Van het bestuur Op de kringavond van 10 november heeft iedereen een mooi groen formulier aangetroffen waarop een ieder zijn e-mail gegevens kon verstrekken. In het kringblad van januari 2016 zullen wij hier uitgebreid op terugkomen.
Van de redactie In dit nummer treft u op de pagina’s 20 en 21 het vervolg aan van “De oorsprong van het geld”. Ik kwam dit tegen bij “scholieren.com”. Weer eens wat anders en erg leerzaam. De komende maanden ga ik hiermee verder. Mocht u interessante informatie over veilingen, beurzen, nieuwe uitgaven van munten of het verzamelen van munten tegenkomen, kunt u altijd naar mij mailen; teksten graag zo veel mogelijk in word aanleveren! Mijn emailadres is:
[email protected] Hartelijke groet, Hans van der Star
3
Alles draait om geld Elektrisch roken is ook niet zaligmakend. Mw. Ries zat naast haar echtgenoot in de auto en kreeg trek in een sigaret. Zij ging even de batterij van haar sigaret opladen in de sigaretten aansteker. Helaas ging de batterij lekken en ontplofte. Mevrouw kreeg een schadevergoeding van 1,7 miljoen euro toegekend van de rechtbank wegens opgelopen brandwonden. Een veiling in de VS had een interessante kavel in de aanbieding: een menukaart afkomstig van de Titanic. Het gloednieuwe zeer luxe rampschip zonk in 1912 heel snel, nadat het midden in de nacht met een ijsberg in aanraking kwam. De veiling vond online plaats, opbrengst: € 80.000,Linda Tuttle is lid van de Amerikaanse Mega Millions loterij en dat was ze tijdelijk vergeten. Tijdens het achteraf napluizen van haar post, vond zij een lot waar een miljoen dollar was opgevallen. Linda was nog net op tijd om het bedrag te innen, want sinds 26 mei was de uitslag al bekend. Ze gaat een nieuwe auto kopen, en maakt een reis naar China. Theunis Jansz was een Amsterdamse kruidenier die er waarschijnlijk warmpjes bij zat. Hij kocht op 6 oktober 1606 een fors aandeel van de VOC (Verenigde Oostindische Compagnie). Onlangs is dit stokoude aandeel in het Amsterdamse Stadsarchief opgedoken. Wie geïnteresseerd is in het Nederlands Werelderfgoed kan een leuke verzameling van Euro Vijfjes opbouwen ter herinnering. In 2012 verscheen de Amsterdamse grachtengordel. 2013 Het Rietveld – Schroderhuis. 2014 de Kinderdijk molens. 2015 de Van Nelle fabriek te Rotterdam. Engeland heeft al 250 jaar een Rembrand in het museum hangen met een afbeelding van Maria Hoogsaet met haar papegaai. De particuliere bezitter wil het nu verkopen. Vraagprijs: 48 miljoen euro. De minister van cultuur vindt dit spijtig en heeft een uitreisverbod ingesteld tot 15 februari 2016. Nu maar hopen dat een gefortuneerde Engelse koper zich meldt. Na Nederland, België, en Finland laat Ierland nu ook binnenkort de 1 en 2 eurocent uit de roulatie verdwijnen. Betalingen in contant geld worden direct afgerond tot een veelvoud van 5 eurocent. Mw. Molenaar 4
Het nieuwe 20 eurobiljet
ECB-president Mario Draghi heeft dinsdag in Frankfurt het nieuwe twintigeurobiljet onthuld. Het nieuwe biljet heeft een zogenoemd portretvenster met een holografische afbeelding van de Griekse mythologische figuur Europa. Als het briefje tegen het licht wordt gehouden, wordt het venster transparant en verschijnt het gezicht van Europa. Draghi noemt dit "een innovatief echtheidskenmerk" waarmee het biljet moeilijker te vervalsen zal zijn dan de oude versie. "Dit zal het vertrouwen versterken dat de 338 miljoen burgers van de eurozone in hun biljetten stellen", zei hij bij de onthulling. Net als het nieuwe vijfje en nieuwe tientje, heeft ook dit briefje een smaragdgroen getal dat bij beweging van kleur verschiet. Er zit ook een portret van Europa in het watermerk verwerkt. Onder meer de kleuren blauw, geel en paars komen in het briefje terug. Het nieuwe biljet wordt vanaf 25 november in omloop gebracht. Daarmee hebben de makers van bankbiljetten nog negen maanden de tijd om zich voor te bereiden. Voor u gelezen op www.nu.nl
5
SCHRIFTELIJK BIEDEN Naam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Telefoon. . . . . . . . . . . . E-mailadres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . verzoekt voor hem/haar te bieden op de volgende kavels tot maximaal het onder Max. Bod vermelde bedrag. Nr. Omschrijving Inzet Max. Bod .... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... ...... | .............................. | ..... | ...... Lijstje opsturen naar Postbus 238, 2160 AE Lisse, afgeven of mailen naar:
[email protected]
Betalingen: binnen 48 uur na ontvangst van de rekening! (Onvolledige biedingslijsten worden niet in behandeling genomen!)
