Urologie
Urineweginfecties en antibiotica
www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud Algemene oorzaken urineweginfecties .............................................. Blaasontsteking .................................................................................. Verschijnselen kunnen zijn: ........................................................... Diagnose ........................................................................................ Behandeling .................................................................................. Nierbekkenontsteking ........................................................................ Verschijnselen ............................................................................... Diagnose ........................................................................................ Behandeling .................................................................................. Prostaatontsteking ............................................................................. Oorzaak ......................................................................................... Verschijnselen van een prostaatontsteking zijn: ........................... Diagnose ........................................................................................ Behandeling .................................................................................. Hoe kunt u urineweginfecties voorkomen.......................................... Wanneer neemt u contact op na de opname? ................................... Vragen................................................................................................. Contactgegevens.................................................................................
Patiëntenvoorlichting:
[email protected] URO002 / Urineweginfecties en antibiotica / 17-07-2014
2
3 4 4 4 5 5 5 5 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8
Urineweginfecties en antibiotica In deze folder vindt u informatie over de verschillende soorten urineweginfecties en de mogelijkheden van behandeling met antibiotica. Voor u persoonlijk kan de situatie anders zijn dan hier is beschreven. Als dit zo is, informeert uw arts u hierover.
De urinewegen bestaan uit: • de nieren • de urineleiders (ureters) tussen nieren en blaas • de blaas • de plasbuis (vanuit de blaas naar buiten) • dij de man hoort de prostaat ook tot de urinewegen. Infecties aan de urinewegen blijven soms beperkt tot een deel van de urinewegen, bijvoorbeeld de blaas. Soms verspreidt een infectie zich in de urinewegen, bijvoorbeeld naar de nieren of de prostaat. Dit wordt allemaal urineweginfectie genoemd. In deze folder bespreken we: • blaasontsteking • nierbekkenontsteking • prostaatontsteking.
Algemene oorzaken urineweginfecties
Urineweginfecties worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties komen bij vrouwen vaker voor dan bij mannen. Dit komt doordat de urinebuis van de vrouw korter is dan die van de man. Omdat de plasbuis bij vrouwen dichter bij de anus ligt, kunnen bacteriën uit de anus gemakkelijker in de urinebuis komen. Bijvoorbeeld tijdens geslachtsgemeenschap of bij het afvegen van de ontlasting, als dit van achter naar voor gebeurt.
3
Er zijn een aantal redenen waarom urineweginfecties bij bepaalde personen makkelijker ontstaan: • Personen met suikerziekte (diabetes mellitus) hebben meer kans op het krijgen van een urineweginfectie. Dit komt door een verminderde afweer. Daarnaast vermeerderen bacteriën zich extra snel door de suikers (glucose) in de urine. • Bepaalde situaties of aandoeningen kunnen de normale urinestroom blokkeren. Als dat gebeurt dan blijft er urine in de blaas achter en kunnen bacteriën zich daar gemakkelijk in vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld bij mannen met een vergrote prostaat, bij zwangere vrouwen en bij blaastumoren of nierstenen. Nierstenen kunnen ook bacteriën bevatten die urineweginfecties kunnen veroorzaken. • Via een blaaskatheter die via de plasbuis is geplaatst, kunnen bacteriën gemakkelijk de blaas binnendringen.
Blaasontsteking
Verschijnselen kunnen zijn:
• pijn en een branderig gevoel bij het plassen • vaak aandrang en steeds kleine beetjes moeten plassen • troebele urine • bloed bij de urine • pijn onder in de buik of rug • verwardheid en onrust (vaak bij oudere mensen) • bij ouderen kan ongewild urineverlies optreden • koorts. De verschijnselen zijn bij elk persoon verschillend. Sommigen hebben vrijwel geen klachten van een blaasontsteking. Diagnose
De arts stelt de diagnose aan de hand van uw verschijnselen en lichamelijk onderzoek. Uw urine en bloed worden onderzocht. In sommige gevallen wordt de urine op kweek gezet om te kunnen bekijken of u speciale antibiotica nodig heeft. Soms is het nodig om een röntgenfoto van de buik of een echo van de blaas te maken om de oorzaak van de ontsteking te achterhalen. 4
Behandeling
Meestal is een blaasontsteking goed te behandelen met antibioticatabletten. Het kan zijn dat u een bacterie in de urine heeft die niet verdwijnt bij bepaalde antibiotica. In dat geval krijgt u een week antibiotica via een infuus. Als dit bij u het geval is, dan bespreekt uw arts dit met u. Let op: het is erg belangrijk dat u de antibioticakuur afmaakt. Ook als u geen last meer heeft. Hiermee voorkomt u dat de bacterie immuun (resistent) wordt voor de antibiotica die u gebruikt.
