Extra: Turkije Special
Turkije Avontuur op de grens van Europa en Azië
turkije special
Turkije
9 10 11
Avontuur op de grens van Europa en Azië 6 7 8 Turkije is het land waar Europa en Azië samenkomen. Het is een mengeling van culturen en tradities. East meets west, ingeklemd tussen de Kaukasus in het oosten en Griekenland in het westen, de Balkan in het noorden en het MiddenOosten in het zuiden. Turkije laat zich het best omschrijven als een mediterraan land en zo tikt ook de klok. Alles gaat [niet zo mooi] onder het genot van een glas thee en pas als de koetjes en kalfjes van tafel zijn, worden er zaken gedaan. Het grootste deel van de bevolking is gematigd moslim. Sinds Ataturk de moderne republiek Turkije stichtte, zijn staat en kerk strikt gescheiden. Wie een all-inclusive vakantie in een strand resort boekt, zal weinig merken van de Turkse cultuur, maar ga een paar kilometer landinwaarts en je treedt een andere wereld binnen. Laat je verleiden door de gastvrijheid van de bevolking en de diversiteit van het land. Het groene bergparadijs van het Kaçkar Nationaal Park in het noordoosten, de betoverende rotsformaties van Cappadocië in Centraal-Anatolië en de azuurblauwe zee langs de Lycische kust in het zuiden vormen slechts een klein percentage van de Turkse schoonheid. We zochten naar de mooiste adventures in deze gebieden en gingen wandelen, mountainbiken, ballonvaren, paragliden, kajakken, raften en zelfs duiken.
5
1 4 2
3
Inhoud Pagina 4 De Lycische kust 1. Wandelen 2. Duiken Pagina 6 De Lycische kust 3. Kajakken 4. Canyoning 5. Biken Pagina 8 Cappadocië 6. Wandelen
Pagina 12 Cappadocië 8. Ballonvaren Pagina 14 Het Kaçkar-gebergte 9. Wandelen Pagina 16 Het Kaçkar-gebergte 10. Raften Pagina 18 Het Kaçkar-gebergte 11. Biken
Pagina 10 Cappadocië 7. Biken
Info Het beginpunt voor een reis naar Turkije is de Nederlandstalige site van het Turks Nationaal Verkeersbureau: www.welkominturkije.nl. Hier kun je terecht voor algemene informatie over land, klimaat en activiteiten. Ook kun je er kosteloos brochures downloaden. Turks Verkeersbureau Hofweg 1c
2511 AA Den Haag
Tel: 070-3469998 / 346776
2 turkije SPECIAL
Coverfoto: Frits Meyst / Adventure4ever.com
Realisatie De Turkije Special is een productie van Maruba b.v. Sports & Travel Publishers Winthontlaan 200 3526 KV Utrecht +31 (0)30 2891073 www.outdoormagazine.nl www.bikeandtrekking.nl Tekst: Barbara van der Keur, Jillian Macdonald Fotografie: Frits Meyst / Adventure4ever.com
turkije SPECIAL 3
turkije special De 509 km lange Lycian Way voert langs vele schatten uit de oudheid, zoals de oude graftombes in Üçağiz (Kekova).
De Lycische kust wandelen
Het Lycische Kustpad was de eerste langeafstandswandelroute van Turkije en werd elf jaar geleden geopend. De LAW telt 509 kilometer wandelplezier in het zuiden van Turkije. Het wandelpad begint in Fethiye en eindigt in Antalya. Onderweg meandert het Lycische Kustpad tussen de kustlijn en het bergachtige achterland, waardoor je heel wat hoogtemeters voor je kiezen krijgt. Ook de beklimming van Mount Olympos is in The Lycian Way opgenomen. Je kunt het best beginnen in Fethiye, waar de route iets eenvoudiger is dan aan het einde. Technisch lastig wordt het echter nooit en de route is volledig bewegwijzerd. Daarom kun je met volle teugen genieten van de schitterende uitzichten op zee. De route volgt voornamelijk oude muilezel- en wandelpaden, maar er zijn ook lange trajecten over het strand. Lycië in de oudheid Lycië is de historische naam van het schiereiland Tekke, dat uitsteekt in de Middellandse Zee aan de zuidkust van Turkije. Achter de beboste oevers rijzen steile bergen op, die uitzicht bieden op kleine verborgen baaien. Het zeer gevarieerde landschap vormde de bakermat voor de Lycische beschaving. De Lyciërs waren een democratisch onafhankelijk volk, met een unieke kunststijl en een hoge levensstandaard. Ze namen veel van de Griekse cultuur over en werden later door de Romeinen veroverd. Langs The Lycian Way vind je talloze overblijfselen in de vorm van graven en ruïnes, die herinneren aan de tijd van de Lyciërs. Zoals in Kaş, halverwege het Lycische Kustpad, waar je behalve tombes ook een amfitheater kunt bewonderen.
4 turkije SPECIAL
Info
Overnachten Op het eerste deel van de route en in Patara, Kalkan, Kaş, Myra, Finike, Adrasan, Olympos, Cirali en Tekirova kun je verblijven in pensions of kleine hotels. Op andere avonden overnacht je in een dorpshuis of tent. Er zijn tal van kampeerplekken met water en je hoeft geen toestemming te vragen om wild te kamperen. Beste Seizoen Dankzij de gematigde temperaturen kun je het Lycische Kustpad ook in de wintermaanden lopen. Maar let op: van januari tot eind april ligt boven de duizend meter sneeuw. Vanaf half juli tot september is het te heet. Boek en Kaart The Lycian Way, Kate Clow en Terry Richardson, ISBN 0-9593128-2-4 Deze gedetailleerde wandelgids is gemaakt door de stichters van het Lycische Kustpad en bevat een redelijke kaart en veel praktische informatie. Georganiseerd Middle Earth Travel is een bureau dat geleid wordt door berggidsen. www.middleearthtravel.com
Op het Lycische Kustpad wandel je afwisselend langs de kust en door het bergachtige achterland.
