Tuinbouw. Dé vakbeurs voor de hele tuinbouwsector HAL HARDENBERG GORINCHEM VENRAY. Thema: Veranderen. Beursmagazine TBR GORINCHEM

Onder Glas Het maandelijkse vakblad voor de glastuinbouw

Februari 2015 Jaargang 12

Beursmagazine TBR GORINCHEM

Thema: Veranderen Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Tuinbouw Relatiedagen

Dé vakbeurs voor de hele tuinbouwsector Dinsdag 10 t/m donderdag 12 februari 2015

Glastuinbouw vraagt om specialistische verzekeringen. Optimale bescherming door verzekering maakt

in de markt op de voet. Uw verzekeringen

het verschil als het noodlot toeslaat. Dat geldt

laten wij hierdoor naadloos aansluiten op de

zeker voor de moderne glastuinbouwbedrijven

risico’s die voor uw bedrijf van toepassing zijn.

die gebruik maken van innovatieve technieken

HORTISECUR ® is de kwaliteitsverzekering

en kapitaalintensieve teeltmethoden. Gevaren

van Gar tenbau -Ver sicher ung, de meest

als storm, hagel, bliksem en brand vragen dan

gespecialiseerde verzekeraar voor Europese

ook om een toegespitste verzekeringsdekking.

glastuinbouwbedrijven. In Nederland wordt

HORTISECUR ® volgt alle ont wikkelingen

HORTISECUR® aangeboden door Delta Lloyd.

www.hortisecur.nl

Evenementen

HAL


Tuinbouw Relatiedagen TUINBOUW RELATIEDAGEN GORINCHEM 2015

Advertentieverkoop Wouter van Esch Telefoon: 06 - 16 47 69 98 E-mail: [email protected]

Aan dit nummer werkten mee Marleen Arkesteijn Jos Bezemer Karin van Hoogstraten Tijs Kierkels Jojanneke Rodenburg Ramon Schlepers Jan van Staalduinen Harry Stijger Pieternel Van Velden

Website & Twitter www.onderglas.nl twitter.com/onderglas

Redactie Vakblad Onder Glas is een uitgave van Horti-Text BV Bastion Willem 18, 3445 DH Woerden [email protected] Roger Abbenhuijs Telefoon 06 - 22 98 12 10 E-mail: [email protected] Henk van Esch Telefoon: 06 - 47 98 25 85 E-mail: [email protected]

Vormgeving Van de Sande, Nootdorp Dit beursmagazine is een speciale uitgave van Onder Glas ter gelegenheid van Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem.

on of

Internet

l Co

Medewerkers

ud

Contact

ho

Voorwoord productmanager Ramon Schlepers Analyse: Sector ontkomt niet aan noodzakelijke veranderingen Teler Jan Reijm heeft geen spijt van overstap naar komkommer-hectiek Chiquita-directeur Ginus pleit voor meer samenwerking in de keten Beursnieuws en nieuwe ontwikkelingen Teler Sjors Gerichhausen blij met promotiecampagne Simply Calla Beursplattegrond en deelnemerslijst Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem Breed draagvlak voor ‘Zilte Kas’ in duinen van het Westland Alstroemeriatelers Together2Grow blijven innoveren Kwekerij Litjens maakt stap naar ‘next level’ in water geven Samenwerking centraal in toekomstvisie zaad- en gewasbeschermingsbedrijf Ondernemersvaardigheden onmisbaar voor geslaagde bedrijfsopvolging Planten zijn meer weerbaar in een harmonieuze omgeving Nederlandse glastuinbouw moet leren zich beter te presenteren

In

5 7 8 11 15 24 26 34 36 38 41 44 46 49

Digitaal archief & zoekfunctie Alle edities zijn op onze site ook digitaal beschikbaar. Met behulp van de zoekfunctie zijn eerder gepubliceerde artikelen snel op te zoeken. Abonnement & adreswijziging Het aanvragen van een abonnement en het doorgeven van een adreswijziging of opzegging kan eenvoudig via www.onderglas.nl onder het kopje Lezers. Of per post: Onder Glas, p/a Postbus 26, 2630 AA Nootdorp.

De inhoud van Onder Glas is op een zorgvuldige manier tot stand gekomen. De uitgever en de auteurs kunnen echter op geen enkele manier instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie en zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die op de in dit blad opgenomen informatie is gebaseerd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar worden gemaakt zonder dat de uitgever en de auteurs vooraf schriftelijke toestemming daarvoor hebben gegeven.

ONDER GLAS TUINBOUW RELATIEDAGEN GORINCHEM 10 T/M 12 FEBRUARI 2015

3

Cryptobug-L houdt grote schoonmaak

OPERATIE S I U L L O W

Bezoek ons op de TBR Gorinchem stand 380

Wolluis effectiever dan ooit bestreden Na een periode van intensieve voorbereiding heeft Koppert op verschillende teeltlocaties in Nederland invallen gedaan. Onder de codenaam Operatie Wolluis zijn in door wolluis geplaagde gebieden grote schoonmaakacties gehouden. De vijandige wolluizen werden verrast door een overmacht aan vraatzuchtige Cryptobug-L larven. Uit diverse rapportages van Koppert blijkt dat aan de populatie wolluis grote schade is toegebracht en dat de bezette gebieden nu door Cryptobug-L worden gecontroleerd. De troepen blijven in de gebieden tot de stabiliteit is wedergekeerd. Operatie Wolluis ook inzetten op uw bedrijf? Kom in actie en neem contact op met het lokale Koppert Hoofdkwartier voor de coördinatie van uw offensief. Partners with Nature.

WWW.KOPPERT.NL | [email protected]

TUINBOUW RELATIEDAGEN GORINCHEM 2015

Welkom op Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem 2015 Beste bezoeker, Inmiddels organiseren wij alweer twaalf jaar op rij Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem. Ook dit jaar is de belangstelling voor deelname groot en is de Evenementenhal weer volgeboekt. Dit beursmagazine heeft het thema ‘Veranderen’ meegekregen. De voortdurende crisis in de glastuinbouw noodzaakt ondernemers keuzes te maken. Wie zichzelf niet vernieuwt, loopt grote kans om achterop te raken. Stilstand is riskant voor de continuïteit van de onderneming. Dat geldt ook voor ons als beursorganisatie. Ook wij moeten vernieuwen. Hoewel Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem een echte Nederlandse vakbeurs is neemt het aantal bezoekers uit het buitenland jaarlijks toe. Het waren eerst voornamelijk bezoekers uit Duitsland en België, maar dat is snel aan het veranderen. We zien in toenemende mate dat onze vakbeurs aanleiding is voor tuinbouwprofessionals uit de hele wereld om in februari een bezoek aan Nederland te brengen en dit te combineren met andere afspraken. Om die reden organiseren wij samen met Hortidaily een tweedaagse Greenhouse Tour, waarbij deze ondernemers een bezoek brengen aan toonaangevende bedrijven om kennis te nemen van de nieuwste technieken. Op het eind van de tweede dag staat een bezoek aan Gorinchem op het programma. De belangstelling voor deze tour is zo groot dat deze rond de jaarwisseling al was overtekend. Wij zullen bezoekers uit veel verre landen meer dan hartelijk ontvangen. Ook binnen onze organisatie vindt verandering plaats. Tot dit jaar was ik in veel gevallen het aanspreekpunt voor de exposanten. Het is echter tijd voor een nieuwe benadering. Om onze exposanten en relaties beter van dienst te

zijn hebben we een nieuw team aangesteld. Zelf blijf ik aanwezig als Productmanager, daarnaast zal Marjolein Knaap als Eventmanager het team versterken. Samen zijn we verantwoordelijk voor vijf vakbeurzen per jaar op drie locaties. Dit zijn de Groene Sector vakbeurzen, de Boomkwekerij vakbeurs en de Tuinbouw Relatiedagen. Met dit team willen we onze contacten optimaliseren door nog beter te luisteren naar onze exposanten en bezoekers en zo onze vakbeurzen verder verbeteren. Centraal tijdens Tuinbouw Relatiedagen blijft het kennis maken met nieuwe technieken, bijpraten met bestaande relaties, evalueren en kennis delen. Dat wij daar als beursorganisatie een belangrijke bijdrage aan mogen leveren is iets dat we koesteren. We zijn er dus best trots op dat Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem een gevestigd begrip is in de tuinbouw. De organisatie en de exposanten van Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem wensen u een prettig en informatief beursbezoek toe en een voorspoedig teeltseizoen.

Met vriendelijke groet,

Ramon Schlepers Productmanager Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem en Venray

Wilt u deze vakbeurs bezoeken en bent u nog niet in het bezit van een gratis entreebewijs? Stuur dan een e-mail naar: [email protected] of kijk op de website www.evenementenhal.nl Locatie Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem

Toegang Toegang tot Tuinbouw Relatiedagen is gratis voor genodigden. Entreebewijzen aan de kassa kosten € 20,00.

Openingstijden Di 10 februari 2015: 13.00 uur - 21.00 uur Wo 1 1 februari 2015: 13.00 uur - 21.00 uur Do 12 februari 2015: 13.00 uur - 21.00 uur

Route Evenementenhal Gorinchem Vanuit de richting Breda, Rotterdam, Utrecht - Bij knooppunt Gorinchem (A27/A15) gaat u richting Nijmegen (A15).

- Vervolgens afslag Gorinchem-oost. Einde afrit, bij het verkeerslicht linksaf en bij het volgende verkeerslicht wederom linksaf. - Recht voor u bevindt zich Evenementenhal Gorinchem. Vanuit de richting Nijmegen - Afslag Gorinchem-Oost. - Einde afrit, bij het verkeerslicht links.

- Bij het tweede verkeerslicht rechtdoor en bij het volgende verkeerslicht linksaf. - Recht voor u bevindt zich Evenementenhal Gorinchem. Evenementen


HAL



5

uw TRue liant i ebd o agen Bezoek onze st

and 496!

EEN NIEUWE KIJK OP GEWASBESCHERMING

Serenade is de volgende natuurlijke stap in de richting van een geïntegreerde teelt. Serenade, gebaseerd op een unieke, van nature in de bodem voorkomende bacteriestam, Bacillus subtilis QST 713, heeft een brede werking tegen schimmels en bacteriën en heeft een bio-stimulerend effect. Serenade is toegelaten in een brede reeks van landen tuinbouwgewassen. Meer informatie over de werking en de gewassen waarin Serenade is toegelaten is te vinden op www.bayercropscience.nl

DE VOLGENDE NATUURLIJKE STAP IN GEWASBESCHERMING

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

ys al An

Tekst: Roger Abbenhuijs

e

VERANDEREN ANALYSE

Sector ontkomt niet aan noodzakelijke veranderingen

‘Wie zichzelf overwint is sterker dan hij die een stad inneemt’ a3 in

g Pa

te veranderen in de glastuinbouw niet leeftijdsgebonden. Er zijn weliswaar voorbeelden van nieuwe ontwikkelingen die voor 50-plussers onbespreekbaar zijn, maar voor ondernemers onder de veertig zeker het overwegen waard. Daar tegenover staan echter ook ondernemers die aan het eind van hun tuinbouwloopbaan nog vol enthousiasme elementen van Het Nieuwe Telen implementeren, een uitbreiding realiseren, van gewas wisselen of een internationaal avontuur aangaan. Wat de een nog beoordeelt als een mogelijkheid en kans om zelf te vernieuwen in een veranderende wereld, ziet de ander als bedreiging. Het is in het algemeen dus niet zo dat de leeftijd wat zegt. Het gaat vooral om de instelling van mensen. Het is niet voor niets dat een bijbeltekst luidt: ‘Wie zichzelf overwint is sterker dan hij die een stad inneemt.’ Het veranderen van jezelf kost moeite; je moet het willen en kunnen. Bovendien moeten ondernemer, management en medewerkers dezelfde ‘drive’ hebben om een veranderingstraject in te gaan en tot een succes te maken.

Samenwerking koesteren Enthousiasme en gedrevenheid om veranderingen door te voeren hebben ook een valkuil: verkeerde timing. Er zijn actuele voorbeelden genoeg van

6

Hoewel regelmatig anders wordt beweerd, blijkt de wil en motivatie om

4

Kans of bedreiging

a2 in

Noem het een vorm van voortschrijdend inzicht dat het thema ‘Veranderen’ door de redactie al werd gekozen vóór het McKinsey plan en de nieuwe strategie van FloraHolland openbaar werden. Deze editie is dan ook geen leidraad voor een glansrijke toekomst voor de glastuinbouw, maar wel een interessante bloemlezing van veranderingen die telers en telergroepen het afgelopen jaar al hebben doorgevoerd. Voorbeelden die kunnen inspireren, prikkelen en in ieder geval uitdagen om na te denken en te spiegelen.

g Pa

a8 in

g Pa

Als mediapartner van vakbeurs Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem, maakt Onder Glas elk jaar een extra editie. In de lijn van de reguliere maandelijkse uitgave krijgt ook de beurseditie een thema mee. Dat is vrijwel altijd een thema met een positieve insteek. Het blad wordt immers gemaakt aan het begin van het nieuwe jaar, een periode van goede voornemens, hoopvolle verwachtingen, van nieuwe plannen. Eind 2014 werd al duidelijk dat de glastuinbouw niet ontkomt aan noodzakelijke veranderingen.

innovatieve ondernemers die hun tijd te ver vooruit waren. In plaats van een voorsprong in de markt, resulteerde de investering in die gevallen in een zwaard van Damocles. Het lijkt erop dat ‘goede tweede’ een sterkere ondernemerseigenschap wordt dan ‘pionier’. Feit is echter dat het een niet zonder het ander kan. De Nederlandse glastuinbouw heeft haar wereldwijde positie opgebouwd door innovatie, ondernemersgeest, kennisdeling en vakmanschap. Dat moet door alle betrokken partijen in de keten worden gekoesterd. Wel is het uit oogpunt van verantwoord ondernemerschap zaak om het bij veranderingen en innovaties in de toekomst een extra nachtje te laten vriezen.

Ondernemersvisie Deze Onder Glas, in de aanloop naar Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem, laat diverse ondernemers aan het woord. Glastelers die zijn betrokken bij nieuwe marktconcepten (pagina 24), hun bedrijf ingrijpend hebben veranderd (pagina 8), nieuwe samenwerkingen zijn aangegaan (pagina 36), of een compleet nieuw segment hebben aangeboord (pagina 46). Die reportages worden afgewisseld met visies van ondernemers – binnen en buiten de sector – op de veranderende maatschappij in het algemeen en de glastuinbouw in het bijzonder.


7

Tekst: Jojanneke Rodenburg Beeld: Studio G.J. Vlekke

TEELTVERANDERING REPORTAGE

Teler Jan Reijm uit Berkel en Rodenrijs:

‘Geen seconde spijt van overstap naar komkommer-hectiek’

Dat Jan Reijm hogedraad wilde toepassen in de komkommers stond buiten kijf. Zo kun je gelijkmatiger oogsten en snijd je een uniformer product van betere kwaliteit.

Komkommerteler Jan Reijm is tevreden over de rigoureuze stap die hij zette: een nieuwe locatie, een nieuwe teelt en een nieuw transportsysteem. “Dat we in zo’n middelmatig komkommerjaar gelijk al een klein plusje konden draaien, noem ik zeker positief.” Samen met zijn vader en oom gelooft hij in een nog betere toekomst. Ook voor de Nederlandse komkommerteelt. “Maar dan moeten we wel durven te veranderen.”

geen reden zijn tot stilstand in de sector. “De meeste komkommers telen we hier nog in verouderde opstallen. Dat is gevaarlijk; we zijn te weinig innovatief. Als Nederland niet oppast, wordt de vraag binnenkort volledig ingevuld door een land als Frankrijk.” Dat de komkommerteler wel degelijk toekomst ziet voor het Nederlands product, vertaalde hij in een nieuw bedrijf, op en top ingericht voor de teelt van komkommer.

130.000 per dag Natuurlijk beseft Jan Reijm dat het sinds 2006 bergafwaarts gaat in de komkommers. Toch moet dat volgens hem 8

Samen met zijn vader en oom kocht Jan eind 2013 een bedrijf van 44.000 m2 in Berkel en Rodenrijs. Ze investeerden


in een hogedraadteelt, een containeroogstsysteem met intern transport via een kettingbaan, in automatische voeding en twee automatische stapelaars aan het einde van het sorteerproces. De drie verkochten eerder hun gemengde bedrijf in Nieuwerkerk aan den IJssel waar ze jaarlijks twee keer sla en andijvie, twee keer komkommer – traditioneel – en losse tomaat teelden. “Nu specialiseren we ons helemaal in komkommer. Het is gewoon een prachtige teelt; van kleins af aan wilde ik ermee werken. De hectiek, prachtig! In één dag tijd plukken en sorteren we 130.000 vruchten. Om dat rond te krijgen, is een topgevoel.”


Afnemers binden De teler werkte eerder al met het hogedraadteeltsysteem op een snoeptomatenbedrijf. Dat hij deze methode ook wilde toepassen in de komkommers stond voor hem buiten kijf. De draad in hun nieuwe bedrijf hangt op 4,3 meter, bij een poothoogte van 5,3 meter. “Met hogedraad kun je gelijkmatiger oogsten en snijd je een uniformer product van betere kwaliteit.” En juist met die betere kwaliteit hopen de ondernemers het verschil te maken. “Als we jaarrond eenzelfde mooie komkommer kunnen leveren, kiezen afnemers wellicht langer voor Nederlands product. Je ziet nu al dat Albert Heijn het liefste komkommers van de hogedraad wil, vanwege de betere vruchtkwaliteit. En door dat te koppelen aan veel service, willen we retailers aan ons binden. Daar liggen volgens mij kansen voor heel de sector. Helaas hebben veel opstanden onvoldoende hoogte om over te schakelen op hogedraad.”

Scherp op besparingen De eerste teelt stond van half januari tot juli en produceerde 140 stuks per m2. De telers ruimden het gewas in twee stappen, een deel op 1 en een deel op 15 juli. Op die manier creëerden ze een kortere periode zonder komkommers. Daarnaast bleef het geruimde gewas onder de goot liggen tot het eind van de tweede teelt. Toen werden alle planten gelijktijdig versnipperd. “Een manier om kosten te besparen”, aldus Reijm. “Na zulke investeringen, ben je uiteraard extra scherp op kostenbesparende acties. Zo stapten we ook over op ringen in plaats van clippen. Je bevestigt ongeveer 1.650 ringen per uur ten opzichte van 1.100 clips. Dat scheelt al snel een mannetje per week plus je afvalkosten zijn lager.” Het bedrijf plantte de tweede teelt op 3 juli. De oogst van deze planting liep door tot 29 november. Volgens Reijm kan de productie in augustus en september zeker nog omhoog. “We overwegen daarom vanaf de start een 3-stengelsysteem aan te houden. In augustus koppen we dan weer terug naar twee. Het doel? Over de 10 miljoen komkommers per jaar heen!” Waar in de teelt nog wel wat te perfectioneren

Doorn in het oog

Reijm ziet wel degelijk toekomst voor het Nederlands product, maar dan moet de sector snel innoveren. valt, zijn de telers uitermate content met het interne transportsysteem. Het systeem vervoerde foutloos 10 miljoen komkommers van voren naar achteren. En afgelopen zomer rolden er 8 pallets per uur van de palletiseerder netjes de koelcel in. “Hartstikke goed.”

Van teler naar manager Arbeid blijft de grootste uitdaging voor de ondernemers. Tijdens de maanden maart, april en mei confronteerde het gewas ze met veel dubbele komkommers. De dubbelen moesten handmatig uit elk oksel worden gehaald terwijl de productie in die periode laag lag. Ergo: hoge arbeidskosten per komkommer. “Gelukkig viel de totale productie hoog uit. Alles boven de 210 stuks per vierkante meter is goed voor onze marge.” De familie Reijm werkt met drie vaste medewerkers, aangevuld met Poolse uitzendkrachten tijdens de piekperioden. Dan lopen er soms wel 45 man rond op het bedrijf. Heel anders dan ‘vroeger’ in Nieuwerkerk, beaamt Reijm. “Zeker voor mijn vader en oom was het een omschakeling. Thuis deden we alles zelf, nu managen we een hele club. Maar vooruitgang went snel hoor: waar we vroeger een week over deden, werken we nu in één dag weg. De omzet is er ook naar. Op het oude bedrijf bedroeg deze 20-25 euro per m2, dit jaar haalden we 45 euro per m2.”

De drie ondernemers maakten vooraf wel duidelijke afspraken over de werkverdeling. “Mijn vader werkt op de achtergrond mee en doet de boekhouding, mijn oom regelt de gewasbescherming, biologie en certificeringen. Alle operationele zaken en de werkvelden arbeid, energie en teelt vallen onder mijn verantwoordelijkheid.” Ook in het nieuwe jaar hopen de telers nieuwe ontwikkelingen door te voeren. “Die vouwdoos met deksel is mij al jaren een doorn in het oog”, besluit Jan. “Zo arbeidsonvriendelijk. In de tomaten is het deksel al lang afgeschaft, maar in de komkommers lijkt dat maar niet te lukken. Daar ga ik zeker voor ijveren.”

Met veel informatie naar huis Komkommerteler Jan Reijm reist trouw elk jaar naar Gorinchem voor Tuinbouw Relatiedagen. “Door de beurs te bezoeken houd ik m’n kennis op peil. De Horti Fair vond ik te internationaal, Gorinchem past mij beter. Het is de ideale plek om toeleveranciers te spreken en nieuwe producten te zien. Ik kom dan ook steevast met heel veel informatie thuis. We willen dit jaar het schermdoek gaan vervangen, kunnen we ons mooi wat oriënteren.”

Samenvatting Reijm investeerde in een hogedraadteelt komkommer, een nieuw containeroogstsysteem met intern transport via een kettingbaan, een automatische voeding en twee automatische stapelaars aan het einde van het sorteerproces. Het resultaat stemt tevreden: de komkommers zijn van prima kwaliteit en de opbrengst was goed. Aan de teelt en arbeidsinzet wordt komend seizoen nog wat geschroefd. Geloof in een betere toekomst in komkommer overheerst.


