Uitwerking van het rapport ‘beoordelen is mensenwerk’ in een concreet voorbeeld van een onderzoekslijn Studiedag FACTA 24 maart 2015 Dr. Lisette Munneke Hoofddocent binnen lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek / Lerarenopleider Hogeschool Utrecht
Wat aan de orde komt 1. 2. 3. 4.
Beoordelen is mensenwerk Onderzoekend vermogen Integratie in onderwijs Concreet voorbeeld van een onderzoekslijn
De rol van onderzoek in een HBO-opleiding?
1. Beoordelen is mensenwerk
Principes van afstuderen Afstudeerprogramma Beroepsbekwaamheid
moet blijken uit
verwoord in
leidt tot conclusie over
Eindkwalificaties
Prestatie(s)
beoordeeld door
geoperationaliseerd in
Prestatiecriteria en beoordelingsschalen
Beslissingsprocedure(s) Beoordelingsmodel(len)
helpen de
bepalen scores
Examinatoren
leiden tot
Beroepsopdracht (en)
Prestaties in het hbo zijn beroepsproducten 1. Advies
2. Ontwerp
Mogelijke Verbeelding van oplossing of een een eindproduct plan • Organisatie• Bouwontwerp advies • Bestemmingspl • Pedagogisch an advies • Ondernemingsp • Financieel lan advies
3. Eindproduct Fysiek of digitale uitwerking van een ontwerp • Schilderij • ICT applicatie • Apparaat • Film • Journalistiek tekst
4. Handeling
5. Onderzoek
Professioneel Antwoorden en gedrag naar conclusies cliënt of publiek • Les geven • Archeologisch • Voorstelling rapport geven • Laboratorium • Hulp verlenen rapport • Verplegen • Forensisch • Therapie geven rapport • Leiding geven • Ondernemen
(Naar Losse, 2012)
Hoe geef je onderzoekend vermogen een plek binnen het maken van een beroepsproduct?
2. Onderzoekend vermogen
Onderzoekend vermogen
2009: HBO raad (2009) “Kwaliteit als opdracht”: “In onze moderne samenleving is het cruciaal dat hbobachelors over een onderzoekend vermogen beschikken dat leidt tot reflectie, tot evidence based practice, en tot innovatie”.
7
Onderzoekend vermogen moet leiden tot:
Reflectie: dit betreft het terugkijken op het eigen handelen in de beroepspraktijk, signaleren wat er niet goed ging, dat proberen te verklaren vanuit de kennisbasis en in diezelfde kennisbasis ook de uitgangspunten vinden voor een betere aanpak; Evidence-based practice: dit betreft het gebruiken van de kennisbasis om de juiste handelingen te kiezen; Innovatie: dit betreft het ontwikkelen van nieuwe handelingen om de beroepspraktijk te verbeteren.
VERANTWOORDEN
ONDERBOUWEN
VERNIEUWEN
Onderzoekend vermogen ondersteunt beroepsproduct Methodisch werken
Probleemstelling
V
A
Diagnose
V
A
Plan
V
A
Onderzoekscyclus
Onderzoekscyclus
Onderzoekscyclus
Probleemverkennend onderzoek
Diagnostisch onderzoek
Ontwerponderzoek
Onderzoeken
Ingreep
Evaluatie
V
V
A
Onderzoekscyclus
Monitoring onderzoek
A
Onderzoekscyclus
Evaluatieonderzoek Naar Leen (2012)
Voorbeeld beroepsproduct docent
Opdracht: Geef een les waarin je wiskundige denkactiviteiten stimuleert 1. Doelen vaststellen 2. Leeractiviteiten ontwerpen en organiseren 3. Leeractiviteiten begeleiden 4. Evalueren
Onderzoekend vermogen ondersteunt beroepsproduct Methodisch werken
Doelen vaststellen
V
A
Onderzoekscyclus
Leeractiviteit en ontwerpen en organiseren
V
A
Onderzoekscyclus
Leeractiviteit en begeleiden
V
A
Onderzoekscyclus
Evalueren
V
A
Onderzoekscyclus
Onderzoeken
Naar Leen (2012)
Onderzoeksvragen per fase Fase 1 Wat zijn wiskundige denkactiviteiten? Welke doelen moeten leerlingen bereiken op dit vlak? Wat is de beginsituatie van leerlingen? Wat vinden leerlingen moeilijk op het gebied van wiskundige leren denken? Fase 2 Op welke manier stimuleer je wiskundig leren denken? Hoe kun je differentiëren? Hoe motiveer je leerlingen om lastige problemen op te lossen? Fase 3 Waar lopen leerlingen in vast tijdens de les? Welk effect heeft een bepaalde vorm van feedback op het doorzetten bij het probleemoplossen? Fase 4 Welke vooruitgang hebben leerlingen geboekt?
Drie niveaus van onderzoekend vermogen Methodische grondigheid Praktische relevantie
Relevant voor het vakgebied
Relevant voor wetenschap en maatschappij
Praktische relevantie (PR)
Relevant voor de situatie / opdrachtgever
Bescheiden
Diepgaander
Uitgebreid
Methodische grondigheid (MG) BA
MA
PhD
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Mogelijke dimensies van methodische grondigheid Bescheiden
Diepgaander
Uitgebreid
Methodische grondigheid (MG)
Gebruik literatuur
Vakliteratuur vs Wetenschappelijke literatuur Nederlands vs Engels
Bewijskracht (Van Yperen, 2013)
Theoretisch, Indicatief, Causaal
Generalisatie
Geen, Beperkte groep, Grote groep
Body of Knowledge
Vereiste kennis van onderzoeksdesigns en -methoden #onderzoekhbo
Samenvatting eisen onderzoekend vermogen BA
Verantwoording en reflectie eigen aanpak Evidence-based practice: onderbouwen van beroepsproduct Innovatie: vernieuwen in één casus Toepassen van modellen, theorieën en onderzoeksresultaten van anderen Kritische houding t.a.v. modellen, theorieën en onderzoeksresultaten van anderen Zelf kunnen uitvoeren van de onderzoekcyclus met rode draad van vraag naar antwoord, ten dienste van het maken van een beroepsproduct.
Hoe geef je onderzoekend vermogen een goede plek in je curriculum?
3. Integratie onderzoek in onderwijs
Uitgangspunten
Aanleren van onderzoekend vermogen zoveel mogelijk als onderdeel van het leren maken van het beroepsproducten Daarbij eventueel onderscheid maken tussen verschillende rollen die student later kan gaan spelen (bv. adviseur, constructeur, ontwerper) Toetsen van onderzoekend vermogen zoveel mogelijk in een authentieke en representatieve beroepsopdracht, dus veelal als onderdeel van maken van een beroepsproduct Hierbinnen onderzoekend vermogen laten toepassen op één of meerdere vragen. Dit (apart) laten verantwoorden.
Formuleer als opleiding een duidelijke visie
Wat is de rol van onderzoekend vermogen in ons beroep? Wat is de relatie tussen onderzoeken en het maken van het beroepsproduct? Welke praktische relevantie dient bij ons onderzoek te hebben? Hoe methodisch grondig dient dit te zijn? Welke methoden en technieken dienen studenten te beheersen? Hoe hoog ligt de lat? Welke didactische aanpak kies je?
Leg dit vast in de eindkwalificaties.
Zet de grote lijnen uit
Zorg in het opleidingsplan voor gedragsindicatoren/eindtermen eind jaar 1/jaar 3 en jaar 4 Werk per onderdeel van onderzoekend vermogen uit welke doelen studenten moeten behalen (dus niet alleen onderzoeksvaardigheden), zorg voor een geleidelijke opbouw
Didactische uitgangspunten
Onderzoek integreren in de opleidingsonderdelen die voorbereiden op de beroepsuitoefening Steeds laten doorlopen van de complete onderzoekscyclus Body of knowledge and skills just-in-time aanbieden (bijv. door middel van blended learning) Opbouwen in complexiteit en mate van zelfstandigheid Modelling, backward chaining and scaffolding (zie Hoogveld, Janssen, Noordman en van Merrienboer, 2011)
Concreet voorbeeld: Instituut Archimedes Competentie 8: onderzoekend handelen in de beroepspraktijk Een onderzoekscompetente leraar vo en bve laat zien te beschikken over onderzoekend vermogen. Dit houdt in dat hij: Beschikt over een onderzoekende houding. Dat wil zeggen dat zo’n leraar nieuwsgierig is, een open houding heeft, kritisch is, zaken wil begrijpen, bereid is tot perspectiefwisseling, distantie kan nemen van routines, gericht is op bronnen en zeker weten, en kennis wil delen met anderen. Onderzoeksresultaten gebruikt bij het kiezen van handelingsalternatieven en deze toepast in de praktijk. Zelf praktijkgericht onderzoek uitvoert om beroepsproducten (handelen, ontwerp, advies) te ontwikkelen of te verbeteren.
Voert een eenvoudig onderzoekje uit waarbij de fasen van de onderzoekscyclus voorgestructuurd en gemodelleerd zijn. Oefent het verzamelen van data met eenvoudige, gegeven onderzoeksinstrumenten in een kleine groep respondenten. Analyseert kwalitatieve en kwantitatieve data op eenvoudige wijze en kan de uitkomsten efficiënt en overzichtelijke weergeven. Trekt conclusies die passen bij de gevonden resultaten.
Voert een onderzoek uit ondersteunend aan het ontwerpen van een concreet beroepsproduct waarmee in kaart gebracht kan worden hoe het te ontwerpen product er uit moet zien. Doorloopt met begeleiding de fasen van de onderzoekscyclus zodat er een consistent onderzoek ontstaat waarbij er een logische lijn is van onderzoeksvraag – methoden – resultaten en conclusies. Verantwoord gekozen dataverzamelingsmethoden, kan beoordelen of een meetinstrument geschikt is voor de gestelde vraag en past dit toe in grotere groepen respondenten. Verantwoord gekozen data-analysemethoden en kan deze goed uitvoeren.
LIO bekwaam + Voert een onderzoek uit waarbij een gemaakt product geëvalueerd kan worden op de wijze waarop dit gewerkt heeft. Doorloop zelfstandig de fasen van de onderzoekscyclus, wat resulteert in een logische lijn van onderzoeksvraagmethoden-resultaten en conclusies. Beschouwt de eigen conclusies op kritische wijze. Werkt samen met alle betrokken partijen in de school en deelt de resultaten van onderzoek met alle belanghebbenden.
Opzet programma Jaar 1
Beroep 1
Beroep 2
Product
Geef een miniles en reflecteer op je eigen handelen.
Breng in kaart wie je leerlingen zijn.
Onderzoek
Observatie-onderzoek
Onderzoeksverslag van interview
Jaar 2
Beroep 3
Beroepsproduct 1
Product
Maak een lesopzet
Opdracht van school op lesniveau
Onderzoek
Onderwijsconcept van school (o.a. vragenlijst)
Jaar 3
Beroepsproduct 2
Product
Opdracht van school generiek
Onderzoek
Verkennend
Jaar 4
Beroepsproduct 3
Product
Grotere opdracht op gebied vakdidactiek (bijv. lessenserie)
Onderzoek
Verkennend + evaluerend
Dank voor uw aandacht
[email protected] www.methodologie.hu.nl
Bronnen
Hoogveld, B., Janssen-Noordman, A., Van Merrienboer, J. (2011). Innovatief onderwijs in de praktijk. Toepassingen van het 4C-ID model. Noordhoff: Groningen. Leen, J. (2012) Persoonlijke communicatie Losse, M. (2012) Verbinding tussen onderwijs en onderzoek. Amersfoort: Presentatie Facta conferentie 11 december 2012 Renepbutter (2013, november) Role of research in higher prof. educ. on BA, MA & PhD levels is demarcated by the scope of the required relevance&rigour claims. #mmucarpe [Twitter post] Retrieved from https://twitter.com/renepbutter/status/398695835288223744
