersteunen. Met name ondersteunt zij daarbij vernieuwende activiteiten en diensten. De gemeente zal bij de invoering van de WMO aangeven hoe zij daar vorm en inhoud aan denkt te geven.

- 45 -

De keuze is simpelweg: òf een persoonsgebonden budget (PGB) voor de vrager, òf aanbodfinanciering (collectieve voorzieningen). Natuurlijk vragen sommige prestatievelden in de WMO aanbodfinanciering (bijvoorbeeld accommodaties, jeugd- en jongerenwerk en maatschappelijke opvang). Vanuit de gewenste vraagsturing ligt echter een PGB voor welzijnsdiensten voor de hand. Belangrijk is wel dat aanbod gegarandeerd is: continuïteit van het aanbod. Taak van de gemeente is om de prijs in relatie tot de kwaliteit te bewaken.

Kerngerichte aanpak: woonservicegebieden Via een gebiedsgerichte aanpak wil de gemeente De straal van een woonservicegebied aansluiten bij lokale kwaliteiten om de afstemming kan bepaald worden vanuit de klant van wonen, welzijn en zorg mogelijk te maken. Zij (haaldiensten) of vanuit de zorgversluit hiervoor aan bij het concept van woonlener (brengdiensten). Voor haaldiensten is een afstand tussen de 300 servicegebieden. In zo’n gebied zijn voorzieningen en 500m acceptabel en voor de (winkels, welzijn, vervoer, zorg) en voldoende meeste brengdiensten een straal van zorggeschikte woningen beschikbaar. Maar er is ook 500m. plek voor gewone woonvormen, zodat er ruimte is voor mensen met en zonder zorgvraag. Per kern geeft de gemeente richtingen aan voor de ontwikkeling van wonen met zorg. Zij sluit daarbij zo veel mogelijk aan bij bestaande voorzieningen, met name die waar de gemeente weinig / geen invloed op heeft (bijvoorbeeld detailhandel). Afhankelijk van de schaal van de kern onderscheidt de gemeente drie niveaus waarop de gebieden kunnen worden ingericht (gedefinieerd naar intensiteit van de zorg). Niveau 3: Specialistische zorg - 24 uurs zorg en toezicht, deels intramuraal

Niveau 2: Zorg op afroep, onplanbaar - nabijheid voorzieningen (winkels, welzijn, bank, ov)

Niveau 1: Basispakket wonen met zorg - informatie en advies - ontmoetingsmogelijkheden - toegankelijkheid woning en woonomgeving Voor de verschillende niveaus formuleert de gemeente een programma van eisen: Basis-pakket

Zorg op

Specialis-

afroep

tische zorg X

Aanpasbare woningen •

Nultredewoningen (gedifferentieerd aanbod)

X

X

•

Woonzorgcomplex

X

X

X

•

Beschut wonen

X

X

•

Cluster wonen

X

e

Winkels 1 levensbehoefte

X

Geldautomaat / postkantoor

X

Dagbesteding

X X X

X

Wijksteunpunt (informatie en advies, ontmoeting, activiteiten)

X

X

X

Zorgpunt (uitvalsbasis 24-uurszorg en toezicht, onplanbare zorg)

X

X

X

Huisartsenpost

X

Openbaar vervoer

X

X

X

Sociaal veilige en fysiek toegankelijke woonomgeving

X

X

X

- 46 -

Het derde niveau kan vanwege gewenste specialismen moeilijk gebiedsgericht aangeboden worden. Hier ligt concentratie voor de hand, om schaalvoordelen te halen. De beide andere niveaus krijgen verspreid over de kernen invulling. Moderne technieken kunnen hierbij behulpzaam zijn, zoals Domotica of wire-less. Dit maakt het mogelijk om op verschillende plaatsen zorglevering te garanderen. Per kern geeft de gemeente in de volgende hoofdstukken richtingen aan. In actieplannen per kern wordt dit beleid vervolgens geoperationaliseerd. De gemeente wil bij de ontwikkeling van de woonservicegebieden de volgende rol op zich nemen: • Stimuleren van de samenwerking tussen aanbieders van wonen, welzijn en zorg. • Stimuleren van samenwerking tussen welzijns- en zorgaanbieders onderling, zodat in economische schaalvoordelen behaald kunnen worden. • Organiseren van het proces bij de ontwikkeling van woonservicegebieden. • Het reserveren van locaties om woonzorggerelateerde ontwikkelingen in het servicegebied mogelijk te maken.

2.6.

Financiële opgave

De realisatie van de verschillende opgaven vraagt ook in financiële zin inzet van de gemeente. • Bij nieuwbouw via het grondbeleid, Fonds Sociale Woningbouw. Per 1 januari 2005 heeft de gemeente een positief saldo van ongeveer € 500.000 in de bestemmingsreserve Sociale Woningbouw / grondexploitatie. Doel van deze bestemmingsreserve is het faciliteren van woningbouw, gericht op 30% sociale woningbouw bij nieuwbouw. Plannen met een exploitatieverlies of dekkingstekort kunnen door een uitname uit deze reserve worden gerealiseerd; ten behoeve van de gemeentelijk doelstelling van een verantwoorde volkshuisvesting voor de doelgroep. • Bij transformatie van de bestaande woningvoorraad soms ook via grondbeleid (uitruil van grond), ISV-subsidies en via afstemming op onderhoud van de woonomgeving. • Bij accommodaties, welzijns- en zorgdiensten vanuit het budget voor de WMO (nader uit te werken). Bij de inzet van deze middelen hanteert de gemeente bij zowel nieuwbouw als transformatie een aantal uitgangspunten: • In financiële zin levert de gemeente in de eerste plaats een bijdrage voor de groep met een benedenmodaal inkomen. Dit geldt zowel bij welzijnsdiensten als vastgoedaanbod. Bij woningbouw gaat het dan om kavelprijzen onder marktniveau voor sociale huurwoningen tot € 467 (prijspeil 1 juli 2004), inzet van een bijdrage uit het Fonds Sociale Woningbouw of vanuit de Bouwfondsaandelen. • Voor de duurdere huursector (vanaf € 467) en de goedkope koopsector (tot € 250.000) financiert de gemeente niet het vastgoed. Het vastgoed moet marktconform’ aangeboden moeten worden. Wel kan de gemeente overwegen om in leningsvormen (voorbeeld: starterslening) een bijdrage te verstrekken. • Voor woningen in de duurdere prijssegmenten verricht de gemeente geen financiële inspanning. Over de inzet van middelen (verevening) wil de gemeente met ontwikkelaars en corporaties afspraken maken.

- 47 -

2.7.

Samenvatting van doelen

Uit de voorgaande hoofdstukken volgt een aantal (meetbare) doelen. Die vatten we in dit hoofdstuk samen. Ze vormen een basis voor de uitwerking van beleid naar de kernen (volgende hoofdstuk). Nieuwbouwprogramma • Jaarlijks worden tot 2010 per saldo minimaal 100 woningen toegevoegd aan de woningvoorraad, uitgaande van differentiatie en spreiding over tijd en kernen. In de periode tot 2015 zijn dat er nog minimaal 40 per jaar. • In het kader van de notitie bouwlocaties zoeken naar aanvullende bouwmogelijkheden in de kernen Bergen, Groet of Schoorl. Differentiatie van het programma voor nieuwbouw en bestaande voorraad • Tot 2010 per saldo jaarlijks 30 sociale huurwoningen (maximaal € 467, prijspeil 1 juli 2004) toevoegen. In de tweede periode neemt dit aantal af naar 10 woningen per jaar. • Om doorstroming te bevorderen toevoegen van jaarlijks 15 duurdere huurwoningen (vanaf € 467) en 30 goedkope koopwoningen (tot € 250.000). • Jaarlijks door grotendeels nieuwbouw in totaal 35 woningen voor starters beschikbaar krijgen en 135 woningen door doorstroming. • Jaarlijks door nieuwbouw van 75 levensloopbestendige huur- en koopwoningen en aanpassing van 45 woningen in de bestaande voorraad woningen voor ouderen beschikbaar krijgen (huur en koop). • Bij nieuwbouw is aanpasbaar, duurzaam en veilig bouwen uitgangspunt. • Jaarlijks de huursector moderniseren door ten minste 50 bestaande woningen op te plussen, te slopen of te verkopen. • Tot 2015 per saldo 600 zorggeschikte woningen toevoegen, 550 in woonzorgcomplex, 50 in beschutte woonvormen, enkele in de vorm van clusterwonen. In het volgende nieuwbouwprogramma is het beleid samengevat. Tabel 2.2: Gemeente Bergen, woningbouwprogramma 2005 – 2009 Huur: •

Eengezinswoning < €467

•

Eengezinswoning > €467

•

Meergezinswoning< €467

•

Meergezinswoning > €467

Subtotaal huur

aantal

%

doelgroep

70

10%

Starters, ouderen

35

5%

Gezinnen (doorstromers)

140

20%

Starters, ouderen

70

10%

Ouderen

315

45%

Koop: •

Woning < €165.000

•

Eengezinswoning €165.000 – 250.000

• • •

35

5%

Starters

175

25%

Gezinnen (doorstromers), Starters

Eengezinswoning > €250.000

70

10%

Gezinnen (doorstromers)

Meergezinswoning €165.000 – 250.000

35

5%

Ouderen

Meergezinswoning > €250.000

70

10%

Ouderen

385

55%

Totaal

700

100%

Waarvan levensloopbestendig

525

75%

Subtotaal koop

Bron: Companen, bewerking woningmarktonderzoek en analyse.

- 48 -

Overige uitgangspunten • Binnen realistische prijsgrenzen terughoudend toepassen van woonruimteverdelingsregels in huur- en koopsector. • Versterken welzijnsdiensten: wonen-plus, wijksteunpunten en informatie en advies. • Per kern ontwikkelen van woonservicegebieden met verschillende verzorgingsniveaus (beschikbaarheid van diensten).

