Van gegarandeerd pensioen naar een pensioenspaarpot
Ons pensioenstelsel is van oudsher een stelsel dat voor werknemers zekerheden biedt. Met zekerheden wordt hier verstaan: de werknemer weet al ruim voor pensioendatum hoe veel pensioen hij vanaf pensionering gaat ontvangen. De pensioenovereenkomst die wordt gesloten tussen de werkgever en de werknemers is dus eigenlijk een juridische belofte van de werkgever aan de werknemers over de te zijner tijd te ontvangen pensioenuitkering 'defined benefit'. Deze vorm van pensioen wordt ook wel een salaris-diensttijd-regeling genoemd. Wij kennen er twee, te weten: de eindloonregeling en de middelloonregeling.
Accountants Belastingadviseurs
Wat is een eindloonregeling? Bij een eindloonregeling werkt elke loonsverhoging niet alleen door in het pensioen dat vanaf de datum van verhoging over de nog door te brengen diensttijd kan worden opgebouwd, maar ook in het pensioen dat al is opgebouwd over de verstreken dienstjaren (backservice). Het totaal op te bouwen pensioen op pensioendatum bestaat dus uit het resultaat van het totaal aantal dienstjaren vermenigvuldigd met het opbouwpercentage en het laatst vastgestelde loon. Schematisch kan de pensioenopbouw van een eindloonregeling als volgt worden weergegeven: Back-service
Opbouw en van pensioenaanspraken
Pensioenuitkering
Pensioendatum
Wat is een middelloonregeling? Uitgangspunt voor een middelloonregeling is dat elke loonsverhoging doorwerkt in het pensioen dat vanaf de datum van verhoging over de nog resterende diensttijd kan worden opgebouwd. Het pensioen over de inmiddels verstreken diensttijd blijft dan ongewijzigd. Wel kunnen de in de verstreken dienstjaren opgebouwde pensioenaanspraken jaarlijks worden verhoogd (geïndexeerd). Per dienstjaar wordt een gegarandeerde pensioenaanspraak opgebouwd. Het totaal op te bouwen pensioen op pensioendatum bestaat dus uit de som van de per dienstjaar opgebouwde pensioenaanspraken. Schematisch kan de pensioenopbouw van een middelloonregeling als volgt worden weergegeven:
Opbouw en van pensioenaanspraken
Pensioenuitkering
Pensioendatum
Van gegarandeerd pensioen naar een pensioenspaarpot
juni 2016
2
Het loon waarover pensioen wordt opgebouwd is voor beide varianten met ingang van 1 januari 2016 gemaximeerd op € 101.519,-.
De lage rentestand gooit roet in het eten Uit oogpunt van zekerheid - werknemers weten vooraf hoeveel pensioen zij gaan ontvangen - zijn defined benefitregelingen zeker toe te juichen. Echter door de momenteel zeer lage marktrente kleeft er voor veel werkgevers een groot nadeel aan deze pensioenregelingen. De betaalbaarheid van deze regelingen staat flink onder druk omdat bij een eindloon- of middelloonregeling jaarlijks de opgebouwde pensioenuitkering, tegen de dan geldende marktrente, moet worden ingekocht bij de pensioenuitvoerder. De Pensioenwet staat geen uitgestelde financiering toe, wat betekent dat jaarlijks de pensioenaanspraken moeten zijn afgefinancierd.
Hoe lager de marktrente (lees: hoe lager het rendement op de premie) hoe meer premie nodig is om de pensioenaanspraak jaarlijks af te kunnen financieren. Veel werkgevers vinden de huidige pensioenlasten daarom te hoog. Zij willen af van deze in financieel opzicht onbeheersbare pensioenregelingen. Zij geven de voorkeur aan een pensioenregeling waarbij de pensioenovereenkomst (pensioentoezegging) bestaat uit een jaarlijkse pensioenpremie die zij per werknemer beschikbaar stellen. Deze vorm van pensioenregeling heet de beschikbare premieregeling of 'defined contribution'. Wat is een beschikbare premieregeling? Uitgangspunt van een beschikbare premieregeling is een door de werkgever beschikbaar gestelde premie. Per leeftijdsgroep van 5 jaar stijgt het percentage van de beschikbaar gestelde premie. Ook is het mogelijk een gelijkblijvend percentage over de hele diensttijd toe te passen. De hoogte van de te zijner tijd te ontvangen pensioenuitkering hangt af van de hoogte van de premie, het rendement op die premie tot ingangsdatum pensioen en de op pensioendatum geldende marktrente voor de aankoop van pensioenuitkeringen.
Van gegarandeerd pensioen naar een pensioenspaarpot
juni 2016
3
Eigenlijk wordt bij een beschikbare premie dus een pensioenkapitaal opgebouwd bestemd voor de aankoop van een pensioenuitkering. Bij een jaarlijks netto rendement op de premies en een marktrente van 4% op pensioendatum kan met een beschikbare premieregeling hetzelfde resultaat worden behaald als bij een middelloonregeling. Schematisch kan de pensioenopbouw volgens het beschikbare premiesysteem als volgt worden weergegeven:
K A P I T A A L Pensioenuitkering Inleggen beschikbare prem ie Pensioendatum
Beschikbare premie (DC) versus eindloon- en middelloon (DB) Voor werknemers betekent een wijziging van een eindloon- of middelloonregeling naar een beschikbare premieregeling een verschuiving van risico's. Omdat bij een eindloon en middelloonregeling de hoogte van de te zijner tijd te ontvangen pensioenuitkering vaststaat, lopen zij geen rendementsrisico, renterisico en langlevenrisico. Deze risico's liggen primair bij de pensioenuitvoerder, maar deze verlegt die risico's in de premie die zij bij de werkgever in rekening brengt. Dit verklaart, in combinatie met de momenteel lage marktrente, de torenhoge premie die voor eindloon- en middelloon moet worden betaald. Bij een beschikbare premieregeling worden genoemde risico's verlegd naar de werknemer. De werkgever zegt immers alleen de jaarlijks premie toe; hoe hoog het te zijner tijd te ontvangen pensioen is, behoort niet tot de pensioentoezegging. Aandachtspunten bij wijziging DB naar DC Als een werkgever besluit om de huidige DB regeling te wijzigen naar een DC regeling is allereerst van belang om te constateren dat het gaat om een wijziging van de arbeidsvoorwaarde pensioen.
Van gegarandeerd pensioen naar een pensioenspaarpot
juni 2016
4
Dit betekent dat de werkgever dat niet eenzijdig kan bepalen maar dat de werknemers hiermee akkoord moeten gaan. Is er sprake van een Ondernemingsraad (OR) die bevoegd is het personeel te vertegenwoordigen bij het wijzigen van arbeidsvoorwaarden, dan dient de OR met de wijziging in te stemmen.
Ten tweede moet er gekeken worden naar de eerder opgebouwde (gegarandeerde) pensioenaanspraken die zijn opgebouwd tot de wijzigingsdatum. Twee opties zijn daarbij mogelijk: of de al opgebouwde pensioenaanspraken worden gerespecteerd of de waarde van de al opgebouwde pensioenaanspraken wordt als koopsom ingebracht in de beschikbare premieregeling. Tot slot moet worden gekeken naar het partnerpensioen dat wordt uitgekeerd bij overlijden vóór de pensioendatum. In nagenoeg iedere beschikbare premieregeling is het partnerpensioen dan verzekerd op basis van een risicoverzekering. Ieder jaar wordt een eenjarige risicopremie betaald die precies voldoende is om het risico van vooroverlijden af te dekken. In veel eindloon- en middelloonregelingen wordt een partnerpensioen bij overlijden vóór de pensioendatum verzekerd op kapitaalbasis. Dit betekent dat daadwerkelijk een pensioenkapitaal wordt gespaard ten behoeve van het partnerpensioen. Speelt dit ook bij uw onderneming? Wenst u de pensioenregeling voor uw personeel te wijzigen naar een beschikbare premieregeling? Mits goed begeleid en duidelijk gecommuniceerd naar de werknemers is dat zeker niet onmogelijk. Onze pensioenadviseurs kunnen u hierbij begeleiden en helpen deze aanpassing van de pensioenregeling juridisch te stroomlijnen in het arbeidsvoorwaardenpakket. Meer informatie Wilt u meer weten over dit onderwerp en wat een eventuele wijziging voor u kan betekenen? Neem dan contact op met onze pensioenadviseurs Ron Mulder of Marcel Strating via 0548-537470.
Van gegarandeerd pensioen naar een pensioenspaarpot
juni 2016
5
