Van goed naar beter De lerende schoolorganisatie VO-congres School aan Zet Den Haag, 12 juni 2013
VOORWOORD
Dag in, dag uit werkt u samen met anderen om zo goed mogelijk onderwijs te bieden. U bent daarbij gemotiveerd om het beste in elke leerling naar boven te halen, talenten optimaal te benutten, de kwaliteit van het onderwijs verder te verbeteren en maatschappelijke toegevoegde waarde te realiseren. Dat is geen gemakkelijke opdracht; de verwachtingen van leerlingen, ouders, collega’s en uzelf zijn hoog. Daarom is het nodig dat leraren en schoolleiders optimisme en enthousiasme uitstralen, leren van en met elkaar en werken vanuit de overtuiging het verschil te kunnen maken in de ontwikkeling van leerlingen. Afgelopen jaar hebben ruim 500 VO-scholen van 230 besturen zich verbonden aan landelijk geformuleerde ambities. Zij werken daarbij aan één of meerdere van de in totaal zes thema’s binnen School aan Zet. Meer dan acht op de tien scholen kiezen daarbij voor (een combinatie van) de thema’s opbrengstgericht werken, omgaan met verschillen en HRM/lerende organisatie. Hoewel de invulling van de gekozen thema’s en bijbehorende aanpakken van de deelnemende scholen van elkaar verschillen, is er één gemeenschappelijke deler. Zo geven nagenoeg alle scholen aan, dat hogere prestaties alleen gerealiseerd kunnen worden wanneer er ook andere randvoorwaarden en condities binnen de eigen school gecreëerd worden. Hieraan dient iedereen binnen de school een steentje bij te dragen: van leraar tot rector en van afdelingsleider tot kwaliteitsmedewerker. Een lerende organisatie kan van grote meerwaarde zijn om de ontwikkeling van goed naar nog beter door te maken. De wijze waarop u daar invulling aan kunt geven staat centraal tijdens het tweede VO-congres van School aan Zet. Daarom is tijdens deze dag speciale aandacht voor de veranderkundige thema’s opbrengstgericht werken, HRM/lerende organisatie en omgaan met verschillen. Maar ook de andere, verdiepende, thema’s als excellentie en bèta/techniek komen aan bod. Voor elk thema is er een programma in de vorm van een themaroute. Iedere themaroute bestaat onder meer uit een masterclass, meerdere flitsclasses en best practices uit de praktijk. Er bestaat geen standaard oplossing die voor iedere leraar en schoolleider, maar ook niet voor iedere leerling, passend is. Daarom willen wij tijdens het VO-congres ‘Van goed naar beter – De lerende schoolorganisatie’ een aantal bewezen ingrediënten bieden ter verrijking van uw eigen praktijk zodat u na deze dag, net dat beetje meer succes kunt behalen voor uzelf én uw leerlingen.
Fabienne Hendricks Programmamanager School aan Zet
PROGRAMMASCHEMA
10.00
11.00
11.30 11.15
Hal
12.00 11.45
12.30 12.15
13.00
14.00
12.45
14.30 14.15
Plenaire opening
15.00 14.45
15.30 15.15
16.00 15.45
17.00 16.15
Plenaire afslui- Borrel ting
Lunch
Basisvaardigheden Zaal 9
Masterclass
Zaal 9A
Flitsclass 1
Masterclass Flitsclass 2
Hal
Flitsclass 1
Flitsclass 2
Doorlopende activiteiten Bèta & Techniek
Zaal 14
Masterclass
Zaal 15
Flitsclass 1
Masterclass Flitsclass 2
Hal
Flitsclass 1
Flitsclass 2
Doorlopende activiteiten Excellentie & Hoogbegaafdheid
Zaal 7
Masterclass
Zaal 8
Flitsclass 1
Masterclass Flitsclass 2
Hal
Flitsclass 1
Flitsclass 2
Doorlopende activiteiten HRM/Lerende organisatie
Zaal 11
Masterclass
Masterclass
Zaal 12
Flitsclass 1
Flitsclass 3
Flitsclass 1
Flitsclass 3
Zaal 13
Flitsclass 2
Flitsclass 4
Flitsclass 2
Flitsclass 4
Hal
Doorlopende activiteiten Omgaan met verschillen
Zaal 5
Masterclass
Zaal 6
Flitsclass 1
Masterclass Flitsclass 2
Hal
Flitsclass 1
Flitsclass 2
Doorlopende activiteiten Opbrengstgericht werken
Zaal 2
Masterclass
Masterclass
Zaal 3
Flitsclass 1
Flitsclass 3
Flitsclass 1
Flitsclass 3
Zaal 4
