Uw verbinding naar een veilige toekomst. Adviesgroep SAVE

Uw verbinding naar een veilige toekomst

Adviesgroep SAVE

Veiligheid is uitgegroeid tot een breed maatschappelijk thema. Een onderwerp dat veelomvattend is en vele raakvlakken kent. Een wezenlijke opgave voor overheden en bedrijfsleven.

Antea Group biedt hierbij ondersteuning. Van risicoanalyse tot beleidsadvies: in dertig jaar tijd zijn we uitgegroeid tot een allround speler op het brede terrein van fysieke veiligheid.

Thema’s 1. Modelontwikkeling en modellering 2. Onderzoek en evaluatie 3. Risicoanalyse en -beheersing 4. Operationele respons en organisatieadvies 5. Veiligheidsbeleid 6. SAVE Academy 7. Toetsing en inspectie

Uw verbinding naar een veilige toekomst: Antea Group Antea Group biedt specialistische dienstverlening op het gebied van industriële veiligheid, crisisbeheersing en -preventie en brandveiligheid. Hiermee zijn wij voor opdrachtgevers een partner die een veelzijdige bijdrage levert aan een leefomgeving waarin we veilig kunnen wonen, werken en recreëren. Opdrachtgevers zetten ons in op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Waar nodig verbreden we hierbij onze veiligheidsexpertise met onze kennis van waterveiligheid, ruimtelijke ordening, infrastructuur en gebouwen. Zo denken we mee over hoe we nationaal en internationaal industrieën zo veilig mogelijk kunnen inrichten, maar ook hoe we kunnen zorgen voor veilige infrastructuur, mobiliteit en brandveilige gebouwen. We worden ook ingezet om effectieve crisisbeheersing en -preventie te organiseren, om wet- en regelgeving te vertalen naar organisaties, om veiligheidsrisico’s te onderzoeken en beheersmaatregelen te ontwikkelen en te realiseren.

Ook kunt u een beroep doen op onze specialistische kennis omtrent (elektro)technische veiligheid, kathodische bescherming en veiligheidsinspecties. Of het nu gaat om gebouwen, waterbouwkundige constructies of infrastructuren: onze professionals ondersteunen u bij de realisatie van elektrotechnische veiligheid, risicobeperking en reductie van onderhoudskosten. Twee labels We zetten onze oplossingen op het gebied van veiligheid via twee labels in de markt: adviesgroep SAVE en van der Heide. Adviesgroep SAVE richt zich op dienstverlening op het gebied van industriële veiligheid, crisisbeheersing en -preventie en brandveiligheid. Van der Heide biedt de specialistische expertise op het gebied van (elektro)technische veiligheid en kathodische bescherming, veiligheidsinspecties en elektrotechnische opleidingen. Klanten Voor opdrachtgevers is Antea Group een allround partner die ontzorgt op het gebied van veiligheid. Onze klanten bestaan uit overheden op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau en uit bedrijven binnen de complexe (petro)chemie, grootschalige opslag en het MKB.

1. Modelontwikkeling en modellering

‘Vanaf het eerste uur betrokken bij adviesgroep SAVE’ Hoe snel kan de brandweer bij een calamiteit aanwezig zijn, hoe verspreidt rook zich in een metrostation, tot hoe ver kun je bouwen rondom een object met gevaarlijke stoffen? Om deze vragen te beantwoorden ontwikkelt adviesgroep SAVE modellen en past deze toe binnen verschillende disciplines in het veiligheidsdomein. • • •

Effect- en risicomodellen Brand- en vluchtmodellen Cases

Effect- en risicomodellen Met onze effect- en risicomodellen maken we de fysische en chemische effecten bij het vrijkomen van gevaarlijke stoffen inzichtelijk. Belangrijke effecten voor de procesindustrie zijn dispersie (gaswolken), warmtestraling (brand) en drukgolven (explosies). Enkele specialistische vormen van effectmodellering zijn dispersieberekeningen, brandsimulaties, ontvluchtingsimulaties en vloeistofstroming bij het falen van opslagtanks.

QRA en SAFETI-NL Bij de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen moeten bedrijven voor een groot aantal processen een kwantitatieve risicoanalyse (QRA) opstellen. Adviesgroep SAVE leverde in de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van rekenmodellen en beschikt over inhoudelijke kennis van verspreidingsmodellen, insluitsystemen, aanwijsgetallen en de berekening van faalscenario’s en faalfrequenties. Sinds kort heeft de Nederlandse overheid vastgelegd dat risicoberekeningen voor overheden alleen mogen plaatsvinden met het rekenpakket SAFETI-NL. Wij hebben veel ervaring met het toepassen van SAFETI-NL.

QRA’s op maat voor Israëlische gasbedrijven Voor de Israëlische kust zijn de afgelopen jaren aanzienlijke gasreserves gevonden. Vooruitlopend op transport door leidingnetwerken besloten diverse concerns om hun fabrieken alvast van dit gas te voorzien met gastrailers (vrachtwagens met gascilinders met daarin het aardgas onder hoge druk) en decompressie-installaties op het bedrijfsterrein. Supergas, een Israëlische klant van Kiwa Technology B.V. loopt voorop in deze ontwikkeling en wilde diverse compressie- en decompressie-installaties van een QRA voorzien. Omdat Antea Group een licentie heeft voor Phast Risk, een programma om kwantitatieve risico’s voor projecten buiten Nederland te berekenen, ontstond er een mooie samenwerking. Gastechniek en externe veiligheid Omdat Israel zelf geen vastomlijnd beoordelingskader voor QRA’s heeft, werd adviesgroep SAVE gevraagd om de analyse uit te voeren alsof deze voor een Nederlandse overheid zou worden opgesteld. Dankzij onze gecombineerde kennis op het gebied van gastechniek (Kiwa Technology B.V.) en externe veiligheid (adviesgroep SAVE), wisten we Supergas naar tevredenheid te bedienen. Locatiebezoek Inmiddels stelde adviesgroep SAVE 15 QRA’s op in Israël en zijn we bij meerdere bedrijven in beeld voor dergelijke projecten. De Israëlische gasautoriteit vereist dat de QRAopsteller na oplevering op locatie controleert of de aanbevelingen zijn doorgevoerd. Dit bood een goede gelegenheid om op locatie met technici te spreken zodat we in de toekomst nog efficiënter kunnen inspelen op de vraag van de klant.

