Van een geïntegreerde visie naar methodische handelingsprincipes Katrien Steenssens & Barbara Demeyer HIVA-K.U.Leuven 24 maart 2009
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Activering: wortels van het discours • Sociale argumenten – wegwerken sociale ongelijkheden en breuken • disciplinerende reactie op afhankelijkheid • moraliserende reactie uit angst voor onderklasse • realisatie sociale grondrechten
• Economische argumenten – werkloosheid / werkzaamheidsgraad (OESO & Europees beleid) 24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Activering: steeds sluitender • verstrengeling soc. en econ. argumenten • overheersende impact economische denkpiste werkzaamheidsgraad - inzetbaarheid
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Activering: uitsluitingsrisico • betaald werken: antwoord op inkomensarmoede? – niet altijd een optie (te jong/oud/ziek/invalide, ..) – werkende armen (fexibele jobs) – uitsluitingsmechanismen op de arbeidsmarkt
• Wijzigt de maatschappelijke norm? – ontwikkelingen in arbeids- en zorgethiek
• Latente functies van arbeid? 24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Activering: perspectief van mensen in armoede • behoefte aan arbeid – recht op maatschappelijk nuttige participatie – recht op kwalitatieve tewerkstelling
• ondersteuningsbehoeften bij activering – – – – –
welzijn (prioritair!) basisvorming- en ervaring motivatie (extrinsiek – intrinsiek) sociale en culturele context randvoorwaarden (mobiliteit, kinderopvang)
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Activering: nood aan verruimde perspectieven • geïntegreerde strategie armoedebestrijding (arbeid, sociale zekerheid, welzijn, …)
• • • •
waaier van integratiemogelijkheden mét arbeid ook activering vraagzijde en bemiddeling kwalitatieve jobcreatie langetermijnperspectief
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment Een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie.
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment: mens- en maatschappijbeeld • volwaardig burgerschap als doel – rechtenethiek – individuele bestaansethiek – zorgethiek keuzevrijheid binnen collectief verworven, gewaarborgde rechten en vrijheden
• actief burgerschap als middel – competentieontwikkeling én toerusting
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
• ecologisch, transactioneel perspectief op sociale problemen / beleid en praktijk – interacties en wisselwerking tussen micro-, meso- en macroniveau • ongelijke toegang tot bronnen • actorschap
– beleid en praktijk gebaseerd op dialoog • ‘negotiated truth’
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment en armoede • theorie van maatschappelijke kwetsbaarheid – cumulatieve spiraal van kwetsing in interacties – actorschap: omgaan met omstandigheden
• armoede als verbintenisproblematiek – met zichzelf, de anderen, de maatschappij, de toekomst
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment: kernconcepten • Een krachtenperspectief… – kracht en macht – veerkracht – ervaringskennis en -deskundigheid
• …in een relationeel perspectief… – appel op krachten samen met stimuleren en ontsluiten van steun- en hulpbronnen
• …met participatie als motor. – daadwerkelijke zeggenschap en invloed op basis van informatie en inzicht 24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment en armoedebestrijding • rol van psychologisch kapitaal • nood aan ondersteunende, structurele veranderingen
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment: verschillende niveaus • Empowerment van de doelgroep – op individuele niveau (‘power from within’) – op collectief of organisatieniveau (‘power with’) – op gemeenschapsniveau (‘power to’)
• Empowerende condities – – – – –
relatie cliënt – begeleider empowerende organisaties kracht van lokale samenleving (‘enabling niches’) krachtgericht (boven)lokaal beleid ervaringsdeskundigen op de verschillende niveaus
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Empowerment en activering in armoede • activering als een potentieel krachtig middel • ruimer kader van: – geïntegreerde strategie – (h)erkenning waaier van maatschappelijk zinvolle activiteiten – mét arbeid: kwalitatieve tewerkstelling
• ‘inzetbaarheid’: focus op krachten en gedeelde verantwoordelijkheid • voorwaarden: – dialoog: partnerschappen op alle niveaus – langetermijnperspectief: tijd als krachtbron i.p.v. rem – methoden en technieken voor gedeelde verantwoordelijkheid 24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Krachtgerichte werkingsprincipes in activering
• • • • • • •
Krachtgerichte benadering Positieve benadering Integrale benadering Participatieve benadering Inclusieve benadering Gestructureerde benadering Gecoördineerde benadering
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Krachtgerichte activering op individueel niveau
• • • • • •
VUURwerkt Outreachend werken en bemoeizorg Duo-aanpak naar werk Ankerfiguur Lokaal cliëntoverleg Eigen-kracht-conferenties en persoonlijke toekomstplanning
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Krachtgerichte activering op organisatieniveau
• Krachtgericht groepswerk • Arbeidsmakelaar • Structureel overleg
24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
Krachtgerichte activering op gemeenschapsniveau • Coördinatie op (boven)lokaal niveau • Creatie en versterking overlegnetwerken • Creatie en ondersteuning maatschappelijke steunsystemen • Naar een permanente taskforce voor welzijn en werk • Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting 24 maart 2009
Steenssens K. & Demeyer B., HIVA-K.U.Leuven