Lidmaatschap en adverteren Tarieven lidmaatschap per jaar: Volwassenen
€ 15,-
Jeugdleden (t/m 18 jaar) € 8,Gezin
€ 20,-
Hiervoor heeft u toegang tot de 10 kringavonden en krijgt u 10 maal per jaar ons kringblad compleet met veilinglijst en wetenswaardigheden en iedere keer een puzzel waarmee bij een goede oplossing een munt te winnen is. Tevens heeft u dan recht munten ter veiling aan te bieden. Kosten per kringavond voor niet leden: € 3,00 per persoon. Advertentiekosten ¼ pagina:
€ 34,-
½ pagina:
€ 68,-
Hele pagina: € 136,6
ZWEEDSE KRONEN Berichten uit de telegraaf van zaterdag 7 november.
Zweden heeft vorige maand nieuwe bankbiljetten in oploop gebracht met beeltenis van Astrid Lindgren en Ingmar Bergman. De oude biljetten van 20,500 en1000 kronen zijn volgend jaar niet meer geldig. In oktober 2016 gaan ook de munten vervangen worden die dan nog tot juni 2017 kan gebruiken. SNIPPERDAG, een Oostenrijkse oma heeft vlak voor haar dood de erfenis voor haar kinderen verknipt in piep kleine stukjes de waarde was 1,1 miljoen euro. De bank vergoedt het geld alleen als de herkomst kan worden bewezen. Th. Hogervorst.
Puzzel De oplossing van de vorige puzzel: Washington quarter De winnaar is: Dhr. J. Kamerman Wij feliciteren de winnaar van harte en voor degene die niet gewonnen hebben komt hier een nieuwe kans op een zilveren munt. Stuur uw oplossing, alleen op een briefkaart, voor de volgende kringavond naar: Numismatische Kring Bloembollenstreek e.o., Postbus 238, 2160 AE Lisse Of geef uw fraaie kaart met oplossing af op de kringavond.
7
De hoofdsteden van de staten van de Verenigde Staten Als alles is weggestreept vormen de overgebleven letters achter elkaar geschreven een gezegde (de ij is in de puzzel een y). Albany Annapolis Atlanta Augusta Austin Boston Carson City Cheyenne Columbia Columbus Denver Des Moines I N D I A N A P O L I S J A R X R H Y 8
S A C R A M E N T O K U K E I I A E N
A E A I B M U L O C N E V N C R L U A
Harrisburg Hartford Honolulu Indianapolis Jackson Jefferson City Juneau Lincoln Little Rock Montgomery Nashville Oklahoma City L Y E F A T N A S E P N E H R L L A B
T T E K N N L A A O E O M I I U T N L
L I S C N O U U T D H O S V L L O E A
A C S O A S A G T P N B H O A T L N S
K A A R P K P U I D U S N N S E Y N E
E M H E O C T S N R A O T O M P M E N
C O A L L A N T G N H A B N E I P Y I
Olympia Phoenix Pierre Richmond Sacramento Saint Paul Salem Salt Lake City Santa Fe Springfield Tallahassee Topeka I H L T I J I A N I T S U A L E I E O
T A L T S H A R T F O R D I A R A H M
Y L A I L D S S Y T I C N O S R A C S
G K T L Y T I C N O S R E F F E J T E
M O N T G O M E R Y T N L O C N I L D
D L E I F G N I R P S S U B M U L O C
Na dure blunder met grote Chileense opdracht Muntmeester weg (Voor u, gelezen door mw. Molenaar in het Leidsch Dagblad van 06 – 2015)
Van onze verslaggever Den Haag * Door een mislukt avontuur in Chili is de Koninklijke Nederlandse Munt (KNM) in grote problemen geraakt. Directeur Maarten Brouwer treedt daarom per 1 december terug. Een woordvoerder van het ministerie van financiën bevestigt hierover in de media. Het staatsbedrijf heeft grote schulden en wordt overeind gehouden door Financiën, dat nog 18,8 miljoen euro tegoed heeft van de onderneming in Utrecht waar zo’n 130 mensen werken. De KNM slaat sinds 1807 de Nederlandse munten en is in 1994 verzelfstandigd. “Het liquiditeitsprobleem is bij KNM zodanig dat we ons zorgen maken over de toekomst van het bedrijf”, aldus een interne notie van Financiën in april die is uitgelekt. De onderneming staat