Kaş
outdoorhoofdstad van de Middellandse Zee Ondanks het opbloeiende toerisme heeft het oude centrum van Kaş zijn karakter niet verloren. Vissers boeten hun netten in de haven en de smalle straatjes zitten vol met cafés, restaurantjes en leuke winkeltjes. Kaş is ook het centrum van de buitensport: canyoning, kajakken, paragliden, duiken of mountainbiken, alles is mogelijk.
Duiken Duikinstructeur Atilla legt het nog maar eens uit: “Wie hier komt om koralen, walvishaaien en manta’s te zien, komt teleurgesteld terug. Wat we wel hebben zijn scheepswrakken, Lycische amforen, rotsen en tunnels.” Na de briefing en het uitzoeken van een duikbuddy plonzen we te water. We bevinden ons in een landschap van rotsen en kloven. Kleine groepjes vissen schieten in en uit de spleten. Even verderop ligt een groot anker. De Lyciërs bouwden nederzettingen langs de gehele kustlijn. De handel verliep dan ook voornamelijk via zee. Boten vergingen in stormen en ladingen vielen overboord. De divemaster tikt op zijn tank en wijst naar een grote kruik waar net een inktvis naar binnen zwemt. De bewoner is niet blij met ons onaangekondigde bezoek en kiest het hazenpad, waarbij hij een zwarte wolk inkt achterlaat. Geweldig! Ik voel me net Cousteau. Overal om ons heen liggen eeuwenoude kannen en kruiken. Van deze bijzondere onderwaterwereld heeft de gemiddelde toerist geen weet. De divemaster wijst op zijn meter: 50 bar. De perslucht is bijna op, we moeten naar boven. De veertig minuten zijn omgevlogen.
Info Om te duiken heb je een duikbrevet nodig. Wie dat niet heeft, kan onder begeleiding van een instructeur een introductieduik maken of bij BT een PADI Open Water duikcursus volgen. BT Adventure & Diving, Kaş, www.bougainville-turkey.com
turkije SPECIAL 5
turkije special
De Lycische kust
Veel van de verborgen schatten van het oude Lycië liggen onder water. Tijdens een kajaktocht glijden kademuren, huizen en antieke kruiken aan je voorbij.
Kajakken
De hemel is blauw en de opkomende zon straalt haar warmte uit, terwijl Frits en ik onze eerste voren trekken in het spiegelgladde water van de Kekova lagune. We hebben ons aangesloten bij een klein groepje zeekajakkers, dat onder begeleiding van een gids een dagtocht maakt. De tocht voert ons over de lagune naar de open Middellandse Zee, naar verlaten baaitjes en mooie stranden. Van Lycische ruïnes, via Byzantijnse overblijfselen naar kneuterige vissersdorpen. Het dorpje Üçağiz, ons startpunt, was eeuwenlang een slaperig vissersdorpje. Nu maken veel toerboten uit het nabijgelegen Kaş hier een lunchstop. Bij de vele restaurants in de haven heerst er een gezellige drukte, maar als je verder het dorp in loopt, kom je in een oase van rust. Vrouwen halen water uit de bron, kippen lopen over straat, een herder voert zijn geiten in de heuvels achter Üçağiz en een visser boet zijn netten. Van Üçağiz peddelen we naar de gezonken stad Kekova. Dit is de bestemming van de vele toerboten met glasbodems. De kajaks hebben geen diepgang en dus varen wij boven de ruïnes. Terwijl de zon opkomt en de toeristen nog op een oor liggen, hebben wij de lagune voor onszelf. Onder mijn kajak glijdt de stad langzaam voorbij. Kademuren, huizen en antieke kruiken liggen hier
op vier meter diepte voor het oprapen. Duiken en snorkelen zijn hier dan ook verboden. Kaleköy, het oude Simena, is gebouwd op een rots die uit het water steekt. De Lyciërs waren de eerste bewoners. In de Byzantijnse tijd werd er een kasteel gebouwd. De Turken voegden enkele restaurants, pensions en een tapijtwinkel toe en een nieuw vakantieparadijsje was geboren. Net als Üçağiz is Kaleköy ontkomen aan de
Canyoning In het karstgebergte rond Kaş liggen vijf canyons die BT Adventure zijn thuis mag noemen. Iedere canyon heeft zijn eigen karakter en moeilijkheidsgraad. Saklikent is de moeilijkste en Kibris Kanyon de mooiste met de meeste watervallen. Je hoeft er niet voor getraind te zijn, maar moet wel in een goede conditie zijn en geen hoogtevrees hebben. Als er te veel water in Kibris staat, kun je terecht in de Kaputas kloof. Dat laatste doen wij ook. Gewapend met wetsuit, klimgordel, helm en touwen dalen we af. Berggids Barbaros, een voormalig bergcommando, geeft instructies en legt de veiligheidslijnen aan. Een gids gaat vooruit en zorgt voor de veiligheid van onderaf. Dan is het mijn beurt. Na een laatste safety check knijp ik in de descender. Ik sta met beide benen horizontaal in een waterval, die twintig meter onder me in een poel neerkomt. Mijn lichaam wordt omlaag gedrukt door het water. Het water spuit door de gaten in mijn helm en de adrenaline giert door mijn lichaam. Bijna beneden zet ik een keer goed af en laat het touw vieren. Met een grote plons land ik in de poel. Dat was de eerste, nog tien te gaan. Kicken! Springend, abseilend en wadend belanden we een paar uur later op het strand van Kaputas, waar de badgasten raar opkijken als ze een groep holbewoners met wetsuits en helmen gillend en vol adrenaline de zee in zien rennen.
Info Wij boekten onze kajak- en canyoning-tochten bij BT Adventure & Diving in Kaş: www.bougainville-turkey.com Voor iedereen zonder ervaring organiseert Sky Sports in Őlü Deniz tandemvluchten: www.skysports-turkey.com
6 turkije SPECIAL
bouwgekte van de jaren zeventig en onder de huidige bescherming van monumentenzorg mag er ook niet bijgebouwd worden. Van peddelen krijg je honger, dus duiken we een van de kleine restaurantjes in. Onder het genot van verse kalamar, sis kebab van sappig lamsvlees, een Turks Efes biertje en lokale witte wijn genieten we van de namiddagzon.
