V
Natuur- en Vogelwacht "De Alblasserwaard18 Streeknatuurcentrum Alblasserwaard Matenaweg 1 3356 LS Papendrecht Tel.: 0184-412 618 E-mail:
[email protected]
Postadres: Postbus 171 3350 AD Papendrecht ABN-AMRO rek. nr. : 42.87.90.666 Rabobank rek. nr. : 11.30.63.083 K.v.K. Rotterdam : 40321641
Website: www.nvwa.nl
MPGPD2012102613040550
GPD
26.10.2012
0550
Burgemeester, Wethouders en Raadsleden Postbus 11, 3350 AA PAPENDRECHT. Ref.: 1243U Bomenspeelplaats Betreft: Bomenspeelplaats inrichten voor kinderen
Papendrecht dd. 22-10-2012
Geacht College, Kinderen willen spelen en daarbij hun eigen creativiteit gebruiken. Speelapparaten nemen deze creativiteit weg. Zij willen hun eigen speelmiddelen zoeken en ontwikkelen. Een boom heeft takken, geen ene boom is gelijk aan de andere, dus steeds nieuwe mogelijkheden. Die kunnen ze zelf ontdekken en uitproberen. Wij verzoeken u dit binnen uw gemeente uit te proberen. Er zijn een aantal grasvelden binnen uw gemeente die nergens voor worden gebruikt. Er komen binnenkort een aantal platanen (redelijk stevige bomen) beschikbaar uit de PJ. Oudstraat. Wat let u om een paar van deze bomen - eventueel iets ingekort - op deze velden neer te leggen. In het blad van de IVN staat een artikel over een dergelijk speelbos. Het is wel geen heel bos, maar in het westen van ons land moeten we wel eens met wat minder genoegen nemen Het is een experiment. Zijn de nadelen groter dan de voordelen, dan zijn ze makkelijk te verwijderen. Is het positief dan kan deze weg worden volgehouden. Wij verzoeken u aan dit idee gevolg te geven. Met vriendelijke groet, \
Leen den Ouden - IVN gids en NVWA Planologie voö|" Papendrecht Bijlage: Artikel Avontuurlijk spelen van het IVN
reportage
Avontuurlijk spelen in 't Laer Al voordat Speelbos 't Laer geopend was werd er druk gespeeld, IVN'ers toverden het bosgebied in anderhalfjaar tijd om tot speelnatimr waar zelfs vaders zich weer een beetje kind voelen. TEKST: KIRSTEN DORRESTIJN FOTO'S: KIRSTEN DORRESTIJN, NICOLE VAN GANS, JAAP VLAANDEREN (GNR)
ientallen rechtopstaande boomstammen omlijsten een klaphekje. Daarnaast begint de stobbenwal die het hele terrein omringt - om de grazende koeien buiten de deur te houden. Een diep uitgegraven zandpaadje leidt ons het bos in. Diepe kuilen en hoge heuvels wisselen elkaar af. Tegen een rek in de vorm van een houten boomstam zetten we onze fietsen neer. IVN'ers Hans en Christine Tamminga uit Hilversum nemen me mee naar 'hun* speelnatuurplek in Laren: Speelbos 't Laer. De afgelopen anderhalfjaar hebben zij dit bosgebied samen met twee andere IVN'ers omgetoverd tot speelnatuur.
Wirwar van takten We komen langs een enorme stapel takken. 'Die takken hebben pootjes gekregen', zegt Hans, terwijl hij een grote stap opzij zet om ze te ontwijken. 'Vorige week lagen ze nog aan de andere kant van het Speelbos.' Even later verspert een boomstam de weg en moeten we kruipen om verder te kunnen. Na het boomstammenpad waarop kinderen van stam naar stam springen, komen we bij een lichte, open plek. Een vrouw met een baby op schoot zit op een bankje in de zon. Een peuter met blonde lokken stapt ons tegemoet met een groene kruiwagen vol plaggen. Water stroomt naar beneden vanaf de heuveltop, waar een volwassen man enthousiast staat te pompen. Naast de pomp zit een groepje vrouwen en kinderen ontspannen in de late middagzon te kwebbelen. Trots gaan Hans en Christine aan de picknicktafel zitten die goed uitzicht biedt op het tafereel 'Ja, dit
mens
natuur
is wel een beetje 'ons' gebiedje geworden', geeft Christine toe. 'We hebben hier het afgelopen jaar zo hard aan gewerkt. Het is erg leuk om te zien hoe mensen er nu gebruik van maken.' Naast onze tafel klauteren kinderen in een wirwar van takken van een reusachtige 'omgevallen' boom, die misschien wel tien meter lang is. Speelnatuur 't Laer is pas één maand geleden voor publiek geopend, en nu al dankbaar in gebruik genomen.
