Van de redactie. Van het bestuur. Van Freud naar NLP-therapie door Henk de Vos. Training, coaching of therapie? door Rudy Vandamme

INzicht is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Neuro Linguïstisch Programmeren (NVNLP) en verschijnt vier keer per jaar.

Van de redactie

Redactieraad: Jan Damen, Prasadam Schmitz, Lieke Holtzer, José Martens van Rooyen.

Van het bestuur

Eindredacteur: Lieke Holtzer, [email protected] Redactiesecretariaat: Oude Bosschebaan 5b, 5071 RP Udenhout, tel. 013 - 5119881 ([email protected]) Bestuur NVNLP: Voorzitter: Jan Damen ad interim Penningmeester: Gerard Kuijpers ad interim Secretaris: Gerda Aberson Leden: Ellen Valk, Renate Jansen, Koen Litjens, Cor Slagmolen, Joost van der Leij, José Martens van Rooyen Secretariaat NVNLP: Beljaars Helftheuvelweg 11, 5222AV Den Bosch [email protected] Activiteitenagenda: Mededelingen omtrent activiteiten van bij de NVNLP geregistreerde opleidingsinstituten worden gratis geplaatst. Sluitingsdatum voor inzending kopij eerstvolgende nummer is: 10 november 2004. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen berust bij de auteurs. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden brieven, advertenties, mededelingen of kopij te weigeren of in te korten. Overname van redactionele artikelen (niet ondertekend of ondertekend met naam of initialen van een redactielid) is toegestaan met zorgvuldige bronvermelding. Voor overname van andere bijdragen is voorafgaand toestemming van de auteur(s) vereist.

Van Freud naar NLP-therapie door Henk de Vos Training, coaching of therapie? door Rudy Vandamme De Huilpartij door Richard Bolstad EANLPT Conference - Amersfoort? door Ingeborg Borst

Vernieuwende ontwikkelingen Een aantoonbaar effectieve therapie is de beste therapie door Boris Bouricius

Rekeningnummer NVNLP: 628752 t.n.v. NVNLP, te Zoetermeer. Informatie over het tijdschrift of het lidmaatschap van de NVNLP en haar statuten is op te vragen bij de redactie of het secretariaat en op www.nvnlp.net

Illustratie omslag: Prasadam, Dorp aan riviertje Acrylverf op paneel

Huilen. Daar wordt in dit nummer uitgebreid aandacht aan besteed. Want huilen is een belangrijk issue in therapie. Huilen wordt aangemoedigd en zelfs uitgelokt, want huilen is goed, huilen helpt. Voor iemand, die uit een gezin komt waarin huilen synoniem was aan “je aanstellen”, was deze insteek op zijn zachts gezegd nogal shockerend. Publiekelijk huilen had op mij maar één effect: ik schaamde me kapot. Ik herinner me dan ook nog goed mijn eigen opleiding (eind jaren ’70), waarin ik vijf jaar lang het vak “groepsdynamica” moest ondergaan, een soort sensitivitytraining op Rogeriaanse leest geschoeid. Gedurende een middag in de week vertoefden we in een speciaal voor dit vak ingericht lokaal met vloerbedekking, gordijnen, luie stoelen (!) en asbakken en werden we geacht “alles in de groep te gooien”. Al betrekkelijk snel begreep ik dat zo’n sessie pas geslaagd was, als minstens een of twee deelnemers in huilen was uitgebarsten. Je emoties niet tonen werd niet geaccepteerd en iemand werd dan door de hele groep – onder aanvoering van de trainer – onder handen genomen met het doel haar/zijn “weerstand te breken”.

gewoon uit zelfrespect.

Lieke Holtzer

Want je emoties voor jezelf houden (niet huilen) berustte op weerstand en daarmee kwam je niet “verder”. In die vijf jaar werden we vakkundig geschoold tot professionele tranentrekkers. Mijn gêne, om in het openbaar mijn tranen de vrije loop te laten, was daarmee allerminst verminderd, maar dat hinderde niet, want als professioneel counseler bleef je zelf altijd buiten schot. Pas een twintigtal jaren later kwam ik in aanraking met het begrip “innerlijke privacy”. Elk mens heeft het recht om datgene wat zich in zijn binnenste afspeelt voor zichzelf te houden. Je bent het zelfs aan jezelf verplicht om selectief om te gaan met wat je aan wie toont,

Ik ontdekte hoe moeilijk het is om voor mezelf de grens te bepalen in hoeverre je jezelf blootgeeft. Ik had geleerd -en geloofde- dat iedereen het recht heeft om een ander alles te vragen -hoe persoonlijk ook- en dat, hoe impertinent de vraag ook is, een serieus antwoord dan op zijn plaats is. Intimiteit was synoniem met “alles delen”, voornamenlijk je emotionele huishouding. Wat dat betreft was ik al lang de schaamte voorbij… Voor mij is innerlijke privacy een essentieel begrip, zowel in je privéleven als in elke vorm van therapie of begeleiding. Als mens en als professionele tranentrekker heb ik inmiddels geleerd om hier met veel respect mee om te gaan. Voor wie meer wil weten over de voors en tegens van huilen kan zijn/haar hart ophalen in dit themanummer. Uiteraard worden de ontwikkelingen rond de therapie-tak van NLP op de voet gevolgd en kun je hierover het nodige lezen in deze InZicht. Het thema van de wintereditie is De ontwikkeling van NLP. Zowel bijdragen over de ontstaansgeschiedenis als visies op de toekomst zijn welkom. Inzendingen hiervoor graag aanleveren vóór 10 november a.s.

Het is verbazingwekkend hoe de mens er steeds weer in slaagt om hele eenvoudige dingen ingewikkeld en complex te maken. Zou dat met het EGO te maken hebben? Je Ego krijgt dan inderdaad 2 keer een compliment, eentje omdat je een zo mooi complex gestructureerd, beveiligd systeem opgebouwd hebt en een tweede keer wanneer je toont dat jij dat ingewikkeld systeem kan gebruiken. In een zeer veel gelezen boek, waaruit ook nog eens minstens één keer elke week voor honderdduizenden mensen wordt voorgelezen, las ik hoe eenvoudig het ook kan zijn. Daarin stond een verhaal van een lamme die naar een Man werd gebracht die bekend stond voor nogal straffe genezingen, en die Man zag de lamme en zei: sta op en wandel. En de lamme stond op, keek een beetje onwennig, en wandelde. Dat was het dan, eenvoudiger kan niet. Soms zei die Genezer nog, om zeker geen misverstanden te creëren omtrent de bron van de genezing, ‘je geloof heeft je gered.’ Zo was Hij er dan zeker van dat de mensen niet zouden denken dat Hij het gedaan had, maar dat het wel degelijk het geloof, de overtuiging van die lamme was, die zijn eigen levens- en geneeskracht plots vrij gelaten had. Ik heb in mijn leven ook een vrouw gekend die verlamd was vanaf het onderste van de ruggengraat sinds geboorte, spina bifida. Ik bracht haar in contact met piramide-energie en jawel ook zij kon na 6 maanden plots haar verlamde benen bewegen, nota bene met Pasen 1980, het feest van de verrijzenis van die Man van die lamme hierboven. Van synchroniciteit gesproken: dat was mooi geregeld. Ik heb Mornha Simeone, een Kahuna(magiër- priester) uit Hawaii, die ik naar Amsterdam gebracht had, iets dergelijks zien doen. Dat kleine oude vrouwtje gaf een man van 2 meter en 120 kilo een bemoedigend tikje tegen zijn elleboog nadat die, tijdens een pauze in de lezing, voor een healing gevraagd had. De man doet een stap en brult als het ware de hele zaal bij mekaar. Zijn kapotte knie, die al 20 jaar geblokkeerd zat en hem met

een stok deed rondlopen, was hersteld; hij kon weer stappen met dat been. En Mornha verontschuldigde zich bij me, ze zei dat dit niet de bedoeling was geweest, ze vreesde dat de mensen zouden denken dat zij het gedaan had, terwijl het de man zijn eigen werk met de ho’oponopono was. Daar was ze voor naar Amsterdam gekomen om de mensen te leren dat ze het zelf konden doen bij zichzelf. Dat is het mooie aan NLP, we helpen de mensen hun eigen gezondheid te beheren. In feite is de boodschap van NLP: je geloof heeft je ziek gemaakt. Dat is al een goed begin. Het vervolg is: en als je dat in de gaten krijgt, dan begrijp je ook dat transformatie van dat geloof je ook weer gezond kan maken. En net zoals het niet de vroedvrouw is die de baby ter wereld brengt, maar de moeder, is het niet de therapeut die de genezer is, maar de persoon in kwestie. Met piramide-energie in de jaren 70-begin 80, heb ik tienduizenden brieven gekregen met verhalen over mirakelen en tienduizenden brieven met: het klote ding werkt niet. De mens heeft ongekende vermogens en het moet een onvoorstelbare krachttoer zijn van het onderbewuste om die vermogens in de doofpot te houden en niet te gebruiken. We leven echter in een boeiende tijd waarin het deksel van het potje langzaam begint open te gaan. Honderden wetenschappers uit de quantum fysica hebben via zeer nauwgezette proeven en via verschillende ingangen een uitleg gecreëerd hoe piramide-energie inderdaad kan werken en helderziendheid en genezing op afstand. Het verslag hiervan is gebundeld in een boek ’Het veld’ (zero point field) bij ankh-Hermes van Lynne Mc Taggart, een wetenschapsjournaliste. De therapeut die NLP gebruikt helpt mensen bij hun bron te komen, helpt mensen in dat Veld te putten waar alles al aanwezig is, waar de blauwdrukken van gezondheid aanwezig zijn, waar de toekomst al is. Dat is toch mooi?

Sommige dingen komen toch echt bij toeval op je weg. Zo ook dit voorzitterschap. Ik was op het IEP-congres en ontmoette er Ellen en Cor van het NVNLP. We raakten aan de praat en toen zei Ellen: “Weet je dat we een voorzitter zoeken?” Neen, ik wist het helemaal niet. Twee dialogen later zei ze: “Maar jij bent de geknipte figuur”. Ik dacht meteen: “Daar heb ik zin in”. Bedankt, Ellen en Cor dat ik jullie tegenkwam.

Soms zijn er dingen waar je jaren naar op zoek bent en die je maar niet vindt. En soms zijn er dingen die ongevraagd op je weg komen en die je leven diepgaand beïnvloeden. Voor mij is het dit laatste. Het is nooit bij me opgekomen om voorzitter te worden. Maar ik weet dat dit perfect in mijn leven past. Dit wil ik even toelichten, zodat je duidelijk weet wie zich kandidaat stelt voor het voorzitterschap dat tijdens de algemene ledenvergadering in november wordt toegekend. Allereerst heb ik, zoals vele anderen, een NLP-instituut opgericht: De School voor NLP. Je vindt alle informatie op www.nlp.be. We zijn een professionele organisatie met een stevige financiële basis en een jaarlijkse doortocht van 200 deelnemers in de vele workshops en opleidingen. NLP, ja. Maar ik ben meer dan

NLP. Dat vind ik belangrijk. Mijn wortels liggen in de psychologie, filosofie en antropologie. Ik laat mij graag inspireren door aanverwante benaderingen en ik vind het fijn om te reflecteren over fundamentele ontwikkelingen in onze Westerse cultuur. Daardoor zie ik wat NLP in wezen is en waar het zich nog kan ontwikkelen. NLP is niet af. We zitten in de derde generatie en NLP heeft nu een eigen ontwikkelingstaak te vervullen. De eerste generatie waren de stichters: creativiteit, rebellie, stukken en brokken materiaal. De tweede generatie waren de bouwers: NLP werd een afgerond geheel van inhouden, er kwamen gestandaardiseerde opleidingen, enzovoort. Ik behoor tot de derde generatie. Wij zijn niet diegenen die NLP ontwikkeld hebben. Wij zijn diegenen die NLP ontvangen

hebben. In opleidingsverband. We waren ijverige leerlingen en we zouden het daarbij kunnen laten. We zouden ons kunnen opsluiten in een eigen praktijk met een eigen ideologie. Maar we hebben een taak en die is niet gemakkelijk. De taak van de derde generatie is ‘uitdragen’. Het is onze taak om met NLP naar buiten te treden en ons te positioneren bij onze ‘peer group’: de groep van aanve rw a n t e psychologische theorieën, de groep helpende methodieken, andere therapeutische benaderingen, het

onderwijs, andere wijzen van persoonlijkheidsvorming, academische onderzoekers, enz. Verschillende factoren zullen deze taak niet gemakkelijk maken. Ten eerste is er het feit dat NLP zich nogal rebels en individualistisch opstelt. Bovendien is er een gebrek aan interne coherentie in de NLPbenadering zelf: er is geen heldere onderliggende theorie. Verder zijn er weinig duidelijke beroepstoepassingen: therapie en coaching zijn methodisch nog niet goed gedefinieerd. En dan heb je nog de beeldvorming rond NLP die in de

Is geluk nu een richting, of een punt

media en bij het publiek gekoppeld wordt aan sensatie. Kortom, het wordt een opdracht van tien jaar. En de opdracht bij uitstek voor een ledenorganisatie. Ik heb de ploeg van het bestuur ontmoet en ik heb mogen ervaren hoe enorm gemotiveerd die ploeg is om NLP op een hoger en breder plan te brengen. We zijn klaar om de ontwikkelingstaak vorm te geven. Deze ploeg en deze organisatie waar ik zelf lid van ben, wil ik graag leiden en dienen.

door Henk de Vos Inleiding Psychotherapeutische hulpverlening vindt plaats via een planmatig en gestructureerd hanteren van de relatie in het kader van een (psychologische) theorie." Oorspronkelijk betekende het woord "therapeia" het dienen van de goden, of het doen van hun werk. De "Therapeutikos" diende zowel de mensen als de goden, met name de god Asclepios, de oudgriekse god van de geneeskunde. De Grieken zagen als grondoorzaak van alle kwalen de psychische gespletenheid en in hun visie kon alleen door heling op zielsniveau de psychosomatische eenheid hersteld worden. Op grond van de verschillende theoretische uitgangspunten zijn er in Nederland meer dan 400 verschillende vormen van psychotherapie. Iets teveel om in één artikel te behandelen. Ik zal dan ook trachten enkele hoofdstromingen in het kort te schetsen, en vervolgens de ontwikkeling en de plaats van NLP-therapie te beschrijven. Therapeutische richtingen die ik in dit artikel niet noem zijn derhalve niet onbelangrijk, onwerkzaam, of op wat voor manier dan ook niet interessant, er moesten gewoon keuzes worden gemaakt.

