Uitvoeringsprogramma Vrijwilligerswerkbeleid Oostzaan Kantelen naar vrijwilligers
Gemeente Oostzaan 22-12-2011 Joost Nellen, JongeHonden Anne Vrieze, WWZ Consultancy
Inhoudsopgave Inhoudsopgave................................................................................................................... 1
1. Inleiding.......................................................................................................................... 2
2. Beleidsvoorstellen per basisfunctie............................................................................ 2 2.1. Vertalen maatschappelijke ontwikkelingen ....................................................... 2 2.2. Verbinden en makelen .......................................................................................... 3 2.3. Versterken............................................................................................................... 3 2.4. Verbreiden............................................................................................................... 4 2.5. Verankeren.............................................................................................................. 4
3. Uitvoeringsprogramma ................................................................................................ 5
4. Bronvermelding ............................................................................................................. 8
1
1. Inleiding De gemeente Oostzaan heeft een rijk vrijwilligersleven en is daar trots op. De gemeente doet haar best het vrijwilligerswerk te ondersteunen en wil dit verder intensiveren met dit vrijwilligersbeleid. Ook op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), prestatieveld 4, is de gemeente verplicht om vrijwilligerswerk en mantelzorg te ondersteunen. Dit doet zij vanuit haar regierol: de gemeente brengt partijen samen, faciliteert, stimuleert en subsidieert. De inzet van vrijwilligers is van enorm belang voor de lokale gemeenschap omdat het verbondenheid stimuleert maar ook leidt tot ontmoeting, sociale activiteiten en ontspanning. Vrijwilligerswerk wordt door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gedefinieerd als: “werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving”. Het belang van vrijwilligerswerk is enorm groot voor een kleine gemeente als Oostzaan. Het leidt tot een uitgebreider en divers aanbod van voorzieningen voor de burgers, het voorkomt sociaal isolement, het neemt gemeente en (welzijns)instellingen werk uit handen en het bevordert de sociale cohesie. Ook voor de vrijwilligers zelf is het waardevol omdat ze de gelegenheid krijgen tot zelfontplooiing, een sociaal netwerk kunnen uitbouwen en werkervaring op kunnen doen. Het ondersteunen van vrijwilligers(organisaties) en het aanboren van nieuwe vrijwilligersgroepen kan ook de toenemende druk op verleners van informele zorg verlichten. Wanneer vrijwilligers kunnen worden ingezet om mantelzorgers te ontlasten wordt er een belangrijke bijdrage geleverd aan het doel om iedereen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en leven. Dit uitvoeringsprogramma is een vervolg op de beeldplaat ‘Ondersteuning van Vrijwillige Inzet’. Hierin wordt beschreven dat de samenleving verandert en vergrijst, mensen steeds minder tijd hebben, de budgetten vanuit de gemeente dalen en dat daarmee ook de aard van het vrijwilligerswerk aan verandering onderhevig is. Deze ontwikkelingen vragen om andere vormen van vrijwilligerswerk, zoals de Maatschappelijke Stage (MaS) of het verplicht maken van vrijwillige inzet voor uitkeringsgerechtigden. Voor de gemeente is hierin een regierol weggelegd. Zij moet vooral zorgen dat vraag en aanbod op een juiste manier worden gematcht en dat vrijwilligers waardering krijgen voor het werk dat ze verrichten. In het volgende hoofdstuk zullen beleidsmaatregelen worden weergegeven die voortkomen uit de hierboven genoemde beeldplaat. De beleidsmaatregelen zijn ondergeschikt naar de basisfuncties vrijwilligerswerk zoals ze door het Ministerie van VWS zijn weergegeven. In hoofdstuk 3 zijn de beleidsmaatregelen weergegeven in het uitvoeringsprogramma, waarin ook de planning en financiering is opgenomen.
