Van harte welkom! 25 juni 2015
Programma 20.00: Welkom en opening Wendy Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.05: De Hart&Vaatgroep; patiëntenbelang telt! Margo Weerts, directeur 20.15: Boezemfibrilleren, is deze ritmestoornis onschuldig? Ineke Baas, verpleegkundig specialist cardiologie 20.30: Mijn verhaal; een patiënt aan het woord 20.40: De nieuwe bloedverdunners NOAC’s Robert Tieleman, cardioloog 21.00: Pauze 21.15: Forum 21.45: Afsluiting
Margo Weerts, directeur De Hart&Vaatgroep
Patiëntenbelang telt! Hart&Vaatcafé Martini Ziekenhuis, 25 juni 2015 Margo Weerts, directeur De Hart&Vaatgroep (
[email protected])
De Hart&Vaatgroep Patiëntenvereniging (landelijk en regionaal) Van en voor álle hart- en vaatpatiënten én hun naasten Motto: Leef je leven met een hart- of vaatziekte! Intensieve samenwerking met de Hartstichting
Ontwikkelingen hart- en vaatziekten 1977: dotteren bij hartinfarct 1985: ICD tegen hartstilstand 1990: statines tegen slagaderverkalking 1990: ablatie bij boezemfibrilleren 1993: steunhart bij hartfalen 1995: vaatprothese bij aneurysma 2000: trombolyse bij herseninfarct
1.000.000 (1 miljoen) mensen met hart- en vaatziekten in Nederland !!
Mensen met hart- en vaatziekten Per jaar - 37.000 mensen krijgen hartfalen (> ♀ dan ♂) - 47.000 mensen krijgen een CVA (126 per dag) - 1400 kinderen geboren met aangeboren hartaandoening - 38.000 mensen krijgen dotterbehandeling (> 2/3 = ♂) Per dag - 107 mensen sterven aan HVZ* (57 ♀ en 50 ♂) - 27 mensen jonger dan 75 jaar sterven aan HVZ - worden 1000 mensen met HVZ in ziekenhuis opgenomen
HVZ = hart- en vaatziekten
Leven met een hart- of vaatziekte • Goed: medische zorg (NL nummer 1 in Europa)
• Aandachtspunt: continuïteit van zorg
• Knelpunt: - informatie, voorlichting en educatie - emotionele ondersteuning en empathie
Citaat patiënt “Het is niet in de eerste plaats de aandoening zelf, het is de omgeving –de mensen, de instanties met hun regels en protocollen- die een chronische patiënt diep ongelukkig kunnen maken.”
Patiëntenbelang = Uw belang!
Pak uw rol - Gezonde leefstijl - Informeer u Infolijn Hart en Vaten tel: 0900 – 3000 300
- Beslis mee - Laat uw stem horen www.hartenvaatpanel.nl
De Hart&Vaatgroep is er voor u! Regioteam Groningen:
• • • •
Informatievoorziening via thema-bijeenkomsten Lotgenotencontact via Hart&Vaatcafé Belangenbehartiging via deelname aan patiëntenraden Leefstijlbegeleiding via kookworkshops, leefstijldag én: cursus zingen met ♥ en ziel (flyer op uw tafel) • Samenwerking met andere patiëntenorganisaties • …
Boezemfibrilleren, is deze ritmestoornis onschuldig?
Ineke Baas-Arends Verpleegkundig Specialist Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren en Hartfalen Martini Ziekenhuis
Inhoud
• Boezemfibrilleren • Een “normaal” hartritme • Hoe behandelen we boezemfibrilleren?
