Valkenswaard onbeperkt. De ontmoeting

Valkenswaard onbeperkt De ontmoeting

Valkenswaard onbeperkt De ontmoeting mevrouw drs. A. Groen drs. Sj. Cox

PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant januari 2006

ISBN 90-5049-368-8. © 2006 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Deze publicatie is te bestellen onder vermelding van PON-publicatie 06-03. PON Postbus 90123 5000 LA Tilburg Telefoon: (013) 535 15 35 Fax: (013) 535 81 69 E-mail: [email protected] Internet: www.ponbrabant.nl

Inhoud Voorwoord

5

1 1.1 1.2

Inleiding Aandachtspunten voor de pilot Doel en doelgroepen

6 6 8

2

Werkwijze

9

3

Cijfers en getallen Valkenswaard Mensen met een lichamelijke beperking Mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking Mensen vanuit de geestelijke gezondheidszorg Aantal aanvragen bij de gemeente Het aanbod aan activiteiten in Valkenswaard

10 10 11 12 12 12

De ontmoetingen De eerste ontmoeting 0 - 25 jaar Arbeid Vervoer Sociaal netwerk Recreatie/vrije tijd/sport Wonen De tweede ontmoeting 25 - 45 jaar Toegankelijkheid en bereikbaarheid Wet Voorzieningen Gehandicapten Vrijwilligers/ondersteuners Ontmoetingsplekken Ontmoeting met de mantelzorgers Informatie en uitwisseling Belasting Arbeid en mantelzorg Ontmoeting van 45+ Wonen Wet Voorzieningen Gehandicapten Parkeren Scootmobiel Openbare ruimte Welzijn Wet Maatschappelijke Ondersteuning Volwaardig burgerschap De slotontmoeting

14 15 15 16 16 16 17 17 17 17 18 18 18 19 19 19 20 20 20 20 21 21 21 22 22 22

Conclusies en aanbevelingen De organisatie De inhoud De beoogde doelen

23 23 23 24

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.4.7 4.4.8 4.5

5 5.1 5.2 5.3

Bijlage ANGO Zuidoost Brabant Stichting Platform gehandicaptenbeleid Valkenswaard Condititietraining

26 26 26 27

NeBasNsg Stichting Nationaal Fonds Sport Gehandicapten, afdeling Valkenswaard VOGG Sportinstuif De Bengels/Zwemclub de Dolfijnen en Vereniging van Ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap VOGG Ontspannings Club de Uitlaat Dagcentrum de Biezenrijt (Meare) Revalidatiecentrum Blixembosch Stichting de Plaatse (WBC woningen) GgzE Valkenswaard

28 28 29 29 29 30 30 30

Voorwoord Voor u ligt de eindrapportage ‘Valkenswaard Onbeperkt’. Er is het afgelopen jaar met veel enthousiasme gewerkt om invulling te geven aan deze pilot. Wij, inwoners van de gemeente Valkenswaard, het gehandicaptenplatform, de Vereniging van ouders van verstandelijk gehandicapten (VOGG), stichting de Plaatse en stichting de Boei, hebben ons onder leiding van het PON en POG beziggehouden met prangende vragen als: Wat zijn de wensen en behoeften van onze inwoners met een beperking? Wat kan de gemeente voor hen betekenen, maar vooral wat kunnen inwoners zelf doen? Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen hebben wij vijf ontmoetingen georganiseerd. Ontmoetingen tussen mensen uit verschillende sectoren en tussen de gemeente en haar bijzondere inwoners. De ontmoetingen zijn succesvol te noemen. Er zijn nieuwe contacten gelegd, er is volop gelegenheid geweest om aan het woord te komen, om wensen en ideeën kenbaar te maken. En heel belangrijk, er zijn zelfs al eerste concrete acties ondernomen om inhoud te geven aan de wensen die er leven. De ontmoetingen hebben geresulteerd in een helder zicht op wensen en behoeften die leven bij de inwoners van Valkenswaard. Een aantal van deze zijn wellicht bekend, maar vele zaken waren onbekend. Wij, de stuurgroep van Valkenswaard Onbeperkt, het PON en POG spreken de hoop uit dat deze ontmoetingen niet eenmalig zijn, maar dat er een proces in gang is gezet dat gecontinueerd wordt.

Namens de stuurgroep Valkenswaard Onbeperkt Christel Geybels-Olmer Hans Wildeboer Stichting De Boei Judith Baken Gemeente Valkenswaard Marijke van der Wolde Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Valkenswaard Raymond Spoelder Stichting De Plaatse Ria van den Eijnde-van Amelsvoort Vereniging van Ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap Wies Arts POG Agnes Groen PON

PON-rapportage: VALKENSWAARD ONBEPERKT

5

1

Inleiding Wat zijn de wensen en behoeften van mensen met een beperking? Hoe kunnen wij mensen aanspreken? Hoe krijgen wij de groep niet-georganiseerde mensen in beeld en hoe betrekken wij ze? Wat is er allemaal al geregeld in de gemeente en wat moet er nog geregeld worden? Zijn combinaties denkbaar om mensen met een verstandelijke, geestelijke of lichamelijke beperking gelijktijdig te betrekken bij het ontwikkelen van gemeentelijk beleid? En is er zicht op aard, omvang en aantal mensen met een beperking? En wat willen deze mensen in Valkenswaard? Wat kunnen de gemeente, aanbieders van zorg en welzijnsactiviteiten voor hen betekenen? Maar vooral wat kunnen de mensen zelf doen om de leefbaarheid in Valkenswaard te vergroten voor mensen met een beperking? In de pilot Valkenswaard onbeperkt is een poging ondernomen om een antwoord te formuleren op bovenstaande vragen. De pilot Valkenswaard Onbeperkt maakt deel uit van het provinciale project ‘Handicapproof en verder’. Dit provinciale project heeft tot doel de empowerment van mensen met een beperking te bevorderen en instrumenten en methodieken te ontwikkelen om hen te betrekken bij het gemeentelijk beleid. In totaal zijn er binnen ‘Handicapproof en verder’ vier pilots uitgevoerd.

1.1 Aandachtspunten voor de pilot ‘Valkenwaard Onbeperkt’ is de laatste pilot binnen het provinciale project. Dit maakt dat Valkenswaard een bijzondere rol vervult: ervaringen, vragen, kennis en inzichten die zijn opgedaan binnen de andere pilots (Laarbeek, Best en ’s-Hertogenbosch) zijn ingebracht in ‘Valkenswaard Onbeperkt’ om verder uitgewerkt te worden. Dit heeft geresulteerd in de volgende aandachtspunten:

Volwaardig burgerschap Door de vermaatschappelijking, het integreren van mensen met bijzondere wensen en behoeften in de samenleving, hebben gemeenten te maken met kwetsbare groepen in hun gemeente. Volwaardig burgerschap moet het uitgangspunt zijn voor het gemeentelijk beleid. Enerzijds verwijst dit naar formele gelijke burgerlijke, politieke en sociale rechten en plichten, naar de wettelijke verankering van non-discriminatie en gelijke kansen. En anderzijds verwijst volwaardig burgerschap naar gelijke kansen om in de samenleving op allerlei fronten te participeren en een bijdrage te leveren vanuit eigen voorkeuren en mogelijkheden. Burgerschap betekent ook maatschappelijk participeren, deelnemen vanuit de eigen mogelijkheden, waarbij zorg en voorzieningen deze deelname mogelijk moeten maken. Volwaardig burgerschap impliceert dat mensen met een functiebeperking vanzelfsprekend onderdeel uitmaken van de samenleving in plaats van een individu of groep in de marge zijn. Dit houdt in dat mensen met een functiebeperking onderdeel zijn van en bijdragen aan de structuur en cultuur van de samenleving.

6


Cijfers en getallen In hoeverre hebben de gemeenten een kwantitatief overzicht van mensen met een beperking en op welke wijze kan dit zicht vergroot worden? De praktijk wijst uit dat gemeenten vaak onvoldoende middelen en mogelijkheden hebben om hun kwetsbare groepen in kaart te brengen. Gemeentelijke bestanden zoals die van de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG) en die van de Wet Arbeidsongeschikten Jonggehandicapten mogen in verband met de privacy niet zomaar gebruikt worden. Bovendien blijkt dat de wijze van registratie moeilijk zicht geeft op leeftijd, aard en omvang van de beperking (LG, VG of GGZ). In de pilot van Valkenswaard wordt gezocht naar mogelijkheden en manieren om de ‘getallen’ in beeld te brengen. De uitkomsten worden beschreven in de sociale kaart van Valkenswaard.