Brand- en vluchtmodellen In complexe situaties geven regelgeving en standaardrekenmethoden vaak onvoldoende inzicht in brandgedrag, rookverspreiding en ontruiming. Computersimulaties bieden uitkomst. Simulaties voorspellen met een grote(re) mate van nauwkeurigheid welke maatregel welke invloed heeft. Hierbij maken we gebruik van het vultijdenmodel, zonemodellen (Ozone) en veldmodellen (CFD).

Cases CFD studie Koepelgevangenissen Sinds de Schipholbrand in 2005 staat de brandveiligheid van gevangenissen hoog op de maatschappelijke agenda. Het brandveilig maken van een koepelgevangenis is een extra uitdaging. De middenruimte van deze gebouwen is één groot brandcompartiment. Aan de hand van een vooropgesteld brandscenario bracht adviesgroep SAVE de verspreiding van rook en warmte binnen deze gevangenissen in beeld. De simulaties die gebruik maken van Computational Fluid Dynamics (CFD) zijn gebruikt om de brandveiligheid te beoordelen en eventuele maatregelen te toetsen. Ontruimingssimulatie Nieuw Hoog Catharijne (NHC) Het doel van deze simulatie was om op basis van een vooropgesteld scenario de vluchtstromen met de daaraan gekoppelde ontruimingstijd in kaart te brengen. De simulatie maakt inzichtelijk waar knelpunten en concentraties van mensen zich voordoen. Kennis die wordt gebruikt om maatregelen te nemen die het ontruimingsproces optimaliseren.

Andere projecten • Diverse regionale dekkingsplannen en locatie- en spreidingsonderzoeken van kazernes en voertuigen in brandweerregio’s en gemeenten, inclusief het in beeld brengen van de gevolgen van de normtijden uit het Besluit veiligheidsregio’s • Opstellen landelijk dekkingsplan in kader onderzoek ‘Operationele prestaties brandweer’ Opdrachtgever: Inspectie Openbare Orde en Veiligheid • Onderzoek naar opkomsttijden bedrijfsbrandweer Opdrachtgever: Brandweer Corus (IJmuiden), FloraHolland Aalsmeer, FloraHolland Naaldwijk • Advies m.b.t. bezetting van voertuigen en kazernes Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Dordrecht, Zwolle, Zuid-Limburg • CFD-simulatie brandontwikkeling FloraHolland Naaldwijk en Aalsmeer

Monitoringssystemen externe veiligheid Met een in eigen huis ontworpen monitoringssysteem kunnen we maximaal toelaatbare risico’s monitoren en direct toetsen. Het kan hierbij gaan om normen die zijn vastgesteld in een Wabo-vergunning. Daarnaast is dit systeem geschikt om processen te beheersen en te sturen. Dergelijke systemen worden onder meer toegepast bij spoorwegemplacementen zoals Kijfhoek. Opdrachtgever: Rijksoverheid (Rgd), gemeenten (Utrecht), ontwikkelaars (Corio), industrie (FloraHolland), infrabeheerders (ProRail) Simulatie tankputbrand Operators van tankopslagterminals, overheden en andere belanghebbenden hebben een gezamenlijke rol bij grote incidenten in het dichtbevolkte industriegebied van RotterdamRijnmond. Het grootst mogelijke brandscenario in dit gebied is een tankputbrand. Adviesgroep SAVE voerde een CFD-brandsimulatie uit voor dit scenario. Dit gaf de betrokken partijen inzicht in de bijbehorende dynamische effecten. Inzicht dat nodig is om de bestrijdingsstrategie te bepalen. Het voordeel van een simulatie is dat deze rekening houdt met de omgeving en haar invloed op de effecten.

Explosiesimulatie in ondergrondse cavernes Singapore Nieuwe industriële gebieden zijn schaars in Singapore. Dit maakt dat oliemaatschappijen de mogelijkheden van ondergrondse opslag verkennen. De opslag van gas in cavernes (grotten) is hierbij een interessante oplossing. Uiteraard is veiligheid hierbij een belangrijk vraagstuk. Voor oliemaatschappij Hyundai is de Jurong Rock Caverns een interessante locatie voor de opslag van vloeibare petrochemische producten. Het bedrijf schakelde Antea Group in om de bovengrondse effecten van een ondergrondse explosie te onderzoeken en te beoordelen. Drukgolven of uitstoting van brandbaar gas kunnen bovengronds gevaarlijke situaties opleveren. 3D-model cavernes Om dit te meten bouwden onze specialisten een compleet 3D-model van de cavernes. Hierin werd een ondergrondse explosie gesimuleerd met een brandbaar mengsel van heptaan en lucht. Antea Group modelleerde de explosie in samenwerking met NRG Petten met behulp van Computational Fluid Dynamics (CFD). Deze simulatie geeft inzicht in het explosieproces. Hierbij is onder meer gekeken naar de snelheid van het vlamfront, de verspreiding van brandbare gassen en de kracht van de drukgolven na de explosie. Conclusie: de stroming van de verbrande gassen is niet sterk genoeg om het maaiveld te bereiken.

2. Onderzoek en evaluatie

‘Een belangrijke stimulans om de veiligheid te verbeteren’ Wanneer een incident of crisis zich voordoet, dan bevat deze veel leerstof om herhaling te voorkomen. Onderzoek en evaluatie is een belangrijke stimulans om de veiligheid te verbeteren. Adviesgroep SAVE is thuis in diverse methodieken voor onderzoek of evaluatie binnen het veiligheidsdomein. • • • •

Advies gasveiligheid na incident afvalwaterzuivering Onderzoek spoorwegveiligheid Onderzoek woningbranden Cascademodel als vervanging van de ‘Standaard Brandkromme’ • Cases Advies gasveiligheid na incident afvalwaterzuivering In Raalte vond in oktober 2012 een explosie van biogas plaats in een afvalwaterzuivering van Waterschap Groot Salland. In de zuivering wordt biogas geproduceerd door slibvergisting. Oorzaak van de calamiteit bleek een technisch mankement in de installatie in combinatie met het niet opvolgen van een gasalarmering. De overige drie rioolwaterzuiveringen van het waterschap vereisten ook nader onderzoek. Het waterschap gaf opdracht aan adviesgroep SAVE voor dit onderzoek en startte een actieplan gasveiligheid op. Adviesgroep SAVE adviseerde over de procesveiligheid, de explosieveiligheid en het veiligheidsbeheer. Tijdens landelijke terugkoppelmomenten bleek dat meer waterschappen met deze problematiek te maken hebben. Inmiddels voert adviesgroep SAVE soortgelijke onderzoeken uit voor acht andere waterschappen.