9

Precision Growing bezoek ons op stand 230

Meer doen met minder De wereld staat de komende decennia voor een aantal grote uitdagingen. Een duurzame voedselproductie wordt steeds belangrĳker. GRODAN wil bĳdragen aan het aanpakken van deze wereldwĳde uitdagingen. Wĳ ontwikkelen daarom hoogtechnologische oplossingen, toegespitst op Precision Growing: meer doen met minder met zorg voor mens en milieu.

Meer informatie over Precision Growing kunt u vinden op onze website www.grodan.nl www.precisiongrowing.nl www.linkedin.com/company/grodan www.twitter.com/grodan_nl

Tekst: Roger Abbenhuijs Beeld: Leo Duijvestijn en Chiquita

VERANDEREN REPORTAGE

Franklin Ginus, directeur Chiquita Benelux:

‘Duurzaamheid is samenwerking en niet focussen op de P van prijs’

Medewerkers krijgen betere trainingen, managementsystemen worden aangepast en de prestaties van iedere farm worden regelmatig gemeten.

Veranderen is het thema van deze extra editie van Onder Glas. Als er één organisatie is waarop dat werkwoord van toepassing is, dan is dat wel Chiquita. En dan hebben we het nog niet eens over de recente overname door het Braziliaanse Cutrale/Safra. De bananenspecialist is voortdurend bezig om in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in de markt. Tijdens Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem

brengt een groep van vijftig actieve leden van LTO Glaskracht Nederland een bezoek aan het Benelux hoofdkantoor en de rijperij, gelegen op steenworp afstand van de Evenementenhal. Een interview met directeur Franklin Ginus is veel meer dan een afwisseling van vraag en antwoord. Hij kiest er liever voor om open en uitgebreid van gedachten te wisselen over de actualiteit in de groente- en fruitketen, met de

nadruk op samenwerking – of het ontbreken daarvan – en de positie van de retail. Waar mogelijk legt hij verbanden met de positie van de Nederlandse telers in de keten. “We hebben sowieso allemaal te maken met de perceptie van de consument, de macht van de retailers en de invloed van overheden en NGO’s.”

Handschoen opgepakt “Wat versta jij eigenlijk onder duurzaamheid?” Het is de wedervraag van


Vervolg op pagina 12 >

11

Vervolg van > pagina 11

uitingen van het bedrijf, zoals website, brochures en visitekaartjes. Dat die kernwaarden naast milieuaspecten vooral ook een sociale insteek hebben, blijkt onder andere uit het feit dat het team van Chiquita Benelux elk jaar een dag meeloopt met een maatschappelijke organisatie. De targets van het fruitbedrijf van 2012 tot 2015 waren helder: vermindering uitstoot met 15-20%, onder andere door een groen transportprogramma en een CO2-neutrale rijperij voor de bananen; 10-15% minder water verbruik, door filtratie en zuivering; vermindering gebruik van plastic met 15-20%; vermindering energieconsumptie met 15-20%; verbetering biodiversiteit door samenwerking met Rainforest Alliance en projecten met klanten.

Tegenstrijdige factoren Franklin Ginus: “Samenwerking met elkaar en met de retail moet de weg zijn. Zolang Nederlandse telers afzonderlijk opereren, verandert er niks aan hun positie in de keten.” Ginus, nadat hij een heldere en uitgebreide uiteenzetting heeft gegeven van het internationale MVO-beleid van het fruitbedrijf. Een beleid dat zijn oorsprong heeft begin jaren negentig van de vorige eeuw. In die periode confronteerde natuur- en milieuorganisatie Rainforest Alliance de bananensector met de gangbare werkwijze op de plantages. Chiquita pakte de handschoen op en in de tien jaar die volgden werden alle eigen bananenplantages, met een totale oppervlakte van tienduizenden hectares, gecertificeerd. Een investering van 20 miljoen dollar. “Het begon met 10 standaarden op sociaal en milieugebied, dat zijn er inmiddels meer dan 250. Maar het belangrijkste is dat het een goed systeem is. Dit werd en is voor ons de juiste weg om zorg te dragen voor behoud van de aarde.”

Rainforest Alliance, nu een belangrijke functie heeft bij het Wereld Natuur Fonds. Door zelf het initiatief te nemen voor de certificering van de eigen plantages is het bananenbedrijf ook een voorbeeld geweest voor onafhankelijke farms. “We hebben die producenten zowel technische als financiële hulp geboden. Inmiddels dragen honderden farms het keurmerk en zijn alle bananen voor Noord-Europa afkomstig van gecertificeerde plantages.” Het is volgens Ginus een proces dat voortdurend onderhevig is aan veranderingen. “Enerzijds worden de eisen steeds strenger, anderzijds zie je dat teeltmethodes en faciliteiten beter worden. Medewerkers krijgen betere trainingen, managementsystemen worden aangepast en we meten de prestaties van iedere plantage.”

Voorbeeldfunctie

Heldere targets

In die relatief korte periode is maatschappelijk verantwoord ondernemen onderdeel geworden van het DNA van het internationale fruitbedrijf. Veelzeggend is dat David Mc Laughlin, destijds de stuwende kracht van het project met

De meeste waardering moet volgens Ginus gaan naar de medewerkers en het management van het bedrijf. De visie op duurzaamheid resulteerde in 1998 in een aantal kernwaarden, die vanaf dat moment zichtbaar zijn op de

12


“Als we blijvend willen genieten van deze aardbodem, dan moeten we daar als groot, internationaal bedrijf onze verantwoordelijkheid voor nemen”, meent Ginus. Het is naar zijn mening mogelijk om duurzame bananen in de winkel te krijgen. “Maar dan moet de retail niet alleen kijken naar de prijs. Ik hoop dat klanten onze inspanningen waarderen, niet alleen in woorden, maar vooral in daden. De hele wereld kan duurzaam zijn, mits we met z’n allen bereid zijn om de juiste keuzes te maken. Een retailer moet óók investeren in duurzaamheid. Dat is dus niet eerst een lijst met eisen op tafel leggen en vervolgens een andere keuze maken vanwege de prijs. Duurzaamheid is samenwerking; met elkaar kijken wat je wil en wat kan en vervolgens met elkaar gaan rekenen, in de overtuiging dat dit de juiste weg is.” Daarmee komt de vraag op tafel wat dan eigenlijk duurzaamheid is. “Een complex geheel van soms tegenstrijdige factoren”, zo is de interpretatie van Ginus. “Dat begint met het betalen van een eerlijke prijs voor het product. (En dat geldt natuurlijk niet alleen voor de boeren in Afrika of Midden-Amerika, maar ook voor de telers in eigen land.) Producten in Afrika kopen en vervolgens met het vliegtuig naar Europa, is dat duurzaam? Goed voor de boeren, maar de grote uitstoot in logistiek is de

keerzijde. Wij kunnen onze bananen deels al rijpen tijdens het transport over zee, dat is duurzaam. Consequentie is wel dat ze vervolgens sneller het handelskanaal in moeten. Bij een lastige markt leidt dat tot meer derving, is dat duurzaam?”

Alleen verliezers Of het nu gaat om het tot waarde brengen van een duurzame keten, of verbetering van de telersprijs van verse groente en fruit, bloemen en planten, de toekomst ligt volgens de directeur in ‘joint business planning’. “Samenwerking met elkaar en met de retail, dat moet de weg zijn. Zolang Nederlandse telers afzonderlijk blijven opereren, verandert er niks aan hun positie in de keten. Helaas durft bijna niemand in zijn keuken te laten kijken, terwijl in samenwerking en transparantie de sleutel ligt naar een betere toekomst. Natuurlijk kunnen mensen zeggen dat wij evenmin samenwerken met fruitbedrijven als Dole of Fyffes, maar we zijn wel groot genoeg om dingen zelf op te pakken op gebied van marketing, promotie of duurzaamheid.” Het stoort Ginus dat consumenten, door de prijzenslag in de supermarkten, groente en fruit niet meer op waarde schatten. “Uiteraard kunnen we er ook voor zorgen dat bananen voor 99 cent in de winkel liggen. Maar dan moet

je wel snijden in de kosten door elke vorm van toegevoegde waarde weg te laten; dus geen duurzaam transport, geen milieuvriendelijke verpakkingen, geen sociale zorg voor de mensen op de plantages en geen eerlijke margeverdeling in de keten. Ik denk niet dat we dat met elkaar willen, maar dat is wel de realiteit als de P van prijs bepalend blijft bij de inkoop. Stunten met groente en fruit levert alleen maar verliezers op.”


Schandaal op de loer Ook hier pakt het bekendste fruitmerk de handschoen op. Chiquita gaat de komende jaren fors investeren in marketing. “Het verwaarden van de keten staat bij ons hoog in het vaandel. Doen we dat als sector niet dan glijden we nog verder af. Dat is naar mijn mening vragen om een voedselschandaal. Want waarom heeft de vleessector zoveel problemen op gebied van voedselveiligheid? Omdat het product geen waarde meer heeft en producenten zich gedwongen voelen om de grenzen op te zoeken en daar overheen te gaan. Niet goed te praten, maar het is wel een feit.” Maar ook de consument moet zijn gedrag veranderen en dat is volgens Ginus het lastigste wat er is. “De kritische burger die achter zijn laptop pleit voor biologisch vlees, zwicht achter het

Proces van duurzaamheid is voortdurend onderhevig aan veranderingen. boodschappenwagentje toch vaak voor de kiloknaller.” Hij stelt dat de jeugd best aan het fruit te krijgen is, als de beschikbaarheid maar wordt verbeterd. “Dat bedoel ik dan letterlijk; wanneer ouders stukjes appel, een schaaltje druiven of snoeptomaatjes neerzetten, dan wordt dat beslist gegeten. Nederlandse telers kunnen trots zijn op hun producten. Maar met z’n allen moeten we de meerwaarde daarvan beter communiceren richting consument. Dat doen we niet door mee te werken aan stuntprijzen, maar door helder en eensluidend te benadrukken waarom onze producten zo gezond zijn. Ik hoop dat de groentetelers daarin willen investeren.”

Samenvatting Als wellicht enige A-merk in de groente- en fruitsector, heeft Chiquita een voorbeeldfunctie in de sector. Dat geldt voor promotie, maar zeker ook voor maatschappelijke trends als duurzaamheid. De afgelopen twintig jaar zijn miljoenen dollars geïnvesteerd om alle bananenplantages gecertficeerd te krijgen. De directeur Benelux van het internationale fruitbedrijf adviseert de Nederlandse glastuinbouw om meer samen te werken om de positie

Inmiddels dragen honderden farms het keurmerk en zijn alle bananen voor NoordEuropa afkomstig van gecertificeerde plantages.

in de keten te versterken.


13

Advertentie 20150123 pdfx.pdf

1

23/01/15

15:54

Drainwaterontsmetter ECOSTER E400

C

M

Y

De ECOSTER E400 NIEUW drainwaterontsmetter

CM

CY

CMY

K

> > >

MY

Met elektrisch element. Capaciteit 400 l/h. Eenvoudig en snel te installeren.

Tuinbouw Bekijk hem tijdens de chem (stand 143). Relatiedagen in Gorin

Meer informatie of vrijblijvende offerte? Bel +31(0)30 656 38 44 of mail naar [email protected] - www.vandijkheating.nl


BEURSNIEUWS Navigeren naar meest optimale APX-bieding

zonder de natuurlijke eigenschappen van

standaard gebruik van een automatische

het water nadelig te beïnvloeden.

meldcentrale.

Het is een vrij nieuwe manier van ontsmetten; een milieuvriendelijk ontsmettings-

melding niet wordt bereikt, neemt een

middel op basis van gestabiliseerde water-

medewerker van de meldkamer de regie

stofperoxide. Na de werking zijn de eindpro-

over. De meldkamer is 24 uur per dag en

ducten alleen water en zuurstof. Slechts kleine

7 dagen in de week bemand. Het alarm

hoeveelheden zijn nodig en er blijft geen

wordt dus altijd ontvangen.

enkel residu achter, zelfs niet in de vrucht.

MEER INFO: PINC AGRO

Het middel wordt daarom omschreven als een

STAND 275

Samen met een groep innovatieve telers heeft

efficiënt en duurzaam alternatief voor de des-

AgroEnergy BiedOptimaal ontwikkeld. Dat

infectie van onder andere leidingen, mengbak-

is een revolutionaire en slimme tool die de

ken, opslagtanks en druppelaars.

gebruiker navigeert naar de meest optimale

Als de ondernemer via de automatische

Het product verwijdert bovendien bac-

Praktische oplossing voor energiezuinig telen

teriën, schimmels en organische vervuiling

APX-bieding. De software houdt dagelijks rekening met

zonder dat er resistentie wordt opgebouwd.

de warmte- en CO2-behoefte voor de komende

MEER INFO: ROAM TECHNOLOGY

vier dagen van de kas, maar ook met de

STAND 115

verbruikte warmte, de voorspelde wind, zon en temperatuur. Met geavanceerde voorspelmodellen bepaalt de tool de warmte, CO2 en dagprijzen op de energiebeurzen. Dit wordt

Betrouwbare alarmering tuinbouw via satelliet

gecombineerd met de instellingen van de WKK en ketel. Hieruit volgt een optimale dage-

2Save Energy is het eerste kasdek dat een

lijkse APX-bieding. De tool geeft dus dagelijks

hoge isolatiewaarde en lichttransmissie op be-

een advies op maat dat nauw aansluit op de

taalbare wijze combineert. Het kasdek bestaat

bedrijfsvoering. Een uitgebreid dagoverzicht

uit een buitenste laag van helder glas met een

geeft een duidelijk inzicht in de opbouw van

tweezijdige AR coating en een onderste laag

het advies voor vier dagen vooruit.

van diffuse F-CLEAN film, met daartussen een ventileerbare spouw. Dit isoleert bijna even

Telers die willen weten hoeveel tijd en geld met de tool te besparen is, kunnen die

goed als meervoudig gecoat dubbel glas, maar

informatie op de beurs krijgen van de Ener-

is een stuk lichter en voordeliger te realiseren. Het concept is ontwikkeld door VDH

gieSpecialisten van AgroEnergy. Bezoekers kunnen in de stand meedoen aan de BiedOp-

Als antwoord op de uitfasering van de

Foliekassen, Van der Valk Systemen, Boal Sys-

timaal prijsvraag. Daarmee is een rondvlucht

analoge telefoonlijn introduceert PinC Agro

temen en foliefabrikant AGC in samenwerking

boven de eigen kas te winnen.

satellietalarmering.

met Wageningen UR Glastuinbouw. De hoge

MEER INFO: AGROENERGY

Het verdwijnen van de analoge spraakver-

isolatiewaarde van het dek vloeit voort uit de

STAND 505

binding heeft grote gevolgen voor de alar-

spouw van ongeveer 5 cm tussen glas en de

mering van glastuinbouwbedrijven. De inter-

diffuse film. Deze film behoudt zijn anticon-

netverbinding in buitengebieden is beperkt

denswerking tenminste tien jaar.

Nieuw milieuvriendelijk ontsmettingsmiddel

beschikbaar of zeer traag. Bovendien is deze

Op het terrein van Wageningen UR is een

verbinding door onderhoud en uitbreiding

proefkas gebouwd. Sinds oktober worden

Gezond en schoon

van het netwerk regelmatig buiten gebruik.

hierin komkommers geteeld volgens de uit-

water is niet vanzelf-

Dat maakt de internetverbinding minder be-

gangspunten van Het Nieuwe Telen. In een later

sprekend. Met name

trouwbaar dan de oude analoge lijn en niet

stadium wordt het kasconcept getest met een

het garanderen van de

geschikt voor alarmering.

tomatenteelt. De eerste testresultaten op het

microbiologische kwali-

Alarmering moet betrouwbaar zijn. Daarom

gebied van lichttransmissie, productiecapaciteit

teit is essentieel. Roam

ontwikkelde PinC Agro samen met partners,

en energiebesparing zijn veelbelovend.

Technology uit Houtha-

waaronder Adésys, een nieuwe alarmketen

MEER INFO: VAN DER VALK SYSTEMEN

len introduceert de Huwa-San technologie. Dat

die gebruik maakt van een satellietver-

STAND 210

levert een innovatieve en duurzame oplossing

binding. Deze nieuwe alarmketen maakt


15

biedt u graag (tijdelijke) in de agrarische sector. U kuntallerbelangrijkst, inzetten? Zullendaadkrachtige wepersonele de handenondersteuning ineenslaan? Mupol Personeelsdiensten en, arbeidskrachten tegen scherpe tarieven. krijgt constructieve samenwerking met korte inlijnen, persoonlijksector. contact biedt een u graag (tijdelijke) personele ondersteuning de agrarische U en, daadkrachtige arbeidskrachten tegenpersoonlijk scherpe tarieven. krijgtallerbelangrijkst, een constructieve samenwerking met korte lijnen, contact

Naast de agrarische

en, allerbelangrijkst, daadkrachtige arbeidskrachten tegen scherpe tarieven.

sector biedt Mupol

Payroll

Personeelsdiensten ook

U bepaalt in alle gevallen zelf wanneer en hoe lang u gebruik wilt maken van uw

arbeidskrachten in de

arbeidskrachten. Die flexibiliteit is prettig, omdat u vooraf weet waar u (financieel) aan toe

branches:

regelen wij. Door ons juridisch werkgeverschap kunt u gewoon blijven doen waar u goed in

- Bouw & Techniek

Slaat handen ineen! Functies bent. Het contract en alle andere administratie die bij een nieuwe medewerker komen kijken,

Functies bent. U kunt er ook voor kiezen om uw arbeidskrachten op onze payroll te plaatsen, een

- Metaal en

toegevoegde waarde die uw bedrijf nog Functies stabieler maakt. Wij plaatsen dan uw buitenlandse

- Logistiek & Magazijn

arbeidskracht hierop, tegen een scherp tarief en volgens de Nederlandse weten regelgeving. Deze folder gaat over de

Mupol Personeelsdiensten BV, is een Payroll- & Uitzendbureau voor voornamelijk Poolse werknemers. Mupol Personeelsdiensten BV is gevestigd in Velp(NB) vanaf deze locatie houden we ons dagelijks bezig met het uitzenden en payrollen van onze gemotiveerde arbeidskrachten.

agrarische sector. Wilt

Over Mupol Personeelsdiensten

u meer informatie over

Wij zijn een uitzendbureau voor Poolse, Hongaarse en Litouwse arbeidskrachten. De

één van onze andere

Naast biedt Mupol Personeelsdiensten BVuook payrolling aan. Wij nemen wervinguitzenden, van die arbeidskrachten verzorgen wij zelf, zodat beschikt over betrouwbaar en het contractbeheer, de administratie en diverse de verloning van Onze uw medewerkers over, hardwerkend (tijdelijk) personeel voor branches. kwaliteit wordt nietinclusief alleen de juridische verplichtingen en werkgeversrisico’s. U zorgt zelf voor de werving, selectie en de zichtbaar in onze manier van werken. Wij zijn namelijk NEN 4400 en NBBU gecertificeerd. begeleiding op de werkplek.

branches? Vraag dan onze speciale

Bent u benieuwd naar onze betekenis voor uw bedrijf? Neem contact op voor een afspraak!

Daarnaast hanteren wij de ‘scherpste’ tarieven, waarbij we voldoen aan alle wettelijke verplichtingen. Mupol Personeelsdiensten BV is NEN-4400 gecertiﬁceerd, en draagt Dé Norm voor Betrouwbaarheid.

Garnizoenstraat 6c 5363 VX Velp (NB)

T [0486] 76 00 07 F [0486] 47 48 78

[email protected] www.mupol-personeelsdiensten.nl

Bezoek Aweta G&P in Gorinchem TBR standnummer 242

Tul ainbo u ti

branchefolder aan. Re

GORIN

CHEM

edage

- STAN

n

w

D 308


BEURSNIEUWS Bewezen lijmtechnologie nu ook THF-vrij

leren talrijke chemische processen in de plant

zichtbaar zijn. Vanuit dit overzicht zijn alle

en spelen een cruciale rol bij het transport

gegevens op een eenvoudige manier op te

van voedingsstoffen en energie. Hicure is het

vragen. Verder wordt het complete proces van

meest geconcentreerde product op basis van

kwaliteitbeoordeling beoordeeld. Er komt geen

aminozuren en peptidenketens en is volledig

papier meer aan te pas. Zelfs aantekeningen

van natuurlijke oorsprong, dus veilig voor

en observaties worden digitaal geregistreerd.

gewas, omgeving en natuurlijke vijanden.

Zo blijft er voor de bedrijfsleider meer tijd

Bovendien is het de hoogst geconcentreerde

over om medewerkers aan te sturen.

biostimulant die er verkrijgbaar is.

MEER INFO: HORTIMAX

Soms komt een plant onder stress te

STAND 317

staan, door droogte, hitte, kou, te veel of te weinig licht. Op dat moment wordt de energie THF-vrij is de nieuwe ontwikkeling op het

van een plant niet gebruikt voor groei, maar

gebied van PVC-verlijming. SABA uit Dinxperlo

voor het beter weerstand bieden tegen stress.

heeft een nieuwe serie THF-vrije producten

Met als gevolg dat dit ten koste gaat van groei

ontwikkeld, geschikt voor drukverbindingen,

en kwaliteit. Door het nieuwe middel toe te

afvoersystemen en perspassingen. Het bedrijf

passen, voor of tijdens stressvolle fasen in de

levert al jarenlang hoogwaardige lijmen voor

teelt, worden de kwaliteit van het gewas en

PVC-verbindingen. Ze zijn geschikt voor

het rendement van de teelt sterk verbeterd.

specifieke toepassingen in de tuinbouw en

MEER INFO: SYNGENTA

industrie. Afgestemd op de toepassing kan

STAND 349

Nieuwe larven vervangen chemische aanpak wolluis

de gebruiker sterke verbindingen maken met grote en kleine diameters, perspassingen en scherp bochtenwerk. Al decennialang worden PVC-buizen in

App maakt efficiënter werken in de kas mogelijk

Vanaf deze maand brengt Koppert Biological

beregeningsinstallaties verlijmd met deze

Systems het nieuwe product Cryptobug-L op

lijmen. ‘Meters maken’ met een buizennetwerk

de markt. Het betreft larvenstadia 2 en 3 van

in een kas van meerdere hectares is dagelijkse

de roofkever Cryptolaemus montrouzieri.

praktijk, maar ook voor het fijnere werk zijn

Deze larven zijn zeer vraatzuchtig. De larven

de producten uitermate geschikt.

kunnen in sommige teelten de chemische bestrijding van wolluis vervangen.