Spelenderwijs Het idee voor dit stukje speelnatuur kwam bij toeval, vertelt Christine. "IWee andere IVN'ers, Nicole en Johan van Gans, hadden een feest gegeven en van hun gasten geld gekregen. Daarvan wilden ze 'iets' voor de natuur doen. Ze zijn naar het Goois Natuurreservaat gestapt om te vragen of deze instantie een idee had. Niet lang daarna gaven wij een feest omdat we allebei zestig waren geworden. Ook wij hadden geld gekregen en zijn naar het Goois Natuurreservaat gestapt. Dat is nu bijna twee jaar geleden.' Christine en Hans waren meteen enthousiast over het idee om speelnatuur aan te leggen. 'We hebben onderzoek gedaan, en het bleek dat het Gooi een blinde vlek op de kaart was: hier in de buurt was nog geen speelnatuur', verklaart Hans. 'Door in de natuur te spelen en daar echt dingen te beleven, kun je kinderen enthousiast maken voor de natuur. Dit is een plek waar kinderen lekker kunnen ravotten zonder dat het allemaal voorgekookt is. Wat je hier leert - natuurbeleving - is zó belangrijk.' Wijzend op de omgevallen boom met kinderen in de
v
>r.u 1
-rj#£
leden.
en het boekje Winterflora cadeau Ben je op zoek naar een cadeau voor iemand die houdt van alles wat groeit en bloeit? Of wil je iets origineels geven voor sinterklaas of kerst? Voor 24 euro kun je nu het unieke Winterflora-boekje cadeau geven, inclusief een IVN-lidmaatschap. Gedurende een jaar ontvangt hij of zij ook het magazine Mens en Natuur. De ontvanger van het cadeau wordt eenjaar lid van IVN. Daarna verloopt het lidmaatschap automatisch.
Hoe werkt het? Ga naar www.ivn.nl/cadeaulidmaatschap, vul je eigen gegevens in en die van het nieuwe lid. Binnen vijf werkdagen ontvang je het pakketje thuis. Deze actie loopt tot en met december 2012.
i @
i?> #
6
&
S5 ©
©
®
S> <3» ©
@
©
•m t
> « 5 © @ @ © @ © - © # © @ © © ® © © © # # i ® t a © © < s S ' i
» © ® « » ® 8 ® © © & <
Gezien op de Floriade.' Geef de vogels in je tuin voer? water en nestmateriaal met dit leuke 'Fiëstapakkef. De blauwe Fiësta Diner, de groene Fiësta Mester en de rode Fiësta Drinker worden geleverd met een kilo Premium Vbedertafelmix en een zakje organisch nestmateriaal. Bestelnummer 98Z84 van € 28,84 voor € 23,50
Bestel deze aanbieding op wwwB¥i¥arannI/i¥na Deze internetactie geldt speciaal voor lezers van Mens en Natuur en loopt tot en met 31 december 2012. De actie geldt niet voor eerder geplaatste bestellingen en op=op. Bij de levering wordteen acceptgiro meegezonden. Prijzen zijn exclusief verzendkosten. Kijk opwww.vivara.nl of bel 0478-517960 om de gratis catalogus aan te vragen!
mensennatuur
Het Speelbos is ingericht voor kinderen van 4 tot 14 jaar. Vanaf de picknicktafel kunnen ouders het hele terrein overzien, van speelkuil tot klimboom en waterbeekje.