Canyoning is een avontuurlijke manier om de vijf canyons van Kaş te ontdekken.
Zin in een frisse duik? De trails rondom Finike lopen regelmatig vlak langs de kust.
Voor clubs en groepen zijn er speciale kortingen.
Biken De Turkse Rivièra ontdekken op een oer-Hollandse manier? De bikeguides van de Belgische ex-renner Jose de Cauwer weten de weg rondom het plaatsje Finike, gelegen aan de prachtige, gelijknamige baai. Bike & beach gaan hier perfect samen. En vergeet ook de cultuur niet, want zéker als je off-road gaat, kom je onherroepelijk restanten uit de oudheid tegen. We kunnen kiezen uit tochten van 45 en 70 kilometer. Om een beetje in te komen kiezen we voor de kortste afstand. Wie bij mountainbiken denkt aan spierverzurende beklimmingen en angstaanjagende afdalingen zit er in dit geval helemaal naast. De route die Jose de Cauwer voor ons heeft uitgestippeld voert voornamelijk over tamelijk brede gravelwegen, soms over rustige asfaltwegen. Echt steil wordt het nooit, echt heftig ook niet. En dat geeft ons voldoende gelegenheid om te genieten van de omgeving. De route loopt langs citrusplantages, over met naaldbomen begroeide berghellingen en langs diverse monumenten uit de klassieke oudheid, waaronder het prachtige Romeinse amfitheater van Limyra. Niemand heeft haast, ook bij de mededeelnemers aan de tocht staat genieten voorop. Er is dus alle tijd om halverwege de toer even een pauze in te lassen om aan de baai in Karaöz te genieten van een glas versgeperste sinaas- en granaatappelsap. Na de pauze loopt de route voor een groot deel langs de kust. Dat geeft ons de gelegenheid voordat we weer aankomen in het hotel, eerst even een frisse duik te nemen in het helderblauwe water van de Middellandse Zee.
Info
Wij boekten de fietstoer via Corendon Vliegvakanties bij Bikefun Holidays in Finike. www.corendon.nl
turkije SPECIAL 15
turkije special
Miljoenen jaren blootstaan aan water en wind heeft Cappadocië haar unieke grillige vormen gegeven.
Cappadocië wandelen
Op slechts een uur vliegen van Istanbul ligt Cappadocië. Als reisredactrice Michelle en ik langs een zwaar besnorde man uit het raampje kijken, zien we een landschap dat nog het meest doet denken aan Droomvlucht in de Efteling. Enorme zandkleurige kegels wijzen vriendelijk omhoog. De ochtendzon geeft de grillige formaties een prachtige gouden gloed. We kijken elkaar lachend aan: hier kunnen wij ons wel een paar dagen vermaken. Als je op de kaart van Turkije kijkt, is het moeilijk te ontdekken waar Cappadocië ligt. Het is dan ook geen plaats of provincie, maar een landstreek. Een groot natuurwonder, opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het gebied ontstond na een enorme uitbarsting van drie vulkanen, zo’n veertig miljoen jaar geleden. De
8 turkije SPECIAL
erupties en de vulkanische neerslag hielden duizenden jaren aan. In de lange periode daarna vormden de elementen het tufsteen tot de markante kegels waar Cappadocië nu om bekend staat. Al in de prehistorie werden de zachte kegels uitgehakt tot woningen. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw waren deze grotwoningen in gebruik. Toen gelastte de regering uit veiligheidsoverwegingen de Turken deze holwoningen te verlaten. Veel woningen worden nu gebruikt als opbergschuur bij de stukjes land in de valleien. Göreme Het is tijd om onze verblijfplaats Göreme te verkennen. We lopen vanaf ons hoger gelegen hotel naar het oude centrum beneden. Bijna alle gebouwen zijn of uit rotsen gehakt of tegen het tufsteen aangebouwd. Daartussen lopen kronkelige straatjes en romantische steegjes waar je gemakkelijk kunt verdwalen. Dat zal ons niet gebeuren, want ik ben zo slim op te merken dat het hotel naast ons flink geïnvesteerd heeft in bewegwijzering. Ik wijs naar een zwart bordje en zeg tegen Michelle: “Als we die naam onthouden
lopen we vanmiddag in één keer terug naar het hotel. Zie je? Cave Hotel. Goed onthouden!” De zon staat hoog aan de hemel. Het is eind augustus, de temperatuur stijgt. We proberen in de schaduw te lopen, maar die is schaars. Even verderop zien we dat er weinig mensen wonen in de bijzondere huizen. Het centrum bestaat voornamelijk uit hotels, restaurants en winkels. De etalages staan vol Turkse theeglaasjes, nazar en waterpijpen. En... de zachtstenen muren hangen vol met bordjes. De woorden Cave Hotel staan bijna op iedere gevel, zoals Michelle me fijntjes blijft aanwijzen. Ik begin te vermoeden dat mijn geniale plan niet gaat werken. Rose Valley Tussen de dorpen Göreme en Çavusin ligt Rose Valley. Deze vallei dankt haar romantische naam aan de roze rots. Afhankelijk van de tijd van de dag, het seizoen en de weersomstandigheden varieert de kleur als die van een kameleon. Michelle en ik lopen in de late namiddag door Rose Valley. De kleuren zijn om deze tijd adembenemend mooi. Je kunt hier verschillende hikes maken, variërend van makkelijk tot moeilijk.
