Universiteit weer in de branding

liberaal Vlaams Tijdschrift

(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Halfmaandelijks

--

\

95e Jaargang

-

Nr. 15 -

4 oktober

1972 -

5 Fr.

f'

Verder en ruimer denken Kamer en Senaat komen weer bijeen. Een belangrijke gebeurtenis is dit zeker niet. Het Parlement speelt immers niet meer de rol die het door de grondwet toegewezen kreeg. De regering houdt weinig of geen· rekening met de Parlementsleden. Zij verkiest besloten onderhandelingen met de partijleiders of met de vakbondleiders achter de gesloten deuren van ministeriële kabinetten, van het Nationaal Comité voor Economische Expansie of van partijlokalen, op Hertoginnedal of in het Hamkasteel te Steenokkerzeel. Daar komen de politieke problemen te berde, niet in het Parlement. Kamer en Senaat bieden nog slechts een spreekgestoelte voor de oppositiepartijen. De h. Willy De Clercq wil ervan gebruik maken om een groots opgevatte interpellatie te richten tot de eerste minister. Hiermee tracht hij het politiek debat in de openbaarheid te brengen. Maar zal de eerste minister hem op dit pad volgen? Of zal hij zich beperken tot een reeks gemeenplaatsen? Zoals na de wekelijkse kabinetsraad met een uitgestreken gezicht verkondigen, dat de herfst niet al te heet is, de zee rustig blijft· het klimaat draaglijk enz.

En intussen in een misselijke atmosfeer achter de gecapitonneerde deuren van berook te lokalen ruziën over de vogelvangst en de Voerstreek. Eyskens mompelt dan: « Wat een land ... H. Wat een politiekertjes! Die deinzen er niet voor terug een omstandig advies van de Raad van State te negeren en rustig met hun ongrondwettelijk Voerontwerp naar de parlementaire commissie te komen. Die deinzen er niet voor terug internationale verdragen als vodden te beschouwen waaraan zij hun ministeriële hakken vegen. Zullen de oppositie-partijen het debat op een hoger peil kunnen tillen? Zullen zij een alternatief orengen. dat beantwoordt aan de dringende nood aan politieke eerlijkheid. aan politieke moed, aan politieke ernst? De liberale Vlamingen beschikken over een degelijk Vlaams liberaal alternatief. De vraag is het of de Vlaamse P.V.V. dit alternatief ook zal weten waar te maken in haar politiek gedrag. Dit Vlaams liberaal alternatief is een houvast voor de Vlaamse P.V.V. Het biedt de liberale Vlamingen een eigen gelaat in Vlaanderen. Op hun congres te Blankenberge hebben zij bewezen, dat zij het ernstig menen. Zij hebben de weg gewezen. het voorbeeld getoond. Op

het gebied van de morele en ethische problematiek staan zij aan de spits van de vooruitgang. Maar wat andere gebieden betreft, bewegen zij zich nog in de mist. Zij hebben nu weliswaar een Vlaams gelaat vertoond en zich in Vlaanderen bevrijd van een smet die lange tijd op het liberalisme is blijven kleven. AI te vaak heeft men echter de indruk, dat de Vlaamse P.V.V. anderen gewoon achterna holt en geen ernstig opgebouwd en doordacht communautair programma kan aanbieden. De Vlaamse P.V.V. heeft de jongste weken stellig een poging gedaan in de goede zin. Zij heeft een werkgroep onder het voorzitterschap van de h. Louis Waltniel met een opdracht belast inzake de regionalisering. Op de werktafel van de Vlaamse P.V.V.parlementsleden zagen wij al een degelijk voorontwerp liggen. Het volstaat echter niet. De Vlaamse liberalen zouden verder en weidser moeten denken. Een overzichtelijke structuur uitdenken van het geheel der instellingen die wij willen. Een sluitend geheel dat de tand des tijds kan trotseren en niet zo maar een wankel en complex compromis. Piet VAN BRAnA~T

Universiteit weer in de branding (p. 6) •••


isuNi-------l Eyskens is een klein, handig mannetje, dat ons vooral op T.V vaa,k g~nstig verrast. Zijn sketches met Jan Oeuleer« 21jn enzgs21nsaan het kotnies duo Wim De Bie & Kees Van Koot~ ontleend, maar winnen aan charme door de ongebreidelde beeld.spraa1c desministers. «Wolken aan de politieke hemel» bijvoorbeeld doet mij telkens ~eer huiveren van stil genot. Meesterlz,k is thans des premiers tactiek om tot verhoging van de taks op de sigaretten te komen. Het maneuver is met fluweelomkleed. Vooreerst vaardigt men een verbod uit op de vogelvangst. In West- en Oost-Vlaanderen en in Limburg ontstaat kille razernij. Auto's rijden toeterend door het centrum der dorpen. Ve~olgens verhoogt men de taks op de benzine. TwzJfel wordt verwekt in de harten der vogelvangers. Wie vangt èn rijdt weet niet meer aan welke betoging hij het eerst zijn krachten wijden moet. Het diviàe-et-impera-syndroom. Gewoon. ~p dat niveau beland, laat men de zelfstandigen een dertietule maand BTW betalen. Wie zelfstandig is èn met een wagen rijdt weet niet meer waar zijn. hoofd staat. stel u de geesteseu'endevoor bij de ze~~st,!-,!,dlge .~ie m~~ e.en wagen rijdt èn vogels vangt. Wz, 21,n er biina, WIJzi,n er bijna. : Op dit punt. van creatieve radeloosheid verhoogt men de taks op de szgaretten, waar het eigenlijk om draaide. Deze stap, die in rustige tijden hevig protest zou uitlokken, gaat stil aan de aandacht voorbij. Hebt u een sto~t door de straten zien trekken, beladen met spandoeken dle de taksverhoging der sigaretten laken? Ik niet. Ddt is grote politiek. Ongemerkt op uw doel afgaan. _________ :::rt~R~Y~

I I I I t I I I I I

I I I

I

NUl11erus: Clausus (vervolg

van blz. 6)

HOOP Er bestaat

toch een redelijke

kans dat de

numerus clausus in ons land niet met dezelfde brutaliteit als bij onze noorderburen zal worden doorgevoerd en zulks om de eenvoudige reden dat de financiering

van onze universi-

teiten gekoppeld is aan het aantal studenten van elke instelling. Veel studenten inschrijven, betekent veel geld ontvangen voor wetenschappelijke uitrusting. De raden van beheer van alle universiteiten zullen dus nooit sterk geneigd zijn het aantal studenten af te remmen of daarop aan te sturen, want dat zou automatisch .een inkrimping van de kredieten bestemd voor de instellingen meebrengen. Van regeringszijde zijn er nog wel besparingen te verwachten, bijvoorbeeld op de werkingskredieten. Ook kan het argument dat de inschrijving aan een Belgische universiteit nog altijd één van de goedkoopste van West-Europa is, aanleiding zijn tot nieuwe verhogingen, maar voor een rechtstreekse numerus clausus bestaat er geen onmiddellijk gevaar. Paul SCHUYTEN

10

1 I I I I I I I I I

I

I I I

ons nog al te vaak als een paria behandeld, zegt dienaansaande voorzitter Ghislain Van de Velde en daacbij worden tcvens onze w~rkelijke problemen over het hoofd gezien: eenzaamheid, financiële en morele problemen, kommer om de kinderen, en vooral de angst, angst voor de toekomst. De P.A.E. wil dus deze mensen helpen, dit met de morele steun van een aantal personen die helangloos hun medewerking verlenen, waaronder de professoren Apostel en Merchiers, senator Calewaert, advocaat John Bultinck, volk vertegenwoordiger Nel 1y Maes, dominicaan Ketelc, K.P.voorzitter J. Turf e.a. Hoofdzakelijk wordt de vraag Net zoals vele .gcnieën, was gesteld of het echtschcidingsrccht Napoleon een sterk autoritaire vooral het huwelijk als « instituut », persoonlijkheid. En net zoals hij d,w.z. als gevestigde waarde moet de staat autoritair structureerde (wat uiteraard soms dee.d hij ook met het gezin: he~ beschermen leidt tot pijnlijke situaties en schagezinshoofd als een keizertje in het dclijke nevenwerkingen voor de klein, en daarnaast de rest van het maatschappij), cn anderzijds of de huisgezin die er maar zo'n beetje wetgever ook oog rnoct hebben om- cn bijhing. voor het belang van de mensen De echtscheiding werd dan ook die in een gezin een essentieel gebeschouwd als een noodzakelijk deeltc van hun levensmilieu moeten kwaad, dat zo moeilijk mogelijk vinden. diende gemaakt te worden. VanDe jongste wetgevingen zijn de daar dat echtscheidingsgronden zo~weede mening toegedaan. Het als overspel, onderhoud van bijzit, Ideaal van een op levensduur algeslagen en verwondingen, grove stemd huwelijk dat steeds het beledigingen, zaken die stuk voor uitgangspunt blijft wordt niet stuk diep ingrepen in het intieme gediend door op grond van een leven van het individu, daardoor juridische redenering tc vcrhinderen alleen reeds een hinderpaal vormdat een dood huwelijk (maar dat is den voor heel wat mensen. Daardan wel dé voorwaarde) ontbonden enboven was en is een echtschcidingsprocedure op financieel ge- wordt. § BURGERLIJKE SCHEIDING bied helemaal nog steeds geen Er zijn thans, wat de (burgerlachertje. l!~ke) scheiding betreft, twee mogeJammer voor Napoleon zelf, zat hJkhe~en: enerzijds scheiding bij hij wel verveeld met Josephine de onderlinge toestemming, anderzijds Beauharnais en de troonopvolging. zonder deze toestemming. Wat hct En daar het niet opging een keizer eerste geval betreft, kan de procete laten scheiden op basis van overdure binnen de tijdspanne van één spel of onderhoud van bijzit, wcrd dan de minnelijke schikking in het jaar afgelopen zijn, wat nog redelijk kan genoemd worden, alhoewel leven geroepen, waaraan desonde P.A.E. een kortere tijd cn een danks nog heel wat voorwaarden meer eenvoudige procedure voorwerden verbonden. staat. . Nu, meer dan een eeuw later Wat echter de scheiding zonder is onze rechtspraak nog grotendeel~ wederzijdse toestemming betreft, op de code Napoleon aangewezen, s.t.elt de P.~.~. voor zo gauw moged.W.Z. op een sterk autoritaire lijk de huidige echtscheidingsgronrechtsstructuur, die ontstond als den te schrappen en te vervangen reactie op de ongebondenheid van door wat genoemd wordt de de Franse revolutie. « duurzame ontwrichting» van het § P.A.E. huwelijk. Om te pogen een en ander daarNiet alleen werkt inderdaad de omtrent te veranderen, werd onhuidige wetgeving ontstellend traag langs te Gent de «Pluralistische (15 tot 20 jaar is voor velen een Actiegroep voor Echtscheidings« normaal » geval), niet alleen is problemen» opgericht, een verenideze wetgeving vaak de oorzaak ging die op korte tijd heel wat van wederzijdse haatcampagnes, de reacties en inschrijvingen kon boeoorzaak van het vernederend wroeken. Naast de juridische activiteit, ten van politie- en rijksambtenaren poogt de P.A.E. tevens door in het meest intieme leven van het regelmatige contactavonden de verindividu, maar daarenboven is zij eenzaming van de leden te doortevens de oorzaak dat de kinderen breken, door hen aldus het gevoel te ontnemen dat ze alleen staan in jarenlang moeten leven in een sfeer van haat en wantrouwen, en aldus een kille, onverschilige maatschappij. Deze samenkomsten worden ge- de onschuldige slachtoffers worden van een verbitterd gevecht. deeltelijk gewijd aan een gespreksDe P.A.E. stelt dan ook voor thema, doch hebben deels ook het de verzoeken tot echtscheiding tc karakter van een gezellig samenlaten behandelen door een speciale zijn. «Rechtbank voor het ontwrichte Een gescheidene wordt bij

Actiegroep voor echtscheidingsproblemen wil huidige wetgeving doen wijzigen


gezin », een soort « rechtbank lt die meer het karakter zou krijgen van een bureau van gezinsplanning, door het inschakelen naast de rechter van een groep specialisten. Deze raad zou in de eerste plaats een verzoeningsraad zijn. Door « werkelijke lt gesprekken van mens tot mens zou hij trachten te redden wat kan gered worden, want er hoeft heel zeker geen propaganda voor echtscheiding gemaakt te worden. Slaagt de rechtbank er niet in binnen een redelijke termijn (drie jaar b.v.) een verzoening te bewerken, dan zou de echtscheiding worden uitgesproken. Men mag daarbij niet uit het oog verliezen dat vóór die drie jaar, toen het echtpaar dus. nog samenwoonde, het huwelijk reeds een bepaalde tijd ontwricht was.

mensen

te beschouwen

als 21-jabetreft, waardoor het bezwaar van de werkgevers zou vervallen.