2. Beleidsvoorstellen per basisfunctie Naar aanleiding van de evaluatie van het vrijwilligerswerkbeleid 2008-2011, de beleidsplaat Ondersteuning van Vrijwillige Inzet, de gehouden enquêtes en gesprekken met sleutelfiguren in Oostzaan stellen wij de volgende beleidsmaatregelen voor per basisfunctie vrijwilligerswerk:
2.1. Vertalen maatschappelijke ontwikkelingen
2
2.1.1. Coördineer en faciliteer reïntegratietrajecten zodat er nuttig werk wordt gedaan en herintreders een vaste baan kunnen vinden Met de Wet werken naar vermogen (WWNV) zullen er steeds meer mensen in de Wajong, WSW en WWB met behoud van uitkering vrijwillige inzet moeten tonen. De gemeente kan op deze ontwikkeling inspelen door in samenwerking met de gemeente Zaanstad passende werkzaamheden te vinden in Oostzaan (bijvoorbeeld met betrekking tot landschapsbehoud) en trajecten te faciliteren voor de vrijwilligers om een vaste baan te vinden. Hierbij mag niet vergeten worden dat het werk vrijwillig uit de eigen intrinsieke motivatie verricht dient te worden. Op die manier doen vrijwilligers namelijk op een positieve manier dagritme op en vergroten ze de kans op betaalde arbeid.
2.1.2. Stimuleren en ondersteunen van informele zorg De vraag naar mantelzorgers en vrijwilligers op het gebied van informele zorg zal de komende jaren (mede als gevolg van de vergrijzing) flink toenemen. Er zijn al veel zorgvrijwilligers in Oostzaan, echter die worden zelf ook ouder. Het is dus belangrijk deze vrijwilligers naar behoefte te ondersteunen, maar ook te stimuleren dat jongere vrijwilligers worden geworven.
2.2. Verbinden en makelen 2.2.1. Zorg voor adequate communicatie over het aanbod aan faciliteiten ter ondersteuning van vrijwilligersorganisaties Uit de enquête onder vrijwilligersorganisaties blijkt dat organisaties niet of nauwelijks weten wat ze van de gemeente kunnen verwachten met betrekking tot ondersteuning bij vrijwilligerswerk. Dit moet concreet en duidelijk in kaart worden gebracht en worden gecommuniceerd zodat de gemeente beter ondersteuning kan verlenen. 2.2.2. Organiseer activiteiten om vrijwilligersbeleid zichtbaar te maken en verschillende organisaties, bedrijven en vrijwilligers bij elkaar te brengen Door activiteiten zoals het Kenniscafé van de Vrijwilligerscentrale Welsaen te organiseren komen organisaties in contact met de gemeente en met ondersteuningsorganisaties. Ze kunnen zo ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. In Zaanstad loopt het Kenniscafé goed en wordt ook door Oostzaners bezocht. Oostzaan kan hierbij een koppeling maken met het wijkgericht werken en dan specifiek inzoomen op ondersteuningsbehoeften.
2.3. Versterken 2.3.1. Maak één organisatie verantwoordelijk voor de lokale ondersteuningsinfrastructuur en de ondersteuning van vrijwilligersorganisaties. Voor veel vrijwilligersorganisaties is het onduidelijk waar ze moeten aankloppen voor hulp en ondersteuning. Door één organisatie (of persoon) verantwoordelijk te maken voor de coördinatie van de ondersteuningsinfrastructuur, weten vrijwilligersorganisaties in het vervolg bij wie ze moeten aankloppen. 2.3.2. Organiseer een ondersteuningsaanbod voor vrijwilligers en organisaties om het vrijwilligerswerk te versterken Voor sommige vormen van vrijwilligerswerk (bijvoorbeeld in de zorg of leidinggevende functies) is het wenselijk dat vrijwilligers over bepaalde capaciteiten beschikken. Dit kan via een scholingsaanbod door het Regio College worden gefaciliteerd. Daarnaast kunnen ook Sportservice Zaanstad en de Vrijwilligerscentrale Welsaen hier een belangrijke rol in spelen. Daarnaast kunnen de toekomstige combinatiefunctionarissen hierop worden ingezet.