Onderzoek spoorwegveiligheid In de afgelopen jaren vond een aantal treinbotsingen plaats die het gevolg waren van een lacune in het beveiligingssysteem. Hierdoor vond een ‘Stop Tonend Sein Passage’ (STS-passage: trein rijdt door rood) plaats. Mogelijk gevolg: een trein stopt niet tijdig en kan hierdoor een ongeval veroorzaken. Adviesgroep SAVE onderzocht deze problematiek in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Hierbij is onder meer gekeken naar hoe andere Europese landen met deze risico’s omgaan. Daarnaast hebben we een voorstel gedaan voor aanvullende maatregelen om de door de spoorbranche geformuleerde doelstellingen te realiseren en daarmee het spoor veiliger te maken. Onderzoek woningbranden In 2008 vonden in Hoofddorp (gemeente Haarlemmermeer) en Zaandam (gemeente Zaanstad) twee grote woningbranden plaats. Deze branden kenmerkten zich door een snelle uitbreiding naar naastgelegen woningen. Hierdoor werden in korte tijd meerdere woningen in de as gelegd. Onderzoek wees uit dat de uitbreiding werd veroorzaakt door slechte brandwerendheid van de woningscheidingen. Adviesgroep SAVE deed voor beide gemeenten onderzoek naar de bouwkundige geschiedenis van de woningen in samenhang met eisen vanuit de bouwregelgeving. Voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid voerde adviesgroep SAVE een themaonderzoek uit naar deze problematiek.

Cascademodel Het Cascademodel beschrijft de uitbreiding van brand en de verspreiding van rook als een doorloop van verschillende toestanden. Een brand kan stoppen in een bepaalde toestand (bijvoorbeeld omdat deze vanzelf uitgaat, of door de brandweer wordt geblust). Op die manier belandt de brand bijvoorbeeld in de toestanden ‘UIT in voorwerp’, ‘UIT in ruimte’. De oorzaken van een overgang (en daarmee de manieren om deze te voorkomen) worden beschreven met foutenbomen. Het Cascademodel is uitgewerkt voor branden in woningen. Hierbij valt plm. 85% van het totaal aantal doden en gewonden bij branden in Nederland.

Cascademodel als vervanging van de ‘Standaard Brandkromme’ De ‘Standaard Brandkromme’ wordt vaak gebruikt om de ontwikkeling van een brand te beschrijven. De grafiek schetst het verloop van een brand in de tijd. De brandkromme wordt gebruikt bij het testen van materialen op brandwerendheid en om het brandgevaar voor mensen te beschrijven. In dit laatste geval is de brandkromme niet afdoende, omdat naast brand ook rook een onderdeel is van het risico voor mensen. Nieuw model Het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV) kreeg van het Ministerie van Veiligheid en Justitie de opdracht om een nieuw en beter model op te stellen. Het NIFV zocht samenwerking met adviesgroep SAVE omdat wij in de jaren negentig het Cascademodel hebben ontwikkeld. Samen werkten we dit model verder uit en maken het toepassingsgereed voor het ontwikkelen en evalueren van beleid en maatregelen die de brandveiligheid in Nederland moeten verbeteren. Cases • Maatregelenonderzoek groeiruimte externe veiligheid Opdrachtgever: Ministerie voor Infrastructuur en Milieu • Thematisch Onderzoek Bestuurlijke aansturing Brandweerzorg Opdrachtgever: Inspectie Openbare Orde en Veiligheid • Onderzoek intrinsieke veiligheid zendmasten/inrichtingen Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie • Veiligheid lichtschuim brandblussystemen (Hi-Ex) in PGS15-opslagen Opdrachtgever: VROM-Inspectie • Onderzoek naar mogelijke alternatieven voor de routes van het chloortransport per spoor door Nederland en Duitsland Opdrachtgever: DCMR

3. Risicoanalyse en -beheersing

‘Van beleid naar praktische oplossingen’ Veiligheid begint met het in kaart brengen van risico’s. Inzicht in risico’s en bijbehorende scenario’s stelt bedrijven en overheden in staat om in een vroeg stadium passende maatregelen te nemen. Adviesgroep SAVE heeft ruime ervaring op het gebied van analyse en beheersing. Daarnaast zetten wij voor onze opdrachtgevers beleid om tot praktische oplossingen. • • • •

Fire Safety Engineering Regionale risicoprofielen Risico-inventarisatie en -evaluatie, brandweer Kathodische bescherming beschermt gasleidingen Gasunie • Cases Fire Safety Engineering Of het nu gaat om de bouw van een kantorencomplex of industriële site: zodra bouwprojecten complexer worden, biedt regelgeving op veiligheidsgebied minder houvast. Deze projecten vragen om een andere manier van denken en werken om tot gelijkwaardige oplossingen te komen. Integrale risicobenadering, scenarioanalyses en ‘out-of-the-box’ denken spelen een cruciale rol. Wat is Fire Safety Engineering? Met de toepassing van FSE beperkt u bij incidenten niet alleen het aantal slachtoffers, maar ook schade aan uw eigendommen en het milieu. Daarnaast stelt FSE ons in staat om het gevaar en risico van brand én de effecten van brand te kwantificeren. FSE is hiermee een instrument waarmee u de optimale beschermende en brandpreventieve maatregelen kunt evalueren.

Regionale risicoprofielen In 2010 trad de Wet veiligheidsregio’s in werking. Een wet die de rampenbestrijding en crisisbeheersing in Nederland moet verbeteren en versterken. Een hulpmiddel is het opstellen en actueel houden van een regionaal risicoprofiel voor de veiligheidsregio’s. In een dergelijk risicoprofiel worden regionale dreigingen geïnventariseerd en naar impact en waarschijnlijkheid gewaardeerd.