Levensstijl De praktijk laat een breed scala van levensstijlen zien, deels gekoppeld aan objectieve gegevenheden in de sfeer van leeftijd, inkomen en gezondheid. Voor beleidsmakers en beleidsontwikkeling heeft deze constatering verregaande consequenties. De grote variatie in leefomstandigheden en leefstijlen maakt het verleidelijk om mensen met beperking nog slechts als een zeer heterogene populatie van unieke individuen te benaderen. Maar uit het oogpunt van beleidsontwikkeling en verantwoordelijkheden leidt dat echter tot een onhanteerbare situatie: per persoon met een beperking zouden de overheid en organisaties binnen het sociale middenveld moeten bepalen wat hun verantwoordelijkheid en mogelijkheden zijn. Een oplossing schuilt in het zoeken naar een nieuwe categorisering die gestoeld is op een combinatie van objectieve criteria als leeftijd, gezondheidssituatie en inkomen en subjectieve criteria als levenshouding, waarden, opvattingen en kwaliteiten. In de pilot Valkenswaard Onbeperkt hebben wij gekozen voor een indeling in levensstijlen op basis van leeftijden.

Sociale netwerken In deze pilot hebben wij willen achterhalen op welke wijze het sociale netwerk van mensen met een beperking versterkt kan worden. Voor contacten met anderen zijn mensen met een beperking vooral aangewezen op het aanbod aan activiteiten en ontmoetingsplaatsen in de wijk/de gemeente. Essentieel voor volwaardig burgerschap is dat mensen zelf kunnen kiezen waar zij willen ontmoeten. Dit betekent dat sommigen zich in eerste plaats thuis voelen bij lotgenoten, terwijl anderen juist gebruik willen maken van het reguliere aanbod.

Mantelzorg onbelicht Mantelzorgers spelen een cruciale rol voor mensen met een beperking. Mantelzorg is vaak langdurig en intensief. Zij zijn vaak de spil in het sociale netwerk. Mantelzorgers zijn geen professionele zorgverleners, maar geven zorg omdat zij een persoonlijke band hebben met degene voor wie ze zorgen. Mantelzorg is niet de alledaagse zorg voor, bijvoorbeeld de zorg voor een gezond kind. Mantelzorgers vinden het vanzelfsprekend om voor iemand te zorgen. In de pilot staan wij expliciet stil bij de wensen en behoeften van mantelzorgers en de knelpunten bij het geven van (dagelijkse) zorg aan hun dierbare(n).


7

1.2

Doel en doelgroepen In Valkenswaard Onbeperkt is gekozen voor een integrale benadering van alle sectoren. Dit wil zeggen dat alle sectoren (Lichamelijk Gehandicapten, Verstandelijk Gehandicapten en de Geestelijke gezondheidszorg) bij de pilot zijn betrokken. Dit sluit goed aan bij initiatieven die reeds in gang zijn gezet binnen de gemeente: de ontwikkeling van een integraal gehandicaptenbeleid door de gemeente en het Gehandicaptenplatform dat zich richt op het verbreden van haar achterban. Het doel van de pilot is tweeledig: zicht krijgen op het aantal mensen met een beperking dat woont in Valkenswaard en het in kaart brengen van wensen en behoeften van deze inwoners. Speciale aandacht wordt besteed aan mensen die ‘nergens bekend’ zijn, dus geen lid zijn van een belangenvereniging of gebruik maken van een instantie die zorg verleent. De uitvoering van de pilot is handen van het PON en het POG. Om het lokale draagvlak te vergroten en nauw aan te kunnen sluiten bij aanwezige kennis en ervaringen is een stuurgroep opgericht. In deze stuurgroep zitten vertegenwoordigers vanuit het Gehandicaptenplatform, de VOGG, de GGZ( de Boei) en de VG-sector (de Plaatse). Daarnaast is de stuurgroep versterkt door een inwoonster met een beperking en de gemeente Valkenswaard (ambtenaar en wethouder).

8


2

Werkwijze Om zicht te krijgen op ‘harde cijfers en getallen’ is door het PON een inventarisatie uitgevoerd. Hierbij is gebruik gemaakt van gegevens die zijn verkregen bij de in Valkenswaard aanwezige instellingen en verenigingen. Daarnaast is gebruik gemaakt van de gegevens die door de gemeente Valkenswaard zijn aangeleverd. Om zicht te krijgen op de wensen en behoeften van inwoners uit Valkenswaard (met een beperking) is gekozen voor het organiseren van ‘ontmoetingen’. Onder het thema “Ontmoetingen” is gekozen voor het organiseren van verschillende dagen (middagen) voor mensen met een beperking uit Valkenswaard. De ontmoetingen onderscheiden zich niet naar aard van beperking, maar op basis van leeftijd. Ontmoetingsdagen Ontmoeting 1

0- 25 jaar

Ontmoeting 2

25 - 45 jaar

Ontmoeting 3

45 + jaar

Ontmoeting 4

De mantelzorg

Ontmoeting 5

Plenaire terugkomdag

De achterliggende reden om juist een gemixte samenstelling van mensen uit verschillende sectoren is om te achterhalen in hoeverre wensen en behoeften overeenkomen.


9

3

Cijfers en getallen Valkenswaard Bij aanvang van de pilot bleek dat er geen kwantitatieve cijfers voorhanden zijn omtrent aantal, aard en omvang van mensen met een beperking in Valkenswaard. Wel is in Valkenswaard een uitgebreide gemeentegids aanwezig waarin allerlei aanbod voor mensen met een beperking beschreven staat. Het PON heeft in samenwerking met de stuurgroep van ‘Valkenswaard Onbeperkt’ getracht de sociale kaart van Valkenswaard in te vullen. De sociale kaart is samengesteld op basis van gegevens die zijn aangeleverd door onder meer de gemeente, de GGD en verenigingen/organisaties binnen Valkenswaard.

3.1 Mensen met een lichamelijke beperking Het daadwerkelijk aantal mensen met een lichamelijk beperking is bekend. Landelijke en regionale aantallen kunnen naar de gemeente worden toegerekend, maar dat biedt onvoldoende informatie over wie precies waar wonen en welke wensen zij hebben. De beschikbare gegevens zijn te grofmazig en niet erg betrouwbaar. Om toch een beeld te kunnen krijgen van het mogelijk aantal mensen met een lichamelijke beperking in Valkenswaard hebben wij gebruik gemaakt van de gegevens uit het Sociaal Rapport Brabant 2004 (PON). Uit het Sociaal Rapport 2004 blijkt dat 9,4% van de Brabantse bevolking chronisch ziek is. Vertaald naar de situatie van Valkenswaard gaat het dan om 2.924 inwoners die chronisch ziek zijn. Daarnaast kan een indeling gemaakt worden op basis van de OECD-indicator1, zoals gebruikt in de Rapportage Gehandicaptenzorg (Ministerie van VWS). Deze indicator kent vier categorieën: geen, lichte, matige en ernstige beperkingen. Op basis van deze indicator zijn er in Nederland ruim 500.000 zelfstandig wonende (niet in een instelling verblijvende) mensen met een ernstige beperking en bijna 1.000.000 mensen met een matige beperking. Wanneer wij deze gegevens vertalen naar de Valkenswaardse situatie levert dit het volgende beeld op: Doelgroep

Personen met een ernstige

% van inwoners

Aantal inwoners in 2003 (31109 inwoners )

3,1%

964

12,5%

3888

lichamelijke beperking volgens OECD- indicator Personen met lichamelijke beperkingen volgens OECD indicator

1

10

OECD staat voor Organisation for Economic Co-operation and Development. OECD voert statistisch en vergelijkend onderzoek uit onder alle landen die zijn aangesloten bij de OECD.


Op basis van de nota ‘Perspectiefvolle maten’ van de RbG kan een globaal inzicht in het aantal inwoners met een lichamelijke beperking worden verkregen dat op indicatie zorg ontvangt of begeleid wordt vanuit zorginstellingen en MEE -organisaties. 0-4 jaar

5-20 jaar

21-35 jaar

>35 jaar

Wonend op een instellingsterrein met behandeling Wonen in de wijk met 24uurszorg

1

Zelfstandig wonen in de wijk met ondersteunende begeleiding Thuiswonenden Met behandeling elders

1

Thuiswonenden met ondersteuning van sociaal netwerk rond cliënt/ familie Ondersteuning bij werk Test en Training

5

Dagbesteding Cliënten MEE

1

4

2

10

3.2 Mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking Uit de gegevens van MEE (periode januari 2004 tot en met mei 2005) is globaal inzicht verkregen in het aantal inwoners van Valkenswaard met een verstandelijke of meervoudige beperking die op indicatie zorg ontvangen of begeleid worden vanuit de zorginstellingen en MEE-organisatie die werkzaam zijn in Valkenswaard. 0 - 4 jaar

5 - 20 jaar

21 - 35 jaar

> 35 jaar

8

12

37

10

19

14

9

1

7

2

Verblijf op instellingsterrein met 24-uurs zorg Wonen in de wijk met 24uurszorg Wonen zelfstandig in de wijk met begeleiding Wonen bij ouders en krijgen thuisondersteuning Ambulante begeleiding Dagbesteding

1

7

19

49

Cliënten MEE

5

94

32

26

Bron; RbG, Mei 2005, Stichting De Paatse, december 2005


11

Naast de in de schema’s opgenomen mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking worden vanuit Instituut Sint Marie in Eindhoven 12 kinderen in de leeftijd van 5 - 20 jaar en 1 volwassene in de leeftijd van 21 - 35 jaar met problemen op het gebied van communicatie begeleid in de thuissituatie. Het gaat hier om communicatiestoornissen door een sterk verminderd gehoor, ernstige spraak- of taalstoornis al dan niet in relatie tot autismespectrumstoornissen.

