Uniek. Tijd om te oogsten

Tijd om te oogsten

Uniek Jaargang 1 najaar 2012

Novogen-hen: duurzame en vitale hen > Fruittelers profiteren van de kennis van de CAF > Actie jongveeopfok > Bedrijfstechniek verbindt u met de zon >

02 > agenda Hieronder vindt u een overzicht van de geplande activiteiten. U bent van harte welkom. Kijk op www.agruniekrijnvallei.nl voor meer informatie en eventuele wijzigingen.

Agenda Activiteit

Datum

Locatie

Landbouwdagen

23 t/m 25 oktober 2012

Evenementenhal Hardenberg

26 oktober 2012

Nieuwendijk 4, Rumpt

27 oktober 2012

Meerkoetenweg 26, Lelystad

Intensieve Veehouderij > Open dag melkveebedrijf familie Noom Open dag varkensproefbedrijf Schothorst Feed Research Rundvee Relatiedagen >

30 oktober t/m 1 november 2012 Evenementenhal Hardenberg

Praktijkmiddag Jongveeopfok > 2 november 2012

Heerkensdreef 2, Tuil

Avond zachtfruit CAF >

5 november 2012

De Rotonde, Enspijk

Bio Business Venray >

6 t/m 8 november 2012

Evenementenhal Venray

Avond steenfruit CAF >

12 november 2012

De Rotonde, Enspijk

Rundvee Relatiedagen en

20 t/m 22 november 2012

Evenementenhal Gorinchem

Akkerbouw Vakdagen

> Najaarsbeurzen Hardenberg

> Bijeenkomsten CAF

AgruniekRijnvallei is met een stand vertegenwoordigd op de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij en de Rundvee Relatiedagen in Hardenberg. Ook Bedrijfstechniek en de Adviesdienst Bedrijfsontwikkeling presenteren zich in de stand van AgruniekRijnvallei. De beurs is dagelijks geopend van 13.00 tot 22.00 uur. U vindt onze stand op een nieuwe plek: hal 2. Kom naar onze stand en maak kans op een gratis ton voer.

Begin november organiseert de Centrale Adviesdienst Fruitteelt (CAF) twee informatieavonden, één voor zachtfruit (aardbei, bes, braam en framboos) en één voor steenfruit (pruim en kers). Bent u geen lid van de CAF maar wilt u de avonden toch bijwonen, neem dan contact op met Geert van Gessel, specialist klein- en steenfruit, op nummer 06-10017734.

Tijdens de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij vindt u tegenover de stand van AgruniekRijnvallei de stand van onze dochteronderneming Conabij – leverancier van droge en natte speciaalvoeders.

In de Evenementenhal in Venray vindt van 6 tot en met 8 november de Bio Business Venray plaats. De Bio Business is drie dagen lang het trefpunt voor producenten, leveranciers, onder­nemers en geïnteresseerden op het gebied van biologische landbouw en voeding. Landbouwmethoden, voedingsmiddelen, welzijn van dieren en productiemethoden staan centraal. AgruniekRijnvallei en Gelreko zijn gezamenlijk met een stand vertegenwoordigd.

> Praktijkmiddag Jongveeopfok Vrijdag 2 november organiseert AgruniekRijnvallei een informatieve en praktische middag over jongveeopfok. Op een interactieve manier komen aan de orde: kalvermelk, huisvesting, rantsoenen, diergezondheid en vruchtbaarheid. De middag start om 13.30 uur bij de familie Kool, Heerkensdreef 2 in Tuil. Voor meer informatie of opgave 0317-499520 of [email protected].

> Bio Business Venray

inhoud > 03

> Nieuws 5 7 12 18 20 26 30

Coöperatie Plant Voer rundvee Voer pluimvee Voer varkens Bedrijfstechniek Bedrijfsontwikkeling

> Reportages 16 24 26

Familie Hartman Familie van der Heijden Firma Maas

> Uitgelicht Fruittelers profiteren van CAF 8 Actie jongveeopfok 15 Zonnepanelen 26 Agenda

2

Voorwoord

4

In ‘t veld

6

Medewerker

22

Voorstellen bv

28

Familie, kleurplaat

31

colofon

Inhoud 08

28

Uniek is een uitgave van AgruniekRijnvallei

Editie: najaar 2012 Redactie: afdeling Communicatie & PR Redactieadres: Postbus 610, 6700 AP Wageningen, T 0317-499599, [email protected] Coverfoto: Mais hakselen in Heelsum door Gerritsen Loon- en Grondverzet B.V. ©Copyright. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder schriftelijke toestemming van AgruniekRijnvallei.

15

Voorwoord

Gaan voor optimaal resultaat “Land- en tuinbouwproductie moet efficiënter en productiever.” Dat was de stelling die bij de opening van het academische jaar in Wageningen nogal wat stof deed opwaaien. Met de invulling van deze stelling zijn we dagelijks bezig. De één noemt het optimaliseren, de ander intensiveren. Feit blijft dat er in de wereld een toenemende vraag naar voedsel is wat gepaard gaat met een toenemende vraag naar grondstoffen. Als dan ook nog eens de graan- en sojaoogsten wereldwijd tegenvallen, leidt dit tot een fors stijgende kostprijs. Gelukkig zien we in een aantal sectoren dat deze meerkosten in de opbrengst worden vertaald. Echter, voor u als ondernemer blijft het steeds weer een grote uitdaging om onder de streep een positief saldo te bereiken. Het is alweer een jaar geleden dat u als leden het besluit heeft genomen om te fuseren tot AgruniekRijnvallei. Het uitgangspunt om te verbeteren op het gebied van Kennis, Kwaliteit en Kosten blijft zeer actueel. In alle sectoren is er een toenemende vraag naar kennis en we zijn dan ook erg blij met de investeringen die we als gezamenlijke mengvoerbedrijven hebben gedaan in Schothorst Feed Research, ons onderzoeksbedrijf in Lelystad. Op 27 oktober a.s. is er een open dag waarbij het laatste stuk van de investering, het varkensproefbedrijf, wordt gepresenteerd. We kunnen nu weer jaren vooruit met het doen van toonaangevend onderzoek

wat de basis vormt voor onze voer­ samenstellingen. Binnen AgruniekRijnvallei hebben we het besluit genomen om ook in Wageningen varkensvoer te gaan produceren met CCM, Corn Cob Mix, al jaren een belangrijke grondstof in de varkensvoeders die in Didam worden geproduceerd. Er is zoveel vraag naar deze unieke en gezonde grondstof in het varkensvoer, dat wij besloten hebben om onze fabriek in Wageningen ook hiervoor geschikt te maken. Door deze investering en het gelijktrekken van de maalfijnheid en het grondstoffen­ pakket zijn onze fabrieken in Didam en Wageningen in staat gelijkwaardige varkensvoeders te produceren. In september is een delegatie van de Raad van Commissarissen en de directie op bezoek geweest bij Grimaud in Frankrijk. Grimaud is de fokkerij­­ organisatie die de ouderdieren van de Novogen-hennen levert aan onze broederij Verbeek. Naast het bespreken

van een gezamenlijke visie is er goed gekeken hoe deze hennen het doen. Voor Verbeek is Grimaud een erg belangrijke partner. Zij kunnen de hennen leveren waar de pluimvee­ houderij in Nederland goed mee vooruit kan. Verderop in deze Uniek leest u meer over Verbeek en de Novogen-hen. De mengvoeromzet in Nederland liet de afgelopen maanden een dalende lijn zien ten opzichte van 2011. Op dit moment trekt echter zowel de varkens-, rundvee- als de pluimveeomzet aan. Ook binnen onze voeromzet zien we deze ontwikkelingen terug. AgruniekRijnvallei blijft bezig met verbeteren, of het nu gaat om het inves­ teren in mensen, kennis of kwaliteit. Wij dragen graag bij aan de kortste weg naar resultaat bij u op het bedrijf. Martin Grift Algemeen directeur

coöperatie > 05

Akkerbouwstudieclub naar Oost-Duitsland Met een bijdrage vanuit het Gedreven Ondernemersfonds van AgruniekRijnvallei heeft de akkerbouwstudieclub uit Elst een studiereis naar Oost-Duitsland gemaakt. Hier volgt een kort verslag van deze leerzame dagen. “Op 20 juni zijn we op bezoek geweest bij Gerard van Ginkel en Kees de Vries in Deetz. Zij hebben een melkveebedrijf met ongeveer 800 koeien en 1.100 hectare akkerland (granen en mais). Ze maken met name gebruik van eigen mechanisatie. Op het dak van de stal worden zonnepanelen geplaatst. Het tweede bedrijf dat we bezochten is Agrico. Dit is een akkerbouwbedrijf van ongeveer 3.600 hectare groot en is gespecialiseerd in granen en koolzaad. Het is een indrukwekkend bedrijf, met een groot machinepark en een grote graanopslag. Voor mest- en grondbewerking gebruiken zij andere machines dan in Nederland. Op de tweede, helaas regenachtige, excursiedag bezochten we de DLG-Feldtage in Bernburg-Strenzfeld (OostDuitsland). Dit is een driedaags evenement waar praktische landbouw te zien is. Landbouwmachines waren er in overvloed. We hebben veel proefvelden bekeken met graan-, lupine-, mais- en erwtenrassen. BASF heeft ons een rondleiding gegeven. De Feldtage moet je gezien hebben! Kortom, wij hebben genoten van een leerzame en leuke zomer­ excursie, mede mogelijk gemaakt door het Gedreven Onder­ nemersfonds van AgruniekRijnvallei.” Met vriendelijke groet, Akkerbouwstudieclub Elst

AgruniekRijnvallei verkoopt aandelen Cefetra Misschien heeft u het al gelezen in de pers: per 1 januari 2013 neemt het Duitse concern BayWa AG de aandelen van Cefetra over. Op 27 september 2012 is daartoe de koopovereenkomst met de aandeelhouders van Cefetra ondertekend. AgruniekRijnvallei is een van de verkopende aandeelhouders (10% belang). Tijdens de districtsbijeenkomsten volgend voorjaar zullen wij hier verder op ingaan. Op onze site vindt u bij ‘Nieuws’ het persbericht over de overdracht van de aandelen.

Bezoek Grimaud Begin september heeft de Raad van Commissarissen een geslaagd bezoek gebracht aan de fokkerij­ organisatie Grimaud in Roussay (Frankrijk). Grimaud is de fokkerijorganisatie van de Novogen-hen, die door Verbeek geleverd wordt. Op pagina 28 leest u meer over Verbeek en de Novogen-hen. De commissarissen hebben een zeer goede indruk gekregen van de werk­ wijze en visie van Grimaud. Ook heeft de RvC praktijk­ koppels met eigen ogen kunnen aanschouwen.

Lang leve Wim (x3) AgruniekRijnvallei vierde op 11 september het zilveren jubileum van drie medewerkers: Wim Boschloo, Wim Krajenbrink en Wim Teunissen van Manen werden getrakteerd op een gezellige bijeenkomst in partycentrum Boszicht in Didam. De drie jubilarissen begonnen in 1987 bij verschillende voorgangers van AgruniekRijnvallei. Algemeen directeur Martin Grift bedankte de jubilarissen voor hun jarenlange inzet voor de leden van Agruniek­ Rijnvallei. Ceremoniemeester en commercieel directeur Johan Schuttert verraste de heren met een boekje met de nieuwsgierigmakende titel: ‘Lang Leve Wim’. Ondertitel van dit boekje is: ‘the world needs more Wimmen’. En zo is het maar net.

V.l.n.r. Wim Boschloo, Wim Krajenbrink en Wim Teunissen van Manen.

06 > in ‘t veld

Beter duur dan niet te koop In veel opzichten is 2012 een bijzonder jaar. Het groeiseizoen begon in februari met strenge vorst waardoor met name het fruit veel schade opliep. In de periode die volgde hadden we juist met zeer groeizaam weer te maken. Ook in andere werelddelen was dit het geval waardoor grondstofprijzen onder druk kwamen te staan. Halverwege de oogst is het in bijna alle werelddelen misgegaan met uitzondering van West-Europa. De wereldwijd tegenvallende oogst heeft grote gevolgen gehad voor de grondstofprijzen. Er is echter één verschil met bijvoorbeeld 2007/2008, toen hadden we hier in Europa ook te maken met een slechte productie, maar in Noord- en Zuid-Amerika juist niet. Dit verschil zien we nu terug in het teruglopen van de productie van melk en vlees, waardoor de opbrengstprijzen stijgen. Een tv-documentaire liet de ernst van de situatie in Noord-Amerika zien met als voorbeeld een gebrek aan voer voor extensief gehouden vleesvee. Het vee werd tegen afbraakprijzen verkocht; enerzijds doordat de markt was overvoerd, anderzijds (en vooral) doordat deze runderen niet genoeg bevleesd waren door het gebrek aan voer. Hoe treffend is dan de spreuk: “Beter duur dan niet te koop”?

Als AgruniekRijnvallei gaan wij altijd voor het optimale resultaat, of het nu om de reguliere of de biologische landbouw gaat. We schenken bijvoorbeeld veel aandacht aan de maisteelt. Door middel van proefvelden selecteren wij de beste rassen voor onze regio en optimaliseren we de bemesting en de verlaging van de ziektedruk. Dit vertaalt zich in steeds grotere oogsten, zowel regulier als biologisch. Soms is hier wel eens met verbazing op gereageerd, maar wie durft er nu nog te zeggen dat dit niet lonend is?

Zoals u in het voorwoord heeft kunnen lezen zorgde de opmerking van Aalt Dijkhuizen - dat ‘alleen de intensieve landbouw de totale wereldbevolking kan voeden’ - voor veel roering. Voor- en tegenstanders vlogen elkaar in de haren en het werd vooral een emotionele discussie. Toch ben ik het eens met deze uitspraak. Binnen de randvoorwaarden die gesteld worden door de maatschappij is een hoge productie altijd lonend en maatschappelijk verantwoord, omdat de vaste kosten over meer opbrengst worden verdeeld. Ook voor voedselproductie geldt immers: beter duur dan niet te koop!

Onze buitendienstmensen staan voor u klaar om voor dat optimale resultaat te gaan. Alle teams zijn inmiddels geheel bezet met ervaren specialisten. Maak hier gebruik van om alles eruit te halen wat er in zit voor uw bedrijfsresultaat of het nu intensief of extensief is en of het nu regulier of biologisch is.

Ook in andere sectoren zijn hier voorbeelden van te noemen: melkveevoer met veel Glucogene Nutriënten voor een hoge melk­eiwitproductie, aangepast zeugenvoer voor veel vitale biggen, vleesvarkensvoer met CCM speciaal voor de berenmesterij, structuurlegmeel voor gezonde hennen met een lange levensduur, et cetera.

Johan Schuttert Commercieel directeur

plant > 07

Bescherm uw fruit Nederland heeft op dit moment een sterk groeiend areaal aan hagelnetten en regenkappen. Het grootste deel van de kersen is inmiddels overdekt. De constructie van regenkappen die AgruniekRijnvallei levert is een afgeleide van de hagelnetconstructie. AgruniekRijnvallei is leverancier van Valente, een Italiaanse producent van onder andere spanbetonpalen, gewasondersteuning, hagelnetten en regenkappen. alle bedrading die nodig is voor een stabiele constructie. Als laatste wordt het vogelnet en de regenkap geplaatst. Deze kunnen desgewenst één of twee jaar na aanplanten aan­gebracht worden. De benodigde materialen worden op maat gemaakt en zijn daardoor gemakkelijk te monteren.

3-rijensysteem in opbouw bij D.A. Maaswaal in ‘t Goy.

Het risico op hagelschade is de laatste jaren enorm toe­ genomen. Hagelnetten bieden volledige bescherming van het fruit en daarmee de grootste zekerheid richting afzet­ partners. Het aanbod hagelnetsystemen wordt steeds gevarieerder. Wij bieden hagelnetsystemen aan voor enkele rijen, maar ook voor 3-rijensystemen. Deze worden aan­ gepast op het desbetreffende perceel.

Constructie Het type regenkap dat AgruniekRijnvallei aanbiedt is een constructie op spanbeton en blijft permanent aanwezig in het perceel. De constructie wordt in drie fasen opgebouwd. Ten eerste wordt de onderbouw geplaatst, deze bestaat uit de gewasondersteuning, verankering en de lange palen. Daarna wordt de bovenbouw gemonteerd: de topdraad, de kappen en

Het Valente-systeem wordt met hagelnet vogeldicht gemaakt. Hierdoor is ook het risico van hagelschade tot nul gereduceerd. Het fijnmazige hagelnet reduceert de wind in het perceel met dertig tot vijftig procent. Een belangrijk voordeel is dat eerst het net gesloten kan worden om het perceel vogeldicht te maken en daarna de folie boven het desgewenste ras kan worden gemonteerd. In de nok is de folie open zodat er een natuurlijke trek ontstaat onder de regenkappen. Bovenop het hagelnet wordt een strook folie gemonteerd; deze beschermt het hagelnet en de regenkap gedurende de winterperiode tegen de verschillende weers­ invloeden.

Meer informatie Uiteraard kunnen wij naar de specifieke wensen van de klant een regenkap en/of vogelnet ontwerpen en leveren, ook bijvoorbeeld voor druiven, rode bessen en kiwibessen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Agruniek­ Rijnvallei Plant. T 0418-655944 E [email protected]

Voorstellen voorlichter akkerbouw Graag stellen we Arie de Groot uit Zeewolde als nieuwe voorlichter akkerbouw aan u voor. Arie begint 1 november 2012. Hij is opgegroeid op een akkerbouwbedrijf in de Flevopolder. Daarna heeft hij ervaring opgedaan als adviseur gewasbescherming en is hij als relatiebeheerder Noord-Nederland werkzaam geweest bij Barenbrug.

08 > reportage

Landelijke kennis lokaal inzetten De Centrale Adviesdienst Fruitteelt (CAF) verzamelt en deelt kennis op het gebied van gewasbescherming, bemesting en teelttechniek voor zowel groot-, steen-, als kleinfruit. Hierbij werkt de CAF binnen Crop­ Solutions samen met andere plantaardige coöperaties. Vanuit dit brede kennisnetwerk zet CAF haar kennis en ervaring in, bijvoorbeeld in nieuws­ brieven, cursussen, demo’s en bedrijfsbezoeken. In deze reportage komen twee fruittelers aan het woord die veel ervaring hebben met de CAF.

Freddy de Bruijn: “Een zo goed mogelijk product tegen de beste prijs, dat is de sport.” In Herwijnen, vlakbij de Waal, ligt het fruitteeltbedrijf van Freddy de Bruijn (35 jaar). In 1999 heeft Freddy het bedrijf overgenomen van zijn vader en in 2004 is het bedrijf verplaatst naar deze plek. Freddy: “De vorige locatie was niet genoeg op de toekomst gericht en ik wilde graag overstappen van appels naar meer klein- en steenfruit. Toen deze kans op mijn pad kwam heb ik die gegrepen. Op deze plek hebben we meer ruimte en mogelijkheden.“ Inmiddels heeft Freddy bijna tien hectare fruit, verspreid over drie percelen. “Op basis van rendementsberekeningen heb ik gekozen voor peren (5,5 ha grotendeels Conference), pruimen (0,5 ha Opal en Reine Victoria), kersen

(1,5 ha grotendeels Kordia, Regina en Lapins) en rode bessen (1,8 ha Rovada). Ik heb gekozen voor redelijk gangbare rassen die sterk zijn, goed te verkopen en goed te bewaren zijn. Daarnaast heb ik een eigen koeling voor twintig ton kersen of bessen. De peren verkoop ik altijd op stam. Daarnaast doen we in de kersentijd aan huisverkoop.”

Mooie kersenoogst De kersen zijn permanent overkapt. Freddy: “Dat de kersenoogst hier zo goed was, heeft waarschijnlijk daarmee te maken. Door de overkapping heeft het fruit minder last gehad van de vorst van begin dit jaar. De rode bessen zijn niet permanent overkapt

en hebben wel last van de vorst gehad. De peren en de pruimen doen het dit jaar wat minder. Bij de peren verwacht ik 40% oogst en bij de pruimen zo’n 5%. De oorzaken liggen waarschijnlijk in vorstschade en de grote pruimenoogst van vorig seizoen.” Vanuit de CAF wordt Freddy begeleid door Geert van Gessel, specialist kleinen steenfruit. “Hij komt zo’n drie à vier keer per seizoen langs en maakt dan een ronde. Zo nodig bel ik hem ook tussendoor. Hij geeft goede adviezen over de bespuitingen. Op dit moment gaat het vooral om schimmelbestrijding en spint. Het fijne is dat Geert zeer gemotiveerd is en als er iets onduidelijk is, dan zoekt hij uit wat er precies aan de hand is en wat de mogelijkheden zijn. Voor de peren krijg ik begeleiding van Wim Bronkhorst van Agruniek­ Rijnvallei, ook dat bevalt zeer goed.”

reportage > 09

Geert-Jan van Dijk: “Met de adviezen van de CAF kan ik supersnel anticiperen.” In het Utrechtse Werkhoven vinden we een andere fruitteler die graag vertelt over zijn ervaringen met de CAF. Geert-Jan van Dijk heeft in 2007 het 20 hectare tellende bedrijf overgenomen van zijn vader. “Van oorsprong was het een gemengd bedrijf met schapen, varkens, koeien en fruitteelt. Sinds 1990 zijn alle percelen ingeplant met fruitbomen. Ik heb nu zo’n 9 hectare appels, met name Elstar en Junami. Als bestuiver heb ik Golden Delicious er tussen geplant. Daarnaast heb

ik zo’n 11 hectare peren, dit is voor tachtig procent Conference. De overige twintig procent bestaat uit Doyenné de Comice en sinds vorig jaar ook de Sweet Sensation. Die laatste is een rode peer en nieuw op de markt. Daarnaast heb ik eigen koeling met een capaciteit van 900 ton.“

Redelijk seizoen Geert-Jan verwacht dit seizoen een redelijke oogst: “Het wordt waarschijnlijk een 70% oogst. Vorig

seizoen hadden we een zware oogst. Gevolg is dat de bomen een beetje uitgeput waren, hierdoor zat er minder knop in en was de knop ook zwakker. Daarnaast heeft de vorst ook meegespeeld. Die 70% is overigens niet slecht, hierdoor besparen we op pluk-, koel- en sorteerkosten en is uiteindelijk het saldo misschien nog wel beter dan vorig jaar.”

Actuele informatie Fruitteeltvoorlichter Ad van Krieken komt al zo’n zes jaar bij Geert-Jan. “Mijn gewasbeschermingsmiddelen bestel ik altijd al bij AgruniekRijnvallei. Ad begeleidt me bij de toepassing ervan. Ik kan hem altijd bellen. Hij geeft dan telefonisch advies of komt even langs. Op de kritische momenten heb ik er veel baat bij, bijvoor­beeld bij de bestrijding van peren­bladvlo of schurft. Daarnaast ben ik lid van de CAF. Dit betekent dat ik de berichten over teelt en gewas­bescherming ontvang via het informatie­systeem grootfruit. De berichten zijn ook te ontvangen op een smart­phone. Daarnaast bezoek ik de praktijkproeven waarin nieuwe middelen zijn toegepast. Het voordeel daarvan is dat je een objectief beeld krijgt van de werking van een middel. Verder heb ik hier zelf een weerstation staan. Dit weerstation is onderdeel van een netwerk van weerstations die gekoppeld zijn met de CAF. Hiermee kan ik de gegevens zelf uitlezen en kan ik zien wat de verwachtingen zijn voor bepaalde ziekten en plagen. Hierdoor kan ik snel anticiperen en echte problemen voorkomen.”

10 > plant

Graanrassendemo 2012 Na opnieuw een jaar met bijzondere groeiomstandigheden kunnen we vaststellen hoe de afzonderlijke rassen hebben gepresteerd. Veel akkerbouwers hebben op verschillende momenten het proefveld in Slijk-Ewijk bezocht om de ontwikkelingen van de rassen te volgen. Wat opvalt is dat de vroege rassen het over het algemeen goed hebben gedaan. Wellicht heeft dat te maken met de weersomstandigheden tijdens de bloei. Het belangrijkste advies is om te spreiden in vroege en late rassen. Dit gaat zeker op voor bedrijven met een groot areaal tarwe. Ras Asano Premio Altigo Delmare Henrik Sophytra Atomic Elixer Tobak Tabasco Lear Gemiddeld (kg)

Relatieve opbrengst 100 103 103 99 96 91 99 99 106 103 101 10.510

Wintergerstrassen De wintergerstrassen hebben dit jaar goed gepresteerd. Opvallend was de opbrengst van Malabar als nieuw ras: ruim 10% meer opbrengst dan Naomi. De triticaleopbrengst van de rassen Granado en Cosinus was goed maar de rassen lagen dicht bij elkaar.

Opbrengst schatten Op de demodag hebben diverse klanten een schatting gemaakt van de opbrengsten. Het viel op dat de vroege rassen duidelijk meer opbrachten dan geschat werd en de latere rassen minder. Hierdoor is er geen prijs uitgeloofd aan de beste schatter, omdat die nog heel ver naast de werkelijkheid zat.

Bestel gemakkelijk via webportaal AgruniekRijnvallei Het webportaal van AgruniekRijnvallei biedt vele mogelijk­heden, van orders plaatsen tot facturen opvragen. Het webportaal is bereikbaar via een button op de homepage van www.agruniekrijnvallei.nl. Naast het plaatsen van orders is het ook mogelijk het artikel­ bestand te raadplegen en historische orders te bekijken en te kopiëren naar een nieuwe order. Via het portaal kunt u ook

Tip! Op onze website vindt u bij downloads een korte handleiding voor het bestellen via het webportaal.

vervoersdocumenten, facturen en mineralenoverzichten op-­ vragen. Via XML-bestanden kan factuurinformatie rechtstreeks in de boekhoudpakketten van Agrovision ingelezen worden.

Toegang Om toegang te krijgen tot de bedrijfsgegevens heeft u een wachtwoord en inlognaam nodig. Aanmelden voor het portaal kan via de website of via onze verkoopbinnendienst, telefoon 0317-499520.

plant > 11

Gazon en recreatiegras klaar voor de winter De eerste helft van oktober is bij uitstek geschikt voor (groot) onderhoud en het nieuw aanleggen of vervangen van gazons en gras­velden. De bodemtemperatuur is nog relatief hoog waardoor het (door)gezaaide gras makkelijker en sneller kiemt en snel een dichte mat geeft. Onkruid krijgt hierdoor minder kans. De natte nachten voor­zien voor een belangrijk deel in de vochtvoorziening. Bij groot onderhoud van een gazon/grasveld is het belangrijk om bestaand onkruid te verwijderen. Dit kan handmatig, maar de ervaring leert dat het effectiever is om een bestrijding uit te voeren met Mixture (AAmix). Haal na circa twee weken de resten van het dode onkruid weg en zaai de kale plekken opnieuw in. Voor het doorzaaien of inzaaien van kale plekken adviseren wij Recreamaster iSeed. Dit grassenmengsel heeft een meststoffencoating die is aangebracht op het graszaad. Op deze manier wordt direct voorzien in de voedingsbehoefte van het gras.

Bemesten Strooi vanaf nu zeker geen stikstof meer. Het gras blijft langer doorgroeien en gaat kwetsbaar de winter in. Het is beter om het gras voor te bereiden op de winter met een kalium/magnesiummeststof in de vorm van patentkali. Deze elementen zorgen voor een betere weerbaarheid tegen vorst en voor een pH-verhoging van de toplaag, wat mosgroei voorkomt.

Maaien Om het gras sterk en mooi te houden moet het niet te kort worden gemaaid. De optimale maaihoogte voor een mooi groen gazon is 3-5 cm. Hoe langer het gras, hoe meer blad­ groen, ondergrondse uitlopers (doorworteling) en hoe beter de weerstand tegen droogte en nat. De uitzonderingen zijn velden waar veel gesport wordt; daar mag het gras niet te hoog zijn. Kort maaien is goed mogelijk, maar dan moet de grassenkeuze, bemestingswijze en de vochtvoorziening, kortom de verzorging, optimaal zijn.

Korte metten met engerlingen We krijgen de laatste weken veel vragen over kale plekken in gazons, terugval van planten en zelfs het afsterven van heggen, heesters en pas geplante bomen. In veel gevallen zijn de larven van de mei­ kever de oorzaak. We hebben vastgesteld dat in veel gebieden de larven zich in hun meest vraatzuchtige stadium bevinden (jaar 2). Dit betekent dat er in 2014 een belangrijke vlucht van de meikever zal zijn. Om de kever te bestrijden is het belangrijk om de maatregel uit te voeren op de plaats waar de larve zich bevindt. Op gazons is dit relatief eenvoudig, omdat de larven relatief ondiep in de grond zitten. Onder planten is dit lastiger omdat de larven tussen de wortels zitten, meest­al onder de wortelhals. Het meest kwetsbaar is de larve van de meikever in het eerste jaar, kort na het uitkomen van de eieren. Dit betekent dat een bestrijding op dit moment maar een deel van het gewenste effect zal hebben. Het is raadzaam om te starten met een bestrijding met aaltjes of Merit Turf en dit in het voorjaar van 2013 te herhalen.

Drukbezochte maisdemo’s AgruniekRijnvallei De maisdemo’s die AgruniekRijnvallei in Aalten, Ochten en Didam organiseerde, werden drukbezocht. Tijdens de demo’s kwamen de ontwikkelingen in maisrassen en mais­teelt aan de orde. De eerste resultaten van de maisteelt onder folie werden besproken. Een belangrijk aandachtspunt tijdens de demo’s was de rassenkeuze 2013. Gedurende het teelt­ seizoen zijn alle rassen kritisch gevolgd. Hieruit is een aantal nieuwe rassen naar voren gekomen waarmee u in 2013 een gezond gewas met een bovengemiddelde opbrengst kunt verbouwen.

12 > voer

Winterrantsoen 2012 - 2013 Op veel melkveebedrijven verschuiven de rantsoenen naar een groter aandeel gras en een kleiner aandeel mais. Mede door de lagere eiwitgehaltes in de graskuil is aanvulling met Glucogene Nutriënten en eiwit nodig voor een goede en gezonde melkproductie. Voorjaarskuilen DS VEM DVE OEB Re Suiker Structuurwaarde NDF

2012 2011 2010 398 482 467 902 929 937 58 65 64 40 44 39 146 160 154 73 114 129 3,1 3 2,9 492 471 458

De graskuilen die in het seizoen 2012 zijn gewonnen laten grote verschillen zien. Onder andere het drogestof­ gehalte wisselt sterk. De kuilen met een laag drogestofgehalte (25-40% ds) bevatten weinig suiker en weinig VEM. Bij deze kuilen komt weinig energie op pensniveau beschikbaar. Ook zien we gemiddeld een relatief laag eiwitgehalte bij de kuilen. De natte kuilen hebben vaak wel een goed ruwe celstofgehalte maar zijn niet prikkelend voor de pens. Voor extra structuur kunt u gehakseld stro, gehakseld koolzaadstro en/of luzerne toevoegen. Soms kan het lonend zijn om verschillende kuilen te combineren.

Glucogene Nutriënten Glucogene Nutriënten zijn belangrijk voor een efficiënte energievoorziening voor de koe en leiden tot een betere gezondheid en een hogere melkeiwitproductie. Krachtvoer met een hoog niveau Glucogene Nutriënten of grondstoffen zoals geplette gerst kunnen hierin voorzien.

Assortiment Voor een energierijke hoofdbrok heeft AgruniekRijnvallei verschillende reeksen ontwikkeld. Uit de Prima-reeks is de Melkvee BEX aantrekkelijk qua Glucogene Nutriënten, BEX en prijs. In de Uniek-reeks heeft u een ruime keuze uit verschillende percentages Glucogene Nutriënten en hoeveelheden eiwitten (WDVE en FEB) met iets luxere mineralen dan de Primareeks. De melkeiwitbrokken uit de Maxima-reeks bevatten veel Glucogene Nutriënten voor een goede start van de lactatie, natriumbicarbonaat om pensverzuring te beperken en luxere mineralen. Het grootste verschil met de brokken van de Uniek-reeks is dat deze brokken Actisaf bevatten. Deze

levende gistcellen verbeteren de verteerbaarheid en de voerefficiëntie. Actisaf verkleint de energietekorten die de vruchtbaarheid van de koe aan het begin van de lactatie beïnvloeden en vermindert het aantal gevallen van hoefbevangenheid.

Eiwitvoorziening De eiwitreeksen van Agruniek­Rijnvallei verschillen vooral in de toegepaste mineralen en de verhouding van amino­­zuren en eiwit. Een voorbeeld om zowel eiwit als energie aan te vullen is Mengmix SRT (artikelcode 24928). Dit mengsel bevat soja, raap­ zaadschroot en tarwe. Uit onder­ zoeken van de Schothorst blijkt dat aanvulling met deze ingrediënten qua eiwitpercentage in de melk een van de beste is! Het samenstellen van het winter­ rantsoen 2012-2013 is soms een puzzel: de kuilen laten grote verschillen zien en de grondstoffen zijn relatief duur. Voor een optimaal rantsoen is het belangrijk op tijd te signaleren, te overleggen en zo nodig bij te sturen.

voer > 13

Goede basis met Kalverkorrel Maxima AdLib In Maasbommel ligt het fraai gelegen melkveebedrijf Stam Melkvee VOF. Rik Stam runt dit bedrijf samen met zijn broer Tom en hun moeder. Het bedrijf telt 235 melkkoeien en 190 stuks jongvee. Sinds begin dit jaar krijgen de kalveren Kalverkorrel Maxima AdLib. De broers zijn tevreden over deze nieuwe kalverbrok van AgruniekRijnvallei: de kalveren zijn gezond en laten een snelle groei zien.

“Kalverkorrel Maxima AdLib is makkelijk en goed kalvervoer.” Rik Stam: “We zochten een makkelijke en complete kalver­ brok, zodat we naast melk en hooi maar één soort brok hoefden te voeren. Wim Boschloo, nutritionist bij Agruniek­ Rijnvallei, adviseerde ons om Kalverkorrel Maxima AdLib te proberen. We hebben de proef op de som genomen en de kalveren namen het meteen goed op. We merken ook dat de weerstand van de kalveren beter is.” De kalveren reageren goed op deze veilige en smakelijk brok. Rik: “We zien dat de kalveren het eerste half jaar sneller groeien. Vanaf een week na de geboorte kunnen ze al een beetje opnemen. Het is een smakelijke brok met luzernegeur en -smaak. De jongste kalveren kun je het onbeperkt voeren. Na die eerste 1,5 - 2 maanden moet je opletten dat ze ook voldoende ruwvoer opnemen en kun je het niet meer on­ beperkt voeren. Onze kalveren doen het er goed op!”

Gezonde, veilige en smakelijke kalverbrok De Kalverkorrel Maxima AdLib is verkrijgbaar in bulk (artikelcode 24747KO3), zakgoed (artikelcode 24747K20) en big bag 700 kg (artikelcode 24747BB). Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw specialist rundvee of met de verkoopbinnendienst, telefoon 0317-499520.

Meld u nu aan voor de digitale nieuwsbrief Voer Iedere twee weken verstuurt AgruniekRijnvallei de gratis digitale nieuwsbrief Voer. Deze nieuwsbrief staat boorde­ vol tips, acties en actualiteiten. Via de nieuws­brief blijft u ook op de hoogte van de activiteiten die AgruniekRijnvallei organiseert. Op onze website www.agruniekrijnvallei.nl

vindt u een button waar u zich kunt abonneren op de nieuwsbrief. Kies sector pluimvee, varkens en/of rundvee. Aanmelden kan ook via [email protected]. Afmelden voor de nieuwsbrief gaat eenvoudig via een link die iedere keer in de nieuwsbrief staat.

14 > voer

Oriëntatiecursus robotmelken AgruniekRijnvallei organiseert in samenwerking met de Melkvee Academie een cursus robotmelken. Deze cursus is bedoeld voor onder­ nemers die overwegen om met een robot te gaan melken. De cursus gaat in de loop van het najaar van start. Voor aan­melden of voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze verkoopbinnendienst, telefoon 0317-499520 of via de web­site van Melkvee Academie (www.melkveeacademie.nl).

Actie mineralenton De actie met de mineralentonnen is een succes en er zijn al veel tonnen bezorgd. De actie loopt nog even door. Bij bestelling van 500 kg mineralen voor rundvee ontvangt u deze mooie en praktische mineralenton.

Doe mee met Digiklauw Regelmatig en op tijd bekappen is cruciaal voor een optimale klauwgezondheid en melkproductie. Met Digiklauw worden alle klauw­ gezondheidsgegevens vastgelegd én zijn deze digitaal te bekijken. De Vereniging voor Rundvee­­ pedicure, de Gezondheidsdienst voor Dieren, AB Nederland en CRV hebben samen Digiklauw ontwik­ keld. Rundveepedicures leggen met hun pda de klauwaandoeningen van alle behandelde koeien vast en zenden deze digitaal naar de centrale database van CRV. Op de website van CRV kunt u via het tabblad Vee­ Manager onder de knop Diergezondheid snel de resultaten terugzien.

Voordelen Door een goede registratie van de problemen bij uw koeien kan een gerichte preventieve aanpak de klauwgezondheid op uw bedrijf verbeteren. Daarnaast krijgt u een beter beeld van de effecten van de aanpak. Op basis van de geregistreerde klauwgezondheidsgegevens kan uw veearts of uw specialist rundvee van AgruniekRijnvallei u van nog betere adviezen voorzien. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de CRV klanten­ service, telefoon 088-0024440.

Resultaten mais onder folie De meeste mais die onder afbreekbare folie is ingezaaid is inmiddels gehakseld. Omdat het voor Midden-Nederland een nieuw teeltsysteem is, hebben we geprobeerd de resultaten zo goed mogelijk in kaart te brengen.

De mais is eind maart al gezaaid. Met het zaaien is ook een bodemherbicide gespoten tegen onkruid. Het voorjaar was nat en koud en ondanks de folie kwam de maisgroei vrij traag op gang. In de loop van het groeiseizoen bleek dat de onkruiddruk hoog was. De mais is rond 9 september gehakseld en was toen rijp. Dat blijkt ook uit de monsters: 37% ds, 1.021 VEM en 388 gram zetmeel! De verschillen in opbrengst waren groot, maar lag gemiddeld rond de 40 ton per hectare.

Voorlopige conclusie De opbrengst is iets tegengevallen, maar de kwaliteit lijkt goed. De onkruiddruk is een kritisch punt in deze teelt en verdient aandacht. De mais die onder folie is gezaaid is wel duidelijk vroeger rijp, dit is met name een voordeel als er na de mais gras ingezaaid moet worden.

voer > 15

Topkoeien 100.000 kg melk

Programma Jongveeopfok: van kalf tot vaars Een goede opfok is de basis voor goede melkkoeien. AgruniekRijnvallei levert een compleet assortiment voor de opfok van jongvee: van melkpoeders en voeders tot mineralen. Nieuw in ons assortiment zijn onze huismerken kalvermelk, de Kalvermelk AR Uniek en de Kalvermelk AR Maxima. >Kalvermelk AR Uniek (artikelcode 20870K20): een scherp geprijsde, zeer veilige melkpoeder gericht op een goede groei. Kwalitatief hoogwaardige grondstoffen gecombineerd met antioxidanten, pro- en prebioticum zorgen voor een gezonde groei. Deze poeder is geschikt voor zowel emmervoedering als voedering via de drinkautomaat.

Introductieactie Bij afname van een jongvee­ opfokpakket bestaande uit 300 kg melkpoeder en 700 kg kalverkorrel ontvangt u gratis een roestvrij­ stalen thermogarde. De actie loopt t/m 31-12-2012. De thermogarde wordt mee­ geleverd met uw bestelling.

>Kalvermelk AR Maxima (20871K20): met deze poeder kan 25-50 gram extra groei per dag gerealiseerd worden. Dit komt door de hogere gehalten aan energie en eiwit, gecombineerd met een compleet veiligheidspakket. Dit veiligheidspakket heeft een positief effect op de darmgezondheid wat helpt diarree te voorkomen. Ook deze poeder kan prima in zowel emmer­ voedering als in de drinkautomaat toegepast worden. Meer informatie en handige tips vindt u in onze folder ‘Programma Jongveeopfok’. Deze kunt u opvragen via uw specialist rundvee of via de verkoopbinnendienst, telefoon 0317-499520.

• Gretha 161, A.G.M. v.d. Hengel, Achterveld • Janneke 56, Mts. Kuyt-Meihuizen, Leuvenum • De Tweesprong Kroontje 98, C.J. van Wijk, Waardenburg • Margret 21, J.C. Vernooij, Werkhoven • Tinie 254, Mts. Lekkerkerker, Harmelen • Coba 187, Mts. Lekkerkerker, Harmelen • Anneke 72, Vof Rodenburg, Lelystad • Agatha 105, B. Steenbeek, Lunteren • 46, J. Heijmans-den Hartog, Giessenburg • Wachteldonk Koosje 91, E.C. Blauwendraat, Renswoude • Wilmie 5, Vof Beulink, Hengelo • Marie 410, A.T.P.A. Wilmsen, Kekerdom • Manon 8835, G. Bouw, Achterveld • Jola 5, Mts. M. en R. v.d. Brandhofv.d. Lagemaat, Lunteren • Maaike 36, Vof Zijderveld, Zeewolde • Hendrikje 205, Van Veelen Holsteins, Zeewolde • Ymke 172, B.J.M. en E.B. en T.E.M. Krabbenborg-Wopereis, Zieuwent • Neeltje 18, Mts. H.J.P. en M.E.J. Scholten-Hobbelink, Zeewolde • Willemke 342, T.J. Buijs, Driebergen • Anna 84, F. Egberts, Etten • Emma 36, Mts. BerendsenWielheezen, Halle • Cristina 26, Paul Lueb, Zevenaar • Annie 90, F. Egberts, Etten • Petra 12, R. en S. Beulink, Zelhem

10.000 kg vet en eiwit • Toosje 89, Mts. J.A.M. en C.G. Dorresteijn-van Leeuwen, Werkhoven • Mona 687, P.H. de Wit, Werkhoven • Hansje 38, P.P.A. van Rooijen, Cothen

16 > reportage

Voerkosten omlaag met Dynamisch Voeren Wim Hartman uit Bunschoten-Spakenburg heeft inmiddels een paar jaar ervaring met Dynamisch Voeren en het bevalt hem goed. “We merkten gelijk dat de voerkosten naar beneden gingen. Het voer wordt precies afgestemd op de melkproductie van de koe.”

voer > 17 Wim en Jolanda Hartman runnen het melkveebedrijf in maatschap. Wim: “In 1997 zijn we op deze plek begonnen. Voor die tijd hadden we een melkveebedrijf in Amersfoort, maar daar zijn we uitgekocht voor woningbouw. We hebben 85 melkkoeien en 45 stuks jongvee. De koeien worden gemolken in een 2 x 8 Rapid Exit zij aan zij melkstal. Naast krachtvoer krijgen de koeien een mengsel van soja en raap, kuilgras, mais en aardappelpersvezel.”

Efficiënt voeren Wim: “Zo’n twee-en-een-half jaar geleden wees Richard ter Beek (specialist rundvee bij AgruniekRijnvallei) ons op Dynamisch Voeren als methode om zo efficiënt mogelijk te voeren. Hij gaf aan dat je hiermee heel nauwkeurig de hoeveelheid krachtvoer kunt afstemmen op de individuele koe en op de actuele voer- en melkprijzen. We hadden al een koppeling van de computer naar de stal waardoor het makkelijk te installeren was.” Na de installatie merkte de familie Hartman al meteen de voordelen. “Bij de opstart ging de hoeveelheid krachtvoer direct met tientallen kg’s omlaag en de hoeveelheid melk zagen we omhoog gaan. We hadden zelfs een koe die op basis van Dynamisch Voeren 14-15 kg krachtvoer kreeg en richting de 66 kg melk gaf! Ook het arbeidsgemak vind ik een belangrijk pluspunt. Op basis van de voerkosten, de melkprijs en de resultaten van de voorgaande dag bepaalt de computer precies wat de optimale krachtvoergift is. Alles wordt automatisch ingelezen”, aldus Wim.

Goed basisrantsoen Wim geeft aan dat er ook aandachtspunten zijn: “Je moet wel zelf op blijven letten. Met Dynamisch Voeren reageert de computer op de prestaties van een koe. Soms zijn er vaarzen

Dynamisch Voeren Streeft u ook naar het maximale voersaldo per liter melk? Dit is te bereiken door de melkkoeien efficiënt te voeren. Met Dynamisch Voeren kunt u 0,5 tot 2,0 eurocent meer per kg melk verdienen. Dynamisch Voeren is ontwikkeld door Animal Sciences Group en bepaalt per individuele melkkoe de optimale krachtvoergift. Drie factoren zijn de basis voor de berekening: de melkprijs, de melkproductie en de krachtvoerprijs. Het optimum wordt iedere dag voor iedere koe apart berekend.

Interesse? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw specialist rundvee. Op onze website vindt u informatie over aanmelden voor Dynamisch Voeren (onder Voer > Rundvee).

die in het begin nog niet zo goed presteren. De computer reageert erop door de krachtvoergift naar beneden bij te stellen. Deze koeien hebben soms juist wat extra nodig en die haal ik er dan uit. Je kunt het systeem ook zo instellen dat ze minstens 4 à 5 kg krachtvoer per dag krijgen.” Wim vervolgt: “Het computerprogramma werkt eenvoudig en je kunt het koppelen met Melkvee Resultaat Inzicht. Voor vragen kunnen we bij Floor Zijderveld (specialist rundvee AgruniekRijnvallei) terecht. Ook heeft Agrovision een goed bereikbare helpdesk. Al met al ben ik zeer tevreden.”

AgruniekRijnvallei ontvangt Gold Certificering Dynamisch Voeren Op 1 oktober mocht Johan Schuttert, commercieel directeur van AgruniekRijnvallei, de ‘Gold Certificering’ voor Dynamisch Voeren in ontvangst nemen van Jan Scholten van Agrovision. Slechts vier voerleveranciers zijn Gold gecertificeerd. Deze certificering houdt in dat onze rundvee­ specialisten u van het beste advies kunnen voorzien om deze superefficiënte en saldogerichte manier van voeren toe te passen.

18 > voer

Open dag Fruit- en legpluimveebedrijf Vernooij In mei 2011 werd de familie Vernooij opgeschrikt door een grote brand. De koelcellen voor fruit, de eieropslag en een aantal kippenschuren werden totaal verwoest. Nu, ruim een jaar later, is het bedrijf weer opgebouwd en zijn een nieuwe leghennenstal voor scharrelkippen en een nieuwe fruitloods gerealiseerd. Op zaterdag 28 juli opende de familie Vernooij in ’t Goy de deuren voor het publiek. Met het leggen van de sym­ bolische laatste steen door de familie Vernooij werd de open dag geopend. Na de opening hebben de deelnemende bedrijven een bord aangeboden met het nieuwe logo van het bedrijf.

Pluimveestal In de pluimveestal worden de scharrelkippen op twee etages gehouden. Op elke etage staat het volièresysteem van Fienhage. De mest wordt op dit bedrijf verwerkt door middel van een VDL-platendroger. Deze zorgt voor stofreductie en voor mest met een hoog drogestofgehalte. De nieuwe ruime inpakruimte is voorzien van vloerverwarming en een inpakrobot voor het palletiseren van de eieren. Vrijdag 10 augustus zijn de hennen, ISA Brown van Broederij Het Anker, in de stal gekomen.

Fruitloods In de fruitloods zijn een ruime kantine, kleedruimte, kantoor­ruimte en een aparte woonruimte voor de seizoenmedewerkers gerealiseerd. De koelruimten in de fruitloods zijn geschikt voor de opslag van eigen fruit of fruit van derden. De sorteringsruimte wordt geëxploiteerd door Ton van de Brink. Op vrijdag 31 augustus hebben zij samen een open middag georganiseerd voor de fruittelers en de periferie om de sortering te bezichtigen. Wij wensen de familie Vernooij veel succes met de nieuwe pluimveestal en fruitloods.

Regionale grondstoffen in biologisch voer De biologische wet- en regelgeving verandert voortdurend. Eén van de recente wijzigingen is dat een biologische veehouder ervoor moet zorgen dat een deel van het voer van zijn eigen bedrijf afkomstig is. Als dat niet mogelijk is, moet hij dat organiseren met bijvoorbeeld zijn voerleverancier. Voor herkauwers geldt dat tenminste zestig procent van het rantsoen ‘regionaal’ moet zijn geteeld. Voor varkens en pluimvee is dit twintig procent. De Europese Commissie laat het aan de lidstaten zelf over wat ze onder regionaal verstaan. Dat dit voor grote verschillen in kost­ prijs kan gaan zorgen, zal duidelijk zijn. In Vlaanderen heeft men intussen gekozen voor de EU als regio. In Neder­land wordt nog gewerkt aan een voorstel.

Het is voor veehouders ontzettend belangrijk dat de definitieve invulling ook in de praktijk haalbaar en betaalbaar is. AgruniekRijnvallei houdt de ontwikkelingen scherp in de gaten en past haar assortiment waar nodig aan.

voer > 19

Nieuw in het assortiment: biologische vleeskuikenvoeders AgruniekRijnvallei heeft het pluimvee­­assortiment uitgebreid met biologische vleeskuikenvoeders. Door de kennis en ervaring van traditionele vleeskuikenvoeders te combineren met de biologische opfok- en legpluimveevoeders is er een drietal voeders in de markt gezet. In deze voeders wordt gebruik gemaakt van biologisch vismeel en EKO CCM. Hiermee wordt maximaal aandacht geschonken aan een goede darmgezondheid met als resultaat een probleemloze opstart van de kuikens en een scherpe voerconversie. Dat laatste is zeker gezien de hoge voerprijzen van grote invloed op het saldo.

In de praktijk De eerste praktijkervaringen zijn positief: de kuikens blijven vitaal, er is weinig uitval en de kuikens groeien egaal door.

> EKO Vleeskuiken Uniek Startkorrel KG VM (kan ook in meel) (0-21 dagen) Artikelcode 26690 > EKO Vleeskuiken Uniek Groeimeel VM (22-56 dagen) Artikelcode 26691 > EKO Vleeskuiken Uniek Finishmeel (57-77 dagen) Artikelcode 26692

Voorstellen specialist pluimvee Vanaf half juni is Henri Rijkers werkzaam bij AgruniekRijnvallei als specialist pluimvee. Henri is 52 jaar en woont met zijn vrouw Petra en dochter en zoons in het Brabantse dorp Vessem. Na de middelbare agrarische school heeft Henri de kaderopleiding Pluimvee gedaan in Horst. Hierna heeft hij in maatschap met zijn broer een varkens- en legpluimveehouderij

Eerste koppels Novogen Het eerste koppel Novogen Brown Light is opgezet bij de familie Masten­ broek in Ede. Eerder dit jaar is het eerste koppel Novogen White op­ gezet in Nederland. Vanaf oktober 2012 worden van beide soorten volop jonge hennen afgeleverd.

De Novogen Brown Light is een robuuste en vitale hen en vertoont rustig gedrag. De kip heeft een goede voer­efficiëntie. De opstart verloopt voorspoedig en de eerste resultaten bevestigen de genoemde eigen­ schappen.

gerund. Doordat er geen opvolger was, is Henri uit de maatschap gestapt en op zoek gegaan naar een nieuwe uitdaging. Henri wil zijn opgebouwde kennis en ervaring graag inzetten als specialist pluimvee bij AgruniekRijnvallei.

20 > voer

CCM als gouden ingrediënt: goed voor groei en gezondheid AgruniekRijnvallei verwerkt CCM met melkzuurbacteriën in het varkensvoer. Deze unieke combinatie zorgt voor een betere darmgezondheid. Naast het verhogen van de natuurlijke weerstand heeft een goede darmflora ook een positief effect op de vertering. Het resultaat is gezonde varkens, een goede groei en meer spieren. Recente proefresultaten bevestigen dit (Topigs 30 x Piétrain: voerconversie 2,21, groei 889 gram per dag, Autofom 101,0 pt).

Open dag familie Willemsen Op zaterdag 22 september was de open dag bij de familie Willemsen in Putten. Hier is een moderne vleesvarkensstal gerealiseerd met 1.970 plaatsen met 1 m2 per varken. Overige bijzonderheden: Nippelmix, routesturing van het voersysteem, Fancom centrale afzuiging met cascaderegeling, zonnepanelen, prefab bolle vloerelementen en vloerverwarming met rondpompsysteem. Na de openingstoespraak door Johan Schuttert, commer­ cieel directeur van AgruniekRijnvallei, opende de familie de nieuwe stal. Gedurende de gehele dag hebben veel belangstellenden de stal bezocht. AgruniekRijnvallei heeft een groot aandeel in deze stal. Zo heeft de familie Willemsen gebruik gemaakt van de diensten van de Advies­dienst Bedrijfsontwikkeling, Bedrijfstechniek en AgruniekRijnvallei Voer. Alle bezoekers werden getrakteerd op een heerlijk broodje beenham. ‘s Avonds was er een gezellige barbecue voor vrienden, familie en buren. We wensen de familie Willemsen veel succes met de nieuwe stal!

S-factor: sublieme spier, super saldo Voor de vleesvarkensvoeders heeft AgruniekRijnvallei de S-factor ontwikkeld. De S-factor geeft de mate van spieraanzet weer. Samen met de EW kan in één oog­opslag beoordeeld worden in hoeverre het voer bij­ draagt aan groei en spieraanzet. Zo werken wij samen met u aan een efficiëntere groei, een maximale slacht­ kwaliteit en een hoger saldo. In de praktijk hebben wij twee van onze voederreeksen van startvoeders tot vleesvarkensvoeders vergeleken. Hiervoor hebben we de ‘Maxima’ en de ‘Maxima S’ tegenover elkaar gezet bij TOPIGS 20 x Piétrain. De ‘Maxima S’ heeft een gelijke EW, maar een hogere S-factor dan de Maxima en staat dus garant voor meer spieraanzet.

Resultaten Naast een betere groei en EW-conversie toonde de ‘Maxima S’ 9,3% meer spierdikte bij zowel de beren als de gelten! De ‘Maxima S’ heeft echter een meerprijs ten opzichte van de ‘Maxima’ en daarmee garandeert het verbeterde technisch resultaat nog geen verbeterd rendement. In de praktijktest bleek het saldo echter ook verbeterd. Per afgeleverd varken vermeerdert het saldo voor de beren met € 8,54 en voor de gelten met € 3,06. Dit zijn euro’s die zeker met de huidige voerprijzen van harte welkom zijn.

Overleg met specialist Voor toepassing op uw bedrijf is overleg met uw spe­ cialist van groot belang. Een hogere S-factor betekent ook een hogere belasting voor het maag­darm­kanaal, waardoor dit niet op ieder bedrijf haalbaar is.

voer > 21

Unieke inname van CCM Om tot een zo goed mogelijk product te komen is de inname van CCM een uiterst secuur en gedisciplineerd proces. > Ingangscontrole

> Inkuilen

AgruniekRijnvallei neemt alleen gedorste maiskorrels in, dus geen gemalen CCM. Bij de inname wordt met het oog bepaald of de korrels heel zijn en of er geen spil wordt meegeleverd, de spil bevat namelijk geen voedingswaarde. Daarna geeft een vochtmeter een indicatie van het drogestofgehalte van de mais. Het drogestofgehalte moet minimaal 60% zijn. Het definitieve drogestofgehalte wordt later bepaald in de droogstoof.

Na het malen wordt de CCM aan­ gereden tot een zeer compacte massa. Het aanrijden is een secure handeling. Aan het einde van de werkdag wordt de kuil nog een keer met behulp van een veldspuit met melkzuurbacteriën aangezuurd. Dit gebeurt nogmaals wanneer het plastic op de kuil wordt aangebracht.

> Malen Wanneer het product de ingangscontrole heeft doorstaan wordt het ingenomen in de daarvoor bestemde silo’s. De mais wordt daarna zo snel mogelijk gemalen met de gewenste maalfijnheid. Wanneer de CCM uit de maalmolen komt, wordt het meteen geïnjecteerd met de speciaal voor AgruniekRijnvallei samengestelde melkzuurbacteriën.

> Klaar voor gebruik Als de kuil luchtdicht is afgesloten, gaan de melkzuurbacteriën zich exponentieel vermeerderen. Hierbij komt warmte vrij. Vervolgens gaan de melkzuurbacteriën melkzuur vormen. Na acht weken is de CCM stabiel en kan deze gevoerd worden. De massa is dan zo homogeen dat het product alleen maar met een krachtige shovel uit de kuil kan worden gehaald. Ook dit gebeurt weer met grote nauwkeurigheid. Hierna kunnen wij het ‘gele goud’ in ons voer verwerken.

Voorstellen specialist varkens Op 3 september is Theo Vernooij van start gegaan als specialist varkens bij AgruniekRijnvallei. Theo is 29 jaar en opgegroeid op een varkensbedrijf. Als opleiding heeft hij Dier- en Veehouderij gevolgd aan de CAH in Dronten. Hierna is hij gaan werken op het bedrijf van zijn ouders en als varkens­specialist in de mengvoersector. Theo: “Op ons varkensbedrijf voerden wij al CCM, en dat is precies één van de punten van AgruniekRijnvallei waar de pijlen op voedingsgebied op gericht staan. Als specialist varkens geef ik adviezen op het gebied van management, voeding, klimaat en bouw. Voor mij is deze functie bij AgruniekRijnvallei een geweldige uitdaging om mijn ervaring en kennis in te zetten om varkenshouders topresultaten te laten behalen op hun bedrijven.”

22 > medewerker

Wensen ondernemer als uitgangspunt Gerrit Leenders is 42 jaar en werkt sinds eind 2011 bij Bedrijfstechniek in Barneveld als commercieel technisch adviseur varkenshouderij. Hij adviseert varkenshouders bij de stalinrichting. Gerrit: “Het gaat dan niet alleen om de inrichting van de dierenverblijven. Over het algemeen geven wij advies voor de totale technische inrichting, van voersystemen tot luchtwassers en van elektra tot zonne-energiesystemen.” Gerrit heeft een flinke dosis praktijkervaring meegenomen naar Bedrijfstechniek. “Hiervoor had ik zelf een zeugenbedrijf met driehonderd zeugen. Op een gegeven moment moest ik de keuze maken: uitbreiden of stoppen. Vanwege de ontwikkelingen in de sector en met name doordat ik het sociale contact in mijn werk miste, heb ik besloten het bedrijf te verkopen en op zoek te gaan naar een nieuwe uitdaging. Bij Bedrijfstechniek heb ik die gevonden. Met deze baan blijf ik actief in de sector en heb ik veel contact met mensen. Een ideale combinatie dus.” Agrarische ondernemers vinden op verschillende manieren de weg naar Bedrijfstechniek, zowel bij nieuwbouw als bij bestaande bouw. Gerrit: “Sommigen komen bij ons terecht via de Adviesdienst Bedrijfsontwikkeling die vaak bij het voortraject van nieuwbouw of renovatie betrokken is. Zodra het licht op groen springt voor ontwikkeling komt Bedrijfstechniek in beeld. Andere ondernemers kloppen direct bij ons aan of we ontmoeten elkaar bijvoorbeeld op open dagen of beurzen. Ook benaderen we zelf potentiële klanten met bouw- en/of uitbreidingsplannen.”

Start met goed overleg Gerrit vindt goed overleg met de onder­nemer het allerbelangrijkst. “Zodra we in gesprek gaan met een ondernemer proberen we eerst samen de wensen en mogelijkheden in beeld te brengen. Wat is voor hem/haar belangrijk? Wat is zijn/haar werkwijze? Hoe ziet het financiële plaatje eruit? Wil de ondernemer met de nieuwe stalinrichting twintig jaar vooruit of verwacht hij binnen tien jaar te stoppen? We pakken de bouwtekening erbij en kijken zo

“Het mooie is dat wij een totaalpakket kunnen aanbieden.” wat de meest efficiënte oplossing is. Door alle wensen, eisen en voorwaarden zo goed mogelijk te inventariseren ontstaat een totaalplaatje. Op basis hiervan breng ik een passend advies uit binnen de mogelijkheden.”

of alles naar wens verloopt en of er nog aanpassingen nodig zijn. Ik bied de monteurs begeleiding en ik leer weer van hen voor een volgende klus. We vormen echt een team.”

Ook wanneer de installatie van start is gegaan blijft Gerrit er dicht op zitten: “Ongeveer een keer per week neem ik een kijkje op het bedrijf. Zo houd ik nauw contact met de ondernemer en de monteurs. Op dat moment hoor ik

Wat in dit werk altijd meespeelt zijn de ontwikkelingen en eisen op het gebied van milieu en dierwelzijn. Gerrit: “We beseffen dat de veranderende milieueisen voor de ondernemer vaak veel kosten, zorgen en rompslomp met zich

Milieu en welzijn

voer > 23

meebrengen. Daarom proberen we het hem of haar zo makkelijk mogelijk te maken door in nauw overleg de mogelijkheden en wensen in beeld te brengen. Een ontwikkeling die nu vooral speelt is de eis dat in 2013 dragende zeugen in groepen gehuisvest moeten worden. Hier bieden we verschillende oplossingen voor zoals Nedap zeugenvoerstations. Daarnaast is er veel vraag naar luchtwassers om zo aan de ammoniakrichtlijnen te voldoen. Wat momenteel opkomt zijn de plateaustallen. Hiermee wordt de leefoppervlakte vergroot en kunnen in dezelfde ruimte meer dieren gehouden worden.”

Zonne-energie als kans Wat voor veel ondernemers voor­delig kan uitpakken is het plaatsen van zonnepanelen. Gerrit: “Sinds enige tijd werken we samen met SCX Solar. Dit is een ontwikkelaar van zonne-energie­ systemen. We zien dat steeds meer ondernemers hier belangstelling voor krijgen. Door saldering kan dit een flinke besparing zijn op de energie­ rekening. De grote dakoppervlaktes van stallen lenen zich natuurlijk perfect voor zonnepanelen. Ik vind het leuk om zo’n nieuwe markt te ontdekken. Met de kennis van SCX Solar op de achtergrond kunnen we de ondernemer van optimale service en advies voorzien.”

Dealernetwerk Bedrijfstechniek werkt nauw samen met verschillende dealers, zoals bijvoorbeeld Fancom, Nedap en VDL. Gerrit: “Het mooie is dat wij een totaalpakket kunnen aanbieden. Alle techniek in een stal kunnen wij leveren en installeren en misschien nog belangrijker, we kunnen onze klanten ook voorzien van service en onderhoud. Voor specifieke onderdelen maken we gebruik van de kennis van de dealers. Hierdoor kunnen we altijd klaarstaan voor de ondernemer. Dat vind ik ook het mooie aan dit werk: ik kan écht iets betekenen voor een klant, ik wil altijd iets moois afleveren. En dat geeft veel voldoening.”

WUR werkt aan diervoeding, welzijn en gedrag Het varkensproefbedrijf van Wageningen Universiteit is al jaren klant van Agruniek­ Rijnvallei. Manager Frits van der Hoeven vertelt wat dit proefbedrijf nu eigenlijk doet. “Het proefbedrijf in zijn geheel hebben we Carus genoemd, een woord uit het Latijn wat ‘Zorgzaam’ betekent. Dit woord onderstreept wat we hier doen: onderzoek en experimenten gericht op dierenzorg. Daarbij gaat het om voeding, welzijnsaspecten en gedrag. We kijken bijvoorbeeld hoe de dieren zich in verschillende huisvestingssystemen gedragen en hoe dit hun prestaties beïnvloedt. Dit doen we voor landbouwhuisdieren, maar ook voor gezelschapsdieren en vissen. Bij het onderzoek zijn veel studenten betrokken, het gaat dan vaak om promotieonderzoek of afstudeer­ projecten.”

Klimaatrespiratiecellen Frits van der Hoeven vervolgt: “Uniek in Europa zijn onze klimaat­ respiratiecellen. Hier kunnen we precieze metingen uitvoeren op het gebied van voedselopname, klimaat en temperatuur, faeces en methaanuitscheiding. Onze onderzoeks­­­resultaten zien we terug in de praktijk. Denk hierbij aan een optimale temperatuur en een optimaal licht­regime in de huidige huis­vestings­systemen of ontwikkelingen in voer­samenstelling

die de efficiëntie verhogen of bepaalde uitstoot verminderen (methaan, CO2).” In het proefbedrijf is ruimte voor vijfhonderd varkens, maar het aantal wisselt sterk. Frits: “We hebben hier gemiddeld tussen de tweehonderd en vierhonderd varkens. Op dit moment vinden er aanpassingen in de stallen plaats waardoor het aantal wat lager ligt. Het meest actuele onderwerp is varkenswelzijn waarbij gewrichtsonderzoek een specifiek thema is.”

Tevreden Bedrijfsleider van het varkensproefbedrijf, Rich Verkerk, vertelt dat Wageningen Universiteit al jaren naar volle tevredenheid voert van AgruniekRijnvallei. “Eelco van de Hoef, specialist varkens van AgruniekRijnvallei begeleidt ons bij het voer. Op afroep bezoekt hij het proefbedrijf. In de praktijk komt dit neer op zo’n één à twee keer per jaar. Het loopt gewoon goed en we zijn erg tevreden met het voer. Bij vragen kunnen we altijd bij hem terecht.”

24 > reportage

“Zien waar de kansen liggen en ze dan ook grijpen!”

Van varkenshandel naar varkenshouder Ondernemen zit de familie Van der Heijden in het bloed. Wat begon als een goedlopende varkenshandel is nu uitgegroeid tot een moderne en tot in de puntjes verzorgde vleesvarkenshouderij. Een combinatie van gedrevenheid, optimisme en oog voor kansen zorgt ervoor dat dit familiebedrijf al generaties floreert. In het oosten van Brabant, in De Rips bevindt zich het varkensbedrijf van Eduard van der Heijden (40 jaar) en zijn moeder Wilhelmien (68 jaar). Zij runnen dit bedrijf in maatschap, waarbij Eduard de varkens ‘doet’ en moeder ervoor zorgt dat de rekeningen worden betaald, de werkkleding schoon is en dat de koffie klaarstaat. Eduard: “Mijn moeder zorgt ervoor dat ik plezierig mijn werk kan doen.”

Kansen grijpen Vlakbij de huidige locatie runden Eduards vader en opa jarenlang een varkenshandel. Wilhelmien vertelt: “De vader van mijn man Tonny was ook al zeer ondernemend. Hij begon met één vrachtwagen en reed op het laatst met vier vrachtwagens: twee combinaties en twee enkele veewagens. Overal in de omgeving zag je de witblauwe veewagens rijden. In de begintijd had

hij al 400 varkens in een afgezet stuk bos van twee hectare. Daarna bouwde hij een stal waarin 270 varkens op stro lagen. In 1968 besloten mijn man Tonny en zijn vader uit te breiden zodat ze ook zelf biggen konden opleggen. Ze bouwden een stal voor 540 stuks, waarna er drie jaar achter elkaar een zelfde stal bijkwam. Enkele jaren later bouwden ze nog een stal op een andere locatie voor 1.000 varkens.”

reportage > 25 Eduard vervolgt: “Dit was een van de eerste cellenstallen in Nederland met 120 varkens per afdeling. Mijn vader en opa grepen iedere kans die op hun pad kwam. In de jaren hierna volgden nog enkele uitbreidingen. Begin jaren ’90 hadden we uiteindelijk vijf locaties met in totaal 8.400 vleesvarkens, 45 hectare grond en de varkenshandel. In die tijd kon dat allemaal nog. In 1993 ging ik in maatschap met mijn ouders en namen we het bedrijf over van opa.”

Turbulente tijden Jarenlang liep alles volgens plan tot in 1997 de varkenspest uitbrak. Eduard: “De eerste uitbraak, in Venhorst, was hier vlakbij. Het virus verspreidde zich snel en de gevolgen waren groot. Er waren geen varkens meer in dit gebied; zowel de handel als de varkenshouderij lagen stil. In die tijd besloten we te stoppen met de varkenshandel en ons na de varkenspest alleen te richten op de vleesvarkenshouderij. We hebben één vrachtwagen gehouden om onze eigen varkens te vervoeren. Toch heeft die tijd ook nog wat heel moois opgeleverd, ik heb mijn vrouw Aniek ontmoet. Omdat er geen varkens waren hadden we veel tijd samen.” Wilhelmien vervolgt: “In ‘98/’99 klopte de provincie bij ons aan. De Wet Herstructurering Varkenshouderij moest ervoor zorgen dat een uitbraak als in 1997 zich niet meer kon voordoen. Door compartimentering was het de bedoeling dat de provincie NoordBrabant in blokken verdeeld werd met daartussen ‘varkensvrije zones’. Van onze vijf locaties lagen er drie in of

vlakbij de ecologische hoofd­structuur en moesten verplaatst worden. Zo kwamen we in de bureaucratische molen terecht.”

De volhouder wint Eduard: “We moesten eerst onze bedrijven in kaart brengen en een plan maken hoe we dit financieel aan zouden pakken. Na veel schuiven en rekenen lag uiteindelijk in 2003 het plan klaar: we gaan verder op één locatie en bouwen daar een nieuwe stal.” Toch duurde het daarna nog ruim acht jaar voordat de stal er daadwerkelijk stond. Wilhelmien: “Door veranderende regels en een traag vergunningentraject duurde het heel lang voor we daadwerkelijk konden gaan bouwen. Daar bovenop kregen we in 2005 een grote tegenslag, mijn man werd ernstig ziek. Hoe graag hij ook wilde, hij kon niet meer meewerken op het bedrijf. In maart 2008 is hij overleden.” Toch blijft de familie Van der Heijden ook in deze verdrietige periode positief. Eduard: “Mijn moeder en ik hebben na zijn overlijden de maat­ schap voortgezet. Eindelijk kwam de bouw in zicht. In 2009 besloten we alle locaties leeg te leggen en ons volledig

op de bouw te richten. Ook toen kwam er weer iets moois op ons pad, precies in de tijd dat er geen varkens waren. We kregen het bericht dat we na zeven jaar kinderwens onze dochter Daniaya in Amerika konden gaan halen.”

Stal gereed Na deze turbulente tijden, staat er sinds eind 2010 een indrukwekkende vleesvarkensstal. Eduard vertelt: “Op 17 december hadden we open dag en enkele dagen later kwamen de eerste biggen erin. Het bedrijf telt nu om precies te zijn 5.292 vleesvarkens (Talenten). We zijn toen de stal klaar was gelijk gaan voeren van Agruniek­ Rijnvallei. Tot nu bevalt deze keuze ons zeer goed.” Carool Peters, specialist varkens bij AgruniekRijnvallei, begeleidt de familie Van der Heijden. Eduard: “Het klikt en dat is heel erg belangrijk. Als ik bel, onderneemt Carool direct actie en wordt alles snel geregeld. Carool bezoekt het bedrijf in ieder geval iedere vier weken. Samen met de dierenarts en de begeleider vanuit Vion maakt hij een ronde door de stal. Ze doen dit alle drie afzonderlijk. Daarna bespreken we hun bevindingen aan de keukentafel en kijken we wat er eventueel aangepast moet worden.”

Beren mesten Eduard: “Sinds deze ronde zijn we begonnen met beren mesten. We merken dat de voeropname iets lager is en we zullen goed moeten letten op het leveren binnen de gewichtsgrenzen van het concept. Wilhelmien: “Doordat Eduard altijd in de handel heeft gezeten heeft hij dat goed in de vingers.” Eduard vervolgt: “Beren zijn bovendien smaakgevoelig en daar hebben we rekening mee gehouden door het inzetten van de Maxima-voeders van Agruniek­ Rijnvallei, met CCM erin.”

26 > bedrijfstechniek

Ammoniakreductie: mestbeluchting onder de beun Eén van de mogelijkheden om te kunnen voldoen aan de voorwaarden van ammoniakreductie is het installeren van mestbeluchting onder de beun. De mest wordt gedroogd door middel van slangen waar (stal)lucht doorheen geblazen wordt. Firma Maas uit Aalst heeft goede ervaring met deze methode. Arjen Maas vertelt: “Mijn oom en ik hebben een gemengd bedrijf met 65 melkkoeien, akkerbouw (90 hectare, inclusief grasland) en legpluimvee. We hebben 24.000 Freiland­ hennen en 17.000 scharrelhennen. De overheid eist dat er in 2013 een flinke ammoniakreductie gerealiseerd moet zijn. Voor pluimvee zijn er twee opties: óf een volière-inrichting óf mestbeluchting onder de beun. Bij grondhuisvesting is mestbeluchting onder de beun eigenlijk de enige optie. Daar hebben we dus voor gekozen.”

Zo werkt het Bij mestbeluchting onder de beun wordt de stallucht boven uit de stal aangezogen. Een ventilator blaast de lucht naar beneden onder de beun en via slangen wordt de lucht over de mest geblazen. In de slangen zitten klein gaatjes waar de lucht doorheen gaat. Omdat de slangen zo dicht mogelijk

boven de mest moeten hangen is de hoogte verstelbaar. Bij iedere stal wordt een computer geïnstalleerd die alles registreert, zoals de temperatuur van de inblaaslucht en de draaimomenten van de motor. Arjen legt uit: “Dat laatste is een eis van de gemeente, zo kunnen we aantonen dat we gebruik maken van de mestbeluchting. De gegevens van de verschillende stallen worden verzameld in een centrale computer.”

Snelle installatie Arjen vervolgt: “Bedrijfstechniek is al jaren onze vaste installateur. Zo kwamen we al gauw bij Bert Koudijs uit. De installatie ging erg snel en in drie dagen was het gereed. Het ophangen van de slangen hebben we zelf gedaan. Mestbeluchting onder de beun heeft ook een aantal voordelen voor ons; de mest wordt droger waardoor we minder kilo’s hebben om af te voeren. Omdat onze mest naar een mestverbranding gaat is het gunstiger als de mest droger is. Verder hebben we bij warm weer extra ventilatie in de stal en ’s winters ventileren we minimaal, maar zullen we door mestbeluchting toch altijd frisse lucht in de stal hebben. Een nadeel is de investering, maar dat geldt voor alle mogelijke maatregelen.”

Eerste zonnepanelen geplaatst! Bedrijfstechniek is de samenwerking aangegaan met SCX Solar en dat begint zijn vruchten af te werpen. De eerste twee projecten, waar onze eigen monteurs de zonnepanelen hebben geplaatst, zijn afgerond. Voor meer informatie kunt u vrijblijvend contact opnemen met Bedrijfstechniek. T 0342-404850 E [email protected]

bedrijfstechniek > 27

Overzichtelijk en gebruiksvriendelijk volièresysteem

Groepshuisvesting: kijk verder dan 2013

De Bolegg Terrace van Vencomatic heeft zich vanaf haar introductie in 2004 bewezen als een betrouwbaar systeem met zeer goede praktijk­ resultaten. De natuurlijke behoef­ ten van de kip vormen de basis voor dit systeem; de legnesten en de voer- en drink­lijnen zijn een­ voudig te vinden.

Het kan een flinke opgave zijn om voor uw bedrijfs­ voering het meest geschikte groepshuisvestings­ systeem te kiezen. Groepshuisvesting met voer­ stations biedt veel voordelen, ook ná 2013. Nedap heeft deze voordelen voor u op een rijtje gezet:

> Duurzaam en verantwoord De vraag naar duurzaam en verantwoord vlees blijft toenemen. Met groepshuisvesting beantwoordt u aan deze vraag: de dieren lopen vrij rond en kunnen hun natuurlijke gedrag vertonen.

> Betere resultaten, ook na 2013 Goede resultaten, dat is waar u het uiteindelijk voor doet. Efficiënter en effectiever bedrijfsmanagement, rust in de groep, gemakkelijk meer controle, individueel voeren en een beter imago zijn vijf voordelen van Nedap-groepshuisvesting die bijdragen aan een beter resultaat.

> Betere concurrentiepositie Het voerstation van Nedap Velos draagt bij aan meer levend geboren biggen, minder terugkomers en minder beengebreken.

> Voortdurende innovaties Door voortdurend te innoveren op het gebied van elektronische dierherkenning kunt u nog meer rendement uit het voerstation halen. Graag informeren wij u over de mogelijkheden van de Nedap-groepshuisvesting met voerstations in nieuwe en bestaande stallen. Voor meer informatie en advies kunt u contact opnemen met Gerrit Leenders. M 06-21896339 E [email protected]

Voor de pluimveehouder biedt dit systeem veel overzicht en arbeidsgemak. De open structuur en de legnesten op ooghoogte maken het eenvoudig om controles uit te voeren. Door de toegankelijkheid en de aantrekkelijkheid van het legnest zijn er weinig buitennesteieren. De beweegbare bodem en de open structuur van de Vencomat zorgen voor schone nesten én schone eieren.

Duurzaam en stevig systeem Door de positionering en de grootte van de luchtkokers kan de mest op de mestbanden optimaal gedroogd worden. Het is een energiezuinig systeem; de benodigde hoeveelheid lucht kan met lage druk en zonder verlies door de kokers geblazen worden. Het systeem is opgebouwd uit hoogwaardige materialen (aluzink, kunststof). De Bolegg Terrace is een stevige constructie die jarenlang intensief gebruikt kan worden. Voor meer informatie kunt u terecht bij Bert Koudijs van Bedrijfstechniek. M 06-51280475 E [email protected]

28 > voorstellen bv

Verbeek, schakel tussen fokkerij en pluimveehouder Bron: Verbeek

In deze editie van Uniek stellen wij Verbeek Broederij en Opfok aan u voor. Vorig jaar introduceerde Verbeek de Novogen-hen. Deze nieuwe hen is toekomstbestendig, vertoont rustig gedrag en presteert goed. Directeur Pieter Kruit vertelt met veel enthousiasme over Verbeek en over deze nieuwe hen. Verbeek is opgericht in 1963 en is in veertig jaar uit­ gegroeid tot een broederij- en opfokorganisatie die in een groot deel van de wereld broedeieren, legkuikens en in de EU leghennen verkoopt. Sinds 2002 is Verbeek onderdeel van Agruniek­Rijnvallei en sinds 2009 is Verbeek een 100% dochter van deze voercoöperatie. Pieter Kruit, sinds 2001 directeur van Verbeek, vertelt wat het bedrijf doet: “Kort gezegd leveren wij 18-weekse leghennen, kuikens en broed­eieren. Met onze Verbeek-aanpak sluiten we zo goed mogelijk aan bij de wensen en werkwijze van een professionele en saldogerichte pluimveehouder. Ons kernwerkgebied is Nederland, Duitsland, België en Polen, maar je vindt onze hennen bijvoorbeeld ook in Italië, Spanje en Frankrijk.”

de dieren verzorgen wij ook het transport, de begeleiding in de opfok- en legperiode en de gewenste veterinaire ondersteuning. Ons kantoor is in Lunteren, de transportafdeling in Ede en onze broederijen staan in Zeewolde en Bidding­ huizen. Onze broederijen staan garant voor een goede hygiëne en optimale faciliteiten voor het uitbroeden van de eieren. De broederij in Zeewolde is in 2011 geopend en heeft een capaciteit van zeshonderdduizend henkuikens per week. Daarnaast werken we samen met zo’n honderd opfokkers die ervoor zorgen dat onze hennen zich goed ontwikkelen, naar de wensen van de pluimveehouder. Daarna zijn de hennen klaar om naar de legstallen te gaan.”

Op weg naar legkampioenen

Vorig jaar introduceerde Verbeek de Novogen-hen. Deze hen is gefokt door Groupe Grimaud, de tweede fokkerij­ organisatie ter wereld. In Groupe Grimaud heeft Verbeek een onafhankelijke partner gevonden die zich nadrukkelijk richt op de genetica en de klantwensen. Pieter Kruit: “In 2006 vernamen wij dat onze toenmalige leverancier niet

Pieter Kruit vervolgt: “Het legkoppel is de basis voor het saldo van onze klanten. Om hieraan bij te dragen oefenen we invloed uit op de fokdoelen, hebben we de moederdieren in eigen beheer en zorgen we voor een optimaal en uniform vermeerderingsproces. Behalve de opfok en het leveren van

Klantwensen hoog in het vaandel

voorstellen bv > 29 meer voldoende luisterde naar onze klantwensen. We zijn op zoek gegaan naar een alternatief en hebben dit gevonden bij Grimaud. We merkten al gauw dat we qua doelstellingen en beleid sterk op één lijn zitten: streven naar kwaliteit, voedsel­veiligheid en het leveren van duurzame hennen, altijd met het oog op de continuïteit van de legpluimvee­ bedrijven.” Voor Verbeek staan de behoeften van de individuele pluimveehouders voorop. Pieter: “Dit vertalen we zo goed mogelijk naar onze eigen opfok. We evalueren onze hennen regelmatig om zo een gedegen terugkoppeling te geven aan de fokkerijorganisatie. Zij kan dan zo nodig haar fokdoelen bijstellen op basis van onze klantwensen. Verbeek is de schakel tussen pluimveehouder en fokkerij en vice versa. Door de combinatie van een sterk genenpakket en de Verbeek-aanpak die bestaat uit het broederij-, opfok- en begeleidings­concept vinden we aansluiting bij de wensen van de pluimveehouder. Kortom: Het verschil zit hem niet alleen in onze hen, maar juist in onze aanpak!”

Novogen: hennen met potentie Met de Novogen-hennen brengt Verbeek een nieuwe hen op de markt. Pieter: “We zijn op zoek gegaan naar een hen die goed scoort op gedrag, ei-kwaliteit en kwantiteit. Grimaud is jaren bezig geweest met het ontwikkelen en optimaliseren van deze hen. Het gedrag wordt een steeds belangrijkere factor voor het saldo. Daarom is gezocht naar een hen die een groot aanpassingsvermogen heeft en dus op haar plek is in elk systeem. De hen die er nu staat is een duurzame en vitale hen. De hen laat een gunstige voerderconversie zien, heeft een groot doorlegvermogen en is goed inzetbaar in de alternatieve huisvestingssystemen. Op onze website zijn de cijfers van de proefkoppels te vinden. De hen is Europees gefokt en daarom aangepast aan de omstandigheden op de bedrijven van onze klanten.”

“Met Novogen inspelen op de behoeften van de pluimveehouder.”

Toekomst Verbeek speelt zo goed mogelijk in op de toekomst. “De eieren­afzetmarkt is snel veranderd. De zelfvoorzieningsgraad van Duitsland is sneller dan verwacht omhoog gegaan. De uitdaging voor de eierhandel is om nieuwe afzetgebieden in de EU aan te boren voor verse eieren voor de retail. In het schap draait het steeds meer om Freilanden bio-eieren. Om de dieren gezond te houden vinden we bescherming vanuit het dier zelf het allerbelangrijkste. Het is de uitdaging voor de sector om hier op een duurzame manier invulling aan te geven. Door onze opfokstrategie, preventief management en de inzet van goed voer, zetten we een sterke hen neer.” “Tot slot vind ik het erg belangrijk dat pluimveehouders met plezier pluimvee kunnen houden. Een uitdaging voor de markt is een goede communicatie richting de consument, want de consumptie van eieren kan nog flink omhoog. Een ei is immers het meest volledige, gezonde en veilige voedsel wat er is”, aldus Pieter Kruit.

Bron: Hans Bijleveld

Drie soorten Novogen-hennen: NOVOgen White > efficiënte eierkampioen die veel kilo’s prachtige witte eieren produceert NOVOgen Brown Light > sterke hen met een goed doorlegvermogen en een efficiënt voerverbruik NOVOgen Brown Classic > veel kilo’s bruine eieren bij een scherp voerverbruik

30 > bedrijfsontwikkeling

Subsidies bij investeringen landbouw Graag brengen we twee subsidieregelingen bij u onder de aandacht, de ene specifiek gericht op jonge ondernemers en de ander gericht op milieuvriendelijke maat­regelen, waaronder investeringen in mestsilo’s.

Jonge agrariërs Jonge agrariërs kunnen van 1 t/m 26 oktober 2012 subsidie aanvragen voor investeringen in grond, gebouwen, machines, verplaatsbare installaties en voor overige landbouwinvesteringen. De subsidie is gericht op agrarische ondernemers die jonger zijn dan 40 jaar en die minder dan drie jaar geleden een bedrijf hebben overgenomen of zijn gestart.

Mestopslag Van 1 t/m 30 november 2012 is er een subsidieregeling voor investeringen in mestsilo’s, bedoeld voor veehouders die hun opslagcapaciteit willen verhogen naar twaalf maanden. Investeringen in opslag tot de wettelijke opslagcapaciteit van zeven maanden komen niet in aanmerking. Ook op het gebied van energie-­ efficiënte en duurzame energie zijn er kansen voor subsidie. Meer informatie vindt u op deze website: www.hetlnvloket.nl/onderwerpen/subsidie.

Bemiddeling productierechten Wilt u binnenkort productierechten - melkquota, varkens- en pluimveerechten - (ver)kopen of (ver)leasen? Dan is de Adviesdienst Bedrijfs­ ontwikkeling voor u een deskundige en betrouwbare partner. Zij kennen

T 0317-499599 E [email protected]

Vergunning Natuurbeschermingswet noodzakelijk? In 2005 is de Natuurbeschermingswet 1998 (hierna Nbw) in werking getreden en moeten veehouders en paardenhouders bij wijziging van dierbezetting of stallen een Nbw-vergunning aanvragen. Als de ammoniakemissie een effect kan hebben op Natura 2000-gebieden dan is een vergunningsaanvraag nodig in de provincie waar dat effect plaats kan hebben. Gelderland en Utrecht hanteren zones van circa 10 km vanaf een Natura-2000 gebied. Brabant hanteert zelfs een zone van 25 km. Een Nbw-vergunning is noodzakelijk voor bijna iedere veehouder en paardenhouder. Goede vergunningen bieden zekerheid en bestaansrecht en zorgen ervoor dat er niet gekort kan worden op toeslagrechten doordat bijvoorbeeld de Nbw-vergunning ontbreekt. Bij recente bouwplannen en vergunningaanvragen maakt de Nbwvergunning standaard deel uit van het vergunningenproces. Tot 2011 was dat niet het geval en was vergunningverlening in veel gevallen zelfs niet mogelijk door het ontbreken van passend beleid. Nu hebben veel provincies een eigen beleid.

Provincie Gelderland schrijft 1.500 veehouders aan In de provincie Gelderland ontvangen circa 1.500 veehouders met recente vergunningen (vanaf 1 februari 2009)

Voorstel schrappen einddatum dierrechten In de huidige mestwetgeving is aangegeven dat varkens- en pluimveerechten per 1 januari 2015 zullen verdwijnen. In het nieuwe wetsvoorstel wordt deze datum geschrapt en vervangen door ‘een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip’.

de markt en de regels en zorgen dan ook voor een correcte afwikkeling. Informeer naar de mogelijkheden.

Of de rechten uiteindelijk zullen verdwijnen is afhankelijk van het functioneren van de nieuwe mestwet en het politieke klimaat. Voor vragen over dierrechten kunt u terecht bij uw specialist.

voor milieu/bouwen dit najaar een brief van de provincie Gelderland, waarin gewezen wordt op de vergunningenplicht in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998.

Provincie Utrecht mikt op ‘interim-uitbreiders’ Provincie Utrecht heeft sinds 2011 nieuw beleid voor ammoniakuitstoot, waardoor de Nbw-vergunning redelijkerwijs mogelijk werd. Bedrijven die zijn uitgebreid in de periode tussen 7 december 2004 en 18 februari 2011 worden gezien als ‘interim-uitbreiders’. Deze bedrijven krijgen van de provincie Utrecht een brief waarin een voorstel voor ammoniaksaldering wordt gedaan.

Advies bij aanvraag Indien u een brief krijgt van de provincie dan adviseren wij om bij een nieuwe aanvraag ook rekening te houden met nabije toekomstplannen. Onze adviseurs bedrijfsontwikkeling kunnen een advies op maat geven en uw aanvraag verzorgen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Adviesdienst Bedrijfsontwikkeling. T 0317-499599 E [email protected]

familie > 31

Kleurplaat Wie kleurt deze herfstkleurplaat het mooiste in? Misschien win je wel een leuke prijs! Je kunt de kleurplaat met je naam, adres en leeftijd opsturen naar Redactie Uniek, Postbus 610, 6700 AP in Wageningen. Veel plezier met inkleuren!

Uitslag Zomerpuzzel De redactie van Uniek is zeer verheugd met de vele goede inzendingen van de puzzel uit het zomernummer. De oplossing was: Geniet van de zomer. Wij hebben uit de inzendingen drie prijswinnaars getrokken. De winnaars hebben hun prijs, een Welkoopbon, inmiddels ontvangen. Wij danken ieder hartelijk voor hun inzending.

> Toos Ebben uit Groeningen > I. ter Haar uit Winterswijk > J. Wijsman uit Alphen aan den Rijn

Hoofdkantoor Rijnhaven 14, Wageningen Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0317-499599, F 0317-499590 [email protected] www.agruniekrijnvallei.nl AgruniekRijnvallei Voer Rijnhaven 14, Wageningen Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0317-499520, F 0317-499590 Parallelweg 9-11, Didam T 0316-293939, F 0316-293959 [email protected] Masters Diervoeders Marsdijk 31, Lienden Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0317-499540, F 0317-499590 [email protected] www.mastersdiervoeders.nl AgruniekRijnvallei Plant Zandweistraat 20, Waardenburg Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0418-655944, F 0418-655940 [email protected] CAF Zandweistraat 20, Waardenburg Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0418-655927, F 0418-655941 [email protected] www.caf.nl

Bedrijfstechniek Van Zuijlen Van Nieveltlaan 61, Barneveld Postbus 27, 3770 AA Barneveld T 0342-404850, F 0342-404855 [email protected]

Gelreko Parallelweg 9-11, Didam T 0316-293949, F 0316-293959 [email protected] www.gelreko.nl

Adviesdienst Bedrijfsontwikkeling Rijnhaven 14, Wageningen Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0317-499599, F 0317-499570 [email protected]

Conabij Parallelweg 9-11, Didam T 0316-293949 / 06-53696485 F 0316-293959 [email protected] www.conabij.nl

Rijnzate Rijnhaven 14, Wageningen Postbus 610, 6700 AP Wageningen T 0317-499542, F 0317-499544 [email protected] www.rijnzate.nl Verbeek Broederij en Opfok Kauwenhoven 3, Lunteren Postbus 11, 6740 AA Lunteren T 0318-578250, F 0318-482411 [email protected] www.verbeek.nl Minal Parallelweg 9-11, Didam T 0316-293949, F 0316-293959 [email protected] WMU Parallelweg 9-11, Didam T 0316-293949, F 0316-293959 [email protected]

Welkoopwinkels van AgruniekRijnvallei •B  arneveld, Van Zuijlen van Nieveltlaan 75 T 0342-424500 •D  idam, Parallelweg 17 T 0316-228820 •E  lst, Einsteinweg 10 T 0481-351544 •G  eldermalsen, Rijnstraat 10 T 0345-573222 •P  utten, Hoge Eng Oost 18 T 0341-362267 • Veenendaal,  Groeneveldselaan 27 T 0318-512094 • Wijk  bij Duurstede, Langbroekseweg 3 T 0343-591470 •W  oudenberg, Parallelweg 4 T 033-2866040 •W  ageningen, Rijnhaven 10b T 0317-421371 •Z  altbommel, Van Voordenpark 3 T 0418-684260

AgruniekRijnvallei Rijnhaven 14, Postbus 610, 6700 AP Wageningen, T 0317-499599, F 0317-499590 [email protected], www.agruniekrijnvallei.nl