De meest populaire wandeling is ongeveer 3,5 km lang en neemt circa 2 uur in beslag. De vriendelijk ogende stenen formaties blijken steiler dan verwacht en - wat vervelender is gladder. De witte stenen ondergrond is, net als sneeuw, moeilijk op diepte in te schatten. In combinatie met het losse laagje zand op de stenen is het uitkijken geblazen. We bewegen voorzichtig. Vanaf het uitzichtpunt stappen we de eerste vijf minuten voetje voor voetje de vallei in. Als ik Michelle als een pinguïn naar beneden zie schuifelen, kan ik mijn lachen niet onderdrukken. Onze gids kijkt ons gestuntel kort aan en loopt hoofdschuddend in een stevig tempo verder, duidelijk niet gecharmeerd van ons gegiechel. We hernemen onszelf en nemen de bijzondere omgeving in ons op. De in rode verf gekliederde pijlen die we tegenkomen, wijzen de weg naar lokale horeca. Langs de populairste route liggen leuke tentjes waar je Turkse thee kunt drinken. Dat wil zeggen, als er iemand aanwezig is. Neem dus voldoende water mee. De rode verf vormt de enige markering, er worden geen routes aangegeven. Onze gids legt uit dat dit niet is toegestaan in Turkije. Gedetailleerde kaarten zijn zelfs verboden. Een kaart van Rose Valley is in Göreme wel verkrijgbaar, maar daar is weinig op te zien. Een gids is dus geen overbodige luxe. Tussen het roze steen vind je in Rose Valley talloze kleine valleien met verbazend veel groen. Je kunt er dagen vullen met het ontdekken van alle hoeken en gaten. Als een Indiana Jones kun je overal in en op klauteren. Dat doen we dan ook vol overgave. Er is veel te zien hier. We volgen onze gids door ogenschijnlijk doodlopende paadjes. Achter elkaar lopen we door het struikgewas om vervolgens via een smalle ingang een enorme grot in te stappen. Het is een kerk, zoals er nog vele zullen volgen tijdens deze hike. Ze lijken ook steeds mooier te worden. Als we vervolgens ook fresco’s aantreffen, zijn we sprakeloos. Veelal zijn de ogen in de schilderingen weggehakt, maar zelfs dan is het mooi. De avond valt en we moeten ons steeds meer concentreren om in de grotten te kunnen zien. De invallende duisternis brengt het mystieke van deze plek naar voren.
Interieur van een van de vele oude christelijke kerken die Rose Valley rijk is.
Het boze oog Als je in Turkije bent word je overal aangestaard door ‘het boze oog’. Dit is een blauwglazen amulet met een oog erop geschilderd, een nazar. Volgens de volkstraditie zou de nazar boze geesten wegkijken. Je ziet ze vooral boven deuren hangen, maar ook als sieraad kom je ze veel tegen.
Info Middle Earth Travel verzorgt begeleide wandeltochten en excursies. www.middleearthtravel.com
Byzantijnse fresco in de kapel van Santa Barbara.
turkije SPECIAL 9
turkije special
De vele singletrails lopen kriskras door de kleine valleitjes.
Cappadocië Biken
In de maanden juli en augustus is het eigenlijk te warm om te fietsen in Cappadocië. Maar nu we er toch zijn, willen we graag een rondje trappen. Om als blonde Hollandse dames niet oververhit te raken, stappen we ’s ochtends vroeg op de fiets. Vanaf het hotel gaat het direct steil omhoog. Niets warming-up, nee gewoon hup, meteen de berg op. Dat is even doorbijten. Onze kleding plakt aan onze rug en op ons bezwete voorhoofd kleeft een laag stof. We fietsen naar Uçhisar. Dit grotkasteel, hoog boven Göreme, biedt uitzicht over Cappadocië. We volgen onverharde wegen tussen wijngaarden door. Als we een grote olijfboom zien met daaronder voldoende schaduw voor ons en onze
10 turkije SPECIAL
fietsen, hoeven we niet lang na te denken. Tijd voor een pauze. We zitten nog geen halfuur op de fiets, maar dat doet er niet toe. We gaan de mediterrane lifestyle begrijpen. Het is hier gewoonweg te heet om je druk te maken. Bovendien is het in deze berm goed toeven. We worden omringd door vers fruit, dat schreeuwt om geoogst te worden. Terwijl ik nog moed verzamel, is Michelle al driftig aan het plukken. “Dat vinden de Turken helemaal niet erg”, is Michelles simpele verweer. Meer overtuiging heb ik niet nodig, dus trakteer ik mezelf op een gratis trosje druiven. Ze smaken heerlijk. Met de gedachte dat deze druiven anders toch maar zouden verrotten, sus ik mijn geweten. Dan zou niemand ervan genieten. Dát zou pas erg zijn. Als we bij Uçhisar de verharde weg bereiken, zien we net een touringcar vol toeristen wegrijden. Je kunt het grottencomplex met een georganiseerde toer bezichtigen, maar op de fiets is het toch veel leuker om rond te kijken.
De verrassingen van Nationaal Park Göreme Vanaf het kasteel laten we ons naar beneden rollen. We passeren uitzichtpunten, souvenirkraampjes en ten slotte het centrum van Göreme. Dan begint het echte werk. We verlaten de verharde weg en rijden een dikke laag zand in. De grotere paden liggen in de valleien en hebben een zandondergrond afgewisseld met beter begaanbare harde stukken. Deze weggetjes worden gebruikt door de volgauto’s van de heteluchtballonnen en door de lokale bevolking. De smallere paden lopen de hoogte in en bestaan voornamelijk uit tufsteen. Dat laatste is oppassen. Met het losse laagje zand erover kan het verraderlijk glad zijn. Een zonnebril is hier onmisbaar. Het witte gesteente weerkaatst het zonlicht, zodat het pijn doet aan je ogen. Het is moeilijk een route te vinden. Bewegwijzering ontbreekt en de ontelbare paadjes die je kunt inslaan, verraden van tevoren niet of ze
Volle maan boven Uçhisar.
doodlopen. Een gids bespaart je veel oponthoud. Niet alles is voor ons te doen op de fiets. Hoewel de hoogtemeters bijna te verwaarlozen zijn, ben je voortdurend aan het klimmen of dalen. Op de steile stukken stappen we af om een uitglijder te voorkomen. De omgeving nodigt uit om voortdurend om je heen te kijken. Toch kun je je ogen beter op de ondergrond gericht houden. Je wilt niet worden verrast door de gemene spleten in de weg en onverwacht steile afdalingen. Ik zie Michelle aan de horizon verdwijnen en roep haar na dat ik even moet rusten. Ze hoort het niet, maar fietst later toch terug om te kijken waar ik blijf. Even gaat ze verkeerd. Uit welk paadje was ze eigenlijk gekomen? Elkaar eenmaal weer gevonden, besluiten we te pauzeren. We zoeken schaduw. Dan zien we een flinke opening in het tufsteen. Als we er in klimmen, vallen onze monden open van verbazing. Het is een kerkje. De Grieks-orthodoxe fresco’s staan nog op het plafond. “Geen slechte plek om te pauzeren”, zucht ik. “Geen slechte plek om een band te plakken”, zegt Michelle. Ze wijst naar mijn platte achterband. Mijn conditie is misschien toch zo slecht nog niet.