3.3 Mensen vanuit de geestelijke gezondheidszorg Vanuit de GgzE is informatie verkregen over het aantal mensen dat bij de GgzE bekend is en afkomstig is uit de gemeente Valkenswaard. In de onderstaande tabel worden het aantal cliënten uit Valkenswaard weergegeven, onderverdeeld naar leeftijdscategorie. Aantal cliënten naar leeftijdscategorie 0-12

13-18

19-40

41-65

65>

cliënten

Nevencliënten

Totaal

Inwoners

%

40

33

159

166

116

514

209

723

31.059

2,3

Uit de tabel blijkt dat 2,3% van de inwoners van Valkenswaard cliënt is van de GGzE. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in cliënten en nevencliënten. Deze laatste groep, nevencliënten zijn mantelzorgers en familieleden.

3.4 Aantal aanvragen bij de gemeente Gezien het feit dat de administratie van de Wvg in het jaar 2002 en 2003 een achterstand heeft opgelopen, is er in 2004 een vertekend beeld te zien van aanvragen en afhandelingen. In 2004 is namelijk een inhaalslag gemaakt. Over het jaar 2005 kan na afsluiting wel een meer realistisch beeld van aantallen verstrekt worden.

3.5 Het aanbod aan activiteiten in Valkenswaard Valkenswaard kent een ruim aanbod aan activiteiten voor mensen met een beperking. Dit aanbod is grotendeels terug te vinden in de gemeentelijke gids. Daarnaast zijn belangenorganisaties, zoals het gehandicaptenplatform en de Vereniging van ouders en verwanten voor mensen met een verstandelijke handicap (VOGG) erg actief. Ten behoeve van de verdere invulling van de sociale kaart hebben wij een telefonische interviewronde gehouden onder de in de gemeentegids beschreven aanbieders van activiteiten. Hierbij is onder meer gevraagd naar het aantal leden dat zij hebben vanuit Valkenswaard. Een uitgebreidere beschrijving over onder meer het aanbod aan activiteiten en ervaringen die deze aanbieders hebben met betrekking tot de doelgroep(en) waarvoor zij diensten (willen) leveren is terug te vinden in de bijlage.

12


Aanbieder

Aantal leden uit Valkenswaard

Sector

ANGO Zuidoost Brabant

15

Alle

Stichting Platform

400

Alle (merendeel is

gehandicaptenbeleid Valkenswaard Conditietraining NeBasNsg Stichting Nationaal Fonds Sport

lichamelijk beperkt) 0 Niet bekend 15

Gehandicapten, afdeling

Lichamelijk gehandicapten en (licht) verstandelijk

Valkenswaard

gehandicapten

Valkenswaardse Gehandicapten sport en revalidatievereniging VOGG Sportinstuif De Bengels/

35

Zwemclub de Dolfijnen en Vereniging van Ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap. VOGG Ontspanningsclub de Uitlaat

Onbekend

Verstandelijk gehandicapten

Dagbestedingscentrum De Biezenrijt

35

(Meare) Revalidatiecentrum Blixembosch Stichting de Plaatse (WBC woningen)

Verstandelijk gehandicapten

Onbekend 85

Verstandelijk gehandicapten, meervoudig gehandicapten

GgzE Valkenswaard (beschermd

23

wonen) Scoutinggroep ‘Dick van Toor’ Valkenswaard

Geestelijke gezondheidszorg

Onbekend

Verstandelijk gehandicapten (kinderen 10 - 16 jaar)


13

4

De ontmoetingen In de pilot Valkenswaard Onbeperkt staan wij uitdrukkelijk stil bij het gegeven dat de praktijk een breed scala van levensstijlen laat zien. Gekozen is voor een opzet van de ontmoetingsdagen op basis van leeftijden om mensen de mogelijkheid te geven om anderen uit dezelfde levensfase te ontmoeten. Het hoofddoel van de ontmoetingsdagen is gezellig en informatief en de mogelijkheid je ‘ei’ kwijt te kunnen. De ontmoetingsdagen hebben plaatsgevonden op 1 en 8 oktober 2005 in het Bommel Partycentrum in Dommelen. De slotbijeenkomst, waarvoor alle leeftijdsgroepen zijn uitgenodigd, vond plaats op 25 oktober in de Hofnar. In het onderstaand schema geven wij het aantal bezoekers per ontmoetingsdag weer. : Ontmoetingsdagen

Leeftijden

Aantal

Ontmoeting 1

0 - 25 jaar

20

Ontmoeting 2

25 – 45 jaar

25

Ontmoeting 3

45+

90

Ontmoeting 4

De mantelzorg

25

Ontmoeting 5

Plenaire terugkomdag

95

Een bijzondere constatering ten aanzien van de opkomst is de aanwezigheid van raadsleden tijdens de ontmoetingsdagen. Hierdoor is een direct contact en een open communicatie ontstaan tussen de burgers en de politici. Alle ontmoetingsdagen kennen eenzelfde opzet en werkwijze. In de eerste ronde, de voorstelronde heeft iedere inwoner met een beperking uit Valkenswaard de kans gekregen om zijn/haar wensen en behoeften kenbaar te maken en neer te leggen bij de gemeente. In een tweede ronde is stilgestaan bij mogelijke oplossingen. Tijdens deze ronde bleek dat sommige knelpunten relatief eenvoudig op te lossen zijn, terwijl andere knelpunten over de gemeentegrenzen heen vallen en dus veelal buiten het vermogen van de gemeente liggen om er wat aan te kunnen veranderen. Een interessante en belangrijke constatering is dat de aanwezige inwoners over het algemeen zeer positief waren richting gemeente. Zij waarderen de mogelijkheid om elkaar (inwoners en gemeente) te ontmoeten zeer. Daarnaast bleek dat bij het merendeel van de aanwezigen langzaam het besef groeide dat zij zelf mede verantwoordelijk zijn om oplossingen te zoeken en aan te dragen en daar waar mogelijk er zelf invulling aan te geven. De belangrijkste bevindingen geven wij weer aan de hand van door de burgers zelf aangereikte thema’s die uit de eerste ronde naar voren zijn gekomen. De ontmoetingsdagen zijn succesvol gebleken. Het doel om een gezellig en informatieve ontmoeting mogelijk te maken tussen burgers onderling en tussen burgers en de gemeente is geslaagd. Alle aanwezigen hebben hun zegje kunnen doen en hebben dit ook gedaan.

14


Verder viel op dat er veel aandacht was voor elkaar: mensen bleven luisteren naar elkaar, ook al was het probleem/knelpunt al eerder door een ander genoemd. Hierdoor ontstond een hele open sfeer: mensen reageerden op elkaar en bedachten met elkaar oplossingen.

4.1 De eerste ontmoeting 0 - 25 jaar De eerste aftrap in de serie ‘Ontmoetingen’ vond plaats door de leeftijdsgroep jongeren (0 - 25 jaar). De aanwezige jongeren hebben verstandelijke en/of lichamelijke beperkingen. Aangegeven werd dat het niet echt duidelijk was bij welke leeftijdsgroep je nu eigenlijk hoort. Vooral jongeren boven de 20 jaar gaven aan niet helemaal te weten welke ontmoeting (0 - 25 jaar of 25 - 45 jaar) voor hen geschikt zou zijn. Tijdens de eerste ronde (het inbrengen van eigen ervaringen, knelpunten, wensen en behoeften) bleek dat er voldoende gespreksstof was zodat zij zich op hun plaats voelden. Ouders van kinderen en een aantal jongeren zelf waren aanwezig om met elkaar te praten over zaken die zij goed en minder goed vinden gaan in Valkenswaard. Voor de aanwezigen bood de ontmoeting de mogelijkheid om met elkaar te praten, elkaar te informeren en enkelen wisselden zelfs na afloop telefoonnummers uit om met elkaar in contact te kunnen treden. De belangrijkste thema’s die uit de rondes naar voren zijn gekomen zijn:

4.1.1 Arbeid Jongeren met een beperking vragen aandacht voor arbeidsmogelijkheden. De aanwezige ouders geven aan dat jongeren met een beperking moeilijk plaatsbaar zijn op de arbeidsmarkt. Er is behoefte aan specifieke begeleiding. De reïntegratietrajecten verlopen nu moeizaam. Bij plaatsing wordt vrijwel niet gekeken of deze groep jongeren aansluiting vindt bij de groep waarbinnen zij te werk worden gesteld. Bezorgdheid wordt uitgesproken over de plaatsing van jongeren met een licht verstandelijke beperking bij ex-gedetineerden en ex-drugsverslaafden. Een ander punt betreft de sociale werkplaats, deze zou onvoldoende mogelijkheden bieden voor jongeren met een beperking. Er zijn te weinig arbeidsplaatsen en de meetlat om er geplaatst te worden ligt erg hoog2. De aanwezige jongeren zijn zeer gemotiveerd om te werken. Maar geven hier wel bij aan dat zij veelal geen keuze hebben ten aanzien van het aantal uren. Zij moeten wel 36 uur werken om zich in hun levensonderhoud te voorzien (onder meer te wijten aan dure huisvesting). De jongeren doen een oproep:

Kijk meer naar wat wij kunnen in plaats van wat wij niet kunnen! Wij willen ons steentje bijdragen aan de samenleving, help ons daarbij.