Flitsclass 2
Flitsclass 4
Flitsclass 2
Flitsclass 4
Hal
Doorlopende activiteiten 11.15
10.00
11.00
11.45
11.30
12.15
12.00
12.45
12.30
14.15
13.00
14.00
14.45
14.30
15.15
15.00
15.45
15.30
16.15
16.00
17.00
THEMAROUTE BASISVAARDIGHEDEN Met ‘basisvaardigheden’ wordt bedoeld de vakken Nederlands, Engels en wiskunde/rekenen. Elke leerling zou in deze vakken beter moeten presteren. Een goede beheersing van de basisvaardigheden en van vakken die relevant zijn voor de doorstroom bepaalt voor een belangrijk deel het succes in de schoolloopbaan en daarmee ook het toekomstige opleidingsniveau. In 2014 worden landelijke referentieniveaus ingevoerd voor taal en rekenen. Deze krijgen een plek in de toetsen en examens.
Lees meer over dit thema op bit.ly/10CwFyi
Masterclass: Een betere overgang PO-VO voor taal en rekenen 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 9
Door Lydia van Deelen & Laura Punt - onderwijsadviseurs In de overgang tussen po en vo is op het gebied van doorlopende leerlijnen taal en rekenen veel winst te behalen. Leerlingen ervaren drempels in die overgang, zowel qua niveau, inhoud als aanpak. In deze masterclass krijgt u handreikingen om de kloof te dichten en een brug te slaan.
Flitsclass 1: Taal en rekenen in de school: wie doet wat? 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 9a
Door Bert de Vos Beter presteren met taal en rekenen vraagt een inspanning van de hele school. U krijgt een handig overzicht van wat alle partijen (schoolleiding, taal-/rekencoördinator, docenten, ondersteuners, etc.) kunnen doen en hoe het een met het ander te maken heeft.
Flitsclass 2: Studio Lesson Study ‘No chatta without data’ 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 9a
Door Henk Logtenberg Hoe kunt u door middel van teamleren de rekeninstructie van leerkrachten versterken? Lesson Study is een methodiek uit Japan, waarbij een Lesson Study-team met behulp van data een actieve bijdrage levert aan het verhogen van de leeropbrengsten bij de leerlingen.
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Maak kennis met interessante organisaties zoals het Steunpunt Taal & Rekenen VO en het Platform Tweetalig Onderwijs Ga in gesprek met kernvakkenexperts van School aan Zet
THEMAROUTE BÈTA & TECHNIEK Als Nederland ook over 5, 10 of 20 jaar voldoende mensen wil hebben om onze kenniseconomie te onderhouden, dan zouden tenminste 4 op de 10 jongeren voor een bètatechnische opleiding moeten kiezen.
Lees meer over dit thema op bit.ly/ZtHyfT
Scholen werken aan de volgende doelstellingen: in 2015 stroomt 55% van de leerlingen op HAVO/VWO uit met een N-profiel. Voor het VMBO geldt een uitstroom uit de technische beroepsgerichte leerweg van 30% in 2015. Om de aantrekkelijkheid van de NG- en NT-profielen en technische studierichtingen te verhogen, heeft elke school een gerichte benadering nodig.
Masterclass: Onderzoekend en ontwerpend leren in het VO 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 14
Door Juliëtte Walma van der Molen - hoogleraar Universiteit Twente In deze masterclass komen achtergrond, visie en mogelijke aanpak van talentontwikkeling in onderzoekend en ontwerpend leren aan bod. U krijgt inzicht in de theorie en ontdekt aan de hand van een paar praktijkvoorbeelden hoe u hiermee aan de slag kunt.
Flitsclass 1: Meisjes en de keuze voor een bèta/technische opleiding 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 15
Door Cristien van Dijk Waarom kiezen meisjes zo weinig voor een bèta/technische vervolgopleiding? En hoe kunt u meisjes helpen hun beslissing te baseren op een realistischer en breder beeld van deze opleidingen en beroepen? Aan de hand van het ‘havo-hbo-traject’ ontdekt u hoe u dit op een aantrekkelijke manier kunt doen.