Christine Tamminga
t'
^h\^->'^^:-^'^'';,
>ïï.lVJfA""%T«* *' &&: /:^v^Tv1fC-''t's' ' ^lensennatuur *"$$
MS
reportage
takken vult hij aan: 'Tegenwoordig gebeurt het niet meer zo vaak dat kinderen óp een boom staan. En als zo'n boom op de grond ligt zie je pas goed hoe groot hij eigenlijk is. Zo leer je spelenderwijs ook nog iets.' Twee kinderen lopen voorbij met grote stenen in hun handen. Christine en Hans kijken ze nieuwsgierig na. 'Die worden dus ook verplaatst...' De initiatiefnemers zien sinds de opening dingen gebeuren die ze zelf niet hadden kunnen bedenken. 'Die kruiwagen vol plaggen die je net zag, bijvoorbeeld: de plaggen waren nooit bedoeld om een dam van te bouwen. Ze waren bedoeld om het gras bij elkaar te houden. Maar in speelnatuur kunnen die dingen nou eenmaal gebeuren... Dat moet je ook maar gewoon laten. Het past helemaal bij het idee van dit terrein: ruimte creëren voor nieuwe mogelijkheden.'
Bomen in mootjes
^
Het Goois Natuurreservaat is eigenaar van de grond en verantwoordelijk voor het gebied. Al in de beginfase gaf deze organisatie garantie voor doorgang van het project. Dat betekende genoeg basis om verder aan de slag te gaan. Een van de eerste dingen die de initiatiefnemers hebben gedaan is een kijkje nemen bij andere speelnatuurplekken. 'Vorig jaar juli zijn we met z'n vieren een fietstocht gaan maken om te kijken wat de mogelijkheden zijn. We zijn langs Zeist, Utrecht en Amersfoort gefietst. Soms bleek 'speelnatuur' te betekenen: een schoolplein waar de stoeptegels uitgehaald zijn en waar groen is aangeplant. Dat is leuk, maar dat noemen wij geen natuur', lacht Hans. In Utrecht troffen de initiatiefnemers veel speeltoestellen aan. 'In eerste instantie dachten wij ook aan een kabelbaan, touwladders en speeltoestellen, maar we kwamen er al snel achter dat we dat niet wilden. Zodra je daar aan begint, krijg je namelijk een hele rits aan wet- en regelgeving op je dak. Dat vonden wij lastig.' Het gaat de IVN'ers bovendien meer om de beleving van de natuur: bgmjy^Jp. mootjes, kuilen, open plekken, hoogtes- enT^^tes, t^^^Twater en zancC 'Dat zijn elementen waarin HicferenTïïïrrcreativiteit kwijt kunnen,' benadrukt Christine. 'Voor een klimrek geldt dat niet. Bovendien is zo'n toestel heel duur; daar hadden wij het geld helemaal niet voor.' In Speelbos 't Laer zijn de accenten die oorspronkelijk al in het landschap waren, versterkt: kuilen zijn uitgediept en heuvels verhoogd. Bomen zijn omgetrokken om op bepaalde plekken meer licht te creëren. Zo krijgen planten de kans om te groeien, en mensen kunnen er lekker in de zon zitten. Vanuit andere delen van het bos zijn extra boomstammen en takken gehaald. Verder zijn er avontuurlijke paden aangelegd en besdragende struiken geplant om vogels aan te trekken.
mensennatuur
- *t
W*
Christine: 'Dit was een netjes aangehark hos, een heetje saai, maar wel met grote homen die we konden omtrekken!
'De speelnatuur in Zeist hebben we als voorbeeld genomen, vertelt Christine. 'Daar zijn initiatiefnemers ook uitgegaan van bestaande natuur. Wij kwamen er op een heel zonnige dag, het zat er vol met kinderen. Toen we er rondliepen met onze fototoestellen in de hand, kwam er een man op ons af, die zei: 'Het lijkt wel of jullie interesse hebben in dit terrein. Ik ben de ontwerper ervan.' Uiteindelijk heeft hij ook onze speelnatuur ontworpen.'
» e
® Q. & © O S* « '8' *
& a
(
> <ö ©
#
Zelf aan de slag met speelnatuur? Do's; * Zoek draagvlak bij de gemeente en eigenaar van het bos * Bezoek andere speelnatuur om inspiratie op te doen * Maak mensen enthousiast betrek vrijwilligers bij het project Don'ts: ® Ga niet zonder gedegen plan te werk * Begin niet aan speeltoestellen als je de nadruk wil leggen op beleving van de natuur * Bedenk niet voor kinderen wat zij leuk moeten vinden; kinderen worden vanzelf creatief in de natuur en bedenken hun eigen speelobjecten. * Wil jij aan de slag met speelnatuur? Op ivn.nl/mensermatuur hebben we een selectie gemaakt varTÏÏnksT boeken enbrocRures op het gebied van speelnatuur. i <5 ©- ®
'ë
&
©
©
©
©
S
®
«!