2

Op dit terrein vinden in 2006 veranderingen plaats, de sociale zekerheid is onder constructie en de implicaties hiervan zijn nog onduidelijk.


15

4.1.2 Vervoer Een ander belangrijk thema dat vrijwel direct genoemd werd is het vervoer. Een veelgehoord probleem (ook tijdens de andere ontmoetingen) is dat het huidige vervoerssysteem veel onzekerheid met zich meebrengt. De aanwezigen hebben er begrip voor dat er een wachttijd is en dat je niet rechtstreeks van plaats A naar B vervoerd wordt, maar de ervaring wijst uit dat hier erg grote spelingen in tijd bestaan en dat het vervoer nogal eens afwijkt van de reguliere afspraken. Hierdoor raken de mensen gestresst en worden zij onzeker. De aanwezigen vragen begrip en aandacht voor het vervoersprobleem. Jongeren geven aan afhankelijk te zijn van deze vervoersvoorziening omdat zij niet altijd een beroep willen doen op hun ouders. Verder speelt mee dat het sociale netwerk van deze jongeren zich grotendeels buiten de gemeente afspeelt doordat hun schoolperiode zich veelal buiten Valkenswaard afspeelt en zij mede daardoor vrienden hebben die buiten de gemeente wonen. Doordat het systeem strippen toekent, en deze veelal niet toereikend zijn, moeten zij nu keuzes maken wie, wat en waar zij naar toe gaan. Dit systeem verzwakt uiteindelijk hun sociale netwerk en hun zelfstandigheid.

4.1.3 Sociaal netwerk Vanuit het gehandicaptenplatform wordt aangegeven dat zij hun achterban willen verbreden en dat zij graag instellingen meer willen betrekken bij de activiteiten van het platform. Door de jongeren met lichamelijke beperkingen wordt aangegeven dat er weinig tot geen mogelijkheden zijn om andere jongeren met een beperking te ontmoeten. Er is wel interesse in leuke activiteiten, bijvoorbeeld een discoavond. Ook de jongeren met een licht verstandelijke beperking zoeken aansluiting bij anderen. Echte mogelijkheden, zoals een inloophuis voor hen (en andere jongeren met een lichamelijke beperking) zijn er op dit moment niet.

4.1.4 Recreatie/vrije tijd/sport Recreatie, sport en vrije tijd zijn belangrijk: om anderen te ontmoeten, maar ook om je goed te voelen. Voor de aanwezigen is het aanbod van wat er allemaal mogelijk is in Valkenswaard niet echt duidelijk. Zij geven aan dat de reguliere sportverenigingen maar in zeer beperkte mate (tot zelfs helemaal niet) mogelijk zijn. Bij het thema sport kwam ook de onduidelijkheid over mogelijke vergoedingen inzake de Wet Voorzieningen Gehandicapten ter sprake. Op de vraag of sportverenigingen hier een beroep op kunnen doen werd medegedeeld dat alleen individuele aanvragen mogelijk zijn. Daarnaast werd gesproken over de mogelijkheid om bewoners van woonvoorzieningen te betrekken. Onduidelijk was hoe deze contacten zouden moeten lopen en wie daar verantwoordelijk voor is/wil zijn? De mogelijkheid om gezamenlijke activiteiten te organiseren voor mensen met lichamelijke en verstandelijke beperkingen werd genoemd. Als kanttekening werd hierbij geplaatst dat voor mensen met een verstandelijke beperking altijd ondersteuning en begeleiding noodzakelijk is. Tenslotte werd een oproep gedaan om succesvolle initiatieven, zoals de Doeweek Dommelen, niet zomaar zonder overleg in te perken tot verstandelijk gehandicapte deelnemers tot 21 jaar. Omdat dit tot grote teleurstelling leidt bij jongeren die al jaren met veel plezier meedoen aan de Doeweek.

16


4.1.5 Wonen Voor zowel jongeren met lichamelijke beperkingen als jongeren met (licht) verstandelijke beperking is huisvesting een groot probleem. Er zijn te weinig mogelijkheden, waardoor vertrek naar elders plaats vindt. Informatie over plannen (onder meer de focusprojecten) bereikt niet iedereen. Er zijn weinig mogelijkheden voor starters met een beperking. De aanwezigen vragen aandacht voor betere bouwplannen, de gemeente moet zich niet alleen richten op seniorenwoningen, maar ook op starterswoningen. Met andere woorden: in bouwplannen dient rekening gehouden te worden met meerdere doelgroepen (senioren, jongeren en mensen met een beperking. Aangegeven wordt dat er een speciale website is voor mensen met een handicap: www.wonenvoorgehandicapten.nl.

4.2 De tweede ontmoeting 25 - 45 jaar Tijdens deze ontmoeting kwamen nagenoeg dezelfde thema’s naar voren als bij de ontmoeting van 0 - 25 jarigen. Arbeid wordt ook hier als relevant ervaren, maar hier werd als aanvulling genoemd dat ook gekeken zou moeten worden naar creatieve manieren om ‘nieuw werk’ te organiseren. Bijvoorbeeld door mogelijkheden te zoeken om vrijwilligerswerk betaald te maken (of te laten uitvoeren met behulp van uitkering). Ook ten aanzien van de problematiek rond het vervoer werden oplossingen geopperd in de trend van ‘mijn zoon kan autorijden, kan hij niet anderen helpen??’ Bij het thema vervoer vroeg men specifieke aandacht voor het parkeerbeleid van de gemeente. Tijdens deze ontmoeting werd aandacht gevraagd voor de volgende thema’s:

4.2.1 Toegankelijkheid en bereikbaarheid Veel voorzieningen in Valkenswaard zijn niet goed toegankelijk. Er komt een opsomming van winkels, straten en wegen. Ook invalideparkeerplaatsen, bijvoorbeeld bij scholen, zouden uitgebreid moeten worden. Er wordt gevraagd om meer rekening te houden met mensen met een beperking bij reguliere voorzieningen. Hieruit volgt een interessante discussie over in hoeverre mensen met een beperking als volwaardig burger worden gezien. In ieder geval blijkt dat er bij veel personen in Valkenswaard gewerkt moet worden aan een attitudeomslag in het denken en handelen ten aanzien van mensen met een beperking.

4.2.2 Wet Voorzieningen Gehandicapten Er blijkt veel onduidelijkheid te bestaan over de Wet Voorzieningen Gehandicapten. Regels en procedures zijn niet altijd even inzichtelijk en het duurt allemaal erg lang. Aangegeven wordt dat het WVG-loket langer open zou moeten zijn. De aanwezigen denken graag mee aan oplossingen voor de geconstateerde knelpunten rond de Wet Voorzieningen Gehandicapten. Er wordt een oproep gedaan om minder star uitvoering te geven aan de wet, door meer met de mensen mee te denken waardoor er goedkopere oplossingen kunnen ontstaan. Ook de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning werd aangeroerd.


17

Wat betekent dit voor mensen met beperkingen? Wat gaat er allemaal veranderen? Een aantal mensen spraken hun angst uit over wat deze toekomstige wijzingen allemaal daadwerkelijk gaan betekenen.

4.2.3 Vrijwilligers/ondersteuners Vanuit de verstandelijke gehandicaptensector (het VG-wonen) spreekt een aantal mensen hun bezorgdheid uit ten aanzien van vrijwilligers. Zij constateren een vergrijzing in het vrijwilligersbestand. Dit leidt nu soms tot overbelasting van vrijwilligers, of dat activiteiten niet uitgevoerd kunnen worden omdat er geen vrijwilligers zijn. Er zijn verschillende pogingen ondernomen om vrijwilligers te werven, maar de resultaten zijn beperkt. Vrijwilligers zouden eigenlijk zelf voor opvolging moeten zorgen om te voorkomen dat er straks een nijpend tekort is. Vrijwilligers werven voor de doelgroep verstandelijk beperkten is lastig. Er is nog veel onbegrip en er bestaat een zekere angst om als vrijwilliger te werken voor deze groep mensen. Ondanks dit signaal ademt Valkenswaard een positieve sfeer uit: er gebeurt heel veel mede dankzij de inzet van vrijwilligers en ondersteuning die vanuit de gemeente geleverd wordt.