De basis van de psychotherapie werd dus al gelegd door de oude Grieken. Wanneer zij heling zochten voor kwalen en problemen, gingen zij naar een aan Asclepios gewijde tempel, waarvan de voornaamste in Abaton stond. Hier stelden de patiënten zich open voor genezing, en 's nachts kwam in een droom Asclepios, die hen genas. De priesters zorgden voor droomuitleg, en deden ook aan gebedsgenezing. Freud Van de oude Grieken naar de hedendaagse westerse psychotherapie is een grote stap. Ongetwijfeld is de naam Sigmund Freud (1856 – 1939) het belangrijkst. Je zou kunnen stellen dat alle moderne vormen van westerse psychotherapie nog steeds in een dialoog met Freud verwikkeld zijn. Zijn ideeën zijn in het westerse denken diep doorgedrongen en aanvaard. Zijn concept van ego, superego en es wordt algemeen geaccepteerd. Voordat Freud met zijn ideeën kwam werd neurotisch gedrag vooral benaderd via het medische model, de doorbraak was dan ook dat dit model werd losgelaten en dat er meer werd uitgegaan van het psychoanalytische model, ook wel het psychodynamische of conflictmodel

De in dit artikel gebruikte afbeeldingen zijn van Ralph Steadman en komen uit diens boek Sigmund Freud ISBN 0 70092 073306, Paddington Press Ltd, New York & London, 1979

genoemd. Freud introduceerde een nieuwe manier om naar mensen te kijken. Hij stelde dat de geestelijke gezondheid van de mens afhangt van de manier waarop "men" met zijn gevoelens is omgegaan. Er zijn maar weinig vormen van psychotherapie die niet van dit principe uitgaan. Door hem geïntroduceerde begrippen als verdringing, weerstand en overdracht zijn in de westerse psychotherapie algemeen aanvaard. Freud gaf aan dat er verschillende stadia zijn in de ontwikkeling van het kind, zoals de orale fase, de anale fase, fallische fase en de oedipale fase, waarin bepaalde interacties met de omgeving bijdragen tot de vorming van de persoonlijkheid. Gefixeerd raken in één van deze fasen zou bepaalde problemen met zich meebrengen. Zo'n fixatie zou ontstaan door "psychodynamische" conflicten tussen het kind en de omgeving, meestal de vader of moeder. Als het

kind zogenaamde afweermechanismen gebruikt om om te gaan met dit conflict ontstaan er problemen. Afweermechanismen kan men zien als psychologische middelen die het ego beschermen tegen het bewust worden van onaanvaardbare, instinctieve impulsen (uit het es), en die de harmonie moeten bewaren met het geweten (superego) en de externe realiteit. Bekende afweermechanismen zijn o.a. verdringing, ontkenning, dissociatie, verschuiving, projectie enzovoorts. Zo kan er bijvoorbeeld volgens het freudiaanse denken bij een fixatie in de anale fase een dwangneurose ontstaan, waarbij ontkenning, projectie en verschuiving de belangrijkste mechanismen zijn. Door zelfanalyse ontdekte Freud dat door fantasieën rond de ouder van het andere geslacht het Oedipus-complex ontstaat. Volgens de psychoanalyse investeert het kind in de kleuterjaren

een deel van de energie en seksuele belangstelling in de ouders. In het normale geval hecht de jongen zich het meeste aan de moeder en het meisje aan de vader. Deze fase wordt gekenmerkt door afgunst, schuldgevoelens en angst voor represailles van de ouder van hetzelfde geslacht. Voor Freud is het Oedipuscomplex het hoogtepunt van de kinderlijke seksualiteit en de wijze waarop het wordt aangepakt en opgelost heeft volgens hem onherroepelijk invloed op het karakter en de seksualiteit van de volwassene. Wat Freud ook door zelfanalyse ontdekte is nog steeds van grote waarde in de hedendaagse psychotherapie: het fenomeen overdracht en tegenoverdracht. Overdracht is het verschijnsel in een therapie dat de cliënt zijn gedachten, gevoelens en verlangens van vroeger op de therapeut projecteert en op de therapeut gaat reageren als op iemand uit zijn verleden. Tegenoverdracht is in feite het omgekeerde: onverwerkte gedachten, gevoelens en verlangens van de therapeut worden geprojecteerd op de cliënt, iets waar iedere therapeut van tijd tot tijd mee geconfronteerd wordt. Als de therapeut diens gedrag ten opzichte van de cliënten in een intervisiegroep tegen het licht houdt, kan tegenoverdracht ontdekt worden en kan de therapeut hierin verandering brengen. Jung Een tijdgenoot van Freud was Carl Gustav Jung (1875 – 1971). Hoewel hij in veel opzichten meeging met Freud, ging hij uiteindelijk toch een andere weg, wat leidde tot de zogenaamde

Jung & Freud

Analytische psychotherapie. De cliënt wordt in contact gebracht met het "collectieve onbewuste" als bron van kracht en vormgeving, die door alle mensen gedeeld wordt. Jung deed dit vooral door het uitleggen van dromen en, evenals Freud, door vrije associatie in ontspannen toestand. In tegenstelling tot Freud ging Jung uit van de ziel en van God en gaf

deze ook een plaats in zijn therapieën. Behaviorisme In het begin van de vorige eeuw ontstonden nog meer stromingen in de psychologie. Een belangrijke stroming was die van de gedragstherapie. Een eerste publicatie was van de hand van Watson in 1913, "Psychology as

the behaviorist views it." De publicatie ging uit van de observeerbare studies van Pavlov en Thorndike. Watson, en de na hem komende behavioristen, stonden een strikt wetenschappelijke benadering voor van de psychologie, de bestudering van het uiterlijk waarneembare gedrag, de stimulus (S) en de respons (R). Therapie gaat bij de behavioristen

om het leren van nieuwe S-R connecties. Later werd in het model de O toegevoegd, waardoor het S-O-R model ontstond. O staat voor de factoren in het organisme, bijvoorbeeld honger, motivatie, enzovoorts. In de dertiger jaren kwam het neobehaviorisme, waarin de onderzoeksmethoden verfijnd werden. Skinner was één van de exponenten van deze stroming. Hij legde de nadruk op het begrip "black box" als plaats waar de stimulus wordt omgezet in een respons, kortom een soort geheime en niet toegankelijke plek, waar zich niets meetbaars afspeelt. Van hem komt het begrip operante

conditionering: een selectieve versterking van bepaalde responsen (operanten), positief door middel van belonen en negatief door middel van straffen. In de visie van gedragstherapie is een neurose aangeleerd gedrag, dat de cliënt ontwikkeld heeft in een voortdurende poging zich aan de angst te onttrekken. Gedragstherapie leert nieuw gewenst gedrag aan of leert ongewenst gedrag af. Nieuw gedrag is zo een kwestie van nieuwe synapsen (verbindingen tussen zenuwbanen), en de mens is niet meer dan een ingewikkelde rat. De cognitieve gedragstherapie gaat niet zozeer uit van het gedrag,

maar vooral van cognities, tekens en betekenissen. Als bijvoorbeeld een rat wordt geleerd in een doolhof de weg naar voedsel te vinden, dan heeft hij volgens de cognitivist meer geleerd dan een reeks bewegingen: het dier heeft op cognitief niveau het schema van de doolhof leren kennen en de plaats waar het voedsel zich bevindt. Als de doolhof onder water wordt gezet zal de rat zwemmend (dus heel ander gedrag) toch feilloos de weg naar het voedsel afleggen. Als iemand met een fobie bij de gedragstherapeut komt, dan wordt de fobische reactie gezien als ongewenst gedrag. Eerst wordt

The picture does not require analysis – perhaps the artist does.

gewenst gedrag aangeleerd in de vorm van ontspanningstraining, daarna wordt de oude respons (het fobische gedrag) afgeleerd en vervangen door het nieuwe gedrag (ontspanning), deze methode wordt systematische desensitisatie genoemd. Vaak is er strijd tussen de verschillende scholen, mijn opleider gedragstherapie merkte ooit spottend op: "Als iemand met een fobie bij de psychoanalyticus komt, dan weet hij na 10 jaar analyse feilloos wanneer en hoe de fobie is ontstaan, maar hij is nog steeds net zo fobisch als in het begin. Als hij bij de gedragstherapeut is geweest begrijpt hij misschien niet hoe het gekomen is, maar is hij wel van het probleem af." De psychoanalytici daarentegen merken vaak op dat de gedragstherapie alleen maar oppervlakkig scoort en geen enkele diepgang heeft. Overigens is er niet altijd strijd, er zijn ook therapeuten die beide methodes gebruiken in hun werk. Gestalt Een andere school die ook zijn oorsprong vindt in het begin van de vorige eeuw is de Gestaltpsychologie. Aanvankelijk in

Duitsland ontwikkeld, maar door de oorlog vluchtten veel van deze psychologen naar Amerika, waar het verder werd ontwikkeld. Voor ons is de bekendste naam die van Fritz Perls (1893 – 1970), één van de mensen die werd gemodelleerd door de grondleggers van NLP. De Gestalt is binnen een waarnemingsveld het zinvolle geheel en ieder deel van dat geheel ontleent zijn betekenis aan het geheel. Zo is een melodie meer dan de optelling van de afzonderlijke muzieknoten. Als bepaalde emoties niet geuit worden is er geen heldere Gestaltvorming. De Gestalt therapeut is niet geïnteresseerd in het waarom van de belemmering voor het uiten van de emoties, maar in de manier waarop de cliënt zich nu gedraagt. Zo is gezond leven het ervaren van de eigen behoeftes en het in contact zijn met het eigen lichaam en dus het vloeiende proces van de Gestaltvorming. De methode: van een groep deelnemers neemt een ieder beurtelings plaats op de "hot chair" en de therapeut probeert dan een emotionele ontmoeting tot stand te brengen tussen zichzelf en deze deelnemer. De bedoeling is dat emoties en gevoelens zichtbaar worden gemaakt die door de bewuste beleving verloren zijn gegaan. Niet door erover te praten,

maar door ze te beleven. Om zo te komen tot afronding van "unfinished business." En steeds geldt: ieder mens is verantwoordelijk voor zijn gedachten, gevoelens en ervaringen! Wat bijvoorbeeld tot uiting komt in het "Gestaltgebed" van Fritz Perls: I do my thing and you do your thing I am not in this world to live up to your expectations And you are not in the world to live up to mine You are you and I am I, And if by chance, we find each other, it's beautiful If not, it can't be helped. Ook Perls had zo zijn mening over de psychoanalyse: "(…) of we vluchten in een schizofrene gedachtevlucht, die de psychoanalytici "vrije" associatie noemen (hoewel het in feite dwangmatige dissociatie is) (…)" Andere stromingen Zoals ik aan het begin al opmerkte, zijn er teveel stromingen om ze allemaal te benoemen en bespreken. Naast de voornoemde stromingen zijn er nog bekende zoals het Rogeriaanse counsellen, waarbij de therapeut zich richt op zelf-actualisatie en zelf-concept.

De Rationeel Emotieve Therapie van Albert Ellis (RET) richt zich op het uitdagen en ondermijnen van irrationele opvattingen. Transactionele Analyse (TA, Berne) gaat uit van de informatiestroom tussen de innerlijke egotoestanden van Ouder, Kind en Volwassene in de cliënt. Psychosynthese (Assagioli) streeft naar harmonie tussen de verschillende delen van de persoon. En dan ben ik mij ervan bewust dat ik velen “vergeet” als ik nu naar één van de jongste loten aan de therapieboom ga: de NeuroLinguïstische Psychotherapie (NLPt). In de afkorting NLPt staat de P dus voor "psychotherapie" en niet voor "programmeren." Neurolinguïstische Psychotherapie NLP werd in de vroege zeventiger jaren ontwikkeld door Richard Bandler en John Grinder. De student Richard Bandler kwam in aanraking met het werk van Gestalt therapeut Fritz Perls en gezinstherapeute Virginia Satir. Hij ontdekte dat hij tot op verbazingwekkende hoogte in staat was hen na te doen in hun zeer

geavanceerde therapeutische werk. Hij wendde zich tot een jonge professor in de linguïstiek, John Grinder, met de vraag hem te helpen en supervisie te geven in een groep. En voor ze het wisten voerden ze therapeutische handelingen uit die in het algemeen gezien werden als vaardigheden voor ervaren en goed opgeleide therapeuten. Bandler en Grinder besloten verder te gaan en te zien of zij de magie van deze therapeuten konden modelleren. Op de campus van de universiteit van Santa Cruz in Californië gebruikte Bandler hiervoor zijn kennis van de wiskunde en computertechnologie, terwijl Grinder zijn kennis van taalpatronen gebruikte. Zo creëerden zij een model van Perls en Satir: een metamodel. Na opnieuw verbazingwekkende resultaten besloot het tweetal verder te gaan en begonnen zij de hypnotische patronen van de beroemde hypnotherapeut Milton Erickson te bestuderen. Gregory Bateson gaf in die tijd ook onderwijs aan deze universiteit en hij introduceerde hen bij verschillende andere belangrijke

mensen. De groep breidde zich uit met o.a. Robert Dilts, Judith DeLozier en Leslie Cameron. Twee jaar nadat zij begonnen waren verschenen de eerste NLP boeken: The Structure of Magic Vol. I en II en The Patterns of the Hypnotic Language of Erickson, Vol. I en II. In oorsprong ontstond NLP dus doordat Bandler en Grinder gefascineerd waren door de magische resultaten van bekende psychotherapeuten. In de loop der tijd heeft NLP zich verder ontwikkeld en werden er ook andere richtingen ingeslagen, zoals het gebruik als communicatietechnologie in de zakelijke sector. Het eerste NLP model was het metamodel. Daarna kwam het Milton model. Verder werd in de vroege NLP de nadruk sterk gelegd op de modaliteiten of representatiesystemen en submodaliteiten. Bandler en Grinder beseften dat wij denken in beelden, geluiden, gevoelens, geuren en smaak, omdat we niet op een andere manier kunnen denken. Elke gedachte wordt zo opgebouwd. En elke emotie en ervaring is het gevolg

van de manier waarop we denken. Dus als we de manier van denken, onze representaties van de werkelijkheid, veranderen zal daarom ook de emotie of de ervaring veranderen. Dat is waar zij gebruik van maakten. Vanuit het modelleren van de kopstukken van de Amerikaanse Gestalttherapie, gezinstherapie en hypnotherapie ontwikkelden de NLP-pioniers steeds meer processen. Het was, zoals zij dat zelf noemden, "spelen met het brein" of mensen leren "how to run their brain." Bandler zei ook over NLP: "NLP is an attitude and a methodology that leaves behind a trail of techniques." En zo werd NLP een uiterst krachtige mentale technologie. Doordat het soms wat uitbundig in de markt werd gezet als de ultieme methode, waarmee alles op te lossen is, heeft het hier en daar een wat negatieve klank gekregen. Voor hen die zich er echt in verdiept hebben en begrijpen wat

NLP te bieden heeft bij allerlei problemen is dit een onterecht beeld. NLP therapie is in Europa de jongste loot aan de boom van de EAP (European Association for Psychotherapy), en in Nederland zelfs nog niet officieel erkend. Dankzij de inspanningen van Willem van der Horst en "zijn" werkgroep wordt hier nu ook aan gewerkt, al lopen we helaas wel achteraan in Europa. De vergelijking Wat is er dan zo bijzonder aan NLP therapie? Om te beginnen kunnen we NLPt vergelijken met de psychoanalytische benadering. Waar de psychoanalyse middels vrije associatie inzicht probeert te verwerven in diep in het individu gelegen neurotische conflicten, heeft NLPt een heel andere benadering. Psychoanalyse is probleem-georiënteerd en heeft als doel inzicht. NLPt is oplossingsgeoriënteerd en heeft als doel verandering van het denken en van

beperkende overtuigingen. Waar bij de psychoanalyse het probleem wordt uitgediept is de centrale vraag die NLPt aan de cliënt stelt: "Wat wil je?", of "Hoe moet het worden?", of wat poëtischer: "Als ik een toverstokje had en ik zou de oplossing voor je kunnen toveren, hoe zou het er dan uitzien?" De vraag naar het probleem komt slechts zijdelings aan de orde, als is vastgesteld wat het doel is van de cliënt, en hoe men er zeker van kan zijn (zintuiglijk specifiek, ofwel: wat zie je dan, wat hoor je dan, wat voel je dan?) dat dit bereikt zou zijn, dan is de volgende kernvraag: "Wat houdt je dan tegen?" De hindernis die dan naar voren komt bepaalt wat de NLP therapeut zal gaan doen om het gestelde doel te bereiken. Al met al is NLP therapie een zeer gestructureerd proces, zeker als men het ziet naast de vrije associatie bij de psychoanalyse. NLP vermijdt probleemgeoriënteerde vragen als "wat is het probleem?", "hoe is dat een probleem voor je?", "waar heb je