Boezemfibrilleren (BF)
• Meest voorkomende hartritmestoornis • Boezemfibrilleren = atriumfibrilleren • In Nederland 300.000 mensen met BF, in 2050 750.000 • Gemiddeld ontwikkelt 1 op de 4 Nederlanders >40 jaar BF • Vaker bij mannen dan bij vrouwen
Normaal hartritme
Normaal hartritme https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=Ijos xaNnByA
Boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren
https://www.youtube.com/watch?v=4fdglIIc7cw&feature=player_det ailpage
Boezemfibrilleren – gevolgen
• 2 mogelijke complicaties – Beroerte – Hartfalen
Boezemfibrilleren – klachten • • • • • • • • •
Niets Snelle, onregelmatige hartslag Hartbonzen Kortademigheid Vermoeidheid Drukkend gevoel op de borst Duizeligheid Zweten Verminderde conditie
Boezemfibrilleren - oorzaken • • • • • • • • • •
Leeftijd Hoge bloeddruk Hartfalen Hartklepproblemen Kransslagvatproblemen Te snel werkende schildklier Overgewicht Suikerziekte COPD Slaapapneu
Boezemfibrilleren – uitlokkende factoren • • • • • • • • • •
Stress en emotionele spanningen (over)vermoeidheid Een (overvloedige) maaltijd Koude of pittige spijzen Bloedarmoede Een (hart)operatie Koorts Inspanning (overmatig) gebruik van koffie, alcohol of drugs Bepaalde medicijnen
Boezemfibrilleren – de behandeling
• 1. Voorkomen van beroerte • 2. Behandeling van de hartritmestoornis • 3. Onderliggende oorzaken behandelen
Boezemfibrilleren – de behandeling – voorkomen van beroerte • Risicoscore voor risico op stolselvorming • Hartfalen • Hoge bloeddruk • Leeftijd >75 jaar • Suikerziekte • Een al doorgemaakte beroerte of TIA • Vaatlijden, zoals een hartinfarct • Leeftijd 65-74 jaar • Vrouwelijk geslacht • Voorschrijven van bloedverdunners als nodig • Risicoscore voor risico op bloedingen
Boezemfibrilleren – de behandeling – behandeling van de hartritmestoornis • Verschillende vormen van boezemfibrilleren 1. Paroxysmaal boezemfibrilleren Aanvalsgewijs optreden van de ritmestoornis, vaak van korte duur, gaat vanzelf over 2. Persisterend boezemfibrilleren >7 dagen bestaand, gaat niet vanzelf over 3. Permanent boezemfibrilleren Chronisch aanwezig, geaccepteerd boezemfibrilleren
Boezemfibrilleren – de behandeling – behandeling van de hartritmestoornis 2 strategieën: – Frequentiecontrole = Het vertragen van de snelheid van de hartslag tijdens de hartritmestoornis 1. Metoprolol, bisoprolol 2. Digoxine 3. Verapamil – Ritmecontrole = Het opheffen van de hartritmestoornis om op die manier het normale sinusritme te herstellen en te handhaven 1. Antiaritmica-medicatie 2. Cardioversie 3. Ablatie
Leven met boezemfibrilleren
• Invloed op het dagelijks leven? • Beperkingen? • Wat kunt u zelf doen?
https://www.youtube.com/watch?v=EqUfgffJx_8&feature=player_de tailpage
Boezemfibrilleren, is deze ritmestoornis onschuldig? • JA, ongevaarlijk, maar…………wel goed behandelen, anders kun je er wel problemen door krijgen…..
Atriumfibrilleren en het belang van antistolling
Robert Tieleman Cardioloog Martini Ziekenhuis
Inhoud • Waarom antistolling bij atriumfibrilleren? • Welk antistollingsmiddel?
Stolsel in de linker boezem
Stolsel in de hersenen
Antistollingsmiddelen voorkomen beroerte!
• Kans op een beroerte bij atriumfibrilleren is 5x groter dan normaal • Antistollingsmiddelen normaliseren de kans op een beroerte
Wat is het gevaar van antistollingsmiddellen? • Bloedingen!
– Kleine bloedingen – Grote bloedingen – Levensgevaarlijke bloedingen (hersenbloeding)
• Echter onderzoek heeft aangetoond: voordelen zijn veel groter dan de nadelen!!!
Welk antistollingsmiddel? • Aspirine, colpidogrel • Vitamine K antagonisten: Acenocoumarol/ fenprocoumon • Nieuwe orale anticoagulatia (NOACs) – Dabigatran (Pradaxa) – Apixaban (Eliquis) – Rivaroxaban (Xarelto) – Edoxaban (Lixiana)
Vitamine K antagonisten Voordelen • Jarenlang ervaring • Bewezen effectief in voorkomen van beroertes Nadelen • Werkzaamheid afhankelijk van zeer veel factoren – Voeding – Andere medicatie – Ziek/ niet ziek • Noodzaak tot INR controle door de trombosedienst
NOACs Voordelen • Betrouwbaar effect: geen noodzaak tot controle • Bewezen effectief en veiliger! (minder hersenbloedingen) • Zeer goed onderzocht in > 50.000 patiënten
Nadelen • Nog niet zo lang op de markt • Mogen alleen voorgeschreven worden door de cardioloog
Echter………
Waar komt dit vandaan???