§
<
1 (&
©
#
®
®
#
©
<&
5
«5 «
'
Wat maakt speelnatuur nou zo bijzonder? Is een gewoon bos niet leuk genoeg voor kinderen? 'Nee, soms niet', denkt Christine: 'Ik weet zeker dat deze mensen hier niet waren als dit Speelbos hier niet was', zegt ze wijzend naar de kinderen en hun ouders. 'Mensen willen graag een doel hebben. Een Speelbos is dat eerder dan een gewoon bos.' Hans vult aan: 'Als je kinderen voorstelt naar een bos te gaan, vragen ze: 'Wat gaan we daar dan doen?' Tot vervelens toe langs een wandelpad lopen zeker. Vaak mag je niet eens van de paden af. Wij hebben hier verschillende spannende elementen uit de natuur naar één plek gebracht. En je ziet het aan de waterpomp: ook vaders vinden het leuk om mee te doen...' Voor het uiteindelijke ontwerp hebben de initiatiefnemers een keuze gemaakt uit alle ideeën die er waren. Gekeken is naar financiële en praktische haalbaarheid. Christine: 'Dit was een netjes aangeharkt bos, een beetje saai, maar wel met grote bomen die we konden omtrekken. De ontwerper had meteen ideeën toen we hier doorheen liepen. Hij zei direct van: 'Hier kun je dit en daar kun je dat'. We zijn nog steeds heel blij dat we de waterpomp hebben mogen installeren. Het was even de vraag of dat wel mocht in een natuurgebied. En of het hygiënisch genoeg was. Ook wilden we niet dat het oppompen van het grondwater te lang zou duren, maar dat gaat hier gelukkig vrij snel.' Het heeft een paar maanden geduurd voordat het Goois Natuurreservaat definitief toestemming gaf voor de plek en het plan, maar toen de knoop eenmaal was doorgehakt is het allemaal snel gegaan: in maart zijn de graafmachines begonnen en in juni - drie maanden later - vond de officiële opening plaats. Het enthousiasmeren van andere mensen, daar staat of valt een project als deze mee, denken Christine en Hans. 'Deze picknicktafel bijvoorbeeld, is geschonken door de kringloopwinkel van Eemnes. Wij hebben hen weten te overtuigen van ons plan.' Ook is driftig gebruikgemaakt van vrijwilligers. Er zijn zeker honderd vrijwilligersdagen in gaan zitten. Graafmachines hebben het grove werk verricht, maar de rest is allemaal door enthousiaste-
mensennatuur i l ï
'.&W
&s^i3^»
m&m^m
^piïi
£58f!$
^ ^
1^;^
^'^i^A;>?
f S fe**
*
CSV'
* . "^ *«*,*-, '
V »
X
40%®m'^
^\'L-*
reportage Hans: 'Een plek waar kinderen lekker kunnen ravotten zonder dat het allemaal voorgekookt is! lingen gedaan. De boomstampaadjes waarop je van boomstam naar\)oomstam kunt springen zijn bijvoorbeeld door de Hilversumse atletiekclub aangelegd - in plaats van een training. 'Het betrekken van vrijwilligers scheelt niet alleen geld, het is vooral ook een goede manier om draagvlak te creëren voor het project', legt Christine uit. 'Mensen vonden het geweldig om te helpen, ik stond er versteld van.' Op de landelijke vrijwilligersdag NLDOET is een groep van de Rabobank komen helpen met bomen planten. 'De eerste teleurstelling kwam twee weken later', vertelt Hans. 'Toen bleek dat de vers geplante bomen alweer uit de grond waren getrokken. Dan schrik je wel even. We waren helemaal vol van ons project, het terrein was nog niet eens officieel geopend... Op dat moment dacht ik: wat gaat er nog meer gebeuren? De bomen hebben we gelukkig weer opnieuw kunnen aanplanten.'
burgemeester
Het Speelbos kan een groot succes genoemd worden: al vóór de officiële opening maakten mensen er gebruik van. 'Dat was nog wat', vertrouwt Christine toe. 'De ochtend van de opening moesten wij hier nog snel opruimen. Kinderen hadden namelijk een dam van takken over het entreepad gebouwd, het pad waar ook de burgemeester zou lopen die dag... We hadden hem toch moeilijk daar overheen kunnen laten klauteren.'