Kathodische bescherming beschermt gasleidingen Gasunie In de grensstreek van Duitsland en Nederland legt Gasunie nieuwe gasleidingen aan. Deze honderden kilometers lange leidingen versterken de positie van Nederland als ‘gasrotonde’ in Europa. Het is cruciaal dat de leidingen vele jaren operationeel blijven. Kathodische bescherming is hierbij noodzakelijk om corrosie te voorkomen.

Adviesgroep SAVE heeft ruime ervaring met het opstellen van risicoprofielen voor verschillende veiligheidsregio’s. Nauwe betrokkenheid bij multidisciplinaire partners vinden wij hierbij een randvoorwaarde. Deze insteek zorgt voor een breed gedragen risicoprofiel. Daarin spelen ketenpartners voor de veiligheidsregio een prominente rol.

Van der Heide startte in 2008 met deze omvangrijke klus, maakte het gehele kb-ontwerp voor de nieuwe gasleidingen en zorgt samen met Gasunie voor de benodigde materialen. De leidingen worden in fasen aangelegd. Van der Heide moet continu aansluiten op deze planning en dat vraagt veel flexibiliteit. Zodra een stuk leiding ‘klaar is’ voor kathodische bescherming, staan onze professionals paraat.

Risico inventarisatie en -evaluatie, brandweer Veel taken binnen het werkveld van de brandweer zijn risicovol. Om deze risico’s in beeld te brengen maken wij gebruik van de ‘Risico-inventarisatie en -evaluatie’ (RI&E). Deze inventarisatie vraagt om vakinhoudelijke kennis en kennis van analysetechnieken, variërend van aspectenanalyse tot scenario-onderzoek. Expertise die adviesgroep SAVE in huis heeft. Wij leveren een integrale rapportage, inclusief Plan van Aanpak (PvA). Dit document verzekert u niet alleen van wettelijke dekking. U beschikt ook over een stevig kennisdocument om noodzakelijke acties in gang te zetten voor de verbetering van veiligheid.

Facts & Figures Adviesgroep SAVE stelde in 2010 een RI&E op voor de duiktaak (Natte RI&E), voor het repressief optreden (Warme RI&E bestaande uit aspectenlijst, belevingsonderzoek en objectrisicoanalyse) en een RI&E die zich richt op werkplaatsen, sociale ruimten en kantoren (Koude RI&E).

Resultaat Eerst worden de meetkabels op het betreffende leidingdeel gemonteerd, vervolgens wordt de aangebrachte coating gecontroleerd en daarna monteert Van der Heide de gelijkrichter, anodes en meetpalen. Inmiddels is ruim tweehonderd kilometer gasleiding voorzien van kathodische bescherming en een gecontroleerde coatinglaag. De leidingen kunnen het gas straks veilig en probleemloos transporteren en zijn goed beschermd tegen corrosievorming.

Cases Industriële Fire Safety Engineering Binnen de Rijnmondregio is adviesgroep SAVE voor en met veel klanten actief op het gebied van Industriële Fire Safety Engineering. Hierbij betrekken we opdrachtgevers zo nauw mogelijk, zodat we onze expertise kunnen overdragen. Het is van groot belang dat kennis omtrent het hoe en waarom van de vastgestelde brandveiligheidsfilosofie bij de klant aanwezig is en blijft zodra wij de poort verlaten. Opdrachtgevers: Indorama, Huntsman, Kemira, DuPont de Nemours, Abengoa Analyse waterongevallenrisico’s In een veiligheidsregio in Nederland hebben we de risicospreiding van waterongevallen in kaart gebracht. Op basis van gegevens als waterdiepte, spreiding van recreatiewateren en de ligging van wegen brachten we in beeld hoe de spreiding van risicovolle wateren eruit ziet. Door deze data te koppelen aan gegevens van waterongevallen die in de afgelopen jaren plaatsvonden, hebben we het risicobeeld compleet gemaakt. Dit profiel maakt het mogelijk om afwegingen te maken om adequaat op te treden bij waterongevallen, bijvoorbeeld op welke plek welk type inzet het meest noodzakelijk is.

Inventarisatie groepsrisico bij hogedrukaardgasleidingen Gasunie voert samen met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu een saneringsprogramma uit voor hogedruk-aardgastransportleidingen. Dit programma moet knelpunten op het gebied van plaatsgebondenrisico- en groepsrisicoaandachtspunten oplossen. Gasunie heeft gemeenten gevraagd om het groepsrisico te berekenen van alle locaties met bevolking binnen het invloedsgebied van een hogedruk-aardgastransportleiding. Meerdere gemeenten en milieuregio’s schakelden adviesgroep SAVE in om mee te denken hoe ze groepsrisicoaandachtspunten zo efficiënt mogelijk inzichtelijk kunnen maken. Adviesgroep SAVE ontwikkelde een effectieve driestappenmethode. Hiermee kan op basis van kengetallen en vuistregels bepaald worden of het groepsrisico van een leiding überhaupt relevant is. Alleen voor de leidingen waarbij dit het geval is hoeft een volledige groepsrisicoberekening uitgevoerd te worden. Andere projecten • Capaciteitenplanning bij Ergst Denkbare Overstromingen Opdrachtgever: Projectbureau Nationale Veiligheid (namens BZK) • Materieel spreidingsplan Hoogwatergevolgbestrijding Opdrachtgever: Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum • Bepalen middelencapaciteit voor waterverontreinigingen Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Noord-Holland

4. Operationele respons en organisatieadvies

‘Laat uw organisatie optimaal renderen’ Hoe kan een organisatie optimaal renderen? Hoeveel mensen zijn hiervoor nodig, wat is de meest efficiënte inrichting en wat is de beste spreiding van materieel? Op basis van onderzoek en analyse geven wij opdrachtgevers praktisch toepasbare adviezen over de grootte en de invulling van organisaties inclusief een heldere financiële onderbouwing. Adviesgroep SAVE heeft niet alleen de kennis in huis van de sector, maar we zijn ook betrokken geweest bij de landelijke ontwikkelingen en planvorming. • • • •

