Van Partners naar Ouders Oei, ik groei! Colofon: Tekst: Editing: Kaftontwerp: Tekstopmaak: Met dank aan: Datum van verschijning: Copyright:
Twise Victory BV Janneke Sinot Niels Terol, Convorm Ontwerp Angelotte Admiraal Agis Zorgverzekeringen November 2011 Twise Victory BV, Arnhem
Meer weten over onze eBooks, meld je aan op www.oeiikgroei.nl en word als eerste op de hoogte gehouden wanneer er een nieuw eBook uitkomt! Het eBook Oei, ik groei! van partner naar ouder, maakt onderdeel uit van de serie gratis Oei, ik groei! eBooks en is onder andere te downloaden op www.oeiikgroei.nl. Het staat men vrij dit eBook als geheel door te geven aan anderen. Het gedeeltelijk kopiëren van teksten zonder vermelding van de bron en de URL www.oeiikgroei.nl, waarop het volledige boek te downloaden is, is verboden.
2
Inhoudsopgave Voorwoord ..................................................................................................................... 4 Hoofdstuk 1: Als jij als partner het sprongetje naar papa of mama maakt ................................. 5 De grootste sprong ooit? ...................................................................................................... 6 Hoofdstuk 2: Veranderingen in je psyche ............................................................................ 7 Zelfvertrouwen ..................................................................................................................... 8 Trots ...................................................................................................................................... 9 Rustiger worden ................................................................................................................... 9 Betere humor ...................................................................................................................... 10 Flexibeler denken en multitasken ....................................................................................... 10 Weer even kind zijn ............................................................................................................ 11 Creativiteit .......................................................................................................................... 11 Hoofdstuk 3: Biologische veranderingen ............................................................................ 13 Hormonale veranderingen bij vrouwen .............................................................................. 13 Do’s voor kersverse mama’s: .............................................................................................. 14 Hormonale veranderingen bij mannen ............................................................................... 14 Slaap ................................................................................................................................... 15 Hoofdstuk 4: Veranderingen in je levensstijl ....................................................................... 17 Planning en ritme ................................................................................................................ 17 Veranderingen in je ritme ................................................................................................... 17 Veranderingen in je huis ..................................................................................................... 18 Verandering in koopkracht ................................................................................................. 18 Veranderingen in je carrière ............................................................................................... 19 Verandering in de klassieke man-‐vrouwtaken .................................................................... 19 Hoofdstuk 5: Veranderingen in je relatie ........................................................................... 22 Relatie op een sudderpitje .................................................................................................. 22 Seks, of beter gezegd, geen seks ........................................................................................ 22 Tips ...................................................................................................................................... 23 Hoofdstuk 6: Mens vs. mensaap ....................................................................................... 24 Slotwoord .................................................................................................................... 25 Bronnen: ...................................................................................................................... 27
3
Voorwoord Waar we het als kersverse ouders niet graag over hebben, is over onszelf. Alles draait om je baby. Terecht, en onterecht tegelijkertijd. Dat relaties het even zwaar krijgen bij de komst van een nieuw leven, is al lang geen geheim meer. In dit eBook vind je geen relatietherapie, het is geen boek waardoor je opeens iedere avond weer heftige nachten beleeft. Het is een eBook dat je in laat zien hoeveel er wel niet verandert aan jou als persoon als je vader of moeder wordt en aan je partner. We hopen je inzicht te geven in de veranderingen die jijzelf doormaakt en in de veranderingen die je partner doormaakt. Want met een beetje zelfbegrip en begrip voor de ander is geen enkele therapie meer nodig. En nog belangrijker: het is gewoon leuk om al die gekke veranderingen te snappen! Onderzoek wijst uit dat informatie over dit onderwerp echt niet voor niets is. Sterker nog, Janice Goodman, expert op het gebied van relaties tussen ouders, stelt dat professionals meer aandacht moeten gaan besteden aan de effecten die een kind krijgen op de relatie heeft. Anderen stellen vast dat een goede relatie en zelfinzicht over de veranderingen die ouders doormaken, niet alleen de relatie ten goede komen, maar ook het zelfbeeld, en zelfs de band die ouders met hun kind hebben. In dit eBook lees je hoofdstukken vol over alle veranderingen die jij en je partner doormaken. Wellicht heb je soms de neiging om je ogen ervoor te sluiten. Met je neus op de herkenbare feiten gedrukt worden, kan tenslotte lastig zijn. Maar je zult merken dat je jezelf en je partner al heel wat beter begrijpt na het lezen van dit eBook. En dat is waard! Onze dank gaat uit naar Agis Zorgverzekeringen, die dit eBook financieren zodat jullie het gratis kunnen lezen. Agis heeft besloten aan dit boek mee te werken omdat zij weten wat er leeft. En gelukkig snappen zij dat wij als kersverse ouders behoorlijk wat op ons bordje hebben en behoorlijk wat veranderingen doormaken.
4
Hoofdstuk 1: Als jij als partner het sprongetje naar papa of mama maakt Als je baby een sprong maakt is hij van slag: Huilerig, Hangerig en Humeurig. Niet zo gek, want met het maken van een sprongetje krijgt hij een heel nieuwe perceptie van het leven. Het is alsof alles veranderd is, alsof hij een nieuwe wereld betreedt. De tien sprongen die een baby maakt zijn inmiddels bekend in de hele wereld en staan uitgebreid beschreven in Oei, ik groei! Maar waar nog niet veel over is geschreven, is de sprong die je als vrouw of man maakt als je papa of mama wordt. Vraag het aan iedereen die deze sprong heeft gemaakt, ze zullen het allemaal beamen: je hele wereld verandert als je papa of mama wordt. Er breekt een nieuw tijdperk aan en niks is meer zoals het was. Je wereldbeeld verandert, je zelfbeeld verandert, je normen en waarden veranderen. Dat zo’n sprong ook gepaard gaat met een volwassen manier van Huilerigheid, Hangerigheid en Humeurigheid, zal je niets verbazen. We zijn geen kinderen meer dus de tranen houden we merendeels in. Onze ouders zouden het niet meer pikken als we de hele dag aan hen zouden gaan hangen, dus dat doen we ook maar niet. Wat dat betreft valt het dus wel mee met de eerste twee H’s. Maar dan komt nummer drie: die van Humeurigheid. Die passen we wel toe. Zo goed zelfs dat het compenseert voor het vrijwel niet in praktijk brengen van de eerste twee H’s. Er hoeft maar iets te gebeuren en we ontploffen. Zit er iets een beetje tegen, dan ligt het aan de hele wereld. Net als baby’s zitten we in een achtbaan van emoties. Van supergrote vreugde naar intense zorgen. En dan hebben we het alleen nog maar over de emotionele kant. Tel daar de slapeloze nachten bij op en je snapt: de sprong van het ouderschap is een gigantische. Niet eentje die leeftijdsgebonden is, maar eentje die keuzegebonden is. Een sprong die onherroepelijk negen maanden na de conceptie komt: de sprong van een nieuw leven als papa of mama. Er is al veel bekend over alles wat je moet doen en wat je moet voorbereiden om het ouderschap zo goed mogelijk te beginnen. Overal en nergens vind je uitzetlijsten. En passant verwerf je een heel nieuwe woordenschat: van hydrofiel spuuglapje tot overslagtruitje, van zigzagwatten tot navelstrengklem. De praktische zaken zijn makkelijk uit te voeren. Je leest je in, schaft de uitzet aan. Het moeilijkste is nog de net-‐niet-‐passende box toch goed in elkaar krijgen. Je begrijpt: de uitdaging van het ouderschap zit hem hier niet in. Ook de praktische verzorging is best te doen. Natuurlijk emmer je de eerste keer als je je ieniemini-‐ baby aan moet kleden. Zo’n klein lief lijfje in zo’n stug truitje krijgen is echt niet zo makkelijk als het lijkt. Maar vraag het iedereen, die klungeligheid hoort er de eerste tijd bij. Voor je het weet kleed je je kleine in een handomdraai aan en is het in badje doen een groot plezier. Toch zijn dit de onderwerpen waar je het meest over leest. Waar men niet veel over schrijft, en waar men ook niet veel over leest, is het psychische aspect van het ouderschap. De impact die dit heeft staat in geen verhouding tot die van alle praktische zaken. Als de praktische zaken te vergelijken zijn met een deuk in een pakje boter, dan is de psychische kant te vergelijken met een meteoorinslag die een krater achterlaat van honderden meters diep. Daar waar de meteoor ingeslagen is, zal het leven nooit meer hetzelfde zijn. En dat geldt ook voor het ouderschap. Je leert liefhebben op een niveau dat je nog nooit hebt gekend. Groter dan je eigenliefde, groter dan alles wat je tot nu toe ooit gevoeld hebt. Life will never be the same again…
5
In dit eBook gaan we dieper in op de veranderingen die jij als vrouw of man veranderend naar mama of papa doormaakt. Veranderingen die positieve en negatieve effecten hebben. Maar als je op een afstandje even naar die gekke veranderingen kijkt, dan realiseer je je dat zelfs de moeilijke tijden eigenlijk best grappig zijn. Na het lezen van dit eBook kunnen de vrouwen de introverte buien van hun man beter snappen en snappen de mannen waarom ze toch even dagelijks dat complimentje moeten maken, al hangen de wallen van hun vrouw tot over de knie. Maar bovenal: na het lezen van dit eBook zie je de humor van een best pittige fase in. En met een gezonde lach en wat zelfspot is een verandering van de wereldperceptie heel wat makkelijker. Een lach maakt het nemen van de sprong heel wat makkelijker.