4.2.4 Ontmoetingsplekken Een laatste thema/aandachtspunt is de behoefte aan een plek om elkaar te ontmoeten. De aanwezigen met (licht) verstandelijke beperkingen, maar ook mensen met lichamelijke beperkingen, die zelfstandig wonen, geven aan nauwelijks contact te hebben met buren, mensen uit hun directe leefomgeving. Zij ervaren aan den lijve hoe individueel de samenleving is ingesteld. Mede daarom hebben zij behoefte aan een plek waar zij gewenst zijn, waar zij heen kunnen gaan voor een praatje, voor informatie of voor hulp. Bovendien willen zij niet altijd een beroep hoeven doen op hun familie, omdat deze het al zwaar genoeg heeft.

4.3 Ontmoeting met de mantelzorgers Deze ontmoeting stond in het teken van familie/naasten van mensen met een beperking: de mantelzorgers. Het bleek voor deze groep mensen zeer lastig om over zich zelf te praten, om eigen wensen en behoeften kenbaar te maken. Daarnaast was voor velen eigenlijk niet geheel duidelijk dat zij zelf mantelzorger zijn. Mensen gaven aan dat het toch eigenlijk heel gewoon is dat je voor je partner/ kind zorgt? De ontmoeting werd als zeer waardevol gezien, met een oproep tot herhaling. Maar met klem werd hierbij aangegeven: ‘als je iets voor mantel-

zorgers doet, dan moet je ook voor opvang zorgen zodat wij met een gerust hart aanwezig kunnen zijn.’ Uit de boeiende ontmoeting kwamen de volgende aandachtspunten naar voren:

18


4.3.1 Informatie en uitwisseling Bij de aanwezigen bestond behoefte aan informatie, wat is mantelzorg, wat houdt het in en wat is er specifiek voor mantelzorgers georganiseerd door de gemeente en andere organisaties? Ook informatie over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning werd genoemd: wat betekent dit voor ons als mantelzorg? Komt er nog meer op ons af? Emotionele vragen als ‘wat gaat er gebeuren als ik er straks niet meer ben’ gaven inzicht in de niet bij de mantelzorgers aanwezige informatie over de mogelijkheden die er zijn voor de persoon waarvoor zij zorgen. Daarnaast werd informatie gevraagd over ‘hoe kun je jezelf een dag vervangen, zodat je even de volle vrijheid hebt?’ Met elkaar werd nagedacht over oplossingen. Ten aanzien van de informatiekloof werden suggesties gedaan: een informatiegids met allerlei praktische informatie over mantelzorg; een mantelzorgadviseur die aan huis komt; een informatieloket; meerdere momenten van uitwisseling met elkaar; meer mantelzorgontmoetingen. Vanuit de groep ouders van mensen afkomstig uit de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), is een contactgroep in het leven geroepen, in samenwerking met de kerk. Deze groep mensen probeert met elkaar ontspanningsmogelijkheden te creëren voor degene voor wie zij mantelzorger zijn.

4.3.2 Belasting Specifieke aandacht werd gevraagd voor de belasting van mantelzorgers. Mantelzorg doe je niet zomaar, het overkomt je, je kan er niet omheen. De angst dat hen, de mantelzorger, wat overkomt, speelt een belangrijke rol bij de gevoelde druk. Er blijkt behoefte te bestaan aan vormen van respijtzorg: logeerhuizen, extra hulp of tijdelijke vervanging voor de mantelzorg. Aangegeven wordt dat wil je nu vervanging of extra hulp krijgen, er een indicatie nodig is van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Dit blijkt veel te lang te duren en de hulp die dan verkregen wordt is absoluut niet toereikend. Een suggestie werd geopperd om een acute hulplijn voor mantelzorgers op te zetten. De mantelzorger zou hier naar toe kunnen bellen en direct het probleem kenbaar kunnen maken en hulp kunnen krijgen. Eventueel zou zo’n mantelzorglijn aangesloten moeten kunnen worden bij de 24-uurs hulplijn van Zuidzorg. Gelijktijdig geven de mantelzorgers aan dat zij over een drempel heen moeten om zorg/hulp van anderen te accepteren. Men wil vertrouwen hebben in de organisaties/hulpverleners die de zorg leveren.

4.3.3 Arbeid en mantelzorg Het thema arbeid en mantelzorg werd genoemd. Aangegeven werd dat de combinatie van een baan en het verlenen van mantelzorg een zeer zware opgave is. Werkgevers zijn lang niet altijd bereid om creatief mee te denken aan oplossingen waardoor het enige alternatief vaak overblijft: ontslag. Hierdoor raken mantelzorgers geïsoleerd en is het moeilijk om, wanneer de mantelzorgtaken ophouden, weer terug te komen in het arbeidsproces.


19

4.4 Ontmoeting van 45+ Dit was de drukst bezochte ontmoeting. Vanwege het groot aantal deelnemers is de groep verdeeld over twee locaties. De meest mobiele mensen vertrokken naar een andere locatie. De thema’s die ter sprake zijn gebracht komen grotendeels overeen.

4.4.1 Wonen Ook tijdens deze ontmoeting werd aangegeven dat er te weinig geschikte woningen/focuswoningen in de eigen gemeente zijn. Hierdoor zijn mensen genoodzaakt om te verhuizen en moeten zij hun eigen woonomgeving en persoonlijk netwerk verlaten. En dat is zonde, want ‘Valkenswaard is een mooie groene gemeente waar het goed wonen is’. Toch valt op dat de oudere mensen met een lichamelijke beperking (die zelfstandig wonen) over het algemeen tevreden zijn met de aanpassingen in hun huis. Hierdoor kunnen zij langer zelfstandig wonen. De aanpassingen zijn voor het overgrote deel aangevraagd via de Wet Voorzieningen Gehandicapten. Voor mensen met verstandelijke beperkingen is de overstap van beschermd wonen naar zelfstandig wonen lastig, mede door dat er een wachtlijst is van ongeveer vijf jaar. Aangegeven wordt dat de afstemming tussen Woningbelang en allerlei voorzieningen die de gemeente mag verstrekken, een stuk verbeterd kan worden.

4.4.2 Wet Voorzieningen Gehandicapten Over de procedure rond de Wet Voorzieningen Gehandicapten is men niet onverdeeld positief: de procedures zijn te ingewikkeld en te traag en er wordt tegenstrijdige informatie verstrekt. Men geeft aan het vervelend te vinden om telkens bij een aanvraag voor de Wet Voorzieningen Gehandicapten iedere keer opnieuw gekeurd te moeten worden.

4.4.3 Parkeren Tijdens deze ontmoeting wordt uitgebreid stil gestaan bij het parkeren/ parkeerbeleid. Een parkeerkaart is eenvoudig te verkrijgen indien de aanvrager zelf rijdt. Veel moeilijker is het om een parkeerkaart aan te vragen wanneer de gehandicapte als passagier meerijdt. Verder wordt een pleidooi gehouden voor parkeerplaatsen voor fietsen vlakbij winkels. Deze zijn er onvoldoende en vooral voor mensen die zich moeilijk kunnen verplaatsen zonder fiets is het erg belangrijk om de fiets zo dicht mogelijk bij een winkel te kunnen plaatsen. Tenslotte wordt er gesproken over het betaalbeleid. Op basis van principe van ‘gelijkwaardigheid’ is in Valkenswaard (indertijd met instemming van het Gehandicaptenplatform) besloten dat ook parkeergeld betaald moet worden voor invalideplaatsen. In de praktijk werkt dit echter uit in het nadeel van de invalide persoon: er zijn te weinig invalideplaatsen (en bij gebruik van vervangende parkeerplek met gebruikmaking van de invalidekaart wordt procesverbaal opgemaakt!) en invalideplaatsen zijn verplaatst waardoor het moeilijker wordt om op de plaats van bestemming - veelal winkels - te komen. Er wordt te weinig rekening gehouden met situering van bejaardenhuizen bij instelling van zones ‘betaald parkeren’. De bewoners van het bejaardenhuis krijgen hierdoor minder en/of voor kortere duur bezoek.

20


Overigens blijken de meeste mensen wel begrip te hebben voor betaald parkeren mits er voldoende parkeerplaatsen dicht bij de winkels zijn en de tarieven worden aangepast.