Op de beursstand wordt het complete assortiment gepresenteerd. Ter plekke wordt

De vraatzuchtige larven zijn vooral sterk

uitleg en advies gegeven over de verwerking

in de bestrijding van haarden van de wolluis

of verlijming en de voordelen van het THF-

in de sierteelt, maar ook in groentegewassen.

vrije lijmassortiment.

Verder is het ook zeer effectief in de buiten-

MEER INFO: SABA DINXPERLO BV

HortiMaX lanceert een moderne app: iPro-

teelten in de warmere streken; het product

STAND 289

ductive. Het product biedt bedrijfsleiders de

kan worden ingezet bij temperaturen vanaf

mogelijkheid om efficiënter te werken en

16ºC.

daarmee meer in de kas aanwezig te zijn.

Biostimulant verbetert kwaliteit en houdbaarheid

Het bedrijf heeft zich in het afgelopen

Na introductie in het gewas gaan ze meteen op zoek naar prooi. De larven van

jaar tot doel gesteld om binnen haar divisie

Cryptolaemus montrouzieri zijn zeer actief

Syngenta Crop Protection

Management Systemen met nieuwe ontwik-

maar kunnen niet vliegen. Juist daardoor pak-

introduceert Hicure, een

kelingen te komen. Er werden echter ook tech-

ken de larven wolluishaarden krachtig aan. De

biostimulant ter verbetering

nische beperkingen bij telers geconstateerd.

beste bestrijding wordt bereikt bij herhaalde

van houdbaarheid, kwaliteit

Netwerkverbindingen zijn niet altijd even

inzet van de larven. Onder ideale omstan-

en weerbaarheid van pot- en

goed of zelfs afwezig. Daarmee is rekening

digheden kunnen de larven hun levenscyclus

perkplanten, snijbloemen en

gehouden bij de ontwikkeling van de nieuwe

voltooien, waardoor de wolluis doorlopend

bomen.

app. Offline kunnen werken maakt dit product

wordt bestreden.

dan ook bijzonder.

MEER INFO: KOPPERT BIOLOGICAL SYSTEMS

Aminozuren zijn essentieel voor een gezond en weerbaar gewas. Ze contro-

Het biedt onder meer een overzichtelijk

STAND 380

dashboard waarin alle activiteiten in de kas


17

10, 11 & 12 februari

Tuinbouw Relatiedagen Standnummer

298

Vijf oplossingen voor een beter klimaat Een klimaat waarin gewassen onder de ideale omstandigheden kunnen groeien, draagt bij aan een optimaal bedrijfsresultaat. En dat is exact het perfecte ’klimaat’ waar wij graag in adviseren en aan meewerken. Svensson introduceert vijf oplossingen om licht, luchtvochtigheid en energie beter te reguleren waardoor de kwaliteit van uw gewassen én de opbrengst nog beter wordt. Wees getuige van deze ’klimaatverandering’ en kom langs op de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem (standnummer 298).

www.ludvigsvensson.com


BEURSNIEUWS Met hulpstof minder remmiddel nodig in pelargonium

ten waarop het biologisch fungicide Serenade zijn werking heeft. Voor alle uitbreidingen geldt dat er geen

De hulpstof Elasto G5 maakt besparing op remmiddel in pelargonium mogelijk. Dat blijkt

of beperkt werkzaamheids- en fytotoxiciteits-

uit onderzoek uitgevoerd in opdracht van

onderzoek is uitgevoerd. Het is dus gewenst

Surfaplus.

te allen tijde een proefbespuiting uit te voeren indien er nog geen ervaring met dit product is

Telers van pelargonium kunnen met de hulpstof besparen op de kosten van het rem-

opgedaan.

middel daminozide. Als ze de gewasvriende-

MEER INFO: BAYER CROPSCIENCE STAND 496

lijke hulpstof toevoegen aan de spuitoplossing, kan de adviesdosering van daminozide met de

Hendic watertank worden gemonteerd. Via

helft omlaag. Dat blijkt uit een studie van DLV

een adapter is het element ook toe te passen

Plant met de pelargonium cultivars ‘Abely’,

op andere merken watertanks.

‘Amethyst’ en ‘Balkon Lila’.

Hendic kan een opslagtank of bassin

Nieuw substraat op basis van champost

Elasto G5 is geregistreerd als ‘toevoe-

leveren die is aangepast aan de lokale eisen

Substraatproducent Pull Rhenen heeft een

gingsstof’ onder toelatingsnummer 14377N bij

en omstandigheden. Een watertank voor de

nieuw gehomogeniseerd substraat ontwikkeld

het College voor de toelating van gewasbe-

tuinbouw moet in het koude noorden van

op basis van champignonmest, ook wel cham-

Scandinavië immers aan andere eisen voldoen

post genoemd. Het nieuwe substraat heeft de

dan in het warme zuiden van Italië. Het bedrijf

naam Pull organic gekregen.

is gespecialiseerd in opslagsystemen zoals sta-

Champost is niet nieuw, maar volgens

len tanks, bassins, mobiele opslag en tijdelijke

het bedrijf uit Rhenen is het nog niet eerder

opslag.

ontwikkeld tot een substraat. Het is dan ook

MEER INFO: HENDIC

met een octrooi beschermd. Aan de introduc-

STAND 129

tie is een jarenlange periode van proeven en onderzoek vooraf gegaan. Teeltadviesbureau Innocrop zorgde daarbij voor de teelttechni-

schermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het

een vervolg op eerdere experimenten met de

Biologisch fungicide nu verkrijgbaar

hulpstof in chrysant, hortensia, perkgoed en

Het biologisch fungicide Serenade, dat eind

een reeks potplanten, waaronder kalanchoë,

vorig jaar werd gepresenteerd, is sinds medio

potroos en poinsettia. Ook in deze gewassen

januari verkrijgbaar. De aanvraag bij Skal

onderzoek met Elasto G5 in pelargonium is

is een aanzienlijke reductie van de dosis

loopt nog. De verwach-

remmiddel mogelijk, stelt DLV Plant.

ting is dat die binnen

Vanwege verschillen in gewasreacties pleit Surfaplus voor maatwerk bij het gebruik van hulpstoffen bij remmiddelen.

sche ondersteuning. Zij hebben het substraat

enkele weken is gerealiseerd. Het Ctgb heeft op

MEER INFO: SURFAPLUS TRADING

verzoek van de sector

STAND 334

en Bayer CropScience

inmiddels bij een zevental bedrijven geïntro-

eind 2014 de toelating

duceerd, met een totaal areaal van 20 ha.

van het etiket van

Systeem om watertanks ijsvrij te houden

Het grootste voordeel van champost is

Serenade uitgebreid

dat het organisch is en al veel nuttige schim-

met een groot aantal

mels en bacteriën bevat die de plant van

Hendic, specialist in wateropslag voor de

teelten in verschillende glasgroenteteelten,

nature nodig heeft. Hierdoor word de plant

tuinbouw, introduceert op de Tuinbouw

roos (bedekte teelt) en de onbedekte teelt van

weerbaar tegen allerlei ziektes en groeit hij

Relatiedagen in Gorinchem het systeem om

bloemisterijgewassen. De snelle wijze waarop

sterker weg. Zo hebben komkommers, die op

watertanks ijsvrij te houden. IJs kan ernstige

deze uitbreiding tot stand is gekomen is mede

Pull organic worden geteeld bijna geen last

schade toebrengen aan een silobekleding met

het gevolg van de onlangs afgesloten Green

meer van Pythium. Ook blijft de plant bij hoge

als gevolg verlies van goed irrigatiewater en

Deal Groene gewasbeschermingsmiddelen.

temperaturen langer overeind en is de kleur

aanzienlijke reparatiekosten.

Vooral kleine gewassen kennen nog een

mooi donkergroen.

Het systeem bestaat uit een elektrisch

groot aantal knelpunten in de beheersing van

MEER INFO: PULL RHENEN

verwarmingselement met een laag stroom-

Botrytis, echte meeldauw, Alternaria, Scleroti-

STAND 162

verbruik en kan in elke nieuwe en bestaande

nia, Septoria en roest. Dit zijn schimmelziek-


19

Het beste voor uw bedrijf! n edage i t a l e 14 uw R Tuinbo em stand 3 h Gorinc

www.lekhabo.nl


BEURSNIEUWS Speciale aandacht voor veiligheid meststoffen

het 24/7 realtime inzicht geeft in het WG, EC

verbetert niet alleen de lichtopbrengst drama-

en de temperatuur van het steenwolsubstraat.

tisch, maar ook de efficiëntie, het lichtbehoud

Primeur op Tuinbouw Relatiedagen

en de uniformiteit. Het biedt met minimale

Gorinchem is de introductie van de nieuwe

investeringen een upgrade pad voor huidige

GroSens-handmeter. Met de multimeting

600W armatuur gebruikers.

faciliteit kan op verschillende plaatsen in de

MEER INFO: GAVITA NEDERLAND

kas worden gemeten, waarna vervolgens een-

STAND 207

voudig de gemiddelden van WG en EC kunnen worden uitgelezen. Daarnaast is er op de stand ook dit jaar In een speciale uitgave van het huismagazine

veel aandacht voor de productrange Next

Insight besteedt Yara Benelux uitgebreid

Generation Substrates. Het Elite ‘single plant

aandacht aan het belang van goede bemesting

system’ maakt het mogelijk om teeltgrenzen

en de veiligheid rondom meststoffen. De pu-

te verleggen en het rendement te verbeteren.

blicatie is af te halen in de stand op Tuinbouw

Daarnaast besteedt het bedrijf aandacht aan

Relatiedagen.

de belangrijke invloed die de mat heeft in

De vloeibare meststoffenlijn Substrafeed

Energiebesparing door klimaatoptimalisatie en warmteterugwinning

combinatie met het blok op de totale productie.

is al tientallen jaren een bekend product in de

Grodan staat dit jaar op een andere plek

glastuinbouw. Vanwege de vele informatie en

op de beurs dan de afgelopen jaren. De hui-

het belang van het onderwerp is besloten om

dige stand ligt vlak bij de ingang van de beurs.

een speciale uitgave te maken. Daarin toont

MEER INFO: GRODAN

het bedrijf het belang van een goede bemes-

STAND 230

ting aan en laat het zien dat het innovatief

ITB uit Boxmeer is al ruim dertig jaar een spe-

bezig is via het ‘waterproof initiatief’ en mid-

cialist op het gebied van klimaatbeheersing

dels een nieuw gebouwde demonstratiekas in Vlaardingen. Verder speciale aandacht voor de

Introductie 750W double ended armatuur en lamp

in de nationale en internationale agrarische sector. Voor de tuinbouwsector is met betrok-

veiligheid rondom meststoffen en de daarbij

ken partijen, zoals telers, kassenbouwers en

behorende installaties.

leveranciers van regelapparatuur, de Green Vent lijn ontwikkeld.

Yara laat ook zien wat er mogelijk is met

Met deze geïntegreerde totaaloplossing

Super FK. Verder worden telers gewezen op het belang van gebruik van de juiste ureum

wordt het klimaat in de kas volledig automa-

in rookgasreinigers en het belang van schone

tisch optimaal geregeld. Daarbij gebruikt het

druppelleidingen en de mogelijkheden die het

systeem uitstromende kaslucht om instromende lucht te verwarmen.

bedrijf daarin biedt. MEER INFO: YARA BENELUX STAND 425

Handmeter nieuwe faciliteit voor multimeting

De Gavita GAN Electronic 750W DE is voorzien van een unieke lamp. De 750W DE EL produceert bijna 2 micromol per watt. Dat is

van een lagere relatieve luchtvochtigheid. De

een verbetering van ongeveer 10% ten op-

ventilatie units zorgen dus voor droge warme

zichte van de huidige generatie single ended

lucht rondom de plant en warmteterugwinning

750W lampen.

uit de afgevoerde lucht. Dat resulteert in een

Met name wanneer 600W armatuur gebruikers willen upgraden naar een hoger

Met de realisatie van het draadloze GroSenssysteem komt Grodan telers tegemoet. Dit systeem maakt precisie-irrigatie mogelijk doordat

Doordat de instromende lucht met hogere temperatuur wordt ingeblazen is er sprake

beter groeiklimaat in de kas en een energierekening die tot 30% lager uitvalt.

lichtniveau is dit armatuur interessant. Telers

Het systeem wordt al jaren succesvol

met een traditionele magnetische 400V 600W

toegepast bij projecten in onder andere Frank-

installatie kunnen deze zelfs één op één

rijk, de Verenigde Staten en in Nederland. De

upgraden naar elektronische 750W armaturen.

Green Vent lijn kan op alle typen bestaande

Dat kan zonder de elektrische installatie te

en nieuwe kassen worden toegepast en kan

wijzigen, omdat deze is uitgerekend op basis

optioneel worden uitgerust met naverwarming

van magnetische armaturen met een lage

en buitenluchtfilters.

arbeidsfactor.

MEER INFO: ITB

Vervanging van het 600W magnetische

STAND 190

armatuur door het nieuwe GAN armatuur


21

W U NIE

DE SUPERIEURE THFVRIJE PVCLIJM

VOOR PERFECTE VERBINDINGEN IN PVC DRUKSYSTEMEN • • • •

Premium formulering: THF-vrij Drukbestendigheid 16 bar (PN16) Temperatuurbestendigheid 60°C (druk) Buisdiameters tot en met 400 mm

• • • •

Tixotroop: spleetvullend Lijmresten gemakkelijk verwijderbaar In duurzame kunststof verpakking Speciale borstel geïntegreerd in de dop

Griffon. Griffon is een merk van Bison International.

Verbonden met vakwerk.

www.griffon.nl


BEURSNIEUWS Teeltvloeren reinigen en ontsmetten zonder chemicaliën

het buitenland. Daar is de naam Agro Advies-

ook aan het Duitse DIN 4102 klasse B1. Het

Buro lastig uit te spreken.

bestaat uit twee lagen: een zwart onderscherm

Het bureau ontwikkelt high-tech kascom-

gecombineerd met een aluminium/zwart

plexen over de hele wereld, waardeert naast

bovenscherm.

onroerend goed ook bedrijfsbelangen, behan-

MEER INFO: BONAR

delt complexe ruimtelijke ordeningsvraagstuk-

STAND 333

ken en realiseert innovatieve energietoepassingen zoals aardwarmteprojecten. De nieuwe naam wordt AAB. Dat geeft, volgens directeur Aad Janssen het karakter

College tour in teken van bodemgezondheid

van het bureau weer: eenvoudig, duidelijk, logisch en zonder poespas. “Wij vinden het belangrijk om te communiceren wie we zijn en wat we kunnen. Wij zijn adviseurs, ingenieurs Hopmans Verhuur in Bergen op Zoom heeft

en makelaars.”

een nieuwe machine ontwikkeld om eb- en

MEER INFO: AAB

vloed teeltvloeren met kokend heet water te

STAND 111

reinigen en te ontsmetten. Het hete water met een constante temperatuur van 100°C komt uit een speciale mobiele boiler. Hiermee worden algen, mossen, bacteriën en eventueel aanwe-

Lesdagen met aandacht voor bodem- 2015 is het Internationaal Jaar van de Bodem. Plant Health Cure toont haar toewijding voor gezondheid de bodem door tijdens deze wereldwijde actie

Vlamvertragend verduisteringsdoek opnieuw beschikbaar

zige virussen gedood en verwijderd. “Zonder chemicaliën reinigen en ontsmetten we op een duurzame manier teeltvloeren van beton of grond- en anti-worteldoek”, zegt Toon Hopmans. De kokend heet water-tech-

aandacht te vragen voor bodemgezondheid

niek is gepatenteerd.

middels een unieke lesdag. In februari en maart toert PHC met haar

Het kokend hete water komt onder druk

specialisten gedurende negen dagen langs

van 15 tot 150 bar uit de vloerreiniger. Door

PHC College Tourverschillende 2015 locaties in Nederland en België

de plotselinge expansie verandert het water in

om een complete lesdag te geven over bodem,

stoom. Hiermee zijn vloeren en oppervlakken

2015 is het Internationaal Jaar de van de Bodem. toont tijdens functie van dePHC grond en wortelbiologie. deze wereldwijde actie haar toewijding voor de bodem door Doel van de lesdag is deelnemers meer inzicht aandacht te vragen voor bodemgezondheid.

te reinigen. Na behandeling zien ze er weer als nieuw uit.

te geven in de functies van verschillende

MEER INFO: HOPMANS VERHUUR STAND 189

Adviesbureau lanceert nieuwe naam Agro AdviesBuro uit Naaldwijk be-

Vanaf april is het vlamvertragende verduisinformatie en aanmelden: teringsdoek PhormiTex Eclipse opnieuw www.phccollegetour.eu

bodemorganismen en hun onderlinge inter-

beschikbaar. Het dubbel geweven verduiste-

bestaande uit biologie, structuur en bemesting.

ringsdoek van Bonar won recent nog de ITMA

Elk van de onderdelen zal zowel theoretisch

future material award in de categorie ‘Best

als tijdens practica uitvoerig worden behan-

Innovation Agrotextiles’.

deld.

Het doek wordt omschreven als het best

actie. Leidend thema is de ‘bodemdriehoek’,

Veel aandacht gaat uit naar de specifieke

staat dit jaar 30

verduisterende scherm op de markt. Daardoor

wortelbiologie, die van belang is voor de

jaar. Het bedrijf is

is het zeer geschikt voor de teelt van korte-

opname van water en mineralen. De opge-

uitgegroeid naar

dagplanten zoals chrysanten. Daarnaast heeft

dane kennis stelt telers in staat om op een

dertig profes-

het verduisteringsdoek dankzij zijn bijzondere

andere manier met de bodem om te gaan,

sionals met knowhow van de tuinbouwsector.

weefstructuur en het gebruik van hoogwaar-

planten gezonder te laten groeien en anders

Omdat de naam regelmatig wordt geassoci-

dige aluminium tapes uitstekende energie-

te gaan bemesten. De cursusdag is bestemd

eerd met landbouw of verward met een van

besparende eigenschappen. De gebruikte

voor iedere professional die met de bodem te

de vele andere bedrijfsnamen met het woord

materialen dragen bovendien bij tot een lange

maken heeft.

‘Agro’, heeft het adviesbureau besloten de

reële levensduur.

MEER INFO: PLANT HEALTH CURE

naam en huisstijl te veranderen. Veel van de opdrachtgevers bevinden zich bovendien in

Het dubbele scherm - PhormiTex Eclipse

STAND 166

1 + 98 - voldoet aan NTA 8825 klasse 1, maar


23

Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn

PROMOTIE REPORTAGE

Teler Sjors Gerichhausen blij met Simply Calla:

‘Gezamenlijke promotiecampagne is beter dan ieder voor zich’ bloem doet het heel goed als exclusief product. We telen met elkaar echter teveel calla’s om ons alleen tot die markt te beperken.”

Nieuwe, exclusieve rassen

Sjors Gerichhausen: “Geen enkel bedrijf kan de promotie van deze exclusieve bloemen alleen oppakken.”

‘Simply Calla’, het marktgerichte initiatief van broeiers, telers en veredelaars, richt zich vooral op samenwerking met verschillende handelspartijen. In plaats van exclusieve bloemstukken van arrangeurs dienen spannende productcombinaties en luxe ogende boeketten door ‘gewone’ bloemisten als inspiratie. De promotiecampagne is net voor drie jaar verlengd. Begin 2013 besloten de broeiers, telers en veredelaars, verenigd in de FloraHolland productcommissie Calla om gezamenlijk de snijbloem te gaan promoten. Tijdens de jaarlijkse productdag heeft een meerderheid van de telers gestemd voor het afdragen van 0,2% 24

van de omzet via de veiling voor promotie. Via CNB zijn ook de knollentelers en veredelaars benaderd om een bijdrage te leveren, want ook voor hen is het belangrijk dat de producten beter worden verkocht. Er komen steeds meer calla’s en de middenprijs daalt, tijd voor marktverruiming dus. Een aantal bedrijven is uitgenodigd voor een pitch. De keuze viel op Strøm52Graden; een samenwerking van Strøm Creative Marketing van Marcel Jansen en design- en communicatiebureau 52 graden noorderbreedte. Callateler Sjors Gerichhausen uit Huissen is blij met de collectieve aanpak. Hij gelooft niet in niets doen en hopen dat het vanzelf goed gaat. “Promotie is heel duur. Geen enkel bedrijf kan dit alleen oppakken. Deze


De teler leidt samen met zijn broers Rick en Rob kwekerij Zandvoort Flowers van in totaal 6 ha met amaryllis, freesia en calla. De calla’s telen ze op 1,7 ha. De broers werken nauw samen met veredelings- en vermeerderingsbedrijf Kapiteyn uit Breezand. Gerichhausen: “Wij leggen ons toe op het goed in de markt zetten van nieuwe rassen. Daarin onderscheiden we ons van andere telers. Bovendien kunnen we, als een van de weinigen, ‘s winters onder lampen telen. De normale aanvoerperiode is van april tot eind oktober. Bij elkaar hebben we zo’n twintig rassen, waarmee we een jaarrond schema in iedere kleur kunnen maken.” Regelmatig planten ze knollen op van nieuwe soorten, om te zien hoe die het doen in de praktijk. Daarbij kijken ze behalve naar teelteigenschappen zoals gezondheid, gelijkheid en productiviteit ook naar de exclusiviteit en houdbaarheid.

