Nieuwe regelgeving antibiotica Gerrit Hegen
www.deboerenveearts.nl
KoeKompas: een voorspellende risicoinventarisatie van het melkveebedrijf
Kwaliteitsmanagement presentatie aan “buitenwereld”
7 Kritische Succesfactoren
eigen beoordeling/vergelijking
40 Prestatie-indicatoren
wat de veehouder doet
> 100 Management Controle Punten
Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)
Risicovol
Risicoarm
1
2
3
4
5
Score op schaal van 1 tot en met 5 3
KoeKompas is…. • Vervanger Periodiek bedrijfsbezoek • Vervanger Bedrijfsgezondheidsplan • Samen met het Bedrijfsbehandelplan de basis voor verantwoord diergeneesmiddelengebr uik
• Alleen eerste keus op bedrijfsbehandelplan, tenzij… • Onderbouwing met b.o. + ABG • Geen gebruik meer van derde en vierde generatie middelen, tenzij aangetoond dat eerste/ tweede niet meer werken
Monitoring antibioticum gebruik: • Berekenen dierdagdoseringen DDD • Berekenen gebruik 2e en 3e keuze antibiotica • Data base MediRund • Via VetCis
Wat wil DDD zeggen… • DDD = dierdagdosering • Het aantal dagen dat een aanwezig dier gemiddeld een antibioticabehandeling ondergaat • Voorbeeld; – Uierinjector 2 x daags = 1 dierdagdosering – Kuur, 3 dagen met bijv. penicilline = 3 dierdagdoseringen – Droogzetter; elke injector is 1 DDD
Normen 2011
11,5
8
4,6
Onderverdeling DD/DJ, 2012 2,5 2 1,5 1 0,5 0
baarm. Droogz. 3%
40%
inj. 35%
Mast. 19%
oraal poeder 4%
2013 • Op een melkveebedrijf mag maximaal voor 15% van de dieren een antibiotica voorraad aanwezig zijn • De effectiviteit van de antibiotica behandelingen moet worden meegenomen in de evaluatie van het BBP en BGP. DDD > 6, dan 4 x per jaar evaluatie • Streefwaarde DDD en op welke termijn dit gerealiseerd denkt te gaan worden • Koppelbehandeling alleen na klinische inspectie v/e dierenarts • Beter volgen van bijsluiter!
1 maart 2014…. • Alle antibiotica voor vee gaan onder het UDD regime vallen • Alleen dierenartsen mogen ze nog toepassen • Als wordt voldaan aan strikte voorwaarden op het gebied van diergezondheidsmanagement en antibioticumgebruik dan kan de boer het nog zelf doen.
Hoofdregel…. • Dierenarts bepaalt op basis van een klinische inspectie dat bepaalde dieren behandeling met antibiotica behoeven… • Veehouder mag behandeling afmaken
Uitzondering op hoofdregel….
www.deboerenveearts.nl
Verbod gebruik droogzetters als preventieve behandeling • Gezondheidsraad: advies verbod preventief gebruik antibiotica in dierhouderij • Advies overgenomen door Ministerie Economische zaken • Droogzetters enige preventieve gebruik in melkveehouderij • Ontwikkeling handvaten…
Droogzetter, proef selectief droogzetten • Onderzoek selectief droogzetten: • 1642 laag celgetal koeien op 97 bedrijven – Koeien < 250.000 – Vaarzen< 150.000 bij laatste MPR
Resultaten • • • • •
6628 kwartieren 319 kwartieren mastitis van 243 koeien 119 waren behandeld met droogzetter 200 waren behandeld zonder droogzetter Dus 1,7 x vaker mastitis zonder droogzetter • Vooral tijdens droogstand meer mastitis
Conclusies onderzoek • Selectief droogzetten leidt tot een afname van het antibioticumgebruik en tot een toename van mastitis • Klinische mastitis rond de droogstand hangt samen met managementfactoren (infectiedruk, weerstand, melkmachine) • De gevolgen t.a.v. mastitis door selectief droogzetten zijn op bedrijfsniveau te verminderen door de juiste dieren te selecteren: – Vaarzen < 150.000, oudere dieren <50.000 cellen
• • • • • • • •
Selectief droogzetten Aandachtspunten: Voeding eind lactatie Celgetal?? Mastitis lactatie?? Infectiedruk Hygiëne!! Orbeseal
Droogzetters • Gebruik droogzetters stabiel sinds (minimaal) 1998 • 2008: – 87% vd bedrijven alle dieren droogzetters – 11% selectief – 2% geen antibiotica
• Droogzetters enig preventieve gebruik antibiotica in de melkveehouderij – Ca 40% van het gebruik – Gemiddeld 2,1-2,8 DD/DJ
Droogzetten…. • De nieuwste richtlijnen… – Gepresenteerd nov 2013 – Gaat in per 6 januari 2014
Robotdata mastitis 1. 2. 3. 4.