13

last van?" enzovoorts. Door het verschil in benadering is het ook logisch dat het aantal sessies bij de psychoanalyse vele malen hoger is dan bij NLPt. Tenslotte is er nog een belangrijk verschil. NLPt benadert het onbewuste op een manier die vooral werd ingegeven door de benadering van Milton Erickson, die de metafoor van het paard en ruiter gebruikte (zie kader). De onbewuste patronen worden respectvol benaderd, voor NLPt is het onbewuste een bondgenoot. Voor Freud echter stond het onbewuste vooral voor alles wat verdrongen was, hij beschouwde het onbewuste als storend en zelfs ziekmakend. Het doel van de psychoanalytische behandeling is dan ook om het onbewuste door analyse zoveel mogelijk bewust en daarmee onschadelijk te maken. Is NLPt dan zoveel beter dan psychoanalyse? De NLP therapeut zal misschien geneigd zijn hier onmiddellijk ja op te antwoorden, maar nuancering is op zijn plaats. Elke methode heeft zijn

beperkingen en wat voor de ene cliënt een ideale methode is om verder te komen, kan voor de andere cliënt soms in het geheel niet werken. Steeds zal individueel moeten worden bepaald wat de beste methode is voor deze cliënt, daarom zou het ideaal gezien ook zo moeten zijn dat elke psychotherapeut in elk geval enige kennis heeft van de andere methodes in het veld. Ook voor de NLP therapeut geldt mijns inziens dat er scepsis dient te bestaan op het moment dat iemand claimt de waarheid in pacht te hebben, een "zuivere leer," waarmee iets tot een soort religie wordt verheven. Verder is een fenomeen als “overdracht” en “tegenoverdracht” weliswaar geformuleerd door Freud, dat wil niet zeggen dat het alleen in de psychoanalytische setting voorkomt! NLP therapeuten dienen hiervan ook op de hoogte te zijn en er rekening mee te houden. De NLPt benadering heeft dan de waarneemposities als een duidelijke structuur. De NLP therapeut zou in staat moeten zijn

gemakkelijk in de positie van zelf, ander en waarnemer te gaan, ofwel de zaak te bezien door de eigen ogen, in de schoenen van de cliënt te gaan staan en als waarnemer naar therapeut en cliënt te kijken. Als een therapeut dit consequent uitvoert, dan zal het hopelijk zo zijn dat hij of zij ook projecties van zichzelf en van de cliënt zal ontdekken. Met dank aan Freud! NLPt en de gedragstherapie dan? De oorspronkelijke gedragstherapie richt zich uitsluitend op de verandering van gedrag, dus is ook in die zin oplossingsgericht. Probleemanalyse vindt wel plaats ("functie analyse van neurotisch gedrag"), maar er wordt gestreefd naar het bereiken van nieuw gedrag middels technieken als flooding, systematische desensitisatie etc. De stimulus moet een andere respons gaan opleveren; dit wordt bereikt doordat in de "black box" iets veranderd wordt waardoor er een nieuwe S-R keten ontstaat.

Als we NLPt hiernaast zetten zijn er de nodige overeenkomsten, maar het belangrijkste verschil is misschien wel dat NLP therapie zich richt op wat er in de "black box" gebeurt. Doel van NLPt kan ook wel eens ander gedrag zijn, maar daarnaast ook verandering op elk ander niveau: het denken, de overtuigingen. Dit wordt gedaan door heel precies te modelleren wat er gebeurt, zintuiglijk specifiek. Als de therapeut weet waar de keten van narigheid begint kan hij/zij een NLP proces gebruiken om deze keten te doorbreken. Als iemand bijvoorbeeld paniek voelt opkomen in een lift kan de therapeut middels het fobietrauma proces de cliënt leren anders te reageren. Waar de gedragstherapie voor zoiets met desensitisatie toch al snel 5-6 sessies nodig heeft, doet NLP therapie dit in slechts één sessie. Dat is dan ook é-én van de belangrijke kenmerken van NLP therapie: de effectiviteit van de gehanteerde methoden. Deze methoden, in de vorm van processen, zijn nauwkeurig en zeer systematisch omschreven. Een mooi voorbeeld hiervan is in de gedragstherapie de rouwtherapie volgens Ramsay, waarbij middels flooding de cliënt "overspoeld" wordt met het verdriet. Voor de cliënt bijzonder moeilijk om te ondergaan, al leidt deze pijnlijke ervaring meestal wel tot een goed resultaat. Echter afgezet tegen het NLP rouwproces (Andreas & Andreas) een te lang en te pijnlijk proces. NLPt weet precies hoe de representaties bij rouw zijn en hoe deze veranderd kunnen worden, wat in één sessie op een vriendelijke en zachte manier tot een bijzonder verrassend resultaat leidt.

NLPt en systemen Eén van de eerste gemodelleerde therapeuten was Virginia Satir. Zij was een gezinstherapeute die op een briljante manier met systemen wist om te gaan. Ook Gregory Bateson en Robert Dilts besteedden altijd veel aandacht aan

bepaalt immers wat de effecten ervan zullen zijn. En dan niet alleen door de vaardigheid waarmee het gereedschap gehanteerd wordt, maar ook door de liefde, de compassie. Vooral dit laatste maakt het verschil. In zijn Destination methode maakt

het systeem, cybernetica en feedbacklussen zijn de theoretische achtergronden. Op die manier heeft NLPt dus ook de nodige voeling met systeemwerk, velen verbinden het bijv. ook met de familieconstellaties volgens Bert Hellinger.

Robert McDonald onderscheid tussen het Hart en het Zwaard. En de integratie van die twee kan leiden tot het bereiken van andere niveaus dan het mentale.

NLPt en spiritualiteit Dan is er de laatste jaren ook vaak de discussie over spiritualiteit. Is NLPt spiritueel? Een vaak gestelde vraag. Naar mijn mening is NLPt niet spiritueel. NLPt is "slechts" een technologie en derhalve niet spiritueler dan een gereedschapskist met hamer, zaag en beitel. De vraag zou naar mijn idee dan ook moeten luiden: hoe spiritueel is de therapeut? Degene die het gereedschap hanteert

De plaats van NLPt De definitie die Peter Schutz, de voorzitter van de EANLPt, geeft van NLPt: "De Neuro-Linguistische Psychotherapie heeft definitief een open georiënteerd en integraal mensbeeld, dat in essentie de systemische/ verbeeldingskrachten, de fenomenologische en biologisch-cybernetische gezichtspunten integreert, in het bijzonder door hier psychodynamische en gestaltpsychologische aspecten bij te betrekken, evenals alle concepten van cognitieve psychologie en onderzoek die nodig zijn voor

het psychobiologische begrijpen." (uit "Theorie und Praxis der Neuro-Linguïstischen Psychotherapie.") Tegenstanders van NLPt merken vaak op dat NLP geen stevige theoretische psychologische basis heeft. Doordat "de kaart niet het gebied is" en NLPt geen dogma's kent, kan NLPt (evenals bijv. hypnotherapie) in feite binnen elke andere vorm van psychotherapie worden toegepast, waardoor zeer krachtige kruisbestuivingen kunnen ontstaan. Schutz geeft met zijn definitie aan dat in NLPt ook aspecten van psychoanalyse, Gestalt en behaviorisme geïntegreerd moeten worden. NLPt is meer dan alleen "een procesje doen." Het vereist inzicht in processen bij de cliënt, bij de therapeut en in de relatie. Daarom wil ik tot slot een aantal kenmerken noemen waar volgens mij een NLP therapeut aan zou moeten voldoen: 1. Een NLP therapeut zou (evenals elke therapeut) fit moeten zijn, dat wil zeggen lichamelijk fit (als ik ’s nachts maar 2 uur slaap kan ik mij in de therapieruimte niet goed concentreren!), maar ook mentaal en emotioneel fit. Spirituele fitheid

is wenselijk, dit maakt het mogelijk op een ander niveau met de cliënt te verbinden. 2. De NLP therapeut moet in staat zijn rapport te maken met de cliënt. Diep rapport gaat verder dan het spiegelen van lichaamshouding en het gebruiken van dezelfde taal etc. Diep rapport kan ontstaan wanneer de therapeut in staat is op een gezonde manier heen en weer te gaan tussen de posities van zelf, ander en waarnemer. 3. De NLP therapeut (maar in feite elke therapeut) moet zich opstellen als gelijkwaardige van de cliënt, waarbij de therapeut de cliënt helpt om een passende oplossing te vinden voor de problemen die hij/zij ervaart en die hem/haar belemmeren bij het bereiken van het doel. 4. De NLP therapeut moet belangrijke NLP vaardigheden beheersen, zoals doelbepaling, metadoelen, ankeren, "as-if", future pace. 5. De NLP therapeut moet kennis hebben van verschillende NLP modellen en weten hoe en wanneer deze toe te passen: overtuigingen, modaliteiten en submodaliteiten, herkaderen, metamodel.

6. De NLP therapeut moet in staat zijn overdracht en tegenoverdracht te herkennen en hiermee om te weten gaan. 7. De NLP therapeut moet voldoende kennis hebben van psychopathologie, persoonlijkheidsstoornissen en neurosenleer en dient zijn/haar beperkingen te kennen. Hoe ik dit zelf invul: ik realiseer mij telkens weer dat ik het niet beter weet dan mijn cliënt. Dat deze naar mij toe komt om samen te zoeken naar oplossingen. Alleen wanneer er een echte gelijkwaardige relatie is, kunnen er diepe veranderingen plaatsvinden. Voorwaarden voor een dergelijke relatie zijn rapport, een dialoog, overeenstemming tussen cliënt en therapeut, respect en vertrouwen. Wordt in sommige NLP kringen rapport als een truc beschouwd, waarmee je bijvoorbeeld goed auto’s kunt verkopen, voor de NLP therapeut gaat het erom om tot een echte, diepe vertrouwensrelatie te komen. Voornoemde kenmerken zijn naar mijn mening min of meer specifiek voor de NLP therapeut. Natuurlijk zijn er nog de nodige andere algemene zaken, die gelden voor elke therapeut. Professionaliteit, intervisie en supervisie zijn belangrijk, aansluiting bij een beroepsvereniging zoals de NVPA, bijscholingen, enzovoorts. NLP therapie kan zich mijns inziens slechts een volwaardige plaats verwerven wanneer de therapeuten zorgen voor en waken over deze professionaliteit. Juli 2004, Henk de Vos [email protected] met dank aan het inspirerende werk van de NVNLP werkgroep

voor NLPt: Willem, Renate, Ton, Margriet, Ingeborg en Ineke. Wat we uiteindelijk ook al dan niet zullen bereiken, de herinnering aan een plezierige en inspirerende groep blijft.

Tijdschr Geneeskd, 139 (43)

Loghum Slaterus

DeLozier, Judith & Grinder, John, Turtles all the way down, 1994, Grinder & Associates

Pepplinkhuizen. Prof. dr. L., et al, Huisarts en psychotherapie, het psychiatrisch formularium, 2001, 5e editie, Bohm-Stafleu-van Loghum

Literatuur

Derks Lucas & Hollander, Jaap, Essenties van NLP, 1997, 3e druk, Servire Uitgevers

Roeck, Bruno-Paul de, Janken naar de maan, 2002, De Tijdstroom Uitgeverij

Bandler. Richard & Grinder, John, Structuur van de magie, 1977, 4e druk, uitgeverij Ambo

Halberstadt-Freud, H.C., Hysterie sinds Sigmund Freud, 1995, Ned Tijdschr Geneeskd, 139 (43)

Roeck, Bruno-Paul & Abeele, Joos van den, Liever leren dan afleren, 1985, Uitgeverij de Toorts

Barz, H., Over de ziel, 1981, Lemniscaat

Hart, O. van der, Pierre Janet en Sigmund Freud over hysterie, trauma en dissociatie, 1995, Ned Tijdschr Geneeskd, 139 (43)

Roeck, Bruno-Paul, De harde kern van een zachte sector, 1982, Uitgeverij de Toorts

Ben-Shahar, Asaf Rolef, Comparative Evaluation and Criticism of Neuro/Linguistic Psychotherapy and Psychoanalysis, Anchor Point Magazine, Vol. 18, no. 3, 44/45 Dantzig, A.van, De betekenis van de (vroege) psychoanalytische visie voor de huidige psychotherapie, 1995, Ned

Mansvelt, H.F.M., Gestalttherapie, 1976, Jeugd en samenleving, 6, p. 945957 Orlemans, Dr. J.W.G., Inleiding tot de gedragstherapie, 1988, 4e druk, van

Vos, Henk de, Waarnemingsposities en bewustzijn, 2002, Inzicht 13 Vos, Henk de, Gewonde harten helen, 2001, Inzicht 12 Weg, E. van der, is transactionele analyse iets voor mij?, 1976, Metamedica, 55, p. 62-71

•

Training !!!

THERAPY TRAINING

therapie ? COACHING . . .

Door: Rudy Vandamme

NLP is echter nooit helder geweest in haar standpunt ten aanzien van ziekte en therapie. Stel dat NLP zou kiezen voor antipsychiatrie, dan zouden we dat moeten terugvinden in haar uitgangspunten. Maar nergens in de NLP-literatuur lees ik: “Ziekte bestaat niet”. NLP biedt ook geen systematische theorie over ziekte en genezen. Er is wel een verzameling interventies. Met andere woorden: therapie is onontgonnen terrein voor NLP. In dit artikel wil ik het niet hebben over de plaats van diagnose, klinische theorie en systematische methodiek. Wel wil ik kijken naar de grootste tekortkoming in het hele NLP-project: de totale afwezigheid van ‘toepassingskaders’, de definiëring van werkkaders waarbinnen een concrete toepassing van een methodiek gestructureerd wordt. Therapie is een kader waarin je je werk met de ander op een bepaalde manier structureert. En dat kader is verschillend van het werkkader van een coach, leraar of bemiddelaar. Elk beroep en elke sociale rol hebben hun kader waarin de concrete interacties tussen partijen vorm krijgen.

