Uitvoeringskader Watertechnologie 2014-2020
Bijlage Succesvolle watertechnologieprojecten
Overzicht succesvolle waterprojecten Vanaf 2000 wordt in Fryslân gewerkt aan de ontwikkeling van het watertechnologiecluster volgens een programmatische aanpak. Het doel is het uitbouwen van de nationale waterpiek in Leeuwarden tot de Europese hub op het gebied van watertechnologie: het Europese kenniscentrum voor watertechnologie met een belangrijk Europees cluster van bedrijven, instellingen en onderzoekscentra van multinationals. Het streven is dat er in 2020 rond de 2.000 kenniswerkers bij bedrijven en kennisinstellingen in NoordNederland zich bezighouden met watertechnologie. De projecten in het programma komen via een bottom-up proces tot stand via initiatieven van bedrijven, kennisinstellingen en intermediairs. De overheden ondersteunen dit door het optimaal faciliteren van de vier T’s (technologie, talent, tolerantie en transnationale samenwerking). Technologie Voor de ontwikkeling van de watertechnologie sector en verdubbeling van de export is bundeling van de in Nederland aanwezige excellente kennis noodzaak. Het onderzoeksprogramma dient aangestuurd te worden door het bedrijfsleven om de commerciële relevantie te waarborgen. Om Fryslân hiervan het fysieke centrum te maken is daarbij een excellente onderzoeksinfrastructuur een belangrijke voorwaarde. Research In 2004 is Wetsus als centre of excellence for sustainable water technology gestart in Leeuwarden met 6 bedrijven en 3 universiteiten. In 2007 verwierf Wetsus de status van Technologisch Top Instituut (TTI). Inmiddels zijn ruim 90 bedrijven en 16 universiteiten uit binnen- en buitenland verbonden als participant. Het wetenschappelijke onderzoeksprogramma wordt bepaald door de private en publieke watersector en grotendeels in Leeuwarden uitgevoerd door toonaangevende universiteiten. Door middel van interdisciplinaire samenwerking wordt gewerkt aan ontwikkeling van winstgevende en duurzame watertechnologie, die resulteert in innovaties die substantieel bijdragen aan wereldwijde waterproblemen. In een evaluatie van Ministerie van EZ wordt Wetsus beoordeeld als efficient, transparant en effectief TTI . Een onafhankelijk internationaal comité kwalficeerde in 2011 het wetenschappelijk onderzoek van Wetsus als zeer goed tot excellent. In 2013 concludeerde de Noordelijke Rekenkamer dat Wetsus op een organische wijze bottom-up ontstaan en snel maar geleidelijk is uitgegroeid tot een erkend topinstituut. Hierdoor heeft het watertechnologiecluster een stevige basis verworven. Project: Wetsus Innovatie Ecosysteem (infrastuctuur) Bedrijven hebben de hoofdrol in de valorisatie van de middels (pre-)concurrentiële onderzoek verkregen kennis, ideeën en patenten. Ondernemers worden met huisvesting, laboratoria en demosites gefaciliteerd om hun innovatietraject te versnellen: Projecten: - Johannes de Doper Science Centre : incubator voor start-ups - Nieuwbouw watercampus: huisvesting voor Wetsus, laboratoria en wt-bedrijven - Waterapplicatiecentrum: laboratorium en testfaciliteiten voor bedrijven en onderwijs. - Demosites: Plekken, waar bedrijven de op laboratoriumschaal ontwikkelde technologie kunnen testen, opschalen en tonen aan potentiële klanten. In Noord-Nederland zijn inmiddels zes demo-sites voor verschillend typen water (o.a. drinkwater, huishoudelijk afvalwater, ziekenhuis afvalwater).
Talent De beschikbaarheid van voldoende en geschoold personeel is een essentiële voorwaarde voor de structuurversterking van de watertechnologiesector. In het kader van Koers Noord en UCF zijn het Wetsus talent programma, de master watertechnologie en de internationale MBA watertechnologie tot stand gekomen. Vanwege de concentratie en faciliteiten op het gebied van watertechnologie zijn vanuit het nationale Platform Beta en Techniek het Centre of Expertise Watertechnologie (HBO) en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap watertechnologie (MBO) aan Leeuwarden toegewezen. Hierdoor is Leeuwarden uitgegroeid tot het nationale onderwijscentrum op het gebied van watertechnologie, waar een doorlopende leerlijn wordt aangeboden van basisonderwijs-voortgezet onderwijs-MBO-HBO-WO-PhD. Dit is een belangrijke en internationaal onderscheidende asset. De Noordelijke Rekenkamer wijst terecht op het feit dat deze structureel noodzakelijke voorziening tijdelijk gefinancierd is. Projecten:
Tolerantie Een belangrijke rol voor de overheid bij het op de markt brengen van nieuwe technologie is het geven van ruimte (tolerantie) voor experimenten. Ruimte in de zin van vergunningen, fysieke ruimte en financiële ruimte (subsidies en risicokapitaal) en launching customer. Innovatieprojecten Fryslân was de eerste noordelijke provincie die een succesvolle aanvraag indiende in het kader van het Innovative Action Programme (IAP) van DG Regio; wij hebben de naam Fryslân Fernyt gegeven. De EU had dit instrument met name in het leven geroepen om het MKB in de regio te stimuleren om te innoveren en zich te kwalificeren voor de grote EU onderzoeksprogramma’s. Watertechnologie is i Fryslân één van de thema’s. Met het programma zijn innovatieprocessen en samenwerking tussen bedrijven en met kennisinstellingen in gang gezet. Lang niet alles slaagt technisch of commercieel, maar dat is het risico van innoveren. Maar zelfs als een project technisch slaagt en economisch haalbaarheid valt de marktintroductie meestal ver buiten de scope van het innovatieprogramma. Een lineair verband tussen subsidie en commercieel succes is er dan ook niet. Dit vergt vaak nog 4 jaar of meer met vallen en opstaan, andere vormen van ondersteuning, doorzettingsvermogen en toeval. In de bijlage Watermakers treft u een aantal voorbeelden van ondernemers, die met veel passie in dit innovatieve klimaat opereren. Projecten: -Fryslân Fernyt 1, 2 en 3: 23 innovatieve samenwerkingsprojecten watertechnolgie -Koers Noord: 8 innovatieve samenwerkingsprojecten watertechnologie.
Proeftuin Fryslân De afgelopen jaren zijn diverse demonstratie / showcase projecten gerealiseerd, waar nieuwe technologieën worden getest, doorontwikkeld en toegepast. De projecten in deze proeftuin worden fysiek getoond tijdens de sterk in aantal toenemende missies en bezoeken van geïnteresseerden uit de hele wereld. Enkele voorbeelden hiervan zijn: -Waterschoon Sneek, nieuw te ontwikkelen woonwijk waar decentrale zuiverings- technologieën worden toegepast (2010) -Pilot Blue Energy, Kornwerderzand (2013) -Methaangas bij waterwinning, Spannenburg (2013) Transnationale samenwerking Het uiteindelijke doel van het programma water technologie is het genereren van nieuwe bedrijvigheid. De groei van de watermarkt ligt met name in het buitenland De internationale markt voor watertechnologie bestaat een publiek deel (drinkwater; huishoudelijk afvalwater) en uit een privaat deel (proceswater; industrieel afvalwater). Overheden hebben ook invloed op het private deel via regelgeving, vergunningen en handhaving. In sommige landen is de rol van de overheid erg dominant. Samenwerking met de eigen overheid is daarom soms erg belangrijk voor bedrijven om entrees op een buitenlandse markt te verkrijgen via overheid-overheid contacten of een stempel van betrouwbare leverancier te krijgen. Ook via samenwerking op het gebied van research en onderwijs kunnen internatiole netwerken worden opgebouwd. Fryslân zal zich als Europees centrum watertechnologie ook moeten laten zien in en aan het buitenland. Deze profilering is een belangrijke taak voor de Wateralliantie. Om het belang voor de regio te onderstrepen zullen provincie en gemeente dit echter ook (bestuurlijk) moeten ondersteunen. Projecten: -Projecten in o.a. Zuid-Afrika, Mozambique, Roemenië en Polen met Vitens, Wetterskip, Friese kennisinstellingen en bedrijven. -Diverse internationale waterprojecten in Interreg-verband. -Diverse internationale researchprojecten van Wetsus in het KP7 programma. -Internationale congressen watertechnologie in Leeuwarden