Flitsclass 2: Versterking professionaliteit van de sectieleider 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 15
Door Ad Bijlard Hoe borgt u als sectieleider (betavakgroepleider) een voortdurend gegarandeerde kwaliteit van lessen, toetsing en gronden van determinatie binnen uw sectie? Hoe zorgt u ervoor dat sectieleden zich richten naar de afspraken en deze daadwerkelijk ondersteunen? U krijgt inzicht in dit soort vraagstukken om zo tot een sterkere secties te komen.
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Neem kennis van de nieuwe eindexameneisen in de bètavakken via het informatiepunt van SLO Bekijk het Leerplankader voor de technologieroute vmbo-mbo dat is ontwikkeld door SLO Verdiep u in het BètaMentality-model en Jet-Net Ga in gesprek met bètaexperts van School aan Zet
THEMAROUTE EXCELLENTIE & HOOGBEGAAFDHEID Het beste halen uit de 20%, in potentie, beste leerlingen is nodig als Nederland bij de internationale top wil blijven horen en om alle leerlingen tot recht te laten komen. Het is essentieel inzicht te hebben in de wijze waarop talent zich ontwikkelt tot zichtbare prestaties. Het onderwijs heeft grote invloed op het ontwikkelingsproces van talentvolle leerlingen.
Lees meer over dit thema op bit.ly/W0A07O
In 2015 hebben alle participerende scholen in het primair en voortgezet onderwijs in beeld welke leerlingen tot de top 20% (kunnen) horen. Zij hebben een gerichte aanpak ontwikkeld voor deze leerlingen die tot zichtbare effecten leidt. Zo kan elk talent optimaal tot ontwikkeling komen.
Masterclass: Excellentie bevorderen onder uw leerlingen en docenten 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 7
Door Sanne Tromp - directeur Junior College Utrecht Het bevorderen van excellentie onder uw leerlingen vereist een samenhangende aanpak. Tijdens deze masterclass maakt u kennis met de bouwstenen voor een samenhangend excellentiebeleid bij u op school. Ook ontdekt u hoe excellentieonderwijs bijdraagt aan de ontwikkeling van uw school tot lerende organisatie.
Flitsclass 1: Hoogbegaafde leerlingen: motiveren tot presteren 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 8
Door Anita Wuestman Waaraan herkent u persoonlijke drijfveren van hoogbegaafde leerlingen en hoe reageert u hier als school en als docent op? Welke eisen stelt u aan prestaties en hoe beloont u excellente prestaties? In deze flitsclass krijgt u aanknopingspunten om hoogbegaafde leerlingen te motiveren tot presteren.
Flitsclass 2: (Begaafde) leerlingen: support en feedback 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 8
Door Janneke Breedijk Hoe geeft u als docent de juiste feedback aan (onderpresterende) begaafde leerlingen? Welke impact heeft uw (non)verbale feedback? Welke manieren zijn er om (beter) in gesprek te gaan met (onderpresterende) leerlingen? Janneke Breedijk geeft voorbeelden aan de hand van praktijkervaringen, aangevuld met spelvormen en literatuur.
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Laat u prikkelen door de documentaire ‘Waar een klein land groot in moet worden’ Verzamel handige kwaliteitskaarten met praktische tips voor uw onderwijs Maak kennis met interessante organisaties en programma’s zoals de SLO, Sirius en VO-HO-netwerken Ga in gesprek met excellentie-experts van School aan Zet
THEMAROUTE HRM / LERENDE ORGANISATIE De basis van goed onderwijs is een goede leraar. Daarom verdient een gerichte aanpak van professionalisering een structurele plaats binnen het onderwijs. Bij een lerende organisatie gaat het om goed personeelsbeleid, professionele ruimte voor leraren, ruime carrièremogelijkheden en scholing.
Lees meer over dit thema op bit.ly/ZtHBYT
Masterclass: Het ontwerp van een lerende organisatie 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 11
Door Ben van der Hilst - adviseur/onderzoeker Centrum voor Nascholing In deze masterclass staat de inrichting van de organisatiestructuur en de invloed daarvan op individueel leren, teamleren en organisatieleren centraal. U onderzoekt ‘leerblokkades’ in de eigen schoolorganisatie en behandelt de belangrijkste bouwstenen van een passende teamstructuur.