De luxe ogende calla’s geven toegevoegde waarde aan bloemboeketten.


De calla’s worden geteeld in bakken gevuld met een mengsel van kokos en veen. De teelt duurt, afhankelijk van het seizoen, vier tot vijf maanden. De verkoop van de bloemen gaat voor 85% via de klok van alle Nederlandse veilingen om zo breed mogelijk vraag te genereren. “Directe verkoop is lastig. Het valt niet mee om grote aantallen te verkopen. Het is voor de meeste handelaren een exclusief product.” Grote kopers bellen wel om zaken te doen. De broers streven naar een mooie, stabiele middenprijs. “We zijn misschien niet de goedkoopste. We staan voor service, kwaliteit, ontzorgen en continuïteit.”

Bloemistenbenadering Bij de pitches waar verschillende communicatiebureaus hun zegje mochten doen, sprong die van Marcel Jansen er volgens de teler uit. Hij is er vanuit marketingperspectief niet op uit om plat het product te promoten, maar meer om relevante marktkansen voor het product te creëren met een sterke focus op de bloemist en combinaties met andere snijbloemen. “Het pushen van producten werkt niet. Dat betekent dat de ene week het ene product; en de andere week het andere product om aandacht schreeuwt”, neemt marketeer Jansen het verhaal over van de teler. Calla’s zijn van nature exclusieve bloemen. Ze zijn vooral bekend van rouw- en trouwwerk. Van alle bloemen gaat 70 tot 80% in boeketten en kleine arrangementen. Dat biedt ook mogelijkheden voor de calla’s. “Deze bloemen hebben geen imagoprobleem. Met hun luxe uitstraling kunnen ze waarde toevoegen aan boeketten. Op die manier kunnen bloemisten zich met hun creativiteit onderscheiden van

andere retailkanalen. Vandaar dat bloemisten onze campagne letterlijk omarmen”, zegt Jansen.

Voor en door bloemisten Hij begon anderhalf jaar geleden eerst met het leggen van contacten met de verschillende partijen: de bloemistenorganisaties, groothandel, cash&carries en vakbladen. Vervolgens ging hij met de bloemisten aan de slag. “Creatieve arrangeurs maken vaak hele mooie dingen, maar wij richten ons op het gewone bloemwerk. Daarom betrekken wij de bloemisten bij onze promoties. Ze geven zelf hun ervaringen met het product door aan collega’s. Dat doen we onder andere via social media.” Als ander voorbeeld van deze bloemistenbenadering noemt de marketeer een actie die onlangs in Duitsland is gehouden. Daar gebruikte een Duitse bloemiste een maand lang calla’s in haar boeketten. Janssen zocht samenwerking met een vakblad om via de persoonlijke ervaring van deze bloemiste te laten zien welke mogelijkheden er zijn met deze bloem. Verder zorgt hij voor aanwezigheid op evenementen, zodat bloemisten boeketgerichte verkoopideeën kunnen opdoen. “We doen niet mee als sierbehang. Als ze ons vragen om een hele muur met alleen calla’s te versieren, zeggen we nee. Wij willen benadrukken hoe mooi de calla is in combinatie met andere bloemen.”

vooral veel beelden, passend bij de stijl van de bloem. Op die website staan toegankelijke combinaties en thema’s met aansprekende voorbeelden: ‘make a mix; ‘let’s play’, ‘spice up your bouquet!’ en ‘callas vases’, die door bloemisten zijn gemaakt. Ook zoekt Jansen naast handelspartners samenwerking met andere productgroepen. Dat heeft geresulteerd in een uniek project: Bouquet Tales. Hij schuwt ook de combinatie met totaal andere producten niet, zoals de combinatie van Simply Calla met Simply Chocolat in een Moederdag promotieactie. De marketeer ziet dat de verkoop tijdens een actie met 10 tot 15% toeneemt. Een week na een actie is er een lichte terugval te zien, maar op de iets langere termijn van een of twee maanden blijkt toch dat die groei blijft. “Er is duidelijk nog ruimte voor de calla, mits je de bloem op een relevante manier bij de bloemist brengt.” Persoonlijke kennismaking is essentieel Marketeer Marcel Jansen vindt de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem echt passen in een tijd waarin contacten steeds onpersoonlijker worden. “Recent gepubliceerde toekomststrategieën voor de sector schetsen de noodzaak tot intensivering van samenwerking. Kwekers ontmoeten elkaar nog maar beperkt; contacten in de keten zijn vooral digitaal. Het is goed ze af en toe letterlijk ‘uit de kas’ te halen om weer echte persoonlijke contacten te leggen. Elke samenwerking begint immers met een eerste persoonlijke kennismaking.”

Samenvatting De gezamenlijke promotiecampagne ‘Simply Calla’ van broeiers, telers en veredelaars richt zich op samenwerking met verschillende partijen. De campagne is vooral gericht op bloemisten en laat zien welke mogelijkheden de luxe ogende

Website

calla heeft in combinatie met

De website vormt de basis. Jansen heeft gekozen voor een eenvoudige site met

andere producten in boeketten.


25

Binnentuin

PLATTEGROND TUINBOUW RELATIEDAGEN GORINCHEM 2015 TRAP 1

RECEPTIE

ENTREE

603

601

Horeca

ENTREE

Horeca

TRAP 1

601

TRAP 2

605

606

602

604

ROLTRAP

639

603 638

605 637

602

604

ROLTRAP

639

638

608

607

606

6

609 608 635

636

607

611

610 634

609

636

637

610

635

633

611 634

613

6

613

633

GARDEROBE

Begane grond

TRAP 2

ENTREE

bove

brandslang

nooduitgang brandslang brandslang

brandslang BRANDSLANG algeheel rookverbod brandslang nooduitgang

nooduitgang NOODUITGANG brandslang BRANDSLANG nooduitgang brandslang brandslang BRANDSLANG VERBODEN VOOR algeheel rookverbod verboden voor honden nooduitgang nooduitgang NOODUITGANG brandslang hUISDIEREN algeheel rookverbod nooduitgang NOODUITGANG algeheel rookverbod

187

186

185

nooduitgang

algeheel rookverbod ALGEHEEL ROOKBVERBOD VERBODEN algeheel rookverbodTE ROkEN

187 183

182 186

185

algeheel rookverbod verboden voor honden

VERBODEN TE ROkEN algeheel rookverbod verboden voor honden TRAP 1 TRAP 1 GARDEROBE

120

ROLTRAP

TRAP 2

TOILETTEN

TOILETTEN TOILETTEN

115

TOILETTEN

118120 121

175 ROLTRAP

176174 200

BEURSA

ANBIEDI NG

26

173 126 169

202 172 206 168

129 114 125 116 113127 114 129

102 104

112

RECEPTIE

142 103 139 105 144 141 101 142 145

21-01-15 17:32

ENTREE


144

101 145

GARDEROBE

ENTREE

166 170

193 197

192 196

196

177 201

130 126 169 165 128131 167 130

165

131 133

245 211 213

214

215 242

212

160 216 162 158

214

219 160 216

159 140 137 156

155 158 222 153 219 224 155

157 154 143 152 140 156

151 146 154 150 143 152

148

213 241

217

215 242 239 218 241 217 237 220 239 218 235 221 237 220 223 233

226 222

221 235 225 232

153 149 227 224

223229233

226

146 150 147 148 149 Horeca 227

147

205

248 251

164 210 212 163

163

159 137 135 161 157

203 250 253 207

206 168 164 210 208 166

162

135 161 133

204 208

201251 205

Horeca

225 232 228 229

228

260

259 260 258 259

257 258

198 195

256

199 197

257 255

198

256

267 199254 255

203 253

247 209 250 207 245 248 211 209 247

151

GARDEROBE

ANBIEDI NG

132

109 136 139 105 141 107 138

102

124 171 128 167

134

109 136 111 134 107 138

103

Stand 139 OG-beurs-klein-GOR-2015.indd 1

106

RECEPTIE

€ 40,-

BEURSA

104

202

125 116 117 127 123

111

106 108

172

200 174 204 170

110

115 A

108 110

124 pagina’s plantkunde

191 195

122

175 124 171 122

112113 132

Horeca

BINNENPLAATS

179

117 123 118 121

Horeca

115 A 115

BINNENPLAATS

189 193

181 194 177

176 180

173

Stand 189

188

178

TRAP 2 119

GARDEROBE

179

178

119

191

181 194 182

183

Horeca

verboden voor honden

190

190

180 verboden voor honden verboden voor honden

189

192

Horeca

m.u.v. de rokersruimte VERBODEN VOOR verboden voor honden nooduitgang verboden voor honden hUISDIEREN algeheel rookverbod VERBODEN VOOR HONDEN verboden voor honden

188

269 252 267 254 271 269 249 273 252 271 275 246 249 273 244 277 246

275

244 277 243 280

282 240 243 280 284 238

282 240 286 288 236 284 238 290 286 234 236 288 292 231 234

290 294 292

231 230 294

230

beg

615

Seminar

616

618

615 631

617 630

629

628

627

632

616

618

631

630

629

626

Buffet

625

624

628

627

623

622

Buffet

621

Terras

626

625

624

623

622

TRAP 3

621

Buffet

452 B

453 A

452 453 B

453 A

451

263

452 448

453 447

262

450

264 263 265

448 444

327

379

380

381

268 266 325 270

323

268 325 272 321 270 323 274 319

272 276 321 274 317 278 319 276

324

330 324 334 320

320 316 338

316 340 338 314

293 302

340 314 344 310

329 374 333 378 372

331 335 376 370 374 333 337 372 368 335 339 370 366 337 368 339 341 366 364 343 341 362

342

364

312 345 308 344

343 346 360

310 347 306 345 308 304 349 347 306 301 304 350 349 299 301 350

362 348 358 346 360 349

518

464

442 440

356

367 371 394 391 369

361

428 399 424 403 426

427

478 425 427

359 402 355 406

405

408 404

355

410

425 483 423 482 423 421 A 487 423 483 419

Horeca

422

409 418 407 420

421 489 417 487

413 409 418

419 416 489 417

413

466 469 516 512

513

471 514 467 510

515 511

473 469 512 508 471 475 510

513 509

507 477 504 479

TRAP 3

509 506

TOILETTEN

505

TOILETTEN TOILETTEN

506

503 504

505 501

502 503 481 500 484

499 501

502 498

TOILETTEN

TOILETTEN

TOILETTEN

TOILETTEN

497

486 500 484 488

TRAP 3

511

473 477 507 508 475

481 479

Horeca

499

TOILETTEN

496

498

497

490 486 495

494 491 488

496

490 495

414

416 415

491 492

414

415

492

493

494

gane grond

gane grond

412

493

ca

297

re

Ho

352 411 412 Horeca

515

482 423 480 A

401 422 405 424 403 420 407

404

517

467 514

480

401

398

359 402 363 400 357 361

430 476 478

428 429 397 426

516 465466 518

LIFT

En zo is het maar net. Daarom helpt Interpolis graag om schade te voorkomen. Kijk voor preventieadviezen op Interpolis.nl/agro.

HoBuffet re ca

Buffet

432 474

399

363 396 365 400

351

298

472 434 430 476

431 395 429 397

398

410 406 352 411 353 408

296

470 436 432 474

393

351 356 349 352 354

298 299

438 472 468 434

392 431 395 433

367 394 396 365

353 357

296 295 300297

440 470 436

441 437 388 386 435 439 387 392 437 433 388 435 393

389 375 385 371 391 373 369 389

348 354 358

352 Buffet

387 384

373

Horeca

438 468

439

375 385 383 377

520 517

519

Buffet

291 303 295 300

342 312

465

443 463

ROOKRUIMTE

289 305 293 302

336

445442

LIFT

ROOKRUIMTE

285 309 289 305 287 307 291 303

332

322 336 318 334

521

384 382 441

520 522

523 519

462

386 376

464

521 527

Horeca

283 311 287 307

331

380 383 381 377

462 460

522

523 528

Horeca

313 281 285 309

327329 379 378

322

313

279 315 283 311

330

326 328 332

318

317 278 315 279

281

326 328 Horeca

456

446 457 451 461 445

529

527 460

447 443 463 446 461

382 444

265

457

528

Buffet

261

452 450 A

456

Buffet

Buffet

452

262

Wat de ondernemer voorkomt, verzekert ’ie niet.

529

452 A

261

Horeca

Stand 16 3

TRAP 3

enverdieping

264 266

Horeca

614

Terras

Buffet

Seminar

Buffet Horeca

614

612 632

3

Buffet

617

Buffet

3

12


Interpolis. Glashelder


27

Dé specialisten voor uw kas!

producent van: 409 Deproducent Repair Shuttle van: Stand

Kascoplex BV

U W S P E C I A L I S T I N M A AT W E R K

Uw partner in kunststof beglazing

Leverancier U W van S Po.a: EC

De Repair Shuttle producent van: Deproducent Repair Shuttle van:

I A L I S T I N M A AT W E R K

• Serviceplateau’s (gekeurd) • Diverse reparatievoorzieningen

Leverancier van o.a: • Terrasschermen • Serviceplateau’s (gekeurd) • Reparatiesets • Kasdektransportmiddelen • Diverse reparatievoorzieningen Ook zijn we thuis op het

De Repair Shuttle

• Terrasschermen

gebied van plaatbewerking en

• Reparatiesets kunnen we al uw knip– en zetwerk verzorgen

• Kasdektransportmiddelen

Voor het veilig en efficiënt repareren van uw dekglas! Ook zijn we thuis op het


Voor het veilig en efficiënt repareren van uw dekglas! Voor meer informatie: kunnen we al uw knip– en

voor van de Europese 2011 Voor het veilig Genomineerd en efficiënt repareren uw dekglas!Award(www.batistalucon.nl) zetwerk verzorgen Genomineerd voor van de Europese voor Beste repareren Onderhoudsvoorziening Voor het veilig en efficiënt uw dekglas!Award 2011 of bellen: • Plexiglas Winnaar van de de Europese Genomineerd voor EuropeseAward Award 2011 voor Beste Onderhoudsvoorziening van de Europese Genomineerd voor de EuropeseAward Award 2011 voor Beste Onderhoudsvoorziening! voorWinnaar Beste Onderhoudsvoorziening voor Beste Onderhoudsvoorziening! voor Beste Onderhoudsvoorziening

Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl

Bezoek ons tijdens Tuinbouw

• SDP kanaalplaten 40117. mm dikte Gorinchem opt/m stand 0174Relatiedagen - 29 07 17 • Golfplaten

naar de mogelijkheden in stand 400! Wilt meer informatie: www.ghtec.nl VoorInformeer meer informatie: Periodiek onderhoud? Ofueen Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl Periodiek onderhoud? Of een GlassGlass Handling Technic, Naaldwijkseweg 2291 PA Wateringen Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl Handling Technic, Naaldwijkseweg 5b,5b, 2291 PA Wateringen 'alsheteffekanvandaagnog' Glass Handling Technic, Naaldwijkseweg 5b, 2291 PA Wateringen 'alsheteffekanvandaagnog' (www.batistalucon.nl) Glass Handling Technic, Naaldwijkseweg 5b, 2291 PA Wateringen T T0174 290717, [email protected] 0174 290717, [email protected] kas- glasreparatie? Bel 290717, T 0174 [email protected] [email protected]

of dan290717, eens DEKAS-SPECIALISTEN-juni-2011.indd T10174 OG-avd-juni-2011.indd 16

voor de mogelijkheden van TST.

kas- of glasreparatie? Bel dan eens

www.kascoplex.nl of bellen: [email protected] 0174 - 29 07 17

H. BATIST ALUMINIUM

H.CONSTRUCTIES BATIST ALUMINIUM H. BATIST ALUMINIUM B.V. H. BATIST ALUMINIUM CONSTRUCTIES B.V. WATERINGEN 0174-290717 CONSTRUCTIES B.V.

WATERINGEN Vlotlaan 176 - Postbus 60 - 2680 AB Monster - tel. (0174)0174-290717 28 06 46 -CONSTRUCTIES fax (0174) 28 91 01 B.V. WATERINGEN 0174-290717 WATERINGEN www.t-s-t.nl E-mail [email protected] U kunt ons vindenInternet tijdens de Tuinbouw-Relatiedagen in Gorinchem standnr.0174-290717 124

30-05-11 11:43 19-01-12 10:35


Vlotlaan 176 - Postbus 60 - 2680 AB Monster - tel. (0174) 28 06 46 - fax (0174) 28 91 01 Internet www.t-s-t.nl - E-mail [email protected]

Telefoon 015-26 24 545

U kunt ons vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr. Bezoek ons tijdens Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem op stand 407124

U kunt ons vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr. 124

U kunt ons specialisten vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr. 124 Dé voor kas onderhoud/hulpmiddelen!

Dé specialisten voor uw kas!

producent van: 124 pagina’s Deproducent Repair Shuttle Kascoplex BV 400 van:

DEKAS-SPECIALISTEN-juni-2014-2.indd 1 DEKAS-SPECIALISTEN-OG-ADV-TBR2015.indd 1

22-01-14 16:25 18:23 21-01-15

Stand

plantkunde



Uw partner in kunststof beglazing

De Repair Shuttle producent van: Deproducent Repair Shuttle van:

Leverancier van o.a:

(gekeurd) • Serviceplateau’s Leverancier van

o.a:

• Diverse reparatievoorzieningen

• Serviceplateau’s (gekeurd)

• Terrasschermen

Diverse reparatievoorzieningen

• • Reparatiesets

De Repair Shuttle

• Terrasschermen • Kasdektransportmiddelen Ook zijn•we thuis op het Reparatiesets gebied van plaatbewerking en

• Kasdektransportmiddelen

kunnen we al uw knip– en BIEDINopG zetwerkOok verzorgen ANthuis zijn SAwe

Voor het veilig en efficiënt repareren van uw dekglas! BEUR

€ 40,-

het


Voor het veilig en efficiënt repareren van uw dekglas! kunnen we al uw knip– en

voor van de Europese Voor het veilig Genomineerd en efficiënt repareren uw dekglas!Award 2011 zetwerk verzorgen Genomineerd voor van de Europese voor Beste repareren Onderhoudsvoorziening Voor het veilig en efficiënt uw dekglas!Award 2011

Voor meer informatie:

Winnaar van de de Europese Genomineerd voor EuropeseAward Award 2011 voor Beste Onderhoudsvoorziening van de Europese Genomineerd voor de EuropeseAward Award 2011 voor Beste Onderhoudsvoorziening! voorWinnaar Beste Onderhoudsvoorziening voor Beste Onderhoudsvoorziening! voor Beste Onderhoudsvoorziening

DING

IE ANBTuinbouw (www.batistalucon.nl) Bezoek U ons tijdens BE RSAGorinchem op stand 117. Relatiedagen of bellen: • Plexiglas

• SDP kanaalplaten t/m 40 mm dikte

Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl 0174 - 29 07 17 • Golfplaten Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl Voor meer informatie: Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl Periodiek onderhoud? Of een GlassGlass Handling Technic, Naaldwijkseweg 2291 PA Wateringen Wilt u meer informatie: www.ghtec.nl Handling Technic, Naaldwijkseweg 5b,5b, 2291 PA Wateringen Glass Handling Technic, Naaldwijkseweg 5b, 2291 PA Wateringen 'alsheteffekanvandaagnog' (www.batistalucon.nl) Glassonderhoud? Handling Technic, 5b, [email protected] PA Wateringen Informeer naar de mogelijkheden in stand 400! Periodiek OfTNaaldwijkseweg een 290717, T0174 0174 290717, [email protected] kas- of glasreparatie? Bel dan eens T 0174 290717, [email protected] T 0174 290717, [email protected] 'alsheteffekanvandaagnog' kas- glasreparatie? Bel dan eens

of DEKAS-SPECIALISTEN-juni-2011.indd 1 OG-avd-juni-2011.indd 16



of bellen:

H. BATIST ALUMINIUM H.CONSTRUCTIES BATIST ALUMINIUM B.V.

H. BATIST ALUMINIUM H. BATIST ALUMINIUM CONSTRUCTIES B.V. WATERINGEN 0174-290717 CONSTRUCTIES B.V.

WATERINGEN 0174-290717

CONSTRUCTIES WATERINGEN 0174-290717

B.V.

WATERINGEN U kunt ons vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr.0174-290717 124

UVlotlaan kunt ons tijdens de AB Tuinbouw in 46 Gorinchem standnr. Bezoek ons tijdens Relatiedagen Gorinchem op stand 176 vinden - Postbus 60 - Tuinbouw 2680 Monster -Relatiedagen tel. (0174) 28 06 - fax (0174) 28 91407 01124

www.kascoplex.nl 0174 - 29 07 17 [email protected]

30-05-11 11:43 19-01-12 10:35

Stand 139

Vlotlaan 176 - Postbus 60 - 2680 AB Monster - tel. (0174) 28 06 46 - fax (0174) 28 91 01 Internet www.t-s-t.nl - E-mail [email protected]

U kunt ons vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr. 124 Telefoon 015-26 24 545 Internet www.t-s-t.nl - E-mail [email protected]

U kunt ons specialisten vinden tijdens de Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem standnr. 124 Dé voor kas onderhoud/hulpmiddelen! Plantkundeboek-adv-124pag-2015-beurs.indd 1

21-01-15 17:28


DEELNEMERSLIJST Stand Bedrijfsnaam

Plaats

A 273

4SAR Bedrijfsadvies

Poeldijk

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

438

242

Aweta G&P B.V.

Nootdorp

261

Axia Vegetable Seeds B.V.

Naaldwijk

185

A.G. Smit Services B.V.

Uithoorn

400

A1 Tuinbouwtechniek B.V.

