Kwartaal Update Oktober 2013 Uitbraak uit de neerwaartse trend Markt De afgelopen jaren heeft onze sector last gehad van een straffe tegenwind. Sterk gestegen kosten voor mijnbouwers en een correctie van de grondstofprijzen waren de oorzaak van een langdurig neergaande markt. Investeerders trokken massaal weg uit de sector, op zoek naar een sneller rendement. Collega-fondsen kregen te maken met veel onttrekkingen, waardoor ze gedwongen werden aandelenposities af te bouwen. Zo daalde het vermogen onder beheer (AUM) van Sprott Precious Metals Fund1 met bijna 80%, van $906 miljoen begin 2012 naar $185 miljoen in juli 2013. Het veel grotere Black Rock World Gold Fund heeft naar verluid de afgelopen tijd alle ‘junior gold mining’ aandelen gedumpt. Als grote
partijen aandelen verkopen in een bijna lege markt storten de koersen al snel in. De dalingen in april en juni waren daarvan treffende voorbeelden. Maar zoals zo vaak bleek de versnelling van de beweging ook het einde ervan.
Vanaf het begin van het derde kwartaal kwam de kentering. Onze benchmark, de Canadese CDNX beursindex brak in augustus uit de meerjarige neerwaartse trend. De index, met daarin voornamelijk junior mining aandelen piekte in maart 2011. Nu deze trendlijn is doorbroken lijkt de weg vrij voor een fors herstel. De afgelopen maand werd de bodem met succes hertest.
cdfund.com
Grafiek 1 – Canadese CDNX-index eindelijk uit dalende trend gebroken
1
Bij onze start was het Sprott fund 100x groter in omvang, nu nog slechts 7x.
www.cdfund.com
Kwartaal Update “Veel CEO’s hebben het veld moeten ruimen omdat ze te weinig aandacht hadden voor aandeelhouderwaarde” Minder Mergers & Acquisitions De hoeveelheid transacties in het eerste halfjaar lag ruim 30% lager dan een jaar geleden en ook de transactiewaarde blijft sterk achter en ligt op een vergelijkbaar niveau met begin 2009. Een verklaring kan worden gezocht in de verminderde aandacht die de grote mijnbouwers nu hebben voor het aanvullen van reserves. Veel CEO’s hebben het veld moeten ruimen omdat ze te weinig aandacht hadden voor het creëren van aandeelhouderswaarde. Ze bleken onvoldoende in staat de sterk stijgende kosten te beteugelen, waardoor ze ondanks hoge metaalprijzen geen winsten konden laten zien. We zitten met drie overnames binnen onze portfolio dit jaar aardig op schema. Sinds de start in juli 2008 staat de teller nu op 23 overnames, ruim één per kwartaal. Dit jaar werd Fission Energy overgenomen door Denison Mines, Rainy River door New Gold en Esperanza Resources door Alamos Gold. Opleving Rare earths Ook de zeldzame aardmetalen (REE) ondergaan een opleving. Cijfers van de Chinese douane laten zien dat er in juli 10.4% meer REE zijn geëxporteerd dan een maand eerder. Vier van de vijf REE die algemeen als ‘kritiek’ worden beschouwd vanwege toekomstige tekorten, laten allen de eerste prijsstijging zien sinds augustus 2011. Er is sprake van een gemiddelde prijsstijging van 30% sinds juni dit jaar. Hiermee doorbraken de REE’s ook hun neergaande trend. Maar de REE aandelen hebben nog aardig wat in te halen. Een mandje met REE-bedrijven is sinds januari 2011 met gemiddeld 80% gedaald. Dit terwijl de fundamenten voor de sector nog steeds intact zijn. Het aandeel van onze REE-posities ligt nog steeds rond de 5% van de portfolio.
cdfund.com
Grafiek 2 – Sterk toenemende goudvraag beleggers (incl. centrale banken)
Sinds 2000 is de vraag naar beleggingsgoud (zoals munten en baren) gegroeid van ruim 4% van de totale vraag naar 35%. De goudvraag vanuit de sieradenindustrie daalde in dezelfde periode van 84% naar 43% van de totale vraag.