Welk is het werkkader van een NLP-therapeut? Welke verschillen zijn er in de uitgangspunten tussen therapeutisch en coachend werken? Dit artikel wil daarin duidelijkheid scheppen. Het is meteen een bijdrage om het begrip ‘werkkaders’ in de aandacht te brengen en om vanuit dat begrip te kijken op welke manier NLP aansluit bij therapie. A. Het archetypische therapeutische werkkader Iedereen heeft het werkkader van de therapeut reeds ervaren, namelijk als je op bezoek gaat bij een arts. De toepassing van dit kader in de psychotherapie is echter vervaagd, omdat er de laatste decennia een verschuiving in de sociale spelregels van dit domein gebeurd is. En precies daar wringt het schoentje. Het onderscheid tussen een archetypische vorm van therapie en andere vormen van sociale steun is vervaagd. Maar laten we eerst de ingrediënten opsommen van de archetypische vorm van een therapeutische sociale situatie: 1.Er is een therapeut of gezaghebbende deskundige. Deze heeft zijn eigen beroepsgroep als ruggesteun en

19

heeft een theorie, een methodiek en een beroepscode. De therapeut heeft ten opzichte van zijn patiënt een hogere status. 2.In een therapeutisch werkkader is de andere een patiënt, geen cliënt. De term ‘cliënt’ suggereert een heel ander werkkader, namelijk het kader waarin de persoon die iets koopt verondersteld wordt een zelfsturend individu te zijn. Een patiënt daarentegen is iemand die lijdt. Hij heeft een ziekte of een probleem en is zelf niet bekwaam om zijn lijden te hanteren. 3.Er is een geritualiseerde ontmoeting waarin de afstand tussen de lijdende patiënt en de helpende verlosser gehandhaafd wordt. Er moet een afspraak gemaakt worden. Er moet betaald worden. De hele ontmoeting is geformaliseerd en gaat door in een cleane ruimte of instelling. De therapeut zit achter een tafel. De betekenis zit ook in de lichaamstaal: de therapeut geeft zich niet bloot, hij handelt rationeel, enz. 4. De therapeut neemt de verantwoordelijkheid op zich om de patiënt te verlossen van zijn symptomen. Daartoe past de therapeut zijn inhoudelijke deskundigheid en methode toe, ‘diagnose en behandeling’ genoemd. Er wordt verwacht dat de patiënt de behandeling volgt. Vergelijk dit met wat er in coaching gebeurt en je begrijpt dat het therapeutische werkkader fundamenteel verschilt van een coachend werkkader. Denk aan de coach die zich als gelijkwaardige opstelt, die aan de zijlijn staat, die nondirectief werkt, die verwacht dat de

cliënt zichzelf stuurt, die niet oplost, maar groei bevordert, die in zijn privé-vertrekken werkt, enz. De persoon zegt: “Hier is mijn probleem. Kun je het oplossen?” De therapeut antwoordt:“Goed, geef maar hier”. De coach zegt: “Nee, houd je probleem maar. Je moet zelf aan de slag”. Natuurlijk is het zo dat velen die aan ‘psychotherapie’ doen, van het beschreven archetype afwijken. Vanuit een humanistische ingesteldheid gedragen zij zich vaak eerder als coaches dan als de klassieke therapeut. Langs de andere kant zie je dat mensen die zich ‘alternatief ’ noemen, nagenoeg dezelfde basisstructuur gebruiken als het therapeutische model. Als je kijkt naar de sociale interactie, verschilt wat een homeopaat of astroloog doet weinig van wat een klassieke geneesheer doet: zij laten de patiënt zijn probleem voorleggen, ze onderzoeken het probleem en geven de patiënt ten slotte een oplossing voor zijn probleem terug. Laten we eens goed kijken wat er precies gebeurt in een sociale interactie en dat als leidraad voor de volgende paragrafen nemen. Als je akkoord bent dat er verschillende vormen van sociale interactie mogelijk zijn, dan is de vraag: “Wat is het verschillend effect van de werkkaders? Wanneer wordt een therapeutisch werkkader interessant? Op welke manier interfereert het werkkader dat je opzet, met het effect dat je wilt bereiken?” Misschien is, bijvoorbeeld, het coachende werkkader niet het meest geschikte om fobische of

psychotische mensen te helpen. B. De weerstand tegen het therapeutische werkkader In dit artikel ben ik pleitbezorger om werkkaders ernstig te nemen en bovendien het therapeutische werkkader in ere te herstellen. Een hele generatie heeft zich afgezet tegen het medisch therapeutisch model. De weerstand tegen de patriarchale geneesheer en de objectivering van de mens tot een lichaam of tot een diagnostisch label, heeft geleid tot het verwerpen van het therapeutisch werkkader. De grote schreeuw van de vorige generatie (jaren zestig, zeventig) was: “Zie mij, luister naar mijn gevoelens, houd rekening met wie ik ben”. De patiënt wilde meer macht. Het individu emancipeerde. Het gevolg is dat de sociale en culturele kracht van het therapeutische kader ondermijnd is. De positieve kant van hiërarchie, namelijk een leidinggevende die zijn gezag put uit een inspiratie van bovenuit, werd ontkracht. Bovendien heeft de postmoderne mens een levenswijze ontwikkeld die zo beweeglijk, zo individualistisch is, dat we niet meer bereid zijn om ons te hechten aan één helper. Er is geen blijvende relationele band die noodzakelijk is om een ‘behandeling’ tot het einde te volgen. We fladderen van de ene helper naar de andere. We willen ons niet overgeven aan één leider, leraar of goeroe. We aanvaarden geen leraar meer die diep in ons binnendringt. We willen het zelf doen. Daardoor geraken we niet meer getrans-

20

formeerd en blijven we jarenlang met dezelfde patronen rondlopen – op zoek naar een oplossing. Het NLP-verhaal gaat daar in mee: je mag een expert modelleren en zijn methoden ‘stelen’. In de leer gaan bij een leraar is iets anders en daar heeft NLP het niet over. Nog een andere factor is dat het lijden verbannen wordt. Alles moet tot perfectie gebracht worden; er mag geen smetje negativiteit zijn. We willen het liefst altijd met een perfect gelukkig gevoel rondlopen, we willen een perfecte baas en een perfecte relatie. Elke vorm van lijden wordt veroordeeld. We weten niet meer welke plek het lijden in ons leven heeft. Ook de drang om lijden weg te werken, ‘op te lossen’, te laten verdwijnen -en liefst onmiddellijk-, wijst op een scheefgroei. We verwachten van therapie een verdwijntruc. Dat therapie en ‘healing’ iets anders is dan ‘het lijden laten verdwijnen’ is nauwelijks denkbaar. Hetzelfde culturele patroon is werkzaam in het overenthousiasme over coaching. Er is een schaduwkant. Er zijn veel mensen die pro-

coaching en pro-NLP zijn en niet zien hoe hun kernkwadrant doorwerkt in hun helpende relaties. Ze gaan voor een succesverhaal, ze zijn onverdraagzaam als de andere niet in zijn zelfsturing komt of niet vlug genoeg vordert. Er is een beperkt engagement om leiderschap op te nemen voor het proces dat de andere te gaan heeft. We hebben met het (vervuilde) badwater ook het kind weggegooid. Het is waar dat hiërarchie en objectivering niet de mooiste menselijke keuzes zijn. Maar dat we ons daarom moet verschansen in een individualisme, is een doorgeschoten correctie. We nestelen ons in coaching of opleiding, maar eigenlijk hebben we therapie nodig. Wanneer ben je er klaar voor? En met therapie wordt hier bedoeld: de diepe transformatie van jezelf via het leiderschap van een helper of leer die je wakker schudt omdat hij anders is. Je zult revolteren. Je mag revolteren. Je moet revolteren. Maar het is jouw proces. De therapeut is een sterke persoon en laat zich niet van de

kaart brengen door je overdrachtmechanismen en je drang om controle te hebben over het proces. Hij zal je de veiligheid bieden om jezelf over te geven aan je eigen proces van verandering. Hij brengt je buiten je patroon, buiten je wereldmodel en zo buiten je narcisme. Hij zal je referentiepunt zijn die je in het begin idealiseert en daarna verguist, om ten slotte jezelf te zijn in de relatie. C. Een nieuwe voedingsbodem voor therapeutisch werk Het tij is gekeerd. De grote schreeuw van onze generatie is nu: “Zie mij, leid mij, doe iets met mij, wees niet onverschillig ten aanzien van mij”. Waar het individu eerst gerust gelaten wilde worden, hunkeren we nu naar verbinding. Heb je nog niet gemerkt dat we teruggaan naar vormen van helpen en onderwijs waarin leiderschap opnieuw zijn plaats krijgt? Merk je niet hoe mensen nood hebben aan feedback, een ongezouten mening of een provocatie? Er is een stijgende belangstelling om met het lijden iets anders te doen dan ertegen te vechten (de

21

idee van karma, geen toeval, positieve intentie, levensmissie, enz). Principes van zelforganisatie, loslaten en bewustwording doen hun intrede. Er is ook meer openheid om de helende kracht van geloof te zien.

hun patroon? Zijn er andere modellen van transformatie mogelijk die gebaseerd zijn op autodidactische leerprocessen?

Vele coaches en leraren dromen ervan een diep effect te hebben in het leven van hun cliënten of leerlingen. Ze willen een ‘therapeutisch effect’: de persoon transformeert door hun toedoen. Ze willen zijn binnenkant bereiken en hem gelukkig maken.

Ja en nee.

De nieuwe belangstelling voor leiderschap sluit daarbij aan. Het is opnieuw mogelijk om advies te geven en respect af te dwingen voor deskundigheid. Als je weerstand hebt tegen het werkkader van een therapeut, dan ben je er misschien juist heel erg toe aangetrokken. Misschien voltrekt zich in jou een zoektocht naar een nieuwe synthese tussen de sterke kanten van het traditionele therapeutische werkkader en de nieuwere zoals coaching en training. Hoeveel klanten hebben eerst nood aan een proces van genezen en helen alvorens ze kunnen gecoacht willen worden? Of vind je dat je met het coachende werkkader ook mensen in de diepte van hun persoon kunt helen? Vind je dat mensen in een NLP-opleiding ver genoeg gaan in het blootleggen van

D. Sluit NLP aan op een therapeutisch werkkader?

Nee, als je kijkt naar wat NLP predikt. NLP heeft een heilig geloof in het stellen van doelen en de mogelijkheid om je leven in handen te nemen. De bal ligt helemaal in het kamp van de persoon. De theorie van genezing betreft hier het gebrek aan een vaardigheid, namelijk zelfsturing en de omgang met je lijden. Dit sluit aan bij de stelling dat een ongewenste toestand een toestand is, die daardoor logisch begrijpbaar en technisch hanteerbaar wordt. Er wordt gezegd dat de huidige toestand een aangeleerde vroegere oplossing was, dat het maar een kaart is, enz. Daar sluit dan bij aan dat NLP een pragmatisch werkprincipe heeft: kijk wat werkt. Werkt iets niet, doe dan iets anders tot je merkt dat je vordert. Er is geen unificerende theorie over het lijden en dat maakt NLP’ers vaak tot technici die geen inspiratie in hun leiderschap integreren. Ja, NLP sluit wel aan bij een therapeutisch werkkader. Ten eerste kan NLP trots zijn op het feit dat

het technieken heeft die het kan inzetten om vanuit een deskundigheid voorspelbare veranderingen te initiëren. Er is een duidelijk geheel van manipulaties mogelijk. Deze manipulaties worden vaak met grote zelfzekerheid aangebracht. In sommige NLP-benaderingen behoort bluf tot de kern van de aanpak. En zoals we weten: het werkt. Het gevolg van de techniekenmanie in NLP is dat we interventiegericht denken en dat is een typisch therapeutisch werkkader: de NLP-therapeut houdt de touwtjes in handen, geeft input en zegt: “Ik zal het voor jou oplossen”. Het werkkader van NLP is dus erg dubbelzinnig: enerzijds is er het geloof in zelfsturing en anderzijds de gezaghebbende houding van de techneut. De theorie over zelfsturing (‘los het zelf op, ik zal je daarbij coachen’) wordt met andere woorden de impactvolle interventie. Het ondergaan van NLPoefeningen krijgt omwille van het geloof in de technieken een therapeutisch effect. Zelfsturing gebruiken als healingstrategie, dat is de oplossing om aan therapie te doen in een cultuur die geen therapie wil, een cultuur die niet kan buigen voor leiders, leraren en helpers.

• 22

door Richard Bolstad

Vertaling van "The Crying Game", Anchor Point Vol. 18, no 4

De theorie van Catharsis Het basis idee over catharsis, zoals dit algemeen wordt aangenomen, is dat huilen in het bijzonder werkt als een soort veiligheidsklep, waardoor druk wordt verminderd en geblokkeerde “pijn” kan worden losgelaten en kan afvloeien. In het catharsis model wordt pijn dus genominaliseerd (om maar eens een NLP term te gebruiken). Het wordt beschouwd als een “ding” dat moet worden losgemaakt om diepere heling te kunnen laten plaatsvinden. Dit is natuurlijk heel

anders dan de manier waarop we over “fysieke” pijn praten in ons alledaagse taalgebruik. We denken niet dat iemand, die met zijn hand door een deur heen geslagen heeft, een bepaald element dat ”pijn” heet moet loslaten uit de hand. We maken er ons geen zorgen over dat de hand niet zal helen als er minder pijn gevoeld wordt. In plaats daarvan nemen we aan dat de pijn een signaal is dat een bepaalde verandering in het echte leven nodig is (haal de hand uit de deur, pas er helende behandelingen op toe of leg er ijs op, etc.) We

23

verminderen de pijn en behandelen de feitelijke bron van het probleem. Zoals we zullen zien geeft research nu vrij duidelijk aan dat dit andere gezonde verstand ook de beste manier is om om te gaan met emotionele pijn. De oplossing voor ellende is niet om eens goed te huilen, maar om iets in je leven te veranderen zodat de ellende niet langer optreedt. Het geloof in catharsis is sterk, een eeuw na Freud. Randolph Cornelius ontdekte dat in 94% van de populaire artikelen in de Verenigde Staten, die refereerden aan huilen, het advies werd gegeven om tranen te laten stromen om psychologische spanning los te laten (Cornelius, 1986). Dit is geen universele theorie. Jane Wellenkamp merkt op dat, bij de Indonesische stammen die zij bestudeerde, huilen gezien werd als oorzaak van ziekte, tenzij dit gedaan werd als reactie op een overlijden (Wellenkamp, 1992). Freud’s appèl op het gezonde verstand en “dagelijkse observatie” heeft een eeuw lang als basis van de westerse psychotherapie gediend. Nu, in het licht van werkelijk onderzoek, kunnen we toegeven dat, hoewel zijn beschrijving correct is, het gebruik ervan in psychotherapie niet juist is. Freud’s oorspronkelijke stelling is alleen maar, dat een bepaalde energetische reactie op een nare gebeurtenis (inclusief het praten erover) nodig is voor de hersenen om de emotie los te laten. Dat kan waar zijn. Zoals we zullen zien, steunt onderzoek niet de stelling dat gillen, slaan, huilen en andere uitingen van pijn op zichzelf gunstige effecten hebben. Integendeel zelfs.