Bedrijfsbrandweer Incidentmanagement Incidentenplan riolering Cases

Bedrijfsbrandweer Na de brand in een chemiebedrijf staat het onderwerp bedrijfsbrandweer hoog op de agenda van het bevoegd gezag. Volgens het Besluit veiligheidsrisico’s moeten bepaalde inrichtingen beschikken over een bedrijfsbrandweer. Deze moet qua bemensing, middelen en opleiding voldoen aan een minimale standaard die afhankelijk is van de bedrijfsvoering. Adviesgroep SAVE was in 1988 al betrokken bij de opzet van het Besluit bedrijfsbrandweren. In 2006/2007 hebben we het Besluit geëvalueerd. Met deze achtergrond bieden we bedrijven die onder het Besluit vallen brede ondersteuning. Dit omvat het opstellen van een compleet bedrijfsbrandweerrapport dat bij de veiligheidsregio ingediend kan worden. Maar we organiseren en begeleiden bijvoorbeeld ook het live-testen van de inzet van de bedrijfsbrandweer bij inzetscenario’s. Tevens adviseren we omtrent de inrichting van stationaire voorzieningen zodat een bedrijfsbrandweer niet noodzakelijk is. Opdrachtgevers onder andere: Dow Terneuzen, Vopak, Argos, LyondellBasell, Kemira, MSD Oss, Huntsman, AVR, DuPont de Nemours, Argos, Heineken, ProRail, AkzoNobel

Incidentenplan riolering Wat te doen als een tankwagen gevuld met brandbare stoffen kantelt en de inhoud in riool of oppervlaktewater dreigt te stromen? Wat zijn de gevolgen van het uitvallen van een rioolgemaal en wat te doen als een hoosbui meer water brengt dan het riool kan verwerken? De gevolgen van incidenten in het rioolstelsel kunnen ingrijpend zijn. Wij stellen gemeenten in staat om met een Incidentenplan riolering (IPR) voorbereid te zijn op uitzonderlijke situaties. Adviesgroep SAVE biedt een unieke aanpak, gebaseerd op de Leidraad riolering en primair gericht op het piket rioolbeheer. Samen met een projectgroep werken wij de relevante scenario’s uit. Voor elk scenario beschrijven wij per betrokken dienst de benodigde acties.

Van risicoprofiel naar vlootplan Op basis van het risicoprofiel vullen we zorgnormen aan of stellen deze opnieuw op. Vragen die hierbij centraal staan zijn: hoeveel materieel moet er aanwezig zijn voor een bepaald incident? Hoeveel mensen moeten er binnen een uur kunnen worden gered? Daarnaast wordt een dekkingsplan opgesteld waarin de optimale spreiding van de boten tot uitdrukking komt en wat de beste locatie is voor KNRM-stations.

Cases Vlootplan Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij De Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM) redt mensen die op zee of op ruim binnenwater in de problemen komen. Jaarlijks komt de KNRM meer dan tweeduizend keer in actie met reddingboten, voertuigen en vrijwilligers. Wij zijn gevraagd om voor de volledige maatschappij een vlootplan op te stellen.

Metamorfose Botlek Tank Terminal Botlek Tank Terminal (het voormalige Maassilo) was vijf decennia lang actief op het gebied van op- en overslag van agriproducten zoals granen en plantaardige oliën. Na een overname verlegden de nieuwe eigenaren de focus naar een andere markt: de op- en overslag van minerale oliën en chemicaliën/brandstoffen. Een metamorfose die grote gevolgen heeft voor het thema veiligheid.

Als eerste inventariseerden we de risico’s in het werkingsgebied van de KNRM. Dit gebeurt aan de hand van een analyse van incidenten uit het verleden en een risicobeeld. Input voor het risicobeeld zijn de gebiedskenmerken zoals weersinvloeden, watereigenschappen en het type activiteiten, bijvoorbeeld recreatie of beroepsvaart.

Door de verandering van de core business valt het bedrijf onder het Besluit risico’s zware ongevallen 1999. Dit houdt onder meer in dat het Botlek Tank Terminal (BTT) over een werkend veiligheidsbeheerssysteem moet beschikken.

Tenslotte bundelen we de informatie tot een nieuw vlootplan waarin de spreiding van KNRM-middelen (schepen) over de verschillende stations is uitgewerkt. Op basis van het vlootplan kunnen operationele en bestuurlijke afwegingen worden gemaakt voor een toekomstbestendige KNRM.

Geïntegreerd kwaliteitsmanagementsysteem Nadat adviesgroep SAVE het VMS had opgesteld en geïmplementeerd vroeg BTT om ondersteuning bij het opzetten van een geïntegreerd kwaliteitsmanagementsysteem. Dit systeem moest volgens de normen ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001, NTA 8620 en GMP+ worden opgenomen. Samen met adviesgroep SAVE werd een ambitieuze planning opgezet. Betrokkenheid medewerkers Doelstellingen en budget werden strak op elkaar afgestemd. Aan de hand van deze inventarisatie gingen wij op locatie aan de slag om de structuur van het nieuwe managementsysteem te bepalen. Binnen dit raamwerk zijn taken toebedeeld aan het personeel om werkzaamheden zo goed mogelijk in procedures, werkinstructies en formulieren vast te leggen. Hiermee werd de betrokkenheid van de medewerkers verankerd in het systeem. Deze samenwerking leverde een systeem op dat voldeed aan de normen en dat gereed was voor een audit door Bureau Veritas. De documentenaudit werd positief afgesloten.