‘s-Gravenzande

111

AAB NL

Naaldwijk

285

B&W Installaties B.V.

Monster

342

Aardam

Aarlanderveen

517

Bachmann

Aalsmeer

442

Aardwarmte Plaza

Bergschenhoek

141

Bara Mineraler

Liempde

423

AB Brabant Groep B.V.

Best

117

423

AB Zuid-Holland

De Lier

173

225

ABAB Accountants & Adviseurs

Tilburg

363

ABB B.V.

Rotterdam

381

Abelan Fibor Packaging B.V.

195

Abflexkracht

B

Plaats

Coöperatieve Tuinbouwveiling Zaltbommel

Zaltbommel

399

Copots

Noordwijkerhout

452

Copressco B.V.

Andelst

D 323

D.J. Products

‘s-Gravenzande

Batist Aluminium Constructies B.V. Wateringen

332

Da Ros s.r.l.

Sarmede Tv (I)

Bato Plastics B.V.

Zevenbergen

450

DAF-C B.V.

Rotterdam

496

Bayer CropScience S.A.-N.V.

Mijdrecht

120

Dagblad de Telegraaf B.V.

Amsterdam

150

B-E De Lier B.V.

Kronenberg

244

Dalsem Tuinbouwprojecten B.V.

Den Hoorn

Zutphen

266

Beekenkamp Plants B.V.

Maasdijk

132

DCM Nederland

Katwijk (zh)

Rijsenhout

462

Belorta CVBA

St.-Katelijne-

520

De Bruin Plantpot B.V.

Geldermalsen

339

ABN AMRO Bank N.V.

Naaldwijk

Waver (B)

369

De Gier Drive Systems

Wateringen

321

Achterbosch Machinebouw

Denekamp

440

Benfried B.V.

Den Hoorn

316

De Hoog Techniek B.V.

‘s-Gravenzande

239

activWater B.V.

Boxmeer

102

Berg Hortimotive

De Lier

303

De Jong Verpakking B.V.

De Lier

Bergen Engines B.V.

Pernis Rotterdam

364

De Lijster Administraties

‘s-Gravenzande

Bernard Sanders

Wateringen

301

De Ruiter/ Seminis

Bergschenhoek

442

Adegeest Kasverwarming B.V.

Bergschenhoek

421

286

African Roots

Poeldijk

527

323

Agrifast - Tom System

Orkoien (Navarra) (ES)

528

Best of Four

Barendrecht

429

De Vette C.V.

Schipluiden

156

AgriSensys

Emmen

428

Betonwerk D. Verkade B.V.

Monster

124

De3Koningen

Steenbergen

176

AgriVer B.A.

Hasselt

336

Biobest Nederland

De Lier

113

Debets Schalke B.V.

Monster

636

Agro Expertiseburo

Delfgauw

608

Biopol Natural

Stellendam

510

Delta Lloyd

Amsterdam

483

Agrocluster Lingewaard

Bemmel

371

BLGG Agro Xpertus

Wageningen

367

Demokwekerij Westland

Honselersdijk

505

AgroEnergy B.V.

Delft

224

Boekestijn Elektrotechniek

De Lier

417

Den Breejen Work B.V.

Sliedrecht

337

Agrojobs

Dronten

384

Boer Stroomaggregaten B.V., J.F.

Berkel en Rodenrijs

354

Desch Plantpak

Waalwijk

359

Agrolux Nederland B.V.

Maasdijk

240

Boeters - BKC

Honselersdijk

463

Detaconcept B.V.

Maasdijk

305

Agrozone B.V.

Loenen

427

Bogaerts Greenhouse Logistics

Hoogstraten (B)

452

Dijkhuizen Mechanisatie

‘s-Gravenzande

465

Albers Alligator Projekten B.V.

Wageningen

418

Bom Group

Naaldwijk

209

Dillewijn Zwapak B.V.

Aalsmeer

338

Alfa Accountants en Adviseurs

Nijverdal

333

Bonar N.V.

Zele (B)

603

Dingemans - Machines

Bruchem

237

Alfen

Almere

404

Bosgraaf Food & Hygiënetechniek B.V. Joure

470

Allport Netherlands B.V.

Rotterdam

154

Bosman Van Zaal

De Kwakel

164

Alweco

Maasdijk

464

Bosta B.V.

Veghel

621

DL Plastics B.V.

Sint Annaparochie

250

AMS Agricultural Maintenance

328

Brabant Plant B.V.

Vlijmen

114

DLV glas & energie B.V.

Naaldwijk

312

Broekhof

Noordwijkerhout

343

DLV Plant-GreenQ

Wageningen

362

Broere Beregening B.V.

Waddinxveen

340

Dool B.V., T.C. van den

Maasdijk

Hillegom

137

Buitendijk Slaman B.V.

Bleiswijk

637

Double Energy GmbH

Düsseldorf (D)

Buwatec B.V.

Almkerk

136

Douwe Egberts Professional

BVB Substrates

Grubbenvorst

Support 405

Bergschenhoek

Aquamar Disinfection Products B.V. Urk

452A Aquasensor

408

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen

Leiderdorp

182

Aqua-Terra Nova

Naaldwijk

632

353

ARaymond

Culemborg

506

295

Areaal Makelaardij

Bleiswijk

350

Argos Packaging & Protection

Maasdijk

358

Armada

De Lier

151

Certhon

622

Artechno-Aerosol

De Lier

396

Certis Europe B.V.

348

Artiverde

Poperinge (B)

194

Chrysal International B.V.

Naarden

521

Atoplan Products

Toldijk

150

Codema Systems Group

Bergschenhoek

391

August Storm B.V.

Geldermalsen

500

Cogas Zuid B.V.

Asten

406

E.M.S. B.V.

Sint-Annaland

639

Avéro Achmea

Zoetermeer

282

Comgoed grond en reststoffen

Dirksland

493

Ecoline Biotechnologie B.V.

Rijswijk (zh)

Netherlands B.V.

Utrecht

200

Dry Hydroponics B.V.

‘s-Gravenhage

113

DS Hortitrade

Monster

Poeldijk

370

Duijndam Uitzendgroep

Wateringen

Maarssen

515

DVEP Energie

Hengelo (ov)

C

E


29

DEELNEMERSLIJST TUINBOUW RELATIEDAGEN GORINCHEM 2015 Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

315

Eekhout Bouw B.V.

Kwintsheul

498

Green Products B.V.

Kampen

260

Hortipar B.V.

Maasdijk

473

Elbert van Oosten

‘s-Gravenzande

422

Greenlinqdata

Bleiswijk

127

Hortipro

Ermelo

347

Elcinco

Wateringen

288

Greenport People B.V.

Poeldijk

327

Hotraco Horti B.V.

Hegelsom

489

Elektravon - Haket B.V.

Wateringen

343

GreenQ-DLV Plant

Bleiswijk

125

Houdijk den Boer B.V.

Bergambacht

513

Empas B.V.

Veenendaal

123

GreenTalent B.V.

Steenbergen

217

Houweling Horticulture B.V.

Bleiswijk

497

Endesa Energia

Amsterdam

196

Griffon

Rotterdam

241

HSI - Total Horti Solutions

Aalsmeer

306

ENER-G NEDALO B.V.

Uithoorn

230

Grodan

Roermond

403

Huijbregts Koeltechniek

Breda

360

Enova B.V.

Capelle a/d IJssel

439

Groen Agro Control

Delfgauw

267

Huima Specials B.V.

Enschede

115

Enthoven Techniek

Maasdijk

131

Grow Group B.V.

Naaldwijk

277

Huisman Scherming B.V.

Maasdijk

249

Enza Zaden

Enkhuizen

182

Growers for Growers

Poeldijk

279

HydroPro Waterbehandeling B.V.

Zwanenburg

273

E-Payroll B.V.

Poeldijk

441

ErfGoed B.V.

Moerkapelle

126

Etikon Nederland B.V.

Geldermalsen

481

Everris Bnl. B.V.

Waardenburg

I

H 307

H. Koenen Loon- en Grondverzetbedrijf

254

Erp

Haaring de Brabander

203

ICE Agency B.V.

Breda

204

Imperial Plants B.V.

Bleiswijk

152

Indigo Agriware B.V.

Veenendaal

Installatietechniek

Monster

152

Indigo Logistics

Veenendaal

Haifa North West Europe

Mechelen (B)

628

ING

Amsterdam

171

Hamelink Koeling B.V.

Honselersdijk

345

InterActief Groep

Berkel en Rodenrijs

119

Handelsonderneming Otten

Enter

227

Interco

De Lier

Handelsonderneming PD B.V.

Wijchen

163

Interpolis

Leiden

Hans van der Poel B.V.

Roelofarendsveen

322

ISO Group

Gameren

170

Hanwel Environment and Energy

Enschede

190

ITB Companies

Boxmeer

618

HAS Hogeschool

‘s-Hertogenbosch

Zwijndrecht

474

Hatek Lastechniek B.V.

Wateringen

De Kwakel

108

Havecon Kassenbouw

Bleiswijk

486

Flynth adviseurs en accountants

Naaldwijk

150

HAWE Systems Europe B.V.

Bergschenhoek

Free Design

Roelofarendsveen

129

Hendic B.V.

Achtmaal

215

Freshpack / Sorma

‘s-Gravenzande

365

Herkuplast-Kubern GmbH

Ering am Inn (D)

144

Fruit World Breda

Breda

280

Hermadix Agro B.V.

Aalsmeer

382

Fruitmasters

Geldermalsen

271

HETO B.V.

182

Fugro

Leidschendam

476

HilverdaKooij

313 424 Goirle

504 140

F 601

F&A

Edewecht (D)

172

147

F&H Crone B.V.

Moordrecht

627

FERTIL

Vleuten

375

FibreDust Europe B.V.

Weesp

452

394

Fides

De Lier

508

377

Flora Vendi

Honselersdijk

435

Florapack B.V.

Sint Anthonis

480

Florensis B.V.

167

Florist Holland B.V.

430 226

G 263

G&G Unitservices B.V.

320

G.S.T. B.V.

‘s-Gravenzande

112

Gakon Horticultural Projects

Wateringen

B

J Jabaay B.V.

Barendrecht

258

Javo B.V.

Noordwijkerhout

398

JB Pompen B.V.

Monster

437

JCV Makelaars

‘s-Gravenzande

326

Jenbacher B.V.

Alblasserdam

Oude Wetering

466

Jiffy Products International B.V.

Moerdijk

Aalsmeer

448

Jongkind B.V.

Aalsmeer

Hint Installatietechniek B.V.

Berkel en Rodenrijs

268

Joost Kerklaan B.V.

Berkel en Rodenrijs

Hogervorst Tabben B.V.

De Lier

Holland Green Machine

Veeningen

Holland Scherming B.V. / Holland Gaas B.V.

K 292

Kaars Koffie

Reeuwijk

Maasdijk

471

KaRo Ontvochtiger Dry Gair

Zwaagdijk

510

Gartenbau Versicherung

Amsterdam

229

Hollandplant

Bergschenhoek

469

KaRo Zuiver Chloor Unit

Zwaagdijk

207

Gavita

Aalsmeer

629

Holstein Betonwerken B.V.

Kwintsheul

605

Kas Groeit

Naaldwijk

199

Geerlofs Koeltechniek B.V.

Rijswijk (zh)

368

Honeywell

Amsterdam

610

KAS TuinbouwCommunicatie

Naaldwijk

246

Genap B.V.

‘s-Heerenberg

Zuidoost

409

Kascoplex B.V.

Den Hoorn

436

Glasimport Greenhouses

Kwintsheul

378

Hoogendoorn Growth Management Vlaardingen

228

Kees Greeve B.V.

Bergschenhoek

407

Glass Handling Technic V.O.F.

Wateringen

189

Hopmans Mechanisatie

Bergen op Zoom

256

Kemeling Kunststoffen

Naaldwijk

276

Globe Plant

Vierpolders

189

Hopmans Verhuur

Bergen op Zoom

228

KG SYSTEMS

Bergschenhoek

329

Goodmorning B.V.

Etten-Leur

519

Horst Spuitbedrijf

Poeldijk

379

Klasmann-Deilmann Benelux

Schiedam

389

GPN B.V.

Maasdijk

332

Horti-Europe V.O.F.

‘s-Gravendeel

122

Klep B.V., Handelsonderneming

Etten-Leur

626

Grafilabel

Delft

281

Hortilux Schréder B.V.

Monster

362

Klingele Golfkarton

Elst

494

Greefa

Tricht

317

Hortimax

Pijnacker

204

Klugt De Lier / Bleiswijk

Bleiswijk

30


Tuinbouw Relatiedagen Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

351

Koen Pack B.V.

Amstelveen

218

Mustang Demolition

De Lier

205

Pompentechniek West V.O.F.

‘s-Gravenzande

467

Kolster B.V.

Boskoop

235

MWM Benelux B.V.

Rotterdam

155

Pon Power

Papendrecht

296

Pöppelmann GmbH & Co. KG

Lohne (D)

193

Power Plastics B.V.

Noordwijkerhout

168

Koltec Drytech

Dordrecht

380

Koppert Biological Systems B.V.

Berkel en Rodenrijs

178

Koppert Machines & Zn. B.V.

Monster

385

N.V. Nuon Sales Nederland

Amsterdam

346

Powerhouse

Almere

278

Koppert Power B.V.

De Lier

447

Nanne Kooiman Mechanisatie

Andijk

368

Prayon

Engis (B)

330

Kordes Roses International B.V.

De Kwakel

446

Nedflex Agrarisch

De Goorn

518

PrimA4a

Den Haag

109

Kroes Aannemingsbedrijf B.V.

Maasland

445

Netled Oy

Tampere (FI)

118

Prins Group

Kwintsheul

299

KUBO Tuinbouwprojecten B.V.

Monster

387

NIFE Energieadvies B.V.

‘s-Gravenzande

511

Prins Mechanisatie B.V.

Maasdijk

274

KUMA II B.V.

Waardenburg

251

Nitea IT Solutions

Maasdijk

411

Printerplaza.nl

Alphen a/d Rijn

253

NL Jobs

Maasdijk

103

Priva

De Lier

491

Nobutec B.V.

Wateringen

488

Pronafit Nature Products Int. B.V.

Kaatsheuvel

Noordam Plants

‘s-Gravenzande

162

Pull Rhenen B.V.

Rhenen

L

N

314

Lek / Habo Groep

Horst

419

157

Leo Ammerlaan B.V.

Bleiswijk

309

NovaCropControl

Udenhout

373

LetsGrow.com

Vlaardingen

169

Novarbo Oy

Eura (FI)

149

Lights Interaction Agro B.V.

Eindhoven

283

Lightshine Cleaning B.V.

Kwintsheul

130

Lock Drives B.V.

De Lier

357

OCAP CO2 B.V.

Beesd

232

Looije Agro Technics B.V.

Made

410

Olsthoorn Automatisering

Honselersdijk

O

Q 609

Q3 White / Hermadix Agro

Aalsmeer

212

Quick Plug B.V.

Monster

R

101

Olsthoorn B.V.

De Lier

223

R&W Traktiebatterijen Import B.V. Ede (gld)

Gouda B.V.

Haastrecht

139

Onder Glas

Woerden

395

Rabobank U.A.

De Lier

257

LRE Weegtechniek B.V.

Hillegom

613

Ondernemersklankbord

‘s-Gravenhage

452

RazoSharp

Nieuwerkerk

434

LTO Glaskracht NL

Bleiswijk

180

Ons B.V.

Monster

298

Ludvig Svensson B.V.

Hellevoetsluis

331

OptiPlug B.V.

Naaldwijk

461

Reed Business

Doetinchem

501

Luiten Greenhouses B.V.

De Lier

248

Orgapower B.V.

‘s-Hertogenbosch

142

Regbat

Hoofddorp

484

Lukassen & Zn. B.V.

Gendt

135

Relab den Haan

Den Hoorn

484

Luuktech Special Machinery B.V.

Gendt

116

Reldair B.V.

Emmeloord

468

Loonbedrijf J.P. van Nieuwkoop

M 630

P

aan den IJssel

490

PanTerra

Leiderdorp

187

Remon Waterbehandeling B.V.

Marum

372

Paskal Technologies Ltd.

Ma’Alot (IL)

247

Restrain Company Ltd.

Breda

482

Pasman Motoren

Steenderen

341

Revaho B.V.

Maassluis

aan den IJssel

611

Paystaff HRM

Tilburg

254

Reytec B.V.

Honselersdijk

Maasdijk

Marck Water en Elektrotechniek B.V. Nieuwerkerk

177

Mardenkro B.V.

Baarle Nassau

318

PB Techniek

317

Ridder Drive Systems

Harderwijk

236

Marel Loonwerk

De Lier

623

Pellikaan Gewasklemsystemen B.V. Gemert

243

Rijk Zwaan Nederland B.V.

De Lier

514

Maurice Kassenbouw B.V.

Horst

291

Peltracom N.V.

Desteldonk (B)

115

Roam Technology

Houthalen (B)

433

MeeGaa Substrates

Maasland

402

Pentagrow B.V.

Waddinxveen

126

Robotag B.V.

De Kwakel

174

MeerDeur

Wateringen

300

Pentair Valves & Controls

Breda

421

Rolls-Royce Power Systems

Pernis Rotterdam

160

Meeùs Assurantiën B.V.

Breda

401

Perflexxion B.V.

Berkel en Rodenrijs

307

Roos Groep

Bladel

121

Mertens B.V.

Horst

145

Peter Dekker Installaties B.V.

Naaldwijk

633

Rovero

Raamsdonksveer

366

Metazet / FormFlex

Wateringen

115

352

Royal Brinkman

‘s-Gravenzande

211

Meteor Systems B.V.

Etten-Leur

107

MJ-Tech B.V.

Wernhout

416

Modiform B.V.

Leusden

393

Moerheim New Plant B.V.

Leimuiderbrug

311

Mosterd Naaldwijk

Naaldwijk

A

Petra Straathof Kerstverspakket & Events

Naaldwijk

376

Phenospex B.V.

Heerlen

106

Philips Horticulture LED Solutions Eindhoven

289

SABA Dinxperlo B.V.

275

PinC Agro

Leiden

245

Saint-Gobain Cultilène B.V.

Tilburg

166

Plant Health Cure B.V.

Oisterwijk

148

Santen & Gasille Makelaars

De Lier

S Dinxperlo

220

MPS

Honselersdijk

293

Plantenkwekerij Jongerius B.V.

Houten

161

Schep Verwarming B.V.

Pijnacker

308

Mupol Personeelsdiensten B.V.

Velp (nb)

175

Plantenkwekerij P. van Geest

Maasland

509

SchermNed B.V.

Naaldwijk

181

PlantoSys

Lochem

431

Schneider Young Plants

Ridderkerk


31

NieuwLand, NieuwLand boordevol ambitie standnummer 221

NieuwLand, boordevol ambitie

NieuwLand

NieuwLand is een modern glastuinbouwgebied van 600 ha in Noordelijk Flevoland. De invloed van het IJsselmeer zorgt er voor een gematigd klimaat met veel zonuren. Het gebied heeft goede en filevrije verbindingen naar Scandinavië, Duitsland en Frankrijk. NieuwLand kent een prettig woonen werkklimaat; de hardwerkende bevolking staat er met beide voeten in de klei.

NieuwLand is een modern glastuinbouwgebied van 600 ha in Noordelijk

Flevoland. De invloed het IJsselmeer zorgt voorgaseen gematigd De energievoorziening in van NieuwLand is uitstekend meter goede klimaat met veel zonuren. Het gebied voor heeftgeothermie. goede enDiverse filevrijetuinders en elektravoorzieningen en mogelijkheden

hebben de voordelen van NieuwLandDuitsland al ontdekt. en In de afgelopen 5 jaar hebben verbindingen naar Scandinavië, Frankrijk. NieuwLand kent zich nieuwe tuinders gevestigd in NieuwLand, in de afgelopen 3 jaar is er er een tien prettig woonen werkklimaat; de hardwerkende bevolking staat meer dan160 ha grond verkocht. NieuwLand heeft de ambitie om door te groeien

met beide voeten in de klei.

naar 1000 ha. Geïnteresseerd? Er zijn kavels beschikbaar van 2 tot 100 ha.

Leo Neeleman, Acquisiteur (06) 38 95 11 46 Leo Neeleman, Acquisiteur (06) 38 95 11 46

Mede mogelijk gemaakt door:

www.nieuwlandflevo.nl

Provincie Flevoland

www.nieuwlandflevo.nl ECO2 ad small 2013_Katy ad holland 04.02.2013 09:16 Seite 1

Agro AdviesBuro wordt:

ECO2Pro Kostenbesparing door katalytische Rookgasreiniging Steuler Catalyst Service Netherlands bv Wolkammerweg 28 3615 CG Westbroek / Nederland Telefoon: +31 (0)346 - 28 21 85 E-mail: [email protected] TBR Gorinchem Internet: www.steuler.nl Stand 138 Focus on Progress

AAB

NL

www.AABnl.nl Bezoek ons op stand 111


DEELNEMERSLIJST Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

Stand Bedrijfsnaam

Plaats

325

Schreurs Holland B.V.

De Kwakel

284

Screen4seasons / Proton Tuinbouwtechniek

Naaldwijk

150

SDF Tuinbouwautomatisering

Bergschenhoek

522

Seahorse Diving B.V.

233

Selecta Klemm GmbH

460

Serrebouw Vandendijk N.V.

Kinrooi (B)

179

Siat Benelux B.V.

Waalwijk

624

SKL Wageningen

Wageningen

451

V.d. Meer V.d. Arend

Wateringen

202

Vreugdenhil B.V., Plantenkwekerij De Lier

188

Smart Packaging Solutions

Meer/

456

Vadrupak B.V.

Tiel

634

Vuur en Veld Personeelsdiensten B.V. Bergschenhoek

Hoogstraten (B)

169

Valoya Oy

Helsinki (FI)

255

Smit Assurantiën B.V.