De grootste sprong ooit? Diverse studies beschouwen de transitie die men doormaakt wanneer het eerste kind geboren is als de grootste die een mens ooit in zijn leven doormaakt. En ook al is deze transitie, deze overgang, natuurlijk geen officiële leeftijdsgebonden mentale ontwikkelingssprong, de effecten zijn zo groot dat je het echt mag zien als de grootste sprong in een mensenleven. Noot: In dit eBook praten we veel over ‘mannen’ en ‘vrouwen’. Natuurlijk generaliseren we hiermee en gaat nooit alles op voor alle mannen en vrouwen. We hebben het steeds over dat wat de meeste mannen en de meeste vrouwen ervaren.
6
7
Hoofdstuk 2: Veranderingen in je psyche Verreweg de zwaarst tellende veranderingen vinden plaats op het emotionele, psychische, mentale vlak. Ook al zijn dit eigenlijk verschillende zaken, we noemen ze voor het gemak even veranderingen in je psyche. Grofweg kun je zeggen dat bij mannen en bij vrouwen op dezelfde gebieden veranderingen plaatsvinden. Soms reageren we ook hetzelfde op die veranderingen, soms juist tegenovergesteld. Dat maakt het leuk, en soms moeilijk tegelijkertijd. Want als een man blaakt van zelfvertrouwen door het krijgen van een kind, en een vrouw juist gebukt gaat onder meer twijfel dan ooit daarvoor, dan is dat af en toe knap lastig. Er is veel onderzoek gedaan naar de veranderingen op het psychologische vlak, en steeds komen daar dezelfde conclusies uit: mensen veranderen op het gebied van het zelfvertrouwen, hun trots, het rustiger worden, hun humor, het flexibele denken, het herleven van hun eigen kindertijd en hun creativiteit.
Zelfvertrouwen Beschik je over een grote dosis zelfvertrouwen, dan is alles een stuk makkelijker. Je zou dan ook verwachten dat Moeder Natuur beide seksen met een extra portie zelfvertrouwen zou verwennen na de geboorte van een kind. Helaas is op dit gebied alleen een voordeeltje voor de papa’s te bekennen. Veel mannen geven aan een groter zelfvertrouwen te hebben na een paar maanden vader te zijn. De verklaring die mensen hieraan geven is niet eenduidig. Sommige onderzoekers denken dat dit komt doordat een man erg darwinistisch gedreven is. Kort door de bocht gezegd: een gezond kind betekent goed werkend zaad, en dat is een streling voor het mannelijk ego aangezien het voortplanten toch biologisch gezien een van de belangrijkste oertaken is. Anderen vinden deze verklaring een beetje te plat, te biologisch bepaald, en verklaren het liever anders. Zij denken dat mannen graag goede dingen bereiken en dat een succeservaring het zelfvertrouwen doet groeien. Voor beide redenen is iets te zeggen, maar het allerbelangrijkste is: mannen, wereldwijd, geven aan een sterk toenemend zelfvertrouwen te hebben. Een mooi effect van het ouderschap! Helaas zijn de vrouwen hier niet mee gezegend. In ieder geval niet zo duidelijk als de mannen dat zijn. Bij vrouwen wordt er ook een verandering in het zelfvertrouwen geconstateerd, maar die is tweezijdig. Aan de ene kant neemt het zelfvertrouwen toe, aan de andere kant neemt het af. Eerst maar even over die positieve toename. Een kind opvoeden en zien hoe hij bloesemt onder jouw bescherming en liefde, dat doet natuurlijk iedereen goed. Iedereen vindt zijn baby de bijzonderste en jij hebt die toevallig wel op de wereld gezet! Zelfs de meest twijfelachtige vrouwen moeten het stiekem toegeven: dat hebben ze maar mooi even gedaan! Ook merk je een toename in het zelfvertrouwen doordat er bij vrijwel iedere vrouw talloze twijfels zijn ontstaan tijdens de zwangerschap. Zou het wel goed gaan? Komt er niks geks uit de twintigwekenecho? Gaat de bevalling wel goed? Als dat eenmaal allemaal over is, de ‘minder leuke’ onderdelen van de bevalling wat meer vergeten zijn, dan volgt een periode van enorme euforie. ‘Yes, I did it!’ Dit is natuurlijk ook een reden voor dat toenemende zelfvertrouwen. Maar vrouwen blijven vrouwen en zijn erg goed in het dubbelzinnige, dus kennen ze ook een afnemend zelfvertrouwen. Dit is enerzijds lichamelijk. Natuurlijk zijn er vrouwen die er daags na de bevalling alweer als een topmodel uitzien, maar voor de overgrote meerderheid is dit helaas niet het geval. Sterker nog: de meeste vrouwen geven aan hun lichaam voor altijd veranderd te vinden na het
8
krijgen van een eerste kind. En dat klopt. Neem nu de buikspieren: die worden nooit meer hetzelfde. En tegen de tijd dat de gebroken nachten voorbij zijn, ben je veelal twee jaar verder dan de conceptie, en dus twee jaar ouder. De ene vrouw heeft daar meer problemen mee dan de andere. Maar in welke mate een vrouw daar ook last van heeft, het blijft het zelfvertrouwen geen goed doen. Naast de lichamelijk reden is er een veel zwaarder wegende reden voor het afnemende zelfvertrouwen. Met stip op nummer 1: de alomtegenwoordige twijfels zoals alleen een vrouw deze kan hebben. Vond je jezelf voor het moederschap al een twijfelaar, met de komst van je kleine twijfel je ongetwijfeld duizendmaal vaker. Zelfs de meest zelfverzekerde vrouw is in het begin lamgeslagen door twijfels. Die twijfels lijken alleen negatief, maar ze hebben een reden. Voor het eerst is er iets in je leven dat belangrijker is dan jezelf, dan al het andere op de wereld. Het effect dat dat op je psyche heeft, is met geen pen te beschrijven. Dat je dan alles en alles ervoor over hebt om dat lieve moppie van je het beste te geven is logisch. Maar wat is dat beste? En hoe doe je dat? En wat moet je nou precies doen als hij huilt? Allemaal vragen waar geen kant-‐ en-‐klare oplossing voor is. Allemaal vragen waar vaders en moeders zelf het antwoord op moeten gaan vinden. Moeders eisen alleen een stukje meer perfectie van zichzelf, stellen hogere eisen aan zichzelf. En als ze voor hun gevoel even niet meer aan die hoge eisen kunnen voldoen, dan gaan ze twijfelen. Zo is het cirkeltje rond: meer twijfels, afname zelfvertrouwen. Jammer, want die twijfels zijn juist zo gezond! Ze zorgen ervoor dat we alert zijn en ieder klein signaal opvangen! Eigenlijk zouden die twijfels dus tot een toename in zelfvertrouwen moeten zorgen, maar dat gaat alleen op voor logica, niet voor emotie naar het blijkt.