sinds deze zomer onder verscherpt toezicht van het ministerie. Staatssecretaris Wiebes schrijft in een brief aan de Tweede Kamer donderdag aan de Kamer dat de grootste financiële problemen onder controle zijn, maar desondanks wordt een substantieel verlies over 2014 verwacht”, aldus Wiebes. De accountant heeft de jaarrekening voor 2014 nog niet goedgekeurd. De problemen zullen in ‘beperktere mate’ ook doorwerken in de cijfers van dit jaar. De kiem van de crisis ligt bij de grote opdracht uit Chili twee jaar geleden om 850 miljoen peso’s te slaan. Er waren problemen bij de productie en de Chileense inspectie keurde de munten uiteindelijk af. De KNM kreeg een boete wegens wanprestatie. KNM verwacht volgens de staatssecretaris de order na genomen maatregelen goed te kunnen afhandelen. Het moet in juni 2016 zijn afgerond. Maar ook intern waren er problemen bij de onderneming. “Er zijn ingrijpende operationele maatregelen” nodig, aldus Wiebes. Een ‘chief restructuring officer’ gaat het bedrijf herstructureren en bezuinigingen doorvoeren. Vertrekkend topman Brouwers blijft tot het einde van zijn arbeidsovereenkomst als adviseur aan. Financiën werkt aan een ‘strategische heroriëntatie’ van de Munt waarbij ook gekeken wordt of het staatsbedrijf moet blijven. Hier over zal het kabinet de begin volgend jaar de Kamer informeren. 19
De oorsprong van het geld (vervolg van het artikel in het novemberboekje)
Hoofdstuk 2; de opmars van het geld in Europa Algemeen De Griekse munten zijn voor onze muntgeschiedenis van groot belang geweest omdat men in Lydië startte met het aanmunten van ronde munten uit verschillende legeringen. Aanvankelijk was de legering zilver of goud; enkele eeuwen later sloeg men de laagste waarden ook in koper. In de loop van de 20e eeuw wordt het algemeen gebruikelijk om munten te slaan in nietedele metalen,. zoals Nikkel, Koper, Platina, Curpro-Nikke (75% Nikkel, 25% Koper), Messing, Tombak, IJzer, Tin en Aluminium. In Athene begon men ook vroeg met aan het aanmunten van Drachmen. Vanaf 545 v. Chr werden er in zeer grote aantallen zilveren Drachmen geslagen. De Drachmen waren onderverdeeld in 6 obolen. De belangrijkste munt was de tetradrachme, die de waarde van 4 Drachmes had. De munt was 17 gram en ze was de belangrijkste handelsmunt in het MiddellandseZeegebied. Nadat Alexander de Grote (336-323 v. Chr) het Atheense Rijk overnam was de Tetradrachme helemaal de beste en handigste handelsmunt, want nu kon er in een heel groot gebied mee betaald worden (Alexander de Grote had erg veel gebieden). Op den duur werd de Drachme helemaal verdrongen door het Romeinse geldstelsel en de opkomst van de Islam in de 7de eeuw. Keltische Munten Een aantal Keltische volkeren had een eigen muntslag. Vooral de belangrijkste stammen sloegen munten in de 1ste eeuw van onze jaartelling. De muntslaande stammen waren de Nerviërs (ten oosten van de Schelde), de Eburonen (langs de Maas) en de Treviren (langs de Moezel) De Kelten hadden echter geen geldeconomie, maar wél de munten nodig voor de betaling van oorlogsschulden, losgeld en bruidsgiften. Daardoor is de spreiding van Keltische munten ook niet zo groot; de meeste munten zijn gevonden rond de muntplaats. De metalen die de Kelten gebruikten waren goud, zilver en brons. Van 1 soort munt is de naam bekend: Semissos. Dat is een zwart geslagen munt in het brons. De meest bekende munten zijn de “regenboogschoteltjes”. De Keltische muntslag verdween na het binnendringen van de Romeinen, maar de munten hebben daarna nog een tijd gecirculeerd in de steden.