4.4.4 Scootmobiel In tegenstelling tot de andere ontmoetingen wordt hier het thema scootmobiel ingebracht. Het veranderen van het scootmobielbeleid wordt als beperking ervaren. Men moet zelf de keus kunnen maken wat voor soort scootmobiel men wil aanschaffen. Zodat de scootmobiel past bij de mogelijkheden en de wensen van de mensen. Men vraagt zich hierbij af waarom deze bezuiniging op scooters alléén plaats vindt in Valkenswaard? Tot nu toe worden scootmobielen, rolstoelen en dergelijke niet hergebruikt, de gemeente zou een regeling treffen zodat deze duurzame spullen wel hergebruikt kunnen worden. Verder wordt aangegeven dat mensen die in een brommobiel rijden hoge eigen kosten hebben voor aanschaf en onderhoud. Waarom neemt de Wet Voorzieningen Gehandicapten daarvan niet een deel voor haar rekening, bijvoorbeeld het bedrag dat een scootmobiel kost? Het bericht dat de toegestane snelheid voor scootmobiels in de toekomst mogelijk tot 12 km/u beperkt wordt leidt tot veel ongerustheid. Dit is te langzaam voor (vaak)meerijdende fietsers.

4.4.5 Openbare ruimte Opgemerkt wordt dat sommige stoplichten te kort zijn afgesteld. Hierdoor ontstaan gevaarlijke situaties met oversteken. In de openbare ruimte is er weinig gelegenheid om elkaar te ontmoeten en om even uit te rusten. Met name bankjes om af en toe uit te rusten worden gemist. Positief is dat er een openbare toilet op de markt in Valkenswaard is, maar deze is niet/nauwelijks toegankelijk voor mensen met een rolstoel. Verder zijn er te weinig trottoirverlagingen, de trottoirverlagingen die er liggen, zijn vaak slecht. In Dommelen is men wel tevreden over de verlagingen. In de toekomst komen er in Valkenswaard aangepaste bussen. Wat heeft de gemeente al gedaan om de perrons op de halteplaatsen aan te passen?

4.4.6 Welzijn In Valkenswaard wordt veel georganiseerd voor mensen met een verstandelijke beperking. Voor mensen met een lichamelijke beperking wordt er nauwelijks iets georganiseerd. Daarop werd ingehaakt dat mensen met een beperking ook zelf iets kunnen organiseren. Men kan voor ondersteuning contact opnemen met de werkgroep Sport van het Platform. Mensen met een beperking moeten veilig kunnen zwemmen. Voor mensen met een verstandelijke beperking zijn speciale tijden gereserveerd. Iemand uit de zaal met een lichamelijke beperking gaf aan dat ze tijdens het bejaardenzwemmen mee kan doen en daarbij geholpen en ondersteund wordt.


21

4.4.7 Wet Maatschappelijke Ondersteuning Ook hier blijkt de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning onrust op te roepen. Er wordt een oproep gedaan: kan de gemeente goede informatie gaan geven over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning?

4.4.8 Volwaardig burgerschap Een laatste discussie tijdens deze ontmoeting heeft te maken met het volwaardig burgerschap. Men geeft aan: ‘Laat de gemeente niet altijd over ons beslissen, maar laten ze eens luisteren naar ons, gehandicapten’.. De gemeente vindt dat mensen met een beperking zelfstandig moeten functioneren. Tegelijk pakken ze van alles af (hiermee wordt de onzekerheid bedoeld die de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning met zich meebrengt). Daardoor worden mensen met een beperking steeds afhankelijker van anderen. Tot slot geeft men aan dat folders en informatie niet helpen: ‘Dus gemeente: doe iets!’

4.5 De slotontmoeting Ondanks het slechte weer was de slotontmoeting druk bezocht. Een kleine 100 mensen uit Valkenswaard waren aanwezig om elkaar opnieuw te ontmoeten en de uitkomsten van de verschillende ontmoetingen te horen. Een enkeling gaf aan dat de (harde) muziek tijdens de ontvangst en de pauze, ter gelegenheid van deze bijzondere ontmoeting, problemen geeft voor slechthorenden. Kenmerkend voor deze avond was de sfeer: enerzijds serieus, men kan zijn/ haar zegje nogmaals doen, en anderzijds gezellig en ontspannen. Over en weer werden grapjes gemaakt en er werd op een leuke wijze op elkaar gereageerd. De gemeente Valkenswaard, vertegenwoordigd door raadsleden, wethouders en ambtenaren, toonden hun bereidwilligheid om mee te denken en te zoeken naar oplossingen voor de aangereikte knelpunten. Dat niet alles door de gemeente opgelost kan en moet worden werd onder meer verduidelijkt door een aantal initiatieven die door de burgers zelf al waren opgepakt. Tot slot werd aan de aanwezigen gevraagd of zij behoefte hadden aan een herhaling: een grote meerderheid uit de zaal gaf aan behoefte te hebben aan een jaarlijkse ontmoeting voor de mensen met een beperking! Deze ontmoeting zou dan door de gemeente in samenwerking met de gemeenteraad en het platform georganiseerd moeten worden.

22


5

Conclusies en aanbevelingen Wellicht wel de belangrijkste conclusie die getrokken kan worden is dat de mensen met een beperking uit Valkenswaard de ontmoetingen als zeer plezierig en waardevol hebben ondervonden. Men heeft de ruimte en de mogelijkheid gekregen om zijn/haar zegje te doen. Men is serieus genomen en er is naar hen geluisterd. Tegelijkertijd is bij velen het besef gegroeid dat ‘willen wij er iets van maken, dan zijn wij er zelf ook verantwoordelijk voor’. Zonder in herhaling te willen vallen trekken wij conclusies op verschillende niveau’s: de organisatie, de inhoud en het doel van de pilot.

5.1 De organisatie De organisatie van de ontmoetingsdagen verliep naar wens. Omdat er geen idee was van het aantal bezoekers dat op de ontmoetingsdagen zou komen, was het niet eenvoudig om een geschikte locatie te zoeken. Zeker voor een beperkt aantal deelnemers leek de locatie erg geschikt. Enkele overwegingen die wellicht voor een volgende te organiseren ontmoeting meegenomen zouden kunnen worden zijn dat de locatie bij een wat groter gezelschap erg gehorig is en eigenlijk te klein. Ook zou meer rekening gehouden moeten worden met de mogelijkheid om te kunnen parkeren voor de deur. Een zeer terechte opmerking die tijdens de ontmoeting met de mantelzorg gemaakt werd is dat bij een volgende keer in overweging genomen zou moeten worden om opvangmogelijkheden voor mantelzorgers te bieden. Hierover zouden afspraken gemaakt kunnen worden met het steunpunt mantelzorg en eventueel met vrijwilligersorganisaties. Om mensen te informeren over de ontmoetingsdagen is een pr-traject opgezet. Er zijn posters, flyers gemaakt en er zijn diverse (lokale) krantenartikelen verschenen. Het huidige materiaal (uitnodigingen et cetera) zou ook de volgende keer gebruikt kunnen worden. Wel belangrijk is om goed rekening te houden met het tijdspad. Erg positief was dat er ook vele toehoorders waren (wethouder, leden van de gemeenteraad, vertegenwoordigers van ouderenorganisaties en platform, professionals uit instellingen).

5.2 De inhoud De ontmoetingen hebben veel kwalitatieve informatie opgeleverd. Voor een deel niets nieuws, maar het belangrijkste was wellicht dat mensen zelf graag persoonlijk hun ervaringen/wensen en behoeften kenbaar wilden maken. Voor een goed verstaander is er veel uit te destilleren. De inhoud die door de burgers met een beperking is aangeleverd is een prima aanvulling op de formele overlegstructuren en de enquêtes die gedaan worden. Er is relatief weinig geklaagd en er zijn veel praktische zaken aangekaart die verbetering behoeven. Heel veel zaken wil men behouden: hier spreekt enerzijds tevredenheid uit over wat er in Valkenswaard is, anderzijds onzekerheid over de toekomst. Met dit laatste wordt vooral gekeken naar de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de bezuinigingen die de gemeente uitvoert.


23

5.3 De beoogde doelen Voorafgaand aan de ontmoetingen zijn in samenwerking met de gemeente en de stuurgroep doelen vastgesteld. Deze hadden betrekking op: - inzicht in cijfers en getallen; - inzicht in wensen en behoeften van mensen met een beperking, met bijzondere aandacht voor mensen die niet verbonden zijn aan een belangenorganisatie; - de gekozen indeling: ontmoetingen op basis van leeftijd en niet op basis van de aard van de beperking.

Cijfers en getallen: een eerste indruk In het tweede hoofdstuk van dit rapport zijn de cijfers en getallen weergegeven die op dit moment beschikbaar zijn voor Valkenswaard. Het geeft een beeld van hoeveel mensen er met een beperking wonen. Hierbij hebben wij geprobeerd om een onderscheid te maken in de aard van beperking. De cijfers en getallen zijn verkregen van verschillende organisaties en instellingen. Er is geen centrale registratie van het daadwerkelijk aantal mensen met een beperking. Verder blijken de gemeentelijke bestanden, zoals de Wet Voorzieningen Gehandicapten en de Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten (WAJONG) niet zomaar gebruikt mogen worden. Deze bestanden zijn niet gekoppeld en het blijkt niet mogelijk om selecties te maken op basis van leeftijd.