Welkome verfrissing tijdens het biken gedurende de warme zomermaanden.
Info Voor een mountainbiketocht in de valleien is een gids onmisbaar. Blijf je daarbuiten, dan is het biken minder spectaculair, maar loop je geen kans te verdwalen. Buiten het hoogseizoen, van april tot en met juni en van september tot en met november, zijn de temperaturen erg aangenaam en zijn er weinig toeristen.
turkije SPECIAL 11
turkije special
Love valley dankt zijn naam aan de karakteristieke vorm van de stenen kegels.
Cappadocië Iedere ochtend zweven tientallen heteluchtballonvaart boven het landschap van Cappadocië. Het vanaf de grond aanschouwen van die ballonnen in alle kleuren van de regenboog is al een belevenis op zich. Maar ons Cappadocië-avontuur zou niet compleet zijn zonder een ballonvaartvaart. Dus trekken we in de vroege morgen, om kwart over vijf, de deur van ons grothotel achter ons dicht om het landschap vanuit de lucht te bewonderen.
12 turkije SPECIAL
Ballonvaren Samen met tien andere toeristen, afkomstig uit alle delen van de wereld, rijden we in een busje richting Rose Valley. Boven ons zien we al de eerste ballonnen zweven. Eenmaal bij onze ballon aangekomen duurt het een kwartier om het enorme gevaarte vol te laten lopen. Dan mogen we de mand instappen. Dat gaat Michelle makkelijk af met haar lange benen. Gelukkig reikt ze mij een helpende hand. Voordat we de lucht in gaan legt piloot Mustafa de regels van het opstijgen en landen uit. Het kan een bumpy ride worden.
De brander die de lucht opwarmt maakt een enorm geluid. Mustafa, die dag in dag uit bij die brander staat, mag wel oppassen voor gehoorbeschadiging. We stijgen langzaam op. Geruisloos, als de brander tenminste niet aan staat. Je voelt ook niets. Het lijkt alsof we bewegingsloos in de lucht hangen, terwijl het landschap onder ons voorbij trekt. We varen over de heuvelruggen, die door wind en water slagroomachtige vormen hebben gekregen. Het is een heldere dag. Mustafa wijst ons de vage omtrek van de bijna 4000 meter hoge Erciyes, een van
Göreme is bezaaid met sfeervolle grothotels.
de vulkanen die Cappadocië heeft doen ontstaan. Zo hoog komen wij echter niet, want het is veel mooier om laag bij de grond te blijven. Mustafa maakt er een spelletje van recht op de tufsteen pieken af te bewegen en er dan op het allerlaatste moment rakelings overheen te varen. Spanning en gelach alom onder de medepassagiers bij iedere bijna-botsing. Wij maken ondertussen heel veel foto’s en raken niet uitgekeken. Het lage vliegen heeft als voordeel dat je de rotsen goed kunt bekijken. De vele gaten, die meestal bovenin zitten, dienden vroeger als duiventillen. De duiven werden gehouden voor hun mest, dat weer gebruikt werd voor het verbouwen van druiven. Waar kunnen we landen? Mustafa vertelt ons dat de landing gaat beginnen. “Oh dear! Darlin’, hold on to me!”, roept een oude Amerikaan naar zijn vrouw die toch echt al vlak naast hem in het mandje staat. Ze hebben goed opgelet bij de uitleg voorafgaande aan de vlucht en staan klaar om door de hurken te gaan en met de rug tegen de mand te gaan zitten als Mustafa een teken geeft. Maar de piloot geeft geen teken. Honderden meters zweven we anderhalve meter boven de grond, terwijl het grondteam met ons mee rent. Al hijgend overleggen zij met Mustafa. Waar kunnen we landen? We scheren langs de druivenranken en horen takken breken. Nog steeds geen teken om positie in te nemen. Eindelijk is er dan toch een plek waar we kunnen landen en zet Mustafa onze ballon rustig aan de grond. Na onze luchtdoop worden we getrakteerd op champagne en cake en krijgen we een certificaat uitgereikt.
Info In Göreme zijn veel ballonvaartmaatschappijen. Wij vlogen met Kapadokya Balloons. Een ballonvaart kost € 250.- p.p. www.kapadokyaballoons.net
Grothotels zijn voorzien van alle gemakken.
Slapen in een grot Als je in Cappadocië bent, is een verblijf in een grothotel een echte aanrader. Er zijn hotels in alle soorten en maten. In ons kleine sfeervolle hotel hadden we de beschikking over een luxe kamer en een grote badkamer, die Michelle direct omdoopte tot haar privéhamam. Foto’s van ons verblijf zouden niet misstaan in een glossy woonmagazine. Het is romantisch, authentiek en door de pure materialen toch ook stoer. Slapen in een grot brengt wel wat kleine ongemakken met zich mee. Het tufsteen laat elke dag een heel fijn laagje zand achter. Op de vloer, maar ook in bed. We begrijpen nu waar die dikke sprei voor is. Voor de gast geen enkel probleem, want de grot wordt elke dag keurig schoongemaakt. Als nuchtere Hollanders beseffen Michelle en ik dat je als bewoner je huis toch echt zelf moet schoonmaken en dat is meteen een stuk minder romantisch. Bovendien zie je je woning geleidelijk afbrokkelen. Voordelen zijn er ook. Je huis wordt steeds ruimer en als buiten de mussen van het dak vallen, is het binnen heerlijk koel. Info: Het Koza Cave Hotel in Göreme is een charmant rotshotelletje dat wordt geleid door een Turkse familie die goed Nederlands spreekt en veel inside information kan geven over de lokale cultuur. www.kozacavehotel.com
Toeristisch? Dat zeker, maar een ballonvaart in Cappadocië stelt nooit teleur.