20
Romeinse Munten De eerste Romeinse munten zijn vanwege de oorlog in 280 v. Chr geslagen. De Romeinen hadden wapens nodig en die konden de Grieken wel leveren, mits er betaald werd met munten die aansloten bij de Griekse munttraditie. In het begin goten de Romeinen zware munten van koper die ongeveer 327 gram wogen. Daarna werden de munten van zilver en werden ze geslagen i.p.v gegoten. De munten werden dus lichter. Door deze eigen muntslag ontstond er in 212 v. Chr een eigen Romeins muntstelsel met een denarius (zilveren munt) die onderverdeeld werd in 10 koperen assen. Na 140 v. Chr werd de as kleiner: er gingen 16 assen in 1 denarius. Daardoor ontstond er een nieuwe munt: de koperen sertestius. Die munt was 4 assen waard en werd daarmee de belangrijkste rekeneenheid. Keizer Augustus (27 v. Chr-14 n. Chr) deed er nog een schepje bovenop; de muntreeks werd uitgebreid met een gouden Aureus. Het stelsel werd dus als volgt: 1 Aureus = 25 Denarius = 100 Sertestius = 400 Assen Tot 296 is dit stelsel onveranderd gebleven. Niet langer, want in 296 werd de koperen Follies de standaardmunt. Vanaf 309, onder het bewind van Keizer Constantijn kwam er weer een nieuwe standaardmunt; de zuiver gouden Solidus. Ook wel bekend onder de naam Bezant. De Romeinse munten werden gemaakt van goud, zilver, koper of brons. Op de voorzijde stond het portret van de keizer met daar omheen de naam en titels. Door de Romeinen moest Nederland wel mee gaan doen met het muntstelsel, omdat de Romeinen hun loon in munten ontvingen en dat geld wilden zij besteden in o.a Nederland. De Nederlanders waren toen dus wel verplicht het geld aan te nemen, hoe onbekend de munt ook was. Na het wegtrekken van de Romeinen uit noordwest Europa in 402 verdween het muntstelsel ook vrijwel onmiddellijk. De Franken, die al in 270 Maastricht waren binnengevallen en het zuiden in beslag hadden genomen, sloegen als het ware hun slag. De Frankische heerser Clovis (481-511) liet eigen gouden munten slaan, iets dat nog nooit eerder was gebeurd met Frankische heersers. Omstreeks 700 veranderden de Franken van muntlegering; ipv goud gingen ze zilveren munten maken, omdat er met die munten kleinere betalingen konden worden gedaan. De zilveren munten kregen de (Romeinse) naam: denarius, ook wel dernier genaamd. De Friezen namen dit over en gingen ook zilveren munten slaan; als voorbeeld namen ze de Angelsaksen uit Engeland. De Friese munten werden ook wel Sceatta genoemd. (wordt vervolgd) 21
Beurzen WB evenementen ROTTERDAM ZONDAG 7 FEBRUARI 2016 Regardz Airport Hotel WASSENAAR ZONDAG 28 FEBRUARI 2016 Hotel “Bijhorst” Van der Valk ALKMAAR ZATERDAG 23 APRIL 2016 AFAS Stadion
Veilingen 29 januari 2016 Extra veiling bankbiljetten De collectie Frank van Tiel MPO Energieweg 7 3401 MD IJsselstein
22
