Monitor Ruimtelijke Economie
Uitkomsten
Werkgelegenheidsonderzoek provincie Utrecht 2010
Maart 2011 Afdeling Economie, Cultuur en Maatschappij
Colofon Dit rapport is een uitgave van: Provincie Utrecht Afdeling Economie, Cultuur en Vrije tijd Pythagoraslaan 101 Postbus 80.300 3508 TH Utrecht Voor informatie over de inhoud: M. Bergmeijer Tel. 030-258 2391 Email:
[email protected]
2
Inhoudsopgave Inhoudsopgave Highlights Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Inleiding Respons Verloop werkgelegenheid Grote en kleine banen, mannen en vrouwen Dynamiek werkgelegenheid Werkgelegenheid 2001 t/m 2010 Sectoren nader belicht Uitzendarbeid Specifieke sectoren ICT Creatieve industrie Recreatie en toerisme Verloop aantal vestigingen Werkgelegenheid regionaal Werkgelegenheid in internationale bedrijven Overige trends in Arbeidsmarkt en economie Werkloosheid Faillissementen Economische groei Nederland en Utrecht Bijlage 1. Werkgelegenheid en vestigingen per SBI-afdeling Bijlage 2. Werkgelegenheid en vestigingen per gemeenten en sectie Bijlage 3. Begrippen en definities
3
3 4 5 5 5 6 7 8 10 11 19 20 20 21 21 22 23 24 25 25 26 26 27 30 31
Highlights Werkgelegenheid -
In de periode 2009 tot 2010 is de werkgelegenheid in de provincie Utrecht gekrompen met 1,3%. Dit komt overeen met een verlies van 8.900 banen. Het CBS meldt nationaal een teruggang van 1,9% (statistiek Banen van Werknemers). In door mannen bezette grote banen was de teruggang het grootste, -2,4%. Het aantal door vrouwen bezette banen veranderde vrijwel niet: -0,1%. Vrijwel alle commerciele sectoren zijn gekrompen behalve de sector Communicatie en Informatie. De flexarbeid (uitzendkrachten) laat voor het tweede achtereenvolgende jaar een krimp zien, nu van ruim 11%. De kwartaire sectoren (Onderwijs, Overheid, Zorg, Cultuur/Sport en Overige diensten) laten banengroei zien. In de gezondheids- en welzijnszorg is het aantal banen met 3.500 toegenomen (+3,5%). Het aantal vestigingen is sterk toegenomen, nl. met 5.800 (+6,3%) vooral bij de sectoren Advies, Zorg en Cultuur en Sport. Vooral het aantal kleine, éénpersoonsbedrijven is sterk gegroeid, nl. met 9,5% tot 62.600. Van de 26 Utrechtse gemeenten vertoonde Houten een groei van 870 banen. De werkgelegenheid in Utrecht bleef op het niveau van 2009. Amersfoort moest 1.500 banen prijsgeven. In Nieuwegein gingen de meeste banen verloren: 2.300.
Overige factoren economie en arbeidsmarkt -
Het aantal niet-werkende werkzoekenden in de provincie Utrecht is in 2010 gedaald van 28.000 tot 25.200. Het werkloosheidspercentage is gestegen van 4,2% in 2009 naar 4,6% in 2010. Landelijk ging dit percentage van 4,8% naar 5,4%. Het aantal faillissementen in de provincie Utrecht bedroeg 631 in 2010, dat is lager dan in 2009: 765. De economische groei was in 2009 sterk negatief: -3,9% in Nederland en -3,2% voor de provincie Utrecht. In 2010 is het landelijke cijfer +1,7%. Het cijfer voor Utrecht is nog niet bekend maar zal ook positief zijn.
4
Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Inleiding In april 2010 zijn ca. 60.000 bedrijven en instellingen met een vestiging in de provincie Utrecht benaderd met de vraag de actuele werkgelegenheid op te geven. Behalve de werkgelegenheid is gevraagd naar de woonplaatsen van de werknemers om een actueel beeld van het woon-werkverkeer te verkrijgen. In deze uitgave wordt een beeld gegeven van de werkgelegenheidsontwikkeling. De resultaten van het pendelonderzoek worden apart gerapporteerd. Door de wijziging van de Handelregisterwet per 1 juli 2008 zijn veel bedrijven van vrije ondernemers en non-profit organisaties in het Handelsregister opgenomen die daar voorheen niet inzaten. Als gevolg hiervan heeft een inhaalslag plaatsgevonden waarbij bedrijven die ten onrechte niet in het PAR zaten, zijn opgenomen. Hierbij is de startdatum van het bedrijf aangepast en de werkgelegenheid met terugwerkende kracht ingevuld om het ontstaan van onjuiste trendcijfers tegen te gaan. Het PAR is hiermee completer geworden. Met deze uitgave vervallen eerder gepubliceerde cijfers.
Respons Van alle bedrijven met 5 tot 500 werkzame personen heeft 70% aan het onderzoek meegedaan. Grotere bedrijven hebben voor meer dan 80% deelgenomen. Bij kleinere bedrijven ligt de respons lager (figuur 1). Ontbrekende gegevens zijn overgenomen uit het Handelsregister of berekend volgens een gestratificeerde ophoging, naar grootteklasse en bedrijfstak Figuur 1. Respons naar grootteklasse van de vestiging 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 pers
2-4
5-9
10-19
20-49
50-99
100-199 200-499 500-799 800-999
grootteklasse van de vestiging Respons
Uit Handelsregister
Opgehoogd
5
Geschat, gekopieerd
1000 o.m.
Verloop werkgelegenheid In 2010 is duidelijk geworden dat de provincie Utrecht ook getroffen wordt door de crisis: met een verlies van 8.900 banen is de werkgelegenheid met 1,3% afgenomen (tabel 1). Vrijwel alle commerciële sectoren zijn gekrompen, op één na, de sector Communicatie en Informatie met een kleine winst van 330 banen (+0,7%). Vier kwartaire sectoren kennen ook groei, waaronder de grootste sector, zorg en welzijn (tabel 1). Tabel 1. Verloop aantal banen 2009-2010 sectie
Omschrijving
2009
A
Landbouw, bosbouw en visserij
9.011
8.991
-20
-0,2%
BE
Nijverheid
42.209
40.657
-1.552
-3,7%
F
Bouwnijverheid
39.024
37.270
-1.754
-4,5%
G
Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s
118.690
115.071
-3.619
-3,0%
H
Vervoer en opslag
25.787
25.527
-260
-1,0%
I
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
22.219
21.884
-335
-1,5%
J
Informatie en communicatie
44.427
44.758
331
0,7%
K
Financiële instellingen
30.250
29.059
-1.191
-3,9%
L
Verhuur van en handel in onroerend goed
5.505
5.299
-206
-3,7%
M
Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening
73.120
72.347
-773
-1,1%
N
Verhuur van roerende goederen, overige zakelijke diensten Waarvan uitzendbanen
48.525 18.909
44.811 16.935
-3.714 -1.974
-7,7% -10,4%
O
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
33.420
32.809
-611
-1,8%
P
Onderwijs
49.487
49.541
54
0,1%
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
99.460
102.946
3.486
3,5%
R
Cultuur, sport en recreatie
13.845
14.633
788
5,7%
S
Overige dienstverlening
17.813
18.247
434
2,4%
672.792
663.850
-8.942
-1,3%
Totaal provincie Utrecht
2010
verschil
trend
De grootste terugval -7,7%, speelde zich af in de sector ‘overige zakelijke diensten’ en werd voor meer dan de helft veroorzaakt door de ontwikkeling van de uitzendarbeid: hier gingen afgelopen jaar bijna 2.000 flexbanen verloren (figuur 2). Feitelijk werken flexwerkers in alle sectoren. Het verloop per sector wordt nader belicht in ……… In de Bouwnijverheid gingen bijna 1.800 banen verloren, -4,5%. De Onroerend Goedsector kromp met 3,7%. Hier zal een relatie liggen met de stagnerende huizenmarkt. De sectoren Nijverheid, Handel en Financiële diensten kenden een teruggang van resp. 3,7%, 3,0% en 3,9%. In deze sectoren samen gingen 6.400 banen verloren. Ook hier weerspiegelt de economische crisis zich duidelijk. Aanzienlijke banenwinst is wederom opgetreden in de sector Zorg en welzijn: +3.500 (+3,5%). De vraag naar zorg bij een verouderende bevolking blijft in stand. De sectoren Cultuur, Sport en Recreatie en Overige dienstverlening kenden ook banengroei, resp. +790 (+5,7%) en +430 (+2,4%).
6
Figuur 2. Verloop werkgelegenheid per sector Landbouw, bosbouw en visserij Nijverheid Bouwnijverheid Groot- en det ailhandel; reparatie van auto’s Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverst rekking Inf ormat ie en communicat ie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advies, onderzoek, spec. zakelijke dienst en Overige zakelijke dienst en, incl. uit zendarbeid Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cult uur, sport en recreat ie Overige dienst verlening -10%
-8%
-6%
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
Groeipercent age aantal banen 2009-2010
Grote en kleine banen, mannen en vrouwen Van alle banen is 86% een ‘grote baan’, dat wil zeggen 12 uur per week of meer; 14% bestaat uit kleine banen, minder dan 12 uur per week. Het gaat dan vaak om oproepkrachten of startende ondernemers die nog in loondienst zijn (tabel 2). Van alle banen wordt 56% door een man ingenomen en 44% door een vrouw. Tabel 2. Onderverdeling van banen in categorieën mannen
vrouwen
totaal
Grote banen
336.736
235.842
Kleine banen
38.064
53.208
91.272
374.800
289.050
663.850
Totaal
572.578
De trend in de werkgelegenheid verschilt per categorie. De teruggang is voornamelijk toe te schrijven aan mannen in grote, en in mindere mate, kleine banen. De werkgelegenheid bij vrouwen is vrijwel gelijk gebleven (tabel 3). Hierdoor is wel het aandeel vrouwen op alle banen gestegen van 43% naar 43,5%. Tabel 3. Trend banen per categorie mannen
vrouwen
totaal
Grote banen
-2,4%
-0,1%
-1,4%
Kleine banen
-1,0%
-0,3%
-0,6%
Totaal
-2,2%
-0,1%
-1,3%
De verdeling man/vrouw verschilt sterk per sector. In drie sectoren werken meer vrouwen dan mannen: het Onderwijs, de Zorg en de Overige dienstverlening.
7
Dynamiek werkgelegenheid Het verloop van de werkgelegenheid van jaar tot jaar wordt bepaald door: • oprichting van nieuwe vestigingen van bedrijven en instellingen en instroom van buiten de Provincie Utrecht, • opheffing van vestigingen en vertrek naar buiten de provincie, • groei en krimp in reeds gevestigde bedrijven Deze processen zijn te kwantificeren in dit onderzoek. Uit vergelijking met het verloop in de periode 2008-2009 blijkt dat de winst van banen uit nieuw opgerichte bedrijven of instroom in de recente periode 10% kleiner is dan in de vorige periode (figuur 3). Het verlies aan banen door opheffing of vertrek is 2% groter. Groei van werkgelegenheid in reeds gevestigde bedrijven is in de afgelopen meetperiode 18% lager dan in de vorige periode. De krimp van werkgelegenheid is 8% groter dan in de vorige periode. Dat resulteert in een negatief saldo van nieuwe werkgelegenheid en verlies door opheffing/vertrek van 3.200 banen. In de vorige periode hielden deze bewegingen elkaar vrijwel in evenwicht. Autonome groei levert per saldo een verlies op van 5.800 banen in de recente meetperiode tegenover een positief saldo van 4.800 banen in de vorige meetperiode. Figuur 3. Dynamiek van de werkgelegenheid in de perioden 2008-2009 en 2009-2010 50.000 40.000 30.000
aantal banen
20.000 10.000 0 -10.000 -20.000 -30.000 -40.000 -50.000 2008/2009 vestiging
2009/2010 opheffing/vertrek
groei
krimp
In tabel 4 staan details over de dynamiek van de werkgelegenheid per sector. De sectoren Zorg, Cultuur en Overige diensten hebben een positief saldo van vestigingen/vertrek en groei/krimp. Informatie en Communicatie heeft een negatief saldo van vestiging/vertrek, maar een groter positief saldo groei/krimp. In de sector Advies, onderzoek e.a. is het vestiging/vertreksaldo positief maar het groei/krimpsaldo is groter negatief.
8
Tabel 4. Dynamiek van het aantal banen
65
1.001
2.193
1.277
8.991
-936
42.209
946
1.826
2.151
2.823
40.657
-880
-672
39.024
1.094
1.321
1.707
3.234
37.270
-227
-1.527
118.690
3.813
5.429
5.534
7.537
115.071
-1.616
-2.003
Vervoer en opslag
25.787
759
999
1.280
1.300
25.527
-240
-20
Horeca
22.219
854
949
1.066
1.306
21.884
-95
-240
J
Informatie en communicatie
44.427
1.972
2.557
3.239
2.323
44.758
-585
916
K
Financiële instellingen
30.250
194
936
1.111
1.560
29.059
-742
-449
L
Handel, verhuur onroerend goed
5.505
132
198
276
416
5.299
-66
-140
M
Advies, onderzoek, spec. zakelijke diensten
73.120
4.156
2.772
2.842
4.999
72.347
1.384
-2.157
N
Overige zakelijke diensten/uitzendarbeid
48.525
1.343
2.625
1.791
4.223
44.811
-1.282
-2.432
O
Overheid
33.420
413
532
1.335
1.827
32.809
-119
-492
P
Onderwijs
49.487
815
551
1.515
1.725
49.541
264
-210
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
99.460
3.078
1.833
5.788
3.547
102.946
1.245
2.241
R
Cultuur, sport en recreatie
13.845
1.008
376
609
453
14.633
632
156
S
Overige dienstverlening
17.813
829
718
1.131
808
18.247
111
323
672.792
21.471
24.623
33.568
39.358
663.850
-3.152
-5.790
A
Landbouw, bosbouw en visserij
BE
Nijverheid
F
Bouwnijverheid
G
Handel
H I
Totaal provincie
9.011
9
groei
krimp
stand 2010
saldo groei/ krimp
opheffing/ vertrek
Omschrijving
stand 2009
saldo vestiging/ vertrek
vestiging
sectie
916
Werkgelegenheid 2001 t/m 2010 Vanaf 2004, tot het begin van de economische crisis, eind 2008, nam de werkgelegenheid in de provincie Utrecht sterk toe na een eerdere recessie. Het groeitempo bleek in 2009 afgenomen te zijn na het bekend worden van de bankencrisis in de Verenigde Staten in augustus 2008. Figuur 4. Verloop aantal banen 2001-2010 Werkgelegenheid provincie Utrecht (Bron: PAR) 680.000 670.000
Aantal banen
660.000 650.000 640.000 630.000 620.000 610.000 600.000 590.000 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
peildatum 1 april
Het verloop van de werkgelegenheid in de provincie Utrecht komt vanaf 2004 sterk overeen met de landelijke trend (figuur 5). Het CBS meldt in de nationale statistiek Banen van werknemers voor de periode 2009-2010 (ultimo eerste kwartaal) een teruggang van 1,9%. Utrecht presteert daarmee beter dan landelijk gemiddeld. Figuur 5. Groei werkgelegenheid provincie Utrecht (PAR) vs Nederland (CBS) 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% 2002
2003
2004
2005 Ut recht
2006
2007
2008
Nederland (CBS)
10
2009
2010
Sectoren nader belicht In onderstaande grafieken wordt de trend in het aantal banen en vestigingen weergegeven van 2001 t/m 2010. De staven geven het verloop van het aantal banen weer (linkerschaal), de trendlijn het aantal vestigingen (rechterschaal). Er wordt ingegaan op de meest opvallende trends. Landbouw, bosbouw en visserij Sinds 2004 is er weinig verandering in de werkgelegenheid in de landbouw, na een neergang in eerdere jaren. Het aantal vestigingen is gestaag aan het dalen. Figuur 6. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Landbouw 4.500
12.000
4.000 10.000
3.000
8.000
2.500 6.000 2.000 1.500
4.000
aantal vestigingen
aantal banen
3.500
1.000 2.000 500 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Nijverheid In de nijverheid (industrie en nutsbedrijven) zijn ruim 1.500 banen verloren gegaan. Banenverlies trad vooral op bij de grafische industrie en de machines- en apparatenindustrie. In positieve zin hebben de nieuwe vestigingen van FrieslandCampina in o.a. Amersfoort bijgedragen aan de werkgelegenheid in de industrie. Het aantal vestigingen vertoont een stijgende lijn. Figuur 7. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Nijverheid 60.000
4.000
aantal banen
3.000 40.000
2.500
30.000
2.000 1.500
20.000
1.000 10.000
aantal vestigingen
3.500
50.000
500
0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bouwnijverheid Het verlies van 1.750 banen komt voornamelijk voor rekening van de burgelijke- en utiliteitsbouw en de wegenbouw, samen 1.100 verlies. Ook de kabelbedrijven, elektrotechnische bouwinstallatie en
11
verwarmingsbedrijven boeken een verlies, nl. 480 banen. De toename van het aantal vestigingen is tot stilstand gekomen. Figuur 8. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Bouw 45.000
10.000
40.000
9.000
aantal banen
7.000
30.000
6.000 25.000 5.000 20.000 4.000 15.000
3.000
10.000
aantal vestigingen
8.000
35.000
2.000
5.000
1.000
0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Handel De sector handel en reparatie is de grootste van alle sectoren met 115.100 banen, dat is 17% van alle banen. De handel komt 3.600 banen lager uit dan in 2009. In de groothandel (50.730 banen) zijn 2.700 banen verdwenen (-5,3%), waarvan 1.500 banen door verplaatsing van bedrijven naar buiten de provincie Utrecht. Het aantal banen in de detailhandel (55.480 banen) is met 1,3% gedaald. In de autohandel (11.530 banen) is het aantal banen met 1,7% afgenomen. Het aantal vestigingen is in de hele branche met 2,4% gestegen. Figuur 9. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Handel 140.000
20.000 18.000
120.000
aantal banen
14.000 12.000
80.000
10.000 60.000
8.000 6.000
40.000
4.000 20.000
2.000
0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
12
aantal vestigingen
16.000 100.000
Transport (Vervoer en Opslag) Deze sector bevat de transport-, opslag- en postbedrijven en is relatief klein met 25.530 banen (3,8% van alle banen). In het goederenvervoer zijn meer dan 600 banen verloren gegaan. Figuur 10. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Transport 35.000
2.000 1.800
30.000
aantal banen
1.400 1.200
20.000
1.000 15.000
800 600
10.000
aantal vestigingen
1.600 25.000
400 5.000
200
0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Horeca De werkgelegenheid in de horeca is met 1,5% teruggelopen tot 21.900 banen, vooral bij de (hotel-)restaurants. Het zijn vooral kleine banen die verloren zijn gegaan. Het aantal vestigingen is met 2,7% toegenomen. Figuur 11. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in de Horeca 25.000
3.500 3.000
aantal banen
2.500 15.000
2.000 1.500
10.000
1.000 5.000 500 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
13
aantal vestigingen
20.000
Informatie en Communicatie Deze sector is nieuw in de vernieuwde SBI-bedrijfscode systematiek van het CBS. Het bevat bedrijven in de advisering op het gebied van informatietechnologie, radio, televisie, media, uitgeverijen. Deze sector is de enige commerciële sector met een geringe banengroei, 330 banen erbij tot 44.760 banen (6,7% van het totaal). Vooral Advisering in informatietechnologie droeg hiertoe bij met een toename van 920 banen. Bij de Telecommunicatie gingen 190 banen verloren, bij de uitgeverijen 290 banen en bij een aantal onderdelen van de ICT gingen 640 banen verloren. Het aantal vestigingen blijkt vanaf 2004 sterk te groeien, vooral in ICT-advies en diensten. Figuur 12. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Informatie en Communicatie 50.000
7.000
45.000
6.000 5.000
aantal banen
35.000 30.000
4.000
25.000 3.000
20.000 15.000
2.000
aantal vestigingen
40.000
10.000 1.000
5.000 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Financiële instellingen Bij de financiële instellingen werken in 2010: 29.060 mensen. Dat is 1.190 minder dan in 2009. In het bankwezen zijn door reorganisaties en sluiting van vestigingen veel banen verloren gegaan. Ook in het verzekeringswezen zijn 600 banen minder geteld. Het aantal vestigingen loopt terug. Figuur 13. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Financiele Instellingen 1.800
35.000
1.600
30.000
aantal banen
1.200 20.000
1.000 800
15.000
600 10.000
aantal vestigingen
1.400 25.000
400 5.000
200
0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Verhuur en handel in Onroerend Goed Ook deze sector is nieuw in de CBS branche-indeling. Het is een kleine branche waar 5.300 mensen werkzaam zijn. Er gingen t.o.v. 2009, 200 banen verloren, vooral bij bedrijven in bemiddeling en verhuur van onroerend goed.
14
6.000
1.200
5.000
1.000
4.000
800
3.000
600
2.000
400
1.000
200
0
aantal vestigingen
aantal banen
Figuur 14. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Verhuur en handel Onroerend Goed
0 2001 2002 2003 2004
2005 2006
2007 2008 2009
2010
Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening In deze bedrijfstak zijn 72.300 mensen werkzaam, dat is 10,9% van het totaal. Er zijn 770 banen verloren gegaan. Banenverlies is geleden bij accountantsbureaus en reclame- en marktonderzoek. Bij industrieel ontwerp en fotografie zijn er ruim 400 banen bijgekomen, samenhangend met een toename van het aantal vestigingen in deze branche van ruim 400. Het zijn individuele ondernemers die zijn gestart. Figuur 15. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Advies, Onderzoek en spec. Zakelijke diensten 25.000
80.000 70.000
aantal banen
50.000
15.000
40.000 10.000
30.000 20.000
5.000 10.000 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
15
aantal vestigingen
20.000 60.000
Verhuur van roerende goederen, overige zakelijke diensten Dit is een gemengde bedrijfstak met 44.800 banen. Er zijn 3.700 banen verloren gegaan. Veel banen zijn verloren gegaan bij de uitzendbureaus (incl. uitzendkrachten), uitleenbureaus en arbeidsbemiddeling, ca 2.700. Deelsectoren met een kleine banengroei zijn: secretariele dienstverlening, facility management en particuliere beveiliging. Het aantal vestigingen is sterk toegenomen, vooral bij facility management. Figuur 16. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Overige zakelijk e diensten 5.000
60.000
4.500 4.000 3.500
40.000
3.000 2.500
30.000
2.000 20.000
1.500
aantal vestigingen
aantal banen
50.000
1.000
10.000
500 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Wanneer de trend in de uitzendarbeid niet wordt meegeteld is deze bedrijfstak met 5,9% gekrompen, overeenkomend met 1.740 banen. Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen De overheidsinstellingen tellen 600 banen minder dan in 2009. Onderdelen van defensie, politie en justitie, laten minder banen zien. Het aantal vestigingen neemt gemiddeld licht af. Figuur 17. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Openbaar bestuur 40.000
300
35.000
aantal banen
200
25.000 20.000
150
15.000
100
10.000 50
5.000 0
0 2001 2002 2003 2004
2005 2006
2007 2008 2009
2010
16
aantal vestigingen
250
30.000
Onderwijs Bij de onderwijsinstellingen zijn 49.500 banen geteld, iets meer dan in 2009. Het aantal vestigingen neemt sterk toe, vooral in de commerciele onderwijsinstellingen, zoals bedrijfsopleidingen en trainingen. Figuur 18. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Onderwijs 5.000
60.000
4.500 4.000 3.500
40.000
3.000 2.500
30.000
2.000 20.000
1.500
aantal vestigingen
aantal banen
50.000
1.000
10.000
500 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Gezondheids- en welzijnszorg Dit is de op één na grootste bedrijfstak in de provincie Utrecht met 103.000 arbeidsplaatsen of 15,5% van de totale werkgelegenheid. Er zijn sinds april 2009 bijna 3.500 banen bijgekomen, waarvan 3.000 door vrouwen bezet. Deelsectoren die daartoe veel hebben bijgedragen zijn de thuiszorg, verzorgingshuizen, ziekenhuizen, paramedische praktijken en de kinderopvang. Het aantal vestigingen groeit sterk, vooral in de (1-persoons) paramedische praktijken, psychotherapie en thuiszorg. Figuur 19. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Gezondheids- en Welzijnszorg 10.000
120.000
9.000 8.000 7.000
80.000
6.000 5.000
60.000
4.000 40.000
3.000 2.000
20.000
1.000 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
17
aantal vestigingen
aantal banen
100.000
Cultuur, sport en recreatie Deze sector bevat 14.600 banen. Er heeft een groei van 790 arbeidsplaatsen plaatsgevonden, vooral in de kunstensector. Figuur 20. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Cultuur, Sport en Recreatie 6.000
16.000 14.000
aantal banen
4.000
10.000 8.000
3.000
6.000
2.000
4.000
aantal vestigingen
5.000
12.000
1.000
2.000 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Overige dienstverlening Deze gemengde sector is met 18.700 arbeidsplaatsen een van de kleinere. Er zijn 430 banen bijgekomen, vooral bij belangenorganisaties. Ook het aantal bedrijven in de schoonheidsverzorging en pedicurepraktijken is toegenomen, veelal éénpersoonsbedrijven. Banenverlies trad op o.a. bij reparatiebedrijven van consumentengoederen. Figuur 21. Verloop werkgelegenheid en vestigingen in Gezondheids- en Welzijnszorg 20.000
6.000
18.000
aantal banen
14.000
4.000
12.000 10.000
3.000
8.000 2.000
6.000 4.000
1.000
2.000 0
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
18
aantal vestigingen
5.000
16.000
Uitzendarbeid In de voorgaande periode 2008-2009 is het aantal uitzendbanen met 19% sterk teruggevallen, zoals al eerder is gebeurd in de periode 2003-2004 (figuur 22). In de laatste meetperiode 2009-2010 is de terugval ook sterk maar minder dan daarvoor: -10%. Uitzendkrachten werken in alle sectoren. De grootste teruggang in ingehuurde uitzendkrachten heeft plaatsgevonden in de bedrijfstakken Transport (-32%), Openbaar bestuur (-22%), Advies, onderzoek e.a. (-18%) en de Industrie (-15%). Figuur 22. Verloop uitzendbanen 2001-2010 30.000
aantal uitzendbanen
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
De landelijke cijfers van het CBS over de ontwikkeling van het aantal uitzenduren laat een diep dal zien, ultimo eerste kwartaal en een sterk herstel in het tweede en derde kwartaal van 2010 (figuur 23). Verwacht mag worden dat ook in Utrecht de flexarbeid zich weer sterk herstelt. Figuur 23. Verloop uitzenduren per kwartaal 2009-2010 t/m derde kwartaal (CBS) 130 125
index 2005=100
120 115 110 105 100 95 90 85 80 2009 1e kwartaal
2009 2e kwart aal
2009 3e kwart aal
2009 4e kwartaal
2010 1e kwart aal
19
2010 2e kwart aal *
2010 3e kwartaal *
Specifieke sectoren In deze paragraaf komt de ontwikkeling aan de orde van een aantal specifieke sectoren die met name voor de provincie Utrecht van belang zijn. Creatieve industrie en Recreatie en Toerisme zijn gedefinieerd als een combinatie van bedrijfstakken waarbij landelijk vastgestelde definities zijn gevolgd. In bijlage 3 staat aangegeven uit welke branches deze specifieke sectoren bestaan.
ICT De ICT-sector in de provincie Utrecht bestaat uit bedrijven in de industrie, handel en dienstverlening en bevatte in 2010, 50.800 banen, 7,7% van het totaal aantal banen. De belangrijkste deelsector is het ICT-Advies met 16.400 banen, gevolgd door Softwareontwikkeling met 12.900 banen en Groothandel in computers e.a. met 5.900 banen. Figuur 24. Verloop werkgelegenheid in de ICT-sector 56.000 54.000
aantal banen
52.000 50.000 48.000 46.000 44.000 42.000 40.000 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
De sector blijkt gevoelig voor conjuncturele schommelingen: vanaf 2009 is een sterke reductie van het aantal banen opgetreden na een aanvankelijk sterk herstel sinds 2004 (figuur 24). Dat geldt overigens niet voor alle deelsectoren. De adviestak laat een banengroei zien van bijna 6%. Het aantal vestigingen groeide met 18%. Ook de activiteiten rond de webportals groeit sterk: 36% groei in banen en 175% groei in vestigingen! Het totaal aantal vestigingen is sinds 2004 voortdurend aan het stijgen, vooral kleine ondernemers beginnen een bedrijf in de ICT.
20
Creatieve industrie Deze combinatiesector bevat bedrijven in de deelsectoren Kunsten, Media en entertainment en Zakelijke diensten. In totaal zijn hierin 34.500 mensen actief in de provincie Utrecht, dat is 5,2% van de totale werkgelegenheid. Het aantal banen liet een gering stijging zien t.o.v. 2009: +0,4%. Het aantal vestigingen is echter met ruim 10% gestegen tot 13.150. In de Kunstensector (o.a. uitvoerende podiumkunsten) zijn er 330 banen bijgekomen. Media en Entertainment boekte 280 banen winst vooral bij de schrijvende en scheppende kunsten. Bij de uitgeverijen, die in deze deelsector meegeteld worden, zijn echter 290 banen verloren gegaan. In de deelsector Zakelijke diensten (architecten-, ingenieurs- en reclamebureaus) zijn 480 banen verloren gegaan. Het aandeel banen op de totale werkgelegenheid is van 2001 t/m 2010 gegroeid van 4,5% tot 5,2% (de blauwe lijn in figuur 25). Figuur 25. Banen en vestigingen in de creatieve industrie 25.000
5,4%
aantal banen
5,0% 15.000
4,8% 4,6%
10.000
4,4% 5.000
aandeel werkgelegenheid
5,2%
20.000
4,2%
0
4,0% 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Creatieve industrie - Kunsten
Creatieve industrie - Media en entertainment
Creatieve industrie - Zakelijke dienstverlening
Aandeel banen op totale w erkgelegenheid
Recreatie en toerisme In de sector Recreatie en Toerisme waren in 2010, 40.300 mensen werkzaam in 6.900 bedrijven. Dat is 6,1% van alle banen en 7% van alle vestigingen. Er was een kleine winst van 0,7% in het aantal banen t.o.v. 2009. Het aantal vestigingen is gestegen met 8,4%. In de deelsectoren Handel, Logiesverstrekking, Horeca en Vervoer gingen 340 banen verloren. In Cultuur, Recreatie, Sport en overig Recreatie en Toerisme kwamen er 630 banen bij. Voor een deel is bij Recreatie en Toerisme sprake van dezelfde deelsctoren als bij de Creatieve Industrie.
21
Verloop aantal vestigingen In tegenstelling tot de terugloop van het aantal arbeidsplaatsen ontwikkelt het aantal vestigingen zich nog steeds progressief. Het aantal vestigingen nam met 6,3% toe tot 98.550 (tabel 5). Tabel 5. Verloop aantal vestigingen 2009-2010 sectie
Omschrijving
2009
A
Landbouw, bosbouw en visserij
3.538
3.229
-309
-8,7%
BE
Nijverheid
3.491
3.559
68
1,9%
F
Bouwnijverheid
8.655
8.768
113
1,3%
G
Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s
16.882
17.279
397
2,4%
H
Vervoer en opslag
1.802
1.865
63
3,5%
I
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
2.967
3.048
81
2,7%
J
Informatie en communicatie
6.010
6.568
558
9,3%
K
Financiële instellingen
1.221
1.219
-2
-0,2%
L
Verhuur van en handel in onroerend goed
M
Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening
N
Verhuur van roerende goederen, overige zakelijke diensten
O
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
239
241
2
0,8%
P
Onderwijs
4.219
4.669
450
10,7%
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
8.065
9.301
1.236
15,3%
R
Cultuur, sport en recreatie
4.741
5.375
634
13,4%
S
Overige dienstverlening
4.620
5.000
380
8,2%
92.731
98.553
5.822
6,3%
Totaal provincie Utrecht
2010
verschil
trend
977
999
22
2,3%
20.992
22.711
1.719
8,2%
4.312
4.722
410
9,5%
De meeste vestigingen zijn erbij gekomen in de sectoren Advies, Onderzoek en specialistische zakelijke dienstverlening, gevolg door Gezondheids- en welzijnszorg. In de Zorg en Cultuur, Sport, Recreatie is het aantal vestigingen relatief het snelst gegroeid, resp. 15% en 13%. De sectoren met een gemiddelde groei van vestigingen van 10% of meer in de periode 2001-2010, zijn: Zorg en Welzijn (15,7%), Cultuur, Sport, Recreatie (12,3%), Onderwijs (12,2%) en Advies, Onderzoek en Specialistische Dienstverlening (10,0%). Figuur 26. Aantal vestigingen 2001-2010 100.000 90.000
aantal vestigingen
80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2001
2002
2003
2004
2005
1-persoons vestigingen
2006
2007
2008
2009
Meerpersoons vestigingen
22
2010
Opvallend is de groei van het aantal kleine bedrijven met 1 werkzaam persoon (in figuur 26 donkerblauw). In april 2010 zijn er 6.400 kleine bedrijven meer geteld dan een jaar eerder. Dat is meer dan de totale toename van vestigingen. Het aantal vestigingen met 2 of meer werkzame personen is derhalve teruggelopen en wel met 1,5%. De gemiddelde groei van het aantal 1-persoonsvestigingen in de periode 2001 t/m 2010 is 9,2%. Het totaal aantal vestigingen groeide gemiddeld met 4,5%. In 2001 bedroeg het aandeel kleine bedrijven, 43%. In 2010 is dit opgelopen tot 64% van het totaal aantal in het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register onderscheiden vestigingen. Bedrijfstakken met de sterkste groei aan 1-persoonsvestigingen zijn: de Zorg- en Welzijn (+16%), Onderwijs (+12%), Cultuur, Sport en Recreatie (+12%) en Advies, Onderzoek en specialistische zakelijke dienstverlening (+10%). Groei van het aantal vestigingen In juli 2008 is de nieuwe Wet op het Handelsregister van kracht geworden. Hierin is bepaald dat alle bedrijfsactiviteiten van ondernemingen en vestigingen van vrije beroepsbeoefenaren in het Handelsregister moeten worden geregistreerd. Dit geldt voor commerciële bedrijven maar ook voor nietcommerciële instellingen zoals bestuursorganisaties, scholen, zorginstellingen etc. In de commerciële sectoren hebben veel ondernemers zich ingeschreven in het Handelsregister, waaronder veel éénpersoonsbedrijven. Als gevolg hiervan heeft een inhaalslag plaatsgevonden in het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register en zijn bedrijven die al eerder bestonden maar nog niet waren opgenomen toegevoegd. Hierbij is de werkgelegenheid met terugwerkende kracht, vanaf de startdatum van het bedrijf opgenomen, om te voorkomen dat er foutieve trends zouden ontstaan. Niettemin is de ontwikkeling van het aantal bedrijven in m.n. de non-profit sectoren sterk.
Werkgelegenheid regionaal Gemeenten Van de 26 Utrechtse gemeenten (indeling januari 2011) boekten er zeven banenwinst: Houten groeide het hardst: +870 banen. Rhenen, Renswoude en Woudenberg kregen er iets meer dan 100 banen bij. De groei in de gemeenten Wijk bij Duurstede en Oudewater bleef onder de 100. De gemeente Utrecht bleef vrijwel op hetzelfde niveau, Amersfoort verloor bijna 1.500 banen (-1,8%). Bunnik ging er relatief het hardst op achteruit: -6,3%. De gemeente Nieuwegein verloor in absolute zin de meeste banen: 2.300 of -5,3%. In bijlage 2 staat een overzicht van het aantal banen per bedrijfstak per gemeente en de trends van werkgelegenheid en vestigingen.
23
Deelgebieden De ontwikkeling van de werkgelegenheid per deelgebied varieert. Vooral de stedelijke regio’s laten flinke achteruitgang zien. West Utrecht laat een kleiner verlies zien, in Zuidoost-Utrecht zijn de veranderingen het kleinst (tabel 6). Tabel 6. aantal banen en trend per deelgebied. Gewest Eemland
West-Utrecht
sectie
omschrijving
2010
A
Landbouw, bosbouw en visserij
3.199
verschil t.o.v. 2009 -76
BE
Nijverheid
5.700
-413
F
Bouwnijverheid
G
Handel
H I
2010
Stadsgewest Utrecht 2010 verschil t.o.v. 2009 2.773 -67
1.382
verschil t.o.v. 2009 -7
10.584
52
17.982
-985
Zuidoost Utrecht 2010
1.637
verschil t.o.v. 2009 130
6.391
-206
5.822
-334
7.534
-615
20.038
-881
3.876
76
13.849
-507
27.119
-993
60.191
-2.014
13.912
-105
Vervoer en opslag
2.429
-91
5.509
44
15.294
-204
2.295
-9
Horeca
1.745
-49
4.631
-26
12.955
-216
2.553
-44
J
Informatie en communicatie
2.098
76
6.648
-681
33.474
975
2.538
-39
K
Financiële instellingen
918
-71
5.952
-176
21.671
-864
518
-80
L
Onroerend goed
432
-6
1.150
0
3.051
-150
666
-50
M
Advisering, onderzoek etc.
4.527
13
18.383
-203
43.695
-541
5.742
-42
N
Overige zakel. dienstverl.
2.885
-337
8.478
-956
29.153
-2.074
4.295
-347
O
Overheid
1.296
96
7.371
-98
19.158
-365
4.984
-244
P
Onderwijs
3.065
-113
8.977
24
33.336
147
4.163
-4
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
6.771
223
22.674
571
64.506
2.306
8.995
386
R
Cultuur, sport en recreatie
851
-11
3.391
169
8.971
524
1.420
106
S
Overige dienstverlening Totaal provincie
1.602
134
3.553
-16
11.179
302
1.913
14
57.189
-1.466
143.336
-2.911
397.427
-4.107
65.898
-458
Bedrijventerreinen Er zijn in 2010: 9.660 bedrijven geteld op 130 bedrijventerreinen. Hier vonden 171.400 mensen een baan, dat is 26% van alle banen. Er zijn grote verschillen in dynamiek op terreinen. Op vijf terreinen nam het aantal banen met 500 of meer toe. In Utrecht: De Wetering, Kanaleneiland Merwede en Papendorp/Nieuwerijn. De andere twee snelst groeiende terreinen liggen in Houten: De Meerpaal en De Schaft. Op twee terreinen nam het aantal banen met meer dan 500 af: Plettenburg/De Wiers-Zuid te Nieuwegein en Calveen te Amersfoort. Vertrekkende en verhuizende bedrijven vormen de voornaamste oorzaak van de afname. Voorbeelden: de concentratie van CapGemini op Papendorp te Utrecht en de verhuizing en concentratie van vestigingen van Getronics van Nieuwegein en Amersfoort naar de Schaft in Houten.
Werkgelegenheid in internationale bedrijven In de provincie Utrecht zijn ca. 1.230 bedrijven actief met een moederbedrijf in het buitenland. Er zijn vanuit 49 verschillende landen vestigingen in de provincie Utrecht. Hierbij zijn 61.700 banen betrokken. Dat is 9,3% van alle banen. De top-5 van landen van herkomst, naar aantal vestigingen, laat het volgende beeld zien: Verenigde Staten (26% van het totaal aantal buitenlandse vestigingen), Duitsland (20%), Verenigd Koninkrijk (12%), Frankrijk (8%) en België (7%).
24
Overige trends in Arbeidsmarkt en economie Werkloosheid Het UWV registreert werklozen die op zoek zijn naar een baan: de niet-werkende werkzoekenden (nww). In de provincie Utrecht is dit aantal in 2010 afgenomen van 28.000 tot 25.200 (figuur 27). Figuur 27. Aantal ingeschreven niet-werkende werkzoekenden. 30.000 25.000
aantal
20.000 15.000 10.000 5.000 0
Het aantal jeugdige werkzoekenden van 15 tot 25 jaar, is in 2010 geslonken van 2.151 naar 1.716. Het werkloosheidspercentage (de werkloze beroepsbevolking als percentage van de beroepsbevolking) van Utrecht ligt structureel lager dan nationaal (figuur 28, bron: CBS). Voor 2010 komt het uit op 4,6% (Nederland: 5,4%). Utrecht staat daarmee op de tweede plaats na Zeeland met 3,9%. Koploper is Groningen met 6,9%. Figuur 28. Werkloosheidspercentage CBS 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 2002
2003
2004
2005
2006
Utrecht
2007
2008
Nederland
25
2009
2010
Faillissementen De economische crisis is ook duidelijk af te lezen aan de stijging van het aantal faillissementen in de provincie Utrecht in 2009, nl. tot 765. In 2010 is dit aantal gereduceerd tot 631; 72% betrof rechtspersonen (figuur 29, bron: CBS). Figuur 29. Faillissementen per kwartaal provincie Utrecht 250
aantal
200 150 100 50 0
Rechtspersonen
Niet-rechtspersonen
Economische groei Nederland en Utrecht De economische groei uitgedrukt in de volumegroei van het Bruto Binnenlands Product, laat een diep dal zien in 2009. De provincie Utrecht scoort sinds 2005 beter, en in 2009 minder slecht, dan landelijk. Het cijfer voor 2010 komt landelijk uit op +1,7%. Het regionale cijfer is nog niet bekend maar zal naar verwachting ook positief zijn, (figuur 30, bron: CBS). Figuur 30. Economische groei: volumemutatie Bruto Binnenlandse Product 6 5
% volumemutatie
4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 2000
2001
2002
2003
2004
2005
Nederland
2006
2007
Utrecht (PV)
26
2008**
2009*
2010*
Bijlage 1. Werkgelegenheid en vestigingen per SBI-afdeling
aantal banen 2010
aantal vestigingen 2010
trend vestigingen
-0,2%
3.199
-8,8%
90
-5,3%
29
-3,3%
3
50,0%
1
0,0%
8.991
-0,2%
3.229
-8,7%
1
-50,0%
1
0,0%
5.099
4,5%
298
-1,0%
477
-5,9%
10
0,0%
453
-13,7%
79
6,8%
184
-7,5%
115
0,0%
21
0,0%
13
8,3%
845
-8,8%
156
7,6%
829
-0,4%
35
0,0%
2.945
-9,9%
371
1,6%
1.915
-4,6%
55
5,8%
Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten
570
-5,9%
13
8,3%
Vervaardiging van producten van rubber en kunststof
550
2,8%
74
5,7%
1.276
-16,0%
131
-2,2%
548
-1,6%
27
-3,6%
Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.)
5.161
-5,2%
536
0,2%
26
Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach.
1.088
-6,3%
125
4,2%
27
Vervaardiging van elektrische apparatuur
1.457
0,4%
90
5,9%
28
Vervaardiging van overige machines en apparaten
2.437
-10,5%
206
-2,8%
29
Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers
1.883
-10,1%
61
-3,2%
30
Vervaardiging van overige transportmiddelen
379
-4,1%
73
-3,9%
31
Vervaardiging van meubels
1.311
-4,1%
468
0,6%
32
Vervaardiging van overige goederen
7.090
1,6%
411
4,1%
33
Reparatie en installatie van machines en apparaten
1.394
0,8%
73
78,0%
35
Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas
878
-7,2%
34
3,0%
36
Winning en distributie van water
267
-2,9%
5
0,0%
37
Afvalwaterinzameling en -behandeling
116
-0,9%
26
-7,1%
38
Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling
1.255
1,8%
55
-5,2%
39
Sanering en overig afvalbeheer
228
-10,9%
18
-14,3%
BE
Nijverheid
40.657
-3,7%
3.559
1,9%
41
Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling
13.070
-4,5%
3.682
2,2%
42
Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet)
3.911
-15,1%
396
3,4%
43
Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw
20.289
-2,2%
4.690
0,5%
F
Bouwnijverheid
37.270
-4,5%
8.768
1,3%
45
Handel in en reparatie van auto’s, motorfietsen, aanhangers
11.532
-1,7%
2.021
2,8%
46
Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.)
48.061
-5,3%
5.954
0,0%
47
Detailhandel (niet in auto's e.d.)
55.478
-1,3%
9.304
3,8%
SBIafdeling
Omschrijving
01
Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht
02
Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw
03
Visserij en kweken van vis en schaaldieren
A
Landbouw, bosbouw en visserij
08
Winning van delfstoffen (geen olie en gas)
10
Vervaardiging van voedingsmiddelen
11
Vervaardiging van dranken
13
Vervaardiging van textiel
14
Vervaardiging van kleding
15
Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen
16
Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout
17
Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren
18
Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
20
Vervaardiging van chemische producten
21 22 23
Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod.
24
Vervaardiging van metalen in primaire vorm
25
27
8.898
trend banen
G
Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s
49
Vervoer over land
50
Vervoer over water
51
Luchtvaart
52
Opslag en dienstverlening voor vervoer
53
Post en koeriers
H
Vervoer en opslag
55
Logiesverstrekking
56
Eet- en drinkgelegenheden
I
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
58
115.071
-3,0%
17.279
2,4%
13.834
-4,2%
871
0,2%
308
-2,8%
140
4,5%
58
3,6%
23
9,5%
3.952
1,9%
288
4,3%
7.375
3,9%
543
8,2%
25.527
-1,0%
1.865
3,5%
3.867
-1,5%
281
8,5%
18.017
-1,5%
2.767
2,2%
21.884
-1,5%
3.048
2,7%
Uitgeverijen
2.364
-11,0%
415
-7,4%
59
Productie en distributie van films en televisieprogramma´s
2.195
7,7%
1.041
11,7%
60
Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's
22
-8,3%
10
0,0%
61
Telecommunicatie
3.658
-4,3%
209
3,0%
62
Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn.
34.841
1,6%
4.411
9,4%
63
Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie
1.678
4,5%
482
25,5%
J
Informatie en communicatie
44.758
0,7%
6.568
9,3%
64
Financiële instellingen (geen verzekeringen , pensioenfonds)
14.055
-4,8%
280
2,2%
65
Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz)
9.832
-1,3%
55
0,0%
66
Overige financiële dienstverlening
5.172
-6,5%
884
-0,9%
K
Financiële instellingen
29.059
-3,9%
1.219
-0,2%
68
Verhuur van en handel in onroerend goed
5.299
-3,7%
999
2,3%
L
Verhuur van en handel in onroerend goed
5.299
-3,7%
999
2,3%
69
Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies
12.320
-3,5%
3.045
6,9%
70
Holdings (geen financiële), interne concerndiensten
24.981
-1,1%
9.838
7,2%
71
Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies
16.025
-2,2%
2.896
7,1%
72
Speur- en ontwikkelingswerk
6.512
0,0%
312
10,2%
73
Reclame en marktonderzoek
7.439
-1,9%
3.327
6,7%
74
Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling
4.435
10,4%
3.099
15,4%
75
Veterinaire dienstverlening
M
Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening
77
Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines
78
Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer
79
Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie
80
Beveiliging en opsporing
81
Facility management, reiniging en landschapsverzorging
82
Overige zakelijke dienstverlening
N
Verhuur van roerende goederen, overige zakel. dienstverl.
84
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
O
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
85 P
635
5,5%
194
10,9%
72.347
-1,1%
22.711
8,2% 5,6%
2.752
-6,6%
513
25.069
-9,8%
1.337
3,2%
1.466
-0,3%
479
23,1%
2.215
5,4%
198
12,5%
10.580
-5,1%
1.650
15,0%
2.729
-11,0%
545
2,8%
44.811
-7,7%
4.722
9,5%
32.809
-1,8%
241
0,8%
32.809
-1,8%
241
0,8%
Onderwijs
49.541
0,1%
4.669
10,7%
Onderwijs
49.541
0,1%
4.669
10,7%
28
86
Gezondheidszorg
47.577
3,9%
87
Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting
31.625
3,3%
531
6,4%
88
Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting
23.744
3,0%
2.725
16,7%
Q
Gezondheids- en welzijnszorg
102.946
3,5%
9.301
15,3%
90
Kunst
6.140
10,8%
4.271
14,9%
91
Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen
2.760
3,2%
198
3,7%
92
Loterijen en kansspelen
3,1%
93
Sport en recreatie
R
Cultuur, sport en recreatie
94
Levensbeschouwelijke en politieke organisaties
95
Reparatie van computers en consumentenartikelen
96
Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche
S
Overige dienstverlening Provincie Utrecht
29
6.045
15,6%
430
-8,7%
33
5.303
2,8%
873
9,1%
14.633
5,7%
5.375
13,4%
9.785
3,2%
762
4,1%
716
-7,5%
461
10,6%
7.746
2,5%
3.777
8,8%
18.247
2,4%
5.000
8,2%
663.850
-1,3%
98.553
6,3%
-1,8%
11.141
7,2%
280
295
12.222
-1,6%
2.303
5,6%
188
1.074
7.840
-6,3%
1.330
6,6%
634
76
224
9.511
-2,3%
1.482
3,2%
3.123
423
471
17.984
-1,2%
3.580
5,3%
328
303
16.134
-3,1%
3.897
2,8%
50
2.579
-3,6%
904
3,7%
451
22.555
4,0%
3.603
9,1%
490
13.970
-3,0%
2.305
5,6%
61
68
5.090
-0,6%
1.264
-0,5%
55
71
5.239
-1,4%
1.127
3,8%
7.197
894
1.034
43.049
-5,0%
4.414
5,4%
375
55
77
3.692
1,9%
919
3,0%
87
24
26
2.694
4,2%
458
4,1%
207
843
361
145
5.664
2,0%
1.325
6,0%
928
2.858
478
373
18.843
-2,7%
3.865
4,5%
710
1.704
2.881
396
445
22.438
-3,3%
5.083
4,7%
16.907
13.643
22.641
36.127
5.630
6.452
224.246
0,0%
25.523
9,0%
547
3.957
1.686
4.512
577
984
22.249
-0,5%
4.501
5,5%
3.447
6.265
13.483
Baarn
72
522
583
1.907
196
552
826
296
156
1.786
668
341
506
3.236
Bunnik
327
607
826
1.120
93
286
171
364
32
983
221
133
507
908
Bunschoten
215
2.440
979
2.624
240
204
114
71
23
378
887
131
271
De Bilt
441
951
916
2.823
309
517
427
297
162
4.477
834
553
1.260
De Ronde Venen
979
1.524
1.660
4.306
663
581
341
342
135
1.314
799
372
747
1.740
Eemnes
206
130
399
581
38
160
99
30
21
335
236
5
117
88
84
Houten
611
901
1.305
4.999
843
734
2.249
819
258
2.624
2.197
828
1.104
2.294
338
Leusden
249
453
413
3.062
560
529
626
1.012
67
2.266
1.091
782
705
1.441
224
Lopik
714
787
957
959
236
101
134
88
18
230
238
87
178
234
Montfoort
281
805
754
1.296
138
209
128
87
20
353
397
81
262
302
Nieuwegein
132
1.879
3.931
7.929
2.756
754
4.449
1.097
150
3.438
3.636
1.002
2.771
Oudewater
373
255
532
1.027
202
144
19
79
21
278
83
55
117
Renswoude
223
301
150
942
159
101
10
1
8
65
494
53
50
Rhenen
390
438
653
1.120
101
370
117
20
46
298
252
303
Soest
113
1.809
1.144
3.600
679
526
467
278
150
1.957
906
2.577
Stichtse Vecht
595
1.404
1.601
4.754
598
1.097
2.324
134
119
1.903
1.773
Utrecht
209
8.640
8.031
26.947
9.184
7.223
19.700
16.246
1.831
24.835
Utrechtse Heuvelrug
588
859
833
2.757
548
1.003
784
229
129
2.256
Veenendaal
Overheid
Zorg
4.550
Onderwijs
11.205
Overig zakelijk
688
Advies
4.156
Financieel
4.468
Horeca 2.448
Transport 3.442
Handel 14.405
Bouw 3.588
Nijverheid 5.055
Trend vestigingen
Aantal banen 81.640
223
Aantal vestigingen
Overige diensten 2.045
Amersfoort
Trend banen
Cultuur, sport, recreatie
Verhuur, handel OG
2.172
gemeente
Landbouw
Informatie en Communicatie
Bijlage 2. Werkgelegenheid en vestigingen per gemeenten en sectie
53
4.465
1.805
7.622
1.175
799
1.380
211
431
2.305
2.791
494
1.799
2.878
323
599
29.130
-2,1%
4.152
4,8%
Vianen
253
882
969
3.574
401
513
1.765
181
61
674
624
212
303
580
83
136
11.211
-5,2%
1.499
2,7%
Wijk bij Duurstede
383
328
435
1.471
312
280
247
57
52
818
211
177
421
675
135
159
6.161
0,7%
1.815
4,3%
Woerden
852
2.329
1.919
6.261
1.190
710
1.476
322
238
2.352
1.368
701
1.761
4.120
352
1.083
27.034
-3,3%
3.962
4,4%
Woudenberg
304
175
428
940
354
212
48
109
45
456
140
88
185
934
77
76
4.571
2,3%
872
5,1%
IJsselstein
118
1.200
1.085
2.572
537
442
562
205
129
1.218
1.271
352
703
1.670
206
304
12.574
-4,2%
2.211
5,4%
Zeist Provincie Utrecht
87
1.518
1.374
5.473
573
1.389
1.827
2.328
309
3.543
1.690
1.725
2.343
9.726
813
812
35.530
0,0%
5.018
6,9%
8.991
40.657
37.270
115.071
25.527
21.884
44.758
29.059
5.299
72.347
44.811
32.809
49.541
102.946
14.633
18.247
663.850
-1,3%
98.553
6,3%
Bijlage 3. Begrippen en definities Vestiging Een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandige beroepsbeoefenaar (dat wil zeggen elke fabriek, werkplaats, kantoor, winkel of andere bedrijfsruimte, of elk complex daarvan) waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzaam persoon. Werkzaam persoon (synoniem: arbeidsplaats, baan) Arbeidskracht die beroepsmatig (een) betaalde activiteit(en) verricht op of vanuit de vestiging: meewerkende ondernemer/eigenaar (directeur, bedrijfshoofd), meewerkend gezinslid, zelfstandig beroepsbeoefenaar, werknemer. ICT De sector ICT bestaat uit 23 SBI2008 codes, verdeeld over industrie, handel en dienstverlening. Aantal arbeidsplaatsen
Aantal vestigingen
Vervaardiging van elektronische componenten
114
16
2620
Vervaardiging van computers en randapparatuur
318
31
2630
Vervaardiging van communicatieapparatuur
20
5
2640
Vervaardiging van consumentenelektronica
31
14
2651
Vervaardiging van meet-, regel-, navigatie- en controleapp.
260
26
2680
Vervaardiging van informatiedragers
4
3
747
95
SBI2008
Omschrijving
2611
Totaal Industrie 4651
Groothandel in computers, randapparatuur en software
5.911
515
4652
Groothandel in elektronische en telecommunicatieapparatuur
1.992
225
4741
Winkels in computers, randapparatuur en software
529
129
4742
Winkels in telecommunicatieapparatuur
1.228
127
Totaal Handel
9.660
996
5821
Uitgeverijen van computerspellen
5
1
6110
Draadgebonden telecommunicatie
1.712
158
6120
Draadloze telecommunicatie
274
19
6190
Overige telecommunicatie
1.672
32
6201
Ontwikkelen, produceren en uitgeven van software
12.925
2.751
6202
Advisering op het gebied van informatietechnologie
16.429
1.230
6203
Beheer van computerfaciliteiten
2.789
84
6209
Overige dienstverlenende activiteiten op het gebied van info
2.698
346
6311
Gegevensverwerking, webhosting en aanverwante activiteiten
1.177
167
6312
Webportals
294
124
7733
Verhuur en lease van computers en kantoorapparatuur
230
13
9511
Reparatie van computers en randapparatuur
211
132
9512
Reparatie van communicatieapparatuur
1
1
Totaal Diensten
40.417
5.058
Totaal ICT
50.824
6.149
Creatieve Industrie De Creatieve Industrie bestaat uit 28 SBI2008 codes en wordt onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: Kunsten, Media en entertainment en Zakelijk. SBI2008
Omschrijving
Aantal arbeidsplaatsen
Aantal vestigingen
1.210
905
Creatieve industrie – Kunsten 90011
Beoefening van podiumkunst
90012
Producenten van podiumkunst
425
244
9002
Dienstverl. Uitvoerende kunst
1.448
926
90041
Theaters en schouwburgen
552
27
91021
Musea
589
29
91022
Kunstgalerieën/-expositier.
88
43
4.312
2.174
Totaal Kunsten Creatieve industrie – Media en entertainment 5811
Uitgeverijen van boeken
1.578
297
5813
Uitgeverijen van kranten
253
25
5814
Uitgeverijen van tijdschriften
508
85
5819
Overige uitgeverijen
20
7
5821
Uitgeverijen v.computerspellen
5
1
59111
Productie van films
891
618
59112
Productie van televisieprogramma’s
346
98
5912
Facilitaire activ.voor film/tv
310
214
5913
Distributie van films/televisieprod.
13
5
5914
Bioscopen
222
13
5920
Maken/uitgeven van geluidsopnamen
413
93
6010
Radio-omroepen
13
4
6020
Televisie-omroepen
9
6
6321
Persagentschappen
205
190
74201
Fotografie
1.114
962
90013
Circus en variété
280
196
9003
Schrijven/ov.scheppende kunst
2.132
1.971
Totaal Media en entertainment
8.312
4.785
Creatieve industrie – Zakelijke dienstverlening 7111
Architecten
693
101
7112
Ingenieurs/ov. Techn.ontwerp
14.811
2.725
7311
Reclamebureaus
5.095
2.446
7312
Handel in advertentieruimte
118
26
7410
Industrieel ontwerp/vormgeving
1.111
898
Totaal Zakelijk
21.828
6.196
TOTAAL Creatieve Industrie
34.452
13.155
32
Recreatie en Toerisme De deelsector Recreatie en Toerisme is in IPO-verband gedefinieerd in de Landelijke R&T Standaard. De individuele SBI2008 codes zijn gerubriceerd in zeven categorieën: Detail- en groothandel, Logiesverstrekking, Horeca, Vervoer, Cultuur, recreatie en amusement, Sport en Overig.
SBI2008
Aantal arbeidsplaatsen
Omschrijving
Aantal vestigingen
Detail- en groothandel 45194
Handel in en reparatie van caravans
85
16
46492
Groothandel in watersportartikelen
73
33
46493
Groothandel in kampeerartikelen (geen caravans)
4730
Benzinestations
47642
Winkels in watersportartikelen
47643 47644
88
15
959
148
55
34
Winkels in sportartikelen (geen watersport)
667
130
Winkels in kampeerartikelen (geen caravans)
113
9
47722
Winkels in lederwaren en reisartikelen
130
30
47781
Winkels in fotografische artikelen Totaal detail- en groothandel
208
64
2.378
479
2.691
75
Logiesverstrekking 55101
Hotel-restaurants
55102
Hotels (geen hotel-restaurants), pensions en confer.-oorden
801
88
55201
Verhuur van vakantiehuisjes en appartementen
114
53
71
8
187
55
3
2
Totaal Logiesverstrekking
3.867
281
56101
Restaurants
9.143
919
56102
Cafetaria's, lunchrooms, snackbars, eetkramen e.d.
3.240
678
165
37
55202
Jeugdherbergen en vakantiekampen
5530
Kampeerterreinen
5590
Overige logiesverstrekking
Horeca
56103
IJssalons
5630
Cafés Totaal horeca
2.873
528
15.421
2.162
Vervoer 4910
Personenvervoer per spoor (geen tram of metro)
2.649
8
4932
Vervoer per taxi
2.020
271
49391
Ongeregeld personenvervoer over de weg
513
21 3
5010
Zee- en kustvaart (passagiersvaart en veerdiensten)
12
5030
Binnenvaart (passagiersvaart en veerdiensten)
72
37
5110
Personenvervoer door de lucht
58
23
5222
Dienstverlening voor vervoer over water
128
20
5223
Dienstverlening voor de luchtvaart
3
3 225
7911
Reisbemiddeling
709
7912
Reisorganisatie
454
131
7990
Informatieverstrekking op het gebied van toerisme
303
123
6.921
865
Totaal vervoer
33
Cultuur, recreatie en amusement 222
13
1.210
905
Circus en variété
280
196
90041
Theaters en schouwburgen
552
27
90042
Evenementenhallen
5914
Bioscopen
90011
Beoefening van podiumkunst
90013
93
2
589
29
91021
Musea
91022
Kunstgalerieën en -expositieruimten
88
43
91041
Dieren- en plantentuinen, kinderboerderijen
462
12
91042
Natuurbehoud
276
10
93211
Pret- en themaparken
123
16
12
10
3.907
1.263
93212
Kermisattracties Totaal Cultuur, recreatie en amusement
Sport 85511
Zeil- en surfscholen
17
10
85519
Overig sport- en recreatieonderwijs
478
378
93111
Zwembaden
682
36
93112
Sporthallen, sportzalen en gymzalen
381
57
3
11
93113
Sportvelden
93119
Overige sportaccommodaties
166
24
93121
Veldvoetbal
157
6
16
3
93122
Veldsport in teamverband (geen voetbal)
93124
Tennis
93125
Paardensport en maneges
93126 93127
56
25
230
80
Wielersport
3
1
Auto- en motorsport
1
1
37
1
93128
Wintersport
93129
Overige buitensport
375
42
9313
Fitnesscentra
397
30
32
2
1
1
12
9
93141
Individuele zaalsport
93142
Zaalsport in teamverband
93143
Kracht- en vechtsport
93144
Bowlen, kegelen, biljarten e.d.
58
6
93146
Sportscholen
465
84
93149
Overige binnensport en omnisport
150
9
93151
Zwem- en onderwatersport
9
6
93152
Roei-, kano-, zeil- en surfsport e.d.
6
6
93191
Beroepssportlieden
8
8
93192
Hengelsport
2
2
93193
Verzorgen van vistochten
3
2
93195
Organiseren van sportevenementen
93196
Overkoepelende organen en samenwerkings- en adviesorganen
96
49
1.066
49
3
3
93199
Overige sportactiviteiten n.e.g.
93291
Jachthavens
57
23
Totaal Sport
4.967
964
65
40
Overig 3012
Bouw van sport- en recreatievaartuigen
3315
Reparatie en onderhoud van schepen
77111
Verhuur van personenauto’s en lichte bedrijfsauto’s
34
17
5
159
44
7712
Verhuur en lease van vrachtwagens, autobussen, caravans
11
4
7721
Verhuur van sport- en recreatieartikelen
97
40
7734
Verhuur en lease van schepen
15
9 62
8230
Organiseren van congressen en beurzen
518
92001
Loterijen en kansspelen (geen amusementsautomaten)
305
5
92009
Exploitatie van amusements- en speelautomaten
125
28
93299
Overige recreatie n.e.g.(geen jachthavens)
696
271
9604
Sauna's, solaria, baden e.d. Totaal Overig Totaal Recreatie en Toerisme
35
880
330
2.888
838
40.349
6.852