‘s-Gravenzande

144

Valstar Holland B.V.

Poeldijk

254

SMITH Techniek B.V.

‘s-Gravenzande

453

Valto B.V.

De Lier

343

Wageningen UR Glastuinbouw

457

Smurfit Kappa

Eerbeek

631

Van Amelsvoort Kassenbouw

Raamsdonk

475

Waterbassin.nl / Van Daalen G.W.W. Maasdijk

134

Snelder B.V.

Utrecht

512

Van de Lande B.V.

Raamsdonksveer

216

Wayland Developments

Bergschenhoek

319

SolSolutions

Pijnacker

231

Van der Ende Groep

Maasdijk

294

WDP Draadbewerking B.V.

Erp

443

Sotex B.V.

Waddinxveen

324

Van der Knaap Groep

Kwintsheul

192

West Plant Limburg B.V.

Venlo

607

Speax B.V.

Naaldwijk

252

Van der Lugt B.V.

Bleiswijk

606

WestFlex B.V.

De Lier

300

SPX Flow Technology Assen B.V.

De Lier

210

Van der Valk Solar Systems

Monster

110

Westland Infra B.V.

Poeldijk

221

St. Nieuwland

Luttelgeest

210

Van der Valk Systemen B.V.

Monster

615

Westland Workwear

Naaldwijk

602

Stedin

Rotterdam

356

Van der Valk•Kleijn B.V.

Honselersdijk

252

Westlandse Plantenkwekerij (WPK) Made

102

Steenks Service B.V.

De Lier

143

Van Dijk Heating B.V.

Bunnik

516

Westmaas Makelaardij

Nootdorp

413

Steetec Installatie B.V.

Honselersdijk

269

Van Dorssen & Frensch B.V.

Pijnacker

495

Weterings Mechanisatie B.V.

‘s-Gravenzande

138

Steuler

Westbroek

492

Van Iperen B.V.

Westmaas

150

WEVAB B.V.

Maasdijk

104

Stolk

Naaldwijk

265

Van Koppen & Van Eijk

Den Haag

444

Wildkamp B.V.

Lutten

234

Vitotherm B.V.

Pijnacker

U Gaat Bouwen B.V.

Weert

201

Vliet Vorkheftrucks B.V., L. van

Pijnacker

304

Uitgeverij P. Boekhout

Tholen

397

VLP flexibele afscheidingen

Naaldwijk

128

Uitgeverij Schipper V.O.F.

Scherpenisse

502

Vollebregt-Barten Onroerend Goed B.V. Honselersdijk

Mijdrecht

310

Uniglobe Westland Business Travel De Lier

105

VoornePutten Uitzendbureau B.V.

Maasland

Maasland

133

UVAR Holland B.V.

487

Voorne’s Plantenkwekerij B.V.

Rockanje

122

Vos Capelle B.V.

Sprang-Capelle

206

Voshol Techniek

Bleiswijk

U 335

‘s-Gravendeel

V

W Bleiswijk

361

Sudlac

Grootebroek

365

Van Krimpen B.V.

Standdaarbuiten

612

Willems Perlite

Gent Zeehaven (B)

334

SURfaPLUS Trading B.V.

Wageningen

415

Van Nature, Telerscoöperatie

Barendrecht

374

WLTM

Bleiswijk

349

Syngenta

Bergen op Zoom

297

Van Nifterik Holland B.V.

Ede

420

WPS

De Lier

146

Van Tuijl

Haaften

499

Van Vliet Contrans

Wateringen

T

X

412

T. Stolze Installatietechniek

Maasdijk

259

Van Walraven

Mijdrecht

344

Taks Tuinbouwtechniek

Breda

159

VB Group B.V.

De Lier

472

Technokas

De Lier

383

Veha Plastics B.V.

Beek Ubbergen

127

Thatchtec B.V.

Wageningen

477

Veldwerk Uitzendbureau B.V.

Rotterdam

388

Therm Control Buigen

Oosterhout

208

Vellekoop Bleiswijk

Bleiswijk

270

Thermeta Service B.V.

Wateringen

213

Verhagen Leiden B.V.

Leiden

479

Thomsen S.A.

Naaldwijk

355

Verkade Beton

Monster

290

Zantingh Energy Services B.V.

Winkel

153

Tim Kunststoffen B.V.

Voorschoten

299

Verkade Klimaat

Wateringen

503

Zeeland Belting Service B.V.

Rilland

300

TK-Topboiler B.V.

Den Hoorn

614

Vermeeren Makelaardij B.V.

Rijsbergen

158

Zetes B.V.

Son

604

TOM C.V.

‘s-Hertogenbosch

426

Vietech

Pijnacker

507

ZHE Trading B.V.

Heijningen

392

Total Systems

Middenmeer

414

Vifra SRL

Aprilia (Lt) (IT)

186

ZON fruit & vegetables B.V.

Venlo

238

Traycon Projecten B.V.

Sprundel

478

Vijverberg Advies

De Lier

279

ZonneboilerPro B.V.

Zwanenburg

197

Trexx

Borne

165

Viridaxis

Gosselies (B)

272

Zwirs Horti Projects

Poeldijk

484

Trintech Electro and Automation B.V. Gendt

219

Viscon Fresh Produce

‘s-Gravendeel

409

TST B.V.

Monster

219

Visser Horti Systems

‘s-Gravendeel

182

Tuprotec B.V.

‘s-Gravenzande

219

Visser Supplies

‘s-Gravendeel

264

Twins Bouw B.V.

‘s-Gravenzande

625

Vitaal Telen

Schipluiden

214

XL Bedrijfskleding

Maasdijk

Y 425

Yara Benelux B.V.

Vlaardingen

Z


33


INNOVATIE REPORTAGE

Breed draagvlak voor een ‘Zilte Kas’

Met breder assortiment, ben je interessanter voor marktpartijen Het idee voor de Zilte Kas is letterlijk geboren op het fietspad tussen de Westlandse kassen met sla en radijs en de duinen. Martijn Koppert, een van de aandeelhouders van het collectief Techniek in Tuinbouw (TinT), reed er met zijn fiets tussendoor toen het idee ontstond om vlak achter de duinen iets met de combinatie van vers Noordzeewater en Westlandse tuinbouwkennis te gaan doen. Het collectief zocht contact met telersgroep TTO (Tuinbouw Techniek Ontwikkeling) en op dit moment loopt er een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden van het telen en op de markt brengen van zilte producten. “Het Westland is het grootste glastuinbouwgebied van Nederland, midden in de Randstad op het knooppunt van de AGF-logistiek en met een ultiem teeltklimaat. Nog steeds zitten veel grote groentetelers hier, pal aan de Noordzee. We weten ook dat de tuinbouw op het moment in beweging is. De bestaande verdienmodellen van de sector staan onder druk. Telers zijn op zoek naar hoogwaardige nicheproducten. Met de behoefte aan gezonde voeding en de culinaire aandacht voor bijvoorbeeld de Japanse sushi-cultuur, bieden zilte groenten wellicht deze kans”, begint Bart van Meurs.

Jeukende handen Van Meurs is als ‘techneut’ en Westlander een van de zes partners van het collectief TinT. De leden hebben ieder hun eigen loopbaan. Een deel van hen werkt in de offshore industrie. Samen werken ze nieuwe en innovatieve 34

Bart van Meurs (rechts) tegen potplantenteler René van Dop: “Het idee om zilte gewassen in kassen te gaan telen ontstond letterlijk op het fietspad tussen de Westlandse kassen en de duinen.” ideeën uit. Vaak is dit in de tuinbouw. Bij ‘De Zilte Kas’ komen kennis en ervaring met tuinbouw én de toepassing van techniek in een zoute omgeving samen. “Onze handen jeuken om met het idee aan de slag te gaan. Telers zoeken naar een oplossing, wij hebben de technieken in huis om een kas te ontwikkelen die optimaal is geschikt voor teelt boven en onder zout water. Maar voordat we zo ver zijn, is het verstandig om eerst de commerciële haalbaarheid van de Zilte Kas te onderbouwen.”


Gezamenlijke aanpak René van Dop is een van de belangstellende telers binnen telersgroep Tuinbouw Techniek Ontwikkeling, die betrokken is bij de beginfase van het project. Samen met zijn vader heeft hij het 2,5 ha grote potplantenbedrijf Solisplant in ‘s-Gravenzande met kalanchoë en hortensia. “De telersgroep doet collectief onderzoek. De zilte teelt was een van de suggesties.” Reden voor de teler om betrokken te willen zijn bij het project is zijn interesse in nieuwe dingen. “We kijken als Solisplant om ons heen. Met de

potplanten gaat het redelijk, maar ik moet nog wel veertig jaar mee. Ik volg het nieuws en zie nieuwe ontwikkelingen in groente en gezondheid. Je kunt op twee manieren reageren op moeilijke situaties; we moeten blijven doen waar we goed in zijn of we moeten andere richtingen verkennen: nieuwe markten, nieuwe kennis, interesse in gezondheid.”

Haalbaarheid TinT bekijkt nu samen met een groep TTO-telers de haalbaarheid van De Zilte Kas. Hiervoor is tot medio 2015 een deel van het project gesubsidieerd vanuit het Topsectorenbeleid Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Belangrijk is onder andere om te onderzoeken of er voldoende draagvlak is bij eventuele marktpartijen. “Vroeger werd er nooit gekeken naar afzet. Paprika’s gingen naar de veiling. Nu draaien we het om. We bekijken hier eerst of er een markt is voor de producten die we willen gaan maken”, vult de potplantenteler aan. Kansen in de kas lijken er zeker te zijn. “De vraag is: is het technisch mogelijk en commercieel haalbaar om zilte voedingsproducten in een Westlandse tuinbouwkas te telen op basis van Noordzeewater. Commercieel gezien draait het om een paar concrete vragen: Welke zilte voedingsproducten zijn geschikt? Wat is het marktpotentieel? Welke producten zijn rendabel in het Westland?”, zegt Van Meurs. Om daar achter te komen is hij begonnen met een literatuurstudie en gesprekken met

verschillende experts, onder andere van het proefbedrijf Zeeuwse Tong en de visafslagen. Vervolgens heeft hij een longlist van potentiële zilte teelten opgesteld.

Zilte groenten Van Meurs: “Ik heb de lijst in overleg met de telers afgebakend tot voedingsgewassen; daar waar we in de tuinbouw goed in zijn. Er wordt bijvoorbeeld al veel onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van micro-algen voor de glastuinbouw. We kiezen ook niet voor schaal- en schelpdieren en vissen. We kijken wel naar planten boven en onder water. Zijn ze te gebruiken als zilte groente? Hebben ze een bekende toepassing? En is er al ervaring mee?” De betrokkenen kijken alleen maar naar gewassen die van nature in een zilte omgeving groeien en niet of ze traditionele gewassen, zoals aardappels op arme, zilte grond kunnen telen. Ze hebben nu een lijst van tien tot vijftien gewassen die potentie hebben voor de Zilte Kas. Van Meurs noemt drie bekendere gewassen van de lijst, die al ‘in de keuken’ worden toegepast: zeeaster, zeekraal en zeekool, maar denkt ook aan eetbare wieren.

Tuinbouw Relatiedagen over te stappen. Als je meer producten aan kunt bieden, ben je interessanter voor marktpartijen”, voegt Van Dop toe. Technische vragen die er nog liggen zijn onder andere: waar komt het water vandaan en wat te doen met het eveneens zoute restwater? De volgende stap is het in de praktijk testen van deze gewassen in de kas en de ontwikkeling en optimalisatie van het teeltsysteem. Van Meurs verwacht dat er halverwege 2015 voldoende bekend is om een vervolgstap te kunnen maken met een proef in bijvoorbeeld de Demokwekerij, mits er partijen zijn vanuit de telers- en afzetkant die erin geloven. “Het is de bedoeling dat een collectief dit op gaat pakken. Het is teveel voor een teler alleen. Ons einddoel is het realiseren van een kleinschalig, commercieel rendabel proefbedrijf.” ‘Goede, compacte beurs’ René van Dop probeert ieder jaar een keer naar Tuinbouw Relatiedagen in Gorinchem te gaan. Hij bezoekt daar bestaande toeleveringsbedrijven. “Ik ben niet zo zeer op zoek naar nieuwe bedrijven.” Veel van

Kleinschalig proefbedrijf

zijn relaties staan daar ook. “Ik vind het

“Er zitten veel producten bij, waarvan wij als telers nog niet weten hoe ze in elkaar zitten en waarvan we de mogelijkheden nog niet in kunnen schatten. Dat hoeft niet erg te zijn. In de vorige eeuw hebben we ook druiven leren telen om vervolgens op komkommers

een goede compacte beurs waar veel bedrijven staan. Het is de beurs voor bedrijven die zich willen laten zien voor de toelevering op de Nederlandse markt.”

Samenvatting Telers en toeleveranciers onderzoeken de mogelijkheid voor het telen van zilte producten in kassen dichtbij de Noordzee. Op dit moment loopt er een haalbaarheidsstudie, waarbij wordt gekeken naar mogelijke gewassen, technische oplossingen, economische haalbaarheid en draagvlak. Halverwege 2015 kan een mogelijke vervolgstap op kleine schaal worden gemaakt door een proef, mits er partijen vanuit telers- en afzetzijde zijn die willen participeren.

Zeekraal is een van de producten die op de lijst staan voor teelt in de Zilte kas.


35

Tekst: Karin van Hoogstraten Beeld: Studio G.J. Vlekke

SAMENWERKING REPORTAGE

Alstroemeriatelers Together2Grow blijven innoveren

‘Inspelen op veranderende markt is een continu proces’

De teeltstrategie van Bernard Zuidgeest (links) en Fedor van Veen (rechts) is gericht op jaarrond leveren van een breed assortiment alstroemeria, zowel voor groothandel als de retail.

In 2010 gingen de alstroemeriabedrijven van Bernard Zuidgeest uit Poeldijk en Fedor van Veen uit Schipluiden verder onder de naam Together2Grow. Dat lijkt een gouden greep. In november 2014 werd de samenwerking met de Dutch Flower Group (DFG) bekroond met een Dutch Flower Award, in januari 2015 wonnen zij de Glazen Tulp van FloraHolland. “We blijven continu inspelen op veranderingen in de markt.” De naam Together2Grow is goed gekozen. Wie niet beter weet, krijgt de indruk dat de twee telers broers zijn. Ze zijn van ongeveer dezelfde leeftijd, komen gedreven over en zijn beide gericht op samenwerking. In het gesprek voelen 36

én vullen ze elkaar naadloos aan. Zuidgeest: “We kennen elkaar van de studieclub. Onze teeltstrategie was al vergelijkbaar. Zo kiezen we ervoor om jaarrond te telen met extra licht. Toen ik hier in Poeldijk in 2008 op een nieuwe locatie startte van 29.000 m2 zocht ik een teeltspecialist. Omdat Van Veen, die een bedrijf heeft van 46.000 m2, ook op zoek was naar een teeltman besloten we dat samen te doen. Toen de teelt eenmaal onder de regie van één persoon was, volgde de gezamenlijke in- en verkoop. Dat had veel voordelen, vooral in de afzet.”

zwaardere takken, een ouder gewas lichtere takken. De retail vraagt om grote partijen standaardproduct, de groothandel wil voor bloemisten juist zware, exclusieve soorten, noviteiten en bicolors. “Alle marketingstrategieën zeggen dat je duidelijke keuzes moet maken wie je levert. Wij kiezen er bewust voor de groothandel én de retail te leveren. Omdat we samen grote aantallen en een breed pakket verschillende kleuren alstroemeria leveren, kunnen wij allebei doen,” vertelt Van Veen. Daaraan dragen ook de volautomatische sorteermachines bij, die op beide bedrijven staan. Omdat ze zijn uitgerust met röntgencamera’s kunnen de machines nauwkeurig op kwaliteit selecteren. Bovendien kan de lengte van de stelen en de aantallen per bos met één druk op de knop worden ingesteld. Zo vinden zo’n dertig miljoen stelen per jaar volgens de wensen van de klant hun weg naar de consument.

Gro4U In de afzet blijft het overigens niet bij samenwerking tussen deze twee be-

Breed pakket Alstroemeria is namelijk een meerjarige teelt, die verschillende kwaliteiten oplevert. Een jong gewas levert


Zes dagen in de week oogsten medewerkers de alstroemeria’s.

Tuinbouw Relatiedagen op het programma. De noviteit was een FleurPrimeur op FloraHolland en werd zelfs genomineerd voor de Glazen Tulp. Dat ze deze prijs wonnen op 15 januari, is een mooie bekroning op de samenwerking.

Goed prijzenjaar

De volautomatische sorteermachine kan snel en nauwkeurig op kwaliteit sorteren. Met een druk op de knop kan de lengte van de stelen en de aantallen per bos worden ingesteld. drijven. Ook met andere producenten trekken de alstroemeriatelers op om klanten goed te bedienen. “Sinds 2010 vormen we met vijf telersverenigingen van onder meer freesia’s, germini’s en chrysanten de afzetorganisatie Gro4U. We huren gezamenlijk een box op de veiling en stellen zelf boeketten samen. Zo kunnen we een kant-en-klaar product leveren aan de retailers. Doel is kortere lijnen in de keten en meer efficiency”, vertelt Zuidgeest. Het initiatief past bij de vele veranderingen in het afzetkanaal. Door de transparantie is de markt open en zoeken exportbedrijven naar hun meerwaarde. Van Veen: “We zien dat er bij de groothandel de laatste vijf jaar heel veel is veranderd. Een exporteur die zijn handel dichthoudt, dat is echt voorbij.”

Efficiënter beladen Het is een bewuste keuze van de twee telers om niet alleen met producenten samen te werken, maar ook exporteurs op te zoeken. Twee jaar geleden nodigden ze van verschillende klanten inkopers en verkopers uit om de relatie te verdiepen. “We werken vooral samen met bedrijven die daarvoor open staan. We houden er namelijk allemaal wat aan over als we informatie delen. Wij willen weten wat onze klant én de eindklant wil”, aldus Van Veen. Die strategie blijkt te werken. Zo kwamen de telers met een exporteur overeen om alstroemeria voor retailers in dozen in plaats van emmers te ver-

pakken. Een aantal testen wees uit dat de kwaliteit prima in orde bleef. “We haalden door de andere verpakking heel veel kosten uit de keten, want de exporteur kan twee keer zo veel alstroemeria in dezelfde vrachtwagen vervoeren. Dat is belangrijk voor de retail, die scherp op de kosten let”, legt Zuidgeest uit. Ook de wensen van de eindklant hebben de alstroemeriatelers door intensievere samenwerking beter in beeld. Zo stuurt één van de exporteurs wekelijks een overzicht van de verkopen in heel Europa, keurig geordend per soort, kleur en locatie, vertelt van Veen. “Daardoor kunnen wij de trends volgen.”

Het jaar 2014 was sowieso een goed prijzenjaar, vertelt Van Veen. “Van DFG kregen we de Dutch Flower Award vanwege onze samenwerking. Dat heeft natuurlijk te maken met het in de markt zetten van de Charmelia.” De roem lijkt de telers absoluut niet naar het hoofd te stijgen. Ze benadrukken dat zij blijven zoeken naar meerwaarde. Zuidgeest vult aan: “We zijn nooit klaar. Continu ontwikkelen we ons verder. De kunst is om te luisteren naar de eindklant, goed te kijken wat er om je heen gebeurt en daarop vervolgens inspelen. Dat is nu juist de charme – de jus – van het ondernemerschap. We zijn middenin de crisis samen begonnen en hebben moeilijke en mooie tijden meegemaakt. Het wordt alleen maar leuker.” ‘Echte relatiebeurs’ “De beurs in Gorinchem is laagdrempelig en op relaties gericht. In een middag tijd kan ik altijd veel mensen spreken. Heel

Nieuwe soort Charmelia

efficiënt”, vertelt Bernard Zuidgeest. Fedor

Met OZ Export, onderdeel van de Dutch Flower Group, hebben Van Veen en Zuidgeest eveneens een uitstekende relatie. Samen met deze exporteur en veredelaar Royal van Zanten zetten zij in het voorjaar van 2014 een noviteit in de markt, Charmelia. Zuidgeest: “Het is een bijzondere alstroemeria, met heel kleine bloemen en veel vertakkingen. De teelt is anders, omdat we minder frequent kunnen oogsten en hij langere stelen maakt. Deze alstroemeria is te gebruiken in een gemengd boeket of als monobloem.” Dutch Flower Group verkoopt de Charmelia exclusief. Vooral in Rusland en Italië vindt de innovatie goed zijn weg naar de consument, maar ook verkoop in de Duitstalige landen staat

van Veen voegt eraan toe: “Ik begin aan de linkerkant en hoop aan het einde van de dag aan de rechterkant van de beurs te eindigen. Vaak lukt dat niets eens, omdat ik telkens bekenden tegenkom.”

Samenvatting Alstroemeriakwekerij Together2Grow is een samenwerkingsverband van twee bedrijven die constant zoeken naar vernieuwing. Heel bewust werken zij intensief samen met andere producenten, exporteurs en veredelaars. Dat leverde een exclusieve noviteit en verschillende prijzen op.