Intensief verbetertraject Denka International Denka International BV, een toonaangevend producent van bestrijdingsmiddelen, benaderde adviesgroep SAVE in 2008 voor ondersteuning op het gebied van het veiligheidsmanagementsysteem. Tijdens de Brzo-inspectie waren verschillende tekortkomingen geconstateerd. Denka International wilde deze zo snel mogelijk oplossen en verbeteren. Antea Group startte twee trajecten op. Eén spoor bestond uit het geven van juridische ondersteuning via Antea Group Legal en een extern juridisch bureau. In het tweede spoor gingen adviseurs van adviesgroep SAVE aan de slag met het verbeteren en oplossen van de geconstateerde afwijkingen. Twee adviseurs deden dit op locatie. Ze voerden onder meer een veiligheidsstudie uit, schreven preventiebeleid omtrent zware ongevallen en stelden een veiligheidsmanagementsysteem op. Ook boden ze ondersteuning bij de wekelijkse controles van de Arbeidsinspectie en het bevoegd gezag Wet milieubeheer. Intensieve ondersteuning, positief resultaat De ondersteuning resulteerde in het oplossen van de afwijkingen en een verbeterde relatie met het bevoegd gezag en de Arbeidsinspectie. Hierdoor kreeg het bedrijf meer ruimte om geplande werkzaamheden uit te voeren in plaats van ad hoc te reageren op aanwijzingen van beide overheidsinstanties. Andere projecten • Landelijke streefwaarden waterkwaliteit Rijkswaterstaat Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Waterdienst • Nationaal responsplan Hoogwatergevolgbestrijding Opdrachtgever: Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum • Draaiboek evacueren op Rijksniveau Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Onderzoek naar aanrijtijden van wachtdienstmedewerkers Opdrachtgever: NS Reizigers • Advies m.b.t. bezetting van voertuigen en kazernes Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Dordrecht, Zwolle, Zuid-Limburg • Verschillende regionale dekkingsplannen en locatie- en spreidingsonderzoeken van kazernes en voertuigen in brandweerregio’s en gemeenten, inclusief het in beeld brengen van de gevolgen van de normtijden uit het Besluit veiligheidsregio’s

Werken aan de veiligheid van Petro China Voor Petro China, één van de grootste olieproducenten in China, zijn we betrokken geweest bij een uitgebreide veiligheidsbeoordeling voor het Chongqing diesel- en benzinedepot. Dit gebeurde aan de hand van internationale normen. De specialisten van Antea Group beoordeelden op locatie de Emergency Preparedness en het Response Plan om vervolgens een nieuw model te ontwikkelen en toe te passen. De werkzaamheden bestonden tevens uit de inspectie en toetsing van de apparatuur, de beoordeling van veiligheidssystemen en de voorbereiding van een nieuw sjabloon voor het Response Plan. Het geleverde advies In het advies is rekening gehouden met een groot aantal scenario’s die specifiek zijn voor de Chongqing-site. Op basis van deze scenario’s zijn aanbevelingen gedaan voor noodscenario’s, waarschuwingssystemen, brandbestrijdingssystemen, commandostructuren, crisiscommunicatie en clean-up. Deze aanbevelingen vormden uiteindelijk de basis voor een nieuw Response Plan.

5. Veiligheidsbeleid

‘Actuele kennis, een objectieve invalshoek’ Bedrijven en overheden in binnen- en buitenland hebben met hulp van adviesgroep SAVE allerhande vragen op het gebied van beleids- en wetgevingstrajecten beantwoord. Wij hebben actuele kennis in huis op het gebied van risicoanalyses en wet- en regelgeving met betrekking tot gevaarlijke stoffen (inrichtingen en transport). Deze expertise zetten we in bij beleidsontwikkelingen. Uiteraard vanuit een objectieve invalshoek. • Basisnet • Tunnelveiligheid • Cases Basisnet Adviesgroep SAVE levert een bijdrage aan het Basisnet Water, Weg en Spoor. Deze basisnetten moeten zorgen voor een duurzaam evenwicht tussen ruimtelijke ontwikkelingen, vervoer van gevaarlijke stoffen en veiligheid. Wij adviseren op welke manier er aandacht moet worden besteed aan de monitoring van de externe veiligheid van het toekomstige Basisnet. Verder adviseren wij de ministeries van VROM (voormalig) en Verkeer en Waterstaat (voormalig) op het dossier Basisnet. Tunnelveiligheid In 2006 is een nieuwe tunnelwet van kracht geworden, waarbij tunnelveiligheid een wezenlijk onderdeel is van een bouwplan. Deskundigen van onze organisatie zijn in de afgelopen jaren ingezet bij meerdere projecten om tot een bouwplan tunnelveiligheid of tunnelveiligheidsplan te komen. Doelstelling: belangen bij elkaar brengen en ervoor zorgen dat je binnen de wettelijke kaders blijft. Adviesgroep SAVE adviseert en begeleidt.

De ruimtelijk inpassing van windturbines en veiligheid Om extra windenergie op te wekken wil het kabinet de windturbinecapaciteit in Nederland verdriedubbelen. Locaties die hiervoor in aanmerking komen, worden nader onderzocht. Ook veiligheid is hierbij een aspect dat wordt meegenomen. De adviseurs en ingenieurs van adviesgroep SAVE doen onderzoek en stellen adviezen op. Naast geluid, slagschaduw en ecologie is externe veiligheid een belangrijk aspect dat van belang is bij de inpassing van windturbines. De kans op een veiligheidsincident is klein, maar als een incident bij een turbine optreedt, kunnen losse turbineonderdelen objecten in de omgeving raken. Ruime ervaring Adviesgroep SAVE heeft op het gebied van externe veiligheid veel expertise in huis. Ook als het gaat om de inpassing van windturbines. We kennen de discussies, de belangen, de actoren en de totstandkoming van beleidsregels. Hiermee adviseren we windturbineontwikkelaars omtrent de inpassing van windturbines en de toepassing van duurzame oplossingen. Onze portfolio Inmiddels hebben we een ruime portfolio opgebouwd als het gaat om de ondersteuning bij de inpassing van windturbines in relatie tot veiligheid. Moerdijk - Onderzoek naar de veiligheidsruimte voor inpassing van windturbines. Maeslantkering - Onderzoek naar plaatsing van tien windturbines bij de Maeslantkering in relatie tot veiligheid. Maasvlakte en Maasmond - Onderzoek naar de inpassing van windmolens bij grote (Brzo-)bedrijven en het effect op de risico’s. Wieringermeer - Leveren van milieuplanologische inzichten voor de realisatie van 400 MW aan turbinecapaciteit en de aanwezigheid van aardgastransportleidingen. Diverse locaties - Berekenen van het plaatsgebonden risico, passantenrisico en het maatschappelijk risico voor de realisatie van diverse turbinelocaties.