- 49 -

3. Bergen (kern) Vooraf: Per kern beschrijven we de mogelijkheden om het beleid daadwerkelijk invulling te geven. De mogelijkheden binnen de uitwerking van het streekplan werkt de gemeente verder uit in haar ruimtelijk beleid. De plancapaciteit in de uitsluitingsgebieden (globaal buiten het bestaand stedelijk gebied) merken we daarom vooralsnog als zacht aan. Bij de uitwerking van de opgave per kern noemen we ook locaties in de uitsluitingsgebieden. Het gaat hier dan om een indicatieve richting.

Bergen is ontstaan op een hoger gelegen strandwal. De kern bestaat uit vier aan elkaar gegroeide buurtschappen. Dit geeft Bergen een weinig heldere stedenbouwkundige structuur. Het open bebouwingskarakter is één van de belangrijkste kwaliteiten van de kern. Het woonmilieu van Bergen kan over het algemeen dan ook gekenmerkt worden als ruim wonen in een groene omgeving. Het prijsniveau van de woningen ligt over het algemeen hoog. Dit geldt overigens niet voor alle wijken. Bergen heeft een belangrijke toeristische functie: dit draagt bij aan een behoorlijk detailhandelaanbod. Dit aanbod is geconcentreerd in het centrum. In de wijken zijn nauwelijks detailhandelvoorzieningen. Ook de kern Bergen aan Zee is onderdeel van Bergen. Deze kern biedt gezien haar ligging, omvang, mogelijkheden en specifieke positie op de woningmarkt voor het lokaal woonbeleid weinig tot geen aanknopingspunten. Bergen is de grootste kern van de gemeente: 40% van de inwoners van de gehele gemeente woont er. Dit zijn gemiddeld genomen wel iets oudere inwoners. Het aandeel 45- en 65-plussers ligt boven het gemeentelijk gemiddelde (dat al hoog is in vergelijking met de meeste andere regiogemeenten). Het aantal kinderen tot 15 jaar is juist wat minder. Uit deze bevolkingsopbouw blijkt dat Bergen vooral een aantrekkelijk woonmilieu biedt voor gezinnen met oudere kinderen (15-plus) en ouderen (65-plus); met gemiddeld een hoger inkomen.

3.1.

Doelgroepen en voorraadbeleid

Voor de kern Bergen sluit de gemeente wat betreft doelgroepen aan bij het ‘algemene’ gemeentelijke beleid. Dat betekent in de eerste plaats aandacht voor starters en ouderen. Ook het stimuleren van doorstroming is een van de kernopgaven. Dit neemt niet weg dat ook de groepen met een laag inkomen aandacht besteed wordt. In Bergen zijn de bouwmogelijkheden beperkt. In het kader van haar ruimtelijk beleid zoekt de gemeente aanvullende mogelijkheden. De hier aangegeven richtingen zullen deels op deze (aanvullende) locaties gerealiseerd moeten worden.

- 51 -

Nieuwe kansen zoeken voor starters Jaarlijks zullen (afgeleid van de gemeentelijke opgave) 75 woningen voor starters beschikbaar moeten komen: • Jaarlijks komen circa 60 huurwoningen voor starters beschikbaar. • De overige jaarlijkse 15 woningen voor starters zullen door nieuwbouw gerealiseerd moeten worden. Ook is in de planning nog weinig ruimte opgenomen voor starters. Wel lijkt de locatie Jaap Weijandweg (1.6) kansen te bieden voor starters. In de programmering voor de Jaap Weijandweg wordt gelet op de ligging een accent gelegd op starters. We denken hier aan levensloopbestendige huurwoningen (eerst voor starters, later voor andere doelgroepen) en verkoop in de vorm van maatschappelijk gebonden eigendom. Eventueel kunnen mogelijkheden voor starters ook door verkoop van huurwoningen vergroot worden. De gemeente wil over verkoop afspraken maken met Duinstee. Vooralsnog zijn er geen concrete plannen. Figuur 3.1: Bergen (kern). Bouwlocaties

1.1 Bergse School

z

1.2 Breelaan

1.7

z

1.3 Centrumplan Bergen 1.4 De Marke

1.2

1.5 De Tuinen I 1.6 Jaap Weijandweg 1.7 Landweg

z

1.8 Nassaulaan

zz

1.9

1.9 Rondelaan

1.3 1.8

1.10 Zakedijkje

z z z z z 1.10

1.4

1.1

1.5

1.6

0

0,5

1

kilometers

Voor ouderen in de eerste plaats opplussen van huur- en koopwoningen De doelgroep ouderen is voornamelijk in Bergen groot. Liefst 20% van de bevolking is 65plus. In de kern Bergen zullen tot 2010 circa 200 levensloopbestendige woningen toegevoegd moeten worden: door opplussen of nieuwbouw (zie volgende paragraaf). Duidelijk is dat deze opgave voor een groot deel moet komen vanuit aanpassing van bestaande woningen. • De meeste ouderen wonen in een koopwoning. Een groot deel van deze groep wil daar ook blijven wonen. Via informatievoorziening (technisch en fiscaal) kunnen zij

- 52 -

•

ondersteund worden in het toegankelijk maken van hun woning. Hier zal een accent liggen in Bergen. Aan nieuwbouw van koopwoningen voor senioren blijkt maar beperkte behoefte in de kern Bergen. Met de plannen die nu in de pipe-line zitten lijkt er voldoende te gebeuren: - De Tuinen (1.5): 54 seniorenappartementen en 4 eengezinswoningen in de koopsector. Een combinatie met zorgarrangementen vanuit een nabijgelegen zorgpunt biedt kansen voor de ontwikkeling van dit complex. - Ook de sloop/nieuwbouw bij de Jaap Weijandweg (1.6) is in potentie (deels) bestemd voor ouderen. Gelet op de beperkte markt van koopappartementen, richt de gemeente zich bij deze locatie voor de korte termijn op woningen voor starters: levensloopbestendige appartementen en eengezinswoningen, zowel in de huur- als in de koopsector. Voor toevoeging van levensloopbestendige huurwoningen blijken op basis van een eerste inventarisatie weinig mogelijkheden in bestaande voorraad (opplussen). Duinstee onderzoekt aanvullende mogelijkheden om nabij zorginstellingen ongeveer 70 verouderde woningen te vervangen door maximaal 125 levensloopbestendige woningen.

Nieuwbouwmogelijkheden voor levensloopbestendige huurwoningen zijn: - Zakedijkje (1.10): 26 sociale huurSamenhang in plannen appartementen voor senioren, met In projectovereenkomsten zouden de mogelijkheid van onplanbare zorg vanuit gemeente en de corporatie afspraken De Marke, 2 eengezinswoningen en 3 kunnen aken over projectontwikkeling en verevening van investeringen tussen atelierwoningen. - Jaap Weijandweg (1.6): appartementen locaties. Juist vanwege de samenhang tussen realisatie van projecten ligt een en eengezinswoningen. Het gaat hier in dergelijke afspraak voor de hand. In totaal om maximaal 50 woningen. Dit Ubbergen (Gld) is op deze wijze een plan staat of valt bij verplaatsing van het Kulturhus van de grond gekomen. T&O-gebouw naar de Nieuwe Bergse School. • Kans in Bergen is het splitsen van grote villa’s. De gemeente wil in de eerste plaats met Duinstee, eventueel ook met commerciële vastgoedontwikkelaars kansen die zich hiertoe aandienen met voorrang ontwikkelen. Overige opgaven In de kern Bergen neemt de komende jaren het aantal sociale huurwoningen toe. Door nieuwbouw groeit tot 2015 naar verwachting met 100 sociale huurwoningen. Hiermee wordt voorzien in de helft van de groeidoelstelling op gemeentelijk niveau. Het gaat merendeels om levensloopbestendige woningen. Een verdere differentiatie van de bestaande betaalbare huurvoorraad door opplussen, verkoop of sloop en vervanging krijgt vooralsnog weinig handen en voeten. De gemeente daagt Duinstee uit om hiervoor plannen te ontwikkelen. Voor andere doelgroepen dan ouderen en starters zijn in de huidige plannen weinig mogelijkheden opgenomen. Het gaat dan met name om (jonge) gezinnen met kinderen.

- 53 -

Hiervoor biedt de te ontwikkelen locatie Suyerven / Saengheest mogelijkheden, mits dit plan in ontwikkeling komt. Beleidsambities • Onderzoek naar aanvullende bouwmogelijkheden bij Bergen. • Tot 2010 jaarlijks 15 woningen voor starters nieuw bouwen, bij voorkeur levensloopbestendig, waarbij gekeken wordt naar mogelijkheden van verkoop via maatschappelijk gebonden eigendom. In de periode tot 2015 worden jaarlijks nog ruim 5 woningen voor starters gebouwd. • Tot 2015 380 levensloopbestendige woningen toevoegen. Hiertoe onderzoek naar mogelijkheden voor opplussen van woningen. Op nieuwbouw- en herstructureringslocaties is tot 2015 ruimte voor 100 levensloopbestendige huurwoningen. • opgave toegankelijke koopsector voor klein deel realiseren door nieuwbouw. Gemeente stimuleert en informeert eigenaren van woningen om hun huidige woningen aan te passen. • met Duinstee mogelijkheden voor aanpassing bestaande voorraad nagaan. • bij nieuwbouwlocaties in Bergen kiezen voor een mix van sociale en dure huurwoningen (levensloopbestendig) en koopwoningen tot € 250.000.

3.2.

Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

Bergen heeft een behoorlijk aantal voorzieningen (commercieel en niet-commercieel). De detailhandel- en welzijnsvoorzieningen liggen geconcentreerd in de kern. Knelpunt is daardoor de grote afstanden vanuit de wijken naar deze voorzieningen. Dit wordt versterkt door de beperkte ‘sociale samenhang’ in Bergen. Hierdoor kunnen mensen beperkt terugvallen op een sociaal netwerk. Risico is dan ook vereenzaming. Voor Bergen is het daarom essentieel dat een netwerk ontstaat van ontmoetings- en andere welzijnsvoorzieningen. De zorgvoorzieningen daarentegen liggen meer decentraal in de kern. Als vanuit deze instellingen zorg geleverd wordt, is hun verzorgingsgebied door deze ligging beperkt is. Bergen kent een fors zorgaanbod Het gaat naast welzijnsvoorzieningen ook om een toekomstgericht (en vooral vraaggericht) zorgaanbod. Nu kent Bergen een relatief groot aanbod van ‘intramurale’ zorg. Deels heeft dit aanbod een regionale functie. De belangrijkste (intramurale ouderen-)zorgcentra in Bergen zijn De Marke, De Uuthof, De Haemstede en Oudtburgh. Alle instellingen zijn of worden gemoderniseerd. Bij De Marke worden naast intramurale plaatsen ook zelfstandige zorgappartementen gerealiseerd. Daarmee lijkt voorlopig geen sprake van extramuralisering als gevolg van

- 54 -

vermindering van de intramurale capaciteit. Desalniettemin verwachten sommige zorginstellingen en de gemeente dat door de financiële scheiding van wonen en zorg, de instellingszorg aan concurrentiekracht verliest. Mensen zullen immers meer moeten betalen, terwijl zij een vergelijkbare zorg in een aantal gevallen ook thuis kunnen krijgen. De gemeente wil in samenspraak met de instellingen de ‘vinger aan de pols houden’, zodat bij verminderde populariteit van zorg in instellingen tijdig ingegrepen kan worden. De zorginstellingen liggen decentraal ten opzichte van de meeste woonwijken. Hun functie als uitvalsbasis voor extramurale zorg (onplanbaar en 24-uurs) in de wijk zal beperkt zijn, wat hun toekomstpositie kwetsbaar maakt. Opgave woonzorgarrangementen Ondanks de forse (en ook nieuwe) intramurale zorgcapaciteit in Bergen wil de gemeente samen met zorg-, welzijns- en woonaanbieders invulling geven aan de vermaatschappelijking van zorg. Dit kan handen en voeten krijgen door een adequaat aanbod van woonzorgarrangementen: van (beperkte) planbare welzijn en zorg, tot intensieve 24uurszorg (en toezicht). Tabel 3.2: Bergen (kern). Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen tot 2015 Zorg op afspraak (gewoon

24-uurszorg en

wonen, levensloopbestendig)

toezicht

Onplanbare zorg

Intramuraal (beschermd wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

Koop

Indicatie aanbod

405

25

60

225

455

Behoefte 2015

130

50

330

440

1030

Opgave 2015

-275

+25

+270

+215

+575

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Om deze opgave op te pakken en het zelfstandig functioneren van zorgvragers te ondersteunen biedt een woonzorgzonering aanknopingspunten. Via een gebiedsgerichte uitwerking kunnen welzijnsvoorzieningen (ontmoeting, activiteiten, informatie en advies) en woonzorgarrangementen in onderlinge samenhang ontwikkeld worden. Dit biedt een basis voor de gemeentelijke regiefunctie.

- 55 -

Figuur 3.2: Bergen (kern). Voorzieningen en potentiële woonservicezones (toekomstige ontwikkeling)

 

Ì  s s ‹, „, s „ „s „„ s„s ‹ , „ , Ì Ì „  „ , 0

0,5

Ì

Voorzieningen

Ì zorgvoorziening  huisarts , fysiotherapeut apotheek

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn

1

kilometers

Donkerblauwe cirkel: zone met uitgebreid voorzieningenniveau, lichtblauwe cirkel beperkt voorzieningenniveau.

Om de opgave en de woonzorgzonering in te vullen richt de gemeente zich voor Bergen op: • woonvormen met meer of mindere mate van zorg; • welzijns- en zorgaccommodaties. Woonzorgarrangementen Voor de ontwikkeling van woonzorgarrangementen dienen verschillende kansen zich aan: • Een concreet plan ligt er al voor Breelaan (1.2): 28 appartementen, (7 koop-, 6 huurappartementen) en 15 voor verstandelijk gehandicapten. • Landweg (1.7): groepswoningen voor 16 senioren. • Bij de zorginstellingen komen nieuwe extramurale zorgwoningen, waaronder 32 zorgwoningen bij De Marke (1.4). Hiermee wordt voor een deel voorzien in de behoefte aan extramurale woonzorgarrangementen. Dat geldt ook voor potentiële herstructurering van sociale huurwoningen nabij de zorginstellingen. Met deze ontwikkelingen wordt wel aan de behoefte voor ‘beschermd wonen’ voldaan, maar blijft er een (forse) opgave liggen voor ‘verzorgd wonen’. Hiervoor zullen aanvullende locaties gevonden moeten worden, liefst nabij een (toekomstig) zorgpunt. Een potentiële kans ligt er bij de locatie Elkshove. Hier zouden in samenhang met een te realiseren zorgsteunpunt, woningen in de categorie verzorgd wonen gerealiseerd kunnen worden. Welzijn en zorg Nu functioneert Binnenhof als wijksteunpunt. Vanuit haar Lokaal Sociaal beleid (en het daaruit voortkomende accommodatiebeleid) heeft de gemeente drie accommodaties

- 56 -

aangewezen. Deze accommodaties kunnen de functie van Binnenhof overnemen en in de toekomst gaan fungeren als wijksteunpunten: ’t Oude Raethuis, de Nieuwe Bergse School (1.1) in Oud Saengheest (start bouw: 2005) en het sportcentrum De Beek. Deze locaties liggen verspreid over de kern. Daarmee zouden vanuit deze voorzieningen de woonservicezones verder ontwikkeld moeten worden. Per zone liggen de volgende opgaven en kansen: • In het centrum van Bergen kan een volwaardige woonservicezone ontwikkeld worden. De zone voldoet nu al aan een groot aantal eisen (niveau 2, zie vorige hoofdstuk). Het ontbreekt in het Centrum nog aan een zorgpunt voor onplanbare zorg en 24-uurs zorg en toezicht. Ook de bijpassende woonvormen (zie hiervoor) ontbreken. De locatie Elkshove biedt kansen om in het Centrum deze functies toe te voegen, zeker in combinatie met de GOED aan de rand van deze locatie. • In de woonwijken is een aantal zones denkbaar. Vanuit het Lokaal Sociaal Beleid is een aantal kernaccommodaties benoemd. Hier ligt in potentie de basis voor een woonservicezone. Niet onbelangrijk is dat in die accommodaties ook daadwerkelijk plek is voor welzijnsaanbod. Dit vraagt nadere afstemming tussen de Stichting Welzijn Bergen en de gemeente. Voor ‘extramurale’ zorgpunten in deze zones kan aansluiting gezocht worden bij de aanwezige zorgcentra, om van hieruit zorg te leveren bij mensen thuis. • In het noorden van Bergen biedt de ontwikkeling van zorgwoningen aan de Breelaan (Philadelphia) en de Gasweg (Esdégé-Reigersdaal) een mogelijke basis voor een zorgsteunpunt. Bij deze locaties is (sectoroverschrijdende) samenwerking tussen zorgaanbieders nodig om voldoende schaal te behalen (met name voor avond- en nachtzorg). Ook diensten voor of vanuit de nabijgelegen serviceflats Frankenstaete en de Rekere kunnen ondersteunend zijn aan het gewenste draagvlak van een zorgpunt in noord. De gemeente wil de prioritering en ontwikkeling van woonservicezones oppakken via actieplannen. Dit biedt een basis om activiteiten van partijen op elkaar af te stemmen. Beleidsambities • Opstellen actieplan voor Bergen, gericht op aangewezen woonservicezones. • Voor welzijnsaanbod in de zones aansluiten bij de ontwikkeling van 3 aangewezen kernaccommodaties. • Bestaande zorginstellingen benutten voor uitbouw ‘extramurale’ zorglevering in wijken: toekomstige zorgpunten. • Voor locatie Breelaan overleg tussen zorginstellingen organiseren voor realisatie (zorgsectoroverschrijdende) steunpunt. • Realiseren van woonzorgarrangementen en een zorgsteunpunt in het Centrum van Bergen.

- 57 -

4. Groet Het gebied dat we in dit woonbeleid aanduiden als Groet, bestaat uit de kernen Groet, Catrijp en Hargen. Deze dorpen zijn lintdorpen aan hetzelfde bebouwingslint; de Heereweg, langs de duinrand. De oude dorpen hebben een kleinschalig, dorps karakter en er staan veel vrijstaande woningen. Tegen het duingebied aan ligt een gebied met een hoge ruimtelijke kwaliteit. Het gebied wordt gekenmerkt door smalle wegprofielen zonder stoep en door de ruimte tussen de bebouwing. Er zijn enkele meer grootschalige uitbreidingen, zoals Groetinke uit de jaren ’60. De uitbreidingswijken aan de kant van de polder zijn behoorlijk gedifferentieerd en zijn gebouwd in hoge dichtheden. Groet is de kleinste kern van de gemeente Bergen; slechts 5% van de inwoners van de hele gemeente woont hier. Ten opzichte van de hele gemeente zijn de bewoners wat jonger. Vooral de groep 25-44-jarigen is groot, zo ook het aantal 0-14-jarigen.

4.1. Doelgroepen en voorraadbeleid Gezien de leeftijdsopbouw ligt in Groet het accent voor de komende 10 jaar meer op de mogelijkheden voor starters dan op die voor senioren. Geen hoge prioriteit De opgave voor starters staat relatief gezien in verhouding met de opgave op gemeenteniveau: jaarlijks moeten 10 woningen voor starters beschikbaar komen. Het grootste deel hiervan komt in de bestaande voorraad vrij. Gezien de beperkte bouwmogelijkheden enerzijds en de relatief kleine aantallen waarover we in Groet spreken anderzijds, is een algemeen geldend doorstromingsbeleid weinig effectief. Een gericht bouwprogramma voor starters en later ook senioren biedt meer houvast. Essentieel in deze kleine kernen is flexibiliteit in het ontwerp. Juist de kleine aantallen vragen zijn een insteek voor meerdere doelgroepen: levensloopbestendig bouwen dus. • Aan de Heereweg (2.1) is een bouwplan voor 8 sociale huurwoningen voor jongeren. Bij dit plan is vooralsnog niet uitgegaan van levensloopbestendigheid. Dit om financiële redenen. Desalniettemin is aanpasbaarheid van deze woningen naar de toekomst essentieel.