Pagina 2
Oktober 2013
Kwartaal Update “Bij een dalende goudprijs wordt veel minder recyclebaar goud aangeboden”
cdfund.com
Grafiek 3 – Aanbod ‘sloopgoud’ nu essentieel, correleert sterk met hogere prijzen
Terwijl de vraag van beleggers explodeerde groeide de productie slechts in beperkte mate. Kwam in 2000 slechts 17% van het totale aanbod uit ‘sloopgoud’, in 2012 was dat percentage gestegen naar 36%. Sloopgoud (scrap) is goud dat meestal in de vorm van juwelen door particulieren in stijgende markten wordt verkocht en omgesmolten. Hiermee wordt het aanhoudende tekort aan goudproductie opgevangen. Maar bij een dalende goudprijs wordt veel minder recyclebaar goud aangeboden.
Aanhoudende gold rush in Azië Wie ons tijdens de start ruim vijf jaar geleden zou hebben gevraagd in welk scenario we vijf jaar later terecht hoopten te komen, had vermoedelijk dit antwoord gekregen; • Door een steeds omvangrijkere crisis wordt de vlucht naar hard assets steeds groter. • Hierdoor zijn de edelmetaalprijzen fors gestegen en beursgenoteerde edelmetaalbedrijven veel meer waard geworden. In de afgelopen vijf jaar kwam de crisis inderdaad als verwacht en de vlucht naar de edele metalen ook. Maar vreemd genoeg geen stijging van beursgenoteerde edelmetaalbedrijven, maar een halvering.2 Een dergelijke uitkomst kan het beste worden omschreven met, ‘being wrong for the right reasons’.
2
Tijdens onze start noteerde de HUI-index van de 15 grootste goudproducenten rond de 450 punten en nu op het
moment van schrijven 225 punten. Onze CDNX benchmark daalde zelfs bijna 65% in de afgelopen vijf jaar!
Pagina 3
Oktober 2013
Kwartaal Update “De edelmetaalproductie kan niet meer significant stijgen”
cdfund.com
Grafiek 4 – Barron’s Gold Mining Index/goud ratio toont aan dat de waardering van goudmijnaandelen op het laagste sinds 1943 is uitgekomen. Maar toen waren goudmijnen op last van de Amerikaanse overheid gesloten, omdat de mijnwerkers nodig waren voor de winning van andere metalen.
‘Markets can remain irrational a lot longer than you and I can remain solvent’, schreef Keynes (1883 –1946) al lang geleden. Gelukkig hebben beleggers die met eigen geld in de markt investeren de luxe het moment dat de rationaliteit terugkomt af te wachten.
De huidige irrationele markt is zeker niet alleen maar nadelig. Het feit dat markten niet rationeel en effectief blijken te zijn, geeft ons de kans gebruik te maken van deze imperfecties. Hierdoor is het mogelijk andere investeerders een stap voor te blijven. Stel je voor dat de consequenties van de volgende feiten al volledig ingeprijsd zouden zijn: • De edelmetaalproductie kan niet meer significant stijgen. • De vraag naar fysieke edelmetalen is sterk aan het stijgen. • De totale wereldgoudmijnproductie is bijna even groot als de goudvraag van China alleen. Inefficiënte markten stellen geïnformeerde investeerders in staat zich te positioneren voordat de massa zich de nieuwe werkelijkheid begint te realiseren. Dit gebeurt meestal als het nieuws in grote koppen op de voorpagina’s verschijnt.
Pagina 4
Oktober 2013
Kwartaal Update “China was hoarding gold in order to safeguard the country’s economic stability” The Big Reset De afgelopen tijd heb ik veel tijd gestoken in de research voor mijn nieuwe boek ‘The Big Reset’ dat begin 2014 uitkomt. Hierin staan enkele voorbeelden van de Russische en Chinese analyses die onder hun goudaankopen ten grondslag liggen.
Eén van mijn beste bronnen is Jim Rickards, auteur van Currency wars. In dit uitstekende boek beschrijft de voormalige Wall Street-jurist dat hij betrokken was bij het ontmantelen van het geïmplodeerde LTCM-hedgefund en de eerste Economic War Games in het Pentagon in 2006. Rickards beschrijft als insider hoe China en Rusland goud gebruiken om zich in te dekken tegen de waardedaling van de dollar en de fall-out van de huidige kredietcrisis (QE infinity).
cdfund.com
Grafiek 5 – Goudvraag China komt dit jaar naar verwachting uit op minimaal 2000 ton
Hieronder een korte ‘voorpublicatie’:
‘The Chinese have been very secretive about their monetary strategy. But surprisingly the main academic journal of the Chinese Communist Party’s Central Committee published an article with many details about the Chinese national gold strategy in 2012. Written by the Chinese ‘Mr. Gold’, the president of the China National Gold Corporation (CNG) as well as the China Gold Association (China Gold) Sun Zhaoxue. The article explained that China was hoarding gold in order to safeguard the country’s economic stability and to strengthen its defense against “external risks”, a collapse of the euro or the dollar or even worlds financial system.