Onweerdetectie met the Pitcher Dochteronderneming Van der Heide ontwikkelde een uniek beveiligingsconcept: The Pitcher. Dit concept koppelt onweerdetectie aan een sms-schakelsysteem. The Pitcher is verbonden met het detectienetwerk van Siemens, dat via 145 sensoren in Europa meet hoe onweer zich verplaatst. In The Pitcher worden coördinaten en telefoonnummers van te beveiligen objecten zoals windturbines opgeslagen. Zodra onweer een object nadert, stuurt The Pitcher een waarschuwings-sms en eventueel een schakelsignaal om installaties op afstand uit te zetten. Zodra de onweersbui verder trekt, kan The Pitcher installaties weer activeren. Het systeem registreert ook blikseminslagen, zodat gerichte inspectie na onweer mogelijk is.

Cases Ontwerp Tracébesluit Bij de ontwikkeling van infrastructuur is externe veiligheid een belangrijk aspect. Adviesgroep SAVE ondersteunt infrabeheerder ProRail bij deze opgave, onder meer voor het traject SAAL (Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad). De komende jaren zal het spoorgebruik op dit traject stijgen, net als het goederenvervoer. Bij de totstandkoming van het Tracébesluit begeleidden wij het aspect ‘externe veiligheid’. We beoordeelden de gemaakte risico’s, toetsten deze aan de wet- en regelgeving en zorgden voor de verantwoording van de risico’s. Voor dit laatste onderdeel hadden wij uitgebreid contact met gemeenten, brandweerregio’s en rijksvertegenwoordigers. Richting ProRail zorgden we voor de kennisoverdracht. Resultaat: een goedgekeurd Tracébesluit voor de eerste helft van het SAAL-traject. Externe veiligheid op industrieterrein Een gemeente in Nederland zocht een oplossing voor een bestemmingsplan dat vlak voor de komst van de nieuwe externeveiligheidswetgeving was vastgesteld. Het plan sloot hierdoor niet goed aan op het Bevi. Adviesgroep SAVE bood de gemeente juridische, technische en beleidsmatige ondersteuning. Het bestemmingsplan stond de vestiging van kwetsbare objecten toe binnen de risicocontour (10-6) van een Brzo-bedrijf. Gevolg: de gemeente mag een bouwvergunning voor een kwetsbaar object binnen die contour niet weigeren.

Kennis integreren De saneringsituatie die hierdoor ontstaat geeft vaak vervelende juridische conflicten en een moeilijk ‘kostenverhaal’. Een nieuw bestemmingsplan opstellen was één van de oplossingen. Dit vroeg om veelomvattende kennis. Want hoe voorkom je dat er nieuwe kwetsbare objecten komen binnen de risicocontour van een Brzo-bedrijf? En hoe groot is die risicocontour nu werkelijk? Resultaat Het vermogen van adviesgroep SAVE om deze kennis geïntegreerd aan te bieden, bracht de oplossing dichterbij. Alle partijen kunnen in de toekomst werken met een ruimtelijk plan dat nu ook ‘actueel’ is op het gebied van externe veiligheid en waarmee vervelende verrassingen worden voorkomen.

Andere projecten • Handboek voorbereiding Rampbestrijding Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Handboek Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en rampen Opdrachtgever: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • Handreiking Rampbestrijdingsplan Veiligheidsrapportplichtige Bedrijven Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Begeleiding en opzetten van een internationale workshop in OESO-verband met het onderwerp ‘safety on marshalling yards’ • Beleidsadvisering omtrent omgang met externe veiligheid in bestemmingsplan industriegebied Moerdijk • Beleidsvisies externe veiligheid in diverse grotere en kleinere gemeenten door heel Nederland • Tunnel A73 te Roermond en Swalmen Opdrachtgever: Dienst Limburg

6. SAVE Academy

‘Delen van kennis, ervaring en vaardigheden’ De adviesgroep SAVE heeft in dertig jaar tijd veel kennis en ervaring opgedaan op het gebied van fysieke veiligheid. Om te zorgen dat deze expertise wordt overgebracht hebben we een eigen Academy in het leven geroepen. Door oog te hebben voor kennisoverdracht verbeteren de inhoud en de kwaliteit van de adviezen. De Academy is toegankelijk voor externe partijen. Hierdoor kan een breed publiek profiteren van onze kennis, ervaring en vaardigheden. Daarnaast zijn onze adviseurs regelmatig te vinden op de brandweeracademie, bij opleidingsinstituten en als spreker op congressen en bijeenkomsten. • Cursusaanbod • Nieuwe wet- en regelgeving: kennis delen Cursusaanbod Wij bieden diverse cursussen, colleges en workshops op het gebied van externe veiligheid, de koppeling daarvan met ruimtelijke ordening en andere beleidsvelden. Het cursusaanbod varieert van een basis- tot een gevorderdencursus. We leveren de cursussen op maat, de aanvrager bepaalt aspecten zoals inhoud, niveau, duur en locatie. Daarnaast bieden we geheel verzorgde kennisarrangementen op locatie aan.

Nieuwe wet- en regelgeving: kennis delen Antea Group volgt de ontwikkeling van wet- en regelgeving op de voet. Deze kennis delen we graag met onze opdrachtgevers. Onder meer door kennisbijeenkomsten, workshops en cursussen te organiseren. Zo hield adviesgroep SAVE in 2014 een symposium over de wijzigingen in de Regeling Bouwbesluit 2012. Deze verandering heeft gevolgen voor het bouwen in veiligheidszones en plasbrandaandachtsgebieden en is relevant voor iedereen die te maken heeft met bouwen langs spoor, weg of waterweg. Gemeente, brandweer, ontwikkelaars, bouwers: met deze kennisbijeenkomst hebben we klanten geïnformeerd over de nieuwste ontwikkelingen, maar ook vragen beantwoord met als doel om nieuwe regelgeving toepasbaar te maken in een specifieke omgeving.