- 59 -

Figuur 4.1: Groet. Bouwlocaties

2.1 Heereweg

z 2.1

z z 3.2

0

0,5

1

3.1

kilometers

Aanpassen van eigen woningen stimuleren Op de korte termijn is de vraag naar levensloopbestendige woningen in Groet nog niet groot. De ‘grote’ vergrijzingsgolf zal in dit dorp pas over 15 à 20 jaar beginnen. Dit betekent voor deze kern geen prioriteit bij het realiseren van toegankelijke ‘seniorenwoningen’ en opplussen van woningen. Het is wel verstandig om hier tijdig prioriteit aan te geven. En waar in de tussentijd zich kansen voordoen voor levensloopbestendige nieuwbouw moeten die gegrepen worden. Veel senioren ‘van de toekomst’ wonen nu in een eigen woning. Door middel van informatie en advies stimuleert de gemeente hun om woningen aan te passen. Het aanpassen van huurwoningen is vanwege de genoemde prioriteitsstelling en de huidige goede technische staat nog niet reëel. Bij een volgende ronde Groot Onderhoud over pak ‘em beet 10 jaar moeten mogelijkheden voor opplussen, sloop-nieuwbouw of verkoop nadrukkelijker betrokken worden. Voor de langere termijn zijn er mogelijke locaties voor het realiseren van levensloopbestendige woningen: • Terrein ‘De Oude Voetpomp’ aan de Heereweg. Dit is nu bestemd voor recreatiewoningen, maar in de toekomst wellicht meer geschikt voor (permanente) woningbouw. • Met de veranderende bevolkingssamenstelling op de langere termijn ligt functieverandering van locaties voor de hand. Overige opgaven De betaalbare huurvoorraad in Groet hoeft tot 2015 nauwelijks te groeien, gelet op de behoefte in de woonwensenenquête. In betaalbare huurvoorraad is vooral de opgave een uitbreiding van het aantal appartement en seniorenwoningen.

- 60 -

Beleidsambities • Gezien de kleine aantallen te realiseren woningen inzetten op flexibel bouwen. • Tijdig prioriteit geven aan het realiseren van woningen voor senioren en het opplussen van de huidige voorraad. Waar kansen zich voordoen levensloopbestendig bouwen. • Door middel van informatie en advies ouderen stimuleren om hun woning aan te passen. • Kwalitatief aanpassen van de kernvoorraad door toevoeging van appartementen en seniorenwoningen.

4.2.

Welzijn en zorg

In Groet zijn weinig zorgvoorzieningen. In Catrijp ligt Zorgcentrum Hoog Duinen. Zorgcentrum Hoog Duinen is recent gemoderniseerd en heeft een groot aantal intramurale plaatsen. Tabel 4.1: Groet. Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen tot 2015 Zorg op afspraak (gewoon wonen, levensloopbestendig)

24-uurszorg en toezicht

Onplanbare zorg

Intramuraal

(beschermd wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

Indicatie aanbod

80

5

10

35

55

Behoefte 2015

15

5

40

85

130

Opgave 2015

-65

0

+30

+50

+75

Koop

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Hoog Duinen heeft een intramurale functie voor Groet en Schoorl. Met het inzetten van het scheiden van wonen en zorg zal de huidige vooral intramurale functie van het zorgcentrum onder druk komen te staan. Het ligt voor de hand dat in die situatie Hoog Duinen functioneert als zorgpunt voor extramurale zorg. Ook zal dan kritisch de toekomstwaarde van de appartementen in het gebouw tegen het licht gehouden moeten worden; kansen zijn er door verhuur aan jongeren of senioren. Bij deze ontwikkeling ligt gezien de recente modernisering en de beperkte vergrijzing voorlopig geen prioriteit. Voor de langere termijn moeten mogelijkheden voor een zorgsteunpunt voor onplanbare zorg onderzocht worden. Wacht hier niet te lang mee, want geschikte locaties zijn schaars en kansen die zich voordoen moeten daarom met beide handen worden aangegrepen. Juist in zo’n kleine kern zal het zorgpunt deels ook met ICT-technieken uitgerust moeten worden. Domotica is hierbij een waardevolle toepassing. Welzijn Het welzijnsaanbod in Groet is zeer beperkt. In het Dorpshuis wordt wel de mogelijkheid geboden voor ouderenadvies, maar hier is (nog) weinig animo voor. Oudere inwoners van Groet kunnen gebruik maken van wonen-plusdiensten. Mobiele ouderen maken gebruik van het welzijnsaanbod in de Sanderije in Schoorl. De vraag naar welzijnsaanbod voor ouderen zal pas op de lange termijn gaan spelen.

- 61 -

Gezien het relatief hoge percentage jongeren wil de gemeente in samenwerking met de welzijnsinstantie het aanbod van voorzieningen voor de jeugd uitbreiden. Beleidsambities • Opstellen actieplan voor Groet, gericht op aangewezen woonservicezones. • Groet heeft wat betreft het opzetten van woonservicezones geen prioriteit. • Onderzoeken mogelijkheden ombouw Hoog Duinen tot een zorgsteunpunt met 24uurs onplanbare zorg en extramurale wooneenheden. • Uitbreiden welzijnsaanbod voor jongeren door gemeente en welzijnsinstelling. Figuur 4.2: Groet. Voorzieningen en potentiële woonservicezone (toekomstige ontwikkeling)

0

0,5

1

kilometers

 

„„ „ „ Voorzieningen

„ ‹ ‹ Ì Ì

Ì zorgvoorziening  huisarts , fysiotherapeut apotheek

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn

, ,

Donkerblauwe cirkel: zone met uitgebreid voorzieningenniveau, lichtblauwe cirkel beperkt voorzieningenniveau.

- 62 -

5. Schoorl Schoorl is een zeer oude nederzetting waar vondsten uit de 6e eeuw zijn teruggevonden. Net als Groet is Schoorl gelegen langs het lint aan de Heereweg. Hierlangs is een verdichting met gestapelde bouw te vinden. Verder zijn er veel vrijstaande woningen. Het centrum heeft een hoge ruimtelijke kwaliteit door de mooie stedenbouwkundige opzet, het groen en de relatie met het duingebied. In het midden van de kern ligt een ‘groen hart’, waar tot op heden geen bebouwing toegestaan is. De ligging en de landschappelijk fraaie omgeving hebben vanzelfsprekend een gunstige uitstraling op het wonen in Schoorl. Dit trekt ook veel toeristen aan. Mede hierdoor kan Schoorl bogen op een heel behoorlijk detailhandelsaanbod. Het heeft ook een keerzijde: uitgaansoverlast, verkeershinder en parkeerproblemen. De groep 45-64-jarigen is, ten opzichte van de totale gemeente, in Schoorl relatief groot. De eerste jaren ligt daardoor de vergrijzing gelijk aan het gemeentelijk gemiddelde, maar vanaf 2010 ligt zal deze duidelijk boven het gemiddelde. De groep in de leeftijdsklasse daaronder is kleiner dan het gemeentelijk gemiddelde, net als de groep tot 15 jaar. Zowel de waarde van de woningen als het gemiddelde inkomen ligt in Schoorl hoger dan het gemiddelde van de hele gemeente.

5.1.

Doelgroepen en voorraadbeleid

In haar beleid geeft de gemeente voor de eerste jaren prioriteit aan de huisvestingswensen van starters. Geleidelijk verschuift de aandacht dan naar senioren. Ook besteden we aandacht aan mensen met een beneden modaal inkomen. Figuur 5.1: Schoorl. Bouwlocaties

3.1 Bregtdorp II 3.2 Hoek Voorweg / Idenslaan

z z 3.2

3.1

0

0,5

1

kilometers - 63 -

Forse opgave voor starters In Schoorl moeten voor de plaatselijke vraag van starters jaarlijks ca 25 woningen beschikbaar komen. Dit kan door doorstroming, verkoop en nieuwbouw: • Door doorstroming uit huurwoningen komen per jaar ca 20 woningen vrij voor starters. Met name Schoorl-Oost is erg gewild bij starters. Hier wonen ook veel 50plussers in eengezinswoningen. Een deel zal best willen verhuizen naar een levensloopbestendige woningen meer centraal in de kern. Daarnaast kan doorstroming op gang komen door het toevoegen van goedkope koopwoningen: - Bregtdorp II (3.1): Hier worden 70 woningen gerealiseerd door een projectontwikkelaar. Afspraken over de programmering zijn inmiddels gemaakt. Onderdeel van deze afspraken is realisatie van 58 eengezinswoningen. Een deel hiervan zal onder € 250.000 gerealiseerd worden, hiermee ontstaat naar verwachting de gewenste doorstroming. • Naast meer doorstroming 21 zullen door verkoop en nieuwbouw woningen beschikbaar moeten komen voor starters. Het gaat dan om een restopgave van jaarlijks 5 woningen. De volgende nieuwbouwprojecten bieden hiertoe mogelijkheden: - Hoek Voorweg / Idenslaan (3.2): hier is Duinstee gestart met de realisatie van 9 sociale huurappartementen voor jongeren. - Bregtdorp II (3.1): op deze locatie worden naast 58 eengezinswoningen (zie hiervoor), 11 starterswoningen gerealiseerd. Bij realisatie van al deze plannen zijn er mogelijkheden voor ca 25 tot 30 starterswoningen. Daarmee is voor de eerste jaren voorzien in de behoefte van starters in Schoorl. Het is gelet op de tijdelijke vraag van starters en de duurzaamheid en toekomstkwaliteit van het woningbezit raadzaam woningen levensloopbestendig te bouwen. Dan kunnen woningen later voor andere doelgroepen in de markt gezet worden. Ouderen in Schoorl kansen bieden De vergrijzing in de kern Schoorl zal wat betreft tempo eerst gelijk oplopen met het gemeentelijk gemiddelde. Later gaat de vergrijzing sneller dan gemiddeld; de groep tussen 45 en 65 jaar is namelijk relatief groot. Gevolg: over 10 à 15 jaar een grote woonvraag vanuit deze groep. Het beleid zal zich in eerste instantie dus meer richten op starters en vervolgens op ouderen. Voor ouderen zouden tot 2015 95 woningen toegevoegd moeten worden. Ook hier geldt dat de aanpassingsmogelijkheden in de bestaande voorraad beperkt zijn: vooral veel eengezinswoningen.