Agressieve catharsis Freud (hierboven) geeft wraak als voorbeeld van succesvolle catharsis. En inderdaad is wraak, bij onderzoek, één van de weinige plaatsen waar de hypothese duidelijk wordt gesteund. Dit komt overeen met de andere vorm van gezond verstand die we toepassen bij fysieke pijn. Wraak houdt in dat een verandering wordt aangebracht (hoe immoreel deze ook mag lijken) in werkelijke gebeurtenissen. Mensen voelen zich “beter”, wanneer ze het de persoon, die hen gekwetst heeft, betaald kunnen zetten, mits de vergelding niet groter is dan de oorspronkelijke gebeurtenis (anders voelen zij zich schuldig) en onder voorwaarde dat ze niet bang zijn voor verdere revanche van de oorspronkelijke aanvaller (anders voelen zij zich bang). Het aanvallen van een plaatsvervanger, echter (inclusief het slaan op een kussen, etc.) geeft geen verlichting van hun gevoelens en er is zelfs aangetoond dat deze erdoor verergeren. Brad Bushman van de Iowa State Universiteit merkt op dat zowel in zijn onderzoek als in andere studies “mensen uitleggen dat agressieve activiteit een goede manier is om boosheid kwijt te raken ertoe leidt dat ze een agressieve activiteit kiezen, maar dat het uitvoeren van deze activiteit blijkbaar niet werkte bij het verminderen van boosheid” (Bushman et al, 1999, cursivering van mij). Catharsis werkt, in elk geval bij boosheid, wanneer er in het echte leven actie wordt ondernomen. Het werkt niet wanneer gevoelens geuit worden in een therapiesessie. Als je gevoelens voelt gaat het erom je leven te

24

veranderen, niet er één keer per week voor weg te lopen en op een kussen te slaan. De werkelijke effecten van huilen Het staat buiten kijf dat mensen in een westerse cultuur een algemene overtuiging hebben dat huilen ervoor zorgt dat ze zich beter voelen. Als hen gevraagd wordt naar gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt zullen mensen vaak (maar niet altijd) bevestigen dat huilen hen geholpen heeft. William Frey liet bijvoorbeeld een grote en gevarieerde populatie van volwassenen een dagboek bijhouden gedurende 30 dagen en het effect noteren van huilen. De meerderheid van vrouwen en mannen rapporteerde een afname van negatieve emoties als gevolg van huilen (Frey et al, 1983). Er is echter een goede reden om voorzichtig te zijn met deze zelfrapportages. In feite heeft vrijwel elke studie die tot nu toe mensen volgde in een periode van werkelijk huilen het tegenovergestelde effect gevonden. De meest populaire studievorm heeft een stimulus om te huilen gebruikt die veel mensen in het dagboekproject van Frey gebruikten: het kijken naar treurige films. Zulke films roepen tranen op en stimuleren vaak opnieuw verdriet met betrekking tot soortgelijke gebeurtenissen in het leven van de toeschouwer. Als mensen naar een film kijken en geobserveerd worden, zijn de fysiologische en emotionele gevolgen veel negatiever bij degenen die huilen dan bij hen die dat niet doen (zie bijv. Gross et al, 1994). Huilen wordt geassocieerd met toename van de hartslag, andere

tekenen van verhoogde arousal zoals verhoogde huidtemperatuur en lichaamsspanning en ook met toegenomen gevoelens van depressie, frustratie, woede en pijn. Voorts wordt het geassocieerd met een afname van immunoglobuline A in het speeksel (Labott et al, 1990), d.w.z. het reduceert de afweer, precies waar sommige

(Gross, 1989). Mensen die langdurig tijd besteden aan catharsis therapieën lopen echter ook risico, zoals een studie van dr. Hans Eysenck aantoont (Eysenck, 1992, p 117-118). Hij beschrijft zijn longitudinale studie van 7000 inwoners van Heidelberg, van 1973 tot 1986. Deze studie was opgezet om te ontdekken wat de

inheemse volken voor waarschuwen (Wellenkamp, 1992). Deze onprettige effecten gaan na de eerste gebeurtenis door. Susan Labott onderzocht huilen als coping methode bij studenten aan de universiteit en ontdekte dat, hoewel ze dachten dat huilen hielp, degenen die vaker huilden meer kans hadden op een hoge mate van stemmingsstoornis, zoals angst, depressie, woede, vermoeidheid en verwarring (Labott en Martin, 1987).

gezondheidseffecten van psychotherapie zijn. Cliënten in psychotherapie konden verzameld worden op grond van leeftijd, geslacht, type en hoeveel men rookte, met een controlegroep. De resultaten toonden aan dat kanker en hartaandoeningen het meest voorkwamen in de groep die twee jaar of meer “in therapie” was geweest, minder vaak in de groep die één jaar of meer “therapie” had gehad, en het minst in de groep die geen “therapie” had gehad. Hoe verklaren we deze paradox? Zowel onderdrukken van huilen als regelmatig huilen lijkt ongezond te zijn. Zelfs op de plaats waar we het meest zouden verwachten dat huilen gezond zou zijn, bij een overlijden of een zwaar verlies, weerspreekt bewijs van de research

Wat dan over de lange termijn effecten op de gezondheid? Er zijn aanwijzingen in de literatuur dat mensen die ermee worstelen om huilen te onderdrukken langduriger en meer lijden. Ze hebben bijvoorbeeld meer kans op kanker

25

de traditionele catharsis theorie. Zeker, het is normaal om te huilen wanneer iemand uit je directe omgeving overlijdt. Hoe meer iemand echter huilt na het overlijden van een echtgenoot, des te waarschijnlijker het is dat er langdurige en pathologische rouwreacties zullen worden ervaren (Znoj, 1997). Voorts, als mensen niet overmatig in tranen raken kort na het verlies, dan is het ook niet waarschijnlijk dat zij later overmatig moeten huilen of in een depressie geraken. De theorie dat degenen die niet bijtijds huilen later een “verlate rouw reactie” zullen doormaken blijkt niet waar te zijn. Research onthult nu dat dit een mythe is die wordt bevorderd door hen die een bevestiging van het catharsis model nodig hebben. Bij rouw zullen degenen die er in een vroeg stadium goed mee omgaan ook de neiging hebben dit later te doen (Bonanno en Field, 2001). Waarom huilen mensen dan graag? Als het zo gevaarlijk is, waarom beweren mensen dan dat ze zich beter voelen door te huilen? Dezelfde merkwaardige neiging van mensen om te geloven dat catharsis werkt, ondanks het bewijs dat psychotherapie heeft onthuld, wordt getoond in een beroemde studie uit de vijftiger jaren. In 1951 publiceerden E. Powers en H. Witmer één van de meest uitgebreide en gedegen studies van de resultaten van therapie, “An Experiment in the Prevention of Delinquency.” In deze studie werden 650 jongens, in de leeftijd van 6 tot 10 jaar met een hoog risico, uitgekozen en in paren

gegroepeerd op basis van verschillende demografische variabelen. Van elk paar werd er één aangewezen voor counseling (client-centered of psychoanalytisch) en in contact gebracht met hulpdiensten zoals de YMCA. Na gemiddeld vijf jaar counseling werden de jongens onderzocht. Counselors gaven aan dat 2/3 van de jongens die bij hen in zorg waren “substantieel voordeel” hadden van het counselen, en de jongens waren het ermee eens, ze zeiden dat het hen meer inzicht gaf en dat ze niet in de problemen kwamen. Dit ziet er goed uit, op één detail na. De jongens die behandeld waren hadden meer kans om meer dan één ernstige misdaad begaan te hebben, bij hen was vaker sprake van alcoholisme, geestesziekte, stressgerelateerde ziekte, en minder bevrediging in hun baan dan bij degenen die niet behandeld waren. Dit bleef gedurende 30 jaar follow-up zo en de onderzoekers merken wat slap op dat er bepaalde positieve voordelen “moeten zijn” maar dat ze niet in staat waren deze te vinden (Zilbergeld, 1984, p 132134). In een literatuurstudie over huilen en gezondheid concluderen Ad Vingerhoets en Jan Scheirs (2001, p 241) dat wetenschappelijke studies weinig bewijs hebben opgeleverd dat de hypothese ondersteunt dat het laten stromen van tranen de stemming of de gezondheid direct verbetert, zowel op korte als op lange termijn. Dit wil niet zeggen dat huilen zinloos gedrag is. Het heeft krachtige effecten op de omgeving, bevordert troosten en het geven van hulp, en versterkt mogelijk de relatie.

26

Randolph Cornelius heeft een aantal studies gedaan die deze hypothese steunen. Het idee is dat huilen zich ontwikkeld heeft tot een sociale boodschap, niet als een intrinsiek helingsmechanisme. Als een baby huilt dan zal het huilen zelf hem niet veel opleveren, maar het effect van het huilen is het oproepen van steun van anderen (en vlug een beetje, zoals de lezers, die ouders zijn, ongetwijfeld weten). We hoeven niet de hypothese op te stellen dat “huilen goed is voor baby’s” en de baby elke dag laten huilen om de pijn los te laten (iets wat psychotherapeuten feitelijk gedurende een bepaalde periode in de twintigste eeuw adviseerden). We weten dat het doel van het huilen is dat er actie wordt ondernomen. Hetzelfde geldt voor volwassenen. In die zin waren de 5 jaren counselen bij de jongens in het Experiment in de Preventie van Delinquentie op een tragische manier nuttig. Het wekte verdere empathie van de kant van hun counselors op. Dr. Cornelius vroeg aan mensen om gedetailleerd een beschrijving te geven van een gebeurtenis waarbij zij zich beter voelden na gehuild te hebben en een gebeurtenis waarin zij zich hierna niet beter voelden. De gebeurtenissen moeten gelijkwaardig zijn in soort en intensiteit van het huilen. De resultaten zijn duidelijk (Cornelius, 2001, p 207). Mensen voelen zich beter wanneer de problemen die de aanleiding waren om te huilen worden opgelost (bijv. “Haar horen zeggen dat we de financiële situatie moeten uitwerken”). Cornelius citeert een aantal andere studies waarin dezelfde factor duidelijk de sleutel is voor het “succes” van het

huilen. Dit is precies wat Freud al die tijd al zei, als je zijn uitspraak opnieuw leest. Het gaat er bij catharsis om om een verandering te krijgen, niet om je alleen maar rot te voelen. Als we dit eenmaal begrijpen kunnen we zien dat zowel catharsis therapie als het onderdrukken van huilen kankerbevorderend kan werken. Bij beide

Conclusies voor hen die betrokken zijn bij veranderingswerk

manieren kunnen mensen het vermijden actie te ondernemen in hun echte leven, te vragen wat ze willen, en een verandering teweeg brengen.

iemand uitleg die een levensstijl heeft die “gebaseerd is op huilen.” En huilen werkt echt… maar niet op de manier die psychotherapeuten claimden. Het we rk t door het mobiliseren van iemands hulpbronnen om veranderingen in het leven te brengen. Elke methode die die hulpbronnen mobiliseert zal resulteren in veranderingen die helen. Welke implicaties heeft dit voor ons werk met cliënten met gebruikmaking van NLP?

De les van huilen is er één die elke baby kent: “verander mij!” Huilen is een bijzonder stressvolle activiteit, ontworpen om deze boodschap zowel naar degene die huilt als naar anderen te sturen. Cornelius concludeert (2001, p 209): “Huilen, behalve misschien wanneer het het gevolg is van organische hersenbeschadiging, gaat altijd over iets en heeft een sociale context. (…) Huilen heeft misschien geen catharsis effecten als de problemen die iemand tot tranen toe bewogen hebben niet worden opgelost of wanneer iemand negatieve feedback krijgt over de tranen.”

De sociale gevolgen van huilen zijn zo machtig dat mijn stellingname hier alles op losse schroeven zet voor hen die dachten dat ze Freud’s stelregel volgden. “Maar het voelt zo goed!” is het antwoord dat ik vaak krijg, wanneer ik dit aan

We hoeven onszelf of onze cliënten niet te kwellen om een verandering tot stand te brengen. Anderzijds, als je het gevoel hebt te moeten huilen, dan moet je dat zeker doen… tenzij je merkt dat, wanneer je dit doet, je hierdoor in feite de veranderingen die je teweeg brengt beperkt. We hebben allemaal wel eens iemand gezien die huilen gebruikt als methode

27

om om te gaan met stressvolle situaties en die maar doorgaat met huilen. Dit is niet minder indrukwekkend dan het gedrag van iemand die schreeuwen en slaan als methode gebruikt om om te gaan met stressvolle situaties en die gewoon maar doorgaat. Geen van beide leidt tot een magische “catharsis” en het loslaten van “opgekropte energie,” tenzij die “energie” omgebogen wordt naar veranderingen in het echte leven. Voorts weten we nu dat, aangezien het doel van huilen is om te motiveren tot verandering, we dit niet hoeven te “verlangen” van onze cliënten om te geloven dat ze gezond zijn. Degenen die plezier hebben in hun leven zullen waarschijnlijk minder huilen bij moeilijke situaties, omdat ze makkelijk gemotiveerd zullen raken om veranderingen in hun echte leven tot stand te brengen en, waar nodig, levensgebeurtenissen positief te herkaderen. Virginia Satir zei: “Voor mij is het symptoom analoog aan een waarschuwingslampje op het dashboard van een auto. Het lampje vertelt, wanneer het aangaat, dat het systeem dat nodig is om de auto te laten rijden op de één of andere manier is uitgeput, niet in harmonie, beschadigd of verzwakt. (…) De richting van mijn behandeling is het loslaten en opnieuw richten van die geblokkeerde energie” (Satir en Baldwin, 1983, p 188). Dit klopt als het gaat om huilen (evenals het losdraaien van het waarschuwingslampje). Anderzijds gaat het erom de auto niet dusdanig te verwaarlozen dat het waarschuwingslampje elke dag gaat branden

(op grond van het feit dat het zien van het lampje op de één of andere manier op zichzelf al het loslaten van energie is). Het gaat erom de dingen te veranderen.

Nederlandse vertaling Henk de Vos

•

Dr. Richard Bolstad is een NLP trainer en de schrijver van RESOLVE: A New Model of Therapy, een boek dat een onderzoeksbasis presenteert voor het gebruik van NLP bij veranderingswerk. Hij is te bereiken op [email protected], of telefoon/fax +64-3-337-1852.

28

Bibliografie: Bolstad, R. RESOLVE: A New Model Of Therapy, Crown House, Bancyfelin, Wales, 2002 Bonanno, G.A., and Field, N.P. “Evaluating the delayed grief hypothesis across 5 years of bereavement” p 798-816 in American Behavioral Scientist, no. 44, 2001 Bushman, B.J., Baumeister, R.F., and Stack, A.D. “Catharsis, agression, and persuasive influence: Self-fulfilling or selfdefeating prophecies?” p 367376 in Journal of Personality and Social Psychology, Vol 76, no 3, 1999 Cornelius, R.R., “Prescience in the pre-scientific study of weeping? A history of weeping in the popular press from the mid-1800’s to the present” presented at 57 th Annual Meeting of the Psychological Association, New York, 1986 Cornelius, R.R. “Crying and Catharsis” p 199-211 in Vingerhoets, A.J.J.M. and Cornelius R.R. Adult Crying: A Biopsychosocial Approach Brunner-Routledge, Hove, East Sussex, 2001 Eysenck, H. “The outcome problem in psychotherapy”, p

100-123in Dryden, W. and Feltham, C. ed. Psychotherapy and its Discontents, Open University, Buckingham, 1992 Freud, S. and Breuer, J. Studies On Hysteria Penguin, Harmondsworth, England, 1974 Frey, W.H., Hoffman-Ahern, C., Johnson, R.A., Lykken, D.T. and Tuason, V.B. “Crying behavior in the human adult” p 94-98 in Integrative Psychiatry, Vol 3, 1983 Gross, J.J., Fredrickson, B.L. and Levenson, R.W. “The psychophysiology of crying” p 460-468 in Psychophysiology, Vol 31, 1994 Gross, J.J. “Emotional expression in cancer onset and progression” p 1239-1248 in Social Science and Medicine, Vol 12, 1989 Labott, S.M. and Martin, R.B. “The stress moderating effects of weeping and humor” p 159164 in Journal of Human Stress, Vol 13, 1987 Labott, S.M., Ahleman, S., Wolever, M.E. and Martin, R.B. “The physiological and psychological effects of the expression and inhibition of emotion” p 182-189 in Behavioural Medicine, Vol 16, 1990

Satir, S. and Baldwin, M. Satir Step By Step, Science and Behaviour Books, Palo Alto, California, 1983 Vingerhoets, A.J.J.M. and Scheirs, J.G.M. “Crying and Health” p 227-247 in Vingerhoets, A.J.J.M. and Cornelius R.R. Adult Crying: A Biopsychosocial Approach Brunner-Routledge, Hove, East Sussex, 2001 Wellenkamp, J.C. “Variation in the social and cultural organization of emotions: The meaning of crying and the importance of compassion in Toraja, Indonesia” p 189-216 in Frank, D.D. and Gecas, V. eds Social Perspectives on Emotion Vol 1 JAI Press, Greenwich, Connecticut, 1992 Zilbergeld, B. The Shrinking of America Little Brown & Co, Boston, 1984 Znoj, H.J. “When remembering the lost spouse hurts too much: First results with a newly developed observer measure for tears and crying related coping behavior” p 337-352 in Vingerhoets, A.J.J.M., Van Bussel, F.J., and Boelhouwer, A.J.W. eds The (Non)Expression Of Emotions In Health And Disease Tilburg University Press, Tilburg, Netherlands, 1997

I’ve dealt with many crises in my life, but few will ever happen . (Mark Twain) 29

Het grootste misverstand in psychotherapie is dat huilen helpt. Huilen helpt geen snars. Mensen huilen als hun brein vastloopt op een gebrek aan vervolggedachten. Het brein zoekt zich rot, maar vindt geen verbinding met een volgende stap. Binnen enkele seconden komen de tranen; mits er daaraan geen halt wordt toegeroepen middels de prefrontale inhibitiemechanismen, of motorisch afreageren. Breken de waterlanders eenmaal door, dan is er vaak even geen houden meer aan. Het gaat door tot het nasnikken. Huilen vermindert de weerstand. Huilen schaadt het gevoel van eigenwaarde. Huilen creëert een ongelijke relatie tussen therapeut en cliënt. Huilen reduceert de sterkte van synaptische verbindingen: het is net als dromen een vergeetproces. Maar waar we dromen in onze slaap definitief vergeten, onthouden we juist dat waarover we gehuild hebben later extra goed in de waaktoestand. Dat komt, omdat enkele uren na de huilbui het brein de door het huilen verzwakte verbindingen weer versterkt. Het brein maakt een extra back-up van hetgeen dat weg gehuild leek. Daarom is de aanvankelijke opluchting slechts van tijdelijke duur. Na verloop van tijd kan iemand weer evengoed emotioneel worden als voor de tranen. Kijk nou toch eens goed naar een cliënt die over de levenslijn loopt met een vette hulpbron in zijn lijf! Wat zie je die doen? Huilen? Nee, alleen als hij zijn hulpbron vergeet en in de problemen associeert. Maar een attente NLP-er laat dat zover niet komen! Wat zo iemand doet als de hulpbron zijn uitwerking heeft is lachen, knikken en zuchten. En hoe meer de cliënt lacht en knikt en zucht hoe beter het vaak met hem of haar gaat. Maar wat betekent dat knikken en zuchten dan?

We moeten haast geloven dat lachen vaak samengaat met het komen tot een plotselinge radicaal nieuwe interpretatie van de feiten. Kortom met een totale betekenis reframing. Lachen is het vinden van oplossingen en nieuwe overtuigingen. Knikken lijkt samen te gaan met het leggen van nieuwe associatieve verbanden; elke keer als de cliënt de hulpbron verbindt met een herinnering waarin deze hulpbron ontbrak komt er een knikje. Zuchten gaat samen met het loslaten van gespannen borst, schouder en rug spieren. Zuchten van verlichting: vastgehouden spanning wordt losgelaten. Veel spanning ontstaat, doordat vastgelopen gedachtegangen via motorische activiteit afgevoerd kunnen worden. Spanning komt dan in plaats van huilen. Zuchten wijst erop dat voor een bepaalde, vroeger vastgelopen, gedachtegang er nu een vervolg gevonden is. De gespannen spieren zijn niet meer nodig om de emoties af te wenden: als er een vervolggedachte gevonden is (een hulpbron) dan dreigen er geen emoties meer. Kortom voor effectieve psychotherapie moeten we de cliënt zo vaak mogelijk aan het lachen, knikken en zuchten zien te krijgen. Dat veel psychotherapeuten denken dat huilen helpt wijst op een fundamenteel gebrek aan inzicht in de menselijke coping mechanismen. Terwijl kennis van coping juist de specialiteit van psychotherapeuten zou moeten zijn. Een psychotherapeut helpt bij het versnellen van probleemoplossen. Vraag uzelf eens af: hebt u bij het lezen van dit stukje zitten lachen, knikken en zuchten? Of zit u inmiddels te huilen? Is dat laatste het geval, dan heeft het voor u niet therapeutisch gewerkt.

30

door Ingeborg Borst

Het programma voor de zaterdag begon met een korte openingsspeech door de voorzitter van de EANLPt commissie Peter Schutz. Daarna kwam een 4-tal workshops, ingeleid door de een spreker, gevolgd door discussie. De sprekers waren: Helmut Jelem, Psychotherapeut (Oostenrijk); Bent Hansen, NLP trainer/oprichter Dansk NLP Institut (Denemarken); Jaap Hollander, Klinisch Psycholoog /NLP trainer (Nederland) en Anne Wahlen Buri, psychotherapeut ECP Zwitserland. In de discussiegroepen werd een mening gevormd over de door de sprekers aangedragen stellingen over

de karakteristieken van de NLPt opleiding, wat precies het verschil zou zijn tussen een gewone NLP opleiding en een specifiek op therapie gerichte NLPt opleiding en wat de meerwaarde van een NLPt opleiding zou zijn. De voertaal tijdens de conferentie was Engels en daarom worden de onderwerpen van de diverse sprekers en de daaruit voortvloeiende conclusies hierna eveneens in het Engels weergegeven.

Zie de volgende pagina’s voor de voordrachten.

31

is - like all good psychotherapies an

. To paraphrase a well known quote - We are standing on the shoulders of . Bateson, Bandura, James, Erickson, Satir, Perls and to cognitive and systemic therapy, but also, if indirectly, Sigmund Freud.

giants

Although it would be academically and politically interesting to talk about all the items, we decided to skip the first differentiation and concentrate on B and mainly on C. The difference between traditional forms of NLP and NLPt is many fold: 1. It declares itself as a modality of psychotherapy, with a major working method, called modelling and not a modelling seminar; 2. It accepts - and this is a major change of paradigm - that theory is necessary and acceptable and should even be thought. The guerrilla approach what works works, regardless of theoretical connection, "we use and steal every technique and declare that its ours" is no longer en vogue. 3. NLPt has no problem to use existing and working models from new application as it has an open architecture, however both giving credit and describing what we do in NLP terminology seems to be the correct way to do it. 4. NLPt strongly supports the idea that developmental psychology, social psychology, psychopathology,

32

biology, systems theory and probably some anthropology should be part of the curriculum, but not only as a prerequisite, but also integrated in the main stream of NLPt teaching, like anchors, constellation work, trances, submodalities etc. It is the integration of cognitive knowledge with analogy techniques that makes NLPt effective. 5. The idea of diagnostics, both in an DSMIV/ICD sense and NLPt specifically diagnostic approaches makes sense in working with clients as one valid form of description. This is a far cry from the "everything goes" attitude the authors have often experienced in the 80ths and 90ths in the NLP world. 6. NLPt strongly supports the idea in concept and practise, that it is not the technique that strongly contributes to healing, but the relationship. Both the relationship that the person has with himself and - as a mirror image- the relationship that develops between therapist and client. Especially with early disturbance, type II traumas, dissociations, and persons with strong limitations in perception and processing of information, without good understanding and wide range of abilities in relationship intervention a therapist usually will not be helping the client most effectively. 7. The training form of NLPt follows a more organic developmental way. Not so much the hype of 3 week large crowds - which sure can be fun - but the relatively small continuous groups backed by at least 50 hours long term individual therapy, clinical experience in hospitals/counselling centres and many more hours of supervision which creates a very different paradigm. 8. Clinical research and experiences have to be part of the NLPt education.

(The issue of relation building and designing in NLPt from a clinical practise will be outlined in writing after the conference) There were two rounds in which the participants changed from one workshop to the other. The conclusions and remarks of the 2 rounds are written down in short quotes. * NLP is the way to organize the healing process. * The NLPt therapist has to be evidenced based on experience. * DSMIV is a necessary phenomology. A description to recognize the structure and deeper structure of the client. It is a labelling process system to communicate about disorder therapy, to decide what intervention you can use. * Partnership is an empowerment principle necessary to define the roles (therapist-client), because it is a part of the healing process. It is an equal based relationship of the therapist on one side, as the specialist who can help to start the self healing process, with the client on the other side (who is a specialist in self-healing too). * Normal NLP gives quick changes, in NLPt the therapist has to question, how much is ecologically now and not overloading the system of the client. * It is a universal communication model which can be used in special contexts. In other words it is an appliance of NLP in special contexts. * NLP-t is learning to understand patterns and it starts where other therapy stops and vice versa it stops where other therapy starts. * NLP-therapists are brokers dealing with future(s). * Therapy has to be partly authentic.

33

NLP's Focus on Individuals/Group/System consisting of:

With this schedule Hansen started to explain the characteristics of NLP-t. In his opinion there is a difference between NLP and NLP-t. In NLP-t are more disciplines you can work with. In Denmark the education is based on 4 years in which you learn to know what you can do personally and what your limitations are as a therapist. You also learn a lot about the structure on which the treatment is based, so you can be more relaxed as a therapist and give your attention to the process and development of the client as well as your own personal development. There must be clearness about the MOW of the client and that of the therapist, one of the most important criteria in psychotherapy. There is also a lot of practical knowledge necessary so that you can be sure that the process is as well ethically as ecologically right. After the discussion in his workshop the following statements were given.

In NLP -t: * there is No Quick Fix! Normally used by NLP techniques, to get rid of the pain. * we leave the client in pain for as long as necessary to find the gift of the pain signal function. The positive intention. * Nap is based on a treatment contract because we need to be concerned about ethics and integrity. We may only act if we are allowed to and if there is commitment. * we know our limitations (as a quality). What we can do or not. * you always have to work with a structure or a combination of structures. * the more we are working on the higher neurological levels, (identity and spirituality) the more we are working in a NLP t frame. * we go beyond NLP in general. NLPt is richer. We should not look for differences, but we should be aware of a deeper level in NLP, which we would call NLPt.

Why don't we have an integrated eclectic model? Where does NLP fit ito a broader model of human change? Most practicians in coaching and therapy work eclectically (psycho-analysts being an archaic exception). Yet there are hardly any integrated models for eclectic change work. In the eighties models like 'transtheoretical psychotherapy' (Norcross) and 'multi modal therapy' (Lazarus) were formulated. They slipped away silently in the nineties. Why is this? First of all, scientists are not rewarded for practical relevance. They are rewarded for being quoted by other scientists. Besides, researching the interaction between different change models makes for much more complicated research than researching a single model. Secondly, people who teach trainings and workshops, only teach one model. Trainers get invited by institutes and organizations to teach the model they're already good at. At this model they then get better, et cetera. A third reason for the absence of an integrated eclectic model is that developers of new change models (like Bandler and Grinder, Hellinger or Farrelly) are 'true believers' in their own approach. They have to be, or they would not be able to sustain the intensive marketing campaign it takes to get a model accepted. They have little appreciation for other models and often discredit them. That's why. Grow your own Most practicians in coaching and therapy are intuitive eclecticists. They learn different methods and basically let their unconscious decide what to use when. They have an unconscious model for deciding what to choose next out of a range of possibilities. The advantage is that at least they are flexible in their methods. The problem is that their unconscious mind may not always be the right entity to make these decisions. It seems useful therefore, to develop an

"NLP as for a new

eclectic model for therapy" What next? Towards an Integrated Eclectic Model of

Change

integrated eclectic model for the 21st century, that coaches and therapists can learn consciously, before they become unconsciously competent in it. Prochaska (the developer of a transtheoretical approach to therapy) notes that "(...) the way we structure the field of psychotherapy cannot (...) be a function of the data that indicate what systems (...) are superior. Nor can a rational analysis of the diversity of theories provide the answer. (...) the structure we impose is (...) a function of the level of our (...) (personal) development". Design principles Before we can use it, we need to build it. What could be design principles for a new integrated eclectic model? One major design principle would be to make it as simple as possible but no simpler. In philosophy there is a well known principle called 'Occam's Razor'. This is a rule stating that one should use as few concepts as possible to explain a phenomenon. Why is this important? Fewer concepts result in greater clarity and fewer internal inconsistencies. If we translate 'explanation' to 'change', a therapeutic variation of Occam's razor would be to use as few interventions as possible and still help someone change. To me this means letting go of as many of professional presuppositions and habits as possible, and then ask yourself: "if I could only do one single thing to help someone change, what would that one thing be?" The next question would then be: "What would be the first thing to add, if I could add one more thing?" These 'things' would need to be interventions that could be done in an actual coaching or therapy session within a limited period of time, say ten minutes. This procedure ensures both conceptual clarity and practical feasibility. My first draft Using the Occamian design principle mentioned above, I have constructed a first draft of an integrated eclectic model. In the model - outlined below - the coach or therapist uses the most minimalist intervention possible and then proceeds to the next level only if this intervention doesn't generate sufficient stimulation for change in the client. Basic conditions Basic coach/therapist state characterized by: * Centered emotional state * Broad loving focus on client and surrounding system * Sponsoring

* A Story of Change, explaining how people become what they are and how they can change. Interventions * Level 0. Direct, simple advice * Level 1. Resource questions o Reference Experience o Association in Role Model o Exploration of Exceptions * Level 2. Intensified Goal Definition and Resulting Future Pace (Solution Focused Therapy) * Level 3. NLP change Techniques (chosen on the basis of the obstacles encountered at level 2) o Negotiating between Parts o Disney Strategy o Change Personal History o Swish o Reimprinting * Level 4. Specialist Interventions (based on obstacles encountered at level 3) o Provocative coaching or therapy o Systemic therapy (Hellinger) o Body therapies (Energetic -TFT-, Transfor mational Breathing, Haptonomy, Trance Dance) o Symbolic Modeling The place of NLP As you can see, NLP has a central place in this model. Let's look at the relationship with NLP, level by level. In a sense all of this model is NLP or could be NLP, especially when we define NLP as 'anything that works'. NLP is in itself an eclectic model, since anything can be modeled and incorporated. * Basic Conditions: Centering, Broad Loving Focus & Sponsoring. This level has been expanded significantly compared to the concept of rapport. The concept of 'sponsoring'- in the sense in which it is being used here - was introduced by Robert Dilts. * The Story of Change: In NLP the story of change is mostly represented by the presuppositions. In the eclectic model this story is broader; not only the possibility of change but also causes for the present state are explained. Rather than defining certain content, the eclectic model defines some wellformedness conditions for the Story that have to do with the persuasive power with which the coach or therapist can tell the story and interpret the client's experiences within the framework of the story.

36

* Level 0: advice This is very un-NLP. Yet it is one of the simplest, most common and quickest interventions around. * Level 1: Resource questions. Here we see a minimal form of NLP. NLP stripped to its bare essence as it were. * Level 2: Intensified Goal Definition. This level has been derived from Solution Focussed Therapy. It is however closely related to the 'As-if-Frame' in NLP and the 'Pseudo-Orientation in Time' from Ericksonian therapy. * Level 3: NLP change techniques. This level is pure NLP. * Level 4: Specialist techniques. Here some elements are NLP (like Symbolic Modeling) and some are not (like Provocative Therapy). These elements could all become NLP if sufficiently modeled out and connected with other aspects of NLP. Under these conditions the whole eclectic model could be considered a form of NLP.