Pagina 5
Oktober 2013
Kwartaal Update “Gold now suffers from a ‘smokescreen’ designed by the US” According to Zhaoxue, China needed to boost its official reserves to at least 10% of financial reserves while officially they were still only 1.6% at the moment his article appeared. This would increase Chinese gold holdings to well over 6000 tonnes. But even more remarkable was his view that civil hoarding of gold was just as important for the Chinese national gold strategy: ‘Individual investment demand is an important component of China’s gold reserve system, we should encourage individual investment demand for gold. Practice shows that gold possession by citizens is an effective supplement to national reserves and is very important to national financial security. Because gold possesses stable intrinsic value, it is both the cornerstone of countries’ currency and credit as well as a global strategic reserve. Without exception, world economic powers established and implement gold strategies at the national level.’ So while the US and EU try to discourage its citizens to buy gold, China wants them to buy as much gold as possible. On national television commercials have been shown to tell Chinese how they can easily buy gold and silver 3. Surprisingly Zhaoxue also talked about the U.S. hypocrisy around gold: ‘After the disintegration of the Bretton Woods system in the 1970s, the gold standard which was in use for a century collapsed. Under the influence of the U.S. Dollar hegemony the stabilizing effect of gold was widely questioned, the ‘gold is useless’ discussion began to spread around the globe. Many people thought that gold is no longer the monetary base, that storing gold will only increase the cost of reserves. Therefore, some central banks began to sell gold reserves and gold prices continued to slump. Currently, there are more and more people recognizing that the ‘gold is useless’ story contains too many lies. Gold now suffers from a ‘smokescreen’ designed by the US, which stores 74% of global official gold reserves, to put down other currencies and maintain the US Dollar hegemony.’ He then continues to explain why China should roll out a global gold strategy to increase their gold reserves to about 6000 tonnes (10% of all financial reserves): ‘The state will need to elevate gold to an equal strategic resource as oil and energy, from the whole industry chain to develop industry planning and resource strategies (..) increasing proven reserves, merger and acquisitions, base construction and opening up offshore gold resources to accelerate increase of national gold reserves. Concurrently, actively implement a globalization strategy that will exploit overseas resources and increase channels to grow China’s gold reserves. We should ‘achieve the highest gold reserves in the shortest time’.
3
Pagina 6
http://rare-panda-coins.blogspot.nl/2009/09/chinese-tv-promotes-gold-and-silver.html
Oktober 2013
Kwartaal Update “de Russen hebben het Amerikaanse spel ook door” Maar de Russen hebben het Amerikaanse spel ook door. Ik citeer opnieuw uit het manuscript van The Big Reset;
At a meeting of the London Bullion Market Association (LBMA) in Moscow the deputy chairman of the Russian Central Bank, Oleg V. Mozhaiskov delivered a speech4 in which he stated central banks and bullion banks were involved with the management of the price of gold. He concluded the gold market ‘may be less than free’. During his speech in Moscow, Mozhaiskov cited GATA’s work and explained why gold market manipulation was important to the U.S. Likening the central bank to a giraffe, Mozhaiskov quoted a poem well-known in Russia: “The giraffe is tall, and he sees all.” He acknowledged that the great increase in the use of derivatives and central bank leasing of gold have depressed the gold price in recent years. Mozhaiskov also talked about “the blatant lack of discipline” of the U.S. fiscal policy and he protested about “the social and economic injustice of a world order that allows the richest country in the world to live in debt, undermining the vital interests of other countries and peoples.” Mozhaiskov said gold is mainly ‘a financial asset, not just a precious metal’, and because of international financial circumstances gold and other hard assets were ‘more desirable for investment’. Als de markten deze (openbare) informatie al had ingeprijsd zou de goudprijs nu minimaal $1000 per ounce hoger staan en zou er nu al worden gevochten om de aandelen van elk bedrijf met meer dan een kruiwagen aan goud in de grond. Gelukkig zijn we in staat door te gaan met het accumuleren van zoveel mogelijk ounces in de grond tegen zo laag mogelijke kosten.