21

We gaan uit van mogelijkheden voor 20 starters per jaar.

- 64 -

Het is verstandig om woningen die nu voor starters gebouwd gaan worden later te kunnen bestemmen voor senioren. Bijvoorbeeld: twee starters woningen van ongeveer 50m2 kunnen later samengevoegd worden tot een levensloopbestendige woning van 100m2, maar werkt het ook zo? Starterswoningen moeten namelijk tegelijk leeg komen voordat er één nieuw appartement van gemaakt kan worden.

Voor de komende jaren zijn nog geen concrete plannen voor levensloopbestendige nieuwbouw. De locatie Bregtdorp II (3.2) biedt hiervoor aanknopingspunten. Deze locatie ligt centraal in de kern Schoorl en is daardoor zeker geschikt voor levensloopbestendige nieuwbouw. De plannen voor dit project zijn behoorlijk vastomlijnd: 58 eengezinswoningen en 11 starterswoningen. De gemeente wil via het bestemmingsplan en met de projectontwikkelaar samen kopers stimuleren woningen levensloopbestendig te ontwikkelen. Net als in de overige kernen moeten de eigenaar-bewoners gestimuleerd worden om hun eigen woning aan te passen. Met deze plannen wordt in belangrijke mate voorzien in de vraag naar ‘gewoon’ wonen voor senioren. Overige opgaven De kernvoorraad van Schoorl lijkt bij optimale doorstroming van voldoende omvang. De plannen aan Voorweg / Idenslaan voorzien in toevoeging aan de kernvoorraad. Beleidsambities • Jaarlijks 5 woningen voor starters aanbieden door nieuwbouw. Realisatie van goedkope koopwoningen bevordert de doorstroming. • Bij nieuwbouw in programma van eisen ‘levensloopbestendigheid’ vasthouden, zodat de woningen voor meerdere doelgroepen geschikt zijn. • Stimuleren eigenaar-bewoners tot het aanpassen van hun woningen door middel van informatie en advies.

5.2.

Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

Zorg- en welzijnsaanbod In Schoorl zijn verschillende zorginstellingen voor specifieke doelgroepen, zoals verstandelijk en lichamelijk gehandicapten en (ex-)psychiatrische patiënten. Te noemen zijn Scorlewald en Klein Zwitserland. Intramuraal zorgaanbod in de sector Verpleging en Verzorging wordt aangeboden in Hoog Duinen te Catrijp. Het ontbreekt in Schoorl aan extramurale onplanbare zorg en 24-uurszorg. In het multifunctioneel wooncentrum De Sanderij is er voor Schoorl een breed welzijnsaanbod beschikbaar; niet alleen voor inwoners van Schoorl, maar ook uit Groet. In de Sanderij zijn mogelijkheden voor cursussen, ontmoeting, informatie en advies en een sociaal restaurant. Naast de Sanderij is er ook nog het Sociaal Cultureel Centrum De Oorsprong, van waaruit diverse welzijnsactiviteiten georganiseerd worden. Deze voorzieningen heeft een brede doelgroep: jong en oud. Woonzorgarrangementen Naast het bouwen van levensloopbestendige woningen, zijn er ook verdergaande vormen van wonen met zorg nodig. Met name het verzorgd en beschermd wonen zullen nog ontwikkeld moeten worden.

- 65 -

Tabel 5.1: Schoorl. Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen tot 2015 Zorg op afspraak (gewoon wonen, levensloopbestendig)

24-uurszorg en toezicht

Onplanbare zorg

Intramuraal

(beschermd wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

Koop

-

5

15

60

180

Behoefte 2015

35

15

95

110

330

Opgave 2015

+35

+10

+80

+50

+150

Indicatie aanbod

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Het aanbod ‘verzorgd’ wonen kan bij realisatie van een zorgpunt in Sanderij voor een substantieel aangepakt worden. In beginsel voldoet dit complex voor deze woonvorm. Andere locaties zijn: • Klein Zwitserland: Deze locatie heeft nu een functie voor de residentiële Geestelijke Gezondheidszorg. Deze functie verdwijnt. Hiermee ontstaan mogelijkheden voor nieuwe zorgfuncties. De ligging is echter niet gunstig, gelet op de afstand tot het welzijnsaanbod en de drukke weg. Wel kijken we in de richting van beschermd wonen: te denken is aan ouderinitiatieven, groepswonen voor verstandelijk gehandicapten of dementerende ouderen, etc. De gemeente wil hiervoor met zorginstellingen en Duinstee ontwikkelingsmogelijkheden nagaan. Er liggen kansen, zeker ook omdat het College Sanering Ziekenhuisvoorzieningen wellicht een lagere verkoopprijs accepteert bij realisatie van een moderne zorgfunctie. • Mogelijkheden in de nabijheid van de Sanderij moeten bij voorrang benut worden voor vormen van wonen met zorg. Dat geldt in het bijzonder voor Bregtdorp II, hoewel plannen hier behoorlijk vastomlijnd zijn. Vandaar het belang van levensloopbestendige nieuwbouw (huur en koop) op deze locatie. Wijksteunpunt(en)? Het welzijnsaanbod in de Sanderij maakt deze accommodatie zeer geschikt als wijksteunpunt. Enkele aandachtspunten hierbij zijn: • Het restaurant in de Sanderij kampt met een niet-sluitende ‘exploitatie’. De SWB onderzoekt dit momenteel, waarbij vooral ook gekeken wordt naar de ‘marketing’ van het restaurant en de bereikbaarheid en toegang van het gebouw. Behoud van deze voorziening past in het Lokaal Sociaal Beleid om eenzaamheid tegen te gaan. In het onderzoek moet daarom ook de maatschappelijke functie van het sociaal restaurant worden meegewogen. • Uitbreiding met 24-uurszorg vanuit de Sanderij is gewenst. Daarmee zou namelijk in Schoorl in behoorlijke mate voorzien kunnen worden in de behoefte aan ‘verzorgd’ wonen.

- 66 -

Figuur 5.2: Schoorl. Voorzieningen en potentiële woonservicezones (toekomstige ontwikkeling)

„Ì‹

,  ‹ „s „ s 0

0,5

1

Ì

kilometers

Voorzieningen

‹ Ì zorgvoorziening „  huisarts , fysiotherapeut apotheek

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn

Met deze aanvullingen voldoet het Centrumgebied van Schoorl in behoorlijke mate aan het programma van eisen in de meest vergaande variant voor een woonservicezone (tussen niveau 2 en 3). Om dit te realiseren is een intensieve samenwerking tussen aanbieders van wonen, welzijn en zorg van belang. Het vraagt ook samenwerking tussen de zorginstellingen in deze kern. De huidige deconcentratie van deze instellingen biedt hiervoor aanknopingspunten, waarop de gemeente kan inhaken. In het kader van het accommodatiebeleid onderzoekt de gemeente de onmogelijkheden van de bestaande accommodaties en de behoefte aan een tweede wijksteunpunt in Schoorl. Beleidsambities • Opstellen actieplan voor Schoorl, gericht op aangewezen woonservicezones. • Realiseren ‘verzorgd en beschermd wonen’, onder andere nabij De Sanderij en op locatie Klein Zwitserland. • Uitbreiden van De Sanderij tot compleet welzijns- en zorgsteunpunt door middel van intensieve samenwerking tussen aanbieders van wonen, welzijn en zorg. • In het kader van accommodatiebeleid onderzoekt de gemeente de (on)mogelijkheden van de bestaande accommodaties en de behoefte aan een tweede wijksteunpunt in Schoorl.

- 67 -

6. Egmond-Binnen Egmond-Binnen is oorspronkelijk als lintdorp ontstaan rond de 8e eeuw op een strandwal direct achter de Noordzeekust. Zowel de abdij als het kasteel hebben een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het dorp. Maar de historische relatie met de omgeving is nu moeilijk te herkennen in het landschap. Langs de Heereweg zijn veel vrijstaande woningen, bungalows en twee-onder-een-kapwoningen te vinden. Rondom het lint zijn in de jaren ’70 en ’90 verschillende uitbreidingswijken ontstaan. Door de compacte bebouwing is hier weinig groen te vinden. De kerk en het kerkelijk leven heeft in deze kern een grote maatschappelijke functie en draagt zeker bij aan de hechtheid van de gemeenschap. De inwoners van Egmond-Binnen oriënteren zich voor voorzieningen op Heiloo. Belangrijk knelpunt is de afwezigheid van een directe busverbinding vanuit EgmondBinnen, zowel naar Heiloo als naar Alkmaar. De inmiddels gerealiseerde buurtbusverbinding is een redelijk alternatief. Vanuit de kerngerichte aanpak volgt de gemeente in Egmond-Binnen een leefbaarheidsaanpak. Die aanpak moet ervoor zorgen dat de sociale samenhang in het dorp en het voorzieningenaanbod behouden blijft. Eén van de elementen in deze leefbaarheidsaanpak is behouden van jongeren voor het dorp. Egmond-Binnen is een relatief jonge kern. Met name het aandeel 0-14-jarigen en dat van 25-44-jarigen ligt boven het gemeentelijk gemiddelde. De vergrijzing blijft hier achter bij het gemeentelijk gemiddelde. Het inkomen en de WOZ-waarde liggen lager dan het gemiddelde van de hele gemeente.

6.1.