Wensen en behoeften: bijzondere aandacht voor ongeorganiseerden gewenst De ontmoetingen waren goed bezocht en er was een actieve deelname van de aanwezige mensen. Dit heeft geleid tot inzicht in wensen en behoeften van mensen met een beperking. Voor een deel waren deze wensen en behoeften wel bekend, maar er zijn toch ook vernieuwende zaken ingebracht. In het uitnodigingsbeleid is bijzondere aandacht besteed om mensen te betrekken die geen lid zijn van een belangenorganisatie: de ongeorganiseerden. Dit bleek succesvol. Vooral de aanwezige jongeren (van de eerste en tweede ontmoeting) bleken niet aangesloten bij een belangenorganisatie. Ook de mantelzorgers waren hoofdzakelijk ‘ongeorganiseerd’. Bij de laatste groep, de 45+ waren redelijk wat mensen met een lichamelijke beperking lid van het Gehandicaptenplatform of goed geïnformeerd over het Platform. Voor de deelnemers met verstandelijke beperkingen ligt dit anders. Aangegeven werd dat er, in het verleden en nu nog, veel energie en tijd geïnvesteerd is in het bundelen van de belangen van deze groep mensen met beperkingen. Hierdoor is men nauw betrokken en verbonden bij de Vereniging van ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap (VOGG) en wordt er vanuit het wonen (door de instellingen) veel gedaan aan het behartigen van de belangen van de cliënten. Voor mensen met lichte verstandelijke beperkingen (zoals autisme, ADHD) blijkt er echter nauwelijks iets te zijn georganiseerd. Deze groep geeft aan hier wel degelijk behoefte aan te hebben, zodat expertise en ervaring beschikbaar komt voor anderen die met dezelfde problemen te kampen hebben.

Gemengde bijeenkomsten: succesvol Mede door het feit dat de ontmoetingen hebben plaatsgevonden op basis van een leeftijdsindeling zijn de ontmoetingen allemaal anders. Er zijn verschillen in het aantal deelnemers en ten aanzien van de ingebrachte gespreksonderwerpen.

24


We kunnen voorzichtig concluderen dat jongeren andere prioriteiten stellen aan thema’s dan ouderen. Bij jongeren gaat het vooral om vernieuwing: nieuwe vormen van werkgelegenheid, meer mogelijkheden om ook buiten Valkenswaard een sociaal netwerk op te bouwen en activiteiten te bezoeken. Terwijl het bij de ouderen vooral gaat om het behoud van voorzieningen in Valkenswaard. Over de formule om gemengde ontmoetingen te organiseren kunnen wij het volgende concluderen. Aanvankelijk was een aantal mensen sceptisch. Men zag het nut er niet van in en men verwachtte sterk uiteenlopende wensen, behoeften en knelpunten. Dit beeld werd tijdens het verdere verloop van de ontmoeting bijgesteld. Mensen met een verschillende achtergrond, luisterden naar elkaar en zochten met elkaar naar oplossingen. We kunnen dan ook concluderen dat een Indeling op leeftijd en vermenging van mensen met verschillende soorten beperkingen goed kan werken. Wat wij niet willen vergeten is de opmerking van een deelneemster met een verstandelijke beperking: ’als de gemeente meer van mij wil weten, waarom

komen ze dan niet langs op de koffie?’ Wij sluiten ons hier volledig bij aan: voor specifiekere en diepere informatie over bepaalde groepen mensen met een beperking kan een vervolgactiviteit worden georganiseerd. Sluit hierbij zo dicht mogelijk aan bij de situatie van deze groepen. Dus verlaat het gemeentehuis en ga de burger opzoeken. Terugblikkend op de ontmoetingen zijn wij tevreden over het aantal deelnemers. Het is een eerste keer dat mensen op deze wijze betrokken worden en aangesproken worden om actief deel te nemen aan een verdere invulling van het gemeentelijke beleid. Wat is opgevallen is het geringe aantal deelnemers vanuit de Geestelijke Gezondheidszorg. Hier zou bijzondere aandacht aan geschonken moeten worden zodat ook zij bij eventueel volgende ontmoetingen in grotere getale aanwezig zijn.


25

Bijlage

ANGO Zuidoost Brabant Algemene Nederlandse Gehandicapten organisatie Contactpersoon: Mevrouw Hendriks regio zuid Brabant (040) 248 86 53 De ANGO is een landelijke vereniging met regionale contactpersonen. Ongeveer 15 mensen uit de gemeente Valkenswaard zijn aangesloten bij de ANGO. Leden van de ANGO zijn mensen met uiteenlopende functiebeperkingen, alleen de mensen uit de geestelijke gezondheidzorg zijn binnen de ANGO een slecht gekende doelgroep. De ANGO organiseert informatiemiddagen (over bijvoorbeeld WMO) in bijvoorbeeld de gemeente Eindhoven, waar ook mensen uit de gemeente Valkenswaard gebruik van kunnen maken. Hierbij moet wel als nadeel worden vermeld dat niet alle mensen uit bijvoorbeeld Valkenswaard de mogelijkheid hebben om in Eindhoven te komen. Ook krijgen alle leden een verjaardagskaart toegestuurd en kunnen mensen terecht met vragen, met name op juridisch gebied. Ook biedt de ANGO de mogelijkheid tot huisbezoek. In Valkenswaard heeft de ANGO vorig jaar via telefoon en per brief mensen erop gewezen dat ze gebruik kunnen maken van huisbezoek. Hierop heeft maar één inwoner van de gemeente Valkenswaard gereageerd. Het probleem is dat mensen met een functiebeperking vaak te weinig initiatief nemen om zich ergens bij aan te sluiten of samen een groep te vormen. Oplossingen zijn hiervoor moeilijk te vinden. De ANGO blijft zich gewoon openstellen voor mensen met een handicap. De ANGO wil graag meewerken om de achterban te bereiken door de folder die wij ontwikkelen voor de ontmoetingsdagen door te sturen naar hun achterban.

Stichting Platform gehandicaptenbeleid Valkenswaard Contact persoon: Dick van Diepen Maastrichterweg 51 5554 GE Valkenswaard (040) 204 66 14 www.handicapvalkenswaard.nl DickvanDiepen@welzijnvalkenswaard .nl Het platform bestaat uit verschillende werkgroepen: Werkgroep sport, cultuur en recreatie: met daarin onder andere toerwielerclub de Kempen, Visclub de Venbergen, Valkenswaardse gehandicapten sporten recreatievereniging (de heer Key), de Dolfijnen (de heer Leuverink) en Kanovereniging en rolstoeldansgroep (mevr. v/d Wolde). Werkgroep WVG: over gehandicapten die te maken hebben met de WVG.

26


Werkgroep BTW: gaat over onder andere toegankelijkheid, verlichting, openbare weg en vervoer. De stichting stuurt vier maal per jaar naar de achterban een nieuwsbrief. De achterban bestaat ongeveer uit 400 mensen met uiteenlopende functiebeperkingen. Activiteiten zijn met name gericht op het beleid. In samenwerking met de gemeente wordt op beleidsmatig niveau het een en ander geregeld. Met name wordt er samengewerkt met de werkgroep gehandicaptenbeleid (Judith Baken) De stichting is erop gericht de belangen te behartigen voor mensen met een functiebeperking. Het platform is vooral beleidsmatig goed georganiseerd, de contacten met gemeenten, ouderenbonden en andere aanverwante instellingen zijn goed. Het contact met de achterban zou verbeterd kunnen worden. Momenteel is de stichting bezig om een contactavond te organiseren op 28 september, met als thema gezonde voeding. Op deze avond zal de stichting de functie die zij uitoefenen toelichten en zullen experts op het gebied van voeding uitleg geven. Daarna is er ruimte voor informeel samenzijn, zodat de stichting zijn achterban leert kennen. Het is van groot belang dat de stichting zijn achterban kent, omdat de stichting namens de achterban praat! Het is moeilijk om de gehele achterban te achterhalen, veel mensen met een functiebeperking sluiten zich niet aan bij een vereniging en zijn daardoor moeilijk te benaderen door de stichting. Ook krijgt de stichting via sponsoren geld dat aan goede initiatieven wordt besteed, zoals aan de rolstoelgroep, aan de beschermde woonvormen (GGZE) en aan sport en recreatie voor gehandicapten. Voor de contactbijeenkomsten kunnen de adressen van de stichting gebruikt worden, tevens zou het zeer nuttig zijn als de gemeente de adressen van mensen die een WVG aanvraag hebben gedaan vrij zou geven. Via teletekst, krant, tv kunnen de mensen worden benaderd die niet zijn aangesloten bij een vereniging, platform of iets dergelijks voor mensen met een functiebeperking.