4
Pagina 7
http://news.goldseek.com/LemetropoleCafe/1330458367.php
Oktober 2013
Kwartaal Update “In India is goud al duizenden jaren de enige echte maatstaf van waarde” In veel opkomende economieën (BRIC-landen) zien we de vraag naar goud sterk stijgen door de toegenomen welvaart van de bevolking.
Grafiek 6 – Helft van tien grootste landen zijn grote goudkopers
India neemt maatregelen tegen goud Dat het niet altijd goed gaat met landen die verwikkeld zijn in een valutaoorlog, laten recente ontwikkelingen in India zien. Sinds de goudprijs in april door de verkoop van enorme hoeveelheden ‘papiergoud’ tot onder de kostprijs van veel mijnbouwers is teruggebracht, is de vraag naar fysiek goud geëxplodeerd. In India is goud al duizenden jaren de enige echte maatstaf van waarde, en men schat dat het particulier goudbezit in India 20.000 ton is, equivalent aan de helft van het GDP. Gedurende het tweede kwartaal is de import van goud opgelopen tot 350 – 400 ton. Dit is gelijk aan wat er normaal gesproken in een half jaar over de toonbank gaat. De importexplosie drukt zeer zwaar op de betalingsbalans. Goud dat het land binnenkomt moet worden betaald in dollars. Deze dollars verlaten het land en verlagen de reservebasis van de centrale bank van India. Dit versterkt het betalingstekort waardoor er meer roepies in omloop komen ten opzichte van dollars, hetgeen de waarde van de Indiase roepie onder druk zet. De munt zou dan moeten devalueren om de handelsbalans weer recht te trekken. Dit is nu precies wat er gebeurt. Het Indiase betalingstekort stond in maart nog op $87.8 miljard, en in april en mei is er cumulatief nog eens bijna $16 miljard bij gekomen door de sterk toegenomen goudvraag. Het is niet zo vreemd dat India hard op de rem moet trappen.
Pagina 8
Oktober 2013
Kwartaal Update “Door deze ontwikkeling ligt de Indiase vraag naar zilver dit jaar 300% hoger”
cdfund.com
Grafiek 7 – Crash Indiase Roepie versterkt vlucht naar edele metalen
Het land heeft een aantal maatregelen genomen. Eerst heeft men de bevolking opgeroepen geen goud meer te kopen. Vervolgens is de importbelasting op goud opgekrikt van 2% naar 8%. En tot slot is het banken nu verboden om kredieten te verstrekken aan importeurs van goud. Hoewel hiermee de acute problemen rigoureus aangepakt worden, heeft het repercussies op andere vlakken. Zo stappen Indiërs massaal over op zilver, ook wel het ‘poor man’s gold’ genoemd. Tevens is de smokkel van goud uit vooral Dubai zeer sterk toegenomen. Door deze ontwikkeling ligt de Indiase vraag naar zilver dit jaar 300% hoger. Goud nog lang geen bubble Vele analisten beweren dat goud een speculatieve bubbel is geworden. Maar dat lijkt onmogelijk. In begin jaren tachtig waren ca. 25% van alle financiële assets belegd in de goudsector. Op dit moment is dit minder dan 1%. Belangrijker is echter te kijken naar de reële waarde van goud. Namelijk gecorrigeerd voor inflatie, en gemeten volgens de oorspronkelijke meetmethoden van de jaren 70. Zodoende ontstaat er een heel ander beeld, waaruit blijkt dat goud nog een lange weg te gaan heeft wil het terugkeren naar de bubbelfase van de jaren 80.
Pagina 9
Oktober 2013
Kwartaal Update “Binnen twaalf maanden verwachten we een nieuwe recordprijs voor goud”
Grafiek 8 – Inflatie-gecorrigeerde goudprijs. Waar is de bubbel?
We gaan er nog steeds van uit dat er sprake zal zijn van een verder toenemende vlucht naar hard assets de komende jaren. Deze vlucht zal parabolische vormen aan kunnen gaan nemen door de versnelling die wij zien in de geldverruiming. Onderstaande prognose over de ontwikkeling van de goudprijs is afkomstig uit een eigen model en is gebaseerd op de prijzen van de afgelopen twaalf jaar en geëxtrapoleerd op basis van vergelijkbare koerspatronen. Binnen twaalf maanden verwachten we een nieuwe recordprijs voor goud.