37

Tekst: Tijs Kierkels Beeld: Wilma Slegers

SENSOREN REPORTAGE

Kwekerij Litjens naar ‘next level’ in water geven

Door Het Nieuwe Telen wordt water geven steeds belangrijker Terwijl de regeling van het kasklimaat soms tot op 0,1ºC plaatsvindt, blijft de precisie bij het water geven achter. Substraattelers willen bewuster water geven en het drainwater sneller hergebruiken, maar worden daarbij gehinderd door een gebrek aan inzicht wat er in de mat gebeurt. Het is dus tijd voor betere meetapparatuur, tijd voor verandering. Vroeger kwam Kwekerij Litjens over het jaar genomen gemiddeld uit op 30% drain. Maar in 2014 is dat teruggebracht tot 20%. “Minder water geven heeft veel voordelen”, zegt teeltspecialist Guus Tacken van de paprikakwekerij. “Je krijgt een betere plantontwikkeling, meer gezonde wortels en minder uitval door ziekten. Zeker op een dag waarop het weer omslaat van zonnig naar bewolkt, maak je met te veel water meer kapot dan je lief is. Een voordeel van een laag gebruik is ook dat je het drainwater snel hergebruikt en dat je dus minder in voorraad hoeft te houden. In water dat lang stilstaat, ontwikkelen zich schadelijke organismen en remmende stoffen. Het moet doorstromen. Sneller rouleren, betekent minder problemen.”

een steeds belangrijker element. Maar daarvoor heb je meer zicht nodig op de processen in de wortelomgeving. Je hebt eigenlijk een soort camera nodig in de mat.” Kwekerij Litjens heeft drie vestigingen in Meterik, Velden en Melderslo, samen 18,3 ha. De locatie in Melderslo – een voormalige komkommerkwekerij – is half december in gebruik genomen. Op elke locatie wordt jaarrond één kleur paprika geteeld (groen, rood, geel).

Elke ochtend bekijkt de teeltspecialist de intering van de mat en stelt op grond daarvan het druppelregime bij. Voorheen diende de watergehaltemeter daarbij als controle-instrument. Maar zoals gezegd: er is behoefte aan grotere precisie en die wens leeft bij meer bedrijven. Grodan is op die vraag ingesprongen met het nieuwe GroSens systeem. Het paprikabedrijf heeft vorig jaar meegedaan aan de eerste praktijkintroductie van het systeem, die op zestig bedrijven in binnen- en buiten-

Camera in de mat Ook kun je met minder meststoffen toe bij zuinig watergebruik. Er is echter één voorwaarde om zo te kunnen werken, geeft Tacken aan: “Om anders water te kunnen geven, heb je betere meetapparatuur nodig. We willen weten wat er in de mat gebeurt. We passen onderdelen van Het Nieuwe Telen toe; water geven wordt daarbij 38

Jos Beerens (links) tegen Guus Tacken: “Hoe minder drain je aanhoudt, hoe groter de verschillen in de mat kunnen oplopen.”



Draadloze apparatuur en een handreader maken het mogelijk snel op veel plekken in de kas een meting te doen. land plaatsvond. Na enige fine tuning op grond van de ervaringen op de bedrijven is het systeem nu helemaal praktijkklaar.

Geleidingsmetingen Het systeem bestaat uit drie draadloze sensoren, ondersteunende apparatuur en software. De sensor bevat twee rijen van drie pennen die horizontaal in de mat moeten worden gestoken. Een ijzeren plaatje dat op de mat wordt geschoven, zorgt ervoor dat de pennen precies op de goede hoogte in de mat komen. De sensor bepaalt op twee hoogtes in de mat het watergehalte en de EC met behulp van elektromagnetische velden tussen de pennen; hij meet het geleidingsresultaat. Een van de pennen meet de mattemperatuur. Elke sensor stuurt iedere drie minuten zijn data draadloos naar een ontvanger (receiver) die hoog in de kas hangt. Ook kan de teler ze met een bijgeleverde handreader uitlezen. De software in de Smartbox berekent uit de geleidingsmetingen de EC en het watergehalte en zet de data om in grafieken.

Flexibel Standaard staan er drie sensoren in een kraanvak, maar het systeem is uit te breiden door meer sensoren in andere kraanvakken of afdelingen te plaatsen. “In tegenstelling tot de oude watergehaltemeter ben je met de nieuwe draadloze sensor flexibel, je kunt hem eenvoudig in elke mat plaatsen”, legt Jos Beerens, business support manager bij Grodan, uit. “Bovendien meet hij secuur-

der. Omdat je standaard drie sensoren hanteert, ben je ook van het bezwaar van één meetplek af.”

Meerdere factoren De combinatie van verplaatsbare sensor en handreader maakt het ook mogelijk snel handmatig op tien à twintig plekken in de kas een meting te doen. Tacken doet dat iedere week om meer inzicht te krijgen. “Je ziet redelijke verschillen, zowel in EC als watergehalte. Ze liggen in de orde van 0,5 EC-punt en 5% watergehalte. Zulke verschillen zijn er altijd geweest, maar nu zie je ze. De temperatuurverdeling is aardig gelijk, afgezien van verschillen tussen pad en gevel met name in de winter.” Beerens vult aan: “In het verleden, toen telers drainpercentages van dertig tot vijftig procent hanteerden, waren de verschillen heel klein. Maar hoe minder je geeft, hoe meer verschillen er kunnen ontstaan. Meerdere factoren spelen daarbij mee: ongelijkheid tussen planten, verschillen in de mat, verschillen in druppelaarpositie, enz. Als de standaarddeviatie – een maat voor de ongelijkheid – oploopt, is het advies: meer water geven. Aan de andere kant kunnen wij aan die standaarddeviatie ook zien of iemand toch niet te royaal is met water geven.”

houdt de teeltspecialist liever zelf de controle, vooral omdat vochtgehalte en EC belangrijke sturingsinstrumenten zijn voor de verhouding tussen vegetatieve en generatieve groei. De sensor zorgt voor extra zekerheid: “In de winter zijn er dagen zonder drain. Je durft dat langer voort te zetten als je weet wat er in de mat gebeurt.” De communicatie tussen sensor en ondersteunende apparatuur is gebaseerd op internetverbindingen. Dat maakt het tevens mogelijk de software op afstand te updaten en de data extern uit te lezen. “We kunnen als substraatleverancier in de toekomst informatie uit het systeem halen – mits de teler toestemming geeft – en ons advies daarop baseren”, geeft Beerens aan. “De watergehaltemeter is aan het eind van zijn ontwikkeling, dit systeem is het begin van een nieuwe manier van meten en sturen.” Tacken ziet het nieuwe systeem als een goed middel om zo weinig mogelijk fouten te maken. “Tot 1 augustus zie je weinig productieverschillen tussen telers. Daarna lopen ze heel fors op. Na de langste dag gaan fouten bij het water geven heel nadelig werken. Onder de huidige omstandigheden is het essentieel om die te voorkomen.” Onderling contact Guus Tacken: “Veel mensen van ons bedrijf gaan naar Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem. Vaak heb je alleen telefonisch contact met leveranciers. Op de beurs zie je elkaar een keer op een andere manier. Dat is goed voor het onderlinge contact.”

Samenvatting Nieuwe draadloze meetapparatuur maakt het mogelijk beter water te geven op maat. Kwekerij Litjens heeft er inmiddels enige ervaring mee. Het bedrijf

Extra zekerheid

ziet het systeem als een goed

Het systeem kan worden gekoppeld aan de computer en in principe zouden de metingen in de mat kunnen dienen als aansturing voor de watergift. Toch

middel om zo weinig mogelijk fouten te maken bij het water geven.


39

Topfit

Teeltvloeren reinigen en ontsmetten zonder chemicaliën

Houd uw installatie in topconditie

Met kokend heet water techniek op een duurzame manier eb en vloed teeltvloeren ontsmetten. www.hopmansverhuur.nl Toon Hopmans 06-54328817 Bezoek standnummer 189

Green Vent

Werken aan uw conditie is belangrijk. U doet hier veel aan

Integrale klimaatoplossing Tot 30% lagere energiekosten

door gezond te eten en te sporten. Wist u dat ook uw elektriciteitsinstallatie in goede conditie moet blijven. U wilt immers dat uw teelt onder de beste condities kan groeien en bloeien. Westland Infra is gespecialiseerd in het onderhouden van elektriciteitsinstallaties en zorgt er graag voor dat ook die van u in goede conditie blijft. Meer weten? Loop tijdens de Tuinbouwrelatiedagen In Gorinchem langs op onze stand 110 of maak een afspraak met onze accountmanagers via www.westlandinfra.nl

Middenspanning

Infrastructuren

● Volledig automatische ● Terugverdientijd: 3-4 jaar beheersing kasklimaat ● Te integreren in nieuwe en ● Energiebesparing door bestaande kassen warmteterugwinning ● Wereldwijd succesvol ● Drogere warmere toegepast lucht rondom de plant

S TA N D

190

Energiemonitoring

Het Nieuwe Telen binnen handbereik!

www.itbboxmeer.nl | [email protected] | 0485-578876

Tekst en beeld: Jan van Staalduinen

SAMENWERKING ACHTERGROND

Toekomstvisie zaad- en gewasbeschermingsbedrijf:

Samenwerken in binnen- en buitenland heeft de toekomst Voor de grote bedrijven die zich op genetica en gewasbescherming richten, is de wereld het speelveld. Frank van Antwerpen signaleert dat de Nederlandse voedingstuinbouw de laatste jaren marktaandeel verliest. “Het tomatenareaal in ons land zal een stap terug moeten doen, maar over het algemeen denk ik dat er voor Nederlandse producenten nog steeds kansen liggen om beter te presteren. Meer dan ooit liggen die ook in het buitenland, met name rond de Middellandse Zee.” Frank van Antwerpen werkt als Field Expert Tomaten Nederland bij Syngenta Nederland. Daarnaast draagt hij bij aan de verdere uitrol van biologische gewasbescherming in deze teelt. “Wij zetten ons met biologie, chemie en genetica in voor een duurzame en rendabele productie van voedingsgewassen”, licht hij toe. “Dat doen wij wereldwijd. Nederland is vanwege de hoogstaande tuinbouwkennis en teelttechnologie én door haar enorme ervaring in groenteveredeling wel een echt gidsland.”

Koppen bij elkaar Hoewel de prijzen voor vruchtgroenten recentelijk wat zijn aangetrokken, ziet de tomatenspecialist nog geen aanwijzingen voor structureel marktherstel. De Nederlandse voedingstuinbouw is nog steeds verdeeld en versnipperd, waardoor telers en telersverenigingen vooral elkaar beconcurreren, meent hij. “Als twaalf partijen dezelfde producten aanbieden bij dezelfde inkopers, is het logisch dat de

Frank van Antwerpen: “Het zou goed zijn als telers de koppen bij elkaar steken en serieus werk maken van krachtenbundeling. Ook internationaal liggen er kansen, met name rond de Middellandse Zee.” prijzen structureel onder druk staan. De tomatensector illustreert dat bij uitstek. Het zou goed zijn als men de koppen bij elkaar steekt en serieus werk maakt van krachtenbundeling. Jonge telers zouden daarvoor het initiatief kunnen nemen, omdat zij niet worden gehinderd door ‘oud zeer’.”

Beeldvorming en marketing Tegelijkertijd signaleert hij dat vooral Duitse supermarkten meer tomaten uit Spanje halen, ten koste van Nederland. Duitse consumenten hebben het beeld dat Spaanse tomaten beter en lekkerder zijn. “Het is een feit dat Spanje de achterstand in teelttechniek en geïntegreerde gewasbescherming voor


41

Agrobusinesspark Lingewaard

WIJ WERKEN AAN DE TOEKOMST.

Jij ook? OPTIFUSE’S FUSE’S

INNOV INNO VA V ATTIEF A

KOM DAN NAAR 483 OP DE TUINBOUW RELATIEDAGEN IN GORINCHEM! www.hiergroeitietsmoois.com

Advertentie_Eclipse_190x133,5mm.pdf

1

23-01-15

09:38

Vlamvertragend verduisteringsdoek Eclipse is vlamvertragend (NTA 8825-klasse 1), verduistert op een tot nu toe ongekende manier, bespaart energie en is daadwerkelijk duurzaam. Het Eclipse verduisteringsdoek is ons antwoord op de vraag naar de hoogste kwaliteit en is verkrijgbaar vanaf april.

TBR Gorinchem Stand 333 Bonar Industriestraat 39 / 9240 Zele / Belgium T +32 52 457 401 / F +32 52 445 604 [email protected] / www.bonar.com


‘Door de kennis en kunde van hier te combineren met de klimatologische voordelen in de Mediterrane gebieden, is jaarrond op rendabele wijze een goed product op de markt te brengen.’ een flink deel heeft ingelopen”, vervolgt Van Antwerpen. “De kwaliteit van het Nederlandse product is echter nog altijd beter. Consumenten hebben geen idee hoe hard, goed en schoon er hier wordt gewerkt. Dat zou best actiever mogen worden gecommuniceerd. De marketing van onze tuinbouwproducten kan echt een stuk beter.”

Jaarrondteelt rukt op Ondanks de toenemende concurrentie van Spanje en Marokko in voor- en najaar hebben Nederlandse tomatentelers in het afgelopen decennium massaal geïnvesteerd in groeilicht om jaarrond te kunnen telen. Volgens de teeltexpert beperkt die ontwikkeling zich voornamelijk tot de standaardsegmenten, zoals middelgrove en grove trostomaten. “Met extra licht kun je daarin extra grofheid, dus een hogere fysieke opbrengst realiseren”, stelt van Antwerpen vast. “In de fijnere segmenten, zoals de snacktomaatjes, is het nog niet mogelijk om onder groeilicht voldoende kilo’s te produceren. De kostprijs ligt dan beduidend hoger dan die van snoeptomaten die rond de Middellandse Zee worden geteeld. Er zijn nauwelijks retailers die bereid zijn om dan de zeer betrouwbare, maar duurdere Nederlandse snoeptomaten in het schap te zetten. Zelfs Albert Heijn verkiest in de winter de

goedkopere, maar minder duurzaam geproduceerde Marokkaanse snoeptomaten.”

Samenwerken over de grens Juist voor specialties kan telen of samenwerken over de grens uitkomst bieden, propageert de tomatenspecialist. “Ik kan me voorstellen dat een strategische samenwerking tussen Nederlandse en Mediterrane telers voor beide kanten voordelen biedt”, zegt hij. “Door de kennis en kunde van hier te combineren met de klimatologische voordelen daar, is jaarrond op rendabele wijze een goed product op de markt te brengen. Daarmee kun je afnemers vasthouden en hoef je je niet ieder seizoen opnieuw in de markt te vechten.” Hoe telers dat het beste kunnen realiseren, hangt af van de eigen wensen, mogelijkheden en beperkingen in termen van investeringsruimte, management en mobiliteit. Van Antwerpen: “Sommige telers beschikken over eigen productiefaciliteiten in Spanje, anderen geven de voorkeur aan samenwerking met één of enkele lokale producenten. Ieder kan daarbij zijn eigen afwegingen maken.”

liggen. Binnenkort gaat de teeltspecialist enkele dagen naar Tunesië om bij te praten met zijn collega’s die in NoordAfrika actief zijn. “We bezoeken dan ook een aantal tomatentelers. Of daar mogelijke partners tussen zitten voor Nederlandse bedrijven weet ik niet, maar wij leren zo wel telkens nieuwe bedrijven kennen.” Die bezoeken geven niet alleen een goede indruk van de mogelijkheden en beperkingen van teeltgebieden in uiteenlopende klimaatzones, maar ook van de ondernemers die daar actief zijn en hun ambities. “Wij doen dat uiteraard niet vanuit een soort makelaarsrol, maar vanuit onze eigen opdracht om de internationale voedingstuinbouw op duurzame wijze vooruit te helpen. Als onze Nederlandse en Belgische klanten hun grenzen willen verleggen en zich willen oriënteren op productie of samenwerking over de grens, dan zijn wij altijd bereid om onze kennis en ervaring te delen.” Een relatie-evenement bij uitstek Frank van Antwerpen: “Qua opzet, timing en locatie biedt de beurs in Gorinchem een prachtig platform om ons relatienetwerk in de glastuinbouw te onderhouden. Het is een relatie-evenement bij uitstek.Bovendien is de sfeer er altijd heel gemoedelijk en ontspannen. Het is dus logisch dat zowel telers als exposanten er graag naartoe gaan.”

Samenvatting Door nauwer samen te werken met partijen binnen en buiten de eigen grenzen kunnen Nederlandse tomatentelers hun marktpositie versterken. Jaarrondproductie van een duurzaam en kwalitatief consistent product zou daarbij een leidraad kunnen zijn. Zaadhuizen kunnen telers vanwege hun internationale

Mondiale scope

scope, netwerk en marktkennis

Dankzij hun mondiale scope, marktkennis en aanwezigheid in het veld weten de zaadhuizen heel goed waar de kansen

behulpzaam zijn bij het leggen van de juiste contacten.


43

Tekst en beeld: Jos Bezemer

OVERNAME ACHTERGROND

Onderzoek onder jonge boeren en tuinders wijst uit:

Ondernemersvaardigheden onmisbaar voor geslaagde bedrijfsopvolging Het aantal agrarische bedrijfsopvolgers wereldwijd neemt af. Oorzaken hiervoor zijn de toenemende kapitaalsintensiteit en een veranderende omgeving die nieuwe eisen stelt op het vlak van de ondernemersvaardigheden. In een onderzoek keek Rabobank Nederland naar het belang van die vaardigheden voor agrarische opvolgers. Welke zijn de meest belangrijke? En welke factoren dragen bij aan een geslaagde bedrijfsovername? Al sinds 1960 loopt het aantal bedrijfsovernames in de landen tuinbouw wereldwijd terug. Voor overheden en andere beleidsmakers is dat een punt van zorg, want de wereldbevolking groeit snel (van 7 miljard nu naar 9 miljard in 2050) en er moet straks wel voldoende voedsel zijn. Naast de in de inleiding genoemde oorzaken speelt het gebrek aan eigen vermogen een rol. Ook heeft een opvolger het vooruitzicht buiten de landen tuinbouw een gelijk of hoger inkomen te behalen.

Agrarische sector vergrijst Dat het met de agrarische bedrijfsopvolging niet helemaal snor zit, wordt duidelijk uit de gemiddelde leeftijd van boeren en tuinders in, bijvoorbeeld, Europa. Die is 52 jaar en blijft stijgen: de Europese landen tuinbouw vergrijst. In Nederland is dat eveneens het geval; hier heeft slechts 45% van de bedrijven een opvolger. Niettemin worden in Nederland de meeste voorgenomen overnames nog wel gerealiseerd. 44

Dit alles kan veranderen als de winstgevendheid van de bedrijven verbetert, een taak die dan juist bij uitstek op het bord van de beoogd opvolger ligt. Onderzoek heeft uitgewezen dat bij hogere agrarische inkomens de motivatie voor bedrijfsopvolging toeneemt. Om die hogere rendementen te bereiken, zijn naast het technisch vakmanschap ondernemersvaardigheden gewenst. Welke zijn het en hoe kun je ze ontwikkelen?

Wat kan ik, wat wil ik? Om daarachter te komen, zette sectormanager Tuinbouw Ruud Paauwe van Rabobank Nederland een onderzoek op waarbij de leden van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) de doelgroep waren. Zij kregen een gedeelte van de vragenlijst van de Entrepreneur Scan voorgelegd, aangepast op dit onderzoek. Tot de onderzoeksgroep behoorden ook jonge boeren en tuinders die recent het ouderlijk bedrijf hebben overgenomen en die het programma Rabobank Opvolgers Perspectief hebben gevolgd. Dit trainingsprogramma werd in 2007 geïntroduceerd om de agrarische bedrijfsopvolger te ondersteunen in de ontwikkeling van zijn of haar ondernemerschap en de bedrijfsovername. Belangrijke pijlers eronder zijn het opdoen van zelfinzicht (wat kan ik, wat wil ik?), inzicht in de financiële mogelijkheden en een training waarin naar een eigen strategie en een actieplan wordt toegewerkt. Uitwisseling van ervaringen met andere deelnemers is hierbij belangrijk. “Het programma draait nu zeven jaar en heeft in die tijd al veel opvol-


gers ‘afgeleverd’. Een goede gelegenheid om te bekijken wat het effect is van gerichte en gestructureerde aandacht voor de bedrijfsovername”, vertelt Paauwe op het hoofdkantoor van de bank in Utrecht.

Nieuwe markten minst belangrijk Wanneer is een bedrijfsovername succesvol? In het onderzoek definieert Paauwe het als de situatie waarin één jaar na de overname het netto bedrijfsresultaat herzelfde is als of hoger dan drie jaar vóór de overname. De rente en de afschrijving zijn na een overname vaak hoger. Daarom zijn corrigerende berekeningen toegepast, zodat betrouwbaar vergelijken mogelijk is. Paauwe: “Van de tegenwoordige ondernemer wordt veel meer gevraagd dan uitsluitend technisch vakmanschap. Het is bijvoorbeeld bekend dat een deel van de Nederlandse agrariërs zich steeds meer ontwikkelt in het zoeken en vinden van nieuwe afzetmarkten; voorheen vonden zij dit het minst belangrijke aspect van hun bedrijfsvoering, zo bleek uit onderzoek. Terwijl juist nieuwe business opportunities een wezenlijke bijdrage aan hogere bedrijfsresultaten leveren. De ondernemer kan er een concurrentievoordeel uit halen. Succes hangt dus ook af van het hebben van ondernemersvaardigheden.”

Omgeving, flexibiliteit en creativiteit Typische ondernemersvaardigheden als omgevingsbewustzijn, flexibiliteit en creativiteit stonden centraal in het onderzoek. Uit literatuuronderzoek


Ruud Paauwe: “Gestructureerde aandacht voor de bedrijfsopvolging en voor de vereiste vaardigheden rendeert.” was al bekend dat zij van groter belang zijn dan veel andere factoren voor het slagen van een bedrijfsovername. De drie eigenschappen blijken statistisch gezien niet waterdicht bij te dragen aan een hogere kans op een geslaagde bedrijfsopvolging. “Maar uit een analyse van het onderzoek blijkt dat flexibiliteit en omgevingsbewustzijn wel degelijk positief van invloed zijn op een succesvolle overname.” Opvallend: oud-deelnemers aan het Opvolgers Perspectief programma scoorden hoger als het gaat om creativiteit en omgevingsbewustzijn. “Dit duidt erop dat gestructureerde aandacht voor de bedrijfsopvolging en voor vereiste vaardigheden rendeert”, aldus de sectormanager.