Belangrijke thema’s binnen de SAVE Academy • Systeemanalyse. Werken met invloedendiagram, foutenbomen, kritiekepadmethode, taakanalyse en dynamische systemen • Industriële veiligheid: HAZOP, Explosieveiligheid en opslag gevaarlijke stoffen • Externe veiligheid: basiscursus, verantwoordingsplicht groepsrisico, sanering LPGtankstations. dynamische modellen • Brandveiligheid: Beheersbaarheid van Brand, Masterclass FSE (werken met modellen), brandveiligheid binnen de milieuvergunning, Industriële Fire Safety Engineering (scenario’s uitwerken) • Brandweerzorg: Bedrijfsbrandweeranalyses

Informeer voor het actuele cursusaanbod bij ons secretariaat. T: (0570) 66 39 93 E: [email protected]

7. Toetsing en inspectie

‘Efficiënt en snel brandveiligheid in beeld’ De inspectie op brandveiligheid van bouwkundige en installatietechnische staat van gebouwen heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. De focus ligt hierbij op inspecties van penitentiaire inrichtingen, logiesgebouwen of locaties waar kwetsbare groepen verblijven. Adviesgroep SAVE heeft in dit kader diverse inspecties uitgevoerd voor de rijksoverheid, gemeenten, woningcorporaties, opleidingsinstituten en particuliere instellingen zoals hotels. • Inspectie brandveiligheid bewoners • Brandveiligheid in hotels • Cases Inspectie brandveiligheid bewoners Als eigenaar van een woningarsenaal bent u verantwoordelijk voor de (brand)veiligheid van bewoners. Het ‘inspectiesignaal woningscheidende constructies’ (VROM) wijst uit dat een groot percentage van woningen, dat gebouwd is voor 1980, niet brandveilig is. Om de brandveiligheid van uw woningarsenaal inzichtelijk te maken, ontwikkelde adviesgroep SAVE een (endoscopisch) onderzoek. Aan de hand van dit onderzoek brengen wij de weerstand tegen branddoor-en overslag (WBDBO) van woningscheidende constructies in kaart. De endoscoop is hierbij een handig hulpmiddel. Minimale overlast tijdens onderzoek Uitgangspunt van de inspectie is om de overlast voor bewoners tot een minimum te beperken. Bewoners hoeven bijvoorbeeld niet thuis te blijven voor de inspectie. Onze aanpak levert geen schade op aan plafonds. Het geboorde gaatje (16 mm) voor de endoscoop wordt netjes afgewerkt met dakleer en steenwol. De verzamelde gegevens worden ter plekke digitaal en schriftelijk vastgelegd.

Brandveiligheid in hotels Als hoteleigenaar wilt u uw gasten en personeel optimale veiligheid garanderen. Maar een brandmeldcentrale, blusvoorzieningen en voldoende noodverlichting is niet altijd afdoende. In de praktijk is het vaak de rook en niet de brand die zich in rap tempo verspreidt door het hotel. Gevolg: een groot risico voor slapende gasten. In de inspecties richten wij ons op die plekken die niet gemakkelijk te zien zijn, schachten bijvoorbeeld. Hierbij maken wij gebruik van endoscopisch onderzoek. Op basis van deze bevindingen maken we een plan van aanpak om knelpunten (kosten)efficiënt op te lossen. Het vastleggen van een brandveiligheidsfilosofie helpt hierbij en biedt bedrijfszekerheid voor de toekomst.

Werken aan sprinklerinstallatie in Ghana In de Ghanese plaats Accra staat een cacaofabriek van het internationale concern Cargill. Deze fabriek is uitgerust met een sprinklerinstallatie ter bestrijding van een eventuele brand. In de leidingen van de installatie ontstond corrosie. Om te voorkomen dat de leidingen lek raken, schakelde Cargill Van der Heide in. Vanwege de grote afstand was een snelle inspectie van de situatie ter plaatse niet haalbaar. Op basis van foto’s en gedetailleerde tekeningen stelde van der Heide een concreet advies op: de aanleg van kathodische bescherming van het leidingwerk. Van der Heide zorgde voor een ontwerp en het gebruik van de juiste materialen.

Back to basic Een werknemer van Van der Heide is vervolgens afgereisd naar Accra. Onder zijn supervisie is het systeem handmatig aangelegd. Dit gebeurde onder fysiek uitdagende omstandigheden, omdat er geen geautomatiseerde middelen beschikbaar waren. Het resultaat is dat de sprinklerinstallatie van de cacaofabriek weer in bedrijf is. De leidingen zijn goed beschermd tegen corrosievorming. De brandveiligheid in de fabriek is hierdoor weer gewaarborgd.

Cases Inspectie UvA Alle bouwwerken in Nederland moeten ten minste voldoen aan het Bouwbesluit niveau bestaande bouw. Voor de Universiteit van Amsterdam (UvA) inspecteerde adviesgroep SAVE in het kader van dit Besluit de brandveiligheid van de locatie Oudezijds Achterburgwal. Wij namen hierbij alle veiligheidsaspecten onder de loep. Eventuele knelpunten legden we voor aan de opdrachtgever in combinatie met een voorstel voor een oplossing. Alle knelpunten, of deze nu eenvoudig of complex van aard waren, hebben we op een integrale wijze benaderd. Dit voorkomt dat een voorgestelde oplossing elders nieuwe knelpunten veroorzaakt. Inspectie Sheraton Schiphol Airport Het Sheraton-hotel is het enige hotel met directe toegang tot de aankomst- en vertrekhallen van Schiphol. Het Sheraton bestaat uit twee vleugels die in verbinding staan met een groot atrium waar zich de clublounge bevindt. Daarnaast heeft Sheraton met dertig zalen de grootste ‘meetingcapaciteit’ op Schiphol. Kortom, een brandveilig gebouw is een belangrijk predicaat voor Sheraton. Met een inspectie bracht adviesgroep SAVE de brandveiligheid van dit hotelcomplex in kaart. De inspectie richtte zich op drie typen functies die binnen het gebouw aanwezig zijn. Het gaat hierbij om de logies-, de bijeenkomst- en de kantoorfunctie. Andere projecten • Diverse inspecties (brandscans) penitentiaire inrichtingen, musea, gerechtsgebouwen en kantoren Opdrachtgever: Rijksgebouwendienst • Inspecties diverse kazernes Opdrachtgever: Dienst Vastgoed Defensie • Inspecties brandwerende scheiding woningen voor woningbouwcorporaties • Industrie: inspectie & GAP-analyse PGS 15 & 29

Antea Group Adviesgroep SAVE is landelijk georganiseerd. Vanuit de vestigingen in Deventer, Heerenveen, Almere, Capelle aan de IJssel en Oosterhout staan wij dicht bij u.

Meer weten

over adviesgroep SAVE? Antea Group Postbus 31 7400 AH Deventer

(0570) 66 39 93

[email protected]

www.anteagroup.nl/SAVE