Geleidbaarheid Aantal melkingen Melkproductie Herkauwactitviteit
Hulpmiddel….
SEGMENTATIE
KLINISCHE MASTITIS LAAG, CELGETAL HOOG (4) • Bespreken: wat is klinische mastitis • Registratie bekijken (evaluatiekaart klinische mastitis) • Droogzetten • Zie segment 2
%
KLINISCHE MASTITIS HOOG, CELGETAL HOOG (2) • Kweek • Koegebonden / omgevingsgebonden • Tijdstip klinische mastitis (<30 dagen, >30 dagen) • Evaluatie behandeling mastitis • Dipmiddel (contact) • Melkmachine (tepelvoeringen) • Handschoenen • Groepen maken • Droogzetten
%
Het nieuwe droogzetten Diagnostiek is de basis. Celgetalbepaling via MPR wordt geaccepteerd als diagnostiek! Niet ouder dan 6 weken
Het nieuwe droogzetten Celgetal op moment van droogzetten: • Koe met celgetal <50.000 en vaars met celgetal <150.000 = preventief droogzetten en dat kan niet meer. • Koe met celgetal >50.000 en vaars met celgetal >150.000 = curatief droogzetten en dat mag nog wel.
Het nieuwe droogzetten
Kanttekening niet droogzetten met antibiotica: • koe heeft in lactatie geen mastitis gehad en geen verhoging > 250.000 (vaars > 150.000).
Het nieuwe droogzetten • Koe met celgetal > 50.000 en <250.000 is niet ernstig besmet, droogzetten met Orbenin Dry Cow (1e keuze droogzetter) • Koe met celgetal >250.000 of vaars met celgetal >150.000 is ernstig (chronisch) besmet, droogzetten met Orbenin Extra Dry Cow (1e keuze droogzetter) of, na onderbouwing een tweede keuze droogzetter (Supermastidol, Ubrostar)
Het nieuwe droogzetten • Proberen om melkproductie droog te zetten koe onder de 15 liter te krijgen • Lichtmelkte koe die >15 liter melk geeft op moment van droogzetten: OrbeSeal gebruiken onafhankelijk of je wel of niet een droogzetter gebruikt. • Algehele hygiëne!!!!
Na afkalven…. • Controle genezing: hoog in => laag uit • Controle effect niet droogzetten: laag in => hoog uit
www.deboerenveearts.nl
Checklist droogzetten Een optimale start van de nieuwe lactatie
Droogzetten is een routineklus op veel melkveebedrijven. Toch heeft elke melkveehouder zijn eigen aanpak. Met deze checklist brengt u het droogzetmanagement in beeld en kunt u mogelijke verbeterpunten signaleren. Voorkom stress
Ja*
Nee*
1 Zet u koeien groepsgewijs droog? 2 Begint u een maand voor het droogzetten met het afbouwen van de krachtvoergift? 3 Bekapt u op het moment van droogzetten de klauwen? Geef mastitisverwekkers geen kans 4 Melkt u de droog te zetten koeien als laatste? 5 Zet u koeien in één keer droog? (dus niet geleidelijk het aantal melkmalen afbouwen) 6 Is de gemiddelde melkgift op het moment van droogzetten <15 kg? 7 Zet u de koeien droog in de melkstal? 8 Draagt u nieuwe handschoenen tijdens het droogzetten? 9 Gebruikt u voor iedere speen een nieuw tepeldoekje? 10 Ontsmet u alleen de speenpunt en het slotgat? (dus niet de gehele speen) 11 Is de droogzetbehandeling opgenomen in het bedrijfsbehandelplan? 12 Zet u alle koeien droog met droogstandinjectoren (één injector per kwartier)? 13 Gebruikt u naast antibiotica ook OrbeSeal? 14 Gebruikt u de koecelgetalgegevens bij bepalen van de droogzetbehandeling? 15 Worden de spenen na het inbrengen van de injector gedipt of gesprayd? 16 Laat u de koeien na het droogzetten tenminste een half uur vaststaan? 17 Noteert u de droogzetdatum en de gebruikte droogstandinjector? Geef goede nazorg 18 Worden de droogstaande koeien in twee groepen gehuisvest? 19 Worden de boxen van de droogstaande koeien 2x per dag schoongemaakt en opnieuw ingestrooid? 20 Wordt de afkalfstal na iedere kalving schoongemaakt? 21 Is de voeding afgestemd op de behoefte van de droogstaande koeien? 22 Is er een goede watervoorziening voor de droogstaande koeien? 23 Is de mineralenstatus van de droogstaande koeien bekend? 24 Controleert u de uier van de droogstaande koeien de eerste week dagelijks en daarna wekelijks? 25 Beoordeelt u het effect van de droogstandinjector, na afkalven, met behulp van het individueel koecelgetal? Evalueer de droogstand Getallen overnemen uit de PIR-DAP droogzetevaluatie
Aantal laag in - laag uit
1
Aantal laag in - hoog uit
2
Aantal hoog in - laag uit
3
Aantal hoog in - hoog uit
4
Nieuwe attenties (% van de laag celgetal koeien, die verhoogd de droogstand uitkomen)
2 / ( 1 + 2 )x 100% =
Norm:
Genezing (% van de hoog celgetal koeien, die met een laag celgetal de droogstand uitkomen)
3 / ( 3 + 4 )x 100% =
> 80%
* Heeft u vragen met ‘nee’ beantwoord, dan kan de werkwijze nog verbeterd worden. Zoetis B.V., Postbus 37, 2900 AA Capelle a/d IJssel www.zoetis.nl -
[email protected] © 2013 Zoetis B.V.