Flitsclass 1: Ontwikkelmodel voor Lerende schoolorganisaties 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 12
Door Toon Segers, Anne van Eekeren, Jan Verweij en Ad Bijlard In de flitsclass wordt u meegenomen in de ontwikkeling van een nieuw model dat u kan helpen bij het realiseren van een 'Lerende schoolorganisatie'. Het is gebaseerd op een succesvol programma uit Australië en maakt inzichtelijk hoe relevante thema's, zoals HRM, OGW en Omgaan met verschillen, met elkaar verbonden zijn.
Flitsclass 2: Sturen met en op een groei-mindset 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 13
Door Hans van Dijck Hoe kunt u als schoolleider bijdragen aan het vergroten van de impact die uw docenten hebben op leerlingen? Hans van Dijck laat aan de hand van het project ‘Opbrengsten van een groei-mindset’ zien hoe u docenten op een bevlogen wijze tot opbrengstgericht werken kunt bewegen.
Flitsclass 3: Professioneel kapitaal opbouwen 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 12
Door Tijn Nuyens In deze flitsclass maakt u kennis met het krachtige nieuwe idee van Professioneel Kapitaal. U ontdekt wat het betekent om een hoogwaardig gekwalificeerde professional te zijn en wat bestuurders en schoolleiders kunnen doen om er voor te zorgen dat elke leerling elk jaar geweldig onderwijs krijgt.
Flitsclass 4: De verkeerde mensen liggen wakker 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 13
Door Reinoud Buijs Deze flitsclass gaat over verantwoordelijkheid bij de juiste functionarissen en geledingen. Hoe zorgt u ervoor dat uw organisatie geolied en lerend op alle lagen functioneert?
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Verzamel handige kwaliteitskaarten met praktische tips voor uw onderwijs Maak kennis met interessante trajecten en organisaties zoals de VO-academie, Eerst de Klas en Onderwijstraineeship Ga in gesprek met HRM-experts van School aan Zet
THEMAROUTE OMGAAN MET VERSCHILLEN Dit thema gaat over het versterken van het reguliere voortgezet onderwijs op het gebied van omgaan met verschillen tussen leerlingen. Dit is noodzakelijk voor het welslagen van het passend onderwijsbeleid. Door beter te leren omgaan met verschillen zijn leraren en reguliere scholen in staat betere schoolprestaties te realiseren. Zo kunnen zij voorkomen dat steeds meer leerlingen verwezen worden naar speciaal onderwijs of aangewezen zijn op aanvullende bekostiging in de vorm van het rugzakje.
Lees meer over dit thema op bit.ly/XhMyJP
Omgaan met verschillen is de crux van het beleid. Uit onderzoek van de inspectie en uit internationaal onderzoek blijkt dat juist het omgaan met verschillen tussen leerlingen het moeilijkste aspect van het vak van leraar is.
Masterclass: Gedragsproblemen: van theorie naar 'werken in het wild' 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 5
Door Kees van der Wolf - hoogleraar Universiteit van Suriname Als docent bent u pedagoog, didacticus, politieagent, scheidsrechter, sociaal werker, vertrouwenspersoon, aanklager en beklaagde in één. De docent is een frontliniewerker, zeker bij kinderen met gedragsproblemen. Kees van der Wolf bespreekt verschillende aspecten van gedragsproblemen en hoe daar in het onderwijs mee om wordt gegaan.
Flitsclass 1: Toetsen als bijdrage aan opbrengstgericht werken 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 6
Door Gert van der Horn In deze flitsclass wordt het toetsen als middel om cijfers te verzamelen ondergeschikt gemaakt aan het opbrengstgericht werken. Hebben de leerlingen de getoetste leerstof uitstekend, goed, niet of totaal niet begrepen (geleerd)? Wat kunt u na de toets doen om toekomstige opbrengsten te vergroten?
Flitsclass 2: Rekenkundige gemiddelde of de menselijke maat 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 6
Door Albert Oving Hoe kunt u als docent differentiëren in de les en wat is daarvoor nodig vanuit de schoolleiding? Albert Oving gaat met u aan het werk om in de praktijk zelf te ervaren hoe u kunt omgaan met verschillen. Als voormalig wiskundedocent kiest hij voor een mathematisch onderzoekende inhoud.