Nierbekkenontsteking
Bij een onopgemerkte of onvoldoende behandelde blaasontsteking kan een nierbekkenontsteking ontstaan. Nierbekkenontsteking is vele malen ernstiger dan blaasontsteking. Regelmatig terugkerende of chronische nierbekkenontsteking kan leiden tot nierschade. Een nierbekkenontsteking kan pijn in één of beide zijden van de rug veroorzaken, met uitstraling naar de geslachtsorganen. Verschijnselen
De verschijnselen van nierbekkenontsteking kunnen plotseling optreden, vaak binnen enkele uren. De symptomen zijn: • hevige flank- of rugpijn die uitstraalt naar de lies of geslachtsdelen • hoge koorts met rillingen • vaak plassen • stinkende urine • troebele, of door bloed verkleurde urine • branderig gevoel of pijn bij het plassen • misselijkheid en braken • vermoeidheid die na de ontsteking enkele weken kan aanhouden. Diagnose
De arts stelt de diagnose aan de hand van uw klachten en lichamelijk onderzoek. Uw bloed en urine worden onderzocht. Het kan zijn dat de uroloog een röntgenfoto van de buik maakt om te kijken of de nieren zijn opgezwollen. Soms is een CT-scan nodig om de oorzaak van de ontsteking te achterhalen. Als dit bij u zo is, informeert de uroloog 5
of verpleegkundige u hierover. Afhankelijk van uw temperatuur, uw verschijnselen en de bloeduitslagen bespreekt de arts met u wanneer u naar huis kunt. Behandeling
Nierbekkenontsteking wordt behandeld met een antibioticakuur. Dit kan met tabletten of via een infuus. De verschijnselen nemen dan meestal binnen enkele dagen af, nog voor de kuur is afgelopen. Over het algemeen geneest een nierbekkenontsteking goed na een antibioticakuur. Let op: het is erg belangrijk dat u de antibioticakuur afmaakt. Ook als u geen last meer heeft. Hiermee voorkomt u dat de bacterie immuun (resistent) wordt voor de antibiotica die u gebruikt. Als u vaker nierbekkenontsteking heeft dan onderzoekt de uroloog of u een afwijking van de urinewegen heeft. Als u erg ziek bent van een nierbekkenontsteking en hoge koorts heeft dan wordt u meestal opgenomen in het ziekenhuis.
Prostaatontsteking
Bij een prostaatontsteking is het klierweefsel van de prostaat ontstoken. Deze ontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën en komt vaak voort uit een blaasontsteking. Een prostaatontsteking komt het meeste voor bij mannen boven de 50 jaar. Oorzaak
In de meeste gevallen ontstaat een prostaatontsteking als gevolg van een blaasontsteking. Als een acute blaasontsteking niet snel en goed wordt behandeld en niet snel geneest kan er een prostaatontsteking ontstaan.
6
Verschijnselen van een prostaatontsteking zijn:
• plotselinge hoge koorts die gepaard kan gaan met koude rillingen • hevige aandrang om te plassen • vaak plassen en pijn bij het plassen • moeilijk plassen • pijn tijdens de ontlasting. Andere verschijnselen die u kunt hebben zijn: • branderig en jeukend gevoel tijdens en vlak na het plassen • bloed in de urine • pijn onder in de rug of algemene spierpijn • pijn in het gebied tussen de balzak, de penis en de anus • pijn in onderbuik en liezen tijdens zaadlozingen • pijn in de lies of liezen • zwaar gevoel in de genitale zone. Diagnose
De uroloog onderzoekt de prostaat door via de anus te voelen. Bij een acute ontsteking voelt de prostaat zacht aan. Het duwen tegen de ontstoken prostaat kan erg pijnlijk zijn. Uw urine en bloed, soms ook sperma, worden onderzocht om vast te stellen welke bacterie de ontsteking heeft veroorzaakt en welke antibiotica hier het beste tegen werkt. Behandeling
Als u een prostaatontsteking heeft, dan krijgt u gedurende enkele weken een behandeling met antibioticatabletten. Soms is antibiotica via een infuus nodig. De verschijnselen nemen meestal binnen enkele dagen af. Als u thuis door moet gaan met antibioticatabletten dan krijgt u van de verpleegkundige een recept mee. Let op: het is belangrijk dat u de antibioticakuur afmaakt. Ook als u geen last meer heeft. Hiermee voorkomt u dat de bacterie immuun (resistent) wordt voor de antibiotica die u gebruikt.
Hoe kunt u urineweginfecties voorkomen
• Drink veel water, het liefst twee liter per dag. • Ga regelmatig plassen, zodat u de bacteriën naar buiten spoelt. 7
• Plas uw blaas altijd zo goed mogelijk leeg. Neem de tijd om te plassen en ga er rustig bij zitten (ook voor de mannen). • Ga na geslachtsgemeenschap meteen plassen. Hiermee spoelen bacteriën weg die rond en in de urinebuis zijn gekomen. • Veeg de billen van voor naar achter af. Zo voorkomt u dat bacteriën uit de ontlasting bij de urinebuis komen. • Gebruik geen zeep bij het wassen van de vagina. Zeep ontregelt de natuurlijke zuurgraad van de vagina, waardoor bacteriën makkelijker kunnen groeien. • Cranberry bevat een stof die de kans op blaasontsteking verkleint. Het drinken van dit sap kan daarom nuttig zijn. • Vermijd koffie, alcohol en kruidig voedsel. Deze producten irriteren de blaas. • Stop met roken. Roken irriteert de blaas.
Wanneer neemt u contact op na de opname? • • • • • • •
als u koorts krijgt boven 38,5 °C bij ernstig brandende pijn tijdens het plassen als u niet meer kunt plassen als u bloed bij de urine heeft of weer krijgt bij plotseling optredende zwelling en pijn als u uw medicatie niet kunt innemen (bijvoorbeeld door braken) als u vragen heeft.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met de polikliniek Urologie. U kunt ook met uw huisarts bellen. Buiten kantooruren kunt u de Spoedeisende Hulp (SEH) bellen.
Contactgegevens
Catharina Ziekenhuis Telefoon 040 - 239 91 11 www.catharinaziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 040 - 239 96 00 8
Polikliniek Urologie 040 - 239 70 40 Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Urologie kunt u terugvinden op www.catharinaziekenhuis.nl/urologie.
9
10
11
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven
