uitkomsten enquête: risico is eng Wilse en Jan Bertus denken mee over jouw oude dag

grijs voor iedereen die nu meer wil weten over later

nr.4

maart 2011

3

hoeveel premie betaal je?

4

uitkomsten enquête: risico is eng

6

wat je moet regelen bij scheiding

Wilse en Jan Bertus denken mee over jouw oude dag Wilse Graveland en Jan Bertus Molenkamp zijn onafhankelijke adviseurs van Stichting ­Pensioenfonds Randstad. Wat doen ze precies en wat betekent dat voor jouw pensioen? Jan Bertus: ‘Onze rol is om het vermogen van het Randstadpensioenfonds zo goed mogelijk te beheren, gekoppeld aan de doelstellingen van het pensioenfonds. Wij spannen ons in om een ­­optimaal rendement te realiseren.’

Wilse: ‘Voor middelgrote pensioenfondsen zoals die van Randstad, is het efficiënter het vermogensbeheer uit te besteden. In 2007 koos het Randstad-pensioenfonds – uit 25 vermogensbeheerders – voor Kempen Capital Management, het bedrijf waar wij werken. Het bestuur geeft ons een beheeropdracht, er zijn strikte regels waaraan wij ons moeten houden. Een voorbeeld: we mogen maximaal dertig procent van het vermogen beleggen in

aandelen. Beleggen in aandelen is nu eenmaal risicovoller dan beleggen in obligaties. We leggen verantwoording af aan het pensioenfonds, onder meer via maandelijkse rapportages en (lees verder op pagina 2)

Heb je een dringende vraag of een goed idee voor een artikel in grijs? Mail dan naar: pensioenfonds@ randstadholding.com

Jan Bertus Molenkamp (links) is directeur fiduciair management en Wilse Graveland is senior fiduciair manager. Ze werken bij vermogensbeheerder Kempen Capital Management en zijn als extern adviseur verbonden aan Stichting Pensioenfonds Randstad. Ze adviseren over het beleggingsbeleid, monitoren een groot deel van de risico’s, voeren het vermogensbeheer van het Randstad-pensioenfonds uit en leggen daarover verantwoording af aan het bestuur.

(vervolg van pagina 1)

frequent overleg met de directie en het bestuur.’ Veel jonge deelnemers Wilse: ‘Randstad is een bijzonder pensioenfonds, want er zijn relatief veel jonge deelnemers. Dat heeft gevolgen voor het beleid. Het betekent onder meer dat het fonds extra gevoelig is voor renteschommelingen. Het is een heel technisch verhaal, maar stel dat de rente met één procent daalt, dan moet het pensioenfonds dertig procent meer vermogen hebben om de pensioenen te betalen. Om dit risico te verminderen, maken wij gebruik van beleggingsvormen – zoals derivaten en langlopende staatsobligaties – die passen bij het deelnemers-

2

profiel. De waarde van deze beleggingsvormen stijgt als de rente daalt. Zo houden we de financiële positie van het fonds in balans.’ Jan Bertus: ‘Omdat het fonds ook oudere deelnemers heeft, moet je naar een compromis streven. Ouderen stellen meestal meer prijs op zekerheid en jongeren meer op langetermijn­rendement. Als je te veel op zekerheid stuurt, wordt het pensioen te duur en als je te veel op rendement stuurt, zijn de fluctuaties voor ouderen te groot. Deze afwegingen vormen een grote uitdaging voor het bestuur van het pensioenfonds.’ Griekse staatsobligaties Jan Bertus: ‘Staatsobligaties vormen een groot deel van de

portefeuille. We geven de voorkeur aan staatsobligaties in stabiele landen in de eurozone, zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland. Griekse staatsobligaties, om maar even in te haken op de actualiteit, zijn zeer beperkt aanwezig in de portefeuille. Het voordeel van beleggen in eurolanden is dat je geen valutarisico’s – het risico dat je valuta in waarde daalt of stijgt – hoeft af te dekken. We beleggen ook wel wereldwijd, maar dan dekken we dat valutarisico af.’ Wilse: ‘Ondanks de crisis kunnen we toch mooie rendementen laten zien. De crisis is wel een aanjager voor bewuster risicomanagement. Toch kun je risico’s niet volledig uitsluiten. Er moet tenslotte wel iets uit te keren zijn aan het einde van de rit. Je moet komen tot een afgewogen portefeuille, waarin je de risico’s breed moet spreiden en de dekkingsgraad moet bewaken.’ Geweten van de belegger Jan Bertus: ‘We letten, mede op verzoek van het Randstadpensioenfonds, op dat er naast financiële criteria aandacht is voor duurzame beleggingen. Als vermogensbeheerder onderschrijven we de beginselen van de Verenigde Naties voor goed en duurzaam beleggen.’ Wilse: ‘We volgen de economie en de markten op de voet. Goed vermogensbeheer is veel werk. Het is niet voor niets dat er al met al bij Kempen Capital Management zo’n tachtig mensen betrokken zijn bij het vermogensbeheer voor Randstad.

q/a wat je moet weten over premie en pensioenopbouw Elke maand betalen we onze pensioenpremie. Maar wat gebeurt daar precies mee en hoe zien we die premie straks weer terug als we eenmaal met ­­pensioen zijn? Olaf Smit van het pensioenbureau legt uit. Hoeveel draag ik als deelnemer bij aan de pensioenpremie? Olaf: ‘De pensioenpremie bestaat uit twee delen. Jij als deelnemer betaalt 7,5 procent van de pensioengrondslag, ongeacht je leeftijd. Je werkgever betaalt het andere deel. Dit gedeelte is afhankelijk van je leeftijd (leeftijdsafhankelijke premie). Hoe ouder je wordt, hoe hoger de bijdrage van je werkgever. Gemiddeld komt de bijdrage van de werkgever neer op 11 procent van je pensioengrondslag.’ Wat is de pensioengrondslag dan precies? ‘De pensioengrondslag is jouw bruto jaarloon minus de franchise. De franchise is het bedrag waarover geen pensioen wordt opgebouwd omdat de AOW-uitkering daarin al voorziet. Stel je hebt een bruto jaarloon van 32.898,- euro. Hier gaat dan dus eerst de franchise van af. Randstad heeft gekozen voor een franchise van 12.898,- euro. Dit is de laagst mogelijke franchise, zodat er een maximaal bedrag overblijft waarover je pensioen opbouwt. In dit voorbeeld blijft er na aftrek van de franchise 20.000,- euro over. Dit is je pensioengrondslag.’

Hoeveel pensioen bouw ik dan precies op? ‘Iedere deelnemer bouwt jaarlijks 2,25 procent van de pensioengrondslag op. Dit is het fiscaal maximale opbouwpercentage. Bij een pensioengrondslag van 20.000,- bouw je dus 450,- euro per jaar aan pensioen op. Doe je dit veertig jaar lang, dan heb je 18.000 euro bruto per jaar aan pensioen. Dit voorbeeld is fictief, want in de praktijk stijgt je salaris in de loop van die veertig jaar. Je bouwt dus meer op. Daarnaast krijg je de AOW-uitkering van de overheid. Over de pensioenpremie die je maandelijks afdraagt hoef je overigens geen belasting te betalen.’

Kan ik extra pensioen opbouwen? ‘Ja, als je een incidentele beloning ontvangt (zoals een bonus), kun je een gedeelte hiervan apart zetten. Voor deze bijspaarregeling kun je je aanmelden bij het pensioenfonds.’ Binnenkort ontvang je het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) voor dit jaar. Hierop staan de (bruto) bedragen die je ontvangt bij pensionering en/of eventuele arbeidsongeschiktheid. Heb je vragen, neem dan contact op met het pensioenbureau via http://pensioenfonds.randstad. com of 020-5695380. Ook kun je terecht op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Hier vind je een overzicht van al je pensioenen, ook die niet bij Randstad zijn opgebouwd.

Olaf Smit

3

risico nemen moet, maar…

deelnemers pensioenfonds spelen liever op zeker Deelnemers en gepensioneerden van het Randstad-pensioenfonds willen weinig risico lopen als het gaat om het pensioen. Toch is de meerderheid zich ervan bewust dat het nemen van risico’s noodzakelijk is bij het opbouwen van voldoende pensioen. Dat bleek uit een online enquête over risicobereidheid. Onderzoekster Irene Zondervan is niet verbaasd. ‘Geen risico lopen, geeft velen een zeker gevoel.’ Pensioenfondsen beleggen met de pensioengelden van de deelnemers, want sparen alleen is niet genoeg om pensioenen te kunnen uitkeren (zie ook het artikel op pagina 1). De fondsen moeten beleggingsrisico’s nemen om genoeg rendement te behalen. Over het algemeen geldt: hoe meer risico, des te hoger de rendementen naar verwachting zullen zijn. Maar meer risico betekent ook meer kans op verlies. En dat laatste zien veel deelnemers aan het pensioenfonds niet zitten, blijkt uit de enquête die onderzoeksbureau Motivaction in opdracht van het Randstad-pensioenfonds uitvoerde en waaraan 2.293 personen deel­­ namen (ongeveer 40 procent van de deelnemers). Angstwoord Irene Zondervan, onderzoekster bij Motivaction, begrijpt dat de risicobereidheid bij circa vijfenzeventig procent laag is. ‘Veel deelnemers hebben weinig inzicht in hun pensioen. Het woord risico is per definitie een “angstwoord”. Deelnemers zeggen al snel: “Hoe kan ik iets zinnigs zeggen over de risico’s die ik wil lopen als ik eigenlijk geen idee heb waar ik het over heb?” Geen risico lopen, geeft velen ook een zeker gevoel.’

Irene Zondervan: ‘Vooral de oudere mannen durven vaker risico te nemen dan jongeren en vrouwen.’

4

Toch zitten er onder de deelnemers ook mensen die wel risico willen lopen. Deze groep is zelfs groter dan gemiddeld in Nederland. Irene: ‘Bij vijfentwintig procent van de ondervraagden die op dit moment pensioen opbouwen, is de zogenoemde risicobereidheid hoog, terwijl gemiddeld zestien procent van de Nederlanders risico wil lopen bij de opbouw van hun pensioen.’ Uit de enquête bleken ook verschillen tussen jongere

en oudere deelnemers, en tussen vrouwen en mannen. Jongeren en vrouwen spelen liever op safe. Het zijn vooral de oudere mannen die vaker risico durven nemen. Dat heeft twee redenen. Irene: ‘Zij hebben vaak meer kennis van financiën en kunnen de gevolgen van bepaalde risico’s beter inschatten. Daarnaast weten zij dat risico’s de kansen op een hoger rendement vergroten. Aangezien het pensioen voor ouderen een stuk dichterbij is dan voor de jongeren, voelt deze groep meer urgentie en is dus bereid meer risico te nemen.’ Concreet en persoonlijk Toch is tweederde van de ondervraagden zich er wel van bewust dat het nemen van risico’s noodzakelijk is bij het opbouwen van voldoende pensioen. En dat is goed nieuws volgens Irene. Hiermee onderscheidt de achterban van het Randstad-pensioenfonds zich van de Nederlandse bevolking die zich niet bewust is van deze noodzaak. De meeste Nederlanders verkiezen daarom sparen boven beleggen, als het gaat om pensioenopbouw. ‘Het is nu de taak van Randstadpensioenfonds om nog meer duidelijkheid te geven over pensioenopbouw en wat de risico’s concreet inhouden voor mensen persoonlijk. Ik verwacht dat als deelnemers beter op de hoogte zijn, zij ook automatisch bereid zijn meer risico te lopen. Uit ander onderzoek blijkt dat de risicobereidheid verdubbelt als deelnemers zien wat bepaalde beleggingsrisico’s betekenen voor de hoogte van het uiteindelijke pensioen.’ Wat Irene betreft zijn er twee toverwoorden: concreet en persoonlijk. ‘Pas als je ziet wat bepaalde maatregelen betekenen voor de hoogte van je eigen pensioen, raak je geïnteresseerd.’

5

levensfase scheiden

‘Bij scheiding kunnen de consequenties groot zijn’ Paul Scholten en Nico van Loo hebben beiden een scheiding achter de rug. Wat kwam er op ­­pensioengebied bij kijken en wat moesten ze regelen toen ze weer nieuw geluk vonden?

allerlei financiële zaken regelen. De ­­advocaat stelde voor om een financieel expert in te schakelen. Ik zat bij het pensioenfonds van Randstad en mijn ex-partner bij het fonds van de huisartsen­­ branche. Ik had er, eerlijk gezegd, nooit over nagedacht wat er kon gebeuren bij scheiding. Zo hoorde ik dat ik recht had op een deel van haar pensioen en zij op een deel van dat van mij.Onze situatie was vergelijkbaar, we hadden evenveel pensioen opgebouwd. We hebben toen besloten elkaars opgebouwde rechten kwijt te schelden en dat hebben we in een

convenant vastgelegd. Zo was het goed geregeld. Toen ik mijn nieuwe partner ontmoette, heb ik bij het pensioenfonds wel geïnformeerd of ik nog iets moest doen. Het bleek dat als je een notarieel samenlevingscontract hebt en je volgens de gemeente op hetzelfde adres ingeschreven staat, je verder niets hoeft te doen. Dus dat was snel geregeld. Inmiddels ben ik alweer enkele jaren getrouwd en hebben we de zaakjes goed op orde. Mijn vrouw heeft ook een fulltime baan en we hebben beiden een goed pensioen.’

Zo zit het precies Wettelijk is het zo geregeld dat bij een scheiding beide ­­ex-partners recht hebben op de helft van het pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. In de huwelijkse voorwaarden of in het scheidingsconvenant kan echter een andere verdeling worden afgesproken. Kijk voor meer informatie op http://pensioenfonds.randstad. com of in de pensioenbrochure. Met vragen kun je ook terecht bij het Pensioenbureau: 0205695380 of pensioenfonds@ randstadholding.com

dekkingsgraad weer boven 100 procent Eind februari was de dekkingsgraad van het Randstad-pensioenfonds ruim 102 procent. Eind 2010 werd dit nog op 100,9 procent geschat.

Paul Scholten

Paul Scholten (46) werkt vijftien jaar bij Randstad en is stafspecialist op de afdeling Business Process Management: ‘Toen ik vijf jaar geleden scheidde, wilden we alles wat we samen hadden opgebouwd eerlijk delen. We hebben in goed overleg besloten om het fifty-fifty te doen. Ik heb bij het pensioenfonds geïnformeerd wat de mogelijkheden waren. Je kunt een wettelijke regeling treffen via het pensioenfonds. Dan moet je de pensioenuitvoerder het formulier “Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van ouderdomspensioen” toesturen. Dat hebben wij niet gedaan. Mijn

6

Nico van Loo

ex-partner en ik hebben beide evenveel bijgedragen aan onze totale rijkdom. Wij werkten fulltime en droegen ongeveer evenveel af aan pensioen. In een convenant via de notaris hebben we vastgelegd dat we geen aanspraak op elkaars pensioen zouden maken. Het wordt anders als de ene partner veel meer verdient dan de ander, dan moet je daar wel iets voor regelen. Mijn tip is: Denk daar samen goed over na en maak het bespreekbaar. Ik ga in augustus weer trouwen. Er zijn twee mogelijkheden, of je trouwt in gemeenschap van ­­goederen of op huwelijkse voor-

waarden. Bij trouwen in gemeenschap van goederen kun je bij scheiding wettelijk een claim op een deel van het pensioen leggen, maar ik weet niet of dat bij huwelijkse voorwaarden ook zo is. Dat ga ik nog navragen bij het pensioenfonds.’ Nico van Loo (45) is zestien jaar in dienst bij Randstad en senior stafspecialist op de afdeling HR: ‘Ik ben in december 2003 ­­gescheiden. Wij hebben een advocaat in de arm genomen om de bezittingen te verdelen; het huis, de inboedel, de voogdij over de kinderen. We moesten

Bij een dekkingsgraad van meer dan 100 procent beschikt het fonds over buffers. Op dit moment kan het Randstad-pensioen­­ fonds dus weer meewerken aan waardeoverdrachten van personen die hun elders opgebouwde pensioen willen meenemen naar hun huidige pensioenuitvoerder. Langer uitkeren Bij het opstellen van het herstelplan in 2008 ging Randstadpensioenfonds al wel uit van langer leven in de toekomst, maar in 2010 is vastgesteld dat we nóg langer zullen

leven. Deze aanpassing heeft een negatief effect gehad van ongeveer 9 procentpunten op de dekkingsgraad. Anders gezegd: het pensioensfonds zou een dekkingsgraad van meer dan 110 procent hebben gehad als deze aanpassing zich niet had voorgedaan. Desondanks ligt het pensioen­­fonds

nog op koers van het herstelplan: in dit plan was voor eind 2010 een dekkingsgraad van circa 101 procent ­­opgenomen. De dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen aan de ene kant de bezittingen en aan de andere kant de huidige en toekomstige

pensioenuitkeringen (de verplichtingen). Als deze precies overeenkomen is de dekkingsgraad 100 procent: het pensioenfonds heeft dan precies genoeg geld om aan alle verplichtingen te voldoen. In Nederland zijn fondsen verplicht een minimale dekkingsgraad van 105 procent te hanteren.

Dekkingsgraad ultimo maand

110 105 100 95 90

Minimaal vereiste dekkingsgraad

dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb 09 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 11 11 Betreft indicaties, hieraan kunnen geen rechten ontleend worden.

7

meer weten?

jr./sr. jong en oud over pensioen

‘Niet altijd maar alles uitstellen’ Nico Bozek (63), voormalig adviseur bedrijfsopleiding, is al ruim een jaar met pensioen. Astrid den Ronden (36), personeelsplanner bij Randstad, heeft nog zo’n 30 jaar werken te gaan. Maar allebei vinden ze: genieten doe je nu! Astrid den Ronden: ‘Ik heb vijftien jaar gewerkt als intercedent bij Dactylo. Ik doe nu de personeelsplanningen bij Randstad. Door de overname van Dactylo door Randstad moest ik onlangs kiezen of ik een deel van mijn pensioen wilde meenemen. Ik sta er regelmatig bij stil of alles nog goed geregeld is. Mijn vriend is zelfstandige, dus ook zijn pensioen vraagt de nodige aandacht. Maar als ik weet dat alles in orde is, dan hou ik me er verder niet mee bezig. Ik kan nooit echt wijs worden uit de pensioensoverzichten die ik krijg. Maar de post van het pensioenfonds lees ik wel altijd, daar steek ik misschien toch weer iets van op. Al denk ik vaak wel: eerst maar eens zien of we die pensioen­­leeftijd wel halen. Ik heb nog jonge kinderen. Nu genieten vind ik belangrijker.’

Nico Bozek: ‘Het was even ­wennen toen ik stopte met mijn baan als bedrijfsopleiding­ adviseur. Maar al snel merkte ik hoe fijn het is om je eigen tijd in te delen! Mijn vrouw en ik doen nu dingen die we voorheen niet zo vaak deden, zoals reisjes maken en varen met ons eigen bootje. Ook sporten we graag, bewegen vinden we belangrijk. Na gesprekken met de pensioen­ adviseur en overleg met mijn vrouw heb ik gekozen voor een variabel pensioen. Dit betekent dat ik de eerste tien jaar iets meer ontvang, maar vanaf mijn 72e krijg ik iets minder uitbetaald. Nu zijn we nog mobiel en kunnen we met volle teugen genieten. ­Misschien wordt dat later minder. Ik ben diabetespatiënt en heb hartklachten. Ik vind dat je niet altijd maar alles moet uitstellen tot later. Als je nu de kans hebt om van het leven te genieten, dan moet je dat doen.’

Op de website van het Randstadpensioenfonds staat alle informatie over het fonds, de pensioenregeling en bij wie je met welke vraag terecht kunt. Ook vind je er links naar bijvoorbeeld de Belastingdienst en Stichting Pensioenkijker. Zie: http://pen­ sioenfonds.randstad.com Met vragen kun je ook terecht bij het pensioenbureau: bel naar 0205695380 of stuur een mail naar: [email protected]

bestuur Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Randstad bestaat uit acht leden. Namens de werkgever: Fred van Haasteren (voorzitter), John van de Luijtgaarden, Roland Berendsen, Matthew Fite. Namens de deelnemers en gepensioneerden: Paul Eringa, Els Adam, Bert Pleijsant, Mark Poort.

colofon grijs is een uitgave van de Stichting Pensioenfonds Randstad. Hoofdredactie: Michelle de Koning. Eindredactie: Ronald Ganzeboom. Redactieraad: Els Adam, Roland Berendsen, Peter den Ronden. Concept en realisatie: Maters & Hermsen Journalistiek: Michelle de Koning, Fieke Walgreen, Marcel Gansevoort, Sarah Leers, Joke van Rooyen. Vormgeving: Maters & Hermsen Vormgeving. Fotografie: Jeroen Bouman, Kees Hummel, Diederik van der Laan. Drukwerk: Verweij printing. Stichting Pensioenfonds Randstad Postbus 12600 1100 AP Amsterdam Z.O. disclaimer De inhoud van grijs is met zorg samengesteld waarbij toegankelijkheid voorop heeft gestaan. Hierdoor kunnen interpretatieverschillen ontstaan met het geldende pensioenreglement. Daarom kunnen aan de inhoud van grijs geen rechten worden ontleend.