Holster Gastroenterology 2013
Efficacy and Safety of Dabigatran versus Acenocoumarol in “Real World” Patients with Atrial Fibrillation
Jennie Korenstra, MSc1,2, E Petra J Wijtvliet, MSc2, Christiane A Geluk, MD PhD2, G Louis Bartels, MD PhD2, Jan L Posma, MD PhD2, Nic JGM Veeger3, PhD, Margriet Piersma-Wichers4, MD, Isabelle C Van Gelder, MD PhD5, Michiel Rienstra, MD PhD5, Robert G Tieleman, MD PhD2* 1.
University of Groningen, Groningen, The Netherlands Department of Cardiology, Martini Hospital Groningen, Groningen, The Netherlands 3. Department of Epidemiology, University Medical Center Groningen, Groningen, The Netherlands 4. Certe, Thrombosis Service and Dept of Hematology, University Medical Center Groningen, Groningen, The Netherlands 5. Department of Cardiology, University Medical Center Groningen, Groningen, The Netherlands 2.
American Heart Association Chicago 2014
Wie hebben we onderzocht?
957 AF patiënten die in 2010-2012 zijn gestart met antistolling 467 Dabigatran groep
490 Acenocoumarol groep
Patiënten zijn gemiddeld 20 maanden gevolgd
Wat hebben we onderzocht? Het optreden van beroertes dabigatran 0,6%/jaar
acenocoumarol 1,1%/jaar
Het optreden van ernstige bloedingen dabigatran 1,3%/jaar
acenocoumarol 3,9%/jaar
Conclusie Bij “real world” patiënten met AF is dabigatran even effectief maar veel veiliger dan acenocoumarol
Verwachting is dat dit ook geldt voor de andere NOACs (nog niet onderzocht)
Maar hoe zit het dan bij een ernstige bloeding; geen antidotum (‘tegengif’) • Antidotum acenocoumarol is vitamine K – Duurt 24 uur voordat de lever weer voldoende stollingsfactoren heeft aangemaakt – Ernstige bloeding: stollingsfactoren (werkt direkt) • NOACs verliezen na 12 uur de helft vd werkzaamheid, na 24 uur is er nagenoeg geen antistollingseffect meer.
Nieuw in 2015: Er is wel een antidotum!!!
• Antidotum dabigatran is aanwezig in UMCG en MZH (trial) • Antidotum apixaban/ rivaroxaban volgt later dit jaar
Wat is het belang van een antidotum?
• Stelling: Belang van antidotum is overdreven….
• Aspirine, clopidogrel, fraxiparine, ook geen antidotum • Beter grote bloeding voorkomen dan genezen!
Geen plaats meer voor acenocoumarol? • Indien stabiel ingesteld op acenocoumarol (1x controle per 4-6 weken), en geen bezwaar tegen trombosedienst: doorgaan met huidige medicatie • Zelfcontrole? 2x zo duur als NOACs (eigen risico) • Wat moet u doen? Laat alle informatie rustig bezinken en overweeg om bij volgende policontrole over gaan op NOAC te bespreken met de cardioloog/ verpleegkundige Uiteindelijk is het aan de patiënt wat hij/zij wil gebruiken!
Conclusie • Atriumfibrilleren vergroot de kans op een beroerte • Antistollingsmiddelen normaliseren dit weer, maar hebben allen als bijwerking dat ze bloedingen kunnen veroorzaken • De voordelen van alle antistollingsmiddelen wegen op tegen de nadelen!!!!! • Onderzoek toont aan dat in het algemeen NOACS minimaal even effectief, maar vooral veiliger zijn dan acenocoumarol!
Volgende bijeenkomsten Donderdag 24 september Het vrouwenhart Donderdag 26 november Hartfalen Graag opgeven bij de Hart&Vaatgroep: Mail:
[email protected] of Tel: 06 -16363468 Graag tot 24 september!