turkije SPECIAL 13
turkije special
Het Kaçkar-gebergte wandelen
Het Kaçkar-gebergte ligt in het verre noordoosten van Turkije, vlakbij Georgië en de Zwarte Zee. Het is het beste wandel- en trekkinggebied van het land. De Kaçkar heeft een lange geschiedenis. Al in de 8e eeuw v. Chr. koloniseerden de oude Grieken het gebergte. Daarna kwam de Kaçkar onder invloed te staan van onder andere Romeinen, Armeniërs en Georgiërs. Vroeg in de ochtend worden we wakker van de gebedsoproep die uit de moskee klinkt. Dat is op zich niet opmerkelijk in Turkije, maar vandaag klinkt het anders. Minder irritant. Ik deel mijn mening met Michelle, die er nog een schepje bovenop doet. Zij vindt het ronduit mooi. Als we even later aanschuiven bij het ontbijt
14 turkije SPECIAL
vraagt onze gids Egemen: “Did you hear that man this morning?” Michelle wil net vertellen over zijn mooie stem, als Egemen hoofdschuddend zegt te vermoeden dat dit een leerling moet zijn geweest. Zo’n slechte oproep tot gebed heeft hij nog nooit gehoord. Over smaak valt niet te twisten en zeker niet met een religieuze Turk. Turkse Alpen We grijpen ons lunchpakket en stappen naar buiten. Gisteravond kwamen we - na urenlang hobbelen over een karrenspoor - in het pikdonker aan in Yaylalar Village. Dit dorpje ligt op een hoogte van 3200 meter en vormt het centrum van het lokale ecotoerisme. Er zijn winkeltjes, er is accommodatie en je kunt er muildieren huren. Kortom, alles wat je nodig hebt om met volle
bepakking een trektocht te maken. Het landschap dat we bij zonsopkomst zien verschijnen, laat zich nog het best vergelijken met de Alpen. Alleen het meisje dat we aan het begin van onze hike bij haar kudde schapen zien zitten, verraadt met haar donkere ogen en hoofddoek dat we ons niet in Tirol bevinden. De tijd lijkt hier te hebben stilgestaan. Maar dan draait Michelle zich naar mij om en vraagt: “Heeft zij wel bereik?” Nu pas zie ik het knalroze mobieltje waarmee het herderinnetje zit te spelen. We wandelen door een licht glooiend landschap en volgen een beekje. Dáárom heeft Egemen dus zo weinig water meegenomen. Hier is water in overvloed. Ons lunchpakket had ook lichter gekund; we worden omringd door frambozen en bosbessen. Ze zijn heerlijk zoet en als ik zo blijf
Muildieren zijn de Sherpa’s van de Kaçkar. Ideaal om je bagage te laten vervoeren, zodat je optimaal kunt genieten van het wandelen.
doorplukken, kom ik nooit op tijd de berg over. Het is hier prachtig groen en Egemen vertelt enthousiast over de planten en de bloemetjes die we tegenkomen. De vrouwenmantel heb ik al gespot. Het is een miniatuurversie van wat ik in mijn tuin heb groeien. Het Madurodam-effect wordt veroorzaakt door de hoogte, aldus Egemen. Blij met onze interesse in de lokale vegetatie, wijst hij een klein geel bloempje aan. “The name of this flower is like the animal with the big nose.” Aandachtig kijken we naar het kleine bloempje en zien een lang geel ding tussen twee grote bloemblaadjes parmantig naar voren steken. “A rhino!”, roept Michelle trots. Tot zover onze kennismaking met the elephant flower. Alle weertypes in één hike Het glooiende landschap wordt steiler en steiler. Het frisse groen maakt plaats voor stenen. Egemen waarschuwt dat onze meereizende watervoorraad hier stopt, dus vullen we onze drinkzakken aan met koel bergwater en lopen verder. Het beekje is verdwenen, maar de herrie
De locals zijn altijd even vriendelijk en gastvrij.
Het Kaçkar-gebergte rijst op vanaf de Zwarte Zee in het oosten van Turkije. Qua landschap heeft het veel weg van de Alpen.
De lager gelegen valleien van de Kaçkar hebben een uitbundige begroeiing.
niet. Onder ons buldert het ondergrondse water. Het ruige geluid past goed bij het landschap om ons heen. Hier verdringen de stenen het groen volledig. We lopen over een gigantische vlakte van losse keien, waarbij onze stokken hinderlijk tussen de spleten blijven steken. Gelukkig komt er een restje sneeuw in zicht. Na een comfortabel stukje sneeuwwandelen volgt een korte en stevige klim naar de top. Daar aangekomen maakt een groepje Duitse wandelaars aanstalten om aan de afdaling te beginnen. “Schnapps?” Een lange blonde man biedt me zijn veldfles aan. Daar zeg ik geen nee tegen. Met het fijne gevoel van een flinke slok alcohol geniet ik van de stilte op de berg. Heel even. Dan stappen we in de grijze muur van mist en beginnen aan de afdaling. Lager op de bergen worden de keien steeds minder talrijk, maar wel groter van vorm. We maken flinke stappen van rots naar rots. De jassen kunnen uit. Niet van de inspanning, maar omdat de zon doorbreekt. We moeten nog een stukje klimmen. De rotsen maken plaats voor bloemen
turkije SPECIAL 15
turkije special
Naarmate je hoger klimt, kleurt het landschap van groen naar grijs.
en gras. Met de zon oogt alles weer heel anders. Na een kwartier bereiken we een groot meer. Met warmer weer was ik er zo ingesprongen. “Kijk, daar komen we vandaan.” Michelle wijst achter ons naar boven. De mist is opgetrokken. Een licht gevoel van overwinning maakt zich van mij meester, als ik zie dat we daar net op de top stonden. Het eindpunt van onze wandeling is een dorp op een yayla. Yayla is het Turkse woord voor alm. Koeien lopen hier gemoedelijk tussen de huizen door. We strijken neer bij een hut naast een bergbeek. “Beer?” Egemen komt met drie ijskoude blikjes Efes bier aan. Een welkome afwisseling na al dat bergwater. Turks bier smaakt prima. Als we toosten op onze geslaagde hike wordt er een muhlama, kaasfondue, gebracht. Egemen weet precies wat we nodig hebben. Een vers stukje maïsbrood en een pannetje kaas, onze dag kan niet meer stuk.