Glastuinbouw scoort goed Vergeleken met overige agrarische sectoren doet de glastuinbouw het niet onverdienstelijk. Samen met de fruit-

teelt scoren de jonge ondernemers in deze sector bovengemiddeld als het gaat om flexibiliteit. Ook in omgevingsbewustzijn zitten de twee sectoren boven de andere sectoren. En samen met de bloembollenbranche scoort de glastuinbouw (met name de sierteeltsector) bovengemiddeld als het om creativiteit gaat. Opvallend is overigens dat bij opvolgers die méér ervaring hebben binnen het over te nemen bedrijf, de kans op een geslaagde overname kleiner wordt. “Misschien houdt de opvolger te veel vast aan de manier waarop zijn voorganger het bedrijf leidde”, denkt Paauwe. “Of er kan sprake zijn van bedrijfsblindheid.”

1. Ga erop uit, loop stage op andere bedrijven, kijk rond in andere landen en andere sectoren. Of ga in een bestuur zitten. Doe dus ervaringen op buiten het eigen bedrijf. Kortom: vergroot het eigen omgevingsbewustzijn. 2. Verdiep je in nieuwe afzetmarkten, afzetstructuren en nieuwe businessmodellen. Denk na en wees flexibel, gezien de samenhang van flexibiliteit met nieuwe afzetmarkten en afzetkansen en hun invloed op het bedrijfsresultaat. Bekijk ook de mogelijkheden van financiering met non-bancair vreemd vermogen. Onderzoek de mogelijkheid van bijvoorbeeld oud-agrariërs die overtollige middelen zouden willen investeren in kansrijke, jonge bedrijven. 3. Denk na over sociale innovatie en over de rol en het potentieel van nieuwe media, big data, kennistechnologie en globalisering. 4. Ga vooraf aan de overname de diepte in met je ouders: wat zijn de wederzijdse verwachtingen van de overname? Zorg ervoor dat de belangrijke onderwerpen steeds goed zijn besproken.

Samenvatting Het aantal bedrijfsovernames in de landen tuinbouw neemt gestaag af. Maar als de rendementen stijgen, zal de belangstelling weer toenemen. Onderzoek laat zien dat de eigenschappen omgevingsbewustzijn, flexibiliteit en creativiteit een bedrijfsovername positief beïnvloeden. Voor aankomende ondernemers is het zaak zich zo breed mogelijk te oriënteren. Als het om de drie

Ervaring buiten eigen bedrijf

genoemde eigenschappen gaat

Gebaseerd op het onderzoek en de ervaringen van de bank komt de sectormanager met een aantal aanbevelingen voor bedrijfsopvolgers in spé.

scoort de glastuinbouw bovengemiddeld goed in de agrarische sector.


45

Tekst en beeld: Pieternel van Velden

VITAAL TELEN REPORTAGE

Dolf Zantinge teelt volgens de wetten van de natuur:

‘Planten zijn meer weerbaar in een harmonieuze omgeving’ Licht, water, voedingsmiddelen en gezonde grond zijn essentiële factoren voor plantengroei. Maar wat is nu precies de sleutel om de celdeling op gang te brengen? Dolf Zantinge wil met kwekerij Efibia aantonen dat harmonieuze golfbewegingen in de natuur planten aanzetten tot groei. Die probeert hij te bewerkstelligen met vitaal water en een rijk bodemleven. Waar eens rozen bloeiden staan nu koolrabi, raapstelen en radijs te groeien. Het zijn slechts een paar gewassen uit het assortiment van Efibia in Almere, waar Dolf Zantinge, Eric Laarakker en een team van enthousiaste medewerkers een nieuw project zijn gestart. Het is een vervolg op de activiteiten van Zantinge voor ViaLight. Dit bedrijf doet onderzoek naar gezondheid en kwaliteit van gewassen en voeding voor mens en dier.

Dolf Zantinge: “Om de natuur zo min mogelijk te verstoren is de grond verrijkt met organisch materiaal en hebben we bacteriën, schimmels en virussen geënt.”

Harmonieuze golven De teler is gegrepen door onderzoek naar de taal van licht via golfbewegingen. Volgens hem zijn ze een weerspiegeling van de processen zoals ze in de natuur plaatsvinden. “Golven of trillingen moeten harmonieus verlopen. Gebeurt dat niet, dan heeft dat een gevolg”, legt hij uit. Hij baseert deze stelling op onderzoek dat al jaren ‘Goede tip’ Dolf Zantinge is een nieuwkomer in de glastuinbouw. Hij hecht echter veel waarde aan kennisverbreding en uitbreiding van zijn netwerk. “Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem ken ik nog niet, maar het is een goede tip om naartoe te gaan.”

46

plaatsvindt in Duitsland. Daar houdt een team wetenschappers zich bezig met de relatie tussen de patronen van golfbewegingen en vitaliteit van planten. Het is een bijzondere wereld, waarover nog niet veel bekend is. Zodra zaden bijvoorbeeld in aanraking komen met water, dan reageren ze daarop met een trilling. Die trilling in de vorm van licht is te meten en zet het zaad aan om te kiemen. De kwaliteit van het water zorgt er voor hoe snel en hoe goed dat gebeurt. Die kwaliteit is niet alleen afhankelijk van de bron, het bioleven of de voedingsstoffen die aan dat water zijn toegevoegd, maar ook welke beweging de


watermoleculen maken, zo zegt deze theorie. Zijn ze harmonieus, dan verloopt de groei goed. Overigens is water niet de enige bron van trilling, maar de grond, de micro-organismen die daarin leven en het licht dat de plant van bovenaf ontvangt eveneens.

Trillingen detecteren Omgekeerd is ook meetbaar of de plant het naar zijn zin heeft. Dezelfde wetenschappers hebben vastgesteld dat planten verschillende soorten trilling afgeven aan het voedingswater. Aan de hand van de golfbeweging is al te zien of er een bacterie- of schimmelinfectie op komst is, zonder dat je deze met het

oog kunt zien. “Die zou je dus met sensoren kunnen detecteren, waardoor je veel sneller kunt reageren”, legt Zantinge uit. Ook in de zaadselectie is het mogelijk de best kiemende zaden op te sporen door middel van de trilling die ze afgeven. De meest vitale zaden krijgen dan een voorsprong.

Praktijkbenadering Deze onderzoeken vonden tot dusver steeds plaats op laboratoriumschaal. Bovendien is dit onderzoeksgebied zo groot en complex dat nog maar een tipje van de sluier is opgelicht. Daarom koos de teler voor een praktijkbenadering en dat werd de kwekerij in Almere. In 2014 kocht hij samen met enkele aandeelhouders een oude rozenkwekerij die al zeven jaar leeg lag. Het was een chaos. De rozen waren verwilderd en de grond was jarenlang niet gebruikt. Zantinge legde zijn ideeën voor aan meerdere partijen en vond uiteindelijk een goede partner in de Lek Habo Groep. “We hebben samen een goed werkend watersysteem ontwikkeld”, legt hij uit. Zo kwam er een nieuw bassin met speciaal doek dat geen toxines afgeeft aan het voedingswater. Bovendien werd in de kas een installatie gebouwd om ‘natuurlijk, harmonisch’ Efibia-water te maken. Bij dit proces loopt het bron- en bassinwater langs een verzameling van kristallen. Eigenlijk mag je dit wel vergelijken met een kabbelend bergbeekje, een situatie


die in de natuur heel gewoon is. Het idee is dat de planten hierdoor beter en gezonder zullen groeien.

Volledig natuurlijk evenwicht Ook de kas is inmiddels grondig gerenoveerd en kreeg een normaal kasdek. Het liefst zou Zantinge glas hebben dat de UV-golven zo min mogelijk tegen houdt, maar voor dit moment voldoet het. Een deel van de 3 ha is afgebroken, voor teelt, veredeling en selectie in de vollegrond. De grote uitdaging zat eigenlijk in de bodem. Die was jarenlang verwaarloosd. De teler: “Eigenlijk kregen we het advies alle grond af te graven en nieuwe grond in te rijden. Dat hebben we uiteindelijk niet gedaan.” Hij is van mening dat de jonge grond van Flevoland niet voor niets daar is gevormd. Om de natuur zo min mogelijk te verstoren werd de grond verrijkt met organisch materiaal uit de omgeving. Zo zijn ook bacteriën, schimmels en virussen geënt uit de bodem rond de Oostvaardersplassen. Dit alles om een volledig natuurlijk evenwicht tot stand te brengen. Het bioleven moet de planten helpen in gezonde groei.

Utopia van de tuinbouw Het eerste teeltjaar is intussen achter de rug. De bodem heeft zich goed hersteld. “De eerste gewassen groeiden vele malen beter dan we hadden verwacht”, vertelt de directeur. “We hebben geen gebruik gemaakt van chemische correctiemiddelen en alleen natuurlijke

Efibia heeft een eigen lijn van producten zonder smaakstoffen en conserveringsmiddelen. stoffen toegevoegd. En we maken het teeltplan dusdanig dat planten elkaar versterken.” Het opvallende bedrijf zou eigenlijk het Utopia van de tuinbouw moeten worden, maar daarvoor is het nog veel te vroeg, weten ook de eigenaren. Het is een grote proeftuin, die een voorbeeldfunctie zou moeten krijgen. Zantinge: “We hebben grote plannen om op deze locatie grootschalig biologisch te telen en willen daar meer aandacht aan geven door voorlichting. De relatie tussen voeding en gezondheid willen we verder uitwerken.” Verkoop van de producten vindt plaats rechtstreeks vanaf het bedrijf en in de winter door bestellingen via internet. Veel restaurants gebruiken de producten, omdat ze uit de regio komen en omdat ze erg goed smaken. Bovendien heeft het bedrijf een eigen lijn soepen, sappen, sauzen en jams ontwikkeld zonder smaakstoffen en conserveringsmiddelen.

Samenvatting Kwekerij Efibia teelt zeventig verschillende gewassen volledig biologisch en met behulp van speciaal gietwater. Dit water heeft een behandeling ondergaan waardoor planten beter zouden groeien. Het is de bedoeling om eerdere onderzoeksresultaten in de praktijk te testen en vooral lekkere en gezonde groenten te telen.

In de onverwarmde kas staan nu vooral wintergroenten te groeien.


47

de kracht van

gezonde voeding

Hoe blijven we groenterassen ontwikkelen die bijdragen aan gezonde en gevarieerde voeding? Een vraag waar we bij Enza Zaden dagelijks mee bezig zijn. Ons doel is om, waar ook ter wereld, iedereen toegang te bieden tot gezonde en gevarieerde groenten. We blijven fors investeren in technologie en samenwerking met andere partijen. Door de kennis en ervaring binnen de keten te versterken, komen we gezamenlijk tot de beste structurele en duurzame oplossingen voor het wereldwijde voedselvraagstuk.

Stand 249

De zekerheid van Zantingh

Tel. +31 (0)297 219 100 www.zantingh.com

Duurzaam, betrouwbaar en efficiënt Zantingh is al vele jaren toonaangevend leverancier van professionele stookinstallaties, CV-componenten en hoogwaardige service. Een compleet scala producten en oplossingen voor de glastuinbouw, industrie en utiliteitssector. Innovatie is onze bepalende succesfactor. Wij lopen voorop bij de ontwikkeling en levering van duurzame, betrouwbare en efficiënte energiesystemen. Systemen die meer en meer gebruik maken van alternatieve brandstoffen. Het is de zekerheid van Zantingh! You can count on our expertise ZAN0029 adv Onder Glas_Augustus.indd 1

Bezoek ons op Tuinbouw Relatiedagen

30-07-12 09:28

stand 420


COMMUNICATIE ACHTERGROND

‘Haak aan bij stadslandbouw en ga dialoog aan’

De Nederlandse glastuinbouw moet leren zich beter te presenteren

Interesse in voedsel groeit hard. Enerzijds heerst er grote scepsis over wat er nu te koop is, anderzijds zie je een enorme belangstelling voor lokale, verse voedselproductie.

Consumenten willen weer begrijpen waar hun voedsel vandaan komt. Ze zijn sceptisch over grootschalige voedselproductie. Deze beweegredenen zetten mensen ertoe om zelf landen tuinbouw weer te willen beleven, bijvoorbeeld in de vorm van stadslandbouw. Hoe kun je dergelijke voorbeeldprojecten in de stad gebruiken om het vertrouwen te herstellen en als teler de dialoog aangaan met de stadsbewoner? Tycho Vermeulen, bedrijfskundige bij Wageningen UR Glastuinbouw, is in zijn werk bezig met innovatieprocessen. Denk aan koppeling van warmte uit de glastuinbouw met woningbouw, of het ontwerpen van teeltsystemen. Hij ziet welke innovatiestappen nodig zijn om iets uit te rollen naar de praktijk en welke expertise er op de

verschillende momenten nodig is. Die expertise wil hij nu ook gebruiken om de tuinbouw beter te positioneren in de maatschappij via stadslandbouw. “Mijn rol is het aanjagen en begeleiden van telers. Dat wil ik doen door het ontwikkelen van bedrijfsconcepten, het uitdagen van telers om mee te denken en het creëren van kansen. We doen onderzoek naar verdienmodellen en zoeken naar werkvormen. We verzamelen verhalen met het doel om van elkaar te kunnen leren. Denk bijvoorbeeld aan urban farming De Schilde in Den Haag of projecten die we samen met collega’s doen in Almere, Amsterdam, Rotterdam, Zoetermeer, Arnhem en andere locaties in Den Haag.”

Groeiende interesse Vermeulen ziet een geweldige interesse in voedsel om zich heen. Enerzijds heerst er grote scepsis over wat er nu

te koop is, waar producten vandaan komen en of het wel eerlijk en betrouwbaar is. Anderzijds zie je een enorme belangstelling voor lokale, verse voedselproductie. Niet voor niets zie je nu wachtlijsten voor volkstuinen, initiatieven om gezamenlijk openbaar groen te beheren als moestuin, teelt in gebouwen en start-ups die met voedsel in de stad een bedrijf willen oprichten. “Het zou ons voor de wind gaan wanneer we kunnen meeliften met deze enorme golf van interesse.” Deze belangstelling leidt volgens de bedrijfsdeskundige nu nog niet tot de omarming van de grootste groenteproducent van de wereld: de Nederlandse glastuinbouw en zelfs niet van de lokale tuinbouwbedrijven. “Om als tuinbouw mee te kunnen liften, moeten we werkvormen vinden om weer een echte relatie te hebben met consumenten. Dit geeft vervolgens kansen voor een sterkere positie in de markt en voor de ontwikkeling van merken.”

Geen verbinding Stadslandbouw is zo’n werkvorm. De bedrijfsdeskundige ziet daarbij de stadslandbouw als grote noemer voor activiteiten waar niet-professionals bezig zijn met het produceren van voedsel. Alleen al in Den Haag kan hij meer dan 130 initiatieven benoemen. Hij ziet het als uiting van interesse in voedsel, die hij graag wil richten op de Nederlandse Tuinbouw. Vermeulen is het niet eens met een uitspraak van Rob Baan van Koppert Cress, die stelt dat het Westland de stadslandbouw is van de Randstad. “Er is geen verbinding tussen de stad en het


49

Vervolg op pagina 50 >

fabriek komt een kas van 1.200 m2 te staan voor de teelt van verse groente en vis.

Vervolg van > pagina 49

Goed voor imago

Tycho Vermeulen: “We moeten werkvormen vinden om weer een echte relatie te hebben met consumenten.” Westland. Zo lang de kassen anoniem zijn en de vrachtwagens met producten anoniem naar de distributiecentra rijden, vind ik het geen stadslandbouw. Dat is van mensen ín de maatschappij, de stedelijke bewoner. Ik hoop dat het Westland over vijf jaar wel die verbinding heeft weten te maken.”

Starten of aanhaken Telers kunnen volgens Vermeulen zelf initiatieven ontplooien of aanhaken bij andermans initiatieven. Een voorbeeld van eigen initiatieven door telers is de Volkskas in De Lier. Bij dit project wordt een leegstaande oude kas van Royal Pride gehuurd door de Stichting BoereGoed. Achter het idee zitten drie Westlandse ondernemers, onder andere Frank van Kleef. De vrijwilligers werken er onder leiding van een teeltbegeleider. Telers en toeleveranciers uit de tuinbouw ondersteunen het project. De geoogste producten worden verkocht via het regionale afzetkanaal BoereGoed. De Volkskas is het vlaggenschip van het merk BoereGoed. De tomaten komen gewoon uit de warme kas. De Schilde in Den Haag is een voorbeeld waarbij telers en toeleveranciers zouden kunnen aanhaken bij andermans initiatieven, in dit geval Urban Farmers uit Zwitserland. Op het dak van een leegstaande, voormalige Philips 50

Er zijn ondernemers die al bezig zijn met stadslandbouw of overwegen stappen te zetten. Tomatenteler Ted Duijvestijn uit Pijnacker ziet de meerwaarde. “Ik zie het als een kans om ons imago te verbeteren. We kunnen in contact komen met consumenten, laten zien wat we doen in de gewone tuinbouw en praten over het belang van het voedsel dat we produceren.” De kwekerij van Gebr. Duijvestijn ligt in Pijnacker. “We zijn de achtertuin van de stad. Daarom moet je op een goede manier open staan voor ontwikkelingen in de stad. We zien steeds meer kleine initiatieven waar groenten in de stad worden verbouwd en steeds meer samenwerkingsvormen van mensen die dezelfde interesse hebben. We staan ervoor open wanneer ze contact zoeken. Bijvoorbeeld met teeltvragen of problemen waar ze tegenaan lopen. Dan zie je wat er leeft en wat de professionele tuinbouw daar mee kan.” Zelf zijn ze betrokken bij een project van de gemeente Rotterdam. “Ze zijn bij ons op bezoek geweest, waardoor wij in de gelegenheid waren om te laten zien wat we doen. Dat is goed voor ons imago. Hun mond viel open.” Concreet ziet de tomatenteler in de projecten kansen voor marketing, verkoop, ontmoeting, workshops en presentaties. Het is een gelegenheid om laagdrempelig mensen te ontmoeten en te tonen wat je met de tuinbouw kunt.

Tuinbouw Relatiedagen met Kom in de Kas. Dat is heel goed, maar niet genoeg.” Hij gelooft wel degelijk in initiatieven om de tuinbouw de stad in te trekken. Het is een enorme ‘eye opener’ voor stadsmensen als ze uitleg krijgen welke high tech dingen telers hier doen. Het rendement mag niet het enige thema zijn in de business case. Het gaat er volgens hem vooral om dat mensen kennismaken met de voedselproductie en zien hoe schoon en biologisch deze is. Hij ruimt ook gelijk een plaatsje in voor verse vis, die prima in combinatie met tomaten kan worden gekweekt.

Promotie in wereldsteden Koppert is betrokken bij urban farmers De Schilde. “Het project bestond al in kleinere vorm in Basel. We helpen het project in Den Haag samen met twee andere Nederlandse toeleveranciers, Priva en Rijk Zwaan.” Schoormans ziet het als een megakans voor de Nederlandse tuinbouw. De komende tien jaar zal er overal steeds meer stadslandbouw ontstaan, ook in megasteden. “Als je daar een stukje kunt presenteren van de Nederlandse glastuinbouw is dat een enorme kans. Nu laten we alleen producten in het schap het verhaal vertellen. Je moet echter de technologie laten zien. Technologie in de omgeving van mensen is ‘the coolest thing’: biologisch telen op high tech niveau, zonder gif, met beestjes. Wij zijn fantastisch bezig.”

High tech biologisch Maren Schoormans, salesmanager Nederland bij Koppert Biological Systems, ziet als geen ander de toegenomen aandacht voor voedsel. Ontwikkelingen als de Markthal, biologische markten en food festivals zijn volgens hem van onmisbare waarde. Telers moeten de trend dat voedsel leuk en interessant is benutten. “Mensen willen meer weten hoe het groeit. We zitten met ons grote tuinbouwgebied tegen de Randstad aan, maar de onwetendheid van stadsbewoners is heel groot. Jarenlang is geprobeerd mensen te bereiken


Samenvatting Stadslandbouw is ontstaan vanwege scepsis ten aanzien van de grootschalige voedselproductie. Tegelijkertijd neemt de aandacht voor voedsel toe. Het is een kans voor de Nederlandse glastuinbouw om te laten zien welke mooie en gezonde producten er worden geteeld in de achtertuin van de stad.

Filtratie op maat

NIEUW! Stand 133

Nieuw op de markt! Het SIGMA filter combineert een hoge capaciteit en groot filteroppervlak van 6000 cm2 met een kleine voetafdruk en is volledig automatisch zelfreinigend. Het filter is geheel uit kunststof gemaakt en dus corrosiebestendig. Het UDI programma bevat diverse types filters, zoals zeef-, zand/mediaen ringenfilters en de automatisch reinigende UdiMatic, 863R en Galileo. Het UDI programma biedt een oplossing voor elke capaciteit en toepassing in tuinbouw en industrie.

Zandfilter 12”- 60”

Galileo serie

R-Serie 2”- 14”

ENGINEERING - LEVERING - SERVICE - GARANTIE

Kunst in afsluiters Serie 100 Kunststof Y-afsluiter is verkrijgbaar van 2”- 6”, met vijf verschillende functies en in vijf variaties; 150 verschillende afsluiters voor een capaciteit van 5 – 400 m3/h. Het BERMAD programma van afsluiters, watermeters, drukreduceerventielen, ontluchters en regelkleppen heeft een oplossing voor praktisch elke volumestroom in tuinbouw en industrie.

Ont- en Beluchters ¾”- 8”

200 serie ¾”- 2”

BAR watermeter 2”- 20”

Nieuwe website! www.uvar.nl

Tuinbouw. Dé vakbeurs voor de hele tuinbouwsector HAL HARDENBERG GORINCHEM VENRAY. Thema: Veranderen. Beursmagazine TBR GORINCHEM

Recommend Documents