Van Afval Af transitie-agenda naar een circulaire economie
NVRD themadag Roel van Raak (DRIFT)
[email protected]
Aanleiding en doel van ‘Van Afval Af’ • Verpakkingenakkoord • Circulaire Economie • Schuivende rollen private en publieke partijen • Gemeenten onder druk door recessie
kunststof
verpakkingen
Fijn Huishoudelijk afval
• Kunnen we 2015 aangrijpen voor een slag in de transitie Gemeentelijk naar de circulaire economie? afvalbeheer • Agenderend & verkennend: juiste vragen vinden, waar mogelijk de antwoorden
Drieluik
praktisch
Drieluik
praktisch
Transitieperspectief • Transities zijn fundamentele omwentelingen in (technische) maatschappelijke systemen in structuur, cultuur, werkwijze – Bijvoorbeeld energie- en materiaalsystemen
• Transities gebeuren altijd al, transities beïnvloeden voor duurzaamheidsdoelen. • DRIFT onderzoekt, adviseert, onderwijst en werkt in de praktijk aan transities.
Circulaire Economie: buzzword of trendbreuk?
Circulaire Economie: bouwstenen • Pre-industriële symbiose • Afvalhiërarchieën: – ladder van Lansink, reduce-reuse-recycle – 1e moderne transitie: Van storten naar verbranden – 2e moderne transitie: Van verbranden naar hergebruik Life Cycle Analysis, CO2 optimalisatie
Producentenverantwoordelijkheid: – Producent verantwoordelijk voor hele productcyclus – Moreel Juridisch Marketing Core Business – Uitvoering vrijwel altijd indirect
Circulaire Economie: bouwstenen • Ecodesign / design for recycling – Ontwerpgericht – LCA-achtige optimalisatie – Maar ook: biomimicry
• Cradle-to-Cradle – – – – –
Braungart en architect McDonough, ‘Afval is voedsel’ Techno- & biosfeer Productgericht, ‘take back’ Nog sterk ‘ecopremium’ economisch model
Circulaire Economie • MacArthur foundation / McKinsey / CE100 – NL-studie TNO, MVO Nederland
• Bouwt sterk op Cradle-to-Cradle voort qua inhoudelijke visie • Aansprekende vorm voor ‘boardroom’ • Meer bedrijfs- / sectogericht • Grondstof ‘hedge’, i.p.v. ecopremium of moreel appèl
Circulaire Economie: trendbreuken • Naast milieudruk, hernieuwde focus op productgrondstof(schaarste) • Grotere rol bedrijfsleven, kleinere rol overheid – Core business ipv traditioneel MVO
• Hogere kwaliteitsambities (upcycling) • Meer samenwerking over de keten • Hype is teken van veranderingsbereidheid?
Circulaire Economie: uitdagingen • • • •
Energievraagstuk blijft onderbelicht Niet alle grondstoffen zijn ‘tikkende tijdbommen’ Reverse logistics Onmogelijke voorfinanciering consument, producent of overheid • Performance economy problematisch • Lokale versus globale kringlopen
Toenemende rol gemeenten in cyclus? • Circulaire Economie vraagt integratie: actief in één schakel betekent rol in alle schakels • Gemeentelijk belang in moeten verwerken wat fabrikanten produceren. – Voorlopig nog geen grootschalige retoursystemen op productniveau.
• Aansluiting bij lokale agenda & mogelijkheid lokale kringlopen • Kunststof laat die verschuiving al zien.
Positie gemeenten in cyclus
CE Grijpt aan op lopende discussies in sector • Producentenverantwoordelijkheid • Risicomijding versus publiek ondernemerschap • Markt <-> Overheid relatie • Verbranden: pragmatisch of principieel
Circulaire Economie grijpt aan op lopende discussies in sector • Producentenverantwoordelijkheid • Risicomijding versus publiek ondernemerschap • Markt <=> Overheid relatie • Verbranden: pragmatisch of principieel • Afvalbeheer als instrument in sociaal beleid
schaalvoordelen internationalisering (afval)markt randvoorwaardelijke Rijksoverheid
Samenwerkingen & convergentie
lokaal sociaal beleid lokale initatieven (lokale kringlopen) bestaande structuren / versnippering lokale politieke keuzes
KORTE EN MIDDELLANGE TERMIJN AGENDA
Lokaal:Good and best practices Werken aan CE is ook gewoon kringlopen verder sluiten: • Heldere visie en duidelijk doelen gericht op de hele inzameling (en organisatie) • Financiële ruimte (of zelfs winst) door elders te besparen • Perverse prikkel op restafval weghalen • Van achterblijven naar good practice, van good practice naar best practice doorbraken in de hoogbouw • Nieuwe experimenten, lokale kringlopen
Landelijk niveau • Commitment aan doelen door gemeenten – Benchmarkmaat voor circulariteit
• Gezamenlijke druk op producenten. – Inkoopmacht
• Verbetering inzameling en organisatie sortering kunststof randvoorwaarden om geloofwaardige speler te blijven, ook richting CE. • Oplossen (perceptie) overcapaciteit verbranding • Nieuwe oplossingen kleinschalig ontwikkelen, bijv. lokale kringlopen – Doorpakken en doorontwikkelen