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Maak de quickscan Omgaan met verschillen en ontdek in hoeverre u omgaat met verschillen in uw lessen of op uw school Maak kennis met VALUE, een project rond uitdagend onderwijs voor alle leerlingen Ga in gesprek met OMV-experts van School aan Zet
THEMAROUTE OPBRENGSTGERICHT WERKEN Beter presteren vergt een cultuur van opbrengstgericht werken, gericht op verbetering van de leerresultaten van alle leerlingen. Hierin is een cruciale rol weggelegd voor de leraar. Uw doel is om het maximale uit elke leerling te halen. Dit bereikt u alleen met een goed doordachte en doelgerichte werkwijze, waarbij u uw beleid kunt bijsturen en gericht actie kunt ondernemen.
Lees meer over dit thema op bit.ly/11iMXOn
Masterclass: OGW in mijn school(klas): hoe realiseer ik dat? 11.15 - 12.30 uur 14.00 - 15.15 uur Zaal 2
Door Juliette Vermaas - onderwijsadviseur In succesvolle scholen bekijken docenten regelmatig samen wat opbrengsten over hun leerlingen en hun onderwijs zeggen. Maar hoe doet u dat en wat vraagt dat van u als schoolleider of docent? Juliette Vermaas laat u zien hoe OGW werkt en hoe u hier zelf mee aan de slag kunt gaan.
Flitsclass 1: De inspectie een jaar vóór 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 3
Door Mehmet Okuducu U maakt kennis met instrumenten om proactief te sturen op de kwaliteit en de opbrengsten van uw docenten. Met een goed ‘early warning’-systeem kunt u de resultaten monitoren, zodat u en uw docenten zich niet laten verrassen door de inspectie en uw docenten zich bewust worden van hun verantwoordelijkheid voor de resultaten.
Flitsclass 2: Opbrengstgericht werken in datateams 11.15 - 12.00 uur 14.00 - 14.45 uur Zaal 4
Door Kim Schildkamp Opbrengstgericht werken kan leiden tot onderwijsverbetering, maar hoe kunt u dit concreet implementeren? De Universiteit Twente presenteert u de datateam-methode: een onderzoeksteam van docenten en schoolleiding dat m.b.v. data werkt aan concrete vraagstukken op de school.
Flitsclass 3: De context van OGW 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 3
Door Gina Botta Wat is de beginsituatie van uw school als het gaat om OGW? Gina Botta stelt u vragen over context en mindset. Handige weetjes alvorens u uw OGW-strategie gaat plannen en/of bij het monitoren daarvan!
Flitsclass 4: Zin in opbrengstgericht werken 12.15 - 13.00 uur 15.00 - 15.45 uur Zaal 4
Door Rob Mioch Hoe krijgt u uw docenten warm voor opbrengstgericht werken? In deze flitsclass biedt Rob Mioch u een aantal praktische handreikingen.
Doorlopende activiteiten Bespreek met andere scholen hun best practices op dit thema en wissel ervaringen uit Laat u inspireren door de film ‘Opbrengstgericht werken in het VO’ Maak kennis met Teach and Learn, het nieuwe leernetwerk voor leraren Verdiep u in publicaties met concrete handvatten om opbrengstgericht werken vorm te geven Ga in gesprek met OGW-experts van School aan Zet
PLATTEGROND Begane Grond
9 BV Masterclass
1e Verdieping
2 OGW Masterclass
11 HRM Masterclass
3 OGW Flitsclass 1+3
12 HRM Flitsclass 1+3
4 OGW Flitsclass 2+4
13 HRM Flitsclass 2+4
5 OMV Masterclass
14 B&T Masterclass
START
ST AN DS
STANDS
START
START
START
BUFFET
START
6 OMV Flitsclass 1+2
AN SC
STANDS
ST AN DS
BUFFET
9A BV Flitsclass 1+2
STANDS
START
7 E&H Masterclass
8 E&H Flitsclass 1+2
15 B&T Flitsclass 1+2
Dit is een uitgave van School aan Zet. VO-congres 12 juni 2013 Opmaak: Laurant & Bakker Redactie: BKB Het Campagnebureau