cdfund.com
Grafiek 9 – Prognose goudprijs (eigen model CD Fund)
Pagina 10
Oktober 2013
Kwartaal Update “Sinds de bodem in de markt in juni 2013 is de bruto instroom weer sterk gegroeid” Waar staat het CD Fund nu? Voor ons is de kentering in de markt aanleiding om de balans op te maken. Waar staan we nu? In onderstaande grafiek staan de totale hoeveelheid bij participanten uitstaande participaties (rechter kolom) uitgezet tegen het vermogen onder beheer, de ‘Assets Under Management (AUM)’. Tijdens de bullmarkt van 2009 tot begin 2011 zien we een grote toename van de hoeveelheid uitstaande participaties in het fonds. De uitbreiding volgt in deze periode naadloos de performance van het fonds. mln euro 80
Commodity Discovery Fund
uitstaande participaties 400.000 350.000
70 60
300.000
AUM
50 40
250.000 200.000
Participaties
30
150.000 100.000
20 10
cdfund.com
0 2008
2009
2010
2011
2012
50.000 0
2013
Grafiek 10 – Ondanks daling NAV een record van het aantal uitstaande participaties
Na de kentering in de markt en de daaropvolgende daling, rond de zomer van 2011, is het aantal uitstaande participaties op een recordniveau aangekomen. Wij hebben dan ook op geen enkel moment aandelen gedwongen hoeven te verkopen, zoals wel het geval was bij Canadese fondsen. Sinds de bodem in de markt in juni 2013 is de bruto instroom weer sterk gegroeid terwijl de uitstroom opdroogde in het besef dat een bodemniveau wel het slechtste moment is om te verkopen.
Schuldenplafond Zeker nu wereldwijd de aandacht wordt gericht op de sterk oplopende schuldpositie van de VS. Zoals uit volgende grafiek blijkt is er een extreem sterke correlatie tussen het oplopen van de goudprijs en de steeds verdere oprekking van het schuldenplafond. De VS deed er meer dan 200 jaar over om de Amerikaanse staatschuld naar $6 biljoen te laten oplopen. Maar in de afgelopen tien jaar kwam er nog eens $11 biljoen bij. Na de start van de kredietcrisis in 2007 is de kredietlimiet al elf keer verhoogd. De komende onafwendbare nieuwe verhoging zal het plafond hoogstwaarschijnlijk oprekken naar rond de $18 biljoen (18.000 miljard). Bij een vergelijkbare correlatie zou dat een goudprijs betekenen van ongeveer $1900.
Pagina 11
Oktober 2013
Kwartaal Update
Grafiek 11 - Het Amerikaanse schuldenplafond is sinds 2002 al veertien keer verhoogd
Het is slechts een kwestie van tijd voordat de logica weer terugkeert op de financiële markten. Of zoals Abraham Lincoln het aan het einde van de 19e eeuw zo mooi verwoordde;
“You can fool some of the people all of the time, and all of the people some of the time, but you can’t fool all of the people all of the time.”
Wij danken u voor het blijvende vertrouwen en wij hopen op verder herstel van de koersen de komende tijd. Willem Middelkoop Mede namens Edwin Bergshoeff en Jan Dobber Alle in deze nieuwsbrief opgenomen informatie is verstrekt door Commodity Discovery Management B.V., de beheerder van het Commodity Discovery Fund, op basis van informatiebronnen die geacht worden actueel en betrouwbaar te zijn. Deze nieuwsbrief is niet bedoeld als advies maar dient slechts ter informatie. Ondanks dat de grootste zorgvuldigheid in acht is genomen door de samensteller aanvaardt Commodity Discovery Management B.V. geen enkele verantwoordelijkheid voor beslissingen die genomen worden op basis van deze informatie. De in deze nieuwsbrief opgenomen informatie dient daarom dan ook beschouwd te worden als indicatief. Indien u op basis van deze informatie overweegt te participeren in het Commodity Discovery Fund raden wij u dringend aan goede nota te nemen van het Prospectus, de Essentiele Beleggersinformatie en de overige documenten en informatie welke alle beschikbaar zijn op de website van het Commodity Discovery Fund, www.cdfund.com. De op de website genoemde documenten kunnen u op verzoek worden toegezonden. Commodity Discovery Fund is een beleggingsinstelling (fonds voor gemene rekening) naar Nederlands recht. De beheerder, Commodity Discovery Management B.V., heeft een vergunning van de Autoriteit Financiele Markten (AFM) en is opgenomen in het register van de AFM. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Pagina 12
Oktober 2013