Muhlama, kaasfondue, precies wat je nodig hebt na een intensieve hike.
Info
Beste tijd De beste tijd voor een trekking hoog in het Kaçkar-gebergte is van eind juni tot midden september. In deze maanden is het warm en zijn de dagen lang. Ga je minder hoog, dan kun je terecht van april tot oktober. Sneeuwschoenwandelen kan tot het vroege voorjaar. Neem een goede uitrusting mee. Met name in de bergen aan de kant van de Zwarte Zee is het weer slecht voorspelbaar en kan het plotseling omslaan. Georganiseerd Middle Earth Travel biedt meerdaagse wandeltochten in de Kaçkar aan. Van yayla naar yayla met bagagetransport op muildieren onder begeleiding van berggidsen. www.middleearthtravel.com Boek en kaart The Kaçkar - Trekking in Turkey’s Black Sea Mountains, Kate Clow en Terry Richardson, ISBN 9780953921850
16 turkije SPECIAL
Home stay
Een overnachting in een home stay maakt je verblijf in Turkije nog specialer. Omdat je bij de mensen thuis verblijft, leer je de gebruiken van het land. In Uzundere overnachtten we bij een ouder Turks echtpaar. We slapen in een ruime kamer voorzien van een eigen badkamer en balkon. Het houten huis staat midden in een weelderige groentetuin. In Turkije draag je absoluut geen schoenen in huis. Daarom staan er badstof slippers voor ons klaar. Als we op het terras onze teenslippers aantrekken, krijgen we zelfs speciale terrasslippers aangereikt.
De Çoruh rivier is een van de populairste rafting rivieren ter wereld.
Het Kaçkargebergte raften Als je in de Kaçkar verblijft, kun je niet om het water heen. Je vindt er kleine stroompjes, grote meren en kolkende rivieren. De 466 km lange Çoruh die uitmondt in de Zwarte Zee in Georgië is één van de snelst stromende rivieren ter wereld. En dit is de plek waar wij gaan raften. “Anybody heart problems? ...No?” Michelle wordt steeds stiller, ik steeds drukker. Zenuwen. De Çoruh is gevaarlijk wild, dus legt de stuurman haarfijn uit wat we moeten doen als we erin vallen. Als we de raft instappen, verdwijnen onze kriebels als sneeuw voor de zon. Dit kan niet moeilijk zijn. We drijven als vanzelf met de stroom mee en met de peddels sturen we de raft met gemak langs
de puntige rotsen. Het water heeft niet de kleur die Michelle en ik ons hadden voorgesteld. Een Estlandse uit onze groep noemt het café latte en dat is een prima omschrijving. “Yesterday, water turquoise, really!”, roept de stuurman verontwaardigd uit. Er wordt ons uitgelegd dat door de hevige regenval van de afgelopen tijd veel modder in de rivier terecht is gekomen. Bruin of niet, we genieten van het water en de woeste omgeving. De Çoruh rivier stroomt door een diepe kloof, waardoor je vanaf de rivier tegen indrukwekkende hoge rotswanden aankijkt. Naar het schijnt leven hier beren en wolven, maar je kunt ook de met uitsterven bedreigde rode gier tegenkomen. Partyboot Onderweg stopt de stuurman de boot. Hij klimt eruit en plukt voor mij onbekende vruchten uit een boom. Ik krijg een flink exemplaar in mijn handen gedrukt. Mijn blik glijdt van de donkere vrucht naar Michelles gezicht. “Lekker, vijgen!”, roept zij uit. De voltallige bemanning van de raft
kijkt me nu afwachtend aan. Eerder deze reis heb ik bij een ontbijt in Palandöken op advies van Michelle nietsvermoedend een gedroogde vijg in mijn mond gestoken. Een smerige ervaring, die ik nog maar net te boven ben. De druk loopt op als ook de stuurman me vragend aankijkt. Op hoop van zegen neem ik een hap. Vers zijn ze heerlijk! Het is doodzonde om een vijg te drogen. Na een paar vijgen zit de sfeer er lekker in. De stuurman springt spontaan op om te zingen. De andere Turken in de boot doen gezellig mee en het lijkt al snel meer op een partyboot dan op een raft. Plots moeten we zitten. Het echte werk begint! De rivier is niet overál zo kalm.
Info
Alpine Rafting Company www.turkeyrafting.com
turkije SPECIAL 17
turkije special De Kaçkar kent vele gezichten: lieflijke en groen in de dalen, rauw en ruig hoog op de berg.