Trots Bij trots zie je eigenlijk dezelfde veranderingen bij zowel mannen als vrouwen als bij de verandering in het zelfvertrouwen. Bij de man gaat het gevoel van trots in een grote lijn omhoog. Bij vrouwen ook, maar hun gevoel van trots is wat fragieler. Als er iets tegenzit, loopt de trots direct een deuk op. Misschien is het verschil in de verandering van trots te verklaren door het simpele feit dat mannen zich niet zo snel gek laten maken. Vraagt iemand hun of hun baby al kan kruipen, dan antwoorden ze gewoon ‘nee’. That’s it. Bij vrouwen roept zo’n vreselijke ‘motorische-‐mijlpaal-‐vraag’ vooral bozigheid en twijfel op. Als een aantal baby’s iets al kan en hun baby nog niet op dezelfde leeftijd, dan gaan ze twijfelen. En met die twijfel komt de deuk in de trots. Rationeel weten vrouwen ook wel dat het onzin is en dat hun baby gewoon andere dingen wel kan, maar toch… Daarentegen vinden vrouwen het wel heerlijk om te merken dat hun baby iets kan wat de anderen niet kunnen. Op zo’n moment kent de trots ongekende hoogtes. Vrouwen zijn gewoon iets gevoeliger voor de mening en opmerkingen van anderen.
Rustiger worden Toen Moeder Natuur ons ontwierp heeft ze deze verandering voor mannen en vrouwen gelijkgemaakt: we worden allemaal rustiger. Zelfs de meest energieke en drukke persoon kent vanaf nu momenten van zen. Niet dat iedereen rustig wordt, maar wel relatief gezien rustiger. Dat is ook eigenlijk wel erg logisch. Een keus hierin heb je immers niet. Je zult wel moeten! Een baby straft je namelijk meteen als je te druk doet. Dan wordt het hem teveel en hij gaat zich echt niet inhouden! Er zal ongetwijfeld geen land met hem te bezeilen zijn, en dus merkt iedere ouder dat, wanneer je geen stapje terug doet, je jezelf alleen maar straft. Toch is dit niet de enige reden dat mensen rustiger worden. Ook het verschil in normen en waarden heeft hiermee te maken. Als je een baby krijgt verandert alles. Dingen die ‘vroeger’ belangrijk leken, lijken opeens niet meer uit te maken. Dingen waar je je
9
vroeger over kon opwinden, lijken nu details in het leven. Je wordt wat nuchterder, wat minder een hittepetit. Je wordt… rustiger. Om ons nog wat meer te helpen zorgt Moeder Natuur voor een nieuwe balans aan hormonen waardoor mannen en vrouwen rustiger worden. Meer hierover lees je in hoofdstuk 3. Leuk neveneffect van het rustiger worden: mannen krijgen gemiddeld minder verkeersboetes als ze vader zijn geworden!
Betere humor Dit is wel de minst verklaarde verandering die vooral bij mannen plaatsvindt. Eerlijk gezegd is er in geen onderzoek naar voren gekomen dat vrouwen zelf ook aangeven dat hun humor beter is geworden toen ze een kind kregen. Wetenschappelijke verklaringen waarom mannen wel vinden dat hun humor is toegenomen, zijn er niet overtuigend. Dus moeten we maar uitgaan van wat de mannen zelf zeiden. Velen gaven aan door hun toegenomen zelfvertrouwen meer grapjes te durven maken. En iedereen weet: als je een grap maakt maar het niet echt durft, dan valt de grap altijd fout. Je bent dan uit je ritme. Voor een goede grap is zelfvertrouwen essentieel. Ook gaven mannen aan dat ze het ouderschap best wel heftig vonden en dat ze merkten dat humor toch ook een ‘overlevingsfunctie’ had. Andere vaders zeiden weer iets anders. Volgens hen ga je door kinderen, vooral vanaf de dreumesleeftijd, weer een beetje meer lachen. Je kind doet grappige dingen waar je om lacht, je kind vraagt jou de hele tijd grapjes te maken, enzovoorts. Bovendien lacht je eigen uk altijd zo hard om je grappen dat je zelfvertrouwen in je humor ook weer eens groeit. Ach, wat de onderliggende reden voor deze positieve verandering ook moge zijn, we moeten er blij mee zijn. Ook de vrouwen! Een man die immers betere grappen dan vroeger maakt, dat vinden we toch allemaal leuk?
Flexibeler denken en multitasken Vrouwen vinden zichzelf vaak koningin van het flexibel denken en multitasken. En eerlijk is eerlijk, dit is geen fabeltje. Vrouwen hebben gewoon een andere hersenverdeling en zijn daardoor in staat meerdere dingen tegelijkertijd te doen. Welnu, dat komt erg praktisch uit als je moeder bent geworden! Koken terwijl je je uk met een verhaaltje stilhoudt, een baby verschonen terwijl je telefoon gaat, als moeder doe je duizend-‐en-‐een dingen tegelijkertijd. Helaas voor de mannen wordt dit multitasken ook van hen gevraagd wanneer ze een baby hebben. Voor een man, die daar geen natuurlijke biologische aanleg voor heeft, is dat nog wel eens knap lastig. Het is namelijk geen keuze of je jezelf als man deze skills nu wilt aanmeten, je zult simpelweg wel moeten. Mannen blijven over het algemeen rustiger, ze zijn minder opvliegerig dan vrouwen, maar het multitasken kan menig man toch wel eens gek maken. Soms lijkt dit vergaren van een nieuw vermogen een race tegen de klok. Veel vrouwen geven dan ook aan dat hun man het door heeft gekregen net toen hun uk al redelijk zelfstandig was… en het belang van multitasken minder was geworden! Niet alleen het multitasken is een noodzakelijke eigenschap vanaf het moment dat je een kind krijgt, maar ook het flexibeler denken. De oplossingen die je zult moeten treffen door even creatief en flexibel te zijn, zijn ongekend. Je kunt vanaf nu niet meer stug iets doen op jouw manier. Ook zul je de hele dag door oplossingen moeten zoeken voor kleine problemen. Wil je kind niet slapen in de wieg, misschien in de box wel. Eet hij geen tweede boterham, misschien met een spelletje wel. Wil hij niet stilliggen tijdens het verschonen, misschien wel als je ondertussen je uiterste best doet met kiekeboe. De hele dag door zoek je maniertjes om iets voor elkaar te krijgen op een zo leuke mogelijke manier. Het elastiek van je flexibele brein wordt opgerekt! Het is opvallend dat juist mannen aangeven dat dit voor hen een grote verandering is geweest. Vrouwen vinden dat ze wel flexibeler zijn gaan denken als je ze
10
ernaar vraagt, maar komen niet uit zichzelf met dit antwoord. Mannen wel. Die vinden dat het flexibeler denken echt een van de grootste veranderingen is wanneer ze vader worden.