Conclusions Workshop Jaap den Hollander: NLP-t: what makes the difference? * The therapist who is doing the therapy is the most important factor * More intensive intakes so that you can focus on the important things in the treatment * A translation of the "normal" NLP into NLP-t based on congruenz, integrity + construction validity * NLP works, NLP-t asks why does it work? Casestudy Tests Scales, schedules, frames Research Raise funds * NLP is originally presented as a therapy. Maybe we could model the original therapists like Virginia Satir, Milton Erickson, to find out what they did and how * NLP = helping yourself to feel, see, hear. * NLP.t = building a relationship with an other person who asks for your help. * NLP-t = personalized NLP. The concept of the human being is not clear. It is a part of the whole universal system. NLP-t makes it individually orientated. * Modeling other therapeutic systems can give us the answers to make NLP-t accepted.

•

En wat gebeurde er met u ná uw master practitioner examen? . . .”

37

What is

the diff between NLP and NLPt and how will we communicate

in the future to others. ...?

In reference to the topic I want to add some more questions in order to find answers together with you. 1 .What is exactly the difference between NLP and NLPt and how will we communicate it in the future to others Since 1998 NLPt is recognized as an independent psychotherapy- method inside the EAP. The work at the EANLPt in the first years was shaped by the achievement of burocratic and organizational tasks. Now is the time to confront more deeply the NLP method of NLPt and to delimit it in an understandable way from NLP so that we are recognized and understood in the psychotherapyworld. But what makes us different from NLP? 2. When is NLPt efficient and where do the limits lie? Are there complementary therapy-methods that fill the holes or do we need further developments in NLPt, and if yes, which ones? In NLPt we are not interested in the understanding and interpretation of problembehaviour, but the aim of the therapy is the substitution of unwished behaviour by adequate behaviour. We are interested in how "exactly" is maintained problem-behaviour, if the right strategy is applied to reach the goal and apply interventions that open up new possibilities of behaviour. NLPt-techniques like anchoring, reframing or work on sub-modalities aim directly the change of strategy, work with meta-programmes, perceptual positions and beliefs change the conditions in order to make changes possible. As in NLPt the "how" is found out, what determines the difference between adequate and inadequate behaviour, NLPt is dependent on the respective context. But what to do if there is no clearly outlined pattern, scheme or trigger? What to do if the long term success fails to appear?

3. How do we define identity and spirituality in NLPt? Which interventions does NLPt offer to these levels? Each of us knows the works with the logical levels by Dilts. Spirituality Identity Belief System, Values Capabilities, Strategies Behavior Environment

Vision & Purpose Mission Permission & Motivation Direction Actions Reactions

Robert Dilts describes these levels: Environment determines the external opportunities or constraints to which a person must react. It involves the "where and when" of a particular skill or ability. Behaviors are the specific actions or reactions made by a person within the environment. It involves the "what" of a particular skill or ability. Capabilities guide and give direction to behavioral actions through a mental map, plan or strategy. It involves the "how" of a particularly skill or ability. Beliefs and values provide the reinforcement that supports or inhibits capabilities. It involves the "why" of a particular skill or ability. Identity relates to a person's role, mission and/or sense of self. It involves the "who" of a particular skill or ability. Spirituality relates to the larger system of which one is a part. It involves the "who else and what else" of a particular skill or ability.

The lower levels have to be defined clearly and understandable. In the higher level it is difficult to describe exactly what Identity or Spirituality is. What do we mean in NLPt if we are talking about these levels and how do we work on these levels. What are the messages we are giving to the patients. Is it more clearly defined in other therapy-models? The aim of the workshops is the exchange of experience and thoughts and confrontation with the NLPt therapy-model. Conclusions Workshop Anne Wahlen Buri: Question 1 * NLPt is different in everything because it is focused on therapy * NLP is the umbrella under which the NLPt is an important part Question 2 In comparison with other therapies don't wait. Call the insurance company yourself to tell them that NLP works and that it is effective. If they do not agree with that, search for other insurance companies who are willing to do the best for the client, who you can trust, who are affordable and who are open to alternative therapies. On the NVNLP site there are positive stories about the healing and effective NLP treatments. There are research results and the effects of the treatment after a certain time. Question 3 NLP is already using the Logical levels model of Robert Dilts. NLPt is more detailed, going deeper into the clients needs and is a tool to determine the therapeutic inter vention necessary for the level where the problem of the client is situated.

39

Gebleken is uit de diverse discussies dat vele NLP'ers in Nederland al dieper ingaan op de problematiek van de cliënten. Vaak zijn de NLP'ers reeds geschoold in andere therapievormen waardoor de combinatie met NLP al aardig de richting van NLP-t uitgaat. Voor de Hollanders was er niet zo'n groot verschil tussen NLP en NLP-t. De presentatie van Jaap den Hollander geeft een goed idee van de integratie van therapie en NLP. De oorspronkelijke opzet van NLP was immers therapeutisch. In Scandinavië, Engeland, Oostenrijk, Italië, Oostbloklanden, e.d. bestaat er een groter verschil tussen NLP en therapie. NLP wordt daar vaak gezien als een vlugge methode voor korte termijnresultaten. Voor het bedrijven van psychotherapie is een academische achtergrond vereist. Belangrijk is dat de NLP-therapeut zich conformeert aan de regels, gedragscode en werkwijze van de psychotherapie. Het

doen van casestudies, research en het bewaken van de ethiek, maar ook de relatie tussen cliënt en therapeut (overdracht en tegenoverdracht) zal in NLP-t een belangrijke plaats innemen waardoor een erkenning op Europees niveau bereikbaar wordt. Een fantastische internationale bijeenkomst met een interessant thema en waar ook vele andere interessante onderwerpen met betrekking tot NLP en therapie ter sprake kwamen in de wandelgangen. Mede dankzij de voortreffelijk organisatie van Willem van der Horst, Gerda Aberson en de medewerking van de NVNLP kijken we terug op een geslaagde conferentie.

•

Ingeborg Borst is ECP Psychotherapist en NLP Mastertrainer.

Healing The Wounded Heart 2005

40

ACTIVITEITENAGENDA van bij de NVNLP geregistreerde instituten NEDERLANDSE ACADEMIE VOOR PSYCHOTHERAPIE A. Schelfhoutstraat 48, 1058 HV Amsterdam, tel: 020 6150494, fax: 020 6173578, e-mail: [email protected], website: www.academie-psychotherapie.nl 28 aug. Open Dag 30 sept. Supervisor Psychotherapie( 2 jaar) 1 okt. Psycho-Oncologische Hulpverlening (1 jaar) 2 okt. Integratieve Psychotherapie (4 jaar) 2 okt. Integratieve Kindertherapie (4 jaar) 2 okt. Hypnotherapie(4 jaar) 6 okt. KinderMediation NIEUW (3 jaar) 6 okt. Integratieve Counseling NIEUW (3 jaar) 6 okt. Moduul Interventierepertorium (Basisvorming ECP) 8 okt. NLP Practitioner (Turbo) door E. Schneider, C. v/d Velde 12 okt. Moduul Pedagogiek, incl. seksuele ontw. (Basisvorm. ECP) 20 okt. Moduul Psychopathologie en Psychodiagnostiek (Basisvorm. ECP) 29 en 30 okt. Symposium: The art of hypnosis and IBS (Prof. Whorwell) Oktober Counselor/Coach NIEUW (1 jaar post hbo) 22 jan. NLP Mast. Pract. (Weekend), door Schneider en v/d Velde 26 jan. Moduul Onderzoeksmethoden (Basisvorming ECP) 25 feb. NLP Mast. Pract. (Turbo), door Schneider en v/d Velde 26 feb. NLP Mast. Pract. (Weekend), door Schneider en v/d Velde September Integratieve Hulpverlening aan seksueel misbruikte kinderen (2 jaar) Datum volgt Darm Management PDS (1 jaar) Datum volgt Moduul Wijsgerige vraagstukken (Basisvorming ECP) Datum volgt Moduul Wet en ethiek (Basisvorming ECP)

Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam

SOPHIA INSTITUUT Borgstee 48, 9403 TV Assen tel.: 0592-399790, e-mail: [email protected], website: www.sophiainstituut.nl 28 - 30 sept. NLP & PDD Nos in Rotterdam Smara Siddhi, Rotterdam 30 sep. - 01 okt. Start NLP Master najaarsopleiding Sophia Instituut, Assen 06 okt. Informatieochtend NLP & PDD NOS Sophia Instituut, Assen 07 - 8 okt. Start NLP Practitioner najaarsopleiding Sophia Instituut, Assen 15 okt. Start opleiding Transpersoonlijke Coaching en Counseling Sophia Instituut, Assen 18 okt. Certificatiedag Trainersopleiding Samaya, Werkhoven TARÁZÁT INSTITUUT, Ungerplein 2 - flat 6, 3033 BR Rotterdam tel: 010-4183599, fax: 010-2850038, e-mail: [email protected], website: www.tarazat.nl 17 sept. Gecert. Ericksoniaanse hypnose door Anné Linden en Steven Goldstone 25 sept. NLP Introductiedag 8 okt. NLP Practitioner op vrijdagen 15 okt. NLP Master Practitioner op vrijdagen 23 okt. NLP Master Practitioner in weekenden 30 okt. NLP Practitioner in weekenden 2 dec. NLP Introductiedag 6 dec. 3-daagse NLP introductie 8 jan. NLP Introductiedag

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam

vervolg Activiteitenagenda pagina 46

In 1991 ben ik als psycholoog gestart met mijn praktijk “Trait d’Union”. Daarvoor ben ik o.a. werkzaam geweest in het onderwijs. Door herstructureringen en fusies werd dit werkterrein voor mij steeds minder aantrekkelijk. Dit leidde ertoe, dat ik een opleiding Hypnotherapie ging volgen. Tijdens deze opleiding maakte ik kennis met NLP. Ik ben begonnen met het volgen van diverse trainingen en opleidingen op het gebied van NLP. In mijn praktijk staan de uitgangspunten van NLP centraal. Ik ervaar NLP behalve als een krachtige methode voor verandering ook als een manier van leven. Aanvankelijk volgde ik keurig de bestaande protocollen, maar na een poosje bleek dat de verschillende methoden door elkaar gingen lopen en dat deze manier van werken steeds vaker leidde tot het reduceren van de ‘officiële’ stappen om het probleem op te lossen. Ik was dan ook erg getroffen door de opmerking van Grinder, tijdens een workshop, dat hij teleurgesteld was over het feit dat NLP vaak als een verzameling technieken wordt gezien en gebruikt. Het komt er dan op neer, dat NLP een star protocollair gebeuren wordt. In zijn ogen is het de bedoeling dat NLP een dynamisch, levend geheel

is, dat steeds in ontwikkeling zal zijn.

merende patronen van de cliënt aan het werk te gaan.

Door een advertentie in het Amerikaans NLP tijdschrift “Anchor Point” kwam ik op het spoor van Roger Callahan, een Amerikaanse psycholoog, die beweerde dat hij een methode had ontwikkeld waardoor vliegangst in 5 minuten kon verdwijnen. Hij noemde deze methode ‘Thought Field Therapy´(TFT). Hij ontdekte dat de diepste oorzaak van belemmerende emoties gezocht moet worden in verstoringen van het ‘gedachteveld´. Deze verstoringen hebben een blokkerend effect op meridianen. Door heel gericht uit te zoeken om welke meridianen het gaat en in welke volgorde ze gedeblokkeerd moeten worden, verdwijnt de lading van de emotie vaak als sneeuw voor de zon. Dit idee sprak me zo aan dat ik een training van hem heb gevolgd in de USA. Zijn werkwijze bleek goed te passen in mijn “normale” manier van werken. Emoties kunnen tijdens de therapie vaak heel snel worden opgelost door de cliënt op speciale punten op het lichaam te laten kloppen. Zo is het mogelijk om in het therapieproces sneller en dieper met de overtuigingen en belem-

Daarna maakte ik kennis met Neuro Emotionele Integratie (NEI), een methode die door Roy Martina is ontwikkeld en ondermeer uitgaat van het principe dat er een connectie bestaat tussen organen/meridianen en emoties. De spiertest (uit de touch for health), die daarbij wordt gebruikt, bleek een uitstekend hulpmiddel om informatie uit het onbewuste van de cliënt toegankelijk te maken zonder met trance toestanden te werken. Vervolgens volgde ik trainingen waarin nieuwe inzichten over nog meer en andere energiesystemen, zoals chakra's en aura's, werden belicht. Hiervan noem ik graag een bijzondere, namelijk het Pleyadian Lightwork, ontwikkeld door Amo rah Quan Yin (een amerikaanse healer/schrijfster). Nu, 15 jaar na mijn kennismaking met NLP, vormt het nog steeds de basis van waaruit ik werk. Uit alle bovenstaande methoden heb ik een eigen manier van werken ontwikkeld, Kernintegratie, een vorm van “Energetische Psychologie”, die snel en diepgaand werkt.

42

Soms is het onmogelijk om na een sessie precies te benoemen wat ik exact heb gedaan. Dat is voor mij het bewijs dat NLP een levende creatieve manier van werken is. Ik neem aan dat ik in mijn manier van werken dan onbewust bekwaam ben. Wat me de laatste tijd opvalt is dat in opleidingsprogramma's van diverse opleidingen energetische psychologie vaak een plaats heeft gekregen in de vorm van de Emotional Freedom Techniques (EFT, door Cary Graig afgeleid van de TFT en veel gebruikt na 11 september 2001 in New York).

Neuro-Hypnotic Repatterning™ (NHR) is de nieuwste vinding van dr. Richard Bandler na Neuro-Linguistisch Programmeren (in samenwerking met John Grinder) en Design Human Engineering™ (DHE). Het verschil tussen deze vormen van NLP is dat NLP gericht is op het overnemen of kopiëren van leerprocessen van anderen, DHE gericht is op het verbreden van de menselijk ervaringen door nieuwe gedachteprocessen te introduceren. NHR is erop gericht om door middel van hypnose mensen hun verbindingen tussen verschillende onderdelen van het brein (corticale paden) te herstructureren.

Marijke Cohen de Lara

Informatie over sessies en cursussen: 0715321901 / 0622699802; [email protected]; www.xs4all.nl/~mmmlara

Ons brein heeft in de loop der jaren tal van overlevingstechnieken geleerd. Was dit niet het geval geweest dan waren we er nu niet meer. Echter een groot deel van deze overlevingstechnieken, die ons er door gesleept hebben toen het moeilijk

was, blijken vandaag de dag niet meer effectief. Deze ineffectieve patronen zijn nu automatismen geworden in ons handelen en voelen. NHR zorgt ervoor dat het brein nieuwe, meer effectieve corticale paden aanlegt waardoor er nieuwe en betere automatische reacties ontstaan. Hierdoor krijg je bewuste controle over onbewuste processen. Ook NLP en DHE hebben hun grondslag in hypnose. Juist daarom, als we kijken naar methoden om deze te verbeteren, is een nieuwe kijk op diepe trance zeer bruikbaar. Veel ongenoegen en andere problemen hebben een chemische basis in het lichaam. Een bepaalde actie heeft tot gevolg dat er stoffen vrij komen waardoor iemand depressief of juist boos wordt. Met NHR wordt direct ingespeeld op de stoffen die in je lichaam vrij komen om er zo voor te zorgen dat je je elke dag veel en veel beter voelt.