Ogen voor wat de lonen

§ OOK ANDERE STEMMEN De P.A.E. (secretariaat: Visserij 214, Gent) staat gelukkig niet alleen om te menen dat een grondige herziening van de hele wet-

§ ONDERHOUDSGELDEN Ook wat betreft alimentatie en onderhoudsgelden voor kinderen, dient voor de P .A.E. schoon schip

Wordt Napoleon op de

dat niet langer een kerkelijke begrafenis zou geweigerd worden aan hertrouwde gescbeidenen die van een christelijk geloofsbeleven blijk gaven. Als men echter weet dat deze (katholieke) werkgroep inmiddels reeds door een bepaalde geestelijke overheid op de vingers werd getikt, en dat anderzijds een deken van een Oostvlaamse gemeente de toegang tot de kerk weigerde aan een verongelukt man die wettelijk gescheiden, samenleefde met een andere vrouw, zal men begrijpen dat er tussen (katholieke) theorie en werkelijkheid nog heel wat wijwater vloeit. Laat ons echter hoopvol wezen, en ten slotte wijzen op een artikel in het «Rechtskundig Weekblad» van 26 maart 1972, waarin mevr. Puelinckx-Coene, assistente aan de K.U.L., een stevig gefundeerd artikel schreef over rechtsvergelijkende beschouwingen inzake de echtscheidingswetgeving. Wij kunnen met haar akkoord gaan als zij noteert dat «stabiliteit der huwelijken niet bevorderd wordt door beperkende echtscheidingswetten; deze remmen misschien het aantal echtscheidingen, niet het aantal mislukte huwelijken ). Zij pleit verder intelligent voor een herziening van het echtscheidingsrecht, en stelt daarbij dat

«ook in katholieke middens, waar het huwelijk als een interpersonele verhouding wordt gezien, men meer en meer tot de overtuiging komt dat het geen zin heeft een louter formele hux vclijksband in stand te houden ». Laat ons dus - eens te meer hopen op betere tijden. André

VANHOVE

VOLKSBElANG wordt uitgegeven door de Stichting A. Vanderpoorten

REDACTIE: Korte Nieuwstra.at 28, 2000 Antwerpen.

HOOFDREDACTEUR EN VERANTWOORDELI.JK.E UITGEVER: Fr. SLrieleman. H. Kennlsst.raat 36 2520 Edegem.

ADMINISTRATIE: Korte Nieuwstraat 26 2000 Anltwerpen Tel. (03) 32.23.25

JAARABONNEMENT: 100 fr. te storten op postchequerekening 986.75 van de stichting A. Vanderpoorten Antwerpen.

helling gezet?

gemaakt te worden. Niet het « schuldprincipe » mag hier spelen,. ~aar de noodzaak. Als inderdaad de duurzame ontwrichting als enige echtscheidingsgrond wordt aanvaard, vervalt daarmee ook het begrip schuld. Zegt voorzitter Gh. Van de Velde: _ Hoe dan ook, het mag niet langer zijn dat het huwelijk nog als een soort levensverzekering wordt beschouwd. Wij hebben een voorstel uitgewerkt om alimentatie en onderhoudsgclden voor de kinderen op een objectieve basis vast te stellen en, afhankelijk van de leeftijd van de rechthebbende, slechts gedurende een bepaalde tijd. i I' Dit zou UIit eraar d 00 k imp rceren.> dat er iets dient te veranderen aan de loonregeling. Het is inderdaad zo dat een vrouw van 35 jaar die nooit werkte, zeer moeilijk werk kan vinden door het feit dat er zoveel jongere krachten zijn welke voor de werkgever goedkoper uilvallen. Hier zou de wetgeving toelating moelen geven (en dit geldt b.V. ook voor de weduwen) deze

BEELDSPRAAK geving betreffende de echtscheiding dringend noodzakelijk is. Te A n t w e r pen bestaat een «Werkgroep katholieke echtscheidingsproblematiek lt, ook genoemd W.K.E. (secretariaat: Van Geertstraat 14, Antwerpen), bestaande uit priesters en leken. Deze werkgroep verwacht van de kerk, ik citeer: dat het Belgisch episcopaat, na twee jaar toezeggingen van aandacht en toewijding, een concrete pastoraal uitwerkt ten overstaan van de gescheiden eu/of hertrouwde gelovigen; - dat niet langer sacramentoIogische waarde zou toegekend worden aan iets wat in de praktri ik k d' . t he vaa ree s Jaren me meer staat; dat sacramenten zouden toeg,'diend worden aan hertrouwde gescheiden gelovigen die hun geloofsbeleven in de praktijk wensen te beleven; - dat een n:ligiellz,: bevestiging van een tweede huwelijk zou mogelijk gemaakt worden;

De herhaalde bokkesprongen van de regering hebben de journalisten de voorbije weken heel wat gelegenheid geschonken te putten uit het rijke jargon van de beeldspraak en ja zelfs dat van de fabels. De editorialisten van De Nieuwe Gazet hebben zich daarbij vast niet onbetuigd gelaten. Zonder vooringenomenheid citeren we uit dit blad twee pareltjes (ere wie ere toekomt) : «Niet ten onrechte wordt de automobilist de kip met de gouden eieren genoemd. ( ... ) De regering mag er dan ook

aan herinnerd worden dat de hebzuchtige bezitter uit de fabel, die de kip met de gouden eieren slachtte om het dier meteen van al zijn rijkdom te beroven, slechts «darmen, drek en wind» overhield. (F. Strieleman)

«We hebben dus geen goud meegebracht uit München. Dat is dubbel erg, omdat het er wel inzat. Maar het selectie-comité is dan ook terdege in gebreke gebleven. Waarom heeft het bijvoorbeeld verzuimd het kampioenen-team Eyskens-Cools naar de Beierse hoofdstad te sturen ? Zoiets is toch onvergeeflijk. Met Vlerick als coach en het spel is gewonnen. Het lijdt immers geen twijfel dat dit trio van (politieke) krachtpatsers onze driekleur hoog aan de Olympische zegemast zou hebben doen rijzen onder de ontroerende tonen van de Brabançonne. Een gouden medaille voor dit onklopbaar drietal zonder enige kans op concurrentie zelfs. In de categorie Fiscaal Hoogspringen of Horden Lopen ... » (F. Papon)

11


GentseVo ksunie vverpt masker af

Het Gentse stadsbestuur zal over korte tijd 48 nieuwe plaatsen vacant verklaren, bestemd voor de «Dienst voor Culturele Zaken ». Kan men verheugd zijn over het principe dat de Arteveldenotabelen hun belangstelling laten blijken voor de cultuur, dan dient anderzijds evenzeer de aandacht gevraagd voor bepaalde praktijken, die erop wijzen dat Gent regelrecht aanstuurt op een culturele dictatuur.

Even de feiten. J u~st 2 jaar terug besliste de toenmalige gemeenteraad een « Dienst voor Culturele Zaken» op te richten, gelast met de zorg over en de coördinatie van het geheel der aan het stedelijk cultuurbeleid inherente verrichtingen. Directeur werd, na heel wat touwt [estrekken, zekere Antoon Wijffels. licentiaat geschiedenis en verbonden aan het Stadsarchief. maar totaal onbekend in culturele middens. Hij was de kandidaat van de C.V.P., en de liberalen, die meezetelden in het college, lieten begaan. Twee jaar later komt de hoofdrekening. In opdracht van de c.V.P.-schepen voor cultuur heeft deze Antoon Wijffels een document samengesteld, dat voor minstens één generatie ver de toekomst van het stedelijk cultuurbeleid zal vastleggen. Zonder dat één organisatie of persoon werd geraadpleegd kwam aldus een 24-bladzi,jden-dik rapport tot stand, waarin de ganse structuur wordt gewijzigd, waarin functies worden ontdubbeld en waarin nieuwe functies (48) worden gecreëerd, en waarin een optie genomen wordt voor een sterk doorgevoerde centralisatie, wat zeker niet hetzelfde is als coordinatie.

Moest dit rapport publiek bekendgemaakt worden, zou het duidelijk geweest zijn dat iedereen zou protesteren: er was geen inspraak geweest noch van de door ditzelfde stadsbestuur in het leven geroepen « Advieseommissie inzake Cultuur» noch van de Culturele Raad (waarin zowat 140 verenigingen zetelen), terwijl ook de gemeenteraadsleden niet op de hoogte waren gebracht.

Vast staat dat vooraf contact was opgenomen met de Volksuniefractie (heeft zekere V.U.-voorzitter Vander Eist geen dochter die reeds kandidaat-conservator was te Gent 'l), zodat gebeurlijk afvallige stemmen zouden gecompenseerd worden.

Er diende dus een duivelstoer uitgehaald te worden. Het college (thans C.V.P.-B.S.P.) wist dat niet iedereen van de meerderheid dit

Het manoeuver slaagde. De P.V.V.-oppositie, zeer laattijdig ingelicht. stelde dat het principe van de herstructurering een zaak was voor de openbare zitting, waarna

de geheime zuung, stelde de burgervader voor het ganse dossier in deze geheime zitting te bespreken.

Gerard Vanden Oaele kan nu rustig 48 nieuwe culturele ambtenaren gaan benoemen alles zo maar zou nemen. Burgemeester Gerard Vanden Daele, bekend in gans Vlaanderenland om zijn pluralistische openheid en democratische ingeste1dheid, gaf echter de zegen (c'est Ie cas de Ie dire) aan een voorstel, dat neerkomt op een kaakslag aan de gemeenteraadsleden en aan die naïevelingen, die denken dat inspraak en democratie identieke begrippen zijn. Aan het document dat handelt over het principe van de herstructurering werd de kwalificatie van de wedden gekoppeld, en bewerend dat deze kwalificatie iets was voor

de kwalificatie van de wedden kon geschieden in geheime zitting. Edoch. Gerard Vanden Daelc hield voet bij stuk, en haalde zijn (nipte) meerderheid: I I leden waren vóór de behandeling in geheime zitting, 10 tegen en de rest onthield zich. Bij deze 11 ja-stemmen notere men voor eeuwig en altijd de 3 Volksuniestemmen, die als oppositiegroep meeheulden met de C.V.P. Hardnekkige geruchten doen inmiddels de ronde dat de Volksunie voor deze «opbouwende» cultuur-

Uit sympathie vanwege de n.v. TIENSCHE SUIKER

RAFFINADERIJ 12

houding door de CS.P. zal beloond worden. Er moeten immers nog andere beschermelingen dan V.U.-maagdekens benoemd worden. al of niet familielid van deze of gene C.\!.P.-schepen of van deze of gene C.V.P.-directeur. Hel wordt over korte tijd een gezellig familie-onderonsje te Gent. met oompje-schepen en neefje-conservator en nichtje-assistente. Heerlijk is dal. ' EN liET PLlJR.\L1SME

'!

Nou ja, en het plurulisme. Maar dat is wel je reinste zorg voor de Volksunie, die te p

eerste-voorstelling heeft immers gereageerd. Er werd gelachen!

spontaan

Dat is prettig voor een acteur. De lach van het publiek is in feite belangrijker dan het applaus achteraf. En weet je wat nog prettiger is en wat ik reeds een paar keer heb meegemaakt? Dat de mensen je na de voorstelling niet komen feliciteren ... Hij legt een technisch juiste pauze, Peters kent immers zijn vak. Wij enigszins verbaasd op.

Anton kijken

Er schemert een lachje in zijn mondhoeken, wanneer hij vervolgt: ({... MaaT je komen bedanken voor de prati@C uren »,

ZWARE KRAarnNSPANNING Op

dat

ogenblik

verschijnt

Ivonne

Lex.

Tijdens de begroeting worden de eerste indrukken van « de première» uitgewisseld en voelden wij de spanning voor de tweede voor- . stelling. Ivonne Lex en Anton Peters voelen zich « rotmoe H. Zelfs voor geroutineerde acteurs is het « goed spelen » van een komedie nog steeds een zware, lichamelijke krachtinspanning. Meteen

,-::z.:.:': = :lI

gonnen, In sommige gevallen met [eesteliik bazuingeschal, in andere heel wal bescheidener, maar daarom niet minder ernstig. Zoals b.v. bi] het « Toneelgezelschap lvonne Lex H, dat het nieuwe seizoen is ingestapt met « 2 x Feydeau H, twee kluchtige éénakiers van deze Franse grootmeester van de komedie. Daags lUl de eerste voorstelling. een paar uur VÓÓrde tweede, hadden wij met Ivonne Lex een afspraak voor een gesprek over haar (f werk buiten de officiële schouwburg H. Anton Peters. haar tegenspeler in « 2 x Feydeau », zit toevallig in hetzelfde café. achter een koffie te wachtel/ tot het tijd wordt om zich voor de I voorstelling klaar te maken.

l

I I I I

I

~------

I

I

I I

I

J

In afwachting van de komst van Ivonne Lex, praat hij honderduit overveen van zijn lievelingsondcrwerpcn : de lach in het theater. Het is opvallend hoe weinig er tegenwoordig nog gelachen wordt. Wanneer hij dit zegt is Anton Peters, een van onze bekendste komische acteurs. wel even ernstig. Het lijkt wel dat de lach in onze intellectuele wereld uit Jen boze is. Ik geef les aan de Antwerpse Kleinkunstacademie. Jongens, het is schrikwek kcnd te zien met welke ernst onze toekomstige "amuseurs)) zieh voorbereiden. De liedjes die zij schrijven zitten in alle mogelijke tinten van grijs. Zij bezingen maar steeds de herfst en de winter. Lente, lach en optimi. me zijn er niet meer bij. Ik vraag mij af waar dat naartoe moet? Op de première, daags voordien heeft hij, samen met het « Toneelgezelschap Ivonne i .cx » nochtans het tegendeel bewezen. Het anders zo stroef reagerend publiek-van-de-

zi-tten wij midden

in het gesprek.

Terwijl Ivonne Lex de inwendige mens met een klein hapje voorlopig het zwijgen oplegt, praat zij over de voorbije première. Tevreden? Men is nooit 100 t.h. tevreden, anders zou men ermee ophouden. Maar ik ben wel blij, vooral met de reacties van het publiek. Wij hebben het première-publiek Voonritzichten

met

laten lachen!

deze produktie!

Ivonne Lex kijkt zijdelings naar Anton Peters, die het gesprek nog even volgt en van wie zij schijnbaar wel de nodige hulp in dit verband .verwacht: Wij hopen bet minstens 150 kunnen spelen. Wij weten nu waar zit, wij weten ook: dat bet een goed ningsspektakel is. Het zit er dus wel

maal te de lach ontspan-

in.

Gerekend met de nonnen van het Vlaamse tbeater is dit cijfer uitzonderlijk hoog. In het korte verleden van dit jonge gezelschap, werd dit cijfer echter reeds met andere stukken bereikt, zodat het helemaal niet zo utopisch is. Waarom is lvoDDe Lex, de gevierde actrice die reeds van haar 7de jaar op de planken staat «(Nog .iet zo é~ lang, hoor. Ik ben in de winter geboren»), met een ••• toaeelgezelschap van wal gestoken? - Toevallig. Samen met Jef Demedts had ik in vrije produktie « De Minnaar» van Pinter opgezet. Gewoon omdat wij het een goed stuk vonden, dat bij de officiële gezelschappen niet aan bod kwam. Het jaar nadien werd de eerste « Europalia» georganizeerd in het Paleis voor Schone Kunsten. Men zocht een stuk van een Italiaanse schrijver, maar geen enkel officieel gezelschap kon dat leveren. Dus hebben wij maar een Pirandello gemonteerd, eveneens in vrije produktie. Het « Toneelgezelschap geboren ?

bonne

Lex

»

was

- Zo zou je het kunnen noemen. Er werden steeds meer mensen bij betrokken. Dus moesten wij wel doorgaan.

Ligt geen enkel gevoel ~ iA de " grote schouwbel » .-er ••

nbeid de laasis '/

- Eigenlijk niet. In mijn loopbaan heb ik steeds het geluk gehad prachtige opdrachten te krijgen, dus ... Maar ik wou wel auteurs spelen die bij de officiële gezelschappen niet aan bod komen. Ziet • eea gezelschap ?

bepaalde

stijlridltioc

ia

uw

Het theater van het woord brengen, of opnieuw brengen. Wij hebben stilaan genoeg van dat louter fysische theater. De mededelingsmogelijkheden van « schuimbekkend o-ver de vloer rollen» zijn beperkt. Wij zoeken onze stukken dan ook bij Tsjecbow, Michelsen, Pirandello en Pinter.

Terug

naar het

theater van het woord Vindt u Feydeau -

«

theater van het woord » ,

(Een korte pauze,

er wordt gegrinnikt).

Misschien niet. En toch, ook bij Feydeau zijn de woordspelingen een belangrijk onderdeel van zijn humor. Daarom is hij zo moeilijk te vertalen. En te spelen? - Ja, maar daar komt dan toch ook de lichamelijke inspanning aan te pas. In het programma regisseur vermeld?

staat

een

onbekende

Ivonne Lex en Anton Peters bekijken elkaar lachend. Zij vragen zich af wie het gaat vertellen. Ivonne Lex: « Het was eigenlijk een spelletje van ons ». Anton Peters hakt de knoop door, met een «vervlaamste» uitspraak: « lvonne is Franck, en ik ben de Claude H.


Dan volgt de ernstig uitleg. - De mensen verwijten mij vaak dat mijn gezelschap een « familiebedrijf) is. Nu liggen economische overwegingen wel aan de basis van het gebruik: van onbetaalde krachten in bepaasde opdrachten. In dit ~val ~r was bet zo. dat Feydeau zelf reeeIa de 1Ieie regie uitgescJueven heeft en wij dus aleen richtlijnen moestea geven, vooral dan aan de jongere acteurs, om dit genre van komedie onder de knie te krijgen. JONG

GEZELSCHAP

Uw groep bestaat amper twee ja •. en toch wordt het door andere kamertonelen reeds als eea ~eod.eeW ceci&ee1'4. Is daar een verldaràIc ••••. 1 Het compliment doet haar zichtbaar genoegen. Ivoaae Lex weet voor het eerst geen onmiddellijk antwoord. Anton Peters komt haactehulp: -

De lange

ervaring

in bet

vak I

I VOD.LleLex voegt er aan toe: En het feit dat ik, gezien mijn sociale situatie, mijn ervaring ten dienste kan stellen van jonge mensen. Persoonlijk hoef ik bet niet « om den brode » te doen.

ToeUmstplannea ?

Wij hopen op meer subsidies. Wij zijn thans officieel erkend en gesubsidieerd: 210.000 fr. per jaar en een extra-toelage voor een dramaturg. Door meel' voorstellingen te geven, willen. wij deze subsidies opdrijven.

PRATEN MET DIRECTRICE IVONNE LEX

W'd •

het

«

Geenszins. acteurs I

reiskankfer)

dag

oPPft1l ':

Ik vind reizen gezond voor

iets kaa ~.

Nu wij het toch over subsidie hebben : Ik vind

dat er meer en degelijker zou moeten gecontroleerd worden wat met al die staatstoelagen in feite wordt gedaan.

w--.-:

Waaneer men met een stut reist, •••ordt elke voorstelTIng een première. Men speelt telkens in andere omstandigheden. Dat is ontzettend belangrijk waaneer men lange reeksen wil maken. MEER

CONTROLE

OP SUBSIDIEGEBRUIK Tijdens een gesprek met een directrice van een gezelschap komt natuurlijk ook de eigen dramaturgie aan bod. Ivonne Lex heeft, na een minder gunstige ervaring met « Play Back » van Eric Schoeider het voornemen gemaakt geen opdrachten aan schrijvers meer te geven. Toch wordt er dit jaar een stuk Vlaams auteur, Eddy Asselberghs, teerd.

van een gemon-

- Ja, maar het stuk bestond. Toen ik het las voelde ik dat het zo te spelen was, dat het een goed werk was. Dus hebben wij het, vooral omwille van de goedgeschreven dialoog, geprogrammeerd. Niet

niet dat subsidie daaraan

OIIIWilie ••

a.OOI fto.?

de

creatieprulÏe na

- Geenszins. Ik vind die techniek, door sommige kamertonelen toegepast, overigens verkeerd. En zeker niet gunstig voor de eigen dramaturgie. Voor mij telt maar een norm: een goed stuk.

o.aee_ 8 op die •••• r ee. •••••• lCIIrijnn _ • ~._id ••••• ., ia de praktijk te Ian ': - Onze auteurs het medium. Het is repetities te krijgen. wij zelfs nooit op

hebben geen interesse voor b.v. aartsmoeilijk hen naar Sommigen onder hen zien de voorstelling. Ik geloof

Meteen zitten wij bij de algemene theatersituatie in Vlauderen. Over dit onderwerp moet Ivonne Lex niet naar haar woorden zoeken: - Wij beleven schouwburgdirecteur

een autoriteitscri is. Een moet een dictator zijn.

Beroepsverenigingen en syndicaat, waar ik overigens zelf aan de basis van lig, maken dit thans onmogelijk. Met alle gevolgen van dien. (Er wordt door Artton Peters overtuigd, beamend geknikt). Mensen die spreken over « een gezelschap voor het leven benoemen" weten niet wat theater is. Zij vergeten de creatieve drang die moet bestaan, wil men tot goede voorstellingen komen. In welk land zou u graac actrice zijll 1 - In Vlaanderen. Door onze culturele achterstand hebben wij hier nog een duidelijke taak: het theater leren kennen. Het theater is een levend ding, dat zich moet aanpassen aan de omstandigheden. Daarom vind ik het zalig er mee bij de mensen te gaan. Wij spelen in de kleinste gaten een even verzorgde voorstelling als te Brussel. Dat is een revelatie voor het publiek en voor ons een oorzaak van intense arbeidsvreugde. Het gesprek had ongetwijfeld nog heel lang kunnen doorgaan. Vooral wanneer men merkt met welke gloed deze u directrice » haar theateropvattingen verdedigt. De klok is echter onverbiddelijk. Zo dadelijk verwacht het publiek een goede voorstelling. Die moet technisch voorbereid zijn. Ivonne Lex is een dircctrice, die niet alleen zelf speelt, maar ook samea met haar acteurs, deze technische voorbereiding uitvoert. EeD kon afscheid. Gespannen naar de tweede voorstelling. Het publiek is in goede handea. HUGO

MEERT

Wanneer men immers poogt technisch volwaardige produkten op de markt te breDFD, is dit bedrag in feite een aalmoes. U lDekt __

eeII •••• 1

- Ja., te Antwerpen. En dit om velerlei redenen. Wij hebben vaak technische problemen i.v.m. repetities. Wij willen ook een eigen publiek gaan vormen. Dit kan alleen met een eigen theater waar ik dan, en dat kan seotimenteel klinken, een andere gelegenheid zou willen aan vastknopen. Een soort van café waar bet publiek na de voorstelling rechtstreeks contact zou kunnen hebben met de acteurs.

Ea

Y88l' ••••••

1

- Wij blijven spelen in het Paleis voor Schone Kunsten. Deze kleine verworvenheid voor de Vlamingen, mogen wij niet uit de hand laton lopen.

Ivonne Lex en Anton Peeters : «Bij ons wordt er af en toe nog gelachen»

3


Buitenland

Japan zoekt zijn plaats • In de vvere dpolitiek

1972 was voor Japan rijk aan politieke gebeurtenissen. Ze zijn duidelijk in twee kategorieën te onderscheiden: aan de ene kant de vernederingen opgedrongen door de Verenigde Staten: de devaluatie van de yen en Nixon's toenadering tot China; aan de andere kant de winstpunten van de Japanse diplomatie: de topkonferentie van premier Tanaka met president Nixon en de reis van de Japanse minister naar Peking. Tussen beide reeksen gebeurtenissen ligt een machtswisseling in Tokyo: de vervanging van de 7I-jarige, konservatieve premier Sato door zijn dynamische minister van handel en industrie Tanaka (54). De dingen die sedert Tanaka's aanstelling gebeurden illustreren duidelijk dat Japan een keerpunt heeft bereikt in zijn geschledenls, De naoorlogse periode is afgesloten. Een nieuwe tijd is aangebroken, maar het is nog lang niet duidelijk welke richting Japan zal inslaan. Er volgt een periode van zorgvuldig wikken en wegen om te bepalen waar Japans vitale belangen precies liggen en hoe die het best worden verdedigd.

Het Westen heeft Japan in de ciële en politieke belangen hadden in China en op de Filippijnen. Met wereldpolitiek gedwongen. Tot de de vernietiging van de Amerikaanse helft van de negentiende eeuw vloot in Pearl Harbour (1941) einleefde het in isolement, zoals China. digt de eerste fase van de strijd Het was de Amerikaanse admiraal om de hegemonie in de Pacifie. De Perry, die in 1853 het oude keizerAmerikaanse ekonomische polirijk dwong zijn grenzen te openen. Uit die vernedering hebben de Japanners onmiddellijk de passende konklusie getrokken: zij zouden zich industrieel ontwikkelen en tot de tanden bewapenen om nieuwe aanvallen te kunnen weerstaan. Zo werden het Japanse kapitalisme en militarisme geboren, die spo e d i geen expantionistisch karakter kregen. Dat W,lS niet te vermijden: Japan is een kleine. dichtbevolkte eilandengroep zonder noemenswaardige bodemrijkdommen, gelegen aan de grens van het onmetelijk uitgestrekte en het oneindig rijke Azië. Vrij spoedig kwam Japan in botsing met China. De eerste gevechten braken uit in 1894 en zouden periodisch opflakkeren tot ze tussen 1937 en 1945 tot een komplctc oorlog uitgroeiden. Heel, de eerste helft van de twintigste eeuw was China een kolonie voor Japan. een proces dat met ongetieke macht bleek uiteindelijk toch hoorde brutaliteit verliep. Naar te machtig: in 1945 werd Japan schatting werden tijdens de veertotaal verslagen. tien jaar oorlog 25 tot 60 miljoen Chinezen gedood. Net zoals in centraal-Europa na China volstond echter niet om de totale nederlaag van Nazi-Duitsde gebicdshonger van de Japanse land, ontstond in Azië een machtsindustriëlen en militairen te stillen: vacuum. dat zowel de Amerikanen dl' periferische gebieden van Azië, als de Sovjets hebben willen opKorea. Taiwan. Indochina. de Fivullen. Dat leidde tot de koude lippijnen en de eilanden van de oorlog met zijn hete kernen Korea stille zuidzee vormden nieuwe en Vietnam. Japan (zoals Duitsprooien. Dit expansionisme moest land) werd door de Amerikanen fataal in botsing komen met de « gcdernokratiseerd » en uitgerust Verenigde Staten, die zelf cornrncr- met moderne politieke en indus-

4

triële strukturen. In hoeverre de spoedkursus in parlementarisme de Japanners met hun eeuwenlange tradities blijvend heeft beïnvloed, is twijfelachtig. Dat Japan de ekonomische les goed begreep, werd spoedig duidelijk. Een kwarteeuw na de komplete vernietiging van zijn ekonomie, overspoelen Japanse produkten weer de wereldmarkten en vormen een geduchte konkurrentie voor Europa en voor de Verenigde Staten. Amerika gaf zijn rijke ekonomische hulp natuurlijk niet gratis. In ruil daarvoor moest Japan zich onvoorwaardelijk opstellen in het Amerikaans kamp en verdragen ondertekenen die het rechtstreeks betrokken bij de verdediging van Korea en Taiwan, gebieden die Washington van vitaal belang achtte voor zijn eigen veiligheid.

Die hechte samenwerking met de Verenigde Staten betekende automatisch vervreemding van de Sovjet-Unie en de Chinese Volksrepubliek. Zolang de communistische wereld een monolytisch blok scheen, was het voor Japan (en voor de Verenigde Staten) niet mogelijk een toenadering tot Peking te bewerken. Het keerpunt kwam toen de kloof in de communistische wereld zichtbaar werd. De Verenigde Staten trokken daaruit de konklusie: door tegelijk toe-

nadering te zoeken tot Moskou en Peking kunnen zij de beide reuzen verdelen en zelf heersen. Nixons jongste reizen naar Peking en Moskou vormen de bekroning van deze politiek. Japan, dat nog altijd onder voogdij stond van Washington kon dezelfde konklusie pas later trekken. De vernederende manier waarop Nixon de Japanners behandelde tijdens de fase van verzoening met China, gekoppeld aan de nog sterker aangevoelde vernedering toen Tokio onder druk van Washington de yen moest revalueren, lieten diepe sporen na. Zij hebben de politieke dood gekost aan premier Sato, die zich te ver pro Amerikaans had opgesteld. Met hem eindigt voor Japan het naoorlogse tijdperk. Zijn opvolger Tanaka durft openlijk de Japanse politiek heroriënteren. Moet Japan een louter ekonomische macht blijven in Azië. of dient het zijn ekonomische belangen met politieke en militaire macht te beschermen? Er is tot nu toe geen duidelijk antwoord op die vraag. De schok van de nederlaag in 1945 was te groot om het Japanse publiek gemakkelijk een herbewapening te doen aanvaarden. Maar geleidelijk gaat het die richting uit. De defensie-inspanning wordt ieder jaar groter. Ministeriële studiediensten stellen dokumenten op, waarin te lezen staat dat de voorste verdedigingsgrens van J apan de straat van Malakka is, om de aanvoer van grondstoffen en olie te beveiligen. Zelfs diskussies over de kernbom zijn niet langer taboe in Tokio. Een tweede reeks vragen die premier Tanaka moet oplossen betreft zijn bondgenoten. Op wie zal Japan steunen als de Verenigde Staten zich in de toekomst geleidelijk meer uit Azië gaan terugtrekken en mogelijk zelfs hun nukleaire bescherming opzeggen: op China, op de Sovjet-Unie of op zichzelf ? Het eerste deel van het probleem was vrij vlug geregeld: Tanaka heeft de Amerikaans-J apanse betrekkingen op een lager pitje gezet. De defensieverdragen worden nu strikt geïnterpreteerd naar Japans nationale belangen en niet meer volgens de Amerikaanse wensen.


De nieuwe verhouding wordt goed geïllustreerd door het feit dat de eer s t e top konferentie N i x 0 nTanaka halfweg tussen beide landen werd georganiseerd op Hawaii, terwijl de Japanse premier in het· verleden helemaal naar Washington moest reizen om de Amerikaanse president te ontmoeten. Moeilijker valt het Japan om zijn betrekkingen met China en de Sovjet-Unie te normaliseren. Moet het kiezen tussen beide? Ondanks de lange oorlog voelt Japan zich meer aangetrokken tot China, waarvan het heel zijn Confusiaanse kultuur heeft geërfd, dan tot de Sovjet-Unie, dat tenslotte een Europese mogendheid is. Vrijwel onmiddellijk nadat hij aan de macht kwam heeft Tanaka toenadering gezocht tot de Chinese Volksrepubliek en diplomatieke betrekkingen aangeknoopt. Dat Japan daarvoor moest breken met Taiwan, nam hij er op de koop bij. Verzoening met Peking betekent echter niet dat Tanaka alles op die ene kaart wil zetten. Ook de betrekkingen met Rusland worden zorgvuldig onderhouden.

Japan heeft zich niet met grote moeite losgemaakt uit de koude oorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie om verstrikt te geraken in de nieuwe koude oorlog tussen de Sovjet-Unie en China. Zoals de Amerikanen willen de Japanners genieten van de voordelen van de driehoeksdiplomatie door alle hoofdsteden tegen elkaar uit te spelen.

Bovendien zijn op ekonomisch gebied zowel China als de SovjetUnie interessant voor Japan. Hun onmetelijke markten vormen ideale afzetgebieden voor de Japanse produkten, die steeds meer geweerd worden uit de Verenigde Staten en Europa. Zowel Moskou als Peking zijn bovendien bereid tot koncessies omdat zij de hulp van een hoog-geïndustrialiseerd land nodig hebben. China wil Japans oorlogschuld kwijtschelden; de SovjetUnie is bereid tot praten over de Koerillen-eilanden die in 1945 van Japan werden afgenomen. Peking stelt Japan voor om samen de olie.velden op het kontinentaal plat te ontginnen; Moskou biedt de exploitatie aan van Siberië enz. De Japanse regering moet een bijna eindeloze reeks vragen beantwoorden. In feite komen die hier op neer: wat voor land wil Japan zijn, een in zichzelf gekeerde louter ekonomische macht of een mogendheid die een aktieve rol speelt in de wereldpolitiek. Het is bijna onafwendbaar dat de laatste optie zal gekozen worden. In dat geval duiken nieuwe vragen op in verband met de politieke en militaire middelen die Japan moet gebruiken om zijn doel te bereiken. Het onderzoek pas begonnen.

elkaar tientallen hebben.

KIJKEN OVER DE GRENZEN zegd., dat

ja rml lang bevochten

«Het eerste doelwit

is de sO!Lveremi-

t eit van het Griekse volk, zijn den en het recht te herstellen .•

vrijhe-

.

In

de orçanisatie

er doorheen

grote nood was aan een verbeterd beheer, mn verouderde en onprod.uktie-

Britse Aziaten

Ve activiteiten

11_ ~, dat presiäen.t Amin van Oegand4 onveT1JidcI8lijk tiend:uialmden AaitJte" met een niet-Oega7l4us PIJ$poort uit zijn land heeft Uitgeweun. Velen hunner

in 1t.et bezit van

zijn

plJ$poort. Dit heeft voor ge-

een Brits

dM voor zowat

volg,

voorlopig

Aziaten

5S.006

geen andere roevlucht

open-

staat d4n Groot-Brittannië, waneer u voor november aanstll4nde Oega71d.a

en een onprGduktieve

sta! weg te snoeien... en te voorzien in een centraal uitvoerend beheerslfchaam, dat de wanord.lelij1te spreiding van vele leidende onderdelen t1I1.ngen. Hij

waarschuwde,

tx>ng

Staten, die ~n

zou ver-

dat de Verenigde

iaar nog een bi;dra.ge

160 müioen donar leverden op het

totaal van 1 mil1ard 230 mUjoen dollar aan kosten van de UNO, c niet onverschillig kunnen blijven tegenover de hUid.lge staat van zaken».

Lagerhuis In

Mt Britse

LagerhUIS bestaat

er

een galerij.
(de

opengesteld

thllns

galenj

buitenstalfnders). voor

de

ze

voor iI

vroutve71.

Langs de andere kant werd de Spellkers

alleen

vrouwen

mochten komen, toegankelijk

GaUery.

waar

gemaakt

voor de mannen.

moeten verlaten. De Hoewel er vele van Indiase alkomat bij zijn

heeft

Nieuw-Delhi

al aange-

JrondÎ9d, dat ze enkel die • Oegandeun ~ wü

opnemen

van India

bezit.ten. Er blijken

die

een paspoort nu ech-

ter

al een zestal landen zich bereid ver:klaard. te hel>ben, om de uitgedrevenen op te nemen. Londen

De h, Jeremy liberale

Thorpe, leider van de partij,

heeft

van

zijn

kant aan het Comité voor de Oegandese herplaatsing van zijn regering laten

weten,

dat

hij

gaarne

een der

Azia-tisohe families onder zijn dak 1vil beroerçen, Het zou een tijdelijke maatregel kunnen

zijn,

tot zij zouden be-

slist hebben, waarheen ze gaan willen. De woning buitenverblijf in een der von.mire. Het

van de h. Thorpe is een uit de 17e eeuw, gelegen mooiste

beteken't

druppel

streken

Bush

Kurt

voortgaat

tenvolle

van De-

op een hete plaat,

maar

een

maar

het

is een gebaar van goede wil om aan de u~tgedrevenen te tonen, dat zij niet overal even onwelkom meeste sotemmen van wereld wel moet blijken.

zijn, over

als uit de heel

de

po-

toewijding

en steun

De

Verenigde

in de UNO-begrotingen.

zijn

tot Zij

..

Centrum-Unie,

heb-

de

democratie

wil

Zij klagen daarbij het huidige reçime aan, omdat het tracht de dictatuur te bestendigen. Het manifest is ondertekend door 167 gewezen voUcsvertegenwoordigers. Beide partijen

te zamen

gedurendie de laatste

wet-

in 1964 meer dan

zoçezeçtie

Het

geld en over-

laatste

zichzelf

tot

regi-

naar normaler

op de

Papadopou-

regent

aanstelde.

manifest biedt voor de eerste maal sedert de vijf jaren, die verZopen

naar die vragen is

tolligheid van personeel -. De Amerikaanse ambassadeur, Geor-

zijn sinds de machtsgreep door de kolonels, een gemeenschappelijk pro-

Piet VAN ROE

ç4e Bush heeft in een redevoering

gramma

ge-

11 et

(J/,

rcu 11

omdat

van de twee partijen

de

man1len

».

De naam van Walte1 Uibrtcru. dwijnt

voorzitter

raad is, schijnt hinderen. Zo

ver-

meer en meer. Ook het feit. dat

ziin

de

van de Staats-

dit niet te kunnen

woorden

~fr-

,. Walter

Ul-

bricnt : geschrapt uit de naam van de scheikundige fabriek "V EB-LeunaWerke Walter Ulbrich.t: en van de «Deutsche

Akademie

Recntsunssenschatt

[iir

Staats-

Wa/ter

Naar

gebeurde dit op persoonlijk Honecker, de nieuwe teuter,

unä

Ulbncht. »ertuuit

bevel van

als een politieke

is een zinspeling

daad van eerste-minister los ~

van

voordoet

te-

toestanden. De 10ngs~e gebeurtenissen bewijzen, zegt het, dat het bewind niet langer de overeenkomsten van welke instelling ook eerbiedigt.

brengen in het UNO-belu.eT, c dat Ujdt verJ:wisting

tussen

parle-

aandroT/r;en

van

te Potsüam-Bnbetsberç.

verzet zich vooral

gen het feit, dat het autoritaire

Dit

woordvoerder

hij nog altijd

langer

lang

naam verdwijnt

ben in een betoogschrift hun steun aangeboden aan elke regering, die het

Het manifest

ortnuuetiike

Utbrichts

De twee sterkste politieke partijen. va1l Griekenland. de Centrum-Unie

naar

de

sedert

toen de baa~ waren

Griekenland en de Nationale

dat

men,tsleden

"waarschijnlijk

verzoening In

hebben nu aangedrongfm op een drastische o.lctie om verbetering te onder

bewegmg

de

77Ult

van de Speaker zei, dat de segregatie in het lIeTTre verleden oe9011ne11'cas,

chaos en 86n terugkeer

op zoek

had

voor de emancipatie van de I}rouw, de Wom.:?n's Ub. Het is in ieder geval

Een

Partijen-

overgang

staten

te maken

ie.ts

op de openstelling van die plaats voor hun geslachtsgenoten.

me zich niet

naar een middel mn hun bijdragen de Verenigde NCIIties te ~ken.

Laçertuus

zijn bijdragen

85 t.h. van de stemmen.

UNO-beheer

het

een feit,

behaalden

vraagt

van

weigerden te zeggen. of die maatregel

aan de UNO toe te zeggen, trots zijn zoeken 7t/I4r een vermindering van

gevende verkiezingen

Amerika .. zUInIge,

De autoriteiten

secretaris-gevoor zijn

gingen om de operaties te "stroomlijnen •• en voegde erbij, dat zijn land

land terua voeren. natuurlijk

looIde

Waldheim

weigerde

tot nu tot de namen van die zes landen te noemen,

Britse

h,

neraal

aan, die

Uit de boekhandels ziin ook de boeken van Ulbrictü verdwenen. De partij

bezat een eigen uitçenerij,

Diet.z-

Verlag. In haar catatoaus stonden voor enkele maanden

tot

äoeim

nog een

van zijn boeken over de geschiedenis van de Duitse arbeuiersbeuietnnç ; problemen

over

drijvigMld

en economie. Zij

öe-

de socialistische

alle

"!iJlI

weggelaten. Zelfs biografie:

in

de St aaisuit çerert} "Walter

der _ revolutionair de lijst geschrapt.

Ulbrich t - staatsman

l\

de

arJ}~,!lit

5


Dossier Bij steeds breder wordende lagen van de bevolking groeit een wantrouwen tegenover icademische waarden en de gangbare regeringen worden geplaagd met budgetuire oprispingen. Wanneer het universitaire leven vandaag in Kwestie staat, moet men heseffen hoe diep de cloof kan worden tussen reële en vermeende demokratie. De in Nederland doorgevoerde « numerus fixus ~ aan bepaalde faculteiten zijn daar een eerste symptoom van, samen met drastisch verhoogde inschrijvingsgelden, waar ook de Belgische universiteiten reeds aan toe zijn. Hoe de universitaire problematiek zich op deze gebieden uitzieken zal, blijft voorlopig een vraagteken. Een diagnose is er wel te stellen. POSTfIUMUS Het begon in Nederland en om toch ergens een mijlpaal te stellen, kan men denken aan prof. Post humus. Deze onlangs overleden onderwijshervormer deed er decennia over, om te mogen aantonen hoc het middelbaar en het hoger onderwijs «geen genoegen mag nemen met onvoldoende, hijna voldoende, maar alleen met goed ». De basisovertuiging van prof. Posthumus was dat het hoger onderwijs in Nederland veel te lang duurde, maar hij voegde daar onmiddellijk aan toe: c Als bezuiniging en verschraling van het

Hoewel de numerus cluusus in België nog niet werd ingevoerd - en minister Clacs maakt zich sterk dat zulks nooit zal gebeuren - zouden de gevolgen ervan ongeveer parallel lopen met deze in Nederland. CENTEN Van regeringswege is altijd ontkend dat er enig verband bestaat tussen de verhoging van let universitaire inschrijvingsgeld in België en bij onze noorderburen. Feit blijft dat de demokratisoring van het onderwijs die stilaan op gang kwam. daarmee een felle deuk heeft gekregen. De :WO miljoen aan meerinkomsten die met de verhoging zullen geïnd worden. betekenen niets in het budget van Nationale Opvoedinse en de indruk ~wordt ~ gewekt dat de universiteiten uitsluitend voor de bcgocdc klasse bestaan. Erkend moet worden dat beursstudenten niet door de maatregel getroffen worden, maar de voedingsbodem voor scepticisme is gelegd. Niemand kan bovendien verzekeren dat de regering morgen geen Koninklijk Besluit laat verschijnen dat een crescendo op het K.B. van 4 augustus 1972 zal zijn. OVERBEVOLKING In ons land is de studentenbevolking jaar verdubbeld en de sommen. aan versitair onderwijs besteed. worden jaar astronomischer, Een student kost dertje Staat tienduizenden franken en

op het met aan de

tien unihet Vauni-

wordt er geloot onder de overblijvende aspirant-studenten. Nuchter bekeken wil dit 0.111. zeggen dat bijvoorbeeld iemand die geen 75 t.h. haalde in het middelbaar onderwijs wegens gebrek aan talenfeeling. maar anderzijds geniaal veel aanleg heeft voor Scheikunde, vier-vijf jaar achter elkaar pech kan hebben bij het uitloten om dan hoogst waarschijnlijk nooit meer aan studeren te denken. Bovendien zullen het niet de minst-begoeden zijn die zich kunnen veroorloven jaren achter elkaar aan een loting deel te nemen, en het zullen ook zij niet zijn die naar België komen studeren. En ons land is ook al geen paradijs voor vreemde studenten meer, want elke universiteit mag slechts 5 t.h. vreemdelingen toelaten op het totaal aantal Belgische studenten die het vorig academisch jaar bij de instelling waren ingeschreven. Deze maatregel werd genomen ... met het oog op internationale uitstraling! Uit Nederland en Gent zijn alleen nog maar rellen gemeld in verband met de zopas door beide landen getroffen reeksen van beslissingen op universitair gebied. Het afkopen van loten wordt misschien de volgende stap. Zo blijven in Nederland de rijksten dan ook .le verst ••ndigstcn, Onze ~ internationale uitstraling ~ is ook niet arm, maar wel iets dommer: die stu-

Numerus Clausus wetenschapsbeleid drijfveer zijn tot de doorvoering van de door mij voorgestelde herstructurcring, dan hoeft het voor mij niet ~. Hoe hij over de hestaande onderwijsstructuur dacht. kan men afmeten aan de verklaring: '00 Tegen de jaarlijkse verloting van een aant a1 wettelijk beschermde doctorandustitels zou ik geen belwaar hebben ~. Inmiddels werd aan de meeste Nederlandse universiteiten en voor vele faculteiten een "numerus fixus ~ inzake studentenaantallen ngcvoerd en het inschrijvingsgeld is eenvormig op 1.00{) gulden (14.000 fr.) gebracht, Van wezenlijke onderwijshervormingen kan amper sprake zijn. ARHUDSMARKT De «numerus fixus ~ is ingevoerd zonder onderzoek van de arbeidsmarkt. De enige faktor waarmee rekening werd gehouden. is de opleidingscapaciteit van de universitaire instellingen. wat impliceert dat men van een statisch maatschappijbeeld is uitgegaan. Praktisch heeft dit voor Nederland bijvoorbeeld tot gevolg dat men over afzienbare tijd met een massaal overschot aan sociologen en psychologen en met een groot tekort aan huisartsen zal te kampen hebben. Daaruit volgt dan weer de onder- en de overwaardering van bepaalde diploma 's, werkloosheid bij universituiren en overbelasting in bepaalde beroepen. Concreet ook nog: wanneer een land bv een tekort heeft aan huisartsen zullen deze geneesheren met een teveel aan werk vlugger d'án normani hun patiënten naar collega's-specialisten verwijzen. die logischerwijze ook andere tarieven aanrekenen.

6

vcrsneuen kunnen de toevloed van studenten amper opvangen. Mede door het grote aantal mislukkingen in het eerste jaar, wordt thans overwogen het maturiteitsexamen uit de kluchtige sfeer te halen. Dit houdt niet alleen de erkenning in dat dit examen steeds een grote flop is geweest. Erger is dat zo'n proef bewijst hoe weinig efficiënt het middelbaar onderwijs functioneert. Daar is het immers dat de preuniversitaire selectie vanzelfsprekend zou mocten zijn. Aan het middelbaar onderwijs wordt gedocterd met het creëren van sporthumaniora's. de afschaffing van het geschiedenisonderwijs en ander fraais, maar het percentage mislukkingen in het eerste universitcitsjuar blijft stijgen. Om de overbevolking in te dijken, heeft minister Claes het nodig gevonden om nu eens te zeggen wie wel en wie niet als student kan beschouwd worden. Het K.B. hierover weert hoofdzakelijk een reeks van buitenlandse studenten, want de « numerus fixus» in andere landen drijft heel wat studenten naar Belgische hogescholen. LOTERIJ Wie komt in Nederland in aanmerking als student van een bepaalde faculteit, wanneer deze faculteit bijvoorbeeld de numerus clansus van 500 heeft? Zij die zonder moeilijkheden in aanmerking komen mits betaling vaü I.OOt) gulden inschrijvingsgeld - zijn allc studenten die het middelbaar onderwijs verlieten met minimum 75 t.h. van de punten. Vervolgens wordt de voorkeur gegeven aan personen die hun militaire dienst hebben volbracht en wanneer er dan nog collegestoelen vrij zijn,

denten haalden geen 75 t.h. in het middelbaar onderwijs. GERUST GEWETEN De Nederlandse regering heeft thans een gerust geweten. Psycholoog De Groot heeft in een rapport ter attentie van de regering namelijk gesteld dat elk land slechts een heperkte intelligentievoorraad heeft,selectie dus verantwoord is. Iemands intelligentie zou bovendien erfelijk bepaald zijn. Dit wil zeggen dat. wanneer een bepaalde groep mensen de blanken in Zuid-Afrika bijvoorbeeld de macht heeft (met geld bijvoorbeeld) zich zelf als verstandig te laten doorgaan, die bepaalde groep ten eeuwigen dage het verstandigst blijft. Op maatschappijen zoals Nederland en België toegepast, wil de theorie van De Groot dat alleen de meestbcgoeden intelli~nt kunnen zijn, want vroeger studeerden alleen zij waarvan de ouders universitair onderwijs konden betalen. Het regeringsrapport van De Groot is een monument van sociaal onrecht en latent racisme. In hoeverre er rekening mee gehouden wordt. is onbelangrijk, omdat er in Nederland toch al een numerus clausus is ingevoerd die niets met demokratisering van het onderwijs te rnaken heeft en even weinig met een verantwoorde selectie. Het rapport sust alleen een slecht geweten. waarvan de schaduw tot bij ons reikt. tot in Belgische regeringen die de sterke neiging vertonen de universitaire problemen vanuit een zelfde gezichtshoek als in Nederland te bekijken.

P. SCHUYTEN I zie

vervolg blz. 11)


DEMOKRATISERING (HOGER) ONDERWIJS: SIC Het masker is afgeworpen. De regering en meer bepaald de partijen die ze vertegenwoordigt, hebben hun triestig beleid nog wat kleur gegeven. De adjektieven « sociaal ~ en •• volks" staan in schrille tegenstelling met de recente maatregelen op onderwijsgebied.

inkomsten dat maximum met enige duizenden fr. overschrijden (mits aftrek op het beursgeld uiteraard). Alle overigen zijn in de ogen van het ministerie van. lationale Opvoeding « welgesteld. en worden verondersteld met gemak alle soorten studies te kunnen bekostigen. Stijgende levensduurte. reële kosten. sociale omstandigheden: voor de regering zijn ze onbestaand. En er is meer. wraakroepend bijna: België is het land van Koning Belastingontduiker. Zo wordt het mogelijk dat kinderen wier ouders een reëel jaarinkomen van een half miljoen en meer genieten, via een « bijgewerkte. belastingaangifte nog in aanmerking komen voor een studiebeurs ... en ze dikwijls nog krijgen ook! Er bestaan nog meerdere truuk jes, zoals studenten die na faling in een Istc kandidatuur, gewoonweg naar een andere fakulteit overschakelen en daarvoor weer een (nogal) fors bedrag gaan opstrijken. Ondertussen krijgen studenten die b.v.in de Iste licentie tegenslag kenden (maar desondanks toch reeds bewezen hebben voor universitaire studies geschikt zijn) voor het gedubbelde jaar helemaal niets, hoogstens een lening van de universiteit! Geen wonder dal dank zij dit alles verscheidene beursstudenten in dure sportwagens rondrijden. Het is niet zo gemakkelijk te schatten hoeveel een universiteitsstudent jaurlijks kost. Een kotstudent uit de Rechtsfakulteit vergt zo'n 50.0,1>0 fr. (huur v.e. kamer. voeding. ver-

En indien het nu alleen die wansmakelijke (meer dan) verdrievoudiging der collegegelden was... Daarbij komt echter nog de stijging der spoortarieven (juli '72). of meer algemeen: de pijlsnelle stijging van de levensduurte, de door de regering opgejaagde inflatie. Voor de universiteitsstudent uit de middenklassen wordt het onhoudbaar. Waar vroeger universitaire studies voor geprivilegieerden uit begoedc middens waren voorbehouden, kregen sedert een tiental jaren ook «de anderen ~ in theorie de gelegenheid naar de universiteit te gaan. Studiebeurzen zouden één der grootste handicaps - de financiële - tot ecn minimum herleiden. In principe moesten die beurzen de kinderen uit arbeidersmilieus en lage middenstand in staat stellen mee naar een academische graad te dingen. In principe ... Zelfs vóór de rampzalige «bezuinigingsmaatregelen) (voor wie? waarvoor?) bleef het peil arbeiderskinderen op de campus beperkt tot het praktische absolute minimum. Beter verging het weliswaar de telgen van bedienden, kleine handelaars, enz. door o.a. lagere collegegelden, 4: gratiss onderwijs, af en to ..••• elfs een~(mager) die- plaat. ing,' curcus. \'0 ken. jn~tnrijvlng): beursje, maar proportioneef kwamen die toch waarbij niet eens kleding, de week-ends thuis ook al te weinig aan hun trekken. en de vakantieperiode worden gerekend. OnEen verklaring duarvoor ? Gedeeltelijk kan nodig op te merken dat een student in de die wel aangewezen worden. Op de eerste plaats geneeskunde heel wat meer behoeft. is het niet zozeer de financiële toestand van - Na die allesbehalve afgewerkte dernokratihet gezin op zichzelf (wel een uitvloeisel ervan) sering van het universitair onderwijs gaat men die bepaalt of de jongeren kans rnaken om langzamerhand al het 4: verworvene. tenietnaar de universiteit te mogen en te kunnen doen. De wedloop der prijsstijgingen en belasgaan. Jongeren uit intellektueel ontwikkelde tingverhogingen. gepaard gaande met een extrafamilies (veelal samengaand met welgestelde) betaling der inschrijvingsgelden met bijna zijn reeds bevoordeeld van het ogenblik af dat 4.000 fr., zullen voorzeker de gezinnen benehet lager onderwijs wordt aangevat. Het taalden de bevoorrechte lagen der Belgische samengebruik in het gezin alleen al kan doorslagleving afschrikken om hun kinderen aan de gevend zijn. Zelfs de klassamenstelling in het universiteit te laten studeren. Nadat de oppermiddelbaar onderwijs (humaniora, technisch. lagen (qua financiële toestand) wat werden handel, ... ) is niet meer evenredig met de bcaangedikt met «nieuwe rijkcn s uit partijen volkingssamenstelling. In de tweedes en eerstes met zegezegde sociale opties (CVP en BSP), van de humaniora is het percentage arbeids. dank zij dikwijls onverantwoorde benoemingen, kinderen zeer gering. De omgeving stimuleert wil men terug naar een feitelijk kastesysteem. of remt de ontwikkeling, of beter de opties op studiegebied van de jongere. Een 12-jarige die in de voorbereidende klassen 70 t.h. behaalde. wordt in arbeiderskringen naar het technisch onderwijs gezonden, in andere kringen naar de humaniora. De vraag blijft voorlopig open, of het Vernieuwd Sckundair III het Staatsblad van 26 augustus 1972 verOnderwijs {VSO) slechts die leeftijd van 12 seneen het Koninklijk Besluit van 4. 8 dat o.a. het volgende inhoudt: naar 14 zal doen verschuiven of werkelijk de inschrijvingen op de rol worden van 100 verbetering (c= dcmokrutisering) zal brengen. fr. op 360 fr. gebracht; . En dan de studiebeurzen zelf. Daar wordt de coIlegegl"lden worden van 1.500 fr. naec terloops gezegd nogal kwistig m ~~ 5.000 fr. verhoogd, de beursstudenten blijven omgesprongen. vooral voor bepaalde buiten1.500 fr. betalen: landse studenten. Een gezin waar de werkde examengelden stijgen van 300 fr. naar nemer 2 personen ten h~~te heeft, mag slechts 1.000 fr. een inkomen van ong. 170.000 fr.i'larlijk~ Deze cijfers zijn in feite minimwnciJfers 1'11 hebben (14.000 fr.v'muand) om recht te hebben gelden sleelus voor de VUB. de RUG. het RUCA en cfto UIA a'ls I1('derlandstallge inrtchop een studiebeurs. Een zelfde verhouding r.lng
en.

I I

* *

*

Het geld waarmee ten behoeve van de honderden (overbodige) plaatsjes in de ministeries wordt gemorst - om niet andere verspillingen op te sommen dient gerecupereerd via « bezuiningen s , Bczuiningen te betalen door belastingbetaler en student. in de hoop dat het aantal studenten zal dalen. Wat hetrelt de vreemde studenten rijzen dan nog andere problemen. Kwaliteitsverbetering van het onderwijs komt helemaal n.ct ter sprake. De geplande verzwaring der maturiteitsexamens en die verhoogde collegegelden hebben slechts tot doel minder afgestudeerden te bekomen. Een verkapte numerus clausus (binnenkort misschien zelfs niet meer vcrkupf l) verbergt een andere tekortkoming van de overheid: het gebrek aan ufzetrnogelijkhcdcn. Daarenboven blijkt dan meermaals dat een partijkaart van groter tel is dan een akudemischc graad. Werkloosheid. ook fel aangevoeld door universitaircn, is dan weer voor een groot deel het gevolg der hindernissen die de « grote vakbonden. en de ermee verwante partijen in de regering een expansie van onze nationale economie in de weg leggen. Daarnice is de kring rond. De huidige bewindsploeg kampioen in het heden ken van uitvluchten deinst zelfs niet terug om de student. van groot belang voor de economische en dus ook sociale toekomst van het land, te degraderen tot een parasiet van het Belgisch leg;r hel astingbetalcrs. De echte parasieten, daarover wordt gezwegen. Wat kan aan dat alles verholpen worden? De regering-die-men-nog-moet-vinden zou de economische en soci ••le politiek eens mogen herzien. de belastingontduiking eerlijk en humaan (niet uitsluitend het «kleine grut s I) bestrijden, het beurzenstelsel hervormen, het aantai onderwijsnetten (nu reeds 5. een misplaatste luxe) herleiden tot één enkel, iets doen voor kwaliteitsverbetering van het systeem en . last but not least eens opzoeken wat ware dcrnokrutisering betekent. Indien vanaf het eerste leerjaar éénieder nu eens met gelijke k a nsen zou starten, zou dat geen sociale rechtvaardigheid heten?

R01111." J'1:·RSCI1Ul:·Rl:·N voorritter a.i. Belgisch Liberaal St ud« 11tr 11ver boni I

I

ENKELE CIJFERS De netto van _ _

bolastbare

studiebeursen

in:tOlm:': en voor tocker.ninz zijn

voor:

een alteenst aande kandidaat 97.500 een gezin met een persoon ten laste ïr.:

met twee personen tr.: een gezin met drie personen

Ir.: 130.000

-- een gezin

ten lastr- 170.626

-

ten

laste 219.376

Ir.: -

een g ezin met vier personen

rr.:

tcei last2j<'.l26

verhoogd met 46.750 fr. per bijkomen:lt> t~ Ia..,tt>.

I I

persoon

7

I

!PLURALISME: Belastingen DIALOOG OF I en vvege.n, ZOUTLOOSHElD ., gebre~.kl~e "':.T.::.: vergehJklng .. I

I


I ...:::...;

tiIeIl __ i •••• ~ te telIe&. Alle poIltieb pariijen. 4111 de Cl'P -, sIJD planDsÜllclll. ~ de nP •• deR ulboa-

1

I

--.

I

I

I

kwaliJk __ .tj lid eek wel

~

raIe••••

pIIdIJ ia ••••_

111

1iIe'..-uet~""

plarallane HIIIIeI'een IevelUlkwelltle.alUaaos op laDpft ~

~ • deelt tenaija •••• _ beeft O'RI' eeD ...n. UapI_Usme te Ierea. De rern. plarallsme, waardeer -••••• Ia oos laa4 beeft te •••• eelt ia "'r rallpn teneIIt Dil ~ met ééa waarbetd, de all •••••••••• GIl ~ ~ die 00II dat men _ ••••.•••.•••• _ •••• _t •••• ...:. -:. de ~ •• Uuar alet beIIt~nlee MIft te •••• •• maal verloeellem. ap-w verweer -.e&ea ea&Wat lIoadt dI&pIwaIImIe 111f wtüeleD tepll deR QdrIDre11ft lraD •••••Mi •••• erfIbeId, een te Iaqe sIriJd ••• lIIeneI dJ. dM ••• •••••• W •.•••t een eIpa waaritdd op Uea&a1janD peUc dnan •••• te .."eD. v--a wa••••••. bet da' het coed .taat eB IDtelli&'eat pai om etlUaclle pr.Wa_doet. liet ••••••~ de drawaar.ntrent de kerk nullkaal pi' eIIre ••••••• va. _ïvlWt eG stelllllc nam en waarvan aIeelke ••. dMhtllllhl van kan betwIa&eGdat de 1'1Wie wil die belde 111 eeD loYip de kedleliJlle bep&lbare. oDtwikkelde maatacb&pplJ Diet voor Whzeif als biDdend _DkwiJt? del, worden de &,evoeU(hedeD PluraUame kan •• ,etlaebteweer op de splta pdreven. Iooeheid DjD. lDdieDer BIet !anDe vrlJzinDtl'e ervaart dan p!. dleD' pijvenl voor Ideolovaak vanwege de plevlge eeD rlen. rellPes, visies en .taDtleJcenaardi,e oJllltellin&'. Dezenapunten kan men deh rustt, melljk dat het pluralisme VaDde vermeien iJl eeD pesteUjke «dolvrijzlnnl,e erin dient te bestaan et! fa&'DieDte-; _arODUOU lIleJI deze ethlscbe problemen on,eUeh Immen WpaIlJIeD om een moeid te l.aten om de plovip te Idee acherp te stellen wanDeer onb:len• . ze Diet meer In competitie treedt Dit was een sleer die o.m. tljmet een andere f Zodra de houdens de bebandelln, van de clilllen e_ de verhoudingen en ethiaehe problemen op het PVV de openbare eD private baDdelakODI'I'e8te BlaDkenberp Daar wijze allen no&,prapnaUscb ZIJD voor k_m en de zuivere arroIs e~e geestenskwellIng overbomentatle van de plovl,e en de. di, en de Intellectuele luiheid vrijzinnige visie op deze problewijsheid. men ontwrlcbtte. Er la een pluralbime dat banBet is een sleer die WelU. ebt dil'e berekeninc Is. Het kan voor nor s~rker n~r voor zal koeen relIrIe de vermomde maar men wanneer tijdens de komenmeest rendabele apostolaatsmede maanden In de partijen et, &bede djD. Het kan voor een evenmeel op weUelijk vlak uit politieke partij de red~oomde de terearestelde vkles over deweg zijn naar stemmenwmst en ze deUkate problemen een momachtspartIcipatIe op korte terrlll8 vivendi zal moeten ~tilmijn mnder dat de kie3ler DO« leerd worden, dat bet reëel pluooit weet _Ut beleid hij heeft ralisme van oD31em_tsebapplj tracllt.en te steunen. eerbIedict. Er kan ook een pluralisme Voer de parUjea en In het bestaan dat ,eestelijke volwasbij1loDdervoor de VIaa_ PVV senheid, werkelijke vrijheid van zou de verleldID, &TOOt kunnen denken, eerlijke dlaIooc iJl open uJn de dlskUSllleuit de we, te konfrontatie la. pan. Men :aal oqetwijfeld in Een pluralisme dat zowel verdie zin arrumeatereD vanuU de draapaamheid Is iJl de erkeDzo,enaamde elektorale opportunlq van de andere overtuipng nlteH die splJtI&,,enoe, meer als reestelijke .UmalallS tot de op Indrukken wordt gebouwd opbouw van de elren overtuldan op deeeliJk ondenoek, ook gin,. De opbouw van een verbij die bevolkinprroepen die enlrln" een partij, een bewemen er eventueel kan mee winrln, op een derpItjk pharallaBe nen en die miacllien bel.anrrljvraact moed en eerliJkheid, eeD ker Djn dat bet eventueel vervoortdurende geestelijke iDapaDlies. nln&, voor de opbouw van de Wij bliJven vaD lDeJIiDcdat -I,-n ov-rtul"'-, met Inbouw ~ ~ ~ Ii~ ten V1__ liberale pluralistivan een 1'I'0te relatlvlteltszin sche bewqin, veel ruimere ponaast een posHleve verdraarlitleke kansen heeft Mdra :Ie zaamheld. een waarderilII' h_r (ftoofwaardi(held op elk elke afwijkende meDiJaC. van dne drie hoofdiDpn beD_' een der•••· a""," Is on-'w'''eld .-" ..,.. .-.ij8l. Er zijn Immers, dachten HjIt pluralisme dat noh iJlbedt wij. in V1aanakren veel meer iJl de diepste be.leUn, en de derplijke liberalen ••.•• tie eIlJeste Vadltle van het Uberallsreetlevcn van de poUtieIle forme. matle laten vermoeden. Bij ie •• beaw •••• tie liberaLepartij. die terenover eeDstrijM. VaD der Brurren deod. klerlkalien noodpdwNlrea anillleraaal ••• re.eest. Directeur eoirdillatieeeDlrum in eeD thans Vlaamse PVV die voor liberaal __ -cuKareel voor JeIeviI'eII _ vrljdJualpn beleid. -.

•••

I _. I I

I

••._e •••

=-~..=...~~I

_

.-...

'*

....u.- .......•

.a.e-

_

I I I

I

Nu blijkt dat de staat een zwaardere belasting wenst te heffen op de auto's, op welke wijze ..1_- ~t. dt 1 t WIll uu.., wor weer overa me kracht geprotesteerd. Daarbij duikt regelmatig de overweging op dat de huidige aanslagvoeten ruim voldoend e Z1JD .. als men h un op brengst afweegt tegen de kosten veroorzaald door de aanleg en het onderhoud der wegen. Het komt ons voor dat deze vergelijking hoogst l"lrlri.. . oU di ~ onge IS, onv e Ig en tout, Laten wij een en ander van ietwat naderbij beschouwen.

---& ..

.

De Idee die aan de baSIS van de vergelijking ligt is duidelijk deze: overal waar het mogelijk is dienen belastingen te worden vervangen .

.