Het Kaçkar-gebergte biken
Voor de avontuurlijke biker is de Turkse Kaçkar een perfecte bestemming. Hier vind je geen bepijlde paden of uitgestippelde routes, maar ben je puur op jezelf aangewezen. Als je goed voorbereid de stap waagt, ga je een onvergetelijk avontuur tegemoet in een bijzonder mooi gebied. De weg naar Tortum Seven Lakes is een lange onverharde weg naar boven. Het eerste stuk leggen we af met de auto. We hobbelen over de slechte weg tot we op asfalteerwerkzaamheden stuiten. Onze gids Egemen legt uit dat door het onstuimige weer in de bergen - strenge winters en heftige regenval - het werk aan de weg nooit klaar is. We stappen bij een kraantje waar we even wat drinken. Het water komt rechtstreeks uit de bergen. Er hangt zelfs een emaillen beker bij. Gastvrijheid is een van de fijnste kenmerken van Turkije. Iets hoger stappen we op de fiets om ons eens lekker in het zweet te werken. We hebben lang genoeg in de auto gezeten. De weg is niet veel breder dan een Hollands fietspad en wordt
18 turkije SPECIAL
doorgroefd met stroompjes water. De grond is rotsachtig en het wemelt van de losse stenen. Hoe hoger we komen, des te schaarser en soberder de dorpjes worden die we passeren. Bij een volgend dorpje staat een nieuwe moskee. Volgens Egemen kun je er overnachten. De moskee staat in schril contrast met de rest van het dorp. De huizen zijn gebouwd van zwerfkeien en hebben een dak van verroeste golfplaten. “Wat is dat?”, vraag ik Michelle. “Het lijken wel koeienvlaaien!”, roept zij uit. Haar vermoeden blijkt te kloppen. De koeienvlaaien die op buitenmuren zitten geplakt, worden in de winter opgestookt in de kachel. De kinderen uit het dorp zijn nieuwsgierig. Een klein blond jongetje, gekleed in wat de onderste helft van een tijgerpak lijkt, durft als eerste dichterbij te komen. “Ach”, zegt Michelle terwijl ze naar een ander kindje wijst, “die heeft in zijn broek geplast.” Misschien was het van het lachen, want onze fietsen en helmen vinden ze hier erg grappig. Het hele dorp loopt uit en onder hun toeziend oog bezoeken we het openbare toilet. Het toiletgebouwtje heeft geen verlichting. In het pikdonker hurken we boven een gat dat nooit is schoongemaakt. Ons lachen moet tot onder in het dal te horen zijn.
Onderweg treffen we nomaden bij wie we gastvrij worden ontvangen.
Hier geen bepijlde singletrails, maar onverharde bergwegen met na iedere bocht een verrassing.
Nomaden Het klimmen is voorbij, we zijn boven. We fietsen door een lichtglooiend graslandschap zonder bomen of struiken. Rotsen en keien zijn er des te meer. Door de grote hoogte kom ik adem te kort. Overal sijpelen smalle stroompjes, waardoor we stiekem aardig nat worden. Aan de horizon verschijnt een tentenkamp. “Dat moeten nomaden zijn”, hijgt Michelle. De nomaden komen uit het verre zuiden, bij de Syrische grens, en verblijven hier een paar maanden met hun vee om handel te drijven. Ze leven hier te midden van de natuur. Hun kuddes schapen en muildieren lopen vrij rond, adelaars cirkelen om hun tenten. De nomaden hebben hun kamp opgeslagen aan één van de zeven meren. Het lijkt een soort reuzenplas, want de begroeiing ontbreekt. We worden uitgenodigd voor de lunch en daar zeggen we geen nee tegen “Afiyet olsun”, de nomade wenst ons smakelijk eten. We biken tussen de schapen en de Seven Lakes en keren dan terug naar het dorp met de mooie moskee. Het schemert inmiddels en we rijden met een flinke vaart het dorp in. We zijn niet de enigen. Van alle kanten duiken Turken op, die na een dag werken in de bergen naar huis terugkeren. Het is spitsuur in het dorp. Tussen de paarden fietsen we het dorpje verder in. Eén van de vrouwen durft ons aan te spreken. “Merhaba”, zegt Michelle vriendelijk. We weten dat dit hallo betekent en dat blijkt voor de vrouw het startschot voor een spraakwaterval. Fotograaf Frits woont in Turkije, spreekt de taal en zegt dat ze ons uitnodigt op de thee. We bedanken beleefd. De vrouw lacht en zegt niets meer. Later begrijpen we dat je in de traditie van nomaden iedereen gastvrij moet ontvangen. Ze hebben uit armoede echter niet altijd iets aan te bieden. Weigeren is dus heel beleefd, je laat de ander in zijn waarde. Sowieso zal een Turk niet snel iets aannemen. Het is een soort beleefdheidsvorm iets driemaal aan te bieden voor de ander het mag accepteren. Dat hadden we graag vóór deze reis geweten.
Turks bad Na een dag sporten in de buitenlucht is er weinig zo verkwikkend als een bezoek aan een Turks badhuis, een haman, of een heetwaterbron, een kaplica. Het verschil tussen de twee is dat je in een haman wordt gewassen, gemasseerd en gescrubd en een kaplica meer een soort sauna is. Wij bezochten de kaplica in Ayder, die duidelijk verschilt van sauna’s zoals wij die kennen. Bij binnenkomst krijg je, in ruil voor je schoenen, een paar slippers. En hoewel Ayder redelijk toeristisch is, wordt in de kaplica geen Engels gesproken. Met gebarentaal vragen ze ons of we badkleding hebben meegenomen. Gelukkig begrijpt men ook in Turkije het woord bikini. In de marmeren kleedruimte hangt een bordje met daarop een in creatief Engels opgesteld verzoek je in een kleedhokje om te kleden. Mannen en vrouwen zijn van elkaar gescheiden, maar je bedekt je lichaam ook voor mensen van hetzelfde geslacht. Het water in het bad is niet warm, eerder kokend heet. 45ºC om precies te zijn. In deze temperatuur zou ik niet eens afwassen, laat staan zwemmen. Het is ons gelukt tot ons middel in het hete water te staan, loom hangen op de marmeren badrand beviel ons stukken beter.
Info Fietsen huren in Turkije is op weinig plaatsen mogelijk. Daarbij is het materiaal vaak schaars en verouderd. Beter kun je je eigen fiets meebrengen, met een set reserveonderdelen en tools. Alleen dan ben je verzekerd van fietsplezier. De Kaçkar is nog volop in ontwikkeling als bike- en outdoorbestemming. Er wordt hard gewerkt om met de lokale bevolking het ecotoerisme op gang te brengen. Fietskaarten van de regio zullen eind 2011 beschikbaar zijn. Als je niet kunt wachten deze prachtige regio te bezoeken, neem dan contact op met Tourism Development in Eastern Anatolia Region, www.datur.com.
turkije SPECIAL 19
Extra: Turkije Special
WELKOM IN
www.welkominturkije.nl