Doelgroepen en voorraadbeleid

Vanuit de gewenste leefbaarheidsaanpak voor Egmond-Binnen geven we in eerste instantie aandacht aan het creëren van mogelijkheden voor starters. In een later stadium kan de aandacht verlegd worden naar senioren. Mogelijkheden zoeken voor starters In Egmond-Binnen wonen veel gezinnen met kinderen. Zij vormen één van de pijlers van de leefbaarheid in de kern. De bevolking ‘verouderd’ van nature. Behoud van jongeren in de kern is nodig als tegenwicht. Daarmee blijft er draagvlak voor het verenigingsleven in z’n volle breedte, maatschappelijke organisaties en schoolvoorzieningen. Voor deze doelstelling richt de gemeente zich op het beschikbaar krijgen van jaarlijks circa 15 woningen voor starters. Dat lukt vooralsnog niet, want jaarlijks komen hoogstens 10 woningen voor starters beschikbaar. Wellicht dat toevoegen van levensloopbestendige woningen in Egmond aan den Hoef een alternatief biedt voor ouderen uit Egmond-Binnen. Zeker indien hier een concurrerend woonmilieu gerealiseerd wordt, met detailhandels-, welzijn- en zorgvoorzieningen, en een goede ontsluiting met de auto en het openbaar vervoer. Het effect van deze ontwikkeling is naar verwachting beperkt, en dat is maar goed ook, gelet op de sociale samenhang in Egmond-Binnen. Het levert allicht een beperkte extra doorstroming ten gunste van starters.

- 69 -

Om de vraag van starters verder te bedienen biedt verkoop van huurwoningen aan starters mogelijkheden. Woningstichting Egmond overweegt een aantal huurwoningen te verkopen. Daarnaast zou een groter deel van de huurwoningen toegewezen moeten worden aan deze doelgroep. Dat staat echter haaks op de keuzevrijheid van woningzoekenden. De gemeente wil met de corporaties nagaan welke mogelijkheden er zijn een groter aandeel huurwoningen voor starters te bestemmen; gewenst is ca 70% van het vrijkomend aanbod. Voor ouderen hoeft nog weinig gedaan te worden De noodzaak om te bouwen voor senioren is nog niet groot, omdat de vergrijzing in Egmond-Binnen beperkt is. Ook telt de bestaande voorraad al een redelijk aantal seniorenwoningen. Deze moeten deels aangepast worden aan de moderne kwaliteitseisen, bijvoorbeeld door het samenvoegen van woningen; van drie twee maken. De gemeente zet in op voorlichting en stimuleren van het aanpassen van de eigen woning. Nieuwbouwmogelijkheden zijn in Egmond-Binnen nagenoeg afwezig. Een potentiële bouwlocatie ligt echter aan de Duinweg. Woningen voor senioren zijn hier een optie. Overige opgaven De opgave in de betaalbare huursector is in termen van toevoeging beperkt. De nadruk ligt op toevoegen van appartementen, en onttrekken van eengezinswoningen. Deze woningen vallen deels binnen de al eerder genoemde behoefte voor starters en senioren. Eventueel kan uitgeweken worden naar Egmond aan den Hoef, locatie Westrand. Dit voorkomt dat lage inkomensgroepen tussen de wal en het schip belanden. Beleidsambities • Zoeken naar mogelijkheden om meer woningen beschikbaar te krijgen voor starters (jaarlijks 15 woningen); dit door toewijzing aan starters en de verkoop van huurwoningen. • Eigenaar-bewoners stimuleren tot het aanpassen van de woning. • Zoeken naar mogelijkheden om de kernvoorraad kwalitatief aan te passen, eventueel in Egmond aan den Hoef.

6.2.

Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

Aan de rand van Egmond-Binnen ligt het woonzorgcomplex Heegemunde met 25 woningen. Bewoners van Heegemunde kunnen gebruik maken van 24-uurs toezicht en zorg op afroep. Woningstichting Egmond en Stichting Zorgcentra Egmond hechten waarde aan een gemengde bewoning van dit complex: zowel AWBZ-geïndiceerden als mensen zonder zorgvraag. Dit in de verhouding 50-50%. Er is een ruim welzijnsaanbod voor met name jongeren: een jongerencentrum, voetbalvereniging en wijkvereniging. Het ouderenwerk organiseert activiteiten in Egmond aan den Hoef. In mindere mate zijn er ook activiteiten in dorpshuis De Schulp.

- 70 -

Opgave woonzorgarrangementen De vergrijzing laat in Egmond-Binnen weliswaar nog even op zich wachten. Toch is het wel verstandig om al in te spelen op de groeiende behoefte aan combinaties van wonen met zorg. In Egmond-Binnen is nu namelijk buiten Heegemunde weinig zorgaanbod beschikbaar, zeker ook omdat er geen huisartsenspreekuur is. Tabel 6.1: Egmond-Binnen. Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen tot 2015 Zorg op afspraak (gewoon wonen, levensloopbestendig)

24-uurszorg en toezicht

Onplanbare zorg

Intramuraal

(beschermd wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

-

5

10

40

120

Behoefte 2015

20

10

50

65

195

Opgave 2015

+20

+5

+40

+25

+75

Indicatie aanbod

Koop

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Zorgaanbieders werken in Egmond-Binnen samen om onplanbare zorg te garanderen, eventueel uitgebreid met specialistische zorg. De mogelijkheden om woningen geschikt te maken voor wonen met zorg zijn buiten Heegemunde beperkt. Op het terrein van Heegemunde zouden eventueel nog enkele woningen voor ‘verzorgd wonen’ toegevoegd kunnen worden. Daarmee is Heegemunde geschikt als zorgpunt in een (beperkte) woonservicezone Egmond-Binnen. De zorgfunctie (verpleeghuisarts) van Heegemunde zou voor een brede doelgroep ingezet kunnen worden. Hiermee kan tevens schaalvoordeel behaald worden. Figuur 6.1: Egmond-Binnen. Voorzieningen en potentiële woonservicezone (toekomstige ontwikkeling)

0

0,5

1

kilometers

‹, s „„ „s „ Ì,

Voorzieningen

Ì zorgvoorziening  huisarts , fysiotherapeut apotheek

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn Donkerblauwe cirkel: zone met uitgebreid voorzieningenniveau, lichtblauwe cirkel beperkt voorzieningenniveau.

- 71 -

Welzijn De woonservicezone krijgt in Egmond-Binnen een beperkt profiel. Aandachtspunten zijn dan wel een voldoende welzijnsaanbod en openbaar vervoer. Voorlopig legt de gemeente geen prioriteit bij welzijnsaanbod voor ouderen in deze kern. Belangrijk is voor deze kern wel het ondersteunen, stimuleren en activeren van vrijwilligers. Beleidsambities • Opstellen actieplan voor Egmond-Binnen, gericht op aangewezen woonservicezones. • Realiseren 24-uurs onplanbare zorg door middel van samenwerking tussen de zorgaanbieders in Egmond Binnen. • In uitwerking gemeentelijk Lokaal Sociaal Beleid in Egmond-Binnen bijzonder aandacht besteden aan ondersteunen, stimuleren en activeren van vrijwilligers.

- 72 -

7. Egmond aan den Hoef Net als Bergen is Egmond aan den Hoef ontstaan op een hoger gelegen strandwal. De kern is een oorspronkelijk lintdorp met erachter een dorpskern en uitbreidingswijk. Egmond aan den Hoef kent veel woningen in rijenbouw; de opzet is eentonig. Met name rondom de ruïne heeft de kern een grote cultuurhistorische waarde. Dit deel van de kern is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. In de ruimtelijke opzet van het dorp komt dit onvoldoende tot z’n recht. Net als Egmond-Binnen is ook Egmond aan den Hoef wat betreft leeftijdsopbouw een relatief jonge kern. Ook hier is voorlopig geen noemenswaardige vergrijzing.

7.1.

Doelgroepen en voorraadbeleid

De vertreksituatie in Egmond aan den Hoef loopt parallel met die van Egmond-Binnen. In deze kern zijn wel mogelijkheden voor uitbreidingsnieuwbouw. Figuur 7.1: Egmond aan den Hoef. Bouwlocaties

5.1 De Waard 5.2 Mosselaan II 5.3 Westrand 5.4 Hanswijk

z z zz 5.3

5.4

5.15.2

0

0,5

1

kilometers

- 73 -

Starters en senioren Jaarlijks zoeken ca 20 starters in Egmond aan den Hoef een woning. Bij doorstroming komen voor hen jaarlijks ruim 15 woningen beschikbaar (huur en koop). De overigen zijn aangewezen op nieuwbouw. Hiervoor zijn ruimschoots mogelijkheden: Mosselaan II (5.1): dit plan is reeds in ontwikkeling. Er komen koop- en huurwoningen, vooral eengezinswoningen. Ook worden enkele senioren- en starterswoningen gerealiseerd en 12 woningen voor mensen met een handicap. Westrand (5.3): Dit is grote locatie, waarop tot voor kort het Asielzoekerscentrum lag. De ontwikkeling en omvang van de locatie zijn afhankelijk van streekplan. Vooralsnog valt deze locatie buiten de streekplancontouren. De ontwikkeling is wel wezenlijk voor de leefbaarheid, de woningbehoefte en het voorzieningenaanbod in de Egmonden (zie vervolg). De gemeente houdt daarom aan deze locatie vast. Op deze locatie zet de gemeente in op het ontwikkelen van woningen voor starters en senioren. Woningen voor starters meer aan de buitenrand, woningen voor senioren aan de centrumzijde. De capaciteit van dit gebied is dermate groot dat het ook mogelijkheden biedt voor het opvangen van tekorten van de andere Egmonden. Ook al speelt in Egmond aan den Hoef de vergrijzing voorlopig nog niet zo; nu mogelijkheden zich voordoen is het goed om alvast in te spelen op de wensen van ouderen, bijvoorbeeld bij het plan Westrand. Naast nieuwbouw voor senioren, wil de gemeente met Woningstichting Egmond de mogelijkheden om huurwoningen op te plussen nagaan. Ook stimuleert de gemeente eigenaar-bewoners desgewenst hun woning aan te passen. Overige opgaven In Egmond aan de Hoef is tot 2015 een tekort van ongeveer 35 woningen in de sociale huursector. Er is vooral aanvullend behoefte aan appartementen, zo blijkt uit het woonwensenonderzoek. Door nieuwbouw op de locatie Mosselaan en later ook bij het plan Westrand moet in de behoefte in dit marktsegment voorzien worden. Westrand biedt ook mogelijkheden om op de behoefte aan sociale huurwoningen in voornamelijk Egmond aan Zee in te spelen. Beleidsambities • Bouwen voor starters en senioren in het plan de Westrand. • Opvangen tekorten uit de Egmond-Binnen en Egmond aan Zee in het plan Westrand. • Stimuleren van opplussen huurwoningen en aanpassen van de eigen woning. • Tot 2015 per saldo 35 woningen aan sociale huurvoorraad toevoegen.

- 74 -

7.2.

Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

Zowel het aanbod voor welzijn als voor zorg is in Egmond aan den Hoef nog heel beperkt te noemen. Op dit moment werkt de Stichting Welzijn Bergen aan de ontwikkeling van informatievoorziening, dagbesteding, wonen-plusdiensten en ouderenadvisering. In het dorpshuis Hanswijk heeft het welzijnswerk hiervoor nu een kleine ruimte ter beschikking. Zorg wordt geleverd vanuit instellingen in de andere kernen en door de thuiszorg. Met name zorg op afroep en 24-uurszorg worden in Egmond aan den Hoef nauwelijks aangeboden. Wel levert de Regionale Thuiszorg alarmopvolging en avond- en nachtzorg vanuit Heiloo, Voor onplanbare en 24-uurszorg zijn inwoners van Egmond aan den Hoef aangewezen op de zorgcentra in Egmond aan Zee. Figuur 7.2: Egmond aan den Hoef. Voorzieningen en potentiële woonservicezone (toekomstige ontwikkeling)

 Voorzieningen

Ì zorgvoorziening  huisarts , fysiotherapeut

„‹ „

apotheek

0

0,5

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn

1

kilometers Donkerblauwe cirkel: zone met uitgebreid voorzieningenniveau, lichtblauwe cirkel beperkt voorzieningenniveau.

Hoewel de vraag allicht nog achter blijft bij het gemeentelijk gemiddelde, staat hier tegenover een heel beperkt aanbod. Vandaar desalniettemin een grote behoefte aan een steunpunt voor welzijn en zorg. Het ligt voor de hand om in Egmond aan Zee een gezamenlijk steunpunt te realiseren voor welzijn en zorg. Hanswijk vervult al enigszins die functie. Hier is de ruimte en bereikbaarheid (parkeren) echter onvoldoende. De gemeente zal bij de ontwikkeling van het plan Westrand onderzoeken of het ontwikkelen van een wijksteunpunt in het plan Westrand in relatie tot het dorpshuis Hanswijk haalbaar is. Inzet daarbij is de ruimte en bereikbaarheid (parkeren), die bij het dorpshuis Hanswijk onvoldoende is op te lossen. Het plan Westrand biedt hiervoor geschikte mogelijkheden, mits aan de centrumzijde van dit plan gelegen, zodat het ook voor het oudere deel van de kern een functie heeft.

- 75 -

Tabel 7.1: Egmond aan den Hoef. Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen tot 2015 Zorg op afspraak (gewoon wonen, levensloopbestendig)

24-uurszorg en toezicht

Onplanbare zorg

Intramuraal

(beschermd wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

-

5

10

45

95

Behoefte 2015

20

10

45

75

200

Opgave 2015

+20

+5

+35

+30

+105

Indicatie aanbod

Koop

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Rondom het steunpunt Westrand ontstaan mogelijkheden voor met name ‘beschermd’ en ‘verzorgd’ wonen. Niet alleen bij nieuwbouw, maar ook in de bestaande bebouwing van het dorp. Voor de nieuwbouw neemt de gemeente een kwaliteitslabel op in het programma van eisen voor een substantieel deel van de te bouwen woningen op de locatie Westrand. Beleidsambities • Opstellen actieplan voor Egmond aan den Hoef, gericht op aangewezen woonservicezones. • Ontwikkelen van een welzijns- en zorgsteunpunt, dat kan dienen als centrum voor een woonservicezone. Dit wijksteunpunt maakt onderdeel uit van het plan Westrand. • Realiseren van woonzorgarrangementen in nabijheid van steunpuntvoorziening. Hiervoor in programma van eisen Westrand ruimte reserveren.

- 76 -

8. Egmond aan Zee Egmond aan Zee is direct aan de kust gelegen. Oorspronkelijk was het een echt vissersdorp. Een deel hiervan, is verdwenen in de zee. Door de groei van het dorp de laatste decennia is het oorspronkelijke karakter grotendeels vervaagd. Het dorp is nu sterk gericht op toerisme en met name de boulevard ontbeert identiteit; veel grootschalige bebouwing. Als gevolg van het toerisme zijn er ook veel tweede woningen en zomerhuisjes. De bebouwing in Egmond aan Zee is veelal massief. Mede door de natuurlijke omstandigheden is er weinig groen. De bevolking in Egmond aan Zee is gemiddeld net iets ouder dan het gemeentelijk gemiddelde. De groep jongeren tot 14 jaar is relatief klein; er zijn in verhouding minder gezinnen met kinderen. Het gemiddelde inkomen ligt net iets onder het gemiddelde van de hele gemeente. De WOZ-waarde ligt ver onder het gemiddelde. Egmond aan Zee is volgens de woonwensenenquête in trek bij mensen uit de hele gemeente. Gevolg: een tekort aan eengezinswoningen in de huursector.

8.1.

Doelgroepen en voorraadbeleid

De vergrijzing is in deze kern gelijk aan het gemeentelijk gemiddelde. Het aandeel jongeren is beperkt. Vandaar bij deze kern prioriteit bij de kansen voor senioren en veel minder voor starters. Figuur 8.1: Egmond aan Zee. Bouwlocaties

6.1 Bibliotheek 6.2 Bowling 6.3 Gemeentehuis 6.4 Prins Hendrik Stichting

z 6.3

z z zz 5.3

5.4

z z z 6.4

6.2

0

0,5

6.1

1

kilometers

- 77 -

5.15.2

Kansen voor senioren Vooral in zuiden van Egmond aan Zee wonen veel senioren. De omgeving is hier niet echt gunstig als zij ‘slecht ter been’ zouden worden, vanwege de hoogteverschillen. Kansen moeten daarom buiten deze buurt van Egmond gezocht worden. Het Centrum lijkt dan een gunstiger woongebied. Ook is hier een keur aan voorzieningen in de directe nabijheid aanwezig. Bij het realiseren van woningen voor senioren in Egmond aan Zee is de betaalbaarheid een aandachtspunt. Dit leert de recente toewijzing van seniorenwoningen aan de Zeeweg (Torenduin). Hetgeen ook aansluit bij de matige inkomenspositie in Egmond aan Zee. Volgens de cijfers is er in Egmond aan Zee tot 2015 een tekort aan 140 levensloopbestendige woningen. Dit tekort kan niet alleen door nieuwbouw opgelost worden. Nieuwbouwmogelijkheden zijn: • De gemeente vraagt Woningstichting Egmond te onderzoeken welke complexen in redelijke mate aangepast of opgeplust kunnen worden. Voor opplussen geldt een aantal kritische succesfactoren: een concurrerende prijs-kwaliteitverhouding van het complex en een gunstige ligging (dus niet in het geaccidenteerde zuidelijke deel van de kern). Vooralsnog lijken er mede daardoor alleen mogelijkheden bij het complex Dorus Rijkerslaan. • Naast het opplussen van huurwoningen zet de gemeente ook in op het aanpassen van koopwoningen. De gemeente stimuleert eigenaar-bewoners door het verstrekken van informatie en advies. • Met opplussen van zowel huur- als koopwoningen zal naar verwachting niet in de totale vraag naar toegankelijke woningen voorzien worden. Nieuwbouw is ook noodzakelijk. Mogelijke locaties om te ontwikkelen voor senioren zijn: - Gemeentehuis Egmond (6.3): is al in ontwikkeling, hier komen 14 koopappartementen. - Bowling (6.2): hier komen een supermarkt en appartementen. De ontwikkeling is nog onzeker. De supermarkt is potentieel concurrerend met supermarkten in het centrum, waarmee de voorzieningenstructuur van de kern te veel belast zou worden. Ook ligt deze locatie in het zuidelijk deel, waardoor we de geschiktheid van de locatie minder gunstig inschatten. Ook kansen die in Egmond aan den Hoef ruimschoots aanwezig zijn, bieden voor inwoners van Egmond aan Zee mogelijkheden. Weinig starters Per jaar vragen ca 25 starters uit Egmond aan Zee een woning. Een substantieel deel hiervan vindt een woning door vrijkomend aanbod bij doorstroming: jaarlijks gaat het dan om ongeveer 20 woningen. De overige woningen moeten door nieuwbouw beschikbaar komen. • Voor nieuwbouw voor starters zijn de volgende locaties potentieel geschikt: - Bibliotheek (6.1): Invulling staat nog open. Met de ontwikkeling van deze locatie moet de verplaatsing van de bibliotheek naar Egmond aan den Hoef gefinancierd

- 78 -

-

worden. Het risico is daardoor aanwezig dat de ontwikkelkosten te hoog worden, om deze locatie voor starters te bestemmen. Op de lange termijn kan een ontwikkeling plaatsvinden binnen de vastgestelde bebouwingscontouren.

De locaties met ontwikkelingsmogelijkheden voor senioren, wil de gemeente niet ook voor starters in de markt zetten. De mogelijkheden voor deze doelgroep zijn in Egmond aan Zee namelijk beperkt en er zijn alternatieven voor starters in Egmond aan den Hoef. Overige opgaven In de sociale sector is behoefte aan toevoeging van per saldo ongeveer 65 woningen tot 2015. Gelet op de woonwensenenquête ligt een eerste prioriteit bij eengezinswoningen. Nieuwbouw kan beperkt in deze vraag voorzien worden: het terrein naast de Prins Hendrikstichting is geschikt om nieuwe eengezinshuurwoningen te realiseren. Alternatieven kunnen ontwikkeld worden in Egmond aan den Hoef. Een bijzondere opgave ligt bij het beperken van het tweede woningbezit in Egmond aan Zee. Hierdoor worden woningen onttrokken aan de woningvoorraad. Een ongewenste situatie; vanwege de leefbaarheidsproblemen die dit met zich meebrengt en de schaarste aan woonruimte. De gemeente onderzoekt in Egmond aan Zee hiervoor de mogelijkheden van handhaving. Beleidsambities • Doorstroming bevorderen door meer mogelijkheden voor senioren te creëren. • Mogelijkheden voor opplussen van woningen nabij het centrum onderzoeken (met oog voor locatie en betaalbaarheid), met aandacht voor aanvullende mogelijkheden door herstructurering. • Eigenaar-bewoners stimuleren hun woningen aan te passen. • Bij nieuwbouw centrumlocaties bij voorrang benutten voor levensloopbestendige nieuwbouw voor ouderen. • Tot 2015 toevoegen van per saldo 65 woningen in de sociale huursector. • Mogelijkheden van handhaving om het tweede woningbezit in te perken onderzoeken.

8.2.

Welzijn en zorg; naar woonzorgzones

Zorg en welzijn Egmond aan Zee heeft twee zorgcomplexen: Zorgcentrum Agnes en Prins Hendrik Stichting. De beide complexen vallen onder één stichting. Beide locaties zijn recent, of worden momenteel, gemoderniseerd. Bij die modernisering blijft de intramurale capaciteit behouden, maar wordt ook zelfstandig wonen met zorg aangeboden. Ook kent Egmond aan Zee een vrij compleet welzijnsaanbod. Belangrijk hierbij is de mantelzorg en het actieve verenigingsleven. Voor ouderen werken Stichting Welzijn Bergen en de Zorgcentra Egmond aan ‘open’ welzijnsactiviteiten in De Prins Hendrik Stichting. Daarnaast zijn er ook informele

- 79 -

ontmoetingsmogelijkheden: de Werf (bankjes aan zee), die wordt gezien als een ‘hangplek’ voor ouderen. Welzijnsaanbod voor jongeren, wordt aangeboden vanuit De Wal. Figuur 8.2: Egmond aan Zee. Voorzieningen en potentiële woonservicezone (toekomstige ontwikkeling)

Voorzieningen

Ì zorgvoorziening  huisarts , fysiotherapeut apotheek

s postkantoor/bank „ winkel eerste levensbeh. ‹ welzijn

„ „ „„ „ „ ‹ ‹ , , s„ s „ „‹ „ Ì Ì ‹ ,„ , s s  ‹ ‹

„ „

Ì Ì

0

0,5

1

kilometers Donkerblauwe cirkel: zone met uitgebreid voorzieningenniveau, lichtblauwe cirkel beperkt voorzieningenniveau.

In Torenduin is welzijnsaanbod beschikbaar. Ook de Prins Hendrik Stichting krijgt een steunpuntfunctie voor welzijn en zorg. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat deze functie verder uitgebouwd wordt. Hiertoe werken de Stichting Zorgcentra Egmond en de Stichting Welzijn Bergen samen. Ook is er samenwerking met andere zorgaanbieders, met als doel: opzetten van 24-uurs zorg en extramurale verpleeghuiszorg. Zorgcentrum Agnes heeft een beperkte extramurale zorgfunctie, mede gelet op de ligging in het zuidelijke deel van Egmond aan Zee. Tabel 8.1: Egmond aan Zee. Berekende behoefte aan woonzorgarrangementen 2015 Zorg op afspraak (gewoon wonen, levens

24-uurszorg en toezicht (beschermd Indicatie aanbod Behoefte 2015 Opgave 2015

Onplanbare zorg loopbestendig)

Intramuraal

wonen)

(verzorgd wonen)

Huur

Koop

210

10

25

95

175

50 (+30)

20

125

195

360

-130

+10

+100

+100

+185

Bron: Provinciale scenario’s in de gemeente Bergen, uitgaande van het vergaande scenario.

Egmond aan Zee telt een relatief groot intramuraal aanbod. Dit aanbod heeft deels een landelijke functie (30 plaatsen). Vanuit de zorgvrager lijkt afbouw van het intramuraal aanbod gewenst. Dat is alleen mogelijk als prioriteit gegeven wordt aan het toevoegen

- 80 -

van ‘verzorgd’ wonen, vooruitlopend op de extramuralisering. Dit zal, gezien de aantallen, een proces van jaren zijn. In Egmond aan Zee ontstaat volgens de ‘kengetallen’ voor wonen met zorg een groot tekort aan ‘verzorgd’ wonen. Locaties nabij de zorginstellingen die voor ontwikkeling beschikbaar komen, moeten daarom met voorrang worden benut om woonzorgarrangementen te realiseren. De gemeente zoekt samen met Woningstichting Egmond en de zorgaanbieders naar nieuwe oplossingen voor dit tekort, bijvoorbeeld via de eerdergenoemde herstructurering. Beleidsambities: • Opstellen actieplan voor Egmond aan Zee, gericht op aangewezen woonservicezones. • Samenwerking tussen zorgaanbieders stimuleren om 24-uurszorg en onplanbare zorg te garanderen in de kern. • De Prins Hendrik Stichting verder ontwikkelen als wijksteunpunt voor welzijn en zorg. • Oplossingen zoeken voor de tekorten in levensloopbestendige woningen en verzorgde woonvormen.

- 81 -

9. Uitvoering, monitoring en evaluatie De gemeente Bergen wil een realistisch woonbeleid voeren. Dit betekent dat de gemeente haar regierol oppakt. De aanbieders van wonen-welzijn-zorg voeren dit beleid vooral uit, vanuit hun expertise en verantwoordelijkheid. De gemeente geeft richtingen voor gewenste ontwikkelingen aan, en volgt en actualiseert die. Dit moet vastgelegd worden in prestatieafspraken.

9.1.

Prestatieafspraken en overeenkomsten

Een belangrijk instrument van de gemeente is het maken van afspraken met partijen. In 2006 wil de gemeente Bergen afspraken maken met de corporatie. De gemeente wil ook met andere marktpartijen Integrale analyses (projectontwikkelaars, zorginstellingen), op basis van Woonbeleidsnota Beleidsplan corporatie gelijkwaardigheid afspraken maken. Een goede basis hiervoor wordt gevonden in Monitoring en evaluatie (actualiseren) het draagvlak voor het gemeentelijk beleid (overleg en netwerken). Activiteitenplannen Jaarprogramma nieuwbouw en aanpak wijken De gemeente maakt met Woningstichting Duinstee prestatieafspraken. Hier Prestatieafspraken komen in ieder geval de volgende onderwerpen aan de orde: • Differentiatie in het bestaande woningaanbod. • Omvang en differentiatie kernvoorraad. • Opplussen van woningen. • Differentiatie nieuwbouw (lage inkomens, starters, ouderen, zorgvragers). • Toepassing kwaliteitslabel (WoonKeur, Levensloopbestendigheid, Domotica, Duurzaam Bouwen, Veilig Wonen). Met projectontwikkelaars streeft de gemeente naar projectovereenkomsten, waarin aan de orde komt: • Differentiatie nieuwbouw (lage inkomens, starters, ouderen, zorgvragers). • Toepassing kwaliteitslabel (WoonKeur, Levensloopbestendigheid, Domotica, Duurzaam Bouwen, Veilig Wonen).

9.2.

Evaluatie en monitoring

De acties die volgen uit deze woonvisie zullen op hun actualiteit en effectiviteit gevolgd moeten worden. De gemeente Bergen wil de dynamiek op de woningmarkt structureel volgen door monitoring. Het doel hiervan: • veranderingen op de woningmarkt signaleren of voorspellen;

- 83 -

• •

tegenvallende of ongewenste ontwikkelingen signaleren en zo mogelijk voorkomen; wenselijke ontwikkelingen prognosticeren, initiëren en bevorderen.

De gemeente stelt jaarlijks een overzicht van een selectie van kengetallen op. Hierdoor ontstaat inzicht in de veranderende marktomstandigheden. In de beschrijving bij de monitor geeft de gemeente de belangrijkste conclusies met betrekking tot het woonbeleid weer. Naast het verzamelen van cijfers wil de gemeente ook met haar partners in overleg over veranderende omstandigheden. Door hier jaarlijks gezamenlijk over van gedachte te wisselen krijgt de gemeente een actueel beeld van de markt en krijgen de partners van de gemeente een beeld van het gemeentelijk beleid. Dit is dus ook goed voor het draagvlak van het gemeentelijk beleid. Deze evaluatie verschaft duidelijkheid over nieuwe ontwikkelingen of inzichten die bijstelling van beleid nodig maken. De monitor moet passen bij de jaarlijkse beleidscyclus: Mei-Augustus

Monitor Wonen Bergen

September

Evaluatiegesprek met partijen

Oktober-November

Terugmelden aan raadscommissie

Vóór 1 december

Eventueel bijstellen projecten/woningbouwprogramma

December-Maart

Eventueel aanpassen prestatieafspraken

De resultaten van de monitor (cijfermatige monitor en de jaarlijkse evaluatie in het structurele overleg) worden teruggemeld aan de raadscommissies en de gemeenteraad. Desgewenst kan die het beleid bijsturen. Evaluatie en aanpassing van beleid Naast deze jaarlijkse cyclus ligt een vierjaarlijkse cyclus voor de hand: elke vier jaar veranderen de bestuurlijke context en de situatie op de woningmarkt dusdanig, dat een algehele actualisering van de Woonvisie voor de hand ligt.

- 84 -