Condititietraining Contactpersoon: P. Sweet Omschoorweg 2 4941 KP Raamsdonkveer Revalidatiecentrum Breda Conditietraining voor mensen met beenprothese Sinds een jaar voor heel Noord-Brabant beschikbaar, maar behandelen nog geen mensen uit Valkenswaard. Momenteel ligt er een plan om in Eindhoven of Den Bosch een zelfde instelling te openen voor mensen met een beenprothese. De heer Sweep geeft aan zich met name op deze doelgroep te richten en beperkt openstaat voor andere doelgroepen.


27

NeBasNsg Contactpersoon: N. Gense (provincie Gelderland en Limburg) N. Bruurs (provincie Noord-Brabant (06) 53 23 93 15)

Stichting Nationaal Fonds Sport Gehandicapten, afdeling Valkenswaard Valkenswaardse Gehandicapten sport en revalidatievereniging Contactpersoon: l. Key (040) 201 33 70 15 betalende leden zijn momenteel lid van de Valkenswaardse Gehandicapten sporten revalidatievereniging. Per jaar betaalt een lid 40 euro. Ongeveer 6 begeleiders zijn daarnaast bezig om de activiteiten vorm te geven. Iedere woensdagavond is er een sportinstuif. Verschillende activiteiten worden georganiseerd zoals balspelen, badminton en sjoelen. 25 jaar geleden is de heer Key gestart met activiteiten voor mensen met een lichamelijke beperking, nu maken ook mensen met een lichte verstandelijke beperking gebruik van de sportvereniging. Ook kunnen de leden op zaterdag gaan zwemmen. In samenwerking met de VOOG is het zwembad afgehuurd en kunnen mensen met een beperking gebruik maken van het zwembad, tegen een kleine vergoeding. Tevens organiseert de heer Key elk jaar een leuk uitstapje, dit jaar zijn ze met een groep naar de Beekse Bergen geweest en vorig jaar naar Bobbejaanland. Ook de heer Key geeft aan het moeilijk te vinden leden te werven. Er is gestart met het oprichten van een G-voetbalteam, maar door te weinig aanmeldingen is het helaas niet doorgegaan. De heer Key spreekt soms mensen op straat aan en maakt ze attent op de Valkenswaardse Gehandicapten sporten revalidatievereniging. Mensen mogen zes weken gratis proberen, daarna moeten ze lid worden. Om de achterban te bereiken staat in het weekblad van Valkenswaard in de agenda dat er wekelijks een sportinstuif is. Bij speciale activiteiten worden stukjes geschreven in het weekblad zodat er weer meer mensen op de hoogte raken van de activiteiten die worden georganiseerd. Ieder lid betaald 40 euro per jaar, de huur van de sportzaal is al 1008 euro, de gemeente geeft geen korting, omdat ze de vereniging als ‘normale’ vereniging beschouwen die ook de zaalhuur moet betalen. Via sponsoren van de voetbalvereniging wordt de zaalhuur jaarlijks betaald, ook gaat de heer Key rond met een collectebus op evenementen, om op die manier de kosten te dekken. Hij geeft aan dat de gemeente Valkenswaard misschien een financiële bijdrage of korting op de zaalhuur kan geven, om het bestaan van de Valkenswaardse Gehandicaptensport- en revalidatievereniging te vergemakkelijken.

28


VOGG Sportinstuif De Bengels/Zwemclub de Dolfijnen en Vereniging van Ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap Contactpersoon: Hr. Tillemans (040) 201 75 29 ([email protected]) Ongeveer 35 (alle leeftijden) personen met een verstandelijke beperking uit Valkenswaard maken gebruik van de sport- spel- en zwemactiviteiten. De activiteiten worden al 25 jaar op dezelfde wijze utgevoerd. Op zaterdagochtend kan er gezwommen worden, variërend van vrij zwemmen tot het behalen van diploma’s. Om maandag worden sporten spelactiviteiten georganiseerd. Dit alles kan mede mogelijk gemaakt worden door vrijwilligers. De heer Tillemans geeft aan dat alles loopt als een trein en dat er geen problemen ervaren worden. Wel geeft hij aan dat het soms moeilijk is om vrijwilligers te vinden. Voor het project handicapproof wil de heer Tillemans best meewerken, maar verwacht dat hij er zelf weinig aan heeft.

VOGG Ontspannings Club de Uitlaat Mevrouw Ras (040) 201 21 57 De doelgroep van de ontspanningsactiviteiten zijn mensen met een verstandelijke beperking. 90% van hen woont in een WBC (Woonbegeleidingscentrum). Mevrouw Ras geeft aan liever niet mee te willen werken aan het project, wij moeten informatie via de WBC ‘s kunnen krijgen. Wel wil ze posters of iets dergelijks verspreiden met de aankondiging van de ontmoetingsdagen. De Club de Uitlaat organiseert voor mensen met een verstandelijke handicap gezellige avonden (dinsdag, woensdag en donderdag) en een morgen op woensdag voor mensen die wat ouder zijn en/of niet alle dagen dagbesteding hebben. Verschillende activiteiten worden georganiseerd zoals spelletjes, knutselen en gezellig koffie drinken. Op maandag avond is er een kookclub actief. Vanwege bezuinigingen is het momenteel erg moeilijk om de huur en de activiteiten te bekostigen.

Dagcentrum de Biezenrijt (Meare) Contactpersoon: Bart Rijkers (040) 204 10 16 Dagcentrum de Biezenrijt is voor mensen met een verstandelijke beperking. Uit de gemeente Valkenswaard maken ongeveer 35 mensen gebruik van het dagcentrum. Op verschillende niveaus worden activiteiten aangeboden, van arbeidsmatige activiteiten tot creatieve activiteiten tot zintuigprikkelende activiteiten. De Biezenrijt heeft goed contact met de gemeente en denkt dat de achterban beter via de WBC ‘s en de VOGG benaderd kunnen worden. Ook gaf de heer Cuypers aan dat de vrijwilligers in de gemeente Valkenwaard niet vergeten mogen worden.


29

Revalidatiecentrum Blixembosch (040) 264 27 42 Revalidatiecentrum Blixembosch geeft geen informatie over cliënten die gebruik maken van de klinische en of poliklinische revalidatie.

Stichting de Plaatse (WBC woningen) Contactpersoon Raymond Spoelder Ongeveer 85 cliënten uit Valkenswaard maken gebruik van stichting de Plaatse.(Rapelenberg, Scottstraat en locatie in Dommelen) Stichting de Plaatse biedt WBC’s aan in de vorm van kamers, studio’s en appartementen. Ook biedt de stichting woonbegeleiding. De cliënten van de stichting hebben een verstandelijke beperking, soms in combinatie met een lichamelijke beperking, zintuiglijke beperking of autisme. Stichting de Plaatse werkt samen met Meare. Momenteel is de wachtlijst beperkt, toch geeft de heer Spoelder aan dat ze aan het onderhandelen zijn met gemeente en woningstichting om meer woningen te creëren. Nu maken ook nog cliënten gebruik van de traditioneel opgezette woning uit de jaren zeventig, die niet meer aan de eisen van deze tijd voldoen (bijv kamers van 12 m2). De heer Spoelder zit in de klankbord groep van Valkenswaard Onbeperkt en werkt zeker mee aan de ontmoetingsdagen en wil ook de achterban zo goed en compleet mogelijk benaderen.

GgzE Valkenswaard Begeleid en beschermd wonen Contactpersoon: Diana Scholten Schildhof 6 5551 DB Valkenswaard (anders vermeld in gemeentegids!) (040) 204 83 24 23 Cliënten met een psychische beperking maken gebruik van het beschermd wonen in Valkenswaard en zijn daardoor ook inwoners van de gemeente Valkenswaard. De woningen staan in een wijk en de visie van de GGzE is om zo normaal mogelijk te functioneren. De bewoners doen zo veel mogelijk mee aan de activiteiten binnen de wijk, zijn lid van de buurtvereniging, lid van de sportclub, doen mee met de wijk- BBQ en gaan gewoon boodschappen doen in het winkelcentrum. Ook organiseert de GGzE voorlichtingsavonden over bijvoorbeeld het thema ‘Beschermd wonen’. De GgzE heeft goede contacten met de gemeente en ontvangt bijvoorbeeld subsidie voor vervoer en sport. De visie om alles zo normaal mogelijk te laten verlopen voor de cliënten die gebruik maken van de woningen kan heel goed nagestreefd worden. Wel geeft mevrouw Scholten aan dat de doelgroep soms onderbelicht wordt. Voor de ontmoetingsdagen heeft mevrouw Scholten zeker interesse. Ze wil ook meewerken om de cliënten die gebruik maken van de woonvormen of van de begeleiding te benaderen om naar de ontmoetingsdagen te komen.

30


Valkenswaard onbeperkt. De ontmoeting

Recommend Documents