Weer even kind zijn Hoe vaak hoor je het niet: in ieder mens schuilt een kind en dat kind moet er ook even uit af en toe. De meeste mensen krijgen een lichte allergieaanval als ze dit soort dingen horen. En toch… het is wel aangetoond dat het waar is en goed voor je is! Vrees niet langer, vanaf nu komt het kind in je naar boven. Deze veranderende eigenschap is een cadeautje van Moeder Natuur voor zowel mannen als vrouwen. En eigenlijk is ze heel makkelijk te verklaren. Je speelt erop los, kent geen schaamte meer. Op straat ga je weer liedjes zingen en gek doen. Je hoeft je dan ook niet meer te schamen, want iedereen vindt het leuk om een vrolijk spelende vader of moeder op straat te zien. Je krijgt dus geen afkeurende blikken, maar juist goedkeurende blikken. Sterker nog: het is aangetoond dat mannen die leuk met hun kinderen aan het spelen zijn op straat, zeer sexy en aantrekkelijk gevonden worden door passerende vrouwen. Ook kun je weer even heerlijk ongegeneerd met autootjes op de grond spelen en heksendrankjesprut maken en er lekker in roeren. Het even kind zijn doet je goed. Even niet zo serieus zijn, heerlijk! Ook ga je wanneer je zelf ouder wordt, terug in de tijd en je denkt na over je eigen kindertijd. Je herevalueert die en denkt aan alles terug. Dit kan zowel positieve als negatieve gevoelens oproepen. De kersverse ouders die zelf genoten hebben van hun gezellige gezinsleven gaan die mooie herinneringen nog meer waarderen, ze waarderen hun ouders nog meer dan voorheen en gaan hun uiterste best doen om die mooie herinneringen nu weer zelf toe te passen. Bij het nadenken over het verleden spelen gezinstradities ook een grote rol. Vaak zie je dat oude tradities die wellicht in de afgelopen jaren wat verwaterd zijn, nu opeens weer naar boven komen. En dan kan de clash komen… mama heeft andere tradities dan papa en welke kies je nu om door te geven aan je kind? Meestal lost zich dit met een beetje geven en nemen wel op, of ontstaat er een poldermodeltraditie met een beetje van mama’s tradities en een beetje van papa’s tradities. Minder fijn is het ‘terugdenken aan vroeger’ voor de ouders die niet zulke warme herinneringen hebben aan vroeger. Dit kan zelfs tot heel boze gedachten leiden. Ze zien nu wat ze hun kind geven aan liefde en aandacht en het kind in hen merkt dus automatisch wat zij hebben gemist. Niet voor niets zie je dat er menig discussie ontstaat tussen de kersverse ouders en hun ouders tijdens het eerste levensjaar. Dit ‘terugdenken aan vroeger’ kan zulke grote effecten hebben dat kersverse ouders er zelfs voor in therapie gaan, of hulp zoeken omdat ze bang zijn op een moeilijk moment hun kind te gaan slaan, omdat ze zelf vroeger ook geslagen zijn. Je kunt je voorstellen dat de effecten van dit ‘terugdenken aan vroeger’ een enorme impact kunnen hebben op de kersverse vader, of moeder, of beiden. En omdat je al je tijd met je baby bezig bent, vergeet je soms even bij je eigen gevoelens stil te staan. En dat is echt het grootste gevaar dat hier loert. Praten over moeilijke dingen is echt belangrijk. Dat je er wat minder tijd voor neemt om je dagelijks op te maken, prima. Maar je moet wel de tijd nemen om belangrijke gevoelens die nu naar boven komen te bespreken. Dat is goed voor jou, voor je relatie en voor je kind.
Creativiteit Was je nog niet creatief, vanaf het krijgen van een kind gaat je creativiteit met sprongen vooruit! Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen, alleen merken mannen dit meer op dan vrouwen. En net als bij andere veranderingen in je psyche geldt: je móét ook wel creatiever worden. Flexibeler denken is tenslotte ook een vorm van creativiteit:
11
breincreativiteit. Hier hebben we het echter over de handenarbeidcreativiteit. Er is geen onomstotelijk onderzoek verricht naar de reden dat mensen, en vooral mannen, dit aangeven als een grote verandering. Maar het laat zich wellicht wel makkelijk uitleggen als je de reacties van kersverse ouders leest. Vanaf de babytijd ben je niet alleen de hele dag bezig strategieën te verzinnen om iets te bereiken met zo min mogelijk tegenwerking, zoals bij het flexibele denken, je bent ook heel de dag met creatieve, praktische oplossingen bezig. Het borstvoedingskussen gebruik je om om je kind heen te leggen zodat hij zich niet pijn doet als hij omvalt. Het haakje aan het speelkleedspeeltje versier je met een elastiekje, waardoor je het aan de kap van de kinderwagen kunt hangen. De jas leg je op zijn kop voor je peuter neer zodat hij zijn armen erin kan steken, hem over zijn hoofd kan zwiepen en dan zelf aan kan trekken. Om maar te zwijgen over de meest klassieke vorm van creativiteit: het maken van echte kunst. Heb je jarenlang al niet getekend, vanaf de dreumestijd is het weer dagelijkse kost. En als je dan opeens de opdracht krijgt om een dinosaurus te tekenen, dan merk je dat het je spontaan nog best wel lukt ook. Kortom: creativiteit en ouderschap gaan hand in hand!
12
Hoofdstuk 3: Biologische veranderingen Om een nieuw lichaam te maken, is een ander vader-‐ en moederlichaam nodig. De rol van de vader hierin is vrij beperkt: een zaadcel is voldoende. De rest van de zaadcellen (die bij een gemiddelde zaadlozing genoeg zijn om alle vrouwen in de USA driemaal te bevruchten!) wordt niet gebruikt. Hoogstens nog eentje als er een twee-‐eiige tweeling op komst is. Nee, de biologische veranderingen spelen zich met name af bij de vrouw. Met name, want ook bij mannen zie je na de geboorte biologische veranderingen ontstaan! En heel soms zelfs al tijdens de zwangerschap… Hebben de dames het dan zwaarder met de biologische veranderingen? Een volmondig ‘ja’ is er niet op te geven. Het mogen dan misschien niet de mannen zijn die wekenlang met een gehechte onderkant rondlopen, het zijn wel de mannen die alle hormonale buien van de vrouw moeten verdragen. En waag het niet om dan ook maar één ding fout te zeggen als man…
Hormonale veranderingen bij vrouwen Tijdens de zwangerschap heb je als vrouw te maken gekregen met twee hormonen die ‘nogal wat’ invloed hebben gehad, om maar een understatement te gebruiken. De eerste periode van de zwangerschap stond in het teken van het hormoon HCG. Het tweede gedeelte van de zwangerschap stond eigenlijk in het teken van het hormoon progesteron. Even een kleine blik in het verleden van de zwangerschap: die ochtendmisselijkheid, die enorme moeheid, dat continu moeten plassen, allemaal ‘kwaaltjes’ die door het hormoon HCG ontstonden. Het hormoon progesteron is een weekmaker. Een beetje kort door de bocht gezegd kun je stellen dat het zowel je lichaam als geest weker maakte. Maar goed, nu je een kersverse ouder bent ligt die periode achter je. Of niet? Nee dus. Ze zeggen wel eens negen maanden op, negen maanden af. En dat is niet voor niets. Na de bevalling verandert je lichaam namelijk weer. Niet alleen is het bezig de zwangerschapshormonen te verliezen, het maakt ook weer nieuwe hormonen aan, vooral als je borstvoeding geeft. Prolactine zorgt er na de bevalling voor dat er moedermelk wordt geproduceerd, het hormoon oxytocine zorgt ervoor dat de spiercellen rond de alveolen (melkklieren) samentrekken waardoor de moedermelk uit de tepel kan stromen. Oxytocine doet nog veel meer dan dat. Niet voor niets wordt het ook wel eens het ‘liefdeshormoon’ of het ‘rusthormoon’ genoemd. Je wordt er ‘verliefd van op je baby’ en je wordt er rustiger van. Leuk weetje: de kalmerende werking van oxytocine heeft een positief effect op jouw slaap en die van je baby! Je lichaam heeft niet alleen te maken met de ‘nieuwe’ hormonen. Nee, ook nog eens met het in versneld tempo verliezen van bepaalde hormonen, inmiddels tot honderdmaal meer aanwezig dan voor de zwangerschap! Sommige gynaecologen vergelijken de biologische en daardoor vaak ook psychische effecten van het in één keer verliezen van al die extra zwangerschapshormonen wel eens met de menopauze, wanneer de hormonen ook in één klap wegvallen. In een paar tellen is de placenta uit het lichaam. En daarmee stopt het produceren van de zwangerschapshormonen. Was je lichaam net gewend aan die enorme hoeveelheid hormonen, nu moet dat het opeens zonder doen. Veel artsen en onderzoekers denken dan ook dat de kraamblues en sommige depressieve gedachten ontstaan door deze in één keer veranderende hormoonhuishouding. Anderen denken dat naast het lichaam ook de psyche een rol speelt. Voor wie denkt dat het een paar dagen na de bevalling en opstart van de moedermelk wel gedaan is met de veranderende hormonen: helaas. Het lichaam van een vrouw moet echt negen maanden herstellen. En als je lang borstvoeding geeft, zoals het advies is, dan nog veel langer. Je blijft immers andere dan normale hormonen aanmaken als
13
je borstvoeding produceert. En voor wie de borstvoeding twee jaar volhoudt en denkt na het stoppen terug te zijn in het ‘oude’ en ‘normale’ hormoonpatroon, helaas. Het is heel normaal dat je tot een jaar na het stoppen nog steeds melk kunt produceren, al is het maar heel weinig. Hormonen zijn een heel medisch verhaal en vrij ontastbaar. Maar dat ze invloed hebben op je humeur en je hele hoedanigheid, zowel op fysiek als psychisch gebied, dat staat als een paal boven water. Die verandering duurt nou eenmaal tot tijden na de bevalling, dus kun je die ook niet wegwimpelen als iets onbelangrijks. Ook al is deze verandering van tijdelijke aard, dit ‘tijdelijk’ duurt zo lang als de effecten invloed hebben op je gedrag en je hele doen en laten in de eerste jaren van het prille ouderschap.