.

door retributies, M.a.w.: Iedereen dient de prijs te betalen van hetgeen hij krijgt. Een gezond econo'misch beginsel kenmerk van de k . ' T . , mar teconom Ie. .a.v. de pnvegoederen wordt het in principe toegepast, maar in de overheidssector is het veel minder gangbaar. N' " let alleen omdat de prijs der openbare goederen moeilijk meetbaar is, maar ook omdat men aanvaardt dat de overheid hier een . sociale taak heeft. De njken moeten betalen voor de goederen die de overheid de armen ter beschikking stelt. Een openbaar park is er voor . . . , diegenen die geen privé-park hebben, maar het wordt door de rijken betaald. Dat men nu inderdaad wel de weg van de retributie opgaat, is logisch, omdat de belastingen ons anders boven het hoofd groeien en

I

ook omdat op veel beter de gers te weten vang van het

die wijze de overheid wensen van de burkomt evenals de omoffer dat zij bereid

zijn te brengen. Toch is de algehele vervanging van de belasting door de retributie enkel mogelijk in een bestel waarin billiik . k d ling . een I IJ e 10 omstenver e IS gerealiseerd. Bovendien zal voor de verstrekking van zaken als veiligheid en recht bezwaarlijk ooit de belasti k d af e astmg unnen wor en geschaft. Aangenomen dat de afweging van nut en offer ook voor openb d be h . are goe eren te1 d trac ten f d IS, blijft in ons geva e vraag 0 e afweging op de belasting op voertuigen, op de autoverzekering en op de benzine, moet gebeuren tegen de kosten van de wegen. Natuurlijk: niet. Want de prijs die de auto de gemeenschap kost, is veel hoger. Men denke b.v, aan het groot aantal rijkswachters en agenten. aan Je technische con-

trole, aan de strijd tegen de luchtverontreiniging. De auto heeft onze steden tot grote pattiogs gedegradec d, De 'ale" ..L.. r C SOCI pnjs » van UIl auto is merkelijk hoger dan de prijs der wegen. Wat voorafgaat is geen antwoord op d e opmer~Ir; •••• d at de staatsw 'tgaven niet altijd produktief zijD. De openbare uitgaven zouden inderdaad evenveel nut moeten afwerpen als wanneer zij gedaan d d de bel . be al wer en oor astmg t er zelf. Dat is de delicate taak die de overheid ten deel valt. en die het di k d . al iid be ent er en , met uj naar horen wordt vervu!d. Vanzelfsprekend hebben al die wtgaven een parlementaire, provinciale of get liik d heid ha: ld meen e .IJ e meer. er Cl ge. aa . ' maar die vaststelling houdt met in ~at de afweging van nut en ?ffer inderdaad volgens economische .. ., b d pnncipes ISge CUT . • ~enslotte nog d~ze bcmcrking : Indien de staat inderdaad over meer inkomsten wil beschikken, t hi t ht 't t k moe IJ.. rac en UI e ma 'en op welke WIjze dat de gemeenschap het minst pijn doet. Als de automobilisten cr niet voor willen op.. d draaien, dienen .an ere bronnen aangeboord. Vermits nu alle Belgen automobilist zijn, kan het niet anders of dezelfden zullen de verbel' b 1 hoogde astingen eta en.. De weerslag ervan op de econorruc zal quasi-identiek zijn. Alleen de automobilisten bon den zouden een pluim op hun hoed mogen steken. G. ROMBOUTS lic. eCOR.

HALVE EEUW KINDEREN GELUKKIG

MAKEN

~ Kindergeluk :) bestaat 50 jaar. Dat wordt gevierd in samenwerking met het c Koninklijk Verbond van de Vlaamse Toneelverenigingen;p op dinsdag, 7 november om 20 u. in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg te Brussel. Robert Thomas' komische thriUer «Dubbel Spel,. wordt opgevoerd door het c Reizend Volkstheater in een regie van Jan Matterne. Kaarten voor deze feestelijke toneelavond kunnen bekomen worden in de burelen van «Het Laatste Nieuws :P, Em. Jacqmainlaan 105, te Brussel, tel. 02/19.32.90, uitbreiding 295, evenals bij de h. Rongé, Moderne Wijkstraat 17, te Brussel, ot door storting op peR. nr. 4330.44 van het Kon. Verbond van de Vlaamse Toneelverenigingen van Brussel (op strook vermelden hoeveel kaarten gewenst zijn). De prijzen der plaatsen bedragen 80, 60 en 40 tr. Voor groepen die vooraf bestenen. wordt een prijsvermindering van resp. 15 en 10 tr. toegestaan.

Van belang


Stoïciin Eyskens

Niets kan premier Eyskens nog beroeren ! De premier oordeelt dat de staking van de zelfstandigen neerkomt op een verzoek tot belastingverhoging. «Het geld moet toch van ergens komen» meent de h. Eyskens. Insinueert de eerste minister dat hij de bijkomende BTW die de middenstanders vooralsnog weigeren te betalen zal recupereren met de «aanpassing» van de rechtstreekse belastingen? Anderzijds vindt premier Eyskens ook geen graten in het ongunstig advies vanwege de Raad van state in verband met het Voerontwerp, omdat de regering er nog geen weet van heeft, vermits het ontwerp nog in de Kamercommissie zit... Ook het zo fel besproken artikel 107 quater doet Eyskens niet bewegen. Volgens de premier roept het geen fundamentele problemen op, ofschoon de gewestvorming volgens het nieuw CVP-plan radicaler dient te geschieden dan voorzien in het regeerakkoord, waaraan de socialisten zich zo krampachtig vastnagelen, omwille van het nog wat in stand houden van de schijn-eenheid in de BSP. (Leburton blijft ervan dromen premier te worden I). G. Eyskens, de man wiens imago verleden jaar nog onontbeerlijk was om het vertrouwen van de kiezers in de CVP te stellen, overtuigt niemand meer ! De herhaalde sibillijnse uitlatingen ver wek k en daarenboven de indruk dat het de Leuvense professor nog maar weinig deren kan. Eyskens is het kennelijk beu!

Vogelvanger Cools Vice premier Cools heeft op een manier, een Waalse kemphaan eigen, gereageerd op de berichten als zou hij van de opheffing van het vogelvangstverbod een voorwaarde hebben gemaakt om maatregelen ten gunste van de zelfstandigen te aanvaarden. De vice premier betoogde dat ook hij voorstander

is van de bescherming van het leefmilieu, maar dat alles zich niet mag beperken tot het weinig omvangrij k terrein van de vogelvangst met netten. De h. Cools wenst dat maatregelen g e t r 0 f f en worden voor het globale probleem rond de bescherming van het leefmilieu. Dat klinkt wel niet erg overtuigend, maar is al bij al een verklaring waarmee men alle kanten op kan. Gedreven door oncontroleerbare Waalse driften voegde vice premier Coolsechter aan zijn mededeling toe : «als men alle besluiten moest treffen, die nodig zijn ter uitvoering van een internationale conventie, dan zou men tijd tekort komen». Tot zulke uitlatingen laat een vice premier zich verleiden onder druk van een sterke vereniging van va. gelvangers uit FlémalleHaute, waar vice premier Cools... burgemeester is en voorzeker erelid van voornoemde sterke vereniging. Moest men niet weten dat de h. Cools Belgische vice premier is en dat Flémalle-Haute een Belgische gemeente is, zou men dit verhaal zonder meer als een situatie uit één of ander ontwikkelingsland aanzien. Helaas kunnen zulke dingen zich ook nog in België voordoen, omdat zelfs een vice premier anno 1972 meer belang schijnt te hechten aan eng regionaal electoralisme, dan aan de internationale reputatie van zijn land.

Simonet in schiifies

Ie schijfje : de regering beslist de benzineprijs te verhogen met ongeveer 1 fr de liter en blokkeert terzelfdertijd de benzineprijs (alleen mogelijk in België) ; 2de schijfje : de petroleummaatschappijen verzetten zich tegen de beslissing van de regering, omdat hun winstmarge vermindert in weerwil van de prijsverhoging (ook een Belgisch curiosum). Resultaat : aan de benzinepompen heerst een nooit geziene prijzenchaos. Voor één en de-

zelfde liter benzine kan men zowat 5 verschillende prijzen betalen; 3de schijfje = de minister van Economische Zaken maakt zich sterk en bedreigt de petroleummaatschappijen met sancties. Praktisch komt het erop neer dat de minister de verdelers, de economisch minder sterken, tussen hamer en aambeeld plaatst. (voor wie nog twijfelt Simonet is socialist) ; 4de schijfje = de petroleummaatschappijen begraven de strijdbijl weer, zonder dat er vanwege de regering beloften werden gedaan. (dixit Simonet); 5de schijfje = de petroleummaatschappijen verklaren dat het wapenbestand slechts geldig is tot het einde van het jaar. Zulks houdt zoveel in als de aankondiging van een nieuwe prijsverhoging, ditmaal ten gunste van de petroleummaatschappijen; 6de schijfje = Simonet ontkent de verklaringen van de petroleummaatschappijen niet. Zijn gezicht is immers gered ; dat is het voornaamste. Voor nieuwe prijsstijgingen dragen de petroleummaatschappijen de volle verantwoordelijkheid. Tot zulk cynisch beleid komt men wanneer men socialisten à la Simonet laat betijen. Dezelfde Simonet die de BSP verzoekt naar «ziel te verzaken», inzoverre ze die nog bezit.

Fraudebestriiding Op ziin Vlericks

In een intervieuw aan Het Laatste Nieuws laat Minister van Financiën Vlerick zich als volgt uit over fraudebestrijding: «De mensen denken, dat de fraudebestrijding een «eenmalige» grote operatie is, waardoor men één grote vis vangt. Maar dat is het niet. Wij voeren een voortdurende strijd tegen de fraude door administratieve onderrichtingen uit te vaardigen, de controle te verbeteren, het publiek beter te motiveren enz.». Klinkt mooi ! Zulks kan evenwel niet beletten dat de verbrui-

ker het kind van de rekening blijft, want door toepassing van de «fraudebestrijding op zijn Vlericks» komt men o.m. tot de eigenaardige en bovendien onprettige vaststelling, dat omwille van het feit dat de herbergiers frauderen, de BTW op de dranken in de winkel en de dranken aan huis besteld van 6 tot 14 t.h. verhoogt. Zo wordt «fraudebestrijding op zijn Vlericks» vast geen geliefkoosd Vlaams gerecht.

Maturiteit

Tijdens een TV-uitzending verklaarde Minister van Nationale Opvoeding W. Claes dat hij een nieuwe maturiteitsproef wil. «Wat wij zoeken is een vorm in functie van dewelke de maturiteit kan gemeten worden om te zeggen of de betrokkene al dan niet kans op slagen heeft, dat is een nieuwe maturiteitsformule die de nodige garanties biedt aan de studenten». Wij zijn echt benieuwd welke toverformule er uit de ministeriële mouw zal geschud worden! Toch voldoet het ons te weten dat Minister Claes zowel de enumerus clausus», als het baccalaureaatsexamen verwerpt, in tegenstelling met zijn franstalige collega Hurez, die nog steeds oordeelt dat het te Brussel moet druppelen als het in Parijs regent. ~.

Politieke koppelaars

In het huidig Belgisch politiek keukentje . moet men het ene politiek gerecht aan het andere koppelen, wil men «politiek in» zijn. Zo koppelt de CVP de her zie n i n g van het schoolpact aan het definitief van kracht worden van het cultuurpact en vice premier Cools koppelt de eisen van de vogelvangers aan de verzuchtingen van de zelfstandigen. Alsof het spel op zichzelf nog niet walgelijk genoeg is, moet bovendien vastgesteld worden dat de politieke koppelaars zelfs niet erg kieskeurig zijn.

Universiteit weer in de branding

Recommend Documents