43

NLP maakt aannemelijk dat de mens zichzelf bestuurt met programma’s die zetelen in het bestuursorgaan van het lichaam, de hersenen. Alle (ketens van) chemische reacties, in gezondheid en ziekte worden volgens dit stuurmechanisme aan de gang gezet, natuurlijk binnen de genetische mogelijkheden en responderende op de input van de buitenwereld. In theorie bestaat daarmee de mogelijkheid dat, met behulp van NLP-technieken, een bestaand ziekteproces wordt omgezet in een gezond proces. Dit is bekend in NLP kringen. Vanuit deze veronderstelling wordt gewerkt, soms met succes. De vraag die dan opkomt is: hoe objectiveerbaar zijn dergelijke resultaten? Is het voldoende om NLP een plaats te geven in de geneeskunde als complementaire geneeswijze binnen het denk- en werkkader van de artsen, net zoals bestraling en chemotherapie dat hebben? Dat is de vraag die ik me stel, voorheen huisarts en nog steeds arts en NLP-practicioner. Werkwijze artsen en NLP-ers Artsen zoeken bij hun patiënten naar het resultaat van een destructief programma: fysieke afwijkingen. Ze stellen een diagnose aan de hand van de som van de gevonden pathologie.

Daarna zoeken zij het protocol van behandeling dat bij deze diagnose hoort, passen het aan naar de fysieke eigenschappen van deze patiënt en schrijven het uitvoeren daarvan voor. Na enige tijd wordt het resultaat beoordeeld, en in een statistiek verwerkt. De uiteindelijke arbiter van het succes is de patholoog anatoom met zijn statistiek. Wat de patiënt in het verloop van dit proces mededeelt omtrent zijn klachten is van secundair belang. Het resultaat van deze methode is, bijvoorbeeld, dat met het thans gebruikte protocol van kankerbehandeling 30% van alle mensen met een echt kwaadaardig gezwel permanent genezen raakt van de ziekte. Even zo zeer is het waar dat voor de behandeling van reuma en MS op dit moment geen enkel protocol aanwezig is. De NLP-er werkt geheel anders. Hij neemt een aantal zaken waar en probeert vast te stellen of de hulpzoeker een bestuursprogramma gebruikt dat hem ziek maakt. Daarna zoekt hij een manier om de cliënt zo te beïnvloeden dat hij een meer constructief bestuursprogramma opzet en gebruikt. Het beoordelen en vaststellen van de effectiviteit van zijn werken komt daarna. De vraagstelling of een NLP-aanpak van een ziekte als uitbehandelde kanker effectief is,

44

kan in eerste instantie alleen door de cliënt zelf beantwoord worden en pas daarna door de patholoog anatoom. Alleen de cliënt stelt vast of de NLP-er het gevraagde werk goed deed. Wie wil controleren, of het therapeutisch werk van de NLP-er van goede standaard was, zal dus met de cliënten dienen te gaan praten. Noodzaak van controle Artsen controleren de kwaliteit van hun werk door het werk van de patholoog anatoom. Dat doen ze met vier doelen; 1.controle op de effectiviteit van hun eigen werk, uit beroepstrots. 2. het zoeken naar de meest effectieve methodieken. 3. om klachten te ontzenuwen. 4. om te voldoen aan (kwaliteit)eisen van ziektekosten-verzekeraars. De noodzaak voor controle bestaat voor NLP-therapeuten voor de punten 1,2 en 3. Het voldoen aan eisen van verzekeraars zou eveneens ter sprake kunnen komen, indien zij zich willen inschakelen in het stelsel van ziektekostenvergoedingen; controle door derden zou het beste kunnen geschieden door een kwaliteits- onderzoeksbureau.

Uitvoering De uitvoering zou kunnen geschieden in een vorm dat iedere NLP-therapeut door een systematische en schriftelijke enquêtering gedurende twaalf maanden een speciale bevoegdheid verkrijgt en dat hij die bevoegdheid kan behouden door iedere twee jaar zich te onderwerpen aan een controleonderzoek gedurende drie maanden.

wijze geregistreerden extra te honoreren. Slotopmerking Misschien is het op deze wijze mogelijk psychotherapie van psychosomatische aandoeningen uit de taboesfeer te krijgen en operationeel te maken en de vraag omtrent effectiviteit ervan te beantwoorden.

De gestelde vragen zouden betrekking hebben op de aard van tevredenheid met het werk van de therapeut, het bereikte resultaat. De opzet ervan zou dienen te geschieden door professionele opinieonderzoekers. Een sondering van deze gedachte bij iemand van de Gezondheidsraad en andere autoriteiten viel gunstig uit. De NVNLP zou kunnen besluiten voor al hun leden die therapeutisch werkzaam zijn een speciale categorie in te stellen, met een dergelijke controle als inschrijvingseis. Financiering Dit alles zal geld kosten. Het is mogelijk dat publieke fondsen (van patiënten-verenigingen, de postcodeloterij e.d.) bereid zullen zijn, een grote proef met dit systeem te financieren. Bovendien zouden vermoedelijk ziektekostenverzekeraars bereid zijn op deze

F.E.J.(Boris) Bouricius arts , Voorschoterweg 25D NL-2235 SE Valkenburg ZH Tel en fax: +31(0)71-4014699 E-mail: [email protected]; [email protected]; [email protected]; www.fobia.nl; www.uitgedokterd.nl;

45

ACTIVITEITENAGENDA van bij de NVNLP geregistreerde instituten (vervolg) ALTER VISION, Melbournestraat 24, 3047 BJ Rotterdam tel: 010 - 2470686, fax: 010 - 2470682, e-mail: [email protected], website: www.altervision.nl 05 sept. Introduktie middag (Gratis oriëntatiemiddag) Rotterdam 19 sept. Introduktie middag (Gratis oriëntatiemiddag) Rotterdam 02/03/04 sept. Practitioners opleiding (4.2) Start Blok I – groep 4.2 Rotterdam 02/03/04 sept. Begeleiders Ontwikkelings Progr. Cert. Resource Ass. Pract. Rotterdam 16/17//18 sept. r Master Practitioners (4.2) Start Blok I – groep 4.2 Rotterdam 16/17/18 sept. Beg. Ontw. Progr. Certificaat Resource Ass. Master Pract. Rotterdam 24 - 28 sept. Workshop Hypnotische vaardigheden Rotterdam 07/08/09 okt. Practitioners opleiding (4.3) Start Blok I – groep 4.3 Rotterdam 07/08/09 okt. Beg. Ontw. Progr. Certificaat Resource Ass. Pract. (04.3) Rotterdam 14/15/16 okt. Workshop Body Resources for Healing met Barbara Witney Rotterdam 21/22/23 okt. TAIM® Counseling - Module B (start Blok 1) Rotterdam 21 nov. MIT Trainingsdag - themadag advanced. Mast.Pract. Rotterdam 15 - 16 nov. Workshop SDE® - Symbolic Design Engineering Rotterdam IVCN–Instituut Voor Communicatieve vaardigheden Nederland, Jacob Catslaan 19, 3705 BN Zeist Tel.: 030-6990635, fax : 030-6990635, Website: www.ivcn.nl, e-mail : [email protected] 10/11 sept. Start Master Practitioner opleiding (10 maandelijkse blokken Zeist 17/18 sept. Start Practitioner opleiding (10 maandelijkse blokken) Zeist 24/25 sept. 4 Start Master Advanced (10 maandelijkse blokken ) Zeist V.a.14 sept. Oplossingsgericht Coachen - Cursus 3 x 2 dagen Zeist V.a.2 nov. Oplossingsgericht Coachen - Cursus 3x2 dagen Zeist 22/29 sep, 19/26 nov 2 daagse NLP sollicitatie training Zeist 30/31 oct 2 daagse mediation technieken- gebaseerd op NLP Zeist LINN, Stroetlingsweg 1, 6142 AT Einighausen-Sittard Tel: 046-4111590 fax: 046-4111589 e-mail [email protected] website www.linn.nl 11 sept. Workshop Transformational Breathing 13 sept. Infoavond Transformational Breathing (gratis) 13 sept. start NLP Practitioner opleiding 23 sept. Workshop Transformational Breathing 4 okt. NLP infoavond (gratis) 11 okt. NLP infoavond (gratis) 22 okt. start Transformational Breathing seminar 1 nov. start Transform. Breathing Facilitator/Coach opleid. 8 nov. NLP infoavond (gratis) 15 nov. NLP infoavond (gratis) 22 nov. Infoavond Transformational Breathing (gratis)

Aquamarijn, Eindhoven Aquamarijn, Eindhoven Kapellerput, Heeze Nieuwerkerk (Zeeland) Golden Tulip, Weert Hotel vd Valk, Nuland Kapellerput, Heeze Kapellerput, Heeze Hotel v.d. Valk, Stein Hotel vd Valk Eindh. Aquamarijn, Eindhoven

EDUCARE – TILBURG, Correspondentie adres : Postbus 192 , 5110 AD Baarle Nassau Tel. 013 –507 8411, Fax. 013 – 507 6229, e-mail : [email protected], website : www.educare.biz 12 - 14 nov. Enneagram I weekend Tilburg 10 nov. NLP en onderwijs De kracht van Taal Tilburg 17/18 nov. RET en NLP Tilburg 9/10 dec. NLP en E.Q. Tilburg 18/19 dec. Enneagram II weekend Tilburg 29/30 jan. Start NLP Practitioner PR2005-1 Tilburg

46

ACTIVITEITENAGENDA van bij de NVNLP geregistreerde instituten (vervolg) ON SPEAKING TERMS, Sibeliushof 27, 3438 XH Nieuwegein Website: www.ost.nl, e-mail: [email protected] 18/19 sept. Schateiland, 2- daagse ontdekkingsreis naar overvloed en geluk 4/5 okt. On Speaking Terms blijven als emoties oplopen 8/9 okt. Schateiland, 2- daagse ontdekkingsreis naar overvloed en geluk 28 - 31 okt. Start NLP Master Practitioner (5 blokken) 15/16 okt. Start Eigen-wijs coachen (3 blokken) 10 -15 nov. De Oogst 25/26 nov. Roeien!: een persoonlijke communicatie training 10 - 13 feb. Start NLP Practitioners (5 blokken)

Samaya, Werkhoven Zonheuvel, Doorn Dessel, België Samaya, Werkhoven Umbria, Italië Antropia, Driebergen Samaya, Werkhoven

PHOENIX OPLEIDINGEN TA/NLP, Raiffeisenlaan 26 A, 3571 TE Utrecht Tel.: 030 – 2711383, website: www.phoenixopleidingen.nl, e-mail: [email protected] 19 - 21 aug. Kennismaken met systemisch werk Utrecht Eind aug./ Start 3-jarige opleiding Professionele Communicatie Utrecht Sept. Start vervolgopleidingen: Systemisch werken, Master NLP, TrainersUtrecht 6/7 sept. Leiderschap en contracten Utrecht 8/9 sept. Persoonlijk werk/supervisie Utrecht 10/11 sept. Energetisch emotioneel lichaamswerk Utrecht 14/15 sept. Omgaan met angst, woede en weerstand Utrecht 15/16 sept. Relaties Utrecht 16 - 18 sept. Leiderschap en het systeem Utrecht 17/18 sept. Op verhaal komen Utrecht V.a 27 sept., Dialoog in contact (avonden) Utrecht 4/5 okt. Persoonlijk leiderschap Utrecht 4 - 6 okt. Kennismaken met systemisch werk Utrecht 7 okt. Op verhaal komen – vervolg Utrecht 8/9 okt. Persoonlijk werk/supervisie Utrecht V.a. 11/12 okt. Vrouwelijk leiderschap en authentiek gezag (avonden) Utrecht 14/15 okt. Overgave in stilte en beweging Utrecht 8/9 nov. Persoonlijk werk/supervisie Utrecht 15/16 nov. Leiderschap en teamontwikkeling Utrecht 17/18 nov. Kennismaken met systemisch werk Utrecht 25/26 nov. Energetisch emotioneel lichaamswerk Utrecht 30 nov. en 1 dec. Relaties Utrecht 1/2 dec. Hoe raak ik je aan? Utrecht 2 - 4 dec. Leiderschap en het systeem Utrecht 8/9 dec. Rouw en rouwverwerking Utrecht 13 dec. Kennismaken met opl. Professionele Communicatie (3 jr.) Utrecht 13/14 dec. Succes- en faalangst Utrecht 7/8 jan. Leiderschap en contracten Utrecht 26/27 jan. Persoonlijk werk/supervisie Utrecht HEART SYSTEMS NEDERLAND, Julianaplein 9, 6049 BS Herten Website www.heartsystems.com / e-mail: [email protected] 4 sept. Intro NLP-Practitioner V.a. 8 sept. Avondcursus Meditatie als Medicatie 14 sept. Intro: met NLP op reis door de 7 chakra´s

Herten Herten Herten zie verder op de volgende pagina

47

ACTIVITEITENAGENDA van bij de NVNLP geregistreerde instituten (vervolg)

12 okt. 15 sept. 17 sept. 15 okt. 18 sept. 22 sept., 24 nov. 24 - 27 sept. 23 okt. 10 nov. 30/31 okt. 26 - 29 nov. 3 - 6 dec.

Start jaartraining Info-avond Familieopstellingen Ineke van Keulen Intro: Psychosomatiek Start jaartraining Psychosomatiek dag 10 Vision on the Mission NLP bijscholing Start NLP-Practitionersopleiding module A1 Introdag Gewicht in Balans Start jaartraining Familieopstellingen met Ineke van Keulen NLP Practitioners Module A2 Start NLP Masters Module A1

Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten Herten

GO CENTRUM VOOR GROEI EN ONTWIKKELING, T.U.Masmanstraat 7, 3813 ZE Amersfoort Tel.: 033 – 4802993, fax: 033 – 4806892, website: www.go-centrum.nl, e-mail: [email protected] 6 dec. /10 jan. Introductie-avonden NLP Practitioner Opleiding Driebergen 23/24 sept. Start NLP Practitioner Opleiding (9 tweedaagsen) Driebergen 16/17 sept. Start NLP MasterPractitioner Opleiding (9 tweedaagsen) Driebergen 12 okt., 9, 10 dec. Losse dagen Familie Opstellingen Driebergen 27 sept. Start serie van 7 maandagavonden Familie Opstellingen Driebergen 8/9 jan.,1/2 mrt. Heel je gebroken hart, serie workshops, verliesverwerking Amersfoort NTI-NLP, Oosterzijweg 8, 1906 AX Limmen Tel.: 072-5053501, fax: 072-5052294, e-mail: [email protected], website: www.ntinlp.nl 8 - 12 sept., 6 - 10 okt., 2 - 6 nov. Practitioner 2004-7 14 - 18 sept., 12 - 16 okt., 9 - 13 nov. Practitioner 2004-8 6 - 10 okt., 3 - 7 nov., 30 nov. - 4 dec. Practitioner 2004-9 26-29 aug., 23-26 sept., 20-23okt., 18-21 nov.Master Practitioner 2004-C 22-25 nov., 16-19 dec. 14 - 17 jan., 9-12 feb. Master Practitioner 2004-D 5 - 7 sept. NLP & Verlangen 13 - 15 dec. NLP & Verlangen 8/9 sept., 6/7 okt., 2/3 nov. Persoonlijk Begeleider 14 - 17 sept. NLP & Sales 27 - 29 sept. NLP & Lichaamscommunicatie 25 - 28 okt. Management & NLP 27 - 31 dec. NLP voor Jongeren 29 nov. - 1 dec. Verlangen en Partnerrelaties 7/8 nov. Start Twintigdaagse training Familie- en Organisataieopstellingen 26 - 28 nov. Workshop Family Constellation Johannes Schmidt (Eng) 30 okt. - 3 nov., 4 - 8 feb. Traumatraining Johannes Schmidt & Andrea Wandel (Eng) 29/30 nov. Workshop Sjamanisme en Familie OpstellingenDaan van Kampenhout

Zuidlaren Limmen Zoetermeer Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen Limmen

48