< 5%
Oorzaken antibioticumgebruik bij fokkalveren… 1. 2. 3. 4.
Kijken naar weerstand….
Ligcomfort
Beschadigingen + Spierblessures + Spierstijfheid + ___________________ = Oxidatieve stress
Conditiemanagement… VEM/DVE verhouding
0-120 dagen in lactatie: glucogene behoefte • Erg nadelig dat je in die periode eiwit gebruikt voor de energievoorziening
180 – 300 dagen in lactatie: kans op vervetting • Te veel bestendig zetmeel • Overmaat pensenergie t.o.v. penseiwit
Lactatie-conditiecurve 5
4
3 2 1
BCS
BST Energie VEM:DVE = 12:1
Insuline Eiwit VEM:DVE = 10.5:1
Energie • De Nederlandse melkkoe is gefokt op insulineresistentie…. • Dat heeft consequenties voor de energiestofwisseling • Hoe kun je dat managen?
• Droogstand en transitie • Conditiemanagement
50
900
45
800
40
700
35 30
600
25 20
400
500 300
15
— TMA (lbs)
10
-‐-‐-‐ NEFA
200 100
5 0
-‐29
-‐22
Bron:Burhaus et al., 1999
-‐15
-‐8
-‐1
6
Transi>e periode in dagen
13
20
27
0
Plasma NEFA meq/L
lb/d.s. opnameper dag
De relatie tussen de d.s. opname en de NEFA-concentratie in het plasma gedurende de close-up periode
NEFA NIVEAU IN HET BLOED EN ZIEKTE INCIDENTIE
KEES PEETERS DAP BORNERBROEKWIERDEN
44
en.’
zondheid en wellicht de productiecapaciteit van de volgende generatie. ‘Mijn advies voor de veehouder is niet nieuw, maar ik wil wel het belang van metabool welzijn nog eens extra benadrukken.’ l
n met insemineren? Veeteelt febr.2013: Zorg voor de volgende genera6e begint al
g of veehouders langer moeten met insemineren na het afkalLeroy resoluut nee. ‘Metabool het wellicht beter, maar het hte economische gevolgen als senkalftijd verder laten oplont onderzoek uit Utrecht heeft aar eens onomstotelijk aanget veehouders wel moeten doen, dat de negatieve energiebalans ogelijk duurt.’ adrukt het belang van een de groei en de kwaliteit van
*
controlegroep
5
240
9
vroeg
Conclusies – De negatieve energiebalans heeft een nadelige invloed op de ontwikkelende eicel. – Zo’n ‘benadeelde eicel’ is minder levensvatbaar. – Nakomelingen uit een ‘benadeelde eicel’ zijn minder vruchtbaar en/of gevoeliger voor stofwisselingsziekten. – Zowel voor de koe als voor haar toekomstige kalf is het goed de negatieve energiebalans zo kort mogelijk te laten duren. – Het onderzoek onderstreept het belang van een goede start van de lactatie, vooral met het oog op de volgende generatie.
P in de koe…. In de 1e kolom de netto P behoefte per kg DS volgens de CVB norm. • In de 2e kolom het gemiddelde P gehalte van rantsoenen van bedrijven van For Farmers die werken met forfortaire normen • In de 3e kolom het P gehalte op bedrijven die werken met BEX in 2010. Conclusie: • op bedrijven die onder het gemiddelde scoren kan de P voorziening van een of meerdere diercategoriëen onder de CVB normen terechtkomen. Op de Bex bedrijven is dat risico het grootst. •
En daar fietst fosfor nog tussen door…
Eiwit in de melkkoe… • 15% RE in basisrantsoen • VEM-DVE verhouding afhankelijk van lactatiestadium • OEB overmaat voorkomen • Eiwit in voeding sturen op basis van tankonderzoek en koesignalen…. • Zorg voor goede penswerking en durf grenzen eiwitvoorziening op te zoeken
• Omzetten N verbindingen in ureum kost veel energie: beperk dat dus zo veel mogelijk • Goede herkauwactiviteit=recycling van N en P via het speeksel • Goede darmwerking=recycling van N in de dikke darm
Grenzen opzoeken…. • Als je de grenzen opzoekt van het RE gehalte in het melkveerantsoen dan komt dat de voerefficiëntie ten goede • Maat: melkeiwit en melkureum • C/N verhouding beter
Eiwitbehoefte voor jongvee… Leeftijd in mnd
d.s. opname in kg
Ruw eiwit in %
Bestendig deel v/h ruw eiwit
<6
3.2 – 4.1
18
35 – 45 %
6 – 10
4.5 – 6.4
17
35 – 45 %
10 –14
6.8 – 8.2
17
25 – 35 %
14 – 18
8.6 – 10.9
16
15 – 20 %
18 - 24
11.4 – 15.9
15
10 – 15 %
Altijd minimaal 800 – 850 VEM/kg d.s.
Eiwit • Kies voor eiwitproductie via eigen ruwvoer en word minder afhankelijk van duur krachtvoereiwit • Beweiding inpassen als eiwitaanvulling, waarmee krachtvoer bespaard kan worden • Derogatierantsoen met 30% mais pakt goed uit bij goed producerend grasland
• NLV bodem: bodemleven, organische stof • Verfijning van de bemesting • Evenwichtsbemesting • Bewuste keuze grasmengsels • Doe iets met klaver • Zwavel heeft invloed op de eiwitkwaliteit
Structuur • Structuurmat: belangrijk voor passagesnelheid en verteringsefficiëntie • Prik: regelt de herkauwactiviteit en daarmee de pens pH • Drijvend vermogen
• Structuurverlies = verlies van deeltjeslengte • DS gehalte van invloed op de prik • Waslaag gras, koolzaadstro
Voldoende effectieve structuur • Koesignalen: goede pensvulling, meer liggen en herkauwen, goed verteerde mest • Meer rust in de stal • Beter robotbezoek • Betere voerefficiëntie • Gezondere koeien
Beoordeling structuur • • • •
% deeltjes 4-6 cm → structuurmat pens Prik op de hand → prik penswand Bol voer samen knijpen: expansie Bol voer samengeknepen in emmer water: beoordeling drijvend vermogen • Schudbak • Gras in de pens….
En dan nog wat….
• • •
Zuurwaarde: kuilzuren + penszuren Bufferwaarde: NDF, ADL, haksellengte Buffer en zuur in balans!
KREUPELHEID: CHRONOLOGISCHE VOLGORDE VAN OORZAKEN Voeding • Te veel krachtvoer • Te fijn ruwvoer • Onvoldoende rantsoen strategie • Foutieve krachtvoer/ ruwvoer balans
Pensverzuring Afsterven gram negatieve bacterien
Schimmels/Mycotoxinen
Infectieuse aandoeningen • Metritis • Mastitis • Aan de nageboorte blijven staan
Vrijkomen gifstoffen Aantasting bloedvaten
Genetisch
Metabolische problemen • Melkziekte • Ketose
Vaatvernauwing of -verdikking
Verzwakte klauwen (Hoeven) • Afbraak van steunweefsel • Aanmaak van slechte kwaliteit hoorn
KREUPELHEID DC - 12
Adapted from Hoof Care for Dairy Cattle, 1992. J.E. Nocek
Omgevingsfactoren • Stress • Trauma • Beweging • Klauwverzorgen
Hormonen Prostaglandines (Genestranvet, Prosolvin, Dinolytic) GnRH (Receptal) Progesteron (spiraal) Oestrogenen
Gebruik alternatieven? • Wie heeft al ervaring met alternatieven? – Orbeseal? – Omnigen? – Knoflook? – Pyrogenium? – Herbamast/ Herbadry? – …
www.deboerenveearts.nl
Dank voor de aandacht.
www.deboerenveearts.nl