3
2.4. Verbreiden 2.4.1. Besteed een maandelijkse pagina in Kompas aan vrijwilligersbeleid om mensen te interesseren voor vrijwilligerswerk Om vrijwilligerswerk te promoten en nieuwe vrijwilligers te werven zou er iedere maand een pagina in Kompas kunnen worden besteed aan vrijwilligerswerk. Middels interviews met vrijwilligers en vacatures voor vrijwilligerswerk kunnen potentiële vrijwilligers enthousiast worden gemaakt. 2.4.2. Organiseer jaarlijks activiteiten om vrijwilligers te bedanken Erkenning en waardering voor vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties wordt erg op prijs gesteld. Hiermee zorg je ervoor dat vrijwilligers actief blijven en dat anderen enthousiast worden. Gedacht kan worden aan een vrijwilligersfeest, een verkiezing van de vrijwilligers van het jaar of een persoonlijke felicitatie van de burgemeester. 2.4.3. Besteed tijdens de jaarlijkse nieuwe inwonersdag aandacht aan vrijwilligerswerk voor nieuwe bewoners Vrijwilligerswerk is voor nieuwe inwoners een goede gelegenheid om met anderen in contact te komen en een sociaal netwerk op te bouwen. 2.4.4. Besteed speciale aandacht aan jonge vrijwilligers Bij het organiseren van activiteiten en werven van nieuwe vrijwilligers zou er speciale aandacht moeten uitgaan naar jonge vrijwilligers. Het vrijwilligersbestand vergrijst dus is het met het oog op de toekomst belangrijk dat er veel jongeren worden geworven.
2.5. Verankeren 2.5.1. Zet de combinatiefunctionarissen in om deskundigheid te bevorderen en vrijwilligers te ondersteunen Vanuit het Rijk en de gemeente wordt bekeken hoe combinatiefunctionarissen kunnen worden ingezet voor activiteiten en op (brede) scholen. Combinatiefunctionarissen besteden een deel van hun tijd in het onderwijs en een deel van hun tijd aan het begeleiden van kinderen op het gebied van sport, muziek of cultuur. De combinatiefunctionarissen kunnen vanuit hun professionele achtergrond deskundigheid bevorderen van vrijwilligers binnen hun terrein door bijvoorbeeld bij verenigingen vrijwilligers te begeleiden.
4
3. Uitvoeringsprogramma De gemeente Oostzaan heeft voor de ondersteuning van vrijwilligers vanaf 2012 de volgende bedragen beschikbaar: Vrijwilligersverzekering, jaarlijks begroot Kadernota vrijwilligersbeleid, jaarlijks begroot Subtotaal
€ 2.383 € 5.000 ______ € 7.383
Voorts stellen wij u voor om de reserve Volksfeesten en Herdenkingen, nu €10.000, aan te wenden voor de ondersteuning en waardering van vrijwilligers. De uitgaven hieruit te spreiden over de beleidsperiode van vier jaar, dus € 2.500 per jaar. Het totale budget voor de uitvoering van het vrijwilligersbeleid komt hiermee op € 9.883 per jaar gedurende een periode van vier jaar. Het budget van € 7.500 kan op basis van projecten worden aangevraagd door organisaties als de Vrijwilligerscentrale, Centrum Mantelzorg, Sportservice Zaanstad, SHO en GBZW. Beleidsvoorstellen per basisfunctie Vertalen maatschappelijke ontwikkelingen 2.1.1. Maak vrijwilligerswerk een vast onderdeel van reïntegratietrajecten
Wie
Wanneer
Indicator
Financiering
Sociale zaken
September 2012
Inzet ambtelijke capaciteit (ca. 80 uur)
2.1.2. Zet vrijwilligers in op informele zorg
Servicepunt WWZ, Stichting Hulpdienst Oostzaan, Evean Lishof
Juni 2012, daarna continu proces