Het gaat schemeren en de gezinnen pakken hun spullen bij elkaar. Een plastic beker en een thermoskan blijven als gevonden voorwerpen op de picknicktafel staan. De omgetrokken boom blijft eenzaam achter en uit de pomp gutst niet langer water. Morgen een nieuwe speeldag.
t l • « l t l
%»$&
Speelbos 't Laer is ontworpen door Buro Buitenruimte. In totaal heeft het project zo'n 26.000,- euro gekost. Het Goois Natuurreservaat heeft de helft daarvan bekostigd, de andere helft is gesponsord door bedrijven. Adres: Oude Postweg 1, Laren. www. gnr.nl onder tabblad Wat is er te doen / Actief / Speelbos.
• De jeugdwerkgroep van IVN Gooi heeft nog geen * concrete plannen met het Speelbos, maar de plek l wordt als een mooie kans gezien om in de toekomst l activiteiten te organiseren. Gedacht wordt om er * bijvoorbeeld één vaste zaterdag- of zondagmiddag ® IVN'ers aanwezig te laten zijn om er een natuurspel l te organiseren of een leskist te behandelen. De l kinderen kunnen er al spelenderwijs over de natuur leren: over de verschillende bomen die er staan of over de soorten vogels bij de voederplek.
scharrel!
I %2I
ON DER REDACTIE VAN RENEE OUDENAARDEN
hallo herfst! In de herfst is buitenspelen één groot avontuur. Stampen in de plassen, springen door de bladeren, kastanjes en paddenstoelen z oeken. Er is zoveel te ontdekken buiten. En of je nu in de stad woont of op het platteland, de natuur is nooit ver weg. Ga je mee naar buiten? De leukste herfsttips op een rijtje.
the moviel Vrijdag 7 september ging de film 'Schar relkids avontuurlijk gamen doe je buiten' in première. De film gaat over de zusjes Bibi en Zoë die vele middagen doorbren gen achter de spelcomputer of voorde tv. Ondanks de aanmoedigingen van moeder Marion willen de zusjes niet naar buiten. Samen gaan de moeders van Bibi en Zoë de strijd aan om de meiden naar buiten te krijgen. De film is gemaakt voor het project Het Scharrelplein van IVN in samenwerking met Jantje Beton, waar mee basisscholen worden gestimuleerd om buitenspelen te bevorderen. Klassen maken met hun groene buitenspeelidee kans op €1000 buitenspeelsubsidie. Kijk op www.hetscharrelplein.nl en doe ook mee! • & 8 * » © © © $
wm
^mw
wwip
« # & » « © <
w wm*& **m?w ^wm
i © »
m
& & ö
-*mm*
'P ïii © fit &■ ïï d» s$ ©
w
w
w
Regenworm aan het werkl In de herfst vallen de blaadjes. Bladeren die zijn gevallen, liggen meestal. Maar soms zie er een paar rechtop staan. Huh? Dat is vreemd! De regenwormen zijn hier aan het werk. Regenwormen zuigen zich vast aan een blaadje en trekken het in hun gangen onder de grond. Ze ruimen de bladeren op en maken er humus van: mest voor de planten. Daardoor kunnen planten in het voorjaar weer verder groeien.
& Q & ö
e s> # a Ö & & «s & -e- <& © e & Ï< S> ® # «
i © @ ® © *
<S & © & <§ © © & © ® & 0 ® © © & © ® ® © ® © © © ® <S © 0
© & @ © S> © SJ 0 & ® 0} # ® © gs © @ © 0 0 O ®
zoekenl In de herfst zie je meer spinnen en spinnenwebben dan in andere seizoenen. En als je goed kijkt kun je veel spinnenwebben vinden. Neem een zakje meel of een plantenspuit mee als je naar het bos
mensennatuur
gaat. Blaas het meel van je hand, of spuit water in een struik, De waterdruppels en het meel maken de webben goed zichtbaar. Wat zijn het er veel!
*