Do’s voor kersverse mama’s: •
•
Wees je bewust van de effecten van de hormonen op jezelf. Hormonen zijn invloedrijke factoren en kunnen je soms de baas worden. Als je weet dat je hier nu erg gevoelig voor bent, kun je misschien wat beter tot tien tellen voor je ontploft. Een beetje zelfspot en lachen om je hormonen kan ook geen kwaad. Laat je kraamtranen (die daags na de bevalling komen doordat de hormoonhuishouding in één keer verandert) de loop. Jank even lekker weg, vertel je gedachten aan iemand en schaam je niet. Des te sneller zit je weer lekker in je vel.
Hormonale veranderingen bij mannen De man draagt geen kind in de buik, geeft geen borstvoeding, dus die ondervindt geen verandering in de hormoonhuishouding, toch? Fout! Onderzoekers hebben aangetoond dat mannen die samenwonen met een zwangere vrouw en meeleven met haar een afname in testosteron kennen! Testosteron is hét hormoon der mannelijkheid! Dat wil niet zeggen dat deze mannen er niets voor terugkrijgen. Jawel… een kleine toename aan het hormoon prolactine, het hormoon dat een rol speelt bij de melkproductie en er onder andere voor zorgt dat je rustiger wordt! Je merkt dat doordat mannen wat zachter worden. Niet dat ze in één keer lijzig worden, maar minder hard. De scherpe randjes gaan eraf, zeg maar. Hoe grappig het ook is te weten dat de mannen ook een verandering in hormonen kennen, de effecten van deze verandering in hormonen zijn niet te vergelijken met die van een vrouw. De vrouw ondervindt toch echt veel meer van deze veranderingen, en ze houden veel langer aan. Sommige mannen leven echt intens met hun vrouw mee, zo erg dat ze zelf zwangerschapssymptomen gaan vertonen! Couvade noem je dat, oftewel mannenkraambed. Denk daarbij aan symptomen als het moelijker naar de wc kunnen, pijn aan de rug en ja… op het einde van de zwangerschap zelfs lichte weeën! Natuurlijk is couvade zeldzaam, maar het is toch ook weer niet zo abnormaal als je zou denken. In veel culturen bestaan er zelfs standaard couvade-‐riten, waarbij vaders in spe samen praten om hun emoties te verwerken. Daar zijn wij in onze nuchtere cultuur natuurlijk niet van, maar het laat wel zien dat andere culturen wellicht wat serieuzer omgaan met de gevoelens van vaders. Psychologen verklaren couvade door hetzij eventuele tegenstrijdige gevoelens over het vaderschap, hetzij door gevoelens van solidariteit met de vrouw. Wat de reden ook is, duidelijk is dat er heel wat meer in het hoofd van een man omgaat dan wij denken en dat de effecten van die gevoelens zich zelfs lichamelijk manifesteren.
14
Slaap Slaap is iets wat ieder mens nodig heeft, en genoeg ook. Slaap je een nacht niet goed, dan merk je dat de dag daarna meteen. Moet je nagaan hoe groot de effecten van maandenlang slaaptekort zijn. Een baby staat garant voor een chronisch slaaptekort. Aan de ene kant is dat algemeen bekend, aan de andere kant nog steeds een taboe om over te praten. Vraag het maar eens om je heen en je zult al snel het idee hebben dat iedere baby met een paar weken doorslaapt en alleen de jouwe een jaar na de geboorte nog steeds niet. Niet voor niets staan vragen over het door laten slapen met stip op nummer één bij alle vragen die bij de redactie van Oei, ik groei! binnenkomen. Alle reacties en vragen hebben één ding gemeen: het zijn smeekbedes van ouders om tips waardoor de baby door zal slapen. Dat soort tips die garantie bieden voor doorslapen bestaan niet. Maar de wetenschap dat je echt niet de enige bent met een moeilijk slapende baby helpt ook. Doe een powernap wanneer het kan, maar ook dat zal de effecten van het slaapgebrek niet oplossen, hoogstens verminderen. Bedenk je gewoon iedere dag dat dit er nu even bij hoort en dat het een fase is die wel overgaat. Denk vooral heel bewust na over de gevolgen die het slaapgebrek op jou en je partner heeft. Tel tot tien als je te maken hebt met een kort lontje thuis. Realiseer je dat die eventuele negatieve gevoelens wellicht komen doordat je gewoon moe bent. Echt, dat helpt. Worden de gevolgen van het niet slapen je echt te veel, spreek dan af dat jullie om de beurt een nacht voor de baby zorgen. Geef je borstvoeding? Kolf dan eens af. (Informatie over het afkolven vind je in het gratis eBook Oei, ik groei!& borstvoeding.)
15
16
Hoofdstuk 4: Veranderingen in je levensstijl Ouders kunnen vaak maar moeilijk antwoord geven op de vraag wat er is veranderd na de komst van hun kleine. Meestal krijg je na wat gestotter ‘gewoon alles’ te horen. Maar als je dan een beetje doorvraagt komen mensen toch wel snel met voorbeelden van levensstijlveranderingen. Eigenlijk realiseer je je pas als je ouder bent hoe vrij je was voor je kinderen kreeg. Toen stond je daar waarschijnlijk nooit bij stil, maar zo gaat het bij al het goede: je mist het pas als het er niet meer is.
Planning en ritme Vroeger kon je gaan en staan waar je wilde. Kreeg je om tien uur een telefoontje of je even een biertje kwam drinken, sprong je op de fiets en zat je een kwartier later in de kroeg. Was je in de stad om alleen een broek te kopen maar was er opeens zoveel leuks in de stad? Dan bleef je gewoon langer shoppen. Met de komst van een baby is dat vrije allemaal niet zo makkelijk meer. Sterker nog: ouders vinden dit vaak het aller moeilijkste verschil met vroeger. Slechts een heel klein deel van de kersverse ouders geeft aan geen verschil in vrijheid te ervaren. Een ruime meerderheid geeft aan het plannen echt het grootste verschil met vroeger te vinden. Meestal zie je dat ouders een paar maanden aan het wennen zijn aan dat nieuwe plannen. Na een maand of drie heb je het wel onder de knie. Je weet dat een extra set kleding en luiers tot je PSU (persoonlijke standaarduitrusting) behoren, ook al ga je maar even boodschappen doen. Je bent tegen die tijd gewend aan het feit dat je op het ritme van je baby moet leven. Dat betekent op tijd thuis voor alle slaapjes overdag en natuurlijk ’s nachts. Ook is het makkelijker om tegen deze tijd wat borstvoeding af te kolven. Daarmee is het voor de vrouwen makkelijker om een keer weg te gaan als hun baby slaapt. Tegen deze tijd zijn de meeste ouders ook een expert geworden in oppas voor de baby regelen. Nog nooit vroeg je zo vaak je ouders om hulp sinds je het huis uit bent. Kortom: je went aan het nieuwe ritme, maar hetzelfde als vroeger zal het de komende jaren niet meer zijn.
Veranderingen in je ritme Even snel die boodschap doen zit er niet meer in. Vroeger trok je je jas en slobberschoenen aan en een paar minuten later had je dat ene ingrediënt dat je vergeten was te halen. Moest er een was in de droger dan holde je naar boven, stopte de wasmachine-‐inhoud in de droger, sjeesde naar beneden en binnen drie minuten was het klusje waar je nooit echt bewust over nadacht geklaard. Al dit soort simpele dagelijkse kleine dingen zijn bij de komst van een baby niet simpel en klein meer. Dat is af en toe best lastig, maar ook weer heel erg mooi. Een baby leert veel van de dagelijkse dingen. Dingen waar wij als volwassenen aan voorbij walsen. Geef toe, sta jij ooit stil onder een boom die zijn bladeren in de herfst aan het verliezen is? Voel jij nog vaak met je vinger over de rand van de tafel heen om zo te voelen op welk punt de zwaartekracht begint? Dit zijn maar twee voorbeelden van de dingen die je baby gaat ontdekken, samen met jou. Jij bent tenslotte zijn coach en vriendje tegelijkertijd. Je zult merken dat je als ouders nieuwe voelsprieten ontwikkelt, voelsprieten die je precies vertellen wat je baby op dat moment interessant vindt, hoe klein ook. Samen met je baby ga je die kleine dingen bestuderen en ermee spelen. Je zult verbaasd staan van het feit dat je eigenlijk zelf de wereld samen met je baby (opnieuw) ontdekt. Je gaat die kleine dingen van het leven weer waarderen en waarnemen. Ieder blaadje op de grond, ieder bloemetje, ieder steentje is leuk om te bekijken op weg naar de supermarkt. Samen met je baby kijk je naar de was die ronddraait in de trommel. Overal ontdekken jullie leuke
17
dingen, maar daarmee duurt alles ook twee keer zo lang. Kortom: je bent je bewuster van alles wat je doormaakt met een baby, maar dat kost tijd. ‘Effe snel’ hoort er niet meer bij. Behalve als het gaat om je bed uit spurten als je baby ’s nachts wakker wordt. Ook de rustmomenten gedurende de dag veranderen. Kon je vroeger na het werk even een borrel drinken, nu moet je meteen koken om je kleine op tijd eten te geven en wil hij echt even met mama of papa spelen als hij terug is van de oppas of het kinderdagverblijf. Zelfs de meest basale rustmomenten veranderen: van het rustig douchen tot het bezoek aan het kleinste kamertje. Sta je rustig onder de douche, zit je rustig op de wc, hoor je een krijs en spurt je naar je baby toe. Dit lijkt allemaal een grote klaagzang aan veranderingen, maar dat is het niet. Dat wat je niet (meer) hebt, staat in schril contrast met dat wat je er allemaal voor terugkrijgt. Maar feit blijft: veranderingen zijn ingrijpend voor mensen. Iedere verandering heeft tijd nodig om ‘eigen’ gemaakt te worden.
Veranderingen in je huis Als je een kind krijgt is dat overal en nergens zichtbaar in je huis. Begint het nog met een ‘subtiele’ bouw in de woonkamer, binnen twee jaar ligt het speelgoed overal, is alles ‘opgefleurd’ door de vrolijke kinderkleuren van dat speelgoed, liggen er drie paar schoenen vol modder in de gang en kun je de koekkruimels dagelijks opzuigen. Om het maar niet te hebben over de traphekjes, de sloten op iedere kast en de plastic stoothoekjes op iedere tafelhoek. Mensen bij wie tot het kindertijdperk alles strak bij elkaar paste in de woonkamer moeten hier het meeste aan wennen. Maar lang niet iedereen heeft hier problemen mee. Het ziet er immers wel altijd huiselijk uit! Toch hoef je ergens geen problemen mee te hebben om toch de effecten van verandering te voelen. Je hele huis leeft en ademt ‘kind’. Iets fantastisch, maar dit zorgt er ook voor dat je onbewust continu waarneemt dat er iets heel groots is veranderd. Zit je ’s avonds bekaf op de bank eindelijk je favoriete serie te kijken, neem je onbewust toch steeds al die kinderspullen waar. Onbewust merk je dus de hele tijd dat alles anders is dan ‘vroeger’.
Verandering in koopkracht ‘Een kind kost een Porsche’ hoor je wel eens. Welnu, je kunt zelf bepalen of dat een tweedehands oudje is, of de conceptcar die officieel nog niet eens op de markt is. Je maakt het eigenlijk zo duur als je zelf wilt. In tijden dat we niet allemaal tien kinderen of meer krijgen, worden kinderen vaak opgevoed als ‘schaars goed’. Je hebt er maar een of twee, soms drie of vier, en die wil je het beste van het beste geven. Logisch, want als je al veel twijfelt tijdens je zwangerschap of je alles wel goed gaat doen, dan kun je in de vorm van materiële dingen er in ieder geval voor zorgen dat hij alles en meer heeft dan nodig. Anderen zijn wat nuchterder en kopen veel en veel minder dingen en schaffen de spullen die ze willen hebben tweedehands aan. Maar feit blijft dat een baby geld kost. Sterker nog: er is in het leven een aantal momenten vast te stellen waarin je steevast ziet dat er koopkrachtverlies is. Het moment van een eerste kind krijgen hoort daar zeker bij. De onderzoekers Bos en Hooghiemstra gaan ervan uit dat de koopkracht van een nieuw gezin gemiddeld met twintig procent daalt. Wel moet hierbij gezegd worden dat dit niet voor iedereen opgaat. Je ziet een groot verschil tussen de hogere inkomens en de lagere inkomens. Tien procent van de gezinnen merkt vrijwel niets van het koopkrachtverschil, terwijl dertig procent van de gezinnen merkt dat hun koopkracht tot dertig procent daalt. Het Nibud heeft een enquête onder kersverse ouders gehouden waaruit zij concludeerden dat bijna de helft van de gezinnen na de geboorte merkt een lager besteedbaar inkomen te hebben. Een derde geeft aan het zelfs moeilijk te vinden om rond te komen en een kwart
18
van de ouders geeft aan geen geld aan zichzelf meer te kunnen besteden. Verreweg de meeste mensen, ruim 70%, geven aan dat ze nu veel meer moeten plannen op financieel vlak. Boekhouding en bewustwording van het uitgavenpatroon lijken twee zaken die ouders eigenlijk moeten gaan beheersen. Niet de grootste hobby van jonge ouders, op diegenen na die accountancy wel interessant vinden.
Veranderingen in je carrière Als je als ouders één ding tekortkomt, dan is het tijd. Niet zo gek dus dat je merkt dat vooral vrouwen minder uur per week gaan werken na het krijgen van een kind. Weinig vrouwen blijven fulltime werken, de werkweek tussen de 17 en 20 uur is dan ook al jaren favoriet. Stoppen met werken is natuurlijk ook een optie. Je ziet een groot verschil in het percentage vrouwen dat stopt met werken na het krijgen van een eerste kind naargelang het opleidingsniveau. Van de vrouwen met een hogere opleiding stopt slechts zo’n 6%, met een middelbare opleiding stopt 12% met werken en bij de groep vrouwen met een lagere opleiding stopt een kleine 30% met werken. Ook de papadag kent een opmars, maar helaas gaat dat maar op voor slechts 13% van de mannen. Wel stijgt dit percentage, dus daar ligt hoop. Of is die hoop eigenlijk niet terecht? Dan kom je in een heel financiële calculatie terecht. Als je minder gaat werken lijkt het vaak zo te zijn dat dit je eventuele promoties in de weg kan staan. Want ben je wel in staat hetzelfde voor elkaar te krijgen als je slechts vier dagen in de week werkt? Kun je op een hoog niveau je wel permitteren om vier dagen in de week te werken? Het gekke is dat de meeste mannen die mooie functies bekleden aangeven dit ook in vier dagen per week te kunnen doen. Toch zie je dit slechts zelden gebeuren. Er is nog een reden dat moeders vaker minder gaan werken en de man hetzelfde aantal uren per week blijft werken: financiële stabiliteit. In een markt waarin de baangarantie toch al niet hoog is, vinden veel gezinnen het fijn om in ieder geval een stabiel inkomen erbij te hebben. De reden dat die stabiliteit bij de man wordt gezocht en niet zo vaak bij de vrouw, zit hem in het feit dat werkgevers toch nooit zo blij zijn met een zwangerschapsverlof, ouderschapsverlof, kolfmomenten, etc. Officieel hebben moeders (en voor het ouderschapsverlof ook vaders) daar recht op, maar dat wil nog niet zeggen dat een werkgever zo’n verzoek met open armen ontvangt. In iedere discussie over het minder of niet gaan werken van ouders en de rolverdeling tussen vaders en moeders wordt één ding duidelijk: er zijn talloze meningen. Omdat nog niet één discussie tot een eenduidig antwoord heeft geleid, kun je eigenlijk maar één ding concluderen: de perfecte oplossing is er nog niet. Er veranderen dus zaken in je carrière en daarmee de manier waarop je je dagelijkse leven tot nu toe leefde.
Verandering in de klassieke man-vrouwtaken Een van de onderwerpen die het gevoeligst ligt bij ouders, als het gaat om het lezen van informatie, is de eventuele suggestie dat de vrouw het merendeel van de zorg van het kind op zich neemt alsmede het meeste doet in het huishouden. Toch wijzen de keiharde cijfers dit uit. Een vrouw neemt meer zorgtaken op zich en doet meer in het huishouden. En ja, dit verschil wordt duidelijker en groter als er een eerste kind komt. Stefanie Wiesman schreef in 2010 een proefschrift over dit onderwerp, ‘Negotiation in couples, transition to parenthood’. Ze onderzocht de redenen waarom deze klassieke taakverdeling tot stand kwam. Drie aspecten speelden hierbij een rol, concludeerde ze. Ten eerste bleek dat ouders te weinig samen spreken over de verwachtingen van de rolverdeling die ze voor ogen hebben. Een tweede reden is dat vrouwen verlof hebben na de bevalling en zodoende meer uren zorgen voor het kind. Dat heeft als effect dat tijdens de eerste hechtingsmaanden de moeder niet alleen meer ervaring met de verzorging opdoet, maar de hoofdverzorgingstaak automatisch
19
bij haar ligt. Ten derde merkte Wiesman de tegenstrijdige gevoelens van jonge ouders op. Aan de ene kant willen ze allebei een gelijke rol-‐ en taakverdeling, aan de andere kant voelen ouders zich eindverantwoordelijk voor hun klassieke rol-‐ en taakverdeling. De meest opmerkelijke conclusie is nog wel die van ‘het samen praten’. Dat is iets wat kersverse ouders nog wel eens overslaan. Je bent zo druk met je baby dat je je relatie en jezelf gewoon vergeet. De twee staan even op een sudderpitje. En toch… als je wel de tijd neemt om erover te praten kun je ervoor zorgen dat bepaalde veranderingen minder heftig worden, en dat komt jezelf en je relatie ten goede.
20
21
Hoofdstuk 5: Veranderingen in je relatie Dat je relatie niet meer hetzelfde is als voorheen is een algemeen bekend feit. Slechter hoeft het niet te zijn, beter ook niet, maar anders in ieder geval. Eigenlijk zie je dat de verandering in je relatie komt door alle veranderingen die je als mens doormaakt als je papa of mama wordt. In je relatie zie je de optelsom van alle hiervoor genoemde veranderingen. Het is een smeltpot die ons even een spiegel voorhoudt. Alle veranderingen die je doormaakt zijn normaal en goed, maar dat wil niet zeggen dat je je zomaar neer moet leggen bij al deze veranderingen. Je moet je er bewust van zijn en… er zo veel mogelijk over praten. Want hoe klassiek ook: het geheim van een relatie in stand houden, vooral als je beiden zoveel verandert als individu, is nog altijd het praten over alles wat je doormaakt.
Relatie op een sudderpitje Daar waar tijdens jullie verliefdheid de vonken er van af vlogen, zowel op emotioneel als op seksueel gebied, lijkt het wellicht of je nu een stoofpot aan het maken bent. Je relatie staat op een sudderpitje. Niet zo gek. Je bent tenslotte met honderd-‐en-‐een dingen bezig die nieuw zijn en je moet je ‘eigen ik’ ook weer helemaal opnieuw ontdekken sinds jij opnieuw geboren bent als papa of mama. Het onderzoeksechtpaar Cowen en Cowen deed veel onderzoek naar de transitie van partner naar ouder. Zij concludeerden dat het sudderpitjeseffect met name kwam doordat partners zich nu met name bezighielden met het aanpassen van hun leven aan de nieuwe situatie. Drie hoofdfactoren spelen een rol: ouders zijn vaak onzeker over het ouderschap, vinden de combinatie van arbeid en zorg erg lastig en de behoeften van een jong kind verminderen de tijd en de mogelijkheid die partners hebben om in hun relatie te investeren. Al met al is het dus heel logisch dat er nu even meer energie in de baby en het aanpassen aan de nieuwe situatie gaat zitten. Het hoeft ook geen negatief effect op de relatie op lange termijn te hebben. Immers: een suddderpotje is na een tijd van langzaam garen ook lekker, toch? Het enige waar je echt voor moet zorgen, is dat de pot niet zo lang suddert dat het vlees gortdroog is geworden en er smaak nog kraak aan zit.
Seks, of beter gezegd, geen seks Laten we er maar geen doekjes om winden. Spannende seks is er bij vrijwel geen een jong ouderstel meer bij. Spannende lingerie is vervangen door megagrote voedingsbeha’s. Voor uitgebreid voorspel hebben we helemaal geen tijd. Om nog maar te zwijgen van de fysieke aspecten na de bevalling. Aan de ene kant is het heel logisch en normaal dat je nu even minder seks hebt. Vooral bij de vrouwen is de drang naar nachtelijke avontuurtjes behoorlijk verminderd. De hele dag plukt een kind aan het lijf, met name de borsten, en dan zijn die paar uurtjes waarin jouw lichaam van jou is echt wel fijn. Dan hoeft er geen man meer aan te zitten. Maar hoe zit het met de mannen? Hebben die ook minder zin in seks? En hoe denken zij over dat ooit zo spannende ingangetje? Laten we eerlijk zijn: ze hebben nu gezien hoe groot het hoofd is dat eruit is gekomen. Daarmee vergeleken is hun penis toch echt niets. Moeder Natuur helpt ons wel door de drang naar seks tussen mannen en vrouwen een beetje gelijk te houden. Mannen maken ook na de bevalling de eerste maanden nog meer oestrogenen aan. Dat zorgt ervoor dat de mannen tijdens die maanden toch wat liever hun baby troetelen dan aan hun vrouw zitten. Maar… een lichaam went aan hormonen. En zodra dat gewenningsproces is geweest, wordt een lichaam weer meer de oude en stijgt het
22
libido ook weer. Veel vaders geven wel aan nooit meer echt in kwantiteit en kwaliteit te beschikken over het libido dat ze hadden voor het krijgen van een kind. Vrouwen accepteren veel makkelijker dat er geen zin meer is in seks, en zien ook moeilijker de noodzaak van seks in. Dat is bij ons niet meer zo’n groot taboe. Maar net zoals bij veel andere zaken: er is voor mannen minder begrip. Zij baren geen kind, hun lichaam verandert niet veel, dus zij mogen niet klagen. Dus reppen we niet over de twijfels die mannen kunnen hebben. En de mannen zelf hoor je daar al helemaal niet over. Zeggen dat je bang bent om te vrijen omdat je bang bent dat je je vrouw pijn doet, dat vinden we niet mannelijk. Dus zwijgen we erover. Domme beslissing, maar cultureel bepaald. Ook gaan ‘we’ als mannen echt niet zeggen dat we onze vrouw toch anders zien dan hiervoor. Ze is niet meer alleen van jou, maar merendeel van je kind. Of dit nu getuigt van ruggengraat of juist van jaloezie, dat laten we even in het midden. Feit blijft dat er voor mannen ook veel verandert, maar dat die hun ei moelijk kwijt kunnen. Dames kunnen uitgebreid op een terrasje hardop praten over het echt even geen zin hebben en het met een excuusje afwijzen van de partner, mannen moeten alles maar in hun eigen koppie oplossen. En dan moet je ook nog eens weten dat de gemiddelde vrouw de gemiddelde man juist altijd van introvertie beticht. De mannen doen het dus ook nooit goed. Seks is gezond, belangrijk en eigenlijk een gewone levensbehoefte. Talloze onderzoeken wijzen dat uit. Je wordt er ook nog eens gelukkiger van. Dus… hoe krijg je je libido dan weer lekker op gang? Hoe maak je van dat sudderpotje toch weer een lekker gekruid gerecht? Een van de manieren is door gewoon weer aan seks te beginnen. Onderzoek wijst namelijk ook uit dat hoe vaker je het doet, hoe lekkerder je lichaam en je geest weer op gang komen. Je zult merken: na een paar keer met je gedachten heel ergens anders te zijn geweest, ben je er op een gegeven moment weer bij. Je leert weer genieten en dan heb je de vicieuze cirkel doorbroken. En om maar weer wat oude koeien uit de sloot te halen: praten helpt echt. Maar doen in dit geval nog meer.
Tips • •
•
Gebruik een glijmiddel om de seks fijner en minder pijnlijk voor de vrouw te maken. Zorg dat je goede anticonceptie gebruikt: veel vrouwen gruwelen in het begin van het idee van nog een kind (eerst even herstellen van de eerste!) en zijn bang zwanger te raken, hoe blij ze ook zijn met hun kind. Maak het niet te spannend. Voer het langzaam op. Handboeien en speeltjes hoeven nu even niet. Standje missionaris is even voldoende. Komt de lol terug, dan komen de spannende zaken ook wel weer terug.
23
Hoofdstuk 6: Mens vs. mensaap Oei, ik groei! kent zijn roots in Tanzania, bij de mensapen. Daar ontdekten Frans Plooij en Hetty van de Rijt dat babychimpansees sprongetjes maken op gezette leeftijden. Na hun retour uit de jungle zijn ze gaan kijken of dat bij mensenbaby’s ook het geval was. Ja dus. Zouden papa-‐ en mamachimpansees dan ook zo’n grote verandering in hun wereldbeeld ervaren als wij mensen dat doen? Welnu, de intense en vrij gelijke verdeling tussen vaders en moeders, is toch echt menseigen. Chimpansees en orang-‐oetans kennen zelfs geen vaderrol zoals wij die kennen. De man bevrucht maar speelt eigenlijk geen rol bij de opvoeding en het verzorgen. Een baarmoeder-‐eenheid noem je dat: moeder en kind zijn bij elkaar. Als het voedsel het toestaat zijn de chimpansees bij elkaar in de buurt, eten ze bijvoorbeeld vruchten uit dezelfde boom. Als er niet genoeg eten is, verspreiden ze zich over de jungle en trekken afzonderlijk rond om voedsel te vinden. Makkelijk moet dat als chimpanseemoeder niet zijn, maar relatieproblemen, daar heb je in ieder geval geen last van. Anders is het bij de gorilla’s. Daar leeft een groep gorilla’s samen. Een man is de baas: de zilverrug. Hij maakt kinderen bij de vrouwen in zijn groep. Je ziet hier een duidelijke taakverdeling. De man beschermt en zorgt voor het welzijn van de groep. Als het eten op een bepaalde plek op is, leidt hij de gorilla’s naar een nieuwe plek. O ja, en een van zijn grootste taken: hij bevrucht de dames en stuurt de zoontjes, als ze groot genoeg zijn, de groep uit. Die moeten dan maar hun eigen groep gaan oprichten. De vrouwtjes nemen alle andere zorgtaken van de kinderen op zich. Veel relatiecrisissen of problemen door een wisselend zelfbeeld zie je dus niet ontstaan bij mensapen als ze vader of moeder worden. Bij mensapen liggen alle taken veel meer vast. Wij mensen zijn de meest ontwikkelde mensaap en soms maken we het onszelf daarmee ook veel moeilijker. Maar dat heeft ook wel weer erg veel positieve effecten op de mensheid: meerdere onderzoeken tonen aan dat de rol van een vader een zeer groot effect op de kinderen heeft. En dan hebben we het ook nog eens over een positief effect! En wist je dat, bij mensen, geldt: hoe beter de band tussen ouders, hoe beter de band tussen kind en vader? Kortom: we doen het helemaal niet zo slecht als mens.
24
Slotwoord Een heel epistel over zaken waar mensen eigenlijk maar weinig over schrijven en lezen. Toch hopen wij nu dat je je goed realiseert dat dat wat jullie allebei doormaken echt niet niks is. Sterker nog: het is de grootste verandering die je ooit in je leven mee zult maken. We hopen dat je je realiseert dat dit ook effecten op je relatie heeft. Dat die effecten normaal, maar wel moeilijk kunnen zijn. Dat je je realiseert dat alles echt wel weer goed komt, als je maar genoeg praat. En dat je met een lach en grap over dat wat jullie samen doormaken erg ver komt. En over een paar jaar zul je hechter en sterker zijn als mens en als paar, omdat dat wat jullie hebben gedaan alle records breekt.
25
26
Bronnen:
• CBS (2009). 'Steeds minder vrouwen gaan korter werken na geboorte eerste kind', Webmagazine CBS, 29 augustus 2009. • Wiesman, S. (2010). 'Negotiation in couples' transition to parenthood'. Utrecht: ICS Utrecht University. • SCP en CBS (2011). 'Emancipatiemonitor 2010'. Den Haag. • Goodman, J. (2005). 'Becoming an involved father of an infant', Journal od Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, Volume 34, Issue 2, maart 2005. • Pape Cowan, C., Cowan, A. (1992). ‘When partners become parents’, Routledge; herziene editie (September 1, 1999). • Bos, J. en Hooghiemstra, H. (2004). 'Het gezinsdal; verandering van koopkracht na het krijgen van kinderen', CBS Bevolkingstrends, 2e kwartaal 2004. • Nibud (2009). 'Financiële gevolgen van gezinsuitbreiding'. Utrecht.
27