- Uitkeringsgerechtigden verrichten verplicht vrijwilligerswerk - Vrijwilligerswerk is een opstap naar betaalde arbeid - Meer vrijwilligers in informele zorg - Faciliteren van een cursusaanbod voor vrijwilligers in informele zorg
Onderdeel van de prestatieafspraken
5
Verbinden en makelen 2.2.1. Communicatie van de faciliteiten ter ondersteuning van vrijwilligersorganisaties
2.2.2. Organisatie activiteiten om vrijwilligersbeleid zichtbaar te maken, zoals het Kenniscafé Versterken 2.3.1. Maak één persoon of organisatie verantwoordelijk voor de lokale ondersteuningsinfrastructuur 2.3.2. Deskundigheidsbevordering en vrijwilligersondersteuning
Verbreiden 2.4.1. Besteed een pagina in Kompas aan vrijwilligerswerk
2.4.2. Jaarlijkse activiteit om vrijwilligers te bedanken 2.4.3. Besteed tijdens de nieuwe inwonersdag aandacht aan
Gemeente, Vrijwilligerscentrale en Sportservice Zaanstad
April 2012, daarna continu proces
Gemeente en Vrijwilligerscentrale
Eens per kwartaal
Gemeente, afdeling Beleid en Regie
Maart 2012, daarna continu
Vrijwilligerscentrale i.s.m. Regio College
Continu proces
Stichting Hulpdienst Oostzaan, Servicepunt WWZ, Centrum Mantelzorg Gemeente
Maandelijks vanaf maart 2012
Gemeente
Jaarlijks in december Jaarlijks in mei
- Ontwikkelen van een folder/factsheet over ondersteunende voorzieningen - Communicatie van deze voorzieningen via de website - Eens per kwartaal een bijeenkomst ter ondersteuning van vrijwilligers
€1.000 Wmo budget, ambtelijke uren (ca. 30 uur)
- Eén organisatie of persoon binnen de gemeente is verantwoordelijk voor vrijwilligerszaken - Een cursusaanbod voor vrijwilligers - Er is een centraal punt waar organisaties terecht kunnen met vragen - Organisatie bijeenkomsten voor kennisoverdracht
Inzet ambtelijke capaciteit (ca. 120 uur per jaar)
- Maandelijkse rubriek over vrijwilligerswerk en – ondersteuning, ook over mantelzorgondersteuning - Organisatie jaarlijkse bijeenkomst om vrijwilligers te bedanken - Presentatie/ verspreiding informatiemateriaal vrijwilligersorganisaties op
€1.000 Wmo budget ambtelijke uren (ca. 60 uur)
€1.500 Wmo budget, ambtelijke uren (ca. 20 uur)
Participatiebudget in overleg met Regio College
€3.000 Wmo budget, inzet ambtelijke capaciteit (ca. 20 uur) Inzet ambtelijke capaciteit (ca. 20 uur)
6
vrijwilligerswerk 2.4.4. Speciale aandacht voor jonge vrijwilligers
Verankeren 2.5.1. Combinatiefunctionarissen voor deskundigheidsbevordering
SHO, Servicepunt WWZ, Centrum Mantelzorg
Continu proces
Gemeente en werkgevers combinatiefunctionarissen
Vanaf september 2012, daarna continu proces
nieuwe bewonersdag - Inzet sociale media om jonge vrijwilligers te werven - Extra aandacht voor de MaS
€ 1.000 Wmo-budget, onderdeel prestatieafspraken
- Combinatiefunctionarissen zijn actief op verschillende brede scholen
Inzet ambtelijke capaciteit (ca. 80 uur) en financiering combinatiefunctionarissen
7
4. Bronvermelding Basisfuncties Lokale ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mei 2009. Beleidsplaat Ondersteuning van Vrijwillige Inzet, Gemeente Oostzaan, 2011. Nota Vrijwilligerswerkbeleid ‘Aan de waterkant’, Gemeenten Landsmeer en Oostzaan, 2008. Evaluatie nota vrijwilligersbeleid Oostzaan ‘Aan de Waterkant’, Gemeente Oostzaan, 2008-2011. Kantelen om mee te doen, Beleidsnota Maatschappelijke Ondersteuning, Gemeente Oostzaan, 2